Raport z badań sektora MŚP z zakresu znajomości koncepcji

Raport
z badań sektora MŚP
z zakresu znajomości koncepcji społecznej odpowiedzialności
biznesu
i
praktyki jej wdrażania
ze szczególnym uwzględnieniem aspektu współpracy z
organizacjami pozarządowymi
Aldona Wiktorska-Święcka
Uniwersytet Wrocławski
Wrocław 2011
1
Spis treści
Wprowadzenie………………………………………………………………………………3
Prezentacja założeń metodologicznych……………………………………………………..4
Prezentacje firm uczestniczących w badaniu……………………………………………… 6
Wyniki badań dotyczących ogólnej znajomości koncepcji CSR………………………… 9
Wyniki badań dotyczących pogłębionej znajomości koncepcji CSR…………………… 15
Wnioski i rekomendacje……………………………………………………………………21
2
Wprowadzenie
Niniejszy raport prezentuje wyniki etapu prac diagnostycznych w zakresie badań
prowadzonych w ramach innowacyjnego projektu „Współpraca międzysektorowa – projekt
na rzecz odpowiedzialnego biznesu”, który jest współfinansowany ze środków Unii
Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Projekt realizowany jest
przez Dolnośląską Federację Organizacji Pozarządowych wraz z partnerami: Fundacją
Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego oraz firmą heapmail Internet Solutions sp. z o.o.
Celem projektu jest stworzenie i przetestowanie innowacyjnych rozwiązań programowych i
edukacyjnych dla małych i średnich przedsiębiorstw z regionu Dolnego Śląska w zakresie
stosowania i wdrażania koncepcji oraz technik zarządzania z wykorzystaniem społecznej
odpowiedzialności biznesu (CSR) we współpracy z sektorem pozarządowym. Projekt
realizowany jest w dwusektorowym partnerstwie, a jego efektem będzie wypracowanie
narzędzia określonego jako Regionalny Program Wsparcia CSR dla małych i średnich
przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych z regionu Dolnego Śląska. Stworzenie narzędzia
ma na celu zachęcenie ich przedstawicieli do zastosowania koncepcji CSR w zarządzaniu
oraz stymulowanie współpracy międzysektorowej w społecznościach lokalnych.
Dotarcie do respondentów w krótkim czasie realizacji badania było możliwe dzięki
współpracy organizacji pracodawców, którzy wyrazili pomoc w dotarciu do swoich firm
członkowskich. Szczególne podziękowania należą się Dolnośląskiej Izbie Gospodarczej, BCC
Loża Dolnośląska, Związkowi Pracodawców Polska Miedź oraz Związkowi Pracodawców
Dolnego Śląska. W badanie zaangażowani byli studenci Europeistyki Uniwersytetu
Wrocławskiego w ramach praktyk specjalistycznych, wolontariatu, a także jako działalności
zaliczeniowej w ramach przedmiotu „Rozwój lokalny i regionalny”.
Mam nadzieję, że raport będzie miał korzystny wpływ na kształtowanie wartości
ekonomiczno-społecznej firm, która zwiększa konkurencyjność, a jednocześnie korzystnie
wpływa na gospodarcze i społeczne warunki funkcjonowania ludzi, wśród których działa.
Mam też nadzieję, że przyczyni się do upowszechnienia idei społecznej odpowiedzialności
biznesu na Dolnym Śląsku, poprawi jakość zarządzania firmami MŚP, a tym samym będzie
miała korzystny wpływ na wzrost ich produktywności.
3
Prezentacja założeń metodologicznych
Diagnoza kondycji CSR (znajomość koncepcji oraz wdrażanie do praktyki
zarządzania) wśród MŚP ze szczególnym uwzględnieniem aspektu współpracy z
organizacjami
pozarządowymi
jest
elementem
komponentu
badawczego
projektu
„Współpraca międzysektorowa – projekt na rzecz odpowiedzialnego biznesu”. Składają się na
niego trzy składniki:
•
kwerenda dostępnej wiedzy z zakresu CSR na Dolnym Śląsku ze szczególnym
uwzględnieniem MŚP;
•
badanie ankietowe;
•
pogłębione badanie fokusowe.
