Salary tools of motivating in an organization
Transkrypt
Salary tools of motivating in an organization
Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH Nr 100 !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#! 2014 dr Zbigniew Ciekanowski !"#$%&'($()*+%,'!+-+).($/+!+)0'&1'2&3"$45 !"#$%&'(")*+,*-"'.$/0%$%"(-"'%'$)1"(-*"#2Salary tools of motivating in an organization Streszczenie ! "#$%&'()%! *$%+,-.)$%! /$01! #,(2-.32&)1! 40.32! #,5%! /(2#67,-.8! zachowaniem i wzrostem %9%*(2-),:3$!4+.3,-)$*;-!-%!-/<2/(*$3=!4+<%>/$'?$,+/(-.3=@! A,(2-.3&.!#.(%+$.7).!-?+%-!4,<,+,#!&%/(!4+,3%/%#!<0,5,)2#@!B.0,5%)$%C!5%!$#!-$'3%&! 40.3$#2C!(2#!7%4$%&!4+.36&1!)./$!4,>-0.>)$, &%/(!?0'>)%@!D$0.!#,(2-.3&$!40.3,-%&! <.7%52! ,>! +;5)23=! 3<2))$*;-C! -2-$%+.! >652! -402-! ).! /.#,4,3<63$%! $! <.3=,-.)$%! 76><$@! A.! <).3<%)$%! %*,),#$3<)%C! 4,)$%-.5! /(.),-$! :+,>%*! >,/('46! >,! >;?+! ,+.<! &%/(! 4,(-$%+><%)$%#! -0./)%&! -.+(,:3$!$! 652(%3<),:3$! >7.!/4,0%3<%E/(-.@!F+(2*60! #.!3=.+.*(%+! ,4$/,-2C!-!*(;+2#!4+<%4+,-.><,),!.).7$<' G+;>0,-1@!H!.+(2*67%!4+<%>/(.-$,), !*,)3%43&'! #,(2-,-.)$.! 40.3,-%I,C! 9,+#2! 40.3C! /2/(%#2! 4+%#$,-.)$.! ,+.<! <./.>2! /*6(%cznego motywowania. 3!$%"'456#*$%&7'/5%6')7-+89)&'&($6')7%$6"5#+!"+9)1+&+,')65('#5#+!"+: Abstract: Skilful driving force motivational pay can stimulate behavior and increase the efficiency of workers in all enterprises. Material motivation contrary to appearances, is a complex process. The assumption that the more you pay, the better the work of our subordinates is wrong. Strength of motivation wage depends on various factors, exerts a strong influence on the mood and behavior of people. It has economic importance because it is the means of access to goods and is a confirmation of self-worth and usefulness to society. Article is descriptive, in which an analysis of the source. The paper presents: the concept of motivating payroll, payroll forms, bonus schemes and the principles of effective of motivating. Keywords: !"#$%! &'()$* +!,-$%$./)#)$, the principles ! %#!012'01,(. 89/+: ;-+8+) <$&() 75,&(+#5#'6) "!&(%=6$!($6) 6+($%"+>!$45) 5,,1"+-'#+!"+) !+) 7%+85#!"3+:);-+8?)65@!+)%517+(%'#+A)#)3">3=)7-+&181'1!+8BC 65@$)1+7$#!"+A)D%5,3")!"$1E?,!$),5)@'8"+F 65@$)E'A)$3#"#+>$!($6)#-5@5!$45)#'&"-3=F 65@$)E'A)E5,G8$6)#7-'#+<H8'6)!+)$/$3('#!5DA)7%+85#!"3Iw. 1 .3-+,!"3")#'!+4%5,1$2)#);5>&8$ : wynagrodzenia zasadnicze; 75,+(3") &(+-$) ") 7%1$<D8"5#$) 1+) &181$4I>!$) #-+D8"#5D8") 7%+8'9) 3#+>"/"3+8<$) lub warunki pracy; 1%'81+-(5#+!$)#'!+4%5,1$!"+)3"$%5#8I#)&+658B5,I#F premie periodyczne (regulaminowe i uznaniowe); 1 J:) *51"5-9) Motywacja pracy. Determinanty ekonomiczno–organizacyjne, PWN, Warszawa – Kraków 2002, s. 86. 216 Zbigniew Ciekanowski nagrody jubileuszowe i odprawy emerytalno – rentowe; #'!+4%5,1$!"