studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

Transkrypt

STUDIUM UWARUNKOWAŃ
I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY LIPCE REYMONTOWSKIE
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
Zleceniodawca:
Urząd Gminy Lipce Reymontowskie
ul. Reymonta 24
96-127 Lipce Reymontowskie
Autor:
arch. Gabriel Ferliński
członek OIU z/s w W-wie nr 346
Współpraca
mgr Dorota Stańczak
mgr Barbara Wysmyk – Lamprecht
Lipce Reymontowskie, luty 2012 r.
Spis treści:
1.
Wstęp ___________________________________________________________________3
1.1.
Podstawa formalno-prawna opracowania____________________________________3
1.2.
Przedmiot i cel opracowania______________________________________________3
1.3.
Metody pracy i materiały źródłowe _________________________________________4
1.4.
Informacje o zawartości i głównych celach projektowanego dokumentu ____________5
1.5.
Podstawowe informacje dotyczące przedsięwzięć mogących zawsze/potencjalnie
znacząco oddziaływać na środowisko.____________________________________________8
1.6.
Powiązania projektu Studium z innymi dokumentami___________________________8
2. Stan i przemiany środowiska _________________________________________________9
2.1.
Istniejący stan środowiska przyrodniczego___________________________________9
2.1.1. Istniejący stan środowiska przyrodniczego _________________________________9
2.1.2. Ustanowione formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000 _____________14
2.1.3. Powiązania przyrodnicze obszaru Gminy z otoczeniem ______________________16
2.1.4. Zagrożenia środowiska przyrodniczego ___________________________________16
2.2.
Przemiany środowiska _________________________________________________19
2.2.1. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem
_______________________________________________________________________19
2.2.2. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu
Studium ________________________________________________________________19
2.2.3. Analiza i ocena istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu
widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczących obszarów chronionych
_______________________________________________________________________21
3. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, krajowym i
regionalnym oraz sposób ich uwzględnienia w projekcie Studium________________________21
4. Oddziaływanie ustaleń projektu na środowisko __________________________________24
4.1.
Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko________________________24
4.1.1. Przewidywane rodzaje oddziaływań______________________________________24
4.1.2. Wpływ realizacji ustaleń projektu Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000, ich
integralność oraz poszczególne elementy środowiska, krajobraz, zdrowie ludności, zabytki
oraz dobra materialne______________________________________________________26
4.2.
Ocena przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz wpływu ich
realizacji na elementy środowiska ______________________________________________28
4.3.
Potencjalne transgraniczne oddziaływanie na środowisko______________________34
5. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko __________________________________________34
6. Propozycje dotyczące metod analizy skutków realizacji ustaleń Studium oraz częstotliwości
jej przeprowadzania ___________________________________________________________37
7. Streszczenie w języku niespecjalistycznym _____________________________________38
Spis tabel:
Tab. 1. Bonitacja gleb na terenie gminy Lipce Reymontowskie. ................................................. 10
Tab. 2. Potrzeby nawodnień użytków rolnych w gminie Lipce Reymontowskie........................... 12
Tab. 3. Zapisy Studium uwzględniające realizację celów zawartych w w/w opracowaniach ....... 22
Tab. 4. Projektowane w Studium przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko
........................................................................................................................................... 29
Tab. 5. Synteza identyfikacji oddziaływań zbiorników na środowisko ......................................... 30
Spis rysunków:
1. Rysunek prognozy oddziaływania na środowisko
1 : 20 000
1.
Wstęp
1.1.
Podstawa formalno-prawna opracowania
Prognozę oddziaływania na środowisko przyrodnicze ustaleń Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lipce Reymontowskie sporządzono
na podstawie następujących aktów prawnych:
1) rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu
projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
(Dz. U. z 2004 r. nr 118 poz. 1233);
2) uchwała Nr XXV/138/09 Rady Gminy Lipce Reymontowskie z dnia 9 grudnia 2009 r.
w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Lipce Reymontowskie;
3) ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 z późn. zm.);
4) ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. z 2008 r. nr 199 poz. 1227 z późn. zm.).
1.2.
Przedmiot i cel opracowania
Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko przyrodnicze i zdrowie
ludności ustaleń projektu zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Lipce Reymontowskie.
Obszar objęty opracowaniem obejmuje Gminę w jej granicach administracyjnych. Gmina
Lipce Reymontowskie położona jest w północno-wschodniej części województwa łódzkiego, przy
zachodniej granicy powiatu skierniewickiego. Sąsiaduje z gminami: Łyszkowice (powiat łowicki),
Maków (powiat skierniewicki), Godzianów (powiat skierniewicki), Słupia (powiat skierniewicki),
Rogów (powiat brzeziński), oraz Dmosin (powiat brzeziński). Terytorium Gminy zajmuje łączną
powierzchnię 42,9 km². Gmina podzielona jest na 7 obrębów geodezyjnych. Zamieszkuje ją 3330
osób (stan na koniec 2010 r., dane Urzędu Gminy).
Celem prognozy jest identyfikacja i ocena potencjalnych skutków w środowisku, jakie mogą
mieć miejsce w przypadku realizacji rozwiązań i ustaleń projektu Studium. Cel ten wynika
bezpośrednio z art. 8 ustawy Prawo ochrony środowiska, w którym stwierdza się,
że: „Polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki,
transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej,
leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać
zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju”.
Podstawową rolą niniejszej prognozy jest ustalenie, czy proponowane kierunki rozwoju gminy
Lipce Reymontowskie zawarte w Studium są zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju
i odpowiadają potrzebom ochrony środowiska przyrodniczego. Ma ona również wykazać,
czy przyjęte w Studium rozwiązania uwzględniają zapobieganie i ograniczenie negatywnych
oddziaływań na środowisko, chronią przed powstawaniem konfliktów i zagrożeń oraz w jakim
stopniu warunki realizacji rozwiązań mogą oddziaływać na środowisko.
Wg art. 51 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko prognoza oddziaływania na środowisko powinna:
1) „zawierać:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu
oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie w języku niespecjalistycznym;
3
2) określać, analizować i oceniać:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem;
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na
podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby,
w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas
opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe
i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony
obszaru
Natura
2000
oraz
integralność
tego
obszaru,
a także na środowisko, a w szczególności: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta,
rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne,
zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami
środowiska i między oddziaływaniami na te elementy;
3) przedstawiać:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem
realizacji
projektowanego
dokumentu,
w
szczególności
na
cele
i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralności tego obszaru,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele
i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, rozwiązania
alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz
z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego
wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej
wiedzy”.
