Uroczysty pogrzeb żołnierza 14 płk Draganów armii napoleońskiej

Uroczysty pogrzeb żołnierza 14 płk Draganów armii
napoleońskiej. Ignalin /Lidzbark Warmiński 7. 06. 2014
PIERWSZY Z 21.000 POLEGŁYCH
i rannych na przedpolach Lidzbarka Warmińskiego w czerwcu 1807 roku.
Żołnierz 14. pułku dragonów napoleońskiej Wielkiej Armii.
W sobotę dnia 7 czerwca 2014 godz. 10.30 w Ignalinie k /Lidzbarka Warmińskiego (woj. Warmińskomazurskie) odbędzie się Uroczysty pogrzeb nieznanego francuskiego żołnierza 14 płk Dragonów
armii napoleońskiej. Uroczystość jest częścią obchodów „Napoleonów Kultury – Festiwalu Kultury i
Tradycji XIX wieku / VIII Bitwy pod Heilsbergiem – w Ignalinie i Lidzbarku W. odbędą się
rekonstrukcje elementów Bitwy.
Podczas wykopalisk archeologicznych (pozwolenie WUOZ w Olsztynie nr 598/2012) na
przełomie sierpnia i września 2012 został odnaleziony pochówek francuskiego żołnierza 14 pułku
Dragonów. Organizatorem wykopalisk był Piotr Chaciński, badania prowadziła archeolog Magda
Bury, w wykopaliskach brali udział miłośnicy historii i członkowie WMSHK.
Dragon poległ najprawdopodobniej 10 VI 1807 podczas bitwy pod Heilsbergiem, obecnie
Gmina Lidzbark Warmiński. Jest to pierwszy odnaleziony po 1945 r. żołnierz napoleoński, jeden z
około 4400 wszystkich poległych w Bitwie Lidzbarskiej (łączne straty obu stron wyniosły ok. 21 000
zabitych i rannych). Dragon został znaleziony dość płytko, pod niewielką warstwą ziemi, leżał twarzą
w dół, z prawą ręką koło głowy, zwrócony w kierunku szańca(umocnienia ziemnego) nr 1 w
Lidzbarku Warmińskim (szaniec ten leżał na E i NE od miejsca odnalezienia zwłok). Przy kompletnym
szkielecie odkryto: resztki tkaniny munduru (pierwotnie ciemnozielonego), pozostałości skóry z
butów i kasku, łuski okucia paska kasku, guziki od munduru (cynowe z cyfrą 14 [w kawalerii
francuskiej tylko guziki dragonów były sygnowane numerami] i karbowanym otokiem
charakterystycznym dla formacji dragonów [otok i nieco mniejszy rozmiar labrów oraz cyfry
odróżniały je od guzików piechoty]), klamry od oporządzenia, flintpasa, pasa głównego. Znaleziono
także obok niego skórzaną ładownicę. Na fragmencie skóry z kasku odszyfrowano końcówkę
wyszytego napisu „…oux”, być może końcówkę nazwiska właściciela [?]. Nie miał przy sobie broni
ani kasku na głowie. Znalezienie przy głowie Dragona fragmentów skóry z kasku, łusek z okucia
paska kasku i skórzanych fragmentów ww. paska, może świadczyć o tym że w chwili pochówku miał
kask na głowie, tylko później go utracił, np. został on wyorany podczas prac rolnych.
Prawdopodobną przyczyną śmierci mogła być rana cięta zadana w głowę szablą lub pałaszem
(czaszka nosi ślady cięcia).
Dragoni stanowili rdzeń tzw. kawalerii liniowej, mogli walczyć zarówno konno jak i pieszo.
Ich broń palną stanowiły długie karabiny podobne parametrami do karabinów piechoty, oraz para
pistoletów w olstrach u siodeł. Ich broń białą stanowiły pałasze. Byli jazdą pośrednią między
ciężkimi formacjami kirasjerów i karabinierów a lekkimi jednostkami huzarów, strzelców konnych
(szaserów), szwoleżerów, ułanów i lansjerów czy krakusów. Ich zadanie polegało głównie na
„debuszowaniu” (franc. déboucher) czyli oczyszczaniu i opanowywaniu przestrzeni przed idącymi z
tyłu siłami głównymi. Ich sprawność bojowa w toku wojny lat 1806 i 1807 uległa obniżeniu wskutek
dużych strat w kadrze oficerskiej i szeregowych (były to nie tylko straty bojowe, ale i wynikające z
organizacji: cesarz utworzył w toku wojny nowy pułk Dragonów Cesarzowej, do którego ściągnięto
wielu zdolnych oficerów i doświadczonych żołnierzy z już istniejących pułków, stany starych
jednostek uzupełniono świeżymi rekrutami).
Dobrą reputację dragoni odzyskali podczas walk w Hiszpanii po 1807 r.
Podczas bitwy pod Heilsbergiem /Lidzbarkiem Warmińskim 14. pułk dragonów wchodził w skład 1.
dywizji
dragonów
gen.
dyw.
Marie-Victora-Nicolasa
de
Fay
Latour-Maubourg
Organizatorem Festiwalu Kultury i Tradycji XIX wieku / VIII Bitwy pod Heilsbergiem jest Lidzbarski Dom Kultury i Urząd Miasta Lidzbarka W. Współorganizatorami
Uroczystego pogrzebu Dragona i potyczki w Ignalinie są: Stowarzyszenie Nasza Wieś - Ignalin, Urząd Gminy Lidzbark W., GOKiS w Pilniku, Parafia Rzymsko-Katolicka Ignalin,
Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Historyczno Kolekcjonerskie, Wileński Pułk Muszkieterski, Komitet Społeczny "Uroczysty pogrzeb Dragona 14 pułku armii
napoleońskiej”.