+) 1+) ,5,+(35#$) 5E5#"H13") #'35!'#+!$) #) !5%6+>!'6) czasie pracy; #'!+4%5,1$!"+) 1+) 7%+8?) #) 45,1"!+8B) !+,>"81E5#'8B) 5%+1) 1+) 81'!!5D8") poza normalnym wymiarem czasu pracy; podatki wyrównawcze; 1+&"-3" chorobowe i wynagrodzenia za czas nieprzepracowany; D#"+,81$!"+),$7=(+(5#$)>=E)"8B)$3#"#+>$!(')7"$!"?@!$F D#"+,81$!"+)5,&135,5#+#81$F "!!$)&75%+,'81!$)&3-+,!"3")#'!+4%5,1$2F wynagrodzenia uczniów; ekwiwalent za praktyki zawodowe; #'!+4%5,1$!"$)1+)7%+8?)!+3-+,81HF 7-+8+)1+)7%+8?)#'35!'#+!H)7%1$1)8B5%'8B)#)%+6+8B)($%+7""F agencyjno-prowizyjne; !+4%5,')1)1+3-+,5#$45)/=!,=&1=)!+4%I,F #'7-+(')1)1'&3=),5)75,1"+-=)")1)!+,#'@3")E">+!&5#$<)&7I-,1"$>!"F dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery E=,@$(5#$<: K5) !+<#+@!"$<&1'8B) 1+&+,) 65('#+8<") 7-+85#$<) !+>$@') 1+>"81'A) #'!+4%+,1+!"$) #$,-=4) #3-+,=) 7%+8'9) $/$3(I#) ") 75(%1$E:) J"&(?) (?) !"$3"$,') =1=7$-!"+) &"?) 5) 75,+!"$) 35>$<!'8B) 3%'($%"I#) %I@!"85#+!"+) #'!+4%5,1$2) 2 o 1+&+,?) 1+8B5#+2) 7%+85#!"81'8B9) 3567$($!8ji oraz kryteriów rynkowych . L+&+,') ($) 7%$1$!(=<H) 8$8B') 1+&+,) 7-+8$!"+) #$,-=4) 5,75#"$,!"8B) #'!"3I#) i #3-+,=)7%+8': L%I@!"85#+!"$) 7-+8) ,535!'#+!$) <$&() !+) 75,&(+#"$) 1+&+,) 75,1"+-=) #$,-=4) #3-+,=) 7%+8':) M$45) 1+&+,!"81'6) 3%'($%"=6) <$&() ,-=45DA) 81+&=) 7%+8') i s(57"$2) (%=,!5D8") 7%+8':) .(57"$2) (%=,!5D8") 7%+8') <$&() 6"$%15!') 1+) 75658H) 6$(5,) #+%(5D8"5#+!"+) 7%+8'9) +) ,-=45DA) 7%+8') 53%$D>+) !5%6+) 81+&=) 7%+8':) L+&+,+)(+)<$&()&(5&5#+!+)7%1')53%$D>+!"=)&(+-$<)81?D8")#'!+4%5,1$!"+: L+&+,+)#'!+4%+,1+!"+)#$,-=4)$/$3(I#)!+<81?D8"$<)<$&()&(5&5#+!+)7%1') 3&1(+-(5#+!"=) %=8B56$<) 81?D8") #'!+4%5,1$!"+9) &181$4I>!"$) 7%$6"") ") !+4%I,:) NI@!"8=<$) 5!+) #'&535DA) #'!+4%5,1$!"+) #) 1+>$@!5D8") 5,) $/$3(I#) 7%+8') 7%+85#!"3+) 5%+1) $/$3('#!5D8") 7%1$,&"?E"5%&(#+:) M$&() (5) &75&IE) +!4+@5#+!"+) pracownika w sprawy organizacji. Podstawowym warunkiem stosowania tej zasady jest wyznaczenie 8$>I#) ,>+) 356I%$3) 5%4+!"1+8<") ") #'1!+81$!"$) 1+,+2) 75&181$4I>!'6) 7%+85wnikom. Skumulowane efekty funkcjon5#+!"+) 7%1$,&"?E"5%&(#+) =<?($) #) pie!"H,1=)&(+!5#"H)#&3+G!"3)#"$>35D8" /=!,=&1=)#'!+4%5,1$2: 2 K. Sedlak (red.), J.*! /*6(%3<)$%! -2).I+.><.8! 4+.3,-)$*;-, Wyd.Profesjonalnej .135-')O"1!$&=9)*%+3I#)PQQR9)&:)PS: !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&2345&3678 ZN nr 100 ;-+85#$)!+%1?,1"+)65('#5#+!"+)#)5%4+!"1+8<" 217 ;$(#&:#2&'.$/0%$%"(-"':!"#$%&1$ ;-+8+) 6=&") E'A) &7%+#"$,>"#+) 1$) #14>?,=) !+) 75!"$&"5!') #'&"-$3) 7%1$1) 7%+85#!"3+) ") <$45) $/$3(') #) 7%+8':) ;%+85#!"3) =&+('&/+38<5!5#+!') 5(%1'6+!H) !+4%5,H) 1+) #'&"-$39) E?,1"$) #'3+1'#+-) #"?3&1H) $/$3('#!5DA) # pracy, aby 75!5#!"$)5&"H4!HA)!+4%5,?)T%'&=!$3)PU:) Rysunek 1. Motywacyjna funkcja wynagrodzenia V%I,-5C)W:)*5G6"2&3"9)0:);"5(%5#&3")T%$,:U9)B.+<1><.)$%@!K%,+$.!$!4+.