Komponent badawczy ma służyć jako baza do opracowania strategii wdrażania koncepcji
CSR do praktyki biznesowej na Dolnym Śląsku poprzez dostarczenie i wdrożenie
innowacyjnego narzędzia. Poprzez zastosowanie narzędzia w praktyce zakłada się, że
dolnośląskie firmy MŚP będą miały szansę na poprawę konkurencyjności.
Przedłożony raport jest podsumowaniem badania ankietowego, a jego celem było
poznanie opinii na temat koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu wśród kadry
zarządzającej MŚP oraz sprawdzenie, czy znane są przykłady wdrażania tej koncepcji do
praktyki na Dolnym Śląsku. Celem szczegółowym badania było zidentyfikowanie potrzeb
oraz możliwości i barier w stosowaniu zagadnień związanych z CSR w praktyce zarządzania,
przy czym szczególna uwaga skierowana była na zagadnienia związane z partnerstwem
międzysektorowym z organizacjami pozarządowymi.
Narzędzie badawcze składało się z dwóch (poza standardowymi dla tej formy badania)
części merytorycznych. W pierwszej (Blok A) respondenci pytani byli o ogólną znajomość
koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu, zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i
praktycznym. Ta część badania miała również na celu sprawdzenie, czy badane firmy
wdrażają do swojej praktyki zarządzania założenia CSR oraz na ile uwzględniają w tym
względzie współpracę międzysektorową z organizacjami pozarządowymi. Druga część
badania (Blok B) miała za zadanie sprawdzenie bardziej pogłębionej znajomości koncepcji
CSR w teorii i w praktyce. Respondenci zostali poproszeni o wskazanie korzyści
(potencjalnych i rzeczywistych) związanych z wdrażaniem CSR, zasad wdrażania CSR do
praktyki zarządzania firmą, a także – w przypadku braku praktyki w tym zakresie – zostali
poproszeni o podanie przyczyn, dla których nie uwzględniają promowanej koncepcji w
4
swoich rozwiązaniach instytucjonalnych. Wszyscy badani zostali przepytani na okoliczność
współpracy z organizacjami pozarządowymi.
5
Prezentacja firm uczestniczących w badaniu
W badaniu wzięło udział 117 respondentów z grupy ponad 300, które zostały
zaproszone do badania. Warunkiem uczestnictwa w badaniu była przynależność do sektora
MŚP oraz zarejestrowana działalność (siedziba) na Dolnym Śląsku. Niewiele więcej niż 1/3
firm, do których dotarli ankieterzy, wyraziła zgodę na udział w badaniu. Najczęstszymi
przyczynami odmowy były: deklarowany deficyt wiedzy z zakresu CSR, obciążenie
bieżącymi zobowiązaniami, brak osoby mogącej udzielić informacji, nieufność do badań jako
takich, niechęć do upublicznienia (na podstawie informacji ankieterów). Większość
respondentów, która wyraziła zgodę na udział w badaniu, reprezentowała średni biznes (por.
ryc.1).
Ryc. 1. Przedział zatrudnienia w firmie (n=117)
Wśród osób uczestniczących w badaniu znalazły się zarówno te, które odpowiadają za rozwój
firmy (ok. 40%) (właściciel/współwłaściciel: 36 osób, dyrektor generalny/prezes: 19 osób,
specjalista ds. rozwoju: 6 osób, dyrektor działu rozwoju strategicznego: 3 osoby), jak i te,
które zostały wskazane jako najbardziej kompetentne w zakresie polityk rozwojowych, w tym
CSR w firmie (inne stanowisko: 50 osób, np. prokurent, osoba odpowiedzialna za zarządzanie
kadrami lub finanse firmy, specjalista ds. marketingu, Relationship Manager, specjalista ds.
6
projektu, pełnomocnik firmy, kierownik biura, kierownik ds. sprzedaży, kierownik działu
handlowego, asystentka zarządu, przedstawiciel handlowy, administrator projektu, starszy
doradca i specjalista ds. informacji, specjalista sprzedaży elektronicznej, specjalista ds. usług
klienta, specjalista ds. marketingu i administracji, specjalista ds. marketingu).
