Zadania katechety w organizacji i przebiegu Nawiedzenia Obrazu

Zadania katechety w organizacji i przebiegu Nawiedzenia Obrazu

Ks. bp Wojciech Osial
Zadania katechety w organizacji i przebiegu Nawiedzenia Obrazu
Matki Bożej Częstochowskiej w parafii
Mówiąc o zadaniach katechety w organizacji i przebiegu uroczystości
Nawiedzenia Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w parafii należy na wstępie
podkreślić kilka ważnych prawd. Mają one istotne znaczenie dla owocnego
zaangażowania się katechety w dzieło nawiedzenia Cudownego Obrazu.
Po pierwsze Nawiedzenie Obrazu Matki Bożej jest wielką szansą
duszpasterską i katechetyczną. Jest to czas szczególnego działania łaski Bożej. Jak
pokazują doświadczenia innych diecezji, nawiedzenie staje się czasem wielkiej
modlitwy. Mówi się o duchowym ożywieniu parafii. W zdecydowanie większej ilości
wierni uczestniczą we Mszy Świętej i nabożeństwach. Wszystko świadczy o tym, że
jest w naszym narodzie szczególna miłość do Matki Bożej. Zapewne jest to również
wyraz szukania pomocy u Matki Bożej dla trudnych spraw życia, których przecież
nie brakuje w naszych rodzinach. Należy zatem dołożyć wszelkich starań, aby ten
czas łaski jak najowocniej wykorzystać.
Druga rzecz dotyczy celów, jakie stawiamy sobie wobec Nawiedzenia. Przede
wszystkim chcemy ożywić i wzbudzić pobożność maryjną. Nie chodzi tylko o
przeprowadzenie jakiejś akcji, ale o ożywienie wiary. Oczekujemy, że Nawiedzenie
przyniesienie owoce wiary wśród ludzi. Proponowane działania dla katechetów mają
właśnie taki cel.
Jako trzecią rzecz należy podkreślić prawdę, że zaangażowanie katechety w
dzieło Nawiedzenia powinno wynikać z głębokiego przeżywania własnego
powołania. Dokumenty Kościoła uczą, że prawdziwym „motorem działalności
katechetycznej” jest zawsze „osobiste powołanie przez Jezusa Chrystusa i relacja z
Nim”.1 Im głębiej zatem katecheta przeżywa swoje powołanie, tym większe powinno
Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium ogólne o katechizacji, n. 231 (dalej cyt. DOK). Kościół naucza, że
katecheta naucza z rozkazu samego Chrystusa: „jeśli są ludzie, którzy głoszą w świecie Ewangelię zbawienia, to czynią
to z rozkazu, w imieniu i z łaski Chrystusa Zbawiciela”. Paweł VI, Adhortacja apostolska Evangelii nuntinadi, n. 59. Tę
samą prawdę podkreślał też Jan Paweł II w swoich pierwszych katechezach środowych: „Katechezy nie można uważać
za zwykłą pracę zawodową, jej celem jest bowiem szerzenie w świecie orędzia Chrystusowego i z tej racji jest ona
1
być jego zaangażowanie. Katecheta musi pamiętać, że Nawiedzenie Obrazu jest
dziełem Kościoła, w którym on sam został powołany przez samego Chrystusa. Takie
postrzeganie pracy powinno wyzwalać ducha poświęcenia, zapał, pomysłowość i
wytrwałość.
Idąc dalej należy stwierdzić, że owocność Nawiedzenia Obrazu zależy w dużej
mierze nie tylko od osobistego zaangażowania się katechety, ale i współpracy
Księdza Proboszcza z katechetą. Dużo zależy od samej woli i chęci współpracy.
Dlatego też konieczne jest spotkanie Proboszcza z katechetami, na którym zostaną
określone wspólne działania. Z racji szczególnej odpowiedzialności Księdza
Proboszcza i jego kierowniczej funkcji powinien on jasno określić swoje
oczekiwania.
Wreszcie ostatnia rzecz dotyczy środowisk posługiwania katechety. Katecheta
nie tylko pracuje w szkole, ale musi być również aktywny w parafii. Działania
katechetyczne na lekcji religii w szkole muszą być uzupełniane działaniami
katechetycznymi w parafii. Taka jest wizja polskiego systemu katechezy, w którym
„nauczanie religii w szkole i katecheza wzajemnie się uzupełniają”2. Oznacza to, że
lekcja religii potrzebuje katechezy w parafii, katecheza parafialna potrzebuje zaś
lekcji religii. Należy jednak zauważyć, że jakkolwiek mówi się o relacji
współdziałania czy dopełniania, to jednak parafię wskazuje się zawsze jako
pierwszorzędne miejsce katechetycznej posługi3.
