Informacja o stanie środowiska naturalnego na obszarze Powiatu

Informacja o stanie środowiska naturalnego na obszarze Powiatu

INFORMACJA
o stanie środowiska naturalnego
na obszarze Powiatu Żnińskiego
wraz z analizą stanu oraz działań
ochronnych wód jezior w regionie Pałuk
(wynikająca z zadań Starosty Żnińskiego,
jako organu ochrony środowiska
i organu administracji geologicznej)
Żnin, sierpień 2015r.
Niniejsza informacja została sporządzona w oparciu o zadania wynikające
z obowiązujących przepisów prawa, gdzie Starosta jest organem ochrony środowiska, jak
również organem administracji geologicznej.
Zadania te wynikają z przepisów m.in. ustawy o odpadach, prawa ochrony
środowiska, prawa wodnego, prawa geologicznego i górniczego, ustawy o ochronie przyrody,
ustawy o lasach.
Podstawowym celem ekologicznym na obszarze Powiatu Żnińskiego jest
zachowanie wysokich walorów środowiska przyrodniczego regionu oraz zwiększenie
atrakcyjności i konkurencyjności regionu Pałuk. Realizacja tego celu możliwa jest dzięki
przyjęciu jako powszechnie obowiązującej zasady zrównoważonego rozwoju, identyfikacji
określonych priorytetów ochrony środowiska oraz określeniu rodzaju i harmonogramu
działań proekologicznych oraz środków niezbędnych do osiągnięcia celów.
Zasoby wodne i gospodarka wodno – ściekowa
Obszar Powiatu Żnińskiego posiada bogatą sieć hydrograficzną ze znacznym
udziałem wód powierzchniowych w ogólnej powierzchni. Zasoby wodne w bardzo dużym
stopniu decydują o konkurencyjności regionu, gwarantują ciągłość procesów przyrodniczych,
decydują o walorach ekologicznych regionu i różnorodności biologicznej.
Efektywne gospodarowanie zasobami wodnymi, ich ochrona, poprawa jakości
i retencjonowanie powinno służyć zachowaniu walorów przyrodniczych powiatu, a tym
samym stworzyć nowe warunki do użytkowania rekreacyjnego i rolniczego terenów do tego
celu predysponowanych.
Ochrona
zasobów wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i nadmierną
eksploatacją, zapewnienie ludności i gospodarce wody o odpowiedniej jakości to zadanie
wynikające
z obowiązujących
przepisów
prawnych
należące
do
zadań
Starosty.
Instrumentami mającymi na celu kształtowanie, ochronę i wykorzystanie zasobów wód
podziemnych
i powierzchniowych
zgodnie
z
zasadą
zrównoważonego
rozwoju,
są pozwolenia wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód.
Powyższe pozwolenia stanowią przede wszystkim działania ochronne wód
powierzchniowych, w tym jezior.
2
Tabela 1. Pozwolenia wodnoprawne /stan na dzień 31 lipca 2015r./
Rodzaj pozwolenia
Ilość obowiązujących pozwoleń
Pozwolenia wodnoprawne na pobór wód
podziemnych oraz na pobór wód powierzchniowych
72
Pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie
ścieków do wód lub ziemi
98
Pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie
ścieków przemysłowych
15
Pozwolenia wodnoprawne na wykonanie urządzeń
wodnych
164
Pozwolenia wodnoprawne na retencjonowanie wód,
piętrzenie wód.
19
RAZEM
368
Żródło: Opracowanie własne, 2015r.
Wody podziemne
Większość zasobów wód podziemnych na terenie naszego Powiatu nadaje się
do bezpośredniego
wykorzystania
na
cele
przemysłowe,
gospodarcze,
a
na
cele
konsumpcyjne – po zastosowaniu prostych metod uzdatniania, polegających głównie
na usuwaniu żelaza i manganu.
Wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają szczególnej ochronie, polegającej
zwłaszcza na niedopuszczeniu do zanieczyszczenia tychże wód. W ramach pozwoleń
wodnoprawnych na pobór wód podziemnych ustalane są strefy ochrony bezpośredniej dla
poszczególnych ujęć, polegające na wyłączeniu obszaru w promieniu 8-10 m od studni
głębinowej z wszelkiego użytkowania, niezwiązanego z obsługą ujęcia. Natomiast strefy
ochrony pośredniej obejmujące większy obszar, w oparciu o analizy hydrogeologiczne
ustanawia Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu.
Na terenach stref ochronnych mogą być zabronione roboty i czynności powodujące
zmniejszenie przydatności wody ujmowanej lub wydajności ujęcia, m.in. wprowadzanie
ścieków do ziemi i wód powierzchniowych, rolnicze wykorzystanie ścieków, składowanie
odpadów, mycie pojazdów mechanicznych, budowa osiedli mieszkaniowych, zakładanie
cmentarzy i grzebanie zwierząt. Decyzja o ustanowieniu stref ochronnych dla ujęć wody
służącej do zbiorowego zaopatrywania ludności w wodę do picia i potrzeb gospodarstw
domowych oraz do produkcji artykułów żywnościowych i farmaceutycznych staje się wiążącą
dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
3
Na terenie Powiatu Żnińskiego występują poziomy wodonośne o charakterze
użytkowym: czwartorzędowy, trzeciorzędowy i jurajski. Największe znaczenie użytkowe oraz
największe zasoby ma poziom czwartorzędowy.
Wody czwartorzędowe są podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę zarówno
odbiorców indywidualnych jak i zbiorowych. Wody te stanowią bazę dla większości ujęć
komunalnych i wodociągów wiejskich. Poziomy wodonośne systemu czwartorzędowego
występują najczęściej na głębokości od kilkunastu do około 50 m.
Wody piętra trzeciorzędowego to głównie wody w utworach piaszczystych miocenu