Większość badanych firm ma zarejestrowaną siedzibę we Wrocławiu (83% badanych
firm). Pozostałe zlokalizowane są w subregionie legnickim (13%), kłodzko-wałbrzyskim
(3%), jeleniogórskim (1%). Również większość jest zrzeszona w różnego rodzaju
organizacjach pracodawców (głównie w Dolnośląskiej Izbie Gospodarczej oraz BCC Loży
Dolnośląskiej i Związku Pracodawców Dolnego Śląska.
Badane firmy prowadzą działalność usługową, produkcyjną i handlową w
następujących sektorach: medycznym, budowlanym, wydobywczym (diamenty, węgiel),
edukacyjnym, energetycznym, związanym z automatyką przemysłową, branżą deweloperską,
w sektorze turystyki, branży finansowej, spożywczej, motoryzacyjnej, elektronicznej,
telekomunikacyjnej. Prowadzona działalność gospodarcza badanych respondentów obejmuje
niżej wymienione działy według PKD:
1. rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo: 5
2. górnictwo: 1
3. przetwórstwo przemysłowe: 5
4. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę: 1
5. budownictwo: 10
6. handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz
artykułów użytku osobistego i domowego: 20
7. hotele i restauracje: 11
8. transport, gospodarka magazynowa i łączność: 7
9. pośrednictwo finansowe: 2
10. obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalność
gospodarczej: 2
11. administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i
powszechne ubezpieczenie zdrowotne: 1
12. edukacja: 5
13. ochrona zdrowia i pomoc społeczna: 2
14. działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała: 45
Zasięg działalności badanych firm przedstawiał się następująco:
•
powiatowy: 15
7
•
wojewódzki: 18
•
regionalny: 10
•
krajowy: 33
•
międzynarodowy: 28
•
brak wskazania (nie wiem/odmowa): 13
Kapitał badanych firm jest:
•
w całości krajowy: 89
•
częściowo zagraniczny: 10
•
w całości zagraniczny: 10
•
brak wskazania: 8
Forma prawna badanych podmiotów przedstawia się następująco:
•
spółka jawna: 12
•
spółka z o.o.: 54
•
spółka cywilna: 9
•
spółka akcyjna: 12
•
inna forma prawna: 25
•
brak wskazania: 5
Oznacza to duże zróżnicowanie badanych firm pod kątem zakresu, wymiaru i formy
prowadzonej działalności, przy jednoczesnym wskazaniu kapitału krajowego.
8
Wyniki badań dotyczących ogólnej znajomości koncepcji CSR
Większość badanych uznała, że koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu jest
znana, przy czym niewielka jej część (5%) nie jest w pełni przekonana o solidności swojej
wiedzy. Blisko 1/3 badanych raczej nie słyszała lub nie słyszała o tym obszarze zarządzania
(ryc.2).
Ryc. 2. Ogólna znajomość koncepcji CSR
Pojęcie społecznej odpowiedzialności biznesu kojarzy się badanym z niżej wskazanymi
obszarami (uwaga: możliwe było wskazanie kilku odpowiedzi, stąd wynik końcowy nie
równa się n=117)
• ........................................................................................z działaniami na rzecz
pracowników: 61
• ........................................................................................z dbaniem o etykę
działań w firmie: 71
• ........................................................................................z przełożeniem na zysk
w firmie: 30
9
• ........................................................................................z dbaniem o wizerunek
i promocję firmy: 42
• ........................................................................................z działaniami na rzecz
społeczności lokalnej: 64
• ........................................................................................z działaniami na rzecz
środowiska naturalnego: 62
• ........................................................................................z działaniami na rzecz
rynku: 32
• ........................................................................................z
działaniami
zorientowanymi na raportowanie: 19
• ........................................................................................z działaniami na rzecz
ogółu interesariuszy: 34
• ........................................................................................inne: 6
Oznacza to, że badani najczęściej kojarzą koncepcję CSR z etycznym wymiarem działań
firmy, z działaniami na rzecz pracowników, z działaniami na rzecz środowiska naturalnego
oraz działaniami na rzecz społeczności lokalnej. To ciekawe spostrzeżenie, ponieważ z
ogólnopolskich i europejskich badań wynika (szczególnie w zakresie polityki CSR dużych
firm, że jest ona najczęściej wiązana z polityką wizerunkową). Wspólne jest natomiast
kojarzenie koncepcji CSR z wymiarem aksjologicznym (orientacja na wartości). Warto
również zauważyć, że duża ilość wskazań obszaru działań na rzecz społeczności lokalnej nie
przekłada się na praktykę instytucjonalną badanych firm.