*(2*., PWN, Warszawa 2000, s. 423. K58B5,')&3-+,+<H)&"?)1),#I8B)81?D8"C 3 7-+8')&(+-$<)T1asadniczej); 7-+8')16"$!!$<)T%=8B56$<U: ;-+8+) 1+&+,!"81+) <$&() 4-I#!'6) &3-+,!"3"$6) #'!+4%5,1$!"+:) M$<) 1+,+!"$6)<$&()7%1'8"H4+!"$)7%+85#!"3I#),5)/"%6')") 1+8B?8+!"$9)+E') 15&(+>") #) !"$<) <+3) !+<,-=@$<) 5%+1) 75,!5&1$!"$) 3#+>"/"3+8<") 7%+85#!"3I#) ") #'%5E"$!"$) dobrego wizerunku o firmie. Zazwyczaj jest podnoszona okresowo na pod&(+#"$) 3567$($!8<") >=E) 5&"H4!"?A:) X"$) 6+) 1#"H13=) 1) $/$3('#!5D8"H) 7%+85#!"3I#:)M$<)#+%(5DA)65('#+8'<!+)<$&()54%+!"815!+9)75!"$#+@)<$&()&(+-'6) &3-+,!"3"$6) #'!+4%5,1$!"+:) X"$) 16"$!"+) (5) <$,!+3) /+3(=) @$) 6+) E+%,15) ,=@$) 1!+81$!"$) ,>+) #&1'&(3"8B) 7%+85#!"3I#) 5%+1) 7581=8"+) "8B) E$17"$81$2&(#+:) ;-+8+)16"$!!+)!+(56"+&()<$&()<=@)D8"D>$)1#"H1+!+)1)#'!"3+6")7%+8')")7$-!")%5>?) 75E=,1+<H8H:) 3 B. Kuc, B.+<1><.)$%!>,/*,).0%, Wyd.„Oskar-Master of Biznes”, Warszawa 1999, s. 199. ZN nr 100 !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&23453678 218 Zbigniew Ciekanowski ;-+8+)%=8B56+)(5)#&1'&(3"$)$>$6$!(')#'!+4%5,1$!"+9)3(I%'8B)#'&535DA) 16"$!"+)&"?)145,!"$)1)7%1'<?('6")%$4=-+6"C premie; nagrody; dodatki. Y5('#=<H8+ funkcja 7-+8') %=8B56$< &(+!5#") =1=7$-!"$!"$) #'!+4%5,1$!"+) 75,&(+#5#$45:) 0"$>35DA) 7-+8') &(+-$<) ") 16"$!!$<) 6=&") E'A) !+) 53%$D>5!'6) 751"56"$:) LE'() !"&3+) 7-+8+) 1+&+,!"81+, nawet 7%1') #'&53"$<) 7-+8') 16"$!!$<9)!"$)E?,1"$)&7$-!"+-+)75@H,+!'8B)/=!38<")75E=,1+!"+:)0'!+4%5,1$!"$) zasadnicze decyduje o tym, czy pracownik p5,$<6"$) 7%+8?) #) ,+!$<) /"%6"$9) a 7%$6"$)")!+4%5,')&3-+!"+<H)45),5)1#"?3&1$!"+)<$<)$/$3('#!5D8": 0'&535DA) 7-+8') %$+>!$<) !"$) 75#"!!+) &7+DA) 75!"@$<) 7$#!$45) 751"56=9) 3(I%') =65@>"#"+) 1+&7535<$!"$) 75,&(+#5#'8B) 75(%1$E+) 7%+85#!"3+:) LE'() !"&3") 751"56)#'!+4%5,1$!"+) #)(+3"$<)&'(=+8<")1#"?3&1')!"$8B?A)7%+85#!"3+9)E?,1"$) 5!) 7%+85#+-) 6!"$<) #',+<!"$9) E?,1"$) 75&1=3"#+-) 7%+8) ,5,+(35#'ch, które =65@>"#"H) 6=) #'7$-!"$!"$) >=3") /"!+!&5#$<:) 0'!+4%5,1$!"$) 75#"!!5) 7%+85#!"35#")=65@>"#"A)!"$)('>35)=(%1'6+!"$9)+>$)(+3@$)14%56+,1$!"$)5&181?,!5D8"9) 85) (#5%1') 751'('#!H) 65('#+8<?) 7%+85#!"3I#:) ;-+8+) 75#"!!+) E'A) &7%+#"$,>"#+) 1$) #14>?,=) !+) 75!"$&"5!' #'&"-$3) 7%+85#!"3+) ") $/$3(') <$45) 7%+8':) 4 Podstawowe funkcje wynagrodzenia: funkcja dochodowa – 7-+8+) &(+!5#") 4-I#!$) G%I,-5) ,58B5,I#9) 7-+8+) 1+&+,!"81+)75#"!!+)E'A)&(+E">!+)")!"$)#'3+1'#+A),=@'8B)#+B+2F funkcja motywacyjna – 75#"!!+) 1+8B?8+A) ,5) #1%5&(=) #',+<!5D8"9) <+35D8")7%+8')")7%5,=38<"9)+)(+3@$),5)75,#'@&1$!"+)3#+>"/"3+8<"F funkcja kosztowa – stanowi element kosztów funkcjonowania organizacji; /=!38<+)&75-$81!+)– &(+!5#")6"+%?)7%$&("@=)")=1!+!"+)7%+85#!"3+)#)5%4+nizacji. L!+<565DA) /=!38<"9) <+3"$) &7$-!"+ #'!+4%5,1$!"$) 5%+1) =6"$<?(!$9) 7%+3('81!$) "8B) 1+&(5&5#+!"$) 81'!") 1) !"