1.3.
Metody pracy i materiały źródłowe
Dokonana ocena istniejącego stanu środowiska przyrodniczego Gminy oparta była na
metodach analitycznych i waloryzacyjnych dotyczących poszczególnych elementów środowiska.
W trakcie przygotowywania niniejszego opracowania wnikliwej analizie poddano dostępne
materiały kartograficzne, opracowania środowiskowe oraz dokumenty planistyczne dotyczące
obszaru objętego opracowaniem i jego otoczenia. Skonfrontowano je z danymi zebranymi
podczas inwentaryzacji urbanistycznej obszaru Gminy. Zebrane informacje posłużyły do
określenia stanu środowiska i jego funkcjonowania przy istniejącym zainwestowaniu oraz oceny
zakresu i charakteru przewidywanych zmian w skutek wprowadzenia ustaleń Studium.
Przy opracowaniu prognozy wykorzystano następujące materiały:
1) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Lipce Reymontowskie. Obszar
wsi Lipce Reymontowskie;
2) zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Lipce
Reymontowskie:
a) 4 zmiany dla fragmentów obszaru wsi Wola Drzewiecka,
b) 2 zmiany dla fragmentów obszaru wsi Drzewce,
c) dla wsi Wólka Krosnowska,
d) dla wsi Mszadla,
e) dla fragmentów wsi Retniowiec,
f) dla wsi Chlebów.
3) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lipce
Reymontowskie, grudzień 1999 r.;
4
4) Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Lipce
Reymontowskie na lata 2010-2013 z uwzględnieniem lat 2014-2017, październik 2010 r.;
5) Plan Rozwoju Lokalnego na lata 2007-2015, czerwiec 2008 r.;
6) Koncepcję programowo – przestrzenną Odprowadzania o Oczyszczania Ścieków dla
Gminy Lipce Reymontowskie, marzec 2008 r.;
7) Uchwałę Rady Gminy Lipce Reymontowskie w sprawie ustalenia szczegółowych zasad
utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Lipce Reymontowskie, sierpień 2004;
8) Opracowanie ekofizjograficzne, INTEKPROJEKT Gabriel Ferliński, marzec 2011;
9) Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego
na lata 2009 – 2012 z perspektywą na lata 2013-2016, 2009 r.;
10) dla powiatu wieluńskiego, 2004 r.;
11) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego – zatwierdzony uchwałą
Nr XLV/524/2002 r. Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 9 lipca 2002 r. (Dz. Urz. Woj.
Łódzkiego 249 z dnia 10 10.2002 r. poz. 3166);
12) Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020 - Uchwała
Nr LI/865/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 31 stycznia 2006 r.;
13) Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2009 r., wyd. Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź, 2010 r.;
14) Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008-2011
z perspektywą na lata 2012-2015;
15) Plan gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego 2011 z uwzględnieniem lat 20122015, 2007 r.;
16) „Wojewódzki Program Małej Retencji dla woj. łódzkiego”, październik 2005, Biuro Studiów
i Projektów Gospodarki Wodnej Rolnictwa „Bipromel” Sp. z o.o.;
17) Plan Nawodnień Rolniczych dla województwa łódzkiego”, listopad 2007, Biuro Projektów
Wodnych Melioracji i Inżynierii Srodowiska BIPROWODMEL Sp. z o.o.;
18) „Analizę porealizacyjną w zakresie hałasu i drgań oraz migracji zwierząt dla projektu
SPOT/1.1.1.82.04 Modernizacja linii kolejowej Warszawa – Łódź, Etap I”, grudzień
2010 r., EKKOM Sp. z o.o.;
19) dane z Bazy Danych Regionalnych GUS;
20) dane GUS z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz Powszechnego
Spisu Rolnego z 2002 r.;
21) Mapę Hydrogeologiczną Polski, arkusz Łyszkowice, Państwowy Instytut Geologiczny,
2002;
22) Mapę Geośrodowiskową Polski, arkusz Łyszkowice, Państwowy Instytut Geologiczny,
2004;
23) mapy topograficzne;
24) mapy ewidencyjne gruntów i budynków;
25) ortofotomapy, www.geoportal.gov.pl;
26) Plany urządzeniowe lasów;
27) Kondracki J., 1998, Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa;
28) Mizerski W., 2005, Geologia Polski dla geografów, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa;
29) Woś A., 1999 r., Klimat Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa;
30) Woś A., Atlas Rzeczpospolitej;
31) inwentaryzację bezpośrednią terenu Gminy.
1.4.
Informacje o zawartości i głównych celach projektowanego dokumentu
Ogólna charakterystyka ustaleń zawartych w projekcie Studium
Studium jako obligatoryjny dokument planistyczny, stanowi jeden z ważniejszych
instrumentów kształtowania polityki przestrzennej Gminy i, wraz z innymi dokumentami
programowymi, wyznacza cele i zasady gospodarowania jej zasobami.
Potrzeba sporządzenia aktualnego dokumentu planistycznego wynika z braku aktualności
poprzedniego Studium z roku 1999. Uaktualnienie ma przyczynić się do lepszego wykorzystania
potencjału Gminy poprzez m.in.:
1) dostosowanie zapisów Studium do obecnie obowiązujących przepisów prawa;
5
2) dostosowanie zapisów Studium do bieżących projektów i programów o znaczeniu
lokalnym i ponadlokalnym;
3) zweryfikowanie przeznaczenia terenów, uwzględniające zarówno dotychczasowe
przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenów oraz potrzeby rozwojowe Gminy
i inwestycyjne mieszkańców, wyrażone mnogością wniosków, które napłynęły
po ogłoszeniu przystąpienia do Studium.
Właściwe przygotowanie złożonego opracowania, jakim jest Studium, wymagało zastosowania
różnych metod pracy, w tym:
1) przeprowadzenia inwentaryzacji fizjograficznej i urbanistycznej obszaru objętego
opracowaniem i poddaniu weryfikacji oraz waloryzacji istniejącego zagospodarowania;
2) dokonania analizy dostępnych materiałów źródłowych: kartograficznych, statystycznych,
planistycznych, historycznych i faktograficznych;
3) kartograficznego i matematycznego opracowania pozyskanych danych.