Uroczysty pogrzeb żołnierza 14 płk Draganów armii
napoleońskiej. Ignalin /Lidzbark Warmiński 7. 06. 2014
(stan w czerwcu 1807r. 2642 ludzi), 2. brygady gen. bryg. Ignace`a-Laurenta-Josepha-Stanislasa
d`Oullenbourga (objął dowództwo brygady po awansie w kwietniu 1807 r.). 14. pułk składał się z 3
szwadronów (stan na dzień 1 kwietnia 1807 r. 475 ludzi; na dzień 15 kwietnia gotowych do walki
było 25 oficerów, 386 ludzi i 439 koni na ogólny stan 772 ludzi i 570 koni), dowodził nimi płk Joseph
Bouvier des Eclaz. 6 czerwca 1807 wyruszyło w pole 26 oficerów i 414 żołnierzy. Dragoni LatourMaubourga (w tym 14. pułk ) dotarli 10 VI 1807 na pole bitwy nieco później, niż czołowe oddziały
kawalerii Murata, na początku pełnili zadania pomocnicze i osłonowe, stali między Długołęką a
terenem na zachód i północ od Laudy (liaison entre [division] Saint - Cyr et [division] Legrand);
potem zostali skierowani w okolice Red, gdzie pozostawali także 11 czerwca. Dragoni w dniach 10 11 czerwca 1807 prowadzili jedynie drobne utarczki z kozakami w okolicach Red. Wg A. Martiniena,
w ich trakcie poległ ppor. Roullin, ranni zostali kpt. Vaucoucourt (zm. 20 czerwca), sam dowódca płk
Bouvier, por. Denni ciężko (wg „Historique…” Demie) i ppor. Guillaume. Spisy strat Martiniena
obejmują niestety tylko oficerów. Historia pułkowa („Historique du 14e dragons”) podaje straty
spod Heilsbergu w wysokości 12 zabitych i „wielu” rannych. Po zakończeniu bitwy, 12 czerwca,
dragoni przeszli przez Lidzbark i wzięli udział (bez strat) w niewielkiej utarczce pod Samolubiem,
zagarniając część wozów taborowych przeciwnika.Próbę ustalenia tożsamości poległego można
podjąć przede wszystkim w oparciu o rejestry pułkowe przechowywane w archiwum wojskowym
SHAT (Sérvice Historique de l`Armée de Terre) w paryskim Vincennes i rubryki rejestrów zawierają
adnotacje o przebiegu służby poszczególnych żołnierzy, w tym często informacje o okolicznościach i
czasie zgonu. Przy odrobinie szczęścia można by znaleźć tam nawet rysopis danego żołnierza.
Wymaga to jednak szczegółowego przewertowania akt 14. pułku dragonów, bez gwarancji sukcesu
(wpisy bywają niekompletne, co prawda raczej te po 1812 r.). Być może najłatwiej byłoby dotrzeć
do tych materiałów za pośrednictwem oficjalnych czynników francuskich, ewentualnie poprzez
osoby wybierające się do archiwum w Vincennes w ramach badań naukowych.
Okoliczności jego śmierci i pochówku pozostają tajemnicą, jako że w miejscu odnalezienia
pochowanych zwłok dragoni nie walczyli. Czyżby udał się na tyły po otrzymaniu rany w potyczce
pod Redami, rana okazała się jednak zbyt poważna i zmarł z upływu krwi? Wiedząc z doświadczenia,
że jednego rannego zwykło odprowadzać na tyły aż kilku zdrowych (bywało, że nawet pięciu!) ,
Napoleon zakazał zajmowania się rannymi przez kolegów aż do zakończenia bitwy. Z jednej strony
zagrażało to ich życiu, z drugiej zapobiegało znacznym choć czasowym ubytkom z szeregów podczas
walki. Stąd taki pozornie lekko ranny żołnierz mógł umrzeć w trakcie samotnej drogi do lazaretu [?].
Oczywiście możliwe są też inne warianty przebiegu wydarzeń. Interesujące jest to, że całkiem
niedaleko
od
tego
miejsca
przez
dwie
noce
biwakował
sam
Napoleon!
Odnalezienie szczątków dragona to wynik współpracy miłośników historii, detektorystów, członków
WMSHK i archeologów. Organizatorem „Napoleonów Kultury – Festiwalu Kultury i Tradycji XIX
wieku / VIII Bitwa pod Heilsbergiem jest Lidzbarski Dom Kultury i Urząd Miasta Lidzbarka W.
Współorganizatorami Uroczystego pogrzebu Dragona i potyczki w Ignalinie są: Stowarzyszenie
Nasza Wieś - Ignalin, Urząd Gminy Lidzbark W., GOKiS w Pilniku, Parafia Rzymsko-Katolicka Ignalin,
Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Historyczno Kolekcjonerskie, Wileński Pułk Muszkieterski,
Komitet Społeczny "Uroczysty pogrzeb Dragona 14 pułku armii napoleońskiej”.
Oprac. Piotr Chaciński i Sławomir Skowronek
Organizatorem Festiwalu Kultury i Tradycji XIX wieku / VIII Bitwy pod Heilsbergiem jest Lidzbarski Dom Kultury i Urząd Miasta Lidzbarka W. Współorganizatorami
Uroczystego pogrzebu Dragona i potyczki w Ignalinie są: Stowarzyszenie Nasza Wieś - Ignalin, Urząd Gminy Lidzbark W., GOKiS w Pilniku, Parafia Rzymsko-Katolicka Ignalin,
Warmińsko-Mazurskie Stowarzyszenie Historyczno Kolekcjonerskie, Wileński Pułk Muszkieterski, Komitet Społeczny "Uroczysty pogrzeb Dragona 14 pułku armii
napoleońskiej”.