Procentowo wymiar ten wygląda następująco (ryc.3):
Ryc. Obszary skojarzeń z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu
10
Na obecnym etapie rozwoju, badane firmy widzą uzasadnienie dla wdrożenia koncepcji
społecznej odpowiedzialności biznesu do praktyki rozwoju swojej branży (zdecydowanie tak:
27 osób, raczej tak: 45 osoby, ani tak, ani nie: 21 osób, raczej nie: 16 osób, zdecydowanie nie:
8 osób).
Procentowo badany wymiar wygląda w następujący sposób (ryc.4):
Ryc.4. Przekonanie dotyczące zasadności wdrożenia koncepcji CSR do poszczególnych branż
11
Tylko niewiele ponad połowę badanych podmiotów zna przykłady firm, które
wdrażają do swojej praktyki biznesowej koncepcję społecznej odpowiedzialności biznesu (ok.
55% badanych), jednak ich wiedzę dotyczącą konkretnych przykładów w tym obszarze
należy bardzo docenić. Wśród znanych im firm, badani wymieniają następujące: EMC
Instytut Medyczny S.A. , Tell S.A., Danone, Żywiec Zdrój, Kampania „Pij mleko, będziesz
wielki”, Kampania wodna PAH przy współpraca z Cisowianką dla dzieci z Sudanu, Opera
Software, Google, Volvo, PWC, Tymbark, Coca-Cola, Whirpool, Bosh, Denso, Polpharma,
Glaxosmith, Microsoft, Apple, Mc Donald, Black Point S.A., KGHM Polska Miedź S.A.,
Palmolive, Med.- Orth, Ekoenergia, Falauski, Vega, Exxon Mobil Poland Sp ZOO, Phu”
GEDEON” Dzierżoniów Sp.j, Vademecum- konferencja i szkolenia sp.zoO, DRUKARNIA
Turczyn- Żmijowski, „SPOŁEM” Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Głogowie,
Przedsiębiorstwo Robót Wodnych i Ekologicznych „EKO-WOD Sp.zoo ze Świdnicy,
HUMAN PARTNER Sp. Zo.o, Woda- „ Nałęczowianka”, STANLEY, Polpharma, Hasco
Lek, Astraleueca Pharma, ELI LILLY, KZ Internet S.A, BZ WBK, Volvo, Danone, IKEA,
Nike, ABB, Siemens, Fakro, Thorn, PZU, Orange, Provident Orlen, PZU, Volkswagen Motor
Polska Sp. ZOO, KGHM Polska Miedź SA, KGHM Ecoren, Lyoness.
12
Bardzo istotne z punktu widzenia założeń projektu „Współpraca międzysektorowa –
projekt na rzecz odpowiedzialnego biznesu” było pytanie o wdrażanie koncepcji społecznej
odpowiedzialności biznesu do praktyki badanych firm. Wyniki w tym obszarze okazują się
nie do końca jasne (rys. 5).
Ryc.5. Praktyka wdrażania koncepcji CSR
Trochę więcej niż 1/3 badanych (37%) deklaruje praktyczne wdrażanie koncepcji CSR do
zarządzania w swoich firmach. Niewiele większa grupa (39%) nie wdraża koncepcji CSR do
praktyki. Jednak blisko ¼ (24%) badanych nie do końca jest przekonana o tym, że koncepcja
CSR jest obecna w zarządzaniu daną firmą. Dalsza część badania pozwoliła pogłębić wiedzę
w tym zakresie.