i w piaszczysto-pylastych osadach pliocenu. Głębokość zalegania wynosi od 50 do 150 m.
Wody z mioceńskiego poziomu wodonośnego są eksploatowane w gminach Gąsawa i Żnin.
Poziom jurajski jest eksploatowany w niewielu miejscach. W rejonie Barcina
i Piechcina związany jest z wapieniami i piaskowcami. Studnia wykonana w Piechcinie,
ujmująca wody z piaskowca jurajskiego na głębokości 176-182 m ma wody o dobrej
wydajności i wysokiej jakości (klasa Ib). Są to wody słodkie. Natomiast w okolicach
Łabiszyna, wody jurajskie są silnie zmineralizowane, zwłaszcza podwyższona jest zawartość
chlorków.
Obszary występowania zasobów wód podziemnych o najwyższej wartości użytkowej
powinny podlegać szczególnej ochronie, zwłaszcza na terenach pozbawionych osadów
izolujących warstwę wodonośną od powierzchni terenu. Z tego względu wydzielono tzw.
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych, o zasobach znaczących w skali kraju, wymagające
ochrony prawnej.
Na terenie Powiatu Żnińskiego wyznaczono trzy takie obszary:
1)
Zbiornik nr 138 - „Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka” - wody czwartorzędowe,
wymagające najwyższej ochrony (ONO), zbiornik o ogólnej powierzchni 2100 km2. Wody
zbiornika obejmują swym zasięgiem północno-wschodnie obszary Gminy Łabiszyn.
2)
Zbiornik nr 142 - „Zbiornik międzymorenowy Inowrocław-Dąbrowa” - wody
czwartorzędowe, zbiornik o powierzchni 340 km2, wody wymagające wysokiej ochrony
(OWO). Wody zbiornika obejmują swym zasięgiem obszary gmin: Barcin - część południową
i zachodnią, Gąsawa - część wschodnią, Łabiszyn - południowo-zachodnią i Żnin - część
północno-wschodnią.
3)
Zbiornik nr 143 - „Subzbiornik Inowrocław-Gniezno” wody trzeciorzędowe,
wymagające wysokiej ochrony (OWO), zbiornik o ogólnej powierzchni 200 km 2. Wody
zbiornika obejmują swym zasięgiem obszary gmin: Gąsawa - część zachodnią, Janowiec
4
Wielkopolski - część północno-wschodnią, Rogowo - prawie cały obszar gminy bez
południowo-zachodniego skrawka gminy oraz Żnin - centralny obszar gminy.
Większość
zasobów
wód
podziemnych
na
terenie
powiatu
nadaje
się
do bezpośredniego wykorzystania na cele gospodarcze, a na cele konsumpcyjne po
zastosowaniu prostych metod uzdatniania.
Wody powierzchniowe – Jeziora Powiatu Żnińskiego
Na obszarze Powiatu Żnińskiego występują bardzo licznie wody powierzchniowe,
a w szczególności dość licznie występują jeziora przede wszystkim w zlewni rzeki Gąsawki i
rzeki Wełny, z liczną siecią kanałów i rowów melioracyjnych.
Obszar powiatu znajduje się w 100% w zlewni rzeki Warty - w dorzeczu Odry.
Tabela 2. Ocena stanu czystości wybranych jezior na terenie Powiatu Żnińskiego
Lp
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Nazwa jeziora
Żnińskie Duże
Rogowskie
Zioło
Wolickie
Wolskie
Ostrowieckie
Żnińskie Małe
Weneckie
Sobiejuskie
Biskupińskie
Chomiąskie
Gąsawskie
Oćwieckie Wsch.
Kierzkowskie
Skarbińskie
Foluskie
Oćwieckie Zachodnie
Dobrylewskie
Godawskie
Zlewnia
Gąsawka
Wełna
Wełna
Noteć
Wełna
Struga Foluska
Gąsawka
Gąsawka
Gąsawka
Gąsawka
Struga Foluska
Gąsawka
Gąsawka
Struga Foluska
Gąsawka
Struga Foluska
Gąsawka
Gąsawka
Gąsawka
Powierzchnia
(ha)
431,6
285,3
248,7
243,5
185,0
159,6
135,1
131,7
118,0
116,6
102,2
99,0
87,1
77,3
64,0
62,4
55,6
53,9
29,6
Objętość
(tys. m3)
29 493
12 399
14 715
11 889
20 971
10 173
3 063
6 601
5 856
6 397
9 961
7 727
9 655
6 195
3 070
6 520
3 291
1 621
1 062
Klasa czystości
poza klasą
poza klasą
poza klasą
poza klasą
II
III
poza klasą
poza klasą
poza klasą
poza klasą
II
poza klasą
III
poza klasą
poza klasą
III
III
poza klasą
poza klasą
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji KP WIOŚ w Bydgoszcz, 2014r.
Wody powierzchniowe stanowiące własność Skarbu Państwa określa Rozporządzenie
Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 roku w sprawie śródlądowych wód
powierzchniowych lub części stanowiących własność publiczną.
5
Tabela 3. Określenie rodzajów wód z terenu Powiatu Żnińskiego
śródlądowe wody powierzchniowe lub ich - rzeka Noteć z jeziorami: Przedecz, Modzerowskie, Długie,
części, stanowiące własność publiczną, Brdowskie, Mielno, Gopło, Szarlejskie, Sadłogoszcz, Wolickie
istotne dla kształtowania zasobów wodnych i
- Kanał Górnonotecki
ochrony przeciwpowodziowej
- rzeka Gąsawka z jeziorami: Dobrylewskie, Żnińskie Duże,
Żnińskie Małe, Skarbienickie, Weneckie, Biskupińskie,
Godawskie, Gąsawskie
- Kanał Nowonotecki dopływ Kanału Górnonoteckiego
- Potok Kołdrąbski (Kanał Kołdrąb) z jeziorami: Radeckie,
Niedźwiady, Kołdrąbskie jako dopływ jeziora Zioło na rzece
Wełnie
- Potok Uścikowski z jeziorami: Wolskie, Kaczkowskie –
śródlądowe wody powierzchniowe lub ich dopływ jeziora Rogowskiego na rzece Wełnie
części, stanowiące własność publiczną,
istotne dla regulacji stosunków wodnych na - Stara Gąsawka dopływ jeziora Oćwieka na rzece Gąsawce
potrzeby rolnictwa
- Struga Bielawska dopływ Wełny
- Struga Pomorka I dopływ Gąsawki
- Struga Pomorka II dopływ Strugi Pomorka I
- Struga Ryszewska I dopływ jeziora Zioło na rzece Wełnie
- Struga Ryszewska II z jeziora Jędrzywie dopływ jeziora
Zioło na rzece Wełna
śródlądowe wody powierzchniowe lub ich
części, stanowiące własność publiczną, - rzeka Wełna z jeziorami Żernickie, Tonowskie, Rogowskie,