$45) &3=($81!') "!&(%=6$!() 1+%1H,1+!"+) 7-+8H)7%+85#!"3I#9)3(I%')&">!"$)5,,1"+-=<$)!+C 751'&3"#+!"$)")&(+E">"1+8<?)7%+85#!"3I#)75(%1$E!'8B)5%4+!"1+8<"F pobudzanie pracowników; 3&1(+-(5#+!"$) 1+8B5#+2) 5%4+!"1+8'<!'8B) 7%+85#!"3I#9) 1#-+&181+) 1+8B5#+2)7%5$/$3('#!5D8"5#'8BF 57('6+>"15#+!"$) 35&1(I#) 7%+8'9) +) #) 5&(+($81!'6) %+8B=!3=) %$+>"1+8<?) 5 celów organizacji” . 4 5 Ibidem, s. 201. J:)*51"5-9)Motywacja …, op. cit., s. 91. !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&2345&3678 ZN nr 100 ;-+85#$)!+%1?,1"+)65('#5#+!"+)#)5%4+!"1+8<" 219 <$).0':!"# Z5%6+) 7-+8') <$&() 53%$D>+!+) <+35) ($8B!"3+) 5E>"81+!"+) #'&535D8") wynagrodzenia ") #"H1+!"+) 7-+8) 1) #'35!'#+!H) 7%+8H:) 0'E%+!"$) 5,75#"$,!"$<) /5%6') 7-+8') 5,4%'#+) E+%,15) #+@!H) %5>?9) "8B) ,5EI%) 6+) #7-'#) !+) #'!"3") organizacji. Wymaga analizy rodzaju pracy, techniki i technologii, organizacji pracy, oceny postaw pracowników, doboru adekwatnych mierników do pomiaru #'&"-3=) ") $/$3(I#) 7%+8') 5%+1) &(5&5#+!"+) !"$1E?,!$<) ,53=6$!(+8<") $#",$!8<") 6 !+3-+,I#9)$/$3(I#)")81+&=)7%+8')7%+85#!"3I# . 7 X+<81?D8"$<)#'6"$!"+!$)#)>"($%+(=%1$)7%1$,6"5(=)/5%6')7-+8' : czasowe; czasowo-premiowe; akordowe; akordowo-premiowe; prowizyjne; czasowo-prowizyjne; bonusowe; kafeteryjne. [1+&5#+)/5%6+)7-+8')75>$4+)!+)#'!+4%+,1+!"=)7%+8')7-+8H)1+&+,!"81H) ")&(+-'6"),5,+(3+6":)X+<81?D8"$<)<$&()&(5&5#+!+)#)6+-'8B)7%1$,&"?E"5%&(#+8B9) +>$) %I#!"$@) #) ,=@'8B) 7%1$,&"?E"5%&(#+8B) 7%'watnych, a nawet publicznych. W ,=@'8B) 7%1$,&"?E"5%&(#+8B) /5%6') 7-+8') &H) =1=7$-!"+!$) !+4%5,+6") =1!+!"5#'6"9) 1+#"$%+<H) $>$6$!() 65('#+8<") ,5) 75@H,+!'8B) 1+8B5#+2:) L+&(5&5#+!"$) ($<) /5%6') 7-+8') #'6+4+) 7%+#",-5#$45) 7>+!5#+!"+9) 75,1"+-=) 7%+8'9) sprawnej organizacji pra8') 5%+1) #-+D8"#$45) ,5E5%=) #'35!+#8I#:) 0&7I-81$D!"$)!+)&(+!5#"&3+8B)%5E5(!"81'8B)&1$%53")1+3%$&)6+)(1#:)K!"I#3+)1+,+!"5#+:) ;5>$4+) !+) #'35!+!"=) 7%1$1) 7%+85#!"3+) 1+,+!"+) !+) D8"D>$) 1+7>+nowanym poziomie. Czasowo-7%$6"5#+) /5%6+) 7-+8') (5) 57-+8+!"$) #'6+4+2) 7%+8') 7-+8H) 1+&+,!"81H9)+)$/$3(I#)7%$6"H:)M$&()(5)!+<81?D8"$<)&(5&5#+!+)6$(5,+)57-+8+!"+) personelu. Stosowanie czasowo – 7%$6"5#$<)/5%6')7-+8')<$&()$/$3('#!$)<$@$>") 15&(+!"$) #,%5@5!') #-+D8"#') &'&($6) 7%$6"5#+!"+) ") E?,1"$) 45) 35!&$3#$!(!"$) 7%1$&(%1$4+A: Akordo#+) /5%6+) 7-+8') 75>$4+) !+) 57-+8+!"=) 7%+85#!"3I#) 7%575%8<5!+>!"$) ,5) #'35!+!"+) 7%1$1) !"8B) 7%+8':) X5%6') ">5D8"5#$) 53%$D>+<H) #"$>35DA) 7%5,=38<"9)3(I%+)75#"!!+)E'A)#'35!+!+9)+)!5%6')81+&5#$)81+&)!"$1E?,!'),5) wykonania jednostki wyrobu. Przy stosowaniu akordowej /5%6') 7-+8') "&(!"$<$) %'1'359)@$)#1%5&()#',+<!5D8")E?,1"$)!+&(?75#+-)35&1($6)<+35D8")7%5,=38<": 6 L:) .$3=-+9) Motywowanie do pracy. Teorie i instrumenty, Polskie Wyd. Ekonomiczne, Warszawa 2008, s. 197. 7 W:) ;"$(%52-Pyszczek, A,(2-,-.)$%! 