Przedstawiane poniżej formy działań katechety zostały podzielone na trzy
części: działania przygotowujące do Nawiedzenia, działania w czasie obecności
Obrazu i działania po zakończeniu Nawiedzenia.
Jest się w pełni świadomym, że nie wszystkie z prezentowanych działań będą
zawsze możliwe do zrealizowania w jednakowym stopniu ze względu na różne
powołaniem i zarazem misją. Powołaniem, gdyż Chrystus powołuje tych, którzy pragną podjąć tę działalność. Misją,
gdyż od początku Kościół prowadzi katechezę, aby wypełnić zlecenie zmartwychwstałego Zbawiciela”. Jan Paweł II,
Wierzę w Boga Ojca Stworzyciela, Città del Vaticano 1987, s. 32.
2
Zob. Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce (dalej cyt. PDK),
Kraków 2001, 82.
3
Polskie Dyrektorium katechetyczne poucza, że „ze względu na to, że pierwszoplanowym miejscem katechezy jest
parafia, nauczanie religii w szkole domaga się uzupełnienia o parafialne duszpasterstwo katechetyczne dzieci i
młodzieży. Jakkolwiek ten rodzaj katechezy napotyka na pewne trudności, zwłaszcza natury organizacyjnej, niemniej
jednak winny one w każdej parafii być pomyślnie rozwiązane, aby dzieci i młodzież nie traktowały nauki religii
wyłącznie jako jednego z przedmiotów nauczanych w szkole, lecz by mogły również czerpać siłę z bezpośredniego
kontaktu z Bogiem w liturgii i sakramentach świętych”. PDK 106.
uwarunkowania szkół i parafii. Dobrze jednak będzie, jeśli pomogą w Nawiedzeniu,
pobudzą do działania i wyzwolą inne jeszcze ciekawe pomysły.
1. Przygotowanie do Nawiedzenia Cudownego Obrazu
a) przede wszystkim niezwykle ważne jest przekazanie w szkole informacji o
Nawiedzeniu Obrazu. Mamy sytuację, w której duża liczba dzieci i młodych
nie uczęszcza na niedzielną Mszę Świętą. Nie mają więc możliwości
usłyszenia o Nawiedzeniu w parafii. Jedynym kanałem przekazu informacji
pozostaje szkoła. Należy maksymalnie wykorzystać tę możliwość, aby
zachęcić do udziału w Nawiedzeniu.
b) należy wytrwale zachęcać do udziału w Nawiedzeniu. Nie wystarczy
uczynić to jeden raz, ale zaproszenie należy ponawiać na wielu lekcjach.
Równie
ważne
jest
nieustanne
zapraszanie
do
udziału
w
rekolekcjach/misjach i podanie dokładnego programu;
c) zapraszanie do parafii winno mieć atrakcyjną formę. Nie może zabraknąć
kreatywności i pomysłowości katechety. Ciekawą propozycją jest szukanie
zaproszeń o charakterze indywidualnym, np. w formie listu skierowanego
do uczniów i rozdawanego podczas lekcji religii. Zachęty powinny mieć
charakter życiowy, egzystencjalny, powinny dotykać problemów ludzi
młodych.
d) należy dobrze przemyśleć i zorganizować udział uczniów w rekolekcjach i
podczas samego Nawiedzenia; chodzi o podjęcie współpracy z Dyrekcjami,
aby zaplanować w programie specjalne Msze św., nauki, czuwania, itd.
Kontakt z Dyrekcją powinien być dużo wcześniej. (Warto spróbować
wykorzystać któryś z dni przeznaczonych na wielkopostne rekolekcje
szkolne).
e) należy wykorzystać wszelkie możliwości przekazu informacji: zrobienie
gazetki okolicznościowej, wywieszenie plakatów informacyjnych na
korytarzach i salkach, wykorzystanie nowych środków komunikacji:
Internet, facebook…
f) bardzo ważne jest przeprowadzenie okolicznościowych lekcji – pomocą są
konspekty opracowane przez Wydział Katechetyczny; propozycje można
ubogacić, rozszerzyć, można nawet poprowadzić lekcję według własnego
pomysłu, ważne jest przede wszystkim to, aby tego rodzaju lekcje miały
miejsce.
a) dzieło Nawiedzenia i przygotowań należy otoczyć i wypełnić modlitwą.