Odpowiadając na istotne z punktu widzenia założeń projektu „Współpraca
międzysektorowa – projekt na rzecz odpowiedzialnego biznesu” pytanie „Czy zgadza się
Pan(i) ze stwierdzeniem, że firmy mają wpływ na rozwój lokalny i regionalny?”, firmy
uznały, co następuje (ryc.6):
Ryc.6. Opinia dot. wpływu firm na rozwój lokalny i regionalny:
13
Taki wynik ma bardzo istotne konsekwencje dla rozumienia misji firmy oraz projektowania
jej strategii rozwojowych. Można pokusić się też o ostrożną tezę, że badane firmy są gotowe
do wytwarzania wartości ekonomicznej przez tworzenie wartości społecznej. Takie podejście
potwierdza odpowiedź na kolejne pytanie: „Czy Pana(i) zdaniem firma powinna wyłącznie
koncentrować się na osiąganiu zysków tu i teraz?”, w której badani uznali, że: zdecydowanie
nie powinna: 29 osób, nie powinna: 33 osoby, ani tak, ani nie: 31 osób, tak, powinna: 13
osób, zdecydowanie powinna: 8 osób, brak wskazania: 3 osoby (n=117). Dla ostatecznej
oceny uzyskanych wyników warto zauważyć, że powyższe deklaracje nie znajdują
przełożenia na praktykę biznesową firmy, bowiem badany w następnej części aspekt
rzeczywistego zaangażowania firm na rzecz lokalnych wspólnot (np. w formule partnerskiej
współpracy z organizacjami pozarządowymi) nie jest realizowany.
Wśród korzyści, jakie może przynieść firmom wdrażanie koncepcji społecznej
odpowiedzialności biznesu, respondenci wymieniają głownie związane z obszarami
marketingu, HR oraz działaniami na rzecz środowiska naturalnego i lokalnego, m.in.:
promocję firmy na rynku lokalnym, poprawę wizerunku, dbanie o rozwój pracownika, rozwój
kontaktów, dbanie o środowisko, rozszerzenie działalności firmy, poprawę życia
interesariuszy firmy (bliższych i dalszych), miłą atmosferę w firmie, większe zyski w
przyszłości, wprowadzenie lepszej jakości w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, wzrost
14
wiarygodności i większy prestiż firmy, realizację planów klientów, osiągnięcie zysku,
zróżnicowanie działalności, zatrzymanie najlepszych pracowników w firmie, możliwość
zdobycia nowych rynków, satysfakcję konsumentów, zwiększenie rozpoznawalności firmy w
środowisku innych firm, lepszą wydajność firmy, lepsze dotarcie do klientów.
Ostatnia część tego bloku badania dotyczyła orientacji na wartości, jako kluczowej dla
zarządzania społeczną odpowiedzialnością biznesu. Wyniki tej części badania pokazują, że
badane firmy dopiero identyfikują kwestię wartości jako istotnych dla polityk rozwojowych i
że duża rola i odpowiedzialność przypadają osobom w firmie, które zajmują się planowaniem
rozwoju. Na pytanie: „W jaki sposób jest kształtowany system wartości w Pana(i) firmie?”
blisko 1/3 badanych wskazała zarząd jako podmiot kreujący politykę w tym zakresie (34
osoby; 29%), przy czym tylko według 9 badanych (ponad 7%) został on określony po
przeprowadzeniu badań wśród pracowników i według 13 badanych (ok. 11%) po
konsultacjach z różnymi interesariuszami. Według 15 badanych (ponad 12%) aktualnie
prowadzone są prace nad systemem wartości w firmie. Duża grupa badanych (ok. 40%) nie
orientuje się w kwestiach związanych z zarządzaniem wartościami w firmie.
Mniejszość badanych firm posiada kodeks etyczny (ok. 34% badanych), a w procesie
kształtowania wizerunku ok. 37% badanych firm odwołuje się do elementów społecznej
odpowiedzialności, ok. 32% nie uwzględnia ich, natomiast 16% nie jest w stanie tego
stwierdzić w sposób jednoznaczny lub w ogóle odnieść się do tego zagadnienia (15%).