4+.3,-)$*;-@! H/*.<;-*$! >7.! #%)%>5%+;-, Wyd.YWN\XW9)0%58-+#)]SSR9)&:R^: ZN nr 100 !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&23453678 220 Zbigniew Ciekanowski ;-+8+) +35%,5#5-7%$6"5#+) 75>$4+) !+) #'!+4%+,1+!"=) 1+) #"$>35DA) 7%5,=38<") ") 7%$6"5#+!"=) 1+) <+35DA:) X+<81?D8"$<) <$&() &(5&5#+!+) 3"$,') >"81') &"?) #',+<!5DA9)+>$)<$,!581$D!"$)#'&53+)<+35DA)#'35!+!"+: ;%5#"1'<!+) /5%6+) 7-+8') 75>$4+) !+) 57-+8+!"=) 7%+8') #) /5%6"$) =&(+>5!$<) 7%5#"1<":) _+3+) /5%6+) 4#+%+!(=<$) #'!+4%5,1$!"$) ('>359) <$@$>") 7%+85#!"3) &7$-!") #+%=!3")=1'&3+!"+)7%5#"1<":)M$@$>")#),+!'6)81+&"$)!"$) 7%+85#+-)>=E)7%+85#+-) nieefektywnie, to wynagrodzenia nie otrzyma. Czasowo-7%5#"1'<!+) /5%6+) 7-+8') (5) 57-+8$!"$) 7%+8' 7-+8H) 1+&+,!"81H) i =1=7$-!"$!"$) <$<) 7%5#"1<H:) _+) /5%6+) 7-+8') &(osowana jest przede wszystkim w 7%1$,&"?E"5%&(#+8B)B+!,>5#'8B:)M$&()&3=($81!+)1+%I#!5)1)7=!3(=)#",1enia proporcjonalnego, spra#"$,>"#$45) 57-+8+!"+) 7%+8'9) <+3 i motywowania do dobrych efektów. \&(5(H) E5!=&5#$<) /5%6') 7-+8') <$&() &(5&5#+!"$) %=8B56$<9) 65('#+8'<!$<) 81?D8") #'!+4%5,1$!"+) 75#"H1+!$<) 1) $/$3(+6") 7%+8'9) (1#:) bonusu. Sposób ich 5E>"81+!"+) !+<81?D8"$<) ,5('81') 7%$6"") 75#"H1+!'8B) 1) 1'&3"$6:) Y54H) (5) E'A) 7%$6"$)7-+85!$)1)1'&3I#9)#"?8)!"$)1+liczane do kosztów produkcji, oraz premie >"815!$) #) 35&1(') 7%5,=38<"9) 3(I%'8B) 75,&(+#H) 7%1'1!+!"+) <$&() 5&"H4!"?8"$) 53%$D>5!$<)3#5(')>=E)7%58$!(5#$45)#&3+G!"3+)1'&3=: *+/$($%"+)(5)$>+&('81!')&'&($6)#'!+4%+,1+!"+9)#)3(I%'6)7%+85#!"8')&H) 1++!4+@5#+!") #) 3%$5#+!"$) "!,'#",=+>!$45) 7+3"$(=) #'!+4%5,1$2:)0)%+6+8B) z 4I%') 53%$D>5!$<) 3#5(') 7%+85#!"8') #'E"$%+<H) 53%$D>5!') %5,1+<) D#"+,81$2) z 5/$%5#+!$45) 7%1$1) 7%+85,+#8?) 1$&(+#=:)0) /5%6"$) 3+/$($%'<!$<) &(+-+) 81?DA) #'!+4%5,1$!"+) 75E"$%+!+) <$&() #) 45(I#8$9) +) %=8B56+) <$&() =1+>$@!"5!+) 5,) 8 wyników oceny i ma innH /5%6?)!"@)7"$!"?@!+ . `,75#"$,!"5) ,5E%+!+) /=!38<+) 7-+8') 75#"!!+) &7%1'<+A) %$+>"1+8<") /=!38<") i 1+,+2) 7%1',1"$>5!'8B) 7%+85#!"35#") 5%+1 &3=($81!"$) 45) 65('#5#+A) ,5) 5&"H4+!"+) #'&53"8B) #'!"3I#:) *+@,$) 7%1$,&"?E"5%&(#5) ,1"+-+) #) 5,6"$!!'8B) #+%=!3+8B:) X"$) "&(!"$<$) ",$+>!+) /5%6+) 7-+8') ,>+) #&1'&(3"8B:) Z5%6+) 7-+8') 75#"!!+)E'A)1%51=6"+-+),>+)7%+85#!"3I#9)('>35)#I#81+&)E?,1"$)&3=($81!"$)!+) nich oddzi+-'#+A:);%1'8B'>!"$)7%+85#!"8')5,!5&1H)&"?) ,5)/5%6)7-+8')5)przej%1'&('8B) ") !"$&3567>"35#+!'8B) /5%6=-+8B) 5E>"81+!"+) 1+%5E3I#:) ;%+85#!"3) 75#"!"$!) ,5&(%1$4+A) 1+>$@!5DA) 6"?,1') #-5@5!'6) #'&"-3"$6) +) 7-+8H:) .3567>"35#+!$)/5%6=-')5E>"81+!"+)#'!+4%5,1$!"+)75#5,=<H)!"$=/!5DA9)75!"$#+@) !"$)<$&()5!)#)&(+!"$)&+65,1"$>!"$)5E>"81'A)<$45)#'!+4%5,1$!"+: Systemy premiowania ;%$6"+) <$&() &3-+,!"3"$6) #'!+4%5,1$!"+) 1+>$@!'6) 5,) #'!"3I#) =1'&3+!'8B)7%1$1)<$,!5&(3?9)4%=7?)7%+85#!"3I#)>=E)8+-H)5%4+!"1+8<?:)N+8<5!