Niech nie zabraknie okolicznościowych modlitw w intencji Nawiedzenia i
zaproszeń do modlitwy indywidualnej. Ciekawą propozycją jest organizacja
jakiegoś spotkania modlitewnego w kościele parafialnym (przy obrazie
Matki Bożej) czy przy kapliczce; modlitwą i zaproszeniem mogą stać się
także akademie okolicznościowe czy jakieś akcenty maryjne w szkolnych
akademiach.
g) propagowaniu dziełu Nawiedzenia służą różne okolicznościowe konkursy
maryjne, na przykład plastyczne (np. malowanie wizerunków Matki Bożej,
fotografowanie kapliczek, wykonywanie figur czy rzeźb) czy konkursy
poetyckie. Wszystkie konkursy angażują często całe rodziny. Mamy tym
samym do czynienia z ewangelizacją rodzin czy katechezą rodzinną.
Zawsze w takich przypadkach jest też dostarczana sama informacja o
Nawiedzeniu w parafii. Czasem jest to jedyna możliwość dotarcia z
informacją do rodzin, które nie chodzą do kościoła.
h) w trakcie przygotowań dobrze jest zapraszać do odnowy kapliczek,
dekorowania domów, itp.
i) piękną inicjatywą może być nauka pieśni maryjnych w szkole przez
katechetów i nauczycieli muzyki.
j) przygotowaniu mogą służyć wyjazdy i pielgrzymki na Jasną Górę.
2. Działania katechetyczne w czasie Nawiedzenia Obrazu
Mówiąc o działaniach katechety w parafii w czasie Nawiedzenia należy jeszcze
raz powtórzyć, że wszystko powinno być ustalone na spotkaniu Proboszcza z
katechetami. Należy omówić plan rekolekcji i Nawiedzenia oraz określić konkretne
zadania. Wśród koniecznych zadań do zrealizowania można wskazać na następujące:
a) wyznaczenie w programie ogólnym rekolekcji i nawiedzenia spotkań dla
dzieci i młodych;
b) aktywna obecność katechety na Mszach i celebracjach dla dzieci i
młodzieży podczas rekolekcji i Nawiedzenia;
c) włączenie uczniów w przebieg liturgii: czytania, śpiewy, procesje.
Należy pamiętać, że prowadzenie do liturgii „jest celem katechezy, jej
naturalnym wydźwiękiem i ukoronowaniem”4.
d) organizacja różnorodnych czuwań dziecięcych i młodzieżowych
(rozważania, śpiewy)
3. Działania katechetyczne po Nawiedzenia Obrazu
Trudno jest określić i przewidzieć owoce dzieła Nawiedzenia Obrazu.
Zapewne jest do czas działania łaski Bogu tylko wiadomej. Można jednak
wskazać na kilka działań, w które powinien być zaangażowany katecheta:
4
F. Blachnicki, Kerygmatyczna odnowa katechezy. Pisma katechetyczne, t. 1, Warszawa 2005, s. 139.
a) zachęcanie do odnalezienia w swoim życiu i domu wizerunku czy znaku
Maryi. Pięknym owocem będzie postanowienie noszenie medalika Matki
Bożej, posiadanie obrazka Maryi w domu, zakup różańca.
b) innym owocem o charakterze modlitewnym jest inicjatywa zakładania kół i róż
różańcowych dzieci i młodzieży. Katecheta w szkole powinien zachęcać do
powstawania takich kół. Będą one widzialnym i pięknym owocem
Nawiedzenia. Zachętą do działań niech będą pouczające słowa św. Jana Pawła
II, który nazywa różaniec „skarbem, który na nowo trzeba odkryć”5.
c) wskazane są okolicznościowe katechezy, pielgrzymki, konkursy….
d) katecheta powinien włączyć się w organizowaną po Nawiedzeniu parafialną
peregrynację w rodzinach, o ile taka będzie organizowana.
Zakończenie
Wszystkie przywołane działania i inicjatywy to propozycje. Nie są one
jedynymi i nie jest ich celem ograniczenie jakiejkolwiek innej inicjatywy. Dużo
zależy od każdego z nas, jakie zrodzi owoce czas Nawiedzenia. Ważne jest, aby
chciało się coś robić. Gdy brakuje chęci wszystko zostaje przekreślone w punkcie
wyjścia. Jest prawdą, że trzeba walczyć z różnymi trudnościami, ale na ile jest to
tylko możliwe, trzeba dokładać wszelkich starań, aby nie zabrakło osobistego
zaangażowania się.
Ks. bp Wojciech Osial
5
Zob. Jan Paweł II, List apostolski Rosarium Virginis Mariae, 16.10.2002, n. 43.