Rogowskie Małe, Zioło
istotne dla regulacji stosunków wodnych na
potrzeby rolnictwa, w stosunku do których
uprawnienia Skarbu Państwa powierza się
marszałkom województw
Żródło: Opracowanie własne, 2015r.
Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód powierzchniowych - jezior są przede
wszystkim: ścieki przemysłowe, ścieki komunalne, zanieczyszczenia obszarowe pochodzące
z terenów rolniczych i leśnych, wody opadowe z terenów miejskich oraz szlaków
komunikacyjnych.
Poważnym
zagrożeniem
dla
wód
powierzchniowych
są
ścieki
sanitarno-bytowe odprowadzane bez należytego oczyszczenia własnym systemem kanalizacji,
6
szczególnie w miejscowościach korzystających z wodociągów gminnych lub wiejskich, a nie
posiadających możliwości odprowadzania ścieków w sposób zorganizowany do oczyszczalni.
W poniższych tabelach uwzględniono
i kanalizacyjnej na terenie objętym analizą:
stan
rozwoju
sieci
wodociągowej
Tabela 4. Odsetek mieszkańców Powiatu Żnińskiego korzystających z instalacji wodociągowej
w latach 2010-1012
Gmina
2010
2011
2012
Barcin
Gąsawa
Janowiec
Wielkopolski
Łabiszyn
Rogowo
Żnin
94,6
93,6
82,5
94,7
93,7
82,6
94,8
93,4
82,0
83,3
96,5
91,0
83,4
96,5
91,1
85,3
96,6
91,4
POWIAT
ŻNIŃSKI
Woj. KUJ.-POM.
POLSKA
90,4
90,4
90,7
90,8
87,3
90,9
87,4
91,1
87,6
Źródło: Bank Danych Lokalnych w aplikacji STRATEG, 2014r.
Tabela 5. Odsetek mieszkańców Powiatu Żnińskiego korzystających z sieci kanalizacyjnej
w latach 2010-1012
Gmina
2010
2011
2012
Barcin
Gąsawa
Janowiec
Wielkopolski
Łabiszyn
Rogowo
Żnin
65,7
35,5
41,0
66,1
36,7
41,2
67,4
38,5
39,9
40,8
38,6
62,0
42,7
38,6
64,4
42,6
38,6
64,5
POWIAT
ŻNIŃSKI
Woj. KUJ.-POM.
POLSKA
52,8
54,2
54,4
64,3
61,5
65,2
62,0
65,6
63,5
Źródło: Bank Danych Lokalnych w aplikacji STRATEG, 2014r.
Analizując powyższe tabele można stwierdzić, że odsetek gospodarstw domowych
posiadających dostęp do kanalizacji sanitarnej jest niski w stosunku do gospodarstw
posiadających dostęp do sieci wodociągowej. W ostatnich latach zrealizowano projekty
7
polegające na rozbudowie infrastruktury kanalizacji z użyciem środków unijnych,
np. w ramach ochrony zlewni rzeki Gąsawki. Istnieje jednak wyraźna potrzeba dalszych
inwestycji w tym kierunku.
Odsetek mieszkańców posiadających dostęp do kanalizacji, a co za tym idzie
gospodarstw domowych jest niezadawalający, w stosunku do ilości gospodarstw domowych
podłączonych do zbiorczych systemów wodociągowych. Przyczynia się to do konieczności
stosowania zbiorników bezodpływowych, co w konsekwencji powoduje zanieczyszczenie
wód podziemnych, zanieczyszczenie gleby i powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych.
Brak prawidłowej eksploatacji zbiorników bezodpływowych (szamb), jak również
nieszczelność zbiorników wpływa w sposób negatywny na zagrożenie zanieczyszczeniem
ujęć wodociągowych wód podziemnych dla potrzeb zaopatrzenia mieszkańców w wodę pitną.
Zanieczyszczenia pochodzące z działalności rolniczej zawierające znaczne ilości
biogenów (N i P), które spływają do cieków wodnych wraz z wodami opadowymi w sposób
niezorganizowany z gruntów ornych, użytków zielonych oraz leśnych powodują niekorzystny
wpływ na jakość wód powierzchniowych.
Należy tutaj przytoczyć problem związany z rolniczym wykorzystywaniem ścieków,
przede wszystkim gnojowicy i gnojówki. W obecnym stanie rzeczy nawożenie pól uprawnych
tymi ściekami w sposób niekontrolowany jest potencjalnym zagrożeniem dla czystości
środowiska, a zwłaszcza dla wód powierzchniowych i podziemnych. Konieczna jest więc
zmiana istniejących przepisów dotyczących gospodarczego, rolniczego wykorzystania
ścieków i odpadów organicznych. Powodem zanieczyszczenia wód jezior jest przede
wszystkim powierzchniowy spływ zanieczyszczeń z otaczających je gruntów (szczególnie
w zlewniach rolniczych), dopływ zanieczyszczeń z wodami cieków do nich wpływających,
zrzut ścieków do mis jeziornych, nieuporządkowana, niekontrolowana gospodarka ściekowa
na terenach przeznaczonych pod rekreację i zagospodarowanych „na dziko”, brak
skanalizowania wsi i oczyszczalni przydomowych przy całkowitym zwodociągowaniu wsi.
Głównym czynnikiem mogącym zapobiegać degradacji jezior jest likwidacja źródeł
zanieczyszczeń i zmiana sposobu zagospodarowania zlewni bezpośredniej, m.in. przez
zagospodarowanie zboczy rynny jezior znacznie zwiększające udział zadrzewień i zalesień.
W zakresie zagadnień związanych z ochroną wód powierzchniowych Starosta jest
organem wydającym pozwolenia wodnoprawne na odprowadzanie do wód oczyszczonych
ścieków, wód opadowych z zanieczyszczonych obszarów, wód popłucznych ze stacji
uzdatniania wody. Zakłady odprowadzające ścieki zgodnie z obowiązującymi przepisami
8
prawnymi mają obowiązek uzyskania takiego pozwolenia. Zakłady wprowadzające ścieki do
wód zobowiązane są budować, utrzymywać i eksploatować urządzenia zabezpieczające wody
przed zanieczyszczeniem. Powyższe jest obwarowane obowiązującymi, dopuszczalnymi
wskaźnikami ścieków odprowadzanych do wód powierzchniowych.
Pozwolenia
wodnoprawne
na
wprowadzanie
oczyszczonych
ścieków
do
wód,
jak i odprowadzanie wód popłucznych oraz wód opadowych.

Pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi - ilość 98 pozwoleń.

Pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie ścieków przemysłowych – ilość 15 pozwoleń.
Nadmienić należy, że w zakresie gospodarki wodno-ściekowej istnieje ścisła
współpraca z gminami na terenie naszego Powiatu, które to w myśl przepisów ustawy
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach kładą szczególny nacisk na budowę bądź też
modernizację kanalizacji sanitarnej, a tym samym przyłączenie jak największej ilości
nieruchomości do istniejącej kanalizacji sanitarnej i skierowanie ścieków na oczyszczalnię.
Gminy Powiatu Żnińskiego posiadają już oczyszczalnie ścieków bądź też rozbudowują
istniejące w celu zwiększenia ich przepustowości.
Gospodarowanie zasobami wodnymi
Efektywne
gospodarowanie
zasobami
wodnymi,
ich
ochrona,
poprawa
jakości
i retencjonowanie powinno służyć zachowaniu walorów przyrodniczych powiatu, a tym samym
stworzyć nowe warunki do użytkowania rekreacyjnego i rolniczego terenów do tego celu
predysponowanych.
Łagodzeniu nadmiernym skutkom suszy służą przedsięwzięcia realizowane przez Zarząd
Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku prowadzący regulację wód poprzez piętrzenie wody
na ujściach jezior oraz piętrzenie wody zastawkami na ciekach wodnych, w wyniku czego przyrosty
zasobów wody stanowią korzyści dla przyległych użytków zielonych i pól uprawnych.
Tabela 6. Zadania wykonane w roku 2014 na urządzeniach melioracji podstawowych
Lp
Nazwa zadania (km)
Obręb, Gmina
Zakres robót
Kanał Furmański w km
Władysławowo, Nowe
Dąbie
gm. Łabiszyn
wykoszenie skarp i
dna z
wygrabieniem,
profilowanie stopy
skarpy
wykoszenie skarp i
1.
0+000 - 5+350
2.
Kanał Ciągły w km 0+160 –
Nowe Dąbie, Rzywno,
Rozmiar
rzeczowy
(km)
5,350
6,990
9
3.
4.
5.
6.
7+150
Władysławowo,
gm. Łabiszyn
Rzeka Gąsawka km 48+54548+595,48+72048+770,48+92048+970,49+42049+470,49+57049+620,49+762-50+062
Godawy, Oćwieka,
Komratowo,
gm. Gąsawa
Struga Ryszewska I
Gałęzewo, Zalesie,
Ryszewo, Budzisław,
gm. Rogowo
Struga Bielawska
Janowiec Wlkp., Bielawy,
Janowiec Wieś,
Posługowo, gm. Janowiec
Wlkp.
Stara Gąsawka
Oćwieka, Szelejewo, gm.
Gąsawa, Zlotniki,
Grochowiska Szlacheckie,
gm. Rogowo
Rogowo, Cotoń, Bożacin,
gm. Rogowo
Wiewiórczyn, Izdebno,
Wola gm. Rogowo;
8.
Potok Uścikowski w km
Kaczkowo, Kaczkówko,
0+000-0+985, 5+600Uścikowo, Ustaszewo, gm.
Żnin; Świątkowo gm.
6+167, 7+191-14+790
Janowiec Wlkp.
9.
Struga Pomorka I w km
Jaroszewo,Brzyskorzystew,
Dochanowo.Gorzyce,
0+000-21+685 i II w km
Sielec,Nadborowo,Paryż
0+000-7+131
,gm.Żnin,
Górki ZagajneDabskie,gm.Kcynia,
Sielec, Gorzyce,
Podobowice, Słębowo
gm. Żnin
10. Rzeka Gąsawka km 35+300m. Żnin, gm. Żnin
7.
Rzeka Wełna
35+482, 35+485-35+666,
35+669-35+748, 35+76135+868, 35+878-35+990
dna z
wygrabieniem,
usuwanie namułu
wycinka krzaków
wraz z
oczyszczeniem
terenu po wycince i
wywiezieniem
wykoszenie skarp i
dna z
wygrabieniem,
usuwanie namułu
wykoszenie skarp i
dna z
wygrabieniem,
usuwanie namułu,
oczyszczenie
studzienek
drenarskich
wykoszenie skarp i
dna z
wygrabieniem,
usuwanie namułu
oczyszczenie
studzienek
drenarskich, zakup
pokryw
nastudziennych
wykoszenie skarp i
dna z wygrabieniem
wykoszenie skarp i
dna z
wygrabieniem,
ręczne odmulenie
dna
0,850
6,880
5,145
5,525
19,336
9,151
wykoszenie skarp i
dna z
wygrabieniem,
ręczne odmulenie
dna gr. 30 cm
28,816
zakup ziemi do
zabudowy wyrw,
plantowanie skarp i
korony nasypów,
zagęszczenie
nasypów ubijakami
mechanicznymi,
wykonanie narzutu
0,661
10
11.
Potok Kołdrąbski km
3+089, 3+881-4+550
Rzym, Recz, Niedźwiady
gm. Rogowo
Kołdrąb gm. Janowiec
Wlkp.
Struga Ryszewska II w km
m. Rogowo, gm. Rogowo
0+000-0+368, 1+270-
12.
0+000 – 0+985, 1+079 –
1+807
kamiennego w
płotkach, zakup i
transport kamienia,
zakup i transport
wykoszenie
porostów ze skarp i
dna z
wygrabieniem,
wykoszenie
kosiarką pływającą
porostów z dna
jeziora,
oczyszczenie dna
jeziora, ręczne
odmulenie dna
wykoszenie
porostów ze skarp i
dna z
wygrabieniem,
oczyszczenie
przepustu, ręczne
odmulenie dna
2,856
1,713
Żródło: Opracowanie własne, 2015r.
Omawiając zagadnienia gospodarki wodnej nie sposób pominąć działalności
Gminnych Spółek Wodnych. Zadaniem spółek wodnych jest utrzymanie urządzeń
melioracyjnych w celu
prawidłowej regulacji stosunków wodnych na gruntach rolnych.
Zmniejszające się nakłady finansowe (składki członkowskie utrzymywane na tym samym
poziomie, coraz mniejsza ściągalność oraz malejący udział finansowy państwa), powodują
dekapitalizację urządzeń melioracyjnych szczegółowych i podstawowych, ich prawidłowe
funkcjonowanie jest zagrożone, a obecna sytuacja finansowa spółek wodnych może
doprowadzić je do upadłości i samolikwidacji.
Tabela 7. Urządzenia melioracji szczegółowych objętych działalnością Gminnych Spółek
Wodnych na terenie Powiatu Żnińskiego:
GSW Barcin
GSW Gąsawa
MGSW Janowiec
GSW Łabiszyn
GSW Rogowo
GSW Żnin
Obszar objęty
działalnością /ha/
1210
2980
6334,2
1337
4735,23
9757
Długość rowów
/km/
54
83,6
186
137
98
152
Żródło: Opracowanie własne, 2015r.
Aktualne rozwiązanie techniczne regulacji rzek zmierzają w kierunku renaturyzacji,
tj. takiej regulacji rzeki, która ma na celu przywrócenie jej naturalnego charakteru.
Uwzględnia się przy tym uwarunkowania gospodarcze, do których należy ochrona przed
11
powodzią, zaspokojenie potrzeb rolnictwa, a także energetykę wodną. Sprowadza się
to głównie do wykonania takich zabiegów technicznych, aby nadać rzece podobny charakter
do rzek uznanych w danym regionie za naturalne.