Wyniki badań dotyczących pogłębionej znajomości koncepcji CSR
15
W odniesieniu do pogłębionej znajomości koncepcji CSR zapytano również o
potencjalne korzyści związane z wdrażaniem do praktyki biznesowej koncepcji społecznej
odpowiedzialności biznesu. Wyniki w tym zakresie pokazują raczej podzielone spektrum
opinii, przy czym ich niewielka przewaga pozwala wskazać, że najczęściej firmy kojarzą
potencjalne korzyści ze wzmocnieniem marki i zwiększeniem zysków, wzrostem lojalności
klientów i poszerzeniem działalności firmy (tab.1).
Zwiększenie zysków firmy
Wzmocnienie marki firmy i jej reputacji
Wzrost lojalności klientów
Poszerzenie działalności firmy
Wzrost lojalności pracowników
Pozytywny wkład w środowisko
13
14
12
8
10
10
9
2
2
21
7
4
15
4
15
28
19
19
30
32
27
28
36
35
39
47
46
25
32
34
Nie wiem
Raczej jest to
korzystne
Na pewno jest to
korzystne
Ani tak, ani nie
kategoria
Na pewno nie
jest to korzystne
Raczej nie jest
to korzystne
Tab.1. Opinia dotycząca potencjalnych korzyści związanych z wdrażaniem do praktyki biznesowej
koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (uwaga: możliwe było kilka wskazań, odpowiedzi nie
sumują się n=117)
5
4
4
2
2
6
Firmy, które wdrażają do praktyki biznesowej koncepcję CSR, kierują się następującymi
powodami (ryc.7):
Ryc.7. Powody wdrażania koncepcji CSR do praktyki biznesowej
16
Oznacza to, że głównym motywatorem wdrażania CSR okazują się kwestie wizerunkowe, ale
również orientacja na pracownika jako jednego z kluczowych zasobów rozwojowych firmy.
Firmy wdrażające koncepcję CSR do praktyki biznesowej (42 wskazania z n=117)
zostały poproszone o wskazanie powodów z tym związanych. Wśród odpowiedzi znalazły się
następujące (uwaga: możliwe było podanie kilku odpowiedzi, stąd suma odpowiedzi nie jest
równa n=42):
• CSR pozytywnie wpływa na wizerunek firmy: 39
• zwiększa dochody firmy: 13
17
• buduje dobry klimat w otoczeniu firmy: 40
• zwiększa poczucie satysfakcji pracowników: 29
• zwiększa konkurencyjność: 14
• bo jestem aktywny(a) społecznie: 20
• bo tego oczekują klienci: 13
• bo tego oczekują dostawcy: 4
• bo tak robią inne firmy z mojej branży: 4
Wyniki potwierdzają wcześniej zadeklarowane przekonanie badanych dotyczące świadomości
wagi związanej z wymiarem marketingowym oraz związanym z inwestowaniem w
pracowników w firmie.
Jednocześnie firmy wdrażające koncepcję CSR do praktyki biznesowej zostały
poproszone o podzielenie się wiedzą dotyczącą niektórych elementów związanych z
zarządzaniem firmą w tym obszarze. Na pytanie: „Kto w Pana(i) firmie jest odpowiedzialny
za wdrażanie działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu?” udzielono
następujących odpowiedzi:
• wszyscy pracownicy: 10 (ok.23%)
• kadra zarządzająca (prezes, zarząd, właściciel): 23 (ok. 54%)
• dział marketingu: 8 (ok.19%)
• dział strategii: 1 (ponad 2%)
Taki wynik potwierdza odpowiedzialność kadry zarządzającej w zakresie wdrażania CSR, ale
również pokazuje na istotny wymiar zaangażowania wszystkich pracowników firmy w tym
zakresie.