+>!') 75,1"+-) 7%$6"") =65@>"#"+) &'&($6) 58$!) 7%+85#!"3I#:) ;%$6"+) <$&() "&(5(!'6) 81'!!"3"$6) 65('#+8'<!'6) ") !"$) 75#"!!+) E'A) (%+3(5#+!+) 7%1$1) 7%+85#!"3I#9) <+35) $>$6$!() 7-+8':) ;5#"!!+) E'A) 7%1'1!+#+!+) 1+) ,5,+(35#$) $/$3(') >=E 9 D#"+,81$!"+)!+)%1$81)5%4+!"1+8<" . 8 9 W:);"$(%52-Pyszczek, Motywowanie …, op. cit., s. 75-79. B. Kuc, B.+<1><.)$% …, op. cit., s. 201. !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&2345&3678 ZN nr 100 ;-+85#$)!+%1?,1"+)65('#5#+!"+)#)5%4+!"1+8<" 221 *&1(+-(5#+!"$)&'&($6=)7%$6"5#+!"+)#)7%1$,&"?E"5%&(#"$)75#"!!5)-H81'A) 10 &"?)1)53%$D>$!"$6 : przedmiotu premiowania i kryteriów premiowania; metod pomiarów efektów; &75&5E=)=&(+>+!"+)#'&535D8")7%$6""F #'6+4+29) <+3"$) 6=&") &7$-!"A) 7%+85#!"39) +E') =1'&3+A) 53%$D>5!H #'&535DA)7%$6""F %51#"H1+2) 5%4+!"1+8'<!'8B9) (+3"8B) <+3C) 3(5) 7%1'1!+<$) 7%$6"?9) ,5) 3545 7%+85#!"3)65@$)&"?)5,#5-+A: 11 X+<81?D8"$<)&(5&5#+!$)%5,1+<$)7%$6"" : premia indywidualna – samodzielne lub grupowe wykonanie zadania; premia powszechna – za wykonanie zadania przez organi1+8<?9)7%$6"$ ,5&(+<H)#&1'&8'F motywatory dla produkcji – 1+>$@') 5,) #',+<!5D8") 7%+8'9) ,5('81' robotników; 7%$6"+) 1$&75-5#+) – 1+) #'35!+!"$) 75&(+#"5!'8B) 1+,+2) 7%1$1) 1$&7I-9 1+>$@')5,)#'!"3I#)8+-$<)4%=7'F 7%$6"+)1)('(=-=)75,1"+-=)35%1'D8")– 1+)1#"?3&15!$),58B5,')/"%6'),1"?3" 1#"$&15!$<) #',+<!5D8") 7%+8'9) 75,1"+-) !+&(?7=<$) 6"?,1') /"%6H9) +) 7%+85#!"3+6")#$,-=4)%I@!'8B)6"$%!"3I#F 7%$6"+) ,-=45($%6"!5#+ – <$&() #'7-+8+) 3>=815#'6) 6+!+4$%569) 1+ 5&"H4!"?8"$)&(%+($4"81!'8B)8$>I#)7%1$,&"?E"5%&(#+: ;%$6"+)<$&()=1=7$-!"$!"$6)7-+8')1+&+,!"81$<9)57-+(H)1+),5,+(35#')(%=, i #'&53H) $/$3('#!5DA) 7%+8':) LE'() ,=@+) 16"$!!+) 81?DA) 7-+8') #'#"$%+) 7&'8B"81!H) 7%$&<?) !+) <$<) =1'&3+!"$9) E$1) #14>?,=) !+) %1$81'#"&($) #'!"3":) 0'&535DA) 7%$6"") 75#"!!+) E'A) =&(+>+!+) #) 75&(+8") 7%58$!(=9) #) 7%1$8"#!'6) wy7+,3=)65@$)75#5,5#+A),$/5%6+8<?)7%575%8<")7-+8')1+&+,!"81$<:);5,&(+#H) $/$3('#!5D8") &'&($6=) 7%$6"5#+!"+) <$&() #-+D8"#$) #'1!+81$!"$) 1+,+2) 12 i odpowiednia ocena poziomu ich realizacji . Podsumowanie L,+!"$6)#"?3&15D8")$35!56"&(I#)3&1(+-(5#+!"$)7-+8)E$1)=#14>?,!ienia #'6+4+2) ,5('81H8'8B) $/$3(I#) 7%+8') 75#5,=<$9) @$) "!!$) 1+&+,') #'!+13 4%+,1+!"+9)!7:)"!,'#",=+>!')#3-+,)7%+8')&H)&7$-!"5!$)75zornie . 10 W:);"$(%52-Pyszczek, Motywowanie …, op. cit., s. 69. A. Gick, M:)_+%81'2&ka, Motywowanie pracowników, Polskie Wyd.Ekonomiczne, Warszawa 1999, s. 124. 12 M. Sidor-Rzadkowska, B.+<1><.)$%! 4%+/,)%7%#! -! #.0%&! 9$+#$%, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004, s. 133 – 134. 13 J:) *51"5-) T%$,:U9) Doskonalenie systemu wynagradzania w pr<%>/$'?$,+/(-$%, Wyd.Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1997, s. 65. 11 ZN nr 100 !