Szczegółowy zakres Studium określono w art. 10. ustawy z dnia 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 z późn. zm.).
Całość składa się z trzech części:
1) syntezy Studium – o charakterze wprowadzającym. Oprócz informacji dotyczących
znaczenia i rangi dokumentu, celów jego sporządzania oraz zakresu, stosowanych metod
pracy i wykorzystanych materiałów zawiera również podstawowe dane o gminie oraz
syntezę i uzasadnienie ustaleń zawartych w dalszej części Studium;
2) uwarunkowań – obejmujących analizę stanu środowiska przyrodniczego i kulturowego,
sytuacji demograficznej i gospodarczej Gminy oraz istniejącego zagospodarowania;
3) kierunków zagospodarowania przestrzennego – określających cele i kierunki rozwoju
zagospodarowania przestrzennego w dostosowaniu do potrzeb i aspiracji rozwojowych
Gminy.
W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się
ustalenia dokumentów wyższego rzędu – będące wynikiem celów polityki szczebla krajowego lub
wynikające z programów i strategii województwa, zapisanych w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa. Na podstawie studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego opracowuje się miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego, który poprzez wprowadzenie szeregu nakazów, zakazów, dopuszczeń
i ograniczeń, precyzuje zapisy zawarte w Studium.
W III części Studium wyznaczono główne kierunki zmian w strukturze przestrzennej Gminy
oraz w przeznaczeniu terenów, określono parametry, wskaźniki oraz warunki zagospodarowania i
użytkowania poszczególnych typów funkcjonalnych terenów.
Zaproponowany w Studium główny cel przekształceń nastawiony jest na rozwój
wielofunkcyjności wykorzystującej najsilniejsze atuty poszczególnych części Gminy.
Zaproponowano cztery główne kierunki rozwoju struktury przestrzennej Gminy, będące
kontynuacją wykształconych stref funkcjonalno-przestrzennych i pozostające w zgodzie
z kierunkiem nadrzędnym - rozwojem zrównoważonym. Są to :
1) obszar centralny (Lipce Reymontowskie) - wskazano stopniowe ograniczenie funkcji
rolniczych na rzecz terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, przekształcenie
terenów zainwestowanych wsi w struktury wielofunkcyjne łączące zabudowę usługową
i mieszkaniową, z marginalizacją zabudowy zagrodowej oraz ochronę i wyeksponowanie
wartościowych kulturowo i historycznie obiektów i obszarów oraz ich otoczenia;
2) obszar północny i północno – wschodni – wskazano zachowanie wartościowych
przyrodniczo obszarów, rozwój funkcji służących rekreacji indywidualnej oraz stopniowe
ograniczenie funkcji rolnych na rzecz rozwoju terenów leśnych (wyłączenie z użytkowania
rolnego gruntów o niskiej przydatności rolniczej);
3) obszar centralno – wschodni o charakterze wielofunkcyjnym, łączącym funkcje
mieszkaniowe, przyrodnicze i rolnicze;
4) obszar południowo – wschodni oraz zachodniego z dominacją funkcji rolniczych
i przyrodniczych.
6
Dla zdefiniowania polityki przestrzennej w zakresie procesów urbanizacyjnych oraz ochrony
środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego
1) wyznaczono obszary:
a) urbanizacji obejmujące tereny zabudowy i tereny zieleni:
- kontynuacji urbanizacji – obszary o ukształtowanej strukturze przestrzennej,
zdefiniowanych cechach zabudowy, w których procesy urbanizacyjne ograniczone
są do utrwalenia cech istniejącej zabudowy i ich kontynuacji na terenach
niezainwestowanych oraz rozwoju systemów infrastruktury technicznej
ograniczonej do uzupełnienia braków w wyposażeniu,
- rozwoju urbanizacji – obszary o kształtującej się lub nieukształtowanej strukturze
przestrzennej wymagające zdefiniowania zasad rozwoju zainwestowania w tym
określenia struktury komunikacyjnej obszaru, cech zabudowy oraz wymagające
kompleksowego rozwoju systemów infrastruktury technicznej;
b) chronione ze względów przyrodniczych i krajobrazowych:
- tereny potencjalnych zalesień,
- tereny rolnicze – grunty orne oraz łąki i pastwiska,
- wody powierzchniowe,
- obszar projektowanego zbiornika retencyjnego „Wola Drzewiecka”,
- korytarze ekologiczne oraz miejsca powiązań ekologicznych;
c) związane z ochroną gruntów rolnych i leśnych:
- obszary planowane do zmiany przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze,
- obszary planowane do zmiany przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne,
- obszary gleb o wysokiej przydatności rolniczej – gleby klasy III;
d) chronione ze względów kulturowych:
− strefy ochrony zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych,
− strefy ochrony ekspozycji cmentarzy,
e) szczegółowych polityk w zakresie kształtowania ładu przestrzennego:
- obszary wymagające przekształceń, rewitalizacji i rehabilitacji,
- obszary rekultywacji,
- obszar przestrzeni publicznej;
f) dla których Gmina zamierza sporządzić plan miejscowy:
- tereny w granicach obszaru rozwoju urbanizacji – tereny zabudowy,
- tereny potencjalnych zalesień;
- dla których sporządzenie planu miejscowego jest obowiązkowe: na podstawie
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - obszar przestrzeni
publicznej – obszar centralny miejscowości Lipce Reymontowskie;
2) uwzględniono obszary chronione ze względów przyrodniczych i krajobrazowych:
a) „rezerwat przyrody „Bukowiec”,
b) lasy prywatne i państwowe oraz lasy doświadczalne Szkoły Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego,
c) łąki i pastwiska – obszary narażone na występowanie okresowych podtopień.
W III części Studium określono ponadto zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony
przyrody i krajobrazu kulturowego, zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr
kultury współczesnej oraz kierunki rozwoju komunikacji, infrastruktury technicznej i społecznej.
Określone zostały inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym, obszary,
dla których obowiązkowe jest sporządzenie planu miejscowego na podstawie przepisów
odrębnych. Ponadto określone zostały zasady realizacji polityki przestrzennej oraz obszary
narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych.
Projektowane zagospodarowanie terenu
Projekt Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lipce
Reymontowskie, który jest przedmiotem niniejszej prognozy, został sporządzony w celu
określenia kierunków zagospodarowania przestrzennego w dostosowaniu do aktualnego stanu
zainwestowania oraz potrzeb i aspiracji rozwojowych Gminy.