W badaniu zapytano ponadto, czy zagadnienia z zakresu CSR są przedmiotem
regularnych spotkań z udziałem przedstawicieli różnych interesariuszy w firmie. Okazało się,
że ponad ¾ badanych firm nie organizuje takich spotkań. Może to świadczyć o małej
partycypacji poszczególnych grup w procesie decyzyjnym i braku prowadzenia otwartej
współpracy opartej na partnerskich relacjach. Następnie zapytano o obecność koncepcji CSR
w dokumentach strategicznych firmy. Okazało się, że tylko ok. 23% badanych posiada
odpowiednie zapisy w tym zakresie, ponad 62% ich nie posiada, a pozostała część (15%) nie
posiada takiej wiedzy. Z punktu widzenia polityki informacyjnej firmy, ale też promocji idei
CSR, istotna jest kwestia, czy wyniki w zakresie społecznej odpowiedzialności badanych firm
są podawane do publicznej wiadomości. Jak wynika z udzielonych odpowiedzi, ponad 35%
badanych upublicznia takie informacje, ale 61% tego nie robi. Taki wynik wskazuje na
18
potencjał podnoszenia kompetencji zarządczych w tym zakresie. Ponad ¼ firm wdrażających
koncepcję CSR do swojej praktyki biznesowej otrzymała za działania w tym zakresie różne
nagrody.
Bardzo ważnym pytaniem z punktu założeń projektu okazała się kwestia dotycząca
posiadania długofalowej strategii wspierania społeczności lokalnej. Okazało się, że z grona
wszystkich 117 badanych podmiotów, tylko 91 potrafiło zadeklarować odpowiedź na to
pytanie. Z deklaracji wynika, że taką strategię posiada 19 badanych firm (16%), 60 jej nie
posiada (51%), a 12 się nie orientuje w tym zakresie (ok. 10%) (ryc.8).
Ryc.8. Deklaracje nt. długofalowej strategii wspierania społeczności lokalnej
Badane firmy, które zadeklarowały posiadanie takiego dokumentu zasadniczo nie orientują
się, w jaki sposób została sformułowana długofalowa strategia wspierania społeczności
lokalnej. Tylko pojedyncze odpowiedzi przypisane zostały konkretnym odpowiedziom (3
wskazania na: „pod wpływem bieżących działań w firmie” oraz po 1 wskazaniu na: „w
procesie konsultacji z organizacjami pozarządowymi” i „wyłącznie przez członków zarządu”.
Taki wynik wskazuje na prawie nieistniejący aspekt partnerstwa międzysektorowego.
Postawioną tezę potwierdza wynik kolejnego pytania: „Czy Pana(i) firma prowadzi
regularną współpracę z organizacjami pozarządowymi?”, na którą badane firmy udzieliły
następujących odpowiedzi: tak 36, nie: 59, brak wskazania: 22 (ryc.9).
19
Ryc.9. Opinia dotycząca współpracy firm z organizacjami pozarządowymi
Podobny
wynik,
wskazujący
na
brak
rzeczywistej
współpracy
z
organizacjami
pozarządowymi w środowisku lokalnym, potwierdziła odpowiedź na pytanie: „Czy Pana(i)
firma uczestniczyła w dobrowolnych inicjatywach z zakresu CSR prowadzonych wspólnie z
organizacjami pozarządowymi?” Okazało się, że tylko 34 z badanych firm uczestniczyło w
takich wydarzeniach, 60 nie uczestniczyło, 7 nie umiało udzielić jednoznacznej odpowiedzi, a
16 w ogóle jej nie udzieliło (ryc.10).
Ryc. 10. Opinia dotycząca udziału firm w inicjatywach realizowanych w partnerstwie z organizacjami
pozarządowymi
20
W badaniu zapytano również firmy o przyczyny nie uwzględniania w praktyce biznesowej
koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu. Wśród powodów wymieniono następujące
(uwaga: możliwych było kilka odpowiedzi, stąd suma nie jest równa n=117):
• CSR jest zbyt obciążający dla firmy: 8
• koncepcja nie jest mi znana: 40
• brakuje konkretnych narzędzi jej wdrażania: 23
• nie mam osób, które się na tym znają: 35
• mam inne priorytety: 27
• nie uważam jej za potrzebną: 15
• nie ma obligatoryjnego wymogu w tym zakresie: 23
• ewentualna korzyść jest zbyt odroczona w czasie: 6
• bo tak robią inne firmy z mojej branży: 0
• inne: 4
Na zakończenie zadano pytanie, co pomogłoby firmom nie praktykującym koncepcji CSR,
wdrożyć ją w życie. Udzielono następujących odpowiedzi (uwaga: możliwych było kilka
odpowiedzi, stąd suma nie jest równa n=117):
• przykłady działań w tym zakresie: 32
• dodatkowe środki finansowe: 53
• informacje o istniejących narzędziach prawnych: 29
• informacja o dostępnych narzędziach zarządczych z zakresu CSR: 24
• odpowiednie przygotowanie specjalistów CSR: 28
• przynależność do organizacji, która podnosi kompetencje w tym zakresie: 18
• inne: 6
• nie wiem: 18
Nie budzi większego zdziwienia fakt, że pierwszym wskazaniem są dodatkowe środki
finansowe. W czasach kryzysu finansowego firma, żeby móc się rozwijać, redukuje środki
21
przeznaczone na „miękkie” aspekty zarządzania, stąd powyższe oczekiwanie wydaje się być
zasadne. Dużą wartość praktyczną dla konstrukcji planowanego narzędzia jest kolejne
wskazanie, które pokazuje chęć pozyskania wiedzy i zdobycia know-how z zakresu CSR.