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&23453678 222 Zbigniew Ciekanowski `4I>!$) 1+&+,') !+4%+,1+!"+) 75#"!!') E'A) =1=7$-!"5!$) 5) 1+&+,') &3=14 tecznego motywowania : 1+&+,+)7%575%8<5!+>!5D8")– wynagr5,1$!"$)1+)53%$D>5!H)81'!!5DA)6=&") E'A) 7%575%8<5!+>!$) ,5) 75!"$&"5!'8B) !+3-+,I#) T#'&"-3=U) ") =1'&3+!'8B) $/$3(I#:) L+&+,+) (+) 65@$) E'A) &(5&5#+!+) ('>35) 7%1') 7%$8'1'<!'6) 756"+%1$)!+3-+,I#)")$/$3(I#:).(57"$2)(%=,!5D8")7%+8')65@!+)53%$D>"A)7%1') 75658') 6$(5,) #+%(5D8"5#+!"+) 7%+8'9) <$&() 5!) 1+&+,!"81H) ,$($%6"!+!(H) !+3-+,=) 7%+8':) ;56"+%) $/$3(I#) 7%+8') 65@!+) ,535!+A) 7%1') 75658') odpowiedniego systemu oceny rezultatów pracy; 1+&+,+) 1%I@!"85#+!"+) – rodzaj motywowania i poziom nagród 65('#+8'<!'8B) 75#"!"$!) E'A) ,5&(5&5wany do 35!3%$(!'8B) 581$3"#+2) i +&7"%+8<")7%+85#!"3I#9)4%=7)>=E)1$&75-I#)7%+85#!"81'8BF zasada motywowania pozytywnego – pozytywne motywowanie jest &3=($81!"$<&1$) 5,) 3+%+!"+) 1+) 53%$D>5!$) 1+8B5#+!"+:) ;%1$-5@5!') &(5&=<H8) !+4%5,') ") 3+%') 75#"!"$!) <$) ,5&(5&5#+A) ,5) 53%$D>5!$45) 7%+85#!"3+:) L) 1+&+,H) 65('#5#+!"+) 751'('#!$45) #"H@$) &"?) 75&(=>+() "!,'#",=+>"1+8<") #1658!"$2) 1+3-+,+<H8') 5,75#"$,!") ,5EI%) %5,1+<=) wzmocnienia do poszczególnych pracowników. Nagrody powinni otrzy6'#+A)('>35)8")7%+85#!"8'9)3(I%1')&H),5)($45)=7%+#!"$!")1$)#14>?,=)!+) #3-+,)7%+8')")5&"H4!"?($)#'!"3":);%$6"$)%$4=>+6"!5#$)('>35)#)!"$#"$>3"6) &(57!"=)#7-'#+<H)!+)65('#+8<?),5)7%+8'F 1+&+,+) 3567>$3&5#5D8") ") &'&($6+('81!5D8") – <$@$>") &'&($6) 65('#5#+!"+) 6+) E'A) &3=($81!', (5) 75#"!"$!) 5E$<65#+A) 8+-') 3567>$3&) odd1"+-'#+2) ,5&(5&5#+!'8B) ,5) &'&($6=) #+%(5D8") ") 581$3"#+2) 7%+cowników. Tak pojmowane motywowanie wymaga tworzenia w orga!"1+8<")=3-+,=)>54"81!"$)&7I<!'8B)")#1+<$6!"$)#&756+4+<H8'8B)&"?)D%5,3I#) 65('#+8'<!'8B:) .'&($6+('81!5DA) 75,3%$D>+) 1!+81$!"$) (%#+-5D8") st5&5#+!'8B)%51#"H1+2)7-+85#'8B:)[1?&($)16"+!'),$15%"$!(=<H)&'&($6) #+%(5D8")#'1!+#+!')7%1$1)7%+85#!"3I#F 1+&+,+) !"$#"$>3"$<) 5,>$4-5D8") 81+&5#$< – 1+3-+,+) 75(%1$E?) =(%1'6+!"+) 1E"$@!5D8") 81+&5#$<) 6"?,1') #'3onaniem wyznaczonego zadania, a otrzymaniem nagrody z ($45)('(=-=:)\6)#"?3&1')5,&(?7)81+&5#')6"?,1') #'35!+!"$6) 1+,+!"+) +) =1'&3+!H) 1+7-+(H, ('6) #7-'#) #'!+4%5dzenia na wyniki jest mniejszy; 1+&+,+) 7%5&(5(') ") 7%1$<%1'&(5D8") &'&($6=) 65('#+8'<!$45) – pracownicy 1!+81!"$) -+(#"$<) +38$7(=<H) &'&($6) 5) 7%5&($<) 35!&(%=3cji i jasnych za&+,+8B) 65('#5#+!"+9) !"@) &'&($6 o skomplikowanej konstrukcji i !"$<+&!'8B)1+&+,+8B:)L!+<565DA)")7%1$<%1'&(5DA)&(5&5#+!$45)&'&($6') #'!+4%5,1$2)<$&()75,&(+#5#'6)#+%=!3"$6)<$45)&3=($81!5D8"F 1+&+,+) #",581!5D8") #7-'#=) 7%+85#!"3+) !+) $/$3(') 7%+8' – w praktyce #'6+4+) 7%$8'1'<!$45) 53%$D>$!"+) 1+3%$&=) 1+,+29) 3567$($!8<") " odpo#"$,1"+>!5D8") 7%+85#!"3+9) 75!"$#+@) (5) 5!) 5,75#"+,+) 1+) #'!"3"9) 3(I%$) 1+>$@H)5,)!"