7
W projekcie Studium, dla zdefiniowania polityki przestrzennej w zakresie procesów
urbanizacyjnych pod względem funkcjonalnym wyróżniono następujące tereny:
1) zabudowane i zurbanizowane:
a) tereny zabudowy zagrodowej, mieszkaniowej jednorodzinnej i usług,
b) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usług,
c) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej ekstensywnej,
d) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej ekstensywnej i usług,
e) tereny zabudowy wielorodzinnej
f) tereny zabudowy usługowej,
g) tereny usług sportu i rekreacji,
h) tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów i usług,
i) tereny obiektów produkcyjnych w gospodarstwach rolnych,
j) tereny infrastruktury technicznej,
k) tereny kolejowe
2) zieleni urządzonej i place:
a) tereny zieleni parkowej,
b) cmentarze,
c) strefę zieleni urządzonej w granicach terenów zabudowanych i zurbanizowanych,
3) rolnicze:
a) grunty orne,
b) łąki i pastwiska,
c) tereny potencjalnych zalesień;
4) lasy państwowe i prywatne oraz Lasy Doświadczalne Szkoły Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego;
5) wód powierzchniowych.
Wyodrębniono tereny o różnych typach podstawowego przeznaczenia. Dla każdego
z rodzajów terenu określono warunki zagospodarowania, wskaźniki i parametry kształtowania
zabudowy i zagospodarowania terenu.
1.5.
Podstawowe informacje dotyczące przedsięwzięć mogących zawsze/potencjalnie
znacząco oddziaływać na środowisko.
Niektóre z zaproponowanych w Studium rozwiązań dotyczących m.in. infrastruktury
technicznej i komunikacyjnej oraz projektowanych obiektów mogą być zakwalifikowanE do grupy
przedsięwzięć mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na
środowisko, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213
poz. 1397). Są to:
1) budowa zbiornika retencyjnego „Wola Drzewiecka”;
2) lokalizacja zabudowy przemysłowej lub magazynowej wraz z towarzyszącą jej
infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż 1 ha, na obszarach innych niż
obszary objęte formami ochrony przyrody lub w otulinach form przyrody;
3) zalesienia (o powierzchni powyżej 20 ha);
4) dopuszczenie lokalizacji elektrowni wiatrowych;
5) budowa odgałęzienia od gazociągu przesyłowego wysokiego ciśnienia relacji Rawa
Mazowiecka – Skierniewice wraz ze stacją redukcyjno – pomiarową w Lipcach
Reymontowskich.
Powyższe przedsięwzięcia zostały szerzej omówione w rozdziale 4.
1.6.
Powiązania projektu Studium z innymi dokumentami
Projekt Studium uwzględnia zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania
kraju, przenosi ustalenia polityki przestrzennej z dokumentów o zasięgu regionalnym i lokalnym,
w tym:
1) Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego (2010 r.);
2) Programu ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008 - 2011
8
3) Planu gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego 2011 z uwzględnieniem lat 20122015
4) Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Skierniewickiego na lata 2007-2013 (2008 r.);
5) Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu
Skierniewickiego, na lata 2009-2012 perspektywą na lata 2013-2016 r.;
Projekt Studium powiązany jest również z dokumentami o znaczeniu gminnym:
1) Opracowaniem ekofizjograficznym gminy Lipce Reymontowskie
2) Planem rozwoju lokalnego gminy Lipce Reymontowskie na lata 2007-2015;
3) Programem Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Lipce
Reymontowskie na lata 2010-2013 z uwzględnieniem lat 2014-2017.
Szerzej o powiązaniach projektu Studium z innymi dokumentami napisano w rozdziale
3 Prognozy.
2.
Stan i przemiany środowiska
2.1.
Istniejący stan środowiska przyrodniczego
2.1.1. Istniejący stan środowiska przyrodniczego
Środowisko przyrodnicze obszaru to zespół elementów biotycznych i abiotycznych
powiązanych ze sobą i oddziałujących na siebie. Na nie nakłada się działalność człowieka,
zaburzająca pierwotną równowagę przyrodniczą, przekształcająca wszystkie naturalne elementy
środowiska tworzące silnie zintegrowany system.
Według regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego (Warszawa 1998 r.) teren
Gminy obejmuje fragment mezoregionu Wzniesienia Łódzkie, będącej częścią makroregionu
Wzniesień Południowomazowieckich.
Geologia i geomorfologia
Rzeźba terenu ma charakter pofalowanej wysoczyzny morenowej. Najwyższy punkt na
terenie Gminy zlokalizowany jest w jej południowo – zachodniej części, na terenie obrębu Wólka
Krosnowska. Teren obniża się w kierunku północnym i zachodnim. Najniżej położone punkty
zlokalizowane są w dolinach rzek: Uchanki, Zwierzyńca oraz Bobrówki, które dość wyraźnie
wcinają się w podłoże.
Podstawowe znaczenie w budowie geologicznej terenu gminy Lipce Reymontowskie
odgrywają utwory czwartorzędowe, plejstoceńskie, które obejmują utwory akumulacji lodowcowej
i wodnolodowcowej.
Podczas zlodowacenia krakowskiego i środkowopolskiego teren Gminy znajdował się pod
pokrywą lodową. Osady czwartorzędowe reprezentują piaski różnej frakcji, iły oraz gliny zwałowe,
występujące w kilku warstwach. Podczas zlodowacenia północnopolskiego teren Gminy
pozbawiony był pokrywy lodowej. Podlegał procesom peryglacjalnym zrównywania powierzchni
terenu i transporcie zdenudowanego materiału do dolin. Piaski deluwialne pochodzące z tego
okresu występują w dolinie rzeki Uchanki, w północno-wschodniej części Gminy. Podczas
holocenu w dolinie osadzały się mułki, piaski i żwiry rzeczne.
W części środkowej i południowej Lipiec Reymontowskich występują, pochodzące
z akumulacji lodowcowej, płaty glin zwałowych. Są to utwory mineralne takie jak gliny, gliny
piaszczyste i piaski gliniaste o zmiennej konsystencji i miąższości. W centralnej części Gminy,
wzdłuż torów PKP, częściowo występują utwory eoliczne (piaski drobne i średnie) w postaci form
wydmowych.