Przeprowadzano prace regulacyjne rzeki Gąsawki w ramach zadania
„Regulacja rzeki Gąsawki na odcinku Jezioro Żnin Małe – Jezioro Weneckie”
o łącznej długości 1,5 km dla poprawy ochrony przeciwpowodziowej, retencji
wody, a także wykorzystania dla celów żeglugi śródlądowej oraz w celu
utworzenia szlaku turystyczno- pasażerskiego.

Przeprowadzano prace regulacyjne rzeki Wełny w obrębie Gminy Janowiec
Wlkp.

Przeprowadzono prace regulacyjne cieków, w tym rzeki Gąsawki Leśnej
na terenach objętych działalnością Nadleśnictwa Szubin i Gołąbki.

Obecnie prowadzona jest regulacja rzeki Noteć od Pakości, poprzez gminy
Barcin i Łabiszyn .
Na wodach płynących Powiatu Żnińskiego znajdują się budowle piętrzące
zrealizowane ze względu na potrzeby nawodnień w rolnictwie, czy też w związku z regulacją
cieków.
•
na rz. Gąsawka w km 35 + 990 poniżej jeziora Żnińskiego Małego,
•
na rz. Gąsawka w km 31 + 315 poniżej jeziora Żnińskiego Dużego,
•
na rz. Gąsawka w km 50 + 212 poniżej jeziora Oćwieckiego gm. Gąsawa,
•
na Starej Gąsawce poniżej jeziora Klepacz - Nadleśnictwo Gołąbki,
•
na rz. Wełna w km 78+026 poniżej jeziora Tonowskiego,
•
Kanał Górnonotecki w Antoniewie, w km 121,780 drogi wodnej Warta - Kanał
Bydgoski,
•
Kanał Górnonotecki w Łabiszynie, w km 116,080 drogi wodnej Warta - Kanał
Bydgoski,
•
na Strudze Sadowieckiej w km 8 + 350 na ujściu z jeziora Przedwieśnia,
•
na Kanale Ciągłym – dopływ Noteci,
•
na Kanale Kunowskim – dopływ Kanału Nowonoteckiego,
•
na Kanale Furmańskim – dopływ Noteci,
•
na rzece Gąsawka w km 26+229 poniżej jeziora Sobiejuskiego.
Budowle powyższe umożliwiają regulowaną gospodarkę wodną, a w szczególności:
12
1.
Piętrzenie wód rzeki Gąsawka i retencjonowanie wód w piętrzonych jeziorach:
Oćwieckie, Żnińskie Małe oraz Żnińskie Duże.
2.
Piętrzenie wód na ujściu rzeki Wełna z jeziora Tonowskiego, pozwalające
na utrzymanie wód gruntowych wokół jeziora oraz na odłów ryb i retencjonowanie
dodatkowej ilości wody dla potrzeb miasta Janowca Wlkp.
3.
Piętrzenie wód rzeki Noteć Górna na istniejącym stopniu wodnym w Antoniewie,
położonym w km 121,780 drogi wodnej Warta - Kanał Bydgoski, w tym dla
potrzeb małej elektrowni wodnej.
4.
Piętrzenie wód rzeki Noteć Górna na istniejącym stopniu wodnym w
Frydrychowie, w tym dla potrzeb małej elektrowni wodnej.
5.
Piętrzenie wód rzeki Noteć Górna w km 116,080 drogi wodnej Warta - Kanał
Bydgoski, rozrząd wody i prowadzenie gospodarki wodnej dla potrzeb małej
elektrowni wodnej.
6.
Piętrzenie cieku Struga Sadowiecka z jeziora Przedwieśnia w celu zapewnienia
wymaganej pojemności jeziora i poprawy retencji gruntowej.
7.
Piętrzenie wód cieku „ Kanał Ciągły” (gm. Łabiszyn).
8.
Piętrzenie wód cieku „Kanał Kunowski” (gm. Łabiszyn).
9.
Piętrzenie wód
cieku „Kanał Furmański (gm.Łabiszyn) do nawodnień w
rolnictwie.
10.
Piętrzenie wody na rz. Gąsawka poniżej jeziora Sobiejuskiego.
Złoża kopalin i ich eksploatacja
Zasoby kopalin na terenie Powiatu Żnińskiego, w odniesieniu do całego województwa
można uznać jako przeciętne. Na terenie Powiatu Żnińskiego występują złoża kruszywa
naturalnego i część złoża wapieni.
W Powiecie Żnińskim obecnie udokumentowano 18 złóż kruszywa naturalnego
(piasek, żwir) o łącznych zasobach geologicznych bilansowych w ilości 3 208 497 ton.
Są to kopalnie złóż kopalin pospolitych eksploatowane w oparciu o koncesje wydane przez
Starostę Żnińskiego (obszar do 2 ha oraz 20 000 ton rocznego wydobycia). Obecnie
eksploatacja prowadzona jest w 18 kopalniach zlokalizowanych na terenie gmin: Barcin,
Łabiszyn, Janowiec Wlkp., Rogowo, Gąsawa i Żnin.
13
Tabela 8. Wykaz złóż naturalnych (piaski i żwiry) eksploatowanych w oparciu
o koncesje Starosty Żnińskiego.
lp.
Nazwa złoża
miejscowość
Gmina
Stan złoża
zasoby złoża
/tony/
1.
OBUDNO I
Obudno
Gąsawa
eksploatowane
324 520,00
2.
JAROSZEWO I
Jaroszewo
Żnin
eksploatowane
193 225,00
3.
SADŁOGOSZCZ III
Sadłogoszcz
Barcin
eksploatowane
236 886,00
4.
NOWE DĄBIE V
Nowe Dąbie
Łabiszyn
eksploatowane
194 507,00
5.
NOWE DĄBIE VI
Nowe Dąbie
Łabiszyn
eksploatowane
70 615,00
6.
OBUDNO I/A
Obudno
Gąsawa
eksploatowane
88 500,00
7.
NOWE DĄBIE IX
Nowe Dąbie
Łabiszyn
eksploatowane
166 460,00
8.
NOWE DĄBIE VIII
Nowe Dąbie
Łabiszyn
eksploatowane
157 456,00
9.
GAŁĘZEWO II
Gałęzewo
Rogowo
przygotowane do 75 000,00
wydobycia
10. GAŁĘZEWO I
Gałęzewo
Rogowo
przygotowane do 91 000,00
wydobycia
11. JEŻEWO II
Jeżewo
Łabiszyn
eksploatowane
373 230,00
12. ANNOWO II
Annowo
Gąsawa
eksploatowane
379 790,00
13. ZŁOTOWO IV
Złotowo
Barcin
eksploatowane
171 051,00
14. ZAŁACHOWO VI
Załachowo
Łabiszyn
eksploatowane
41 063,00
15. ZŁOTOWO V
Złotowo
Barcin
eksploatowane
240 371,00
16. ZAŁACHOWO VIII
Załachowo
Łabiszyn
eksploatowane
111 910,00
17. ZŁOTOWO VII
Złotowo
Barcin
eksploatowane
243 497,00
18. ŻUŻOŁY III
Żużoły
Janowiec Wlkp. eksploatowane
RAZEM
49 416,00
3 208 497,00
Żródło: Opracowanie własne na podstawie danych PAG, 2015r.
Na terenie Gminy Barcin eksploatowane są wapienie i margle dla przemysłu
cementowego i wapienniczego ze złoża Barcin – Piechcin – Pakość. Zasoby geologiczne
bilansowane wynoszą 1026 238 tys. ton, w tym 590228 tys. ton zasobów przemysłowych.
14
Złoże to jest eksploatowane obecnie metodą odkrywkową w dwóch kopalniach
o głębokości do 150 m: Wapienno i Bielawy. Roczne wydobycie w ostatnich latach wynosi:
ze złoża Barcin około 1,3 mln Mg, a ze złoża Piechcin około 3,5 mln Mg. Skała wapienna
stanowi
doskonały surowiec,
wykorzystywany do
produkcji
wapna
budowlanego
i do produkcji cementu.
Tabela 9. Wykaz złóż naturalnych (piaski i żwiry) eksploatowane w oparciu o koncesje wydane przez
Marszałka Województwa Kujawsko – Pomorskiego w latach 2012 – 2015 na terenie Powiatu Żnińskiego
Pow.
Lp.
Nazwa złoża
Miejscowość
Gmina
Zasoby złoża /tys. ton/
/ha/
1
Gałęzewo III
Gałęzewo
Rogowo
17,2
717,4
2
Gałęzewo IV
Gałęzewo
Rogowo
7,7
360,2
3
Załachowo VI/A
Załachowo
Łabiszyn
3,7
324,7
Barcin
8,47
934,8
4
Zalesie Barcińskie V Zalesie Barcińskie
5
Obielewo I
Obielewo
Łabiszyn
12,7
1 300,5
6
Nowe Dąbie X
Nowe Dąbie
Łabiszyn
17,3
4 823,3
7
Bożacin
Bożacin
Rogowo
1,4
163,5
Razem
8 624,4
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji Marszałka Woj. Kujawsko-Pomorskiego, 2015r.
Wyeksploatowane złoża poddawane są rekultywacji terenu, gdzie Starosta ustala
kierunki i warunki przeprowadzenia rekultywacji i zagospodarowania terenu. Przeważającym
kierunkiem jest rekultywacja w kierunku wodnym, rolnym lub wodno-rolnym.
Tabela 10. Złoża o zakończonej w ubiegłym roku rekultywacji
l.p.
Nazwa złoża
miejscowość
Gmina
Kierunek
rekultywacji
1.
SADŁOGOSZCZ I
Sadłogoszcz
Barcin
rolny
2.
SADŁOGOSZCZ II
Sadłogoszcz
Barcin
rolny
3.
SMOGORZEWO III
Smogorzewo
Łabiszyn
rolny
4.
SMOGORZEWO IV
Smogorzewo
Łabiszyn
rolny
5.
SMOGORZEWO V
Smogorzewo
Łabiszyn
rolny
6.
NOWE DĄBIE I
Nowe Dąbie
Łabiszyn
wodno-rolny