$459)&(+!5#"H)75,&(+#?)<$45)#'!+4%5,1$!"+F 14 J:)*51"5-9)Motywacja …, op. cit., s. 93-95. !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&2345&3678 ZN nr 100 ;-+85#$)!+%1?,1"+)65('#5#+!"+)#)5%4+!"1+8<" 223 1+&+,+) 1+8B5#+!"+) 7%54I#) E5,G85#'8B) – +E') 1#"?3&1'A) #'da(35#+!"$) #'&"-3=) 7%+85#!"3I#) #) 7%58$&"$) 7%+8', !+>$@') %I#!581$D!"$) 1#"?3&1'A) 1+%5E$39) &3=($81!'6) !+%1?,1"$6) 65('#5#+!"+) &H) #'&53"$) !+4%5,') ") !"&3"$) 3+%':) ."-+) 5,,1"+-'#+!"+) E5,G8I#) !$4+('#!'8B) <$&() #"?3&1+) 5,) E5,G8I#) 751'('#!'8B:) K=@+) 3+%+, zamiast kory45#+A) zachowanie pracowników, E=,1") 7581=8"$) 3%1'#,') ") 65@$) 7%1'!"$DA odwrotny skutek od zamierzonego; 1+&+,+)=#14>?,!"+!"+)65('#=)&+65=%1$81'#"&(!"$!"+)– "6)1+<?8"$)<$&() E+%,1"$<) +(%+38'<!$9) ('6) 7%+85#!"3) =1'&3=<$) #"?3&1$) 65@>"#5D8") samourzeczywistniania &"?9)65('#+8<+)7-+85#+)!"$)5,4%'#+)(=),=@$45) znaczenia, jak ma to miejsce w przypadku pracy prostej, monotonnej; zasada internalizacji celów organizacyjnych – zasada ta jest najbardziej e/$3('#!+9) +>$) !+<(%=,!"$<&1+) ,5) &(5&5#+!"+:) .(57"$2) "!($%!+>"1+8<") za>$@')5,)8$>I#)5%4+!"1+8<")")"8B)1E"$@!5D8")1)75(%1$E+6")5%+1)&'&($6$6) #+%(5D8") 7%+85#!"3I#:) `&"H4!"?8"$) #'&53"$<) $/$3('#!5D8") 7%+8') 7%+85#!"3I#) <$&() 65@>"#$9) 4,') (5, 85) 6+) #+%(5DA) ,>+) !"8B9) !"$) <$&() sprze-81!$) 1) ('69) 85) 6+) #+%(5DA) ,>+) 5%4+!"1+8<":) .">!+) "!ternalizacja 8$>I#) 5%4+!"1+8<") 7%5#+,1") ,5) !"&3"$<) +E&$!8<"9) #'&53"$<) #',+<!5D8") 7%+8')5%+1)&75!(+!"81!$<)(#I%815D8"F zasada umowy prawnej – ,5('81')#'%+@5!$<)7%1$1),5E%5#5>!$)")>$4+>!$) 7%1'<?8"$) 7%1$1) 7%+85#!"3I#) ") 7%+85,+#8?) 7%1$7"&I#) 1+#+%('8B) w systemi$) #'!+4%5,1$!"+) 5%+1) 75,,+!"+) &"?) B"$%+%8B"") 5%4+!"1+8'<!$<:) ;%1$&(%1$4+!"$)1+&+,')=65#')7%+#!$<)1#"?3&1+)1+=/+!"$)7%+85#!"3I#) ,5) 7%+85,+#8') 5%+1) 16!"$<&1+) 5E+#?) 7%1$,) =(%+(+) 7%+8':) M$D>") (+) 1+&+,+),56"!=<$)#)&'&($6"$)65('#+8<"9)(5)&3-+!"+)7%+85#!"3I#)('>3o do 6"!"6+>!$45)#'&"-3=9)!+)751"56"$)(5>$%5#+!'6)7%1$1)3"$%5#!"8(#5: Bibliografia *51"5-)J:9)Motywacja pracy. Determinanty ekonomiczno-organizacyjne, PWN, Warszawa – Kraków 2002. *5G6"2&3") W:9) 0:) ;"5(%5#&3") T%$,:U9) B.+<1><.)$%@! K%,+$.! $! 4+.*(2*., PWN, Warszawa 2000. Kuc B., B.+<1><.)$%! >,/*,).0%, Wydawnictwo „Oskar-Master of Biznes”, Warszawa 1999. ;"$(%52-Pyszczek A., A,(2-,-.)$%! 4+.3,-)$*;-@! H/*.<;-*$! >7.! #%)%>5%+;-, 0',+#!"8(#5)YWN\XW9)0%58-+#)]SSR: Sedlak K. (red.), J.*! /*6(%3<)$%! -2).I+.><.8! 4+.3,-)$*ów, Wydawnictwo Profe&<5!+>!$<).135-')O"1!$&=9)*%+3I#)PQQR: .$3=-+) L:9) Motywowanie do pracy. Teorie i instrumenty, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008. Sidor-Rzadkowska M., B.+<1><.)$%!4%+/,)%7%#! -! #.0%&! 9$+#$%, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004. ZN nr 100 !"#$%&'()#*#+,"$-.$&#&/$"01(0$*#!&23453678