Surowce skalne okruchowe (piaski i żwiry) są najważniejszymi surowcami mineralnymi na
terenie Gminy. Poddawane są spontanicznej, niekontrolowanej eksploatacji, w wyniku której
naruszona zostaje zewnętrzna powłoka ziemi. W efekcie miejsca poeksploatacyjne mogą stać się
potencjalnie miejscem przenikania zanieczyszczeń do wód podziemnych. Często stają się one
również miejscem powstawania nielegalnych składowisk odpadów.
W Gminie udokumentowano złoże kopalin pospolitych – kruszywa naturalnego, zlokalizowane
w granicach sołectwa Wola Drzewiecka. Pokłady te nie są eksploatowane.
9
Na obszarze Gminy nie wyznaczono żadnych obszarów i terenów górniczych. Nie występują
również udokumentowane czynne osuwiska ani obszary naturalnych zagrożeń geologicznych.
Gleby
Jednym z najważniejszych elementów środowiska przyrodniczego wpływającym na rozwój
obszarów wiejskich są gleby. Mają decydujący wpływ na rozwój produkcji rolnej,
a w szczególności na strukturę upraw i wysokość plonów. W obszarze Gminy występują słabe
warunki glebowe – dominujĄ gleby skrytobielicowe wytworzone z piasków luźnych
i słabogliniastych. Na terenie wsi Mszadla, Drzewce, w południowej części wsi Lipce
Reymontowskie oraz na niewielkich fragmentach obszaru wsi Chlebów występują najcenniejsze
w Gminie kompleksy gleb – są to gleby brunatnoziemne – gleby płowe wytworzone na glinach
zwałowych lekkich i piaskach słabogliniastych. W obniżeniach o utrudnionym odpływie wód
powierzchniowych występują gleby mułowe
Na terenie Gminy nie występują gleby I i II klasy bonitacyjnej. Dominują gleby IV i V klasy,
stanowiące łącznie około 85%. Najlepsze gleby (III klasy bonitacyjnej) zajmują zaledwie 4%
użytków rolnych. W miarę zwarte kompleksy występują w miejscowościach Lipce Reymontowskie
oraz Drzewce. Niewielkie zespoły gleb klasy III można spotkać w miejscowościach Wola
Drzewiecka i Mszadla.
Tab. 1. Bonitacja gleb na terenie gminy Lipce Reymontowskie.
klasa bonitacyjna
III
IV
V
VI
powierzchnia w ha
130,16
1939,58
822,32
313,86
powierzchnia w %
4,06
60,5
25,65
9,79
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zwartych w Planie Rozwoju Regionalnego,
stan na grudzień 2007 r.
Ze względu na dość intensywne użytkowanie rolnicze gleby na terenie Gminy wykazują
znaczne zakwaszenie, co świadczy o ich degradacji.
Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb jest utrudniona, ze względu na brak w tym zakresie
monitoringu na terenie gminy Lipce Reymontowskie.
Wody powierzchniowe i podziemne
Gmina Lipce Reymontowskie położona jest w zlewni rzeki Bzury. Obszar Gminy podzielony
jest na pięć zlewni III rzędu. Powierzchniową sieć hydrologiczną Gminy tworzą cieki: Uchanka
(11,75 km dł. w granicach Gminy), Zwierzyniec (21,00 km dł. w granicach Gminy). Obszar Gminy
zajmują także suche doliny rzek: Bobrówki, Łupii i Mrogi.
Rzeka Uchanka bierze początek w okolicach wsi Wola Drzewiecka. Jest niewielkim
prawostronnym dopływem Bzury o długości 25,5 km. Ciek jest uregulowany na całej swojej
długości. Zlewnia Uchanki jest największą powierzchniowo na terenie Gminy i zajmuje jej
północno-wschodnią i częściowo centralną część.
Rzeka Zwierzyniec (Pisia) jest prawostronnym dopływem Bzury. Jego długość wynosi
33,2 km. A źródło znajduje się w okolicach miejscowości Drzewce. Zlewnia rzeki zajmuje
południowo-wschodni fragment obszaru gminy Lipce Reymontowskie.
Zlewnia rzeki Bobrówki zajmuje północno-zachodnią część Gminy. Rzeka bierze swoje źródło
na obszarach leśnych, na pograniczu gminy Lipce Reymontowskie z gminą Łyszkowice.
Niewielki fragment południowej części Gminy znajduje się w zlewni rzeki Łupi, której źródło
zlokalizowane jest na terenie gminy Słupia. Natomiast zachodnia część Gminy znajduje się
w zlewni rzeki Mrogi.
Rzeki występujące na terenie Gminy nie stwarzają większego zagrożenia powodziowego,
dlatego nie wskazano obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. W obniżeniach
dolin rzecznych występują jedynie obszary okresowego lub trwałego występowania wód
hipodermicznych lokalnie tworzących zabagnienia. Okresowo mogą powodować ryzyko
występowania podtopień.
10
Na terenie Gminy brak jest większych naturalnych zbiorników wodnych. Występują niewielkie
stawy sołeckie i przydomowe. Największy kompleks stawów zlokalizowany jest we wsi Wólka
Krosnowska, a we wsiach: Lipce Reymontowskie, Mszadla, Chlebów i Drzewce znajdują się
pojedyncze obiekty hydrologiczne.
W Gminie Lipce Reymontowskie planowana jest budowa zbiornika małej retencji
o powierzchni około 7,5 ha i pojemności ok. 120 tys. m3 na rzece Uchance w miejscowości Wola
Drzewiecka. Jest to jedno z priorytetowych zadań wpisanych do Planu Rozwoju Lokalnego
Gminy. Zbiornik ma pełnić funkcję rolniczą i przeciwpowodziową. Służyć będzie jako obiekt
zabezpieczający teren przed skutkami suszy.
Zbiornik wpisany jest do „Wojewódzkiego Programu Małej Retencji” dla województwa
łódzkiego. Wskazany został w/w dokumencie jako obiekt o możliwym deficycie wody,
spowodowanym warunkami klimatyczno - hydrologicznymi terenu Gminy. Wykazany deficyt nie
musi ograniczać jego realizacji, jednak w dalszych etapach koncepcyjnych i projektowych trzeba
zwrócić szczególną uwagę na możliwość występowania deficytu wody w zbiorniku.
W obrębie Gminy występuje generalnie jedno główne piętro wodonośne związane z utworami
czwartorzędowymi. Lokalnie, w niektórych częściach Gminy, wody ujmowane są z jurajskiego
piętra wodonośnego.
