prezentacja 1 - Maciej Witek

Transkrypt

Współczesne koncepcje filozofii i etyki
wykład 1: ustalenia terminologiczne
Dr hab. Maciej Witek
Instytut Filozofii, Uniwersytet Szczeciński
http://mwitek.univ.szczecin.pl
pok. 174, gmach Wydziału Humanistycznego US
przy ul. Krakowskiej
etyka
moralność
etyka
moralność
→ reguły, zasady, normy moralne
→ wartości moralne
etyka
→ uzasadnienie norm/wartości moralnych
moralność
etyka
moralność
ethos
etyka
moralność
ethos
→ charakterystyczny sposób bycia/działania danej społeczności
etyka
etyka
Tak rozumiana etyka jest etyką normatywną.
etyka
Ważne:
— antropologiczne podstawy etyki normatywnej
etyka
Odmiany etyki normatywnej:
— etyka deontologiczna (heteronomiczna & homonomiczna)
— etyka konsekwencjalistycza (→ konsekwencjalizm)
— etyka cnót i wzorców osobowościowych
etyka deontologiczna
— obowiązek
— wola (zamiar, intencja)
etyka deontologiczna
— obowiązek
— wola (zamiar, intencja)
— bezwarunkowa norma:
Rób X !
Nie rób Y !
etyka deontologiczna:
etyka chrześcijańska — heteronomiczna etyka deontologiczna
Augustyn z Hippony, 354-430
Wyznania (ok. 400)
„Stworzyłeś nas Boże bowiem jako skierowanych ku Tobie
i niespokojne jest serce nasze dopóki w Tobie nie spocznie.”
Rób X !
Rób X !
PROBLEM: dylemat Eutyfrona
• albo działania X są dobre, ponieważ Bóg pragnie działań X,
• albo Bóg pragnie działań X, ponieważ działania X są dobre
etyka Kanta — autonomiczna etyka deontologiczna
Immanuel Kant, 1724 — 1804
Krytyka praktycznego rozumu (1788)
• maksymy (= normy) moralne
• imperatyw kategoryczny
• maksymy (= normy) moralne
• imperatyw kategoryczny
→
postępuj wedle takiej maksymy (= normy),
co do której byś chciał, aby była prawem powszechnym
etyka konsekwencjalistyczna:
— rezultat
— rezultat
— norma warunkowa
Jeśli chcesz osiągnąć cel C, rób X !
Jeśli chcesz osiągnąć cel C, nie rób Y !
→ etyka Machiavellego
Niccolò Machiavelli, 1469-1527
Książę (1513)
Niccolò Machiavelli, 1469-1527
Książę (1513)
„Założyciele i prawodawcy państw winni zawsze zakładać z góry, że
wszyscy są źli i że niechybnie takimi się okażą, ilekroć będą ku temu
mieli sposobność.”
„Moim zamiarem jest pisać rzeczy użyteczne dla tego, kto je rozumie,
przeto o wiele bardziej właściwym wydaje mi się iść za prawdą
rzeczywistą zdarzeń niż za jej wyobrażeniem. Wielu wyobrażało sobie
takie republiki i księstwa, jakich w rzeczywistości ani się nie widzi, ani
się nie zna; wszak sposób, w jaki się żyje jest tak różny od tego, w jaki
się żyć powinno, że ten, kto chce postępować tak, jak się powinno
postępować, a nie tak, jak się postępuje, gotuje raczej swoją klęskę,
niż zapewnia panowanie.”
cel uświęca środki
„Okrucieństwo i terror należy stosować, ale rozsądnie i tylko w
miarę potrzeby.”
Jeśli chcesz osiągnąć cel C w okolicznościach O, rób X !
„Okrucieństwo i terror należy stosować, ale rozsądnie i tylko w
miarę potrzeby.”
— czy Machiavelli jest amoralistą?
— czy przeprowadził rozwód między sferą polityki a sferą etyki?
— czy Machiavelli jest amoralistą?
— czy przeprowadził rozwód między sferą polityki a sferą etyki?
— to zależy, co rozumiemy przez etykę …
→ utylitaryzm
→ utylitaryzm
John S. Mill, 1806-1873
Utylitaryzm (1863)
→ utylitaryzm
Założenie antropologiczne:
• Ludzie z natury dążą do szczęścia.
→ utylitaryzm
Zasada przyjemności:
„(...) czyny są dobre, jeżeli przyczyniają się do szczęścia, złe, jeżeli
przyczyniają się do czegoś przeciwnego.”
→ utylitaryzm
Jeśli chcesz osiągnąć cel C (w okolicznościach O), rób X !
→ utylitaryzm
Jeśli chcesz osiągnąć cel C (w okolicznościach O), rób X !
przykład: zasady państwa liberalnego
etyka cnót i wzorców osobowych
Arystoteles, 384-322 p.n.e.
Etyka nikomachejska
Alasdair MacIntyre, 1929
Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności (1984)
— antropologiczne podstawy Arystotelesowskiej teorii dobra
najwyższego
najwyższego
— Arystotelesowska definicja cnoty
najwyższego
— Arystotelesowska definicja cnoty
— zasada złotego środka
dygresja:
→ kult świętych w chrześcijaństwie
— liczy się żywy przykład, a nie ogólna norma …
— … i to przykład osadzony w konkretnych okolicznościach
etyka opisowa / etyka normatywna
• metafilozofia neopozytywizmu i powstanie programu etyki
opisowej;
• relatywizm etyczny jako założenie metodologiczne etyki
opisowej.
opisowej;
opisowej.
metaetyka:
opisowej;
opisowej.
metaetyka:
• kognitywizm w metaetyce: naturalizm a intuicjonizm;
• akognitywizm w metaetyce: emotywizm
norma a sąd wartościujący
„Szanuj swoich rodziców!”
„Szacunek okazywany rodzicom jest dobry.”
„Nie zabijaj!”
„Zabijanie jest złe.”
norma a sąd wartościujący
„Szanuj swoich rodziców!”
„Szacunek okazywany rodzicom jest dobry.”
„Nie zabijaj!”
„Zabijanie jest złe.”
emotywizm:
→ formułując sądy wartościujące niczego nie stwierdzamy;
wyrażamy jedynie swoje stany emocjonalne

prezentacja 1 - Maciej Witek

Transkrypt

Podobne dokumenty

Jak żyć

Prof. dr Magdalena Środa, Etyka: 1. Wartości, które cenimy 2

Zajęcia soft Zajęcia soft-skills „Etyka badań naukowych Etyka badań

uniwersytet jagielloński

Program Studiów podyplomowych: Etyka w biznesie i w zarządzaniu

Etyka zawodowa - Wel.wat.edu.pl

Wydziały nieposiadające uprawnień do nadawania