7.
NOWE DĄBIE I-A
Nowe Dąbie
Łabiszyn
wodno-rolny
8.
SMOGORZEWO VI
Smogorzewo
Łabiszyn
wodno-rolny
9.
SMOGORZEWO VI-1
Smogorzewo
Łabiszyn
wodno-rolny
10. ZRAZIM I
Zrazim
Janowiec Wlkp.
wodno-rolny
ogółem
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PAG, 2015r.
Powierzchnia
rekultywacji
1,99 ha
1,99 ha
0,99 ha
1,05 ha
0,62 ha
1,73 ha
1,71 ha
1,80 ha
1,86 ha
0,99 ha
14,73 ha
15
Ponadto ustalono kierunki rekultywacji terenów eksploatacyjnych i zagospodarowania terenu
dla niżej wymienionych złóż.
Tabela 11. Kierunek rekultywacji złóż o zakończonej eksploatacji
l.p.
Nazwa złoża
miejscowość
Gmina
Kierunek
rekultywacji
Powierzchnia
rekultywacji
1.
ZALESIE BARCIŃSKIE
I - Pole C
Zalesie
Barcińskie
Barcin
wodno-rolny
1,97 ha
2.
SMOGORZEWO VII
Smogorzewo
Łabiszyn
rolny
1,33 ha
3.
OBUDNO I
Obudno
Gąsawa
wodno-rolny
1,99 ha
4.
JAROSZEWO I
Jaroszewo
Żnin
wodno-rolny
1,99 ha
ogółem
7,28 ha
Źródło: Opracowanie własne na podstawie PAG, 2015r.
Ochrona przyrody i krajobrazu
Ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz
odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody. Celem ochrony przyrody jest:
1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;
2) zachowanie różnorodności biologicznej;
3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego;
4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich
siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony;
5) ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień;
6) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych,
a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody;
7) kształtowanie właściwych
postaw człowieka wobec przyrody przez
edukację,
informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody.
16
Tabela 12. Obszary prawnie chronione na terenie Powiatu Żnińskiego
Forma ochrony
przyrody
NATURA 2000
Nazwa
Powierzchnia
Lokalizacja
RÓWNINA
SZUBIŃSKO –
ŁABISZYŃSKA
755.322 ha
częściowo obejmuje Gminę Łabiszyn
3 456,41 ha.
obejmuje częściowo Gminę Barcin, Gminę
Gąsawa, Gminę Rogowo oraz Gminę Żnin
OSTOJA
BARCIŃSKOGĄSAWSKA
Jezior Rogowskich
1700 ha
na obszarze Gminy Rogowo. Najważniejszym
elementem ochrony tego obszaru jest zespół
jezior: Zioło, Rogowskie, Wolskie
Rodzaj ekosystemu: wodny i leśny
Jezior Żnińskich
9017 ha
OBSZARY
CHRONIONEGO
obejmuje dwa systemy jezior na obszarze
gmin Gąsawa i Żnin. Pierwszy system to
rynna zachodnia z jeziorami Żnińskim Małym
i Dużym, Skarbienickim, Weneckim,
Biskupińskim, Godawskim, Gąsawskim i
Oćwieckim. Drugi system to rynna wschodnia
z jeziorami: Chomiąskim, Foluskim,
Ostrowieckim i Kierzkowskim
KRAJOBRAZU
Rodzaj ekosystemu: wodny i leśny
Jezior Żędowskich
łąka porośnięta
wierzbą, brzozą z
samosiewu, nad
jeziorem
1000 ha
6,00 ha
na obszarze gmin Żnin i Szubin. Obejmuje
rynnę subglacjalną wykorzystywaną przez
rzekę Gąsawkę oraz jeziora: Dobrylewskie,
Sobiejuskie w Powiecie Żnińskim,
Żędowskie, Wąsowskie, Skrzynka i Gąbińskie
zlokalizowane w Powiecie Nakielskim.
Obręb ewidencyjny Pniewy Gmina Gąsawa,
,obręb leśny Szczepanowo, Nadleśnictwo
Gołąbki / Leśnictwo Balczewo
17
Ostrowickim
Bagno
UŻYTKI
EKOLOGICZNE Bagno
6,5 ha
Miasto Barcin, Gmina Barcin
Obręb ewidencyjny Obórznia, Gmina
Łabiszyn
0,38 ha
Nadleśnictwo Szubin/Leśnictwo Gąbin
zarastające jezioro
wraz z otaczającymi
je bagnami
Obręb ewidencyjny Obórznia Gmina
Łabiszyn
19,59 ha
Nadleśnictwo Szubin/Leśnictwo Gąbin
Rezerwat Długi Bród
Stanowiska czapli siwej na obszarze Gminy
Rogowo, na terenie Nadleśnictwa Gołąbki
8,73 ha
Rezerwat Mięcierzyn
53,24 ha
REZERWATY
Rezerwat Gąsawka
12,88 ha
Rezerwat Ostrów
Pszczółczyński
16,80 ha
Rezerwat leśny. Położony na terenie
Nadleśnictwa Gołąbki na obszarze Gminy
Rogowo
Rezerwat leśny. Położony na terenie
Nadleśnictwa Gołąbki na obszarze Gminy
Rogowo
Rezerwat leśny- las liściasty, z dużym
udziałem lipy szerokolistnej. Położony na
terenie Nadleśnictwa Szubin na obszarze
Gminy Łabiszyn
Źródło: Opracowanie własne 2015r.
Pomniki przyrody
Na terenie Powiatu Żnińskiego znajduje się ponad 160 pomników przyrody, wśród
których przeważają pojedyncze drzewa, grupy drzew, aleje przydrożne, stanowiska roślin
chronionych, głazy narzutowe. Wśród pomników przyrody wyróżnić można m.in. dęby
szypułkowe, jesiony, jodły, akacje, modrzewie, sosny zwyczajne, lipy drobnolistne, wiązy,
głazy narzutowe (2 szt.).
Gospodarka leśna
Tereny leśne na obszarze Powiatu Żnińskiego wg stanu na koniec 2013 r. zajmowały
powierzchnię 17 300,00 ha, w tym grunty leśne prywatne zajmowały 1 721,00 ha tj. 9,94 %
ogólnej powierzchni terenów leśnych.
18
Dla porównania tereny leśne na obszarze Powiatu Żnińskiego wg stanu na koniec
2006 r. zajmowały powierzchnię 16 954,3 ha, w tym grunty leśne prywatne zajmowały
1 399,5 ha tj. 8,25 % ogólnej powierzchni terenów leśnych, a w 2001 roku powierzchnia
terenów leśnych wynosiła 16 784,6 ha.
Nastąpił więc wzrost powierzchni leśnej. W ostatnich latach obserwuje się wzrost
powierzchni lasów prywatnych wynikający z realizacji programu zwiększania lesistości.
Całokształt zadań związanych z gospodarką leśną w lasach niestanowiących własności
Skarbu Państwa w imieniu Starosty realizowany jest przez Nadleśniczych Nadleśnictwa
Szubin (gm. Łabiszyn, cześć gm. Żnin) i Nadleśnictwa Gołąbki (gm. Barcin, Gąsawa,
Rogowo, Janowiec Wlkp., cześć gm. Żnin).
Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom - POZWOLENIA EMISYJNE
Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom polega na zapobieganiu lub ograniczaniu
wprowadzania do środowiska substancji lub energii. Eksploatacja instalacji lub urządzenia
nie powinna powodować przekroczenia standardów emisyjnych. Oddziaływanie instalacji lub
urządzenia nie powinno powodować pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach
lub zagrożenia życia lub zdrowia ludzi. Eksploatacja instalacji nie powinna powodować
przekroczenia standardów jakości środowiska oraz eksploatacja instalacji powodująca
wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, emisję hałasu oraz wytwarzanie pól
elektromagnetycznych
nie
powinna
powodować
przekroczenia
standardów
jakości
środowiska poza terenem, do którego prowadzący instalację ma tytuł prawny.
Instrumentami Starosty mającymi powyższe zapobieganie zanieczyszczeniom
są, wynikające z przepisów prawa ochrony środowiska pozwolenia emisyjne dla instalacji
oraz
zgłoszenia organowi ochrony środowiska instalacji, z której emisja nie wymaga
pozwolenia, mogąca negatywnie oddziaływać na środowisko.
Ustalono rodzaje instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia z uwagi na:
1) wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza;
2) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi;
3) powodowanie hałasu;
4) wytwarzanie pól elektromagnetycznych.
Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii wymagają instalacje
powodujące:

wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
19

wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,

wytwarzanie odpadów, o masie powyżej 1 Mg rocznie - w przypadku odpadów
niebezpiecznych lub o masie powyżej 5000 Mg rocznie - w przypadku odpadów innych niż
niebezpieczne,
Organ ochrony środowiska, w tym przypadku Starosta może udzielić pozwolenia:

zintegrowanego,

na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza ( dotyczą głównie emisji dwutlenku węgla,
dwutlenku azotu, tlenku węgla oraz pyłów),

na wytwarzanie odpadów,

wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi.
Tabela 13. Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii
Ilość
obowiązujących
pozwoleń
Rodzaj pozwolenia
Pozwolenie zintegrowane (obejmujące wszystkie sektory środowiska)
/Zakłady Przemysłu Wapienniczego Trzuskawica – Bielawy, Pepsi Cola
General Bottlers Poland Żnin/
Pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
/m.in.Veola Energia Poznań SA (d. ZEC), Mapei, masarnie, Masfalt Bielawy,
Wodbar Barcin, kotłownie osiedlowe/
Pozwolenia na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, w tym ścieki
przemysłowe / m.in. komunalne oczyszczalnie ścieków/
Pozwolenia na wytwarzanie odpadów /m.in. TIBRO Janowiec Wlkp., Kohler
Bovenkamp Żnin, przychodnie zdrowia, zakłady masarskie, warsztaty
samochodowe/
Zgłoszenia instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia
/m.in. zakłady zbożowe, stacje magazynowania i przeładunku paliw, suszarnie
zbóż/
Zgłoszenia instalacji wytwarzających pole elektromagnetyczne
/ m.in. Orange, T-Mobile, Netia, Enea, Polkomtel/
2
30
92
27
78
60
Źródło: Opracowanie własne, 2015r.
Ochrona powietrza
Pomiary
zanieczyszczenia
powietrza,
wykonywane
były
w
Żninie,
przy
ul. Potockiego. Od 2008 roku prowadzone były pomiary zawartości w powietrzu pyłu PM10.
W 2011 roku rozpoczęte zostały również pomiary z użyciem metody pasywnej stężeń
związków grupy BTX, w tym benzenu. Stacja pomiarowa w miejscowości Żnin
zlokalizowana we wschodniej części miasta na południe od jeziora Dużego Żnińskiego,
20
w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań. Na północ od stacji przebiega droga wojewódzka
nr 251, natomiast na zachód od stacji w odległości ok. 1-1,5 km droga krajowa nr 5. Na stacji
w miejscowości Żnin zlokalizowanej w strefie kujawsko-pomorskiej w roku bazowym (2010)
odnotowano przekroczenia dopuszczalnego stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego
PM10. Najwyższe wartości na wszystkich stacjach występowały podczas niskich temperatur
powietrza, co bezpośrednio pokrywa się z sezonem grzewczym. Średnia wartość stężeń
z sezonu grzewczego jest 10 - 35% wyższa od średniej z okresu letniego.
Z analizy danych wynika, że stężenia pyłu w Żninie znajdują się w zakresie 32,0-45,3
µg/m3. Dwukrotnie, tj. w 2009 i 2010 roku, wystąpiły przekroczenia rocznego poziomu
dopuszczalnego. W 2011 roku wartość stężenia pyłu PM10 spadła, natomiast w 2012 roku
była na granicy normy. Drugim parametrem, dla którego wyznaczony został poziom
dopuszczalny, jest stężenie dobowe. Poziom dopuszczalny dla doby wynosi 50 µg/m 3
i zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie
poziomów niektórych substancji w powietrzu, dopuszcza się jego przekroczenie 35 razy
w ciągu roku. W 2012 roku poziom dopuszczalny był przekroczony w punkcie pomiarowym
25 razy, tak więc ustalony normatyw uważa się za dotrzymany.
Próbnik do pomiaru stężeń BTX zamontowany został przy ul. Potockiego. W 2012
roku uzyskano następujące stężenia średnie roczne dla analizowanych substancji: benzen
- 2,14 µg/m3; toluen – 2,63µg/m3; m+p-ksylen – 1,23 µg/m3; o-ksylen– 0,36 µg/m3;
etylobenzen – 0,41 µg/m3. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska
z dnia
24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, poziom
dopuszczalny został określony tylko dla benzenu, dla którego średnia roczna wynosi 5 µg/m3.
Na terenie Żnina poziom ten nie został przekroczony. W stosunku do roku 2011 wartość
stężenia dla benzenu pozostała na podobnym poziomie (stężenie w 2011 roku
– 2,0 µg/m3).
Według wykonanej za 2012 rok oceny rocznej jakości powietrza atmosferycznego w
strefach, z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz
ze względu na ochronę roślin, wszystkie strefy w województwie kujawsko-pomorskim
znalazły się w klasie C oraz z uwagi na ozon w klasie D2. Skutkuje to koniecznością
sporządzenia programów ochrony powietrza. O zaliczeniu tych stref do niekorzystnej klasy
C zadecydowały wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu w pyle.
Klasyfikacja stref ze względu na ochronę roślin okazała się bardzo korzystna dla strefy
kujawsko-pomorskiej (jedynej w województwie podlegającej klasyfikacji) ze względu
21
na SO2 i NOx, ponieważ uzyskała klasę A. Natomiast w przypadku ozonu strefa ta otrzymała
klasę C i D2.
Program ochrony powietrza (POP) dla strefy kujawsko-pomorskiej (w skład wchodzi
Powiat Żniński), w której stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy zanieczyszczeń
w powietrzu, jest dokumentem przygotowanym w celu określenia działań, których realizacja
ma doprowadzić do osiągnięcia wymaganej jakości powietrza.
Aby ograniczyć emisję ze źródeł powierzchniowych konieczne jest wprowadzenie
zmian w zakresie sposobu ogrzewania czy to w budynkach użyteczności publicznej czy
zabudowie jedno- lub wielorodzinnej na terenie strefy. Ograniczenie emisji z tych źródeł
można osiągnąć poprzez: - zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną poprzez
termomodernizację budynków, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, - podłączenia
do lokalnych sieci cieplnych, - wymianę dotychczasowych kotłów węglowych na nowe
o wyższej sprawności lub zastąpienie ich kotłami opalanymi gazem ziemnym lub olejem
opałowym, albo zastosowanie ogrzewania elektrycznego.
Ograniczenie emisji liniowej jest osiągane poprzez szereg działań m.in. modernizację
stanu dróg, czy poprawę stanu technicznego pojazdów poruszających się po drogach.
Poprawa stanu dróg wpłynie bezpośrednio na zmniejszenie wielkości unosu pyłu (tzw. emisję
wtórną) z powierzchni drogi.
W zakresie emisji punktowej, zgodnie z wydanymi pozwoleniami i decyzjami
na emisję gazów i pyłów do powietrza, zakłady i przedsiębiorstwa zlokalizowane w strefie
kujawsko-pomorskiej, muszą respektować postanowienia zawarte w tych dokumentach,
a także dotrzymywać wielkości emisji dopuszczalnych ustalonych w pozwoleniach.
Realizacja planów inwestycyjnych przedsiębiorstw, takich jak: modernizacje kotłowni,
modernizacja dużych obiektów energetycznego spalania paliw, wprowadzenie nowoczesnych
i przyjaznych środowisku technologii, hermetyzacji układów technologicznych, modernizacji
instalacji – w zakresie spełniania wymagań BAT i standardów emisyjnych pozwoli
na sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń w dłuższej perspektywie.
Gospodarka odpadami
Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym odpady komunalne to odpady powstające
w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych
pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład
są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
22
Każda z gmin na swoim terenie odpowiada za zorganizowanie i prawidłowe
funkcjonowanie systemu zbierania odpadów. Zasady jego funkcjonowania regulują uchwały
poszczególnych rad gminnych dot. „Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie
gminy”. Obejmują one m.in. gromadzenie, zbiórkę, transport i unieszkodliwianie odpadów
komunalnych.
Brak takich działań powoduje zagrożenie niewydolnością systemu, co skutkuje
wzrostem zagrożenia powstawania tzw. dzikich wysypisk lub pozbywania się odpadów
w sposób nieuprawniony.
Powstające na terenie gmin Powiatu Żnińskiego odpady to głównie odpady komunalne
wytwarzane przez gospodarstwa domowe oraz firmy i instytucje.
Tabela 14. Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych w ciągu roku w poszczególnych
gminach Powiatu Żnińskiego w latach 2010-1013 (kg/rok)
Gmina
2010
2011
2012
2013
Barcin
Gąsawa
Janowiec
Wielkopolski
Łabiszyn
Rogowo
Żnin
2889,98
481,50
1779,26
3002,31
729,36
1512,08
2821,31
782,48
1645,27
2723,27
809,22
1281,69
1925,69
1063,22
5452,49
1741,43
881,10
5112,8
2020,67
1449,71
5196,85
1943,27
1400,28
5154,90
POWIAT
ŻNIŃSKI
Woj. KUJ.-POM.
POLSKA
13542,14
12979,08
13916,29
13312,13
465172,99
9180194,28
474365,15
8843480,26
465155,92
8575433,11
442235,07
8198782,18
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Lokalnych 2013
Do niedawna gospodarka odpadami prowadzona była w oparciu o składowiska
odpadów komunalnych w Barcinie Wsi, Gmina Barcin, w Łysininie, Gmina Gąsawa,
w Zrazimiu, Gmina Janowiec Wlkp., w Załachowie, Gmina Łabiszyn, w Rogowie, które
zostały zamknięte i poddane rekultywacji oraz we Wawrzynkach, Gmina Żnin. Systemy
gospodarki odpadami opierały się o istniejącą infrastrukturę i odpowiadały bieżącym
potrzebom w tym
zakresie. Powiększenie się obszarów zamieszkania wymusiło
dostosowywanie systemu oraz poprawę jego dostępności. Podstawowym założeniem
funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi jest system rozwiązań regionalnych,
w których są uwzględnione wszystkie niezbędne elementy tej gospodarki w danych
warunkach lokalnych
Kluczową inwestycją z punktu widzenia gospodarki odpadami na terenie Powiatu
Żnińskiego
(RIPOK)
była budowa Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych
w
Wawrzynkach,
Gmina
Żnin.
Wchodzi
ona
w
skład
Regionu
23
Bydgosko-Toruńskiego, jako jedna z sześciu. Zapewnia on mechaniczno-biologiczne
przetwarzanie odpadów, przetwarzanie odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz
składowanie odpadów.
Tabela 15. Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych w ciągu roku w poszczególnych
gminach Powiatu Żnińskiego przypadających na 1 mieszkańca w latach 2010-1013 (kg/rok)
Gmina
2010
2011
2012
2013
Barcin
Gąsawa
Janowiec
Wielkopolski
Łabiszyn
Rogowo
Żnin
191,5
91,3
185,0
199,7
138,0
162,1
187,9
7147,6
177,4
181,1
153,7
138,5
199,0
153,0
221,2
179,1
126,7
207,3
206,9
209,4
210,9
197,7
201,9
210,0
POWIAT
190,8
182,8
196,2
188,0
ŻNIŃSKI
Woj. KUJ.-POM.
221,6
226,1
221,7
211,0
POLSKA
238,3
229,5
222,5
212,9
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Bank Danych Lokalnych 2013
Środkami służącymi ochronie środowiska, życia i zdrowia ludzi zapobiegającymi
i zmniejszającymi negatywny wpływ na środowisko oraz zdrowie ludzi wynikającymi
z wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi są instrumenty służące do tego celu
tj. pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zezwolenia na zbieranie odpadów, zezwolenia
na transport odpadów, zezwolenia na przetwarzanie /dawniej odzysk/ odpadów.
Uwzględniając powyższe w obecnym stanie rzeczy na terenie Powiatu Żnińskiego
sytuacja przedstawia się następująco:
Tabela 16. Decyzje w zakresie wytwarzania, zbierania, transportu, przetwarzania odpadów
Rodzaj zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami
Ilość podmiotów
posiadających
obowiązujące zezwolenia
pozwolenia na wytwarzanie odpadów
29
zezwolenia na zbieranie i transport odpadów
41
zezwolenia na zbieranie odpadów
38
zezwolenia na transport odpadów
67
zezwolenia na przetwarzanie /dawniej odzysk/ odpadów
24
Źródło: Opracowanie własne, 2015r.
24
Należy wspomnieć również o likwidacji składowisk odpadów niebezpiecznych
w miejscowościach Piastowo, Gmina Gąsawa (w 2005 roku) oraz Bożacin, Gmina Rogowo
(I etap 2008r, II etap 2009r.).
Ponadto, decyzjami Starosty, zlikwidowano składowiska odpadów komunalnych,
niespełniających wymogów i standardów ochrony środowiska (Barcin Wieś, Załachowo,
Gmina Łabiszyn, Zrazim, Gmina Janowiec Wlkp., Łysinin, Gmina Gąsawa oraz Rogowo)
oraz określono zakresy przeprowadzenia rekultywacji ww. nieczynnych składowisk.
Podsumowanie
Podsumowując sprawozdanie należy stwierdzić, iż zasoby przyrodnicze środowiska
są istotnym bogactwem i walorem Powiatu Żnińskiego. Na bazie tegoż bogactwa rozwija się
gospodarka obszaru we wszystkich jej elementach, począwszy od rolnictwa, rybactwa i
leśnictwa poprzez rozwój agroturystyki, a skończywszy na przemyśle. Nie zawsze
środowisko jest elementem ochrony, a wręcz przeciwnie, było wykorzystywane do realizacji
potrzeb doraźnych nie licząc się z konsekwencjami tych działań w przyszłości. Trzeba
stwierdzić, że degradacja środowiska została zahamowana, ulega sukcesywnej poprawie. Jest
to wynikiem m. in. wybudowania i rozbudowy oczyszczalni ścieków, rekultywacji
dotychczasowych składowisk odpadów i powstaniu regionalnej instalacji przetwarzania
odpadów oraz wdrażania systemu prawidłowej gospodarki odpadowej. Poprawy stanu
środowiska należy również oczekiwać po podjęciu szeregu proekologicznych działań m.in.
realizacji inwestycji związanych z modernizacją i racjonalizacją systemów cieplnych ze
szczególnym uwzględnieniem nowoczesnych źródeł energii, zmianą i unowocześnieniem
technologii przemysłowych prowadzących do spadku emisji substancji zanieczyszczających
do atmosfery.
Istotny udział w kształtowaniu stanu środowiska miały i mają działania inspekcji
ochrony środowiska, sanitarnej i weterynaryjnej, do których zadań należy m.in. kontrola
przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytkowaniu i wykorzystaniu
zasobów przyrody. Niejednokrotnie nakładane kary są umarzane na rzecz udziału w kosztach
realizacji inwestycji zmierzających do usunięcia przyczyny szkodliwego oddziaływania
na środowisko.
Działalność instytucji i przedsiębiorstw wspierana jest
funduszami
pochodzącymi z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
25
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz środkami
budżetowymi powiatu i samorządów gminnych.
Edukacja ekologiczna i wzrost świadomości społecznej, a przede wszystkim działania
inwestycyjne i pozainwestycyjne zarówno na szczeblu powiatu jak i gmin, w znacznym
stopniu mogą przyczynić się do utrzymania pozytywnych tendencji na rzecz poprawy stanu
środowiska naturalnego. Działania proekologiczne winny spowodować systematyczną i stałą
poprawę stanu środowiska oraz wartości przyrodniczych regionu Pałuk.
26