Utwory wodonośne w czwartorzędzie budują piaski grubo-, średnio,- i drobnoziarnieste,
często z domieszką pyłu, a w okolicach Lipiec Reymontowskich także żwiru. W obrębie piętra
czwartorzędowego znajdują się dwa podstawowe poziomy wodonośne.
I poziom wodonośny charakteryzuje się ciągłym zwierciadłem swobodnym - prawie na całym
obszarze Gminy występuje na głębokości większej niż 4,0 m. W dolinach rzek zwierciadło wody
kształtuje się na głębokości 1,5 m – 2,0 m, a wody podziemne pozostają w spójności
hydraulicznej z wodami powierzchniowymi. Ujmowane są do eksploatacji głównie studniami
prywatnymi oraz poprzez ujęcie wodociągu wiejskiego w Woli Drzewieckiej, gdzie zwierciadło
nawiercone oraz ustabilizowane znajdują się na głębokości około 5,0 m.
II poziom wodonośny charakteryzuje się zwierciadłem napiętym, stabilizującym się na różnej
głębokości, w zależności od morfologii terenu:
1) w Lipcach Reymontowskich zwierciadła nawiercone znajdują się na głębokości od około
20 m do około 70 m, ustalone natomiast na głębokości od około 20 m do około 35 m;
2) w Drzewcach zwierciadło nawiercone znajduje się na głębokości około 60 m, ustalone
natomiast na głębokości około 15 m;
3) w Mszadli zwierciadło nawiercone znajduje się na głębokości około 90 m, ustalone
natomiast na głębokości około 40 m;
4) w Chlebowie zwierciadła nawiercone znajdują się na głębokości od około 20 m do około
70 m, ustalone natomiast na głębokości od około 25 m do około 35 m.
Miąższość utworów wodonośnych jest bardzo zróżnicowana, wynosi od około 20 m do ponad
50 m.
Zgodnie z danymi Państwowego Instytutu Geologicznego obszar gminy Lipce
Reymontowskie w całości znajduje się w granicach nieudokumentowanego Głównego Zbiornika
Wód Podziemnych nr 403 (Brzeziny – Lipce Reymontowskie). Jest to zbiornik związany
z utworami czwartorzędu w utworach międzymorenowych, o szacunkowym zasobach
dyspozycyjnych na poziomie 2 tyś. m³/dobę i średniej głębokości ujęć wynoszącej 40 - 100 m.
Zbiornik w granicach Gminy objęty jest Wysoką Ochroną Wód Podziemnych (OWO). Zwierciadło
wody kształtuje się w granicach od 5 m do ponad 30 m. Część Gminy znajduje się także
w granicach nieudokumentowanego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 404 (KoluszkiTomaszów). Zbiornik ten budują utwory jury górnej, występujące na terenie gminy na głębokości
około 90 – 100 m. Jego szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynoszą 350 m³, przy średniej
głębokości ujęć 200 m. GZWP to zbiorniki wydzielone ze względu na ich szczególne znaczenie
regionalne dla obecnego i perspektywicznego zaopatrzenia ludności w wodę.
Na terenie gminy Lipce Reymontowskie nie występują czynniki bezpośrednio ograniczające
zasilanie wód podziemnych. Występują tereny zmeliorowane, które mogą przyczyniać się do
zmniejszenia infiltracji i retencji gruntowej, co w konsekwencji może ograniczyć zasoby
11
dyspozycyjne. Zmeliorowany urządzeniami melioracji wodnych szczegółowych - systematyczną
siecią drenarską – jest jednak jedynie fragment wsi Drzewce, zajmujący powierzchnię ok. 220 ha,
co stanowi zaledwie 5% powierzchni Gminy. Sieć drenarska wykonana została w latach 50 XX w.
Rolę urządzen melioracyjnych pełnią również rzeki: Uchanka oraz Zwierzyniec (Pisia).
Ze względu na coraz częściej występujące ekstremalne zjawiska pogodowe, pojawiła się
potrzeba zwiększania bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, jak również konieczność
zapewnienia możliwości ochrony przed brakiem wody. W 2007 roku został opracowany „Plan
Nawodnień Rolniczych dla Województwa Łódzkiego”, w którym zamieszczono dane dotyczące
m.in. obszarów użytków rolnych wymagających nawodnień, wskazanych przez zainteresowanych
właścicieli.
Tab. 2. Potrzeby nawodnień użytków rolnych w gminie Lipce Reymontowskie.
Planowane nawodnienia (ha)
Lp.
Nr obiektu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
18/139/p
18/140/p
18/141/p
18/142/p
18/143/p
18/144/p
Miejscowość
Grunty orne
Zlewnia
Chlebów
24,00
Drzewce
89,00
Lipce Reymontowskie
118,50
Mszadla i Siciska
81,00
Pisia Zwierzyniec
Retniowiec
15,60
Wola Drzewiecka
65,00
Wólka Krosnowska i Wólka
7.
18/145/p
31,00
Podlesie
Źródło: opracowanie własne na podstawie Planu Nawodnień Rolniczych dla Województwa Łódzkiego, Wojewódzki
Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Łodzi
Obszar Gminy nie znalazł się jednak w podstawowym planie nawodnień.
Na terenie Gminy zlokalizowane są źródła rzek oraz ich górne odcinki, które nie zostały
objęte monitoringiem. W punktach pomiarowo – kontrolnych zlokalizowanych w biegu Uchanki
oraz Zwierzyńca (Pisi) poniżej Gminy ich wody wykazały IV klasę czystości – niezadowalającej
jakości. Na jakość wody w Uchance wpływ mają ścieki zrzucane z oczyszczalni zlokalizowanych
w gminie Lipce Reymontowskie i gminie Łyszkowice. Na jakość wód w rzece Zwierzyniec (Pisia)
wpływają ścieki z gmin Godzianów i Maków. Na terenie gminy Lipce Reymontowskie nie jest ona
silnie zanieczyszczana.
Wody wgłębne objęte są jedynie monitoringiem wewnętrznym – jakości dostarczanej
odbiorcom wody. Woda ujmowana w Lipcach Reymontowskich, Drzewach oraz Mszadli posiada
parametry wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, ale wymaga uzdatniania poprzez
odmanganianie i odżelaźnianie. Jedynie woda eksploatowana z ujęcia Wola Drzewiecka jest
bezpośrednio tłoczona do sieci.
