Ekonomia kosztów transakcji Ronalda Cose`a

Ekonomia kosztów transakcji
Ronalda Cose’a
Instytucje gospodarki rynkowej
Blok 5
Ekonomia neoklasyczna w konfrontacji z
ekonomicznymi problemami współczesności
Konsument nie jest istotą ludzką, lecz logicznym
układem preferencji.
Przedsiębiorstwo jest definiowane jako krzywa kosztów i
krzywa popytu, a jego teoria jest po prostu logiką
optymalnej wyceny i łączenia nakładów.
Wymiana jest realizowana bez określenia jej
instytucjonalnych uwarunkowań
Mamy konsumentów bez ludzi, firmy bez organizacji, a
nawet wymianę bez rynków
(Coase, 1990)
Analiza neoklasyczna
... Skupienie uwagi na kosztach przetwarzania
zasobów w produkt finalny…
… założenie implicite, że sama wymiana
rynkowa, jako sposób koordynacji, nic nie
kosztuje.
Czy funkcjonowanie rynku jest
darmowe?
… nie, ponieważ istnieją koszty związane z
wykorzystaniem mechanizmu rynkowego
(cenowego), które muszą być poniesione, aby
„ceny zostały odkryte”, tzw. koszty transakcyjne:
- koszty zbierania informacji,
- koszty negocjacji,
- koszty zawierania kontraktów,
- koszty obsługi kontraktów.
Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa?
MECHANIZM OPTYMALIZACJI KOSZTÓW
PRODUKCJI
RYNKI
(KOSZTY TRANSAKCJI)
?
PRZEDSIĘBIORSTWA
(KOSZTY KOORDYNACJI)
MECHANIZM OPTYMALIZACJI LUDZKICH
DZIAŁAŃ
Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa?
PORÓWNANIE
Koszt. transakcyjnych
Kosztów koordynacji
Warunkiem powstania (istnienia) przedsiębiorstwa
(„małego planowanego społeczeństwa”) jest pełnienie
funkcji koordynacyjnej po niższym koszcie, niż koszty
transakcyjne niezbędne do otrzymania danych dóbr
poprzez rynek.
„Przedsiębiorstwo jest narzędziem zmniejszania kosztów
funkcjonowania rynku. Powstaje tam, gdzie wew. sys.
koordynacji jest mniej kosztowny, niż odwołanie się do
mechanizmu rynkowego”. (Coase, 1990)
Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa?
• Dlaczego firma nie rozrasta się do pełnego
monopolu? … Czyli dlaczego gospodarka
narodowa nie może stać się jednym
przedsiębiorstwem?
• Koszty zarządzania hierarchicznego.
• Przedsiębiorstwo internalizuje transakcje do
momentu gdy:
Wew. krańcowy koszt zarządzania = KTR
(Insourcing =/= outsourcing )
Rodzaje kosztów transakcji (1)
TYP KOSZTÓW
TRANSAKCJI
RODZAJE
KOSZTÓW
Zdobywanie
informacji
Koszty transakcji Negocjacje
rynkowych
umów
Związane z
realizacją umów
PRZYKŁADY
Czas i środki na
zb. info.,
Marketing
Koszty obsługi
prawnej
Straty, koszty
monitorowania
Rodzaje kosztów transakcji (2)
TYP KOSZTÓW
TRANSAKCJI
Koszty
zarządzania w
przedsiębiorstwie
(koszty
organizacji
hierarchicznej)
RODZAJE
KOSZTÓW
Koszty stałe –
utrzymanie
struktury przed.
PRZYKŁADY
Płace
kierownictwa,
sys. informacyjne
Koszty zmienne – Koszty nadzoru,
są funkcją liczby koszty proc.
transakcji /
logistycznych
decyzji
Rodzaje kosztów transakcji (3)
TYP KOSZTÓW
TRANSAKCJI
RODZAJE
KOSZTÓW
Koszty tworzenia,
utrzymania i
zmian formalnych
Polityczne koszty i nieformalnych
transakcji
reguł systemu
politycznego i
ekonomicznego
PRZYKŁADY
Wydatki związane
z: tworzeniem
konstytucji,
wyborami,
funkcjonowaniem
partii polit.,
administracją,
sądownictwem,
obr. narodową
Negatywne efekty zewnętrzne
• Zakwestionowanie sedna „Ekonomii
dobrobytu” Arthura Pigou (Prawa do
interwencji państwa w przypadku wystąpienia
negatywnych efektów zewnętrznych).
• Rozszerzone pojęcie czynnika produkcji o
„prawo do robienia czegoś”
Negatywne efekty zewnętrzne i znaczenie prawa
Jednostronny
Sprawca
Poszkodowany
działanie
strata (koszt)
Płaci odszkodowanie
Otrzymuje odszkod.
(ponosi koszt)
Czy jest to rozwiązanie optymalne?
Uwzględnienie dwustronnego charakteru
przyczyn negatywnych efektów zewnętrznych
Teoremat R. Coase’a
„ZEROWE KOSZTY TRANSAKCJI”
• „(…) w warunkach doskonałej konkurencji prywatne i
społeczne koszty będą równe, a struktura produkcji nie
będzie zależała od tego, w jaki sposób prawo określa
odpowiedzialność za szkody” (Stigler 1966)
• „(…) w świecie zerowych kosztów transakcji, niezależnie
od początkowego rozdziału praw własności, zasoby
będą wykorzystywane efektywnie”. (Hsiung, 1999)
• „(…) jeśli nie ma kosztów transakcji, optymalny rezultat
ekonomiczny pojawi się niezależnie kto dysponuje
prawami własności (Schlafly, 2007)
Zależność „świata zerowych kosztów transakcji od
doskonałości informacji i podziału pracy
(J. Godłów-Legiędź, 2010)
DOSKONAŁA INFORMACJA
+
+
PODZIAŁ
PRACY
_
Zerowe koszty
transakcji
Dodatnie koszty
transakcji
Idealny system centralnego
planowania
Gospodarka rynkowa i
realny socjalizm
Zerowe koszty
transakcji
Zerowe koszty
transakcji
Idealna „Wyspa Robinsona”
„Wyspa Robinsona”
Zależność kosztów transformacji i transakcji od
podziału pracy i jakości instytucji
(J. Godłów-Legiędź, 2010)
Zależność kosztów transformacji i transakcji
od podziału pracy i jakości instytucji
Globalny produkt społ. =
Koszty transformacji + Koszty transakcji
Udział kosztów transakcji rośnie w globalnym
produkcie, ponieważ rośnie stopień podziału
pracy, a zatem i koszty koordynacji.
Koszty transakcji uzależnione są również od
jakości instytucji w danej gospodarce
Prawo a koszty transakcji
Realny świat, to świat dodatnich kosztów
transakcyjnych
Wysokość tych kosztów w dużej mierze zależy
od prawa
Regulacje prawne mogą ułatwić lub utrudnić
proces zawierania umów i przenoszenia praw
własności