Kolejne wskazania potwierdzają tę tezę.
Wnioski i rekomendacje
Na podstawie tego etapu badań można sformułować następujące wnioski:
• badane firmy – w myśl ogólnej deklaracji - posiadają umiarkowaną i przeciętną
wiedzę z zakresu koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu;
• tylko niektóre z nich znają praktyczne rozwiązania związane z wdrażaniem CSR do
praktyki biznesowej;
• intuicyjne przekonanie dotyczące atrakcyjności koncepcji CSR jako możliwości
wyróżnienia się na rynku i na tej podstawie budowania przewagi konkurencyjnej jest
stosunkowo wysokie;
• firmy deklarują szereg potencjalnych lub rzeczywistych korzyści związanych z
wdrażaniem CSR do praktyki biznesowej;
• najwięcej z nich łączyć należy z polityką marketingową, hr-ową oraz działaniami
firmy na rzecz wspólnoty lokalnej;
• brakuje w firmach profesjonalnych rozwiązań związanych z praktycznym wdrażaniem
koncepcji CSR;
• prawie w ogóle firmy nie realizują partnerskiej współpracy z organizacjami
pozarządowymi, mimo wysokiego stopnia deklaratywności w tym zakresie;
• z punktu założeń realizowanego projektu stosunkowo wysoka jest deklaratywność
firm dotycząca zaangażowania jej w środowisko lokalne oraz przekonanie, że
jedynym celem nie powinno być generowanie zysków tu i teraz; stwarza to pozytywny
klimat dla promocji idei CSR;
• w testowaniu pogłębionej znajomości koncepcji CSR w przełożeniu na praktykę
biznesową należy stwierdzić, że tylko niewielka część badanych firm posiada
profesjonalną wiedzę w tym zakresie;
22
• inicjatywa oraz sposób wdrażania koncepcji CSR jest najczęściej kompetencją
zarządów badanych firm;
• pogłębione badanie pokazało, że firmy nie posiadają wiedzy z zakresu budowania
partnerskich relacji z sektorem pozarządowym;
• stosunkowo duże jest zainteresowanie firm w zakresie pozyskiwania praktycznej
wiedzy dotyczącej CSR, którą będą mogły wykorzystać w praktyce.
Na
podstawie
wyżej
wymienionych
wniosków
można
sformułować
następujące
rekomendacje:
• należy kontynuować działalność upowszechniającą koncepcję CSR w środowiskach
biznesowych na Dolnym Śląsku;
• warto rozważyć strategiczne partnerstwo z organizacjami pracodawców w tym
zakresie;
• warto
nawiązać
współpracę
z
sektorem
dużych
firm,
które
posiadają
wyspecjalizowane polityki CSR i skutecznie wdrażają je w życie: transfer wiedzy
pozwoli kształtować rozwiązania optymalne dla sektora MŚP;
• należy rozważyć działalność edukacyjno-szkoleniową z zakresu CSR dla osób
zajmujących się politykami rozwojowymi w firmach;
•
w opracowywanym innowacyjnym narzędziu należy uwzględnić możliwość
współfinansowania projektów pilotażowych realizowanych w partnerstwie pomiędzy
sektorem biznesu a sektorem organizacji pozarządowych.
23