Andrzejki w świetlicy szkolnej - przykłady wróżb i zabaw

INNOWACJE PEDAGOGICZNE
58
Andrzejki w świetlicy szkolnej
- przykłady wróżb i zabaw
Wśród wielu zwyczajów ludowych, znanych od dawna w całej
chrześcijańskiej Europie, był andrzejkowy wieczór wróżb, organizowany
w wigilię świętego Andrzeja.
Późną jesienią po zakończeniu wszystkich prac rolnych, gdy dni
były coraz krótsze, a wieczory dłuższe, rozpoczynała się niegdyś na wsi
pora kojarzenia małżeństw. Następował wtedy okres wróżb i zalotów.
Według wierzeń ludowych dzień 24 listopada – wigilia św.
Katarzyny i 29 – wigilia św. Andrzeja, to najlepsze dni w roku do
wróżenia, bo wówczas wróżby spełniają się. Tradycja głosi, że dawniej
mężczyźni wróżyli sobie w dniu św. Katarzyny, a panie szukały
odpowiedzi na tę zagadkę w wigilię imienin św. Andrzeja. Wybrały ów
dzień z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze była to zwykle
ostatnia okazja, by spotkać się i pobawić przed rozpoczęciem adwentu –
czasu, gdy Kościół zakazywał hucznych zabaw. Po drugie imię Andrzej
pochodzi od greckiego słowa andros, co znaczy mąż, a także andreios –
odważny, silny. Ten wieczór poświęcony był wróżbom matrymonialnym.
Andrzeja zaczęto uznawać za rozdawcę mężów, a dzień jego pamięci
poświęcono dziewczęcym wróżbom.
Dawniej nie wystarczyło jednak położyć się spać z nadzieją, że
św. Andrzej zdradzi tajemnicę naszego losu. Ciekawskie panny przez cały
dzień 29 listopada niczego nie jadły i nie piły, a zanim położyły się spać,
klęczały na zimnej podłodze modląc się, aby mężczyzna, którego ujrzą
we śnie, był piękny, mądry i odważny. Co bardziej zdesperowane biegły
boso nad rzekę i myły głowę w lodowatej wodzie, przekonane, że tylko
wtedy święty wysłucha ich próśb. Wiejskie młode dziewczyny zaglądały
w głąb studni i wypowiadały głośno swoje życzenie. Jeśli echo
odpowiedziało, to znaczyło, że życzenie wkrótce miało się spełnić.
Inną wróżbą było odliczanie sztachet w płocie. Dziesiąta sztacheta,
w zależności od wyglądu, miała wywróżyć jaki będzie ukochany – gruby,
chudy, krzywy czy stary. Bywało i tak, że młode panny częstowały psa
najlepszymi kąskami (kości, posmarowane tłuszczem placuszki). Której
poczęstunek pies pochwycił w pierwszej kolejności, tej spełniały się
marzenia. Z czasem „katarzynkowe” wróżby zanikły, zaś tradycja
andrzejek pozostała do dziś. W ten wieczór bawią się teraz zarówno
dziewczęta jak i chłopcy.
INNOWACJE PEDAGOGICZNE
59
Andrzej (z greckiego andrus) – znaczy mąż. Św. Andrzej został
uznany patronem dziewcząt, co podkreślano w przysłowiach:
 ,,Na św. Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja”.
 „Noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego”.
Z tym dniem związane są również inne przysłowia ludowe, które
dotyczą pogody :
 "Śnieg na Andrzeja, dla zboża zła nadzieja".
 "Na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja".
 "Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu
leży".
Kim był święty Andrzej?
Święty Andrzej pochodził z Betsaidy w Galilei. Początkowo był
rybakiem i uczniem Jana Chrzciciela. Potem wybrał drogę za
Chrystusem. Podczas swych wielu podróży po świecie rozpowszechniał
nauki Chrystusa, zaś pogan nakłaniał do wiary. W Bizancjum założył
kościół. Zginął ukrzyżowany w Achai. Podobno, dziewczęta często za
pomocą modlitw i postów starały się zaskarbić łaskę swojego patrona,
świętego Andrzeja.
Przykład rymowanki, która będzie poprzedzała każdą wróżbę
Pokus-pokus, czary-mary
Czyś ty młody, czyś ty stary,
Siadaj tutaj pośród nas,
Już na wróżbę nadszedł czas.
Przed rozpoczęciem wróżb można przeczytać wiersz.
ANDRZEJKI
Przy zapalonej świecy
Za zamkniętymi drzwiami
Odgadnąć próbujemy
Co ukrył los przed nami.
Wróżymy z butów, jabłek,
Lejemy wosk na wodę
Co nam przyniesie przyszłość?
Kłopoty?
Czy przygodę?
Kto pierwszy znajdzie miłość?
Kto skarby templariuszy?
Kto znajdzie Atlantydę