Andrzejki w świetlicy szkolnej - przykłady wróżb i zabaw
Transkrypt
Andrzejki w świetlicy szkolnej - przykłady wróżb i zabaw
INNOWACJE PEDAGOGICZNE 58 Andrzejki w świetlicy szkolnej - przykłady wróżb i zabaw Wśród wielu zwyczajów ludowych, znanych od dawna w całej chrześcijańskiej Europie, był andrzejkowy wieczór wróżb, organizowany w wigilię świętego Andrzeja. Późną jesienią po zakończeniu wszystkich prac rolnych, gdy dni były coraz krótsze, a wieczory dłuższe, rozpoczynała się niegdyś na wsi pora kojarzenia małżeństw. Następował wtedy okres wróżb i zalotów. Według wierzeń ludowych dzień 24 listopada – wigilia św. Katarzyny i 29 – wigilia św. Andrzeja, to najlepsze dni w roku do wróżenia, bo wówczas wróżby spełniają się. Tradycja głosi, że dawniej mężczyźni wróżyli sobie w dniu św. Katarzyny, a panie szukały odpowiedzi na tę zagadkę w wigilię imienin św. Andrzeja. Wybrały ów dzień z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze była to zwykle ostatnia okazja, by spotkać się i pobawić przed rozpoczęciem adwentu – czasu, gdy Kościół zakazywał hucznych zabaw. Po drugie imię Andrzej pochodzi od greckiego słowa andros, co znaczy mąż, a także andreios – odważny, silny. Ten wieczór poświęcony był wróżbom matrymonialnym. Andrzeja zaczęto uznawać za rozdawcę mężów, a dzień jego pamięci poświęcono dziewczęcym wróżbom. Dawniej nie wystarczyło jednak położyć się spać z nadzieją, że św. Andrzej zdradzi tajemnicę naszego losu. Ciekawskie panny przez cały dzień 29 listopada niczego nie jadły i nie piły, a zanim położyły się spać, klęczały na zimnej podłodze modląc się, aby mężczyzna, którego ujrzą we śnie, był piękny, mądry i odważny. Co bardziej zdesperowane biegły boso nad rzekę i myły głowę w lodowatej wodzie, przekonane, że tylko wtedy święty wysłucha ich próśb. Wiejskie młode dziewczyny zaglądały w głąb studni i wypowiadały głośno swoje życzenie. Jeśli echo odpowiedziało, to znaczyło, że życzenie wkrótce miało się spełnić. Inną wróżbą było odliczanie sztachet w płocie. Dziesiąta sztacheta, w zależności od wyglądu, miała wywróżyć jaki będzie ukochany – gruby, chudy, krzywy czy stary. Bywało i tak, że młode panny częstowały psa najlepszymi kąskami (kości, posmarowane tłuszczem placuszki). Której poczęstunek pies pochwycił w pierwszej kolejności, tej spełniały się marzenia. Z czasem „katarzynkowe” wróżby zanikły, zaś tradycja andrzejek pozostała do dziś. W ten wieczór bawią się teraz zarówno dziewczęta jak i chłopcy. INNOWACJE PEDAGOGICZNE 59 Andrzej (z greckiego andrus) – znaczy mąż. Św. Andrzej został uznany patronem dziewcząt, co podkreślano w przysłowiach: ,,Na św. Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja”. „Noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego”. Z tym dniem związane są również inne przysłowia ludowe, które dotyczą pogody : "Śnieg na Andrzeja, dla zboża zła nadzieja". "Na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja". "Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży". Kim był święty Andrzej? Święty Andrzej pochodził z Betsaidy w Galilei. Początkowo był rybakiem i uczniem Jana Chrzciciela. Potem wybrał drogę za Chrystusem. Podczas swych wielu podróży po świecie rozpowszechniał nauki Chrystusa, zaś pogan nakłaniał do wiary. W Bizancjum założył kościół. Zginął ukrzyżowany w Achai. Podobno, dziewczęta często za pomocą modlitw i postów starały się zaskarbić łaskę swojego patrona, świętego Andrzeja. Przykład rymowanki, która będzie poprzedzała każdą wróżbę Pokus-pokus, czary-mary Czyś ty młody, czyś ty stary, Siadaj tutaj pośród nas, Już na wróżbę nadszedł czas. Przed rozpoczęciem wróżb można przeczytać wiersz. ANDRZEJKI Przy zapalonej świecy Za zamkniętymi drzwiami Odgadnąć próbujemy Co ukrył los przed nami. Wróżymy z butów, jabłek, Lejemy wosk na wodę Co nam przyniesie przyszłość? Kłopoty? Czy przygodę? Kto pierwszy znajdzie miłość? Kto skarby templariuszy? Kto znajdzie Atlantydę