Dla ujęć wodociągu wiejskiego w Drzewcach, Woli Drzewieckiej oraz Lipcach
Reymontowskich ustalono strefy ochrony bezpośredniej o zasięgu 8,0 m licząc od zarysów
obudów studziennych. Dla ujęcia w Woli Drzewieckiej wyznaczono również strefy ochrony
pośredniej: wewnętrzną i zewnętrzną. Zgodnie z obowiązującymi przepisami strefa ochrony
pośredniej wygaśnie z dniem 31 grudnia 2012. Strefy ochrony bezpośredniej ujęć wód w
Drzewcach oraz Woli Drzewieckiej wygasną w listopadzie 2012 roku, natomiast w Lipcach
Reymontowskich w lipcu 2013 r.
Klimat
W Gminie panują korzystne warunki klimatyczne. Jest to obszar o stosunkowo łagodnym
klimacie, odznaczający się dużą roczną sumą promieniowania słonecznego oraz parowaniem
terenowym niewiele mniejszym od sumy rocznej opadów atmosferycznych. Powoduje to jednak
ryzyko wystąpienia deficytu wody w glebach, spowodowanego odpływem powierzchniowym
i wgłębnym. Ilość opadów jest niewielka i wynosi 514 mm w skali roku przy średniej krajowej
600 mm. Średnia roczna temperatura wynosi 10,8ºC. Najwięcej wiatrów pochodzi z kierunków
zachodnich oraz południowych. Przeważają wiatry osiągające prędkość 3-5m/sek. Okres
wegetacyjny trwa od 180 do 200 dni.
12
Szata roślinna
Lesistość Gminy nie jest wysoka. Kształtuje się na poziomie 17,20% (wg GUS, 2009 r.).
Grunty leśne w Gminie zajmują powierzchnię 758 ha. Największym udziałem lasów odznaczają
się sołectwa: Lipce Reymontowskie i Wola Drzewiecka. Obszary leśne skoncentrowane są w
części północnej Gminy. Oddzielają one sołectwa Retniowiec i Chlebów od pozostałej części
Gminy. Ponadto na terenie Gminy występuje kilka mniejszych skupisk leśnych rozproszonych na
całym jej terenie. Na pozostałych obszarach występują kępy śródpolnych zadrzewień.
Największy obszarowo kompleks stanowią Lasy Doświadczalne Szkoły Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego w Warszawie. Są to grunty leśne należące do Skarbu Państwa, wyłączone z
Ministerstwa Leśnego, przekazane w zarząd Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego dla celów
naukowo – dydaktycznych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. W zarządzie Lasów
Państwowych znajduje się jedynie 1,4% ogólnej powierzchni gruntów leśnych na terenie gminy
Lipce Reymontowskie.
Udział lasów niepaństwowych w ogólnej powierzchni lasów wynosi niecałe 25%, w tym
własnością osób fizycznych jest ponad 98%. Po niecały 1% powierzchni lasów niepaństwowych
stanowią grunty wspólnot gruntowych oraz Gminy.
Skład gatunkowy drzewostanu lasów prywatnych i będących w zarządzie Lasów
Państwowych charakteryzuje przewagą gatunków iglastych, głównie sosny. Jest to efekt zalesień
słabych gruntów ornych w latach 50-60 XX w. W wyniku efektywnie prowadzonej gospodarki
leśnej na terenie lasów SGGW zaszły korzystne zmiany w ich siedliskach. Wśród głównych
zbiorowisk roślinnych dominują obecnie grądy, a wśród typów siedliskowych lasy świeże i lasy
mieszane świeże.
Fauna gminy Lipce Reymontowskie jest typowa dla nizinnych obszarów Polski. Ze względu
na zróżnicowaną szatę roślinną, szczególnie leśną, występuje zróżnicowanie gatunkowe fauny.
Wśród ssaków spotykane są dziki, sarny, lisy, borsuki, krety, jeże, zające, sporadycznie jelenie.
Na awifaunę składają się m.in. dzięcioły, kruki, sikory, szpaki, jaskółki, skowronki, kukułki, gołębie
grzywacze, jastrzębie, bażanty i kuropatwy. Zróżnicowana jest również populacja owadów.
Dziedzictwo kulturowe
Krajobraz kulturowy Gminy ukształtowany został pod wpływem folkloru łowickiego. Obecnie
folklor przejawia się w strojach ludowych, działalności zespołów folklorystycznych
i kultywowanych tradycjach, a na co dzień: w uroczystościach rodzinnych, świętach kościelnych
i imprezach gminnych.
Gmina jest również historycznie i materialnie związana z postacią polskiego pisarza
Władysława Stanisława Reymonta, który akcję swojej najsłynniejszej powieści „Chłopi” umieścił
na terenie Gminy. Pisarz przebywał tu w latach 1888 - 1893. W tym czasie pracował jako
funkcjonariusz nadzoru Kolei Warszawsko - Wiedeńskie.
Na trenie Gminy funkcjonują trzy muzea:
1) Muzeum Mazowsza Zachodniego w Lipcach Reymontowskich, które gromadzi,
opracowuje i udostępnia zwiedzającym eksponaty z dziedziny historii i kultury materialnej
Lipiec i sąsiednich miejscowości, a także pamiątki związane bezpośrednio z postacią
Władysława St. Reymonta;
2) Muzeum Czynu Zbrojnego, w którym zgromadzono broń i umundurowanie, osobiste
pamiątki i dokumenty po żołnierzach oddziałów regularnych i ruchu oporu. Na wystawie
plenerowej zgromadzono liczne egzemplarze sprzętu bojowego z okresu I i II wojny
światowej;
3) Galeria Staroci i Pamiątek Regionalnych, w której zgromadzone są dawne sprzęty
gospodarskie, wyposażenie chałup, przedmioty obrzędu religijnego i związane z folklorem
łowickim itd. Większość eksponatów została odratowana i odrestaurowana przez
właściciela galerii.
Ustanowione na terenie gminy Lipce Reymontowskie formy ochrony obejmują:
1) wpis do Rejestru Zabytków WKZ – 3 obiekty;
2) ochrona ustalona w planie miejscowym obejmująca:
a) cmentarz grzebalny nowy,
b) cmentarz przykościelny,
c) obiekty zespołu kościoła parafialnego p.w. Znalezienia Krzyża Świętego z plebanią,
13
d) stanowiska archeologiczne.
Wszystkie są chronione na mocy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece
nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.).
Realizując wymagania przepisów odrębnych dotyczących ochrony zabytków (ustawy z dnia
23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568
z późn. zm.)) gmina Lipce Reymontowskie sporządziła w 2007 r. Gminną Ewidencję Zbytków, nie
został jeszcze opracowany na jej podstawie gminny program opieki nad zabytkami. W GEZ
znalazło się 26 obiektów i stanowisk archeologicznych (w tym obiekty znajdujące się w rejestrze
zabytków).
Istniejące zagospodarowanie terenu
Obszar gminy Lipce Reymontowskie pełni trzy główne funkcje: osadniczą, rolniczą
i przyrodniczą. Tereny zabudowane Gminy zdominowane są przez osadnictwo wiejskie, jedynie
w miejscowości Lipce Reymontowskie zaczyna kształtować się centrum o zbliżonym do
miejskiego charakterze Pod względem struktur przestrzennych, na terenie Gminy występuje
charakterystyczna dla obszarów wiejskich zabudowa liniowa (realizowana jako pasma zabudowy
przydrożnej). Ponadto na terenie Gminy powszechnie występuje typowo rozproszona zabudowa
zagrodowa na terenach rolniczych. Dominującym typem zabudowy na obszarach wiejskich jest
zabudowa zagrodowa, wśród której występują pojedyncze obiekty usługowe. Zabudowa
zagrodowa powoli ustępuje zabudowie wyłącznie mieszkaniowej jednorodzinnej i usługom.
Pomimo nie najlepszej jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej Gmina ma charakter typowo
rolniczy. Funkcję przyrodniczą w obszarze Gminy pełnią doliny rzek: Uchanka, Zwierzyniec
(Pisia), Łupia, a także lasy, zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, łąki i pastwiska. Obszary te
pełnią również funkcję korytarzy ekologicznych zapewniających ciągłość powiązań
przyrodniczych obszaru Gminy z terenami sąsiednimi. W ramach istniejącej infrastruktury
komunikacyjnej najważniejsze znaczenie mają przebiegające przez teren Gminy drogi powiatowe
oraz magistralna linia kolejowa Warszawa-Katowice. Ponadlokalnym elementem infrastruktury
technicznej jest przebiegająca wzdłuż wschodniej granicy Gminy napowietrzna linia
elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV.
2.1.2. Ustanowione formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000
Funkcjonujący na terenie gminy Lipce Reymontowskie system przyrodniczy znajduje się poza
krajową siecią ekologiczną, systemem korytarzy ekologicznych czy wielkoprzestrzennymi
obszarami chronionymi. Występujące na jej terenie elementy przyrodnicze pełnią jedynie lokalną
funkcję. Rangę lokalnych ciągów ekologicznych posiadają doliny rzek Uchanki, Zwierzyńca oraz
mniejsze doliny rzek i cieków.
System ochrony zasobów przyrodniczych i krajobrazowych jest słabo rozwinięty. Dla
nielicznych wartościowych obiektów i obszarów przyrodniczych występujących na terenie Gminy
ustanowiono ochronę prawną w formie rezerwatu przyrody „Bukowiec” oraz 4 pomników
przyrody.
Do północnych granic Gminy, w miejscowości Retniowiec, przylega południowa granica
rezerwatu przyrody „Źródła Borówki”.
Na terenie Gminy znajduje się część rezerwatu leśnego „Bukowiec”, pierwotnie
ustanowionego Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 12.05.1954 r.
(M.P. Nr 7/A54). Aktualny stan prawny rezerwatu przyrody „Bukowiec” określa zarządzenie nr
4/2010 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 3 lutego 2010 r. w sprawie
rezerwatu przyrody Bukowiec (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego, Nr 49, poz. 374).
Położony jest on w lasach należących do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, na
obszarze Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Spalsko-Rogowskie”, w kompleksie leśnym
(Las Lipiecki) porastającym północno-zachodni fragment gminy Lipce Reymontowskie.
Powierzchnia rezerwatu wynosi 6,54 ha, z czego 2,60 ha znajduje się w granicy Gminy,
pozostała w gminie Łyszkowice. Celem ochrony rezerwatowej jest zachowanie ze względów
naukowych i dydaktycznych lasu mieszanego z udziałem buka występującego przy granicy
naturalnego zasięgu. W drzewostanie panuje buk z domieszką dębu, grabu i brzozy oraz sosny
w wieku do 150 lat. Wiek najstarszych buków przekracza 200 lat. Znajdują się tu również
owocujące okazy bluszczu pospolitego.
14
4 pomniki przyrody znajdujące się w granicach Gminy to wiązy górskie o obwodach 250 - 320
cm i wysokości 21 do 30 m. Rosną na cmentarzu w miejscowości Lipce Reymontowskie.
Ochroną prawną objęte one zostały na podstawie Zarządzenia Nr 27 Wojewody Skierniewickiego
z dnia 22.10.1985 r.
Rezerwat „Źródła Borówki” ulokowany na terenie bezpośrednio przylegającym do terenu
Gminy został powołany Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych
z 3 marca 1989 r. (M.P. z 1989 r. Nr 9, poz.77, §10). Rezerwat obejmuje obszar lasu i źródła
rzeki Borówki o powierzchni 21,99 ha, a celem ochrony jest zachowanie zbiorowisk leśnych
grądu, boru mieszanego i sosnowego oraz swoistych cech krajobrazu.
Największy, zwarty kompleks leśny - Lasy Doświadczalne Szkoły Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego w Warszawie, ze względu na swoje znaczenie przyrodniczo – dydaktyczne posiadają
status lasów ochronnych. Decyzją Ministra Środowiska z dnia 23.05.2003 r., znak: DL.lp-0233JJ-15/03 części lasów znajdujących się na terenie Nadleśnictwa Skierniewice nadano status
lasów ochronnych. Wśród nich znalazły się niewielkie fragmenty lasów z terenu Gminy, uznane
za lasy wodochronne. Położone są w obrębie leśnym Skierniewice, w oddziale 291 A,
w pododdziałach p, r i s.
Wszelkie zewnętrzne powiązania ekologiczne stwarzają możliwość kooperacji w obrębie
obszarów przygranicznych i tworzenia wspólnej polityki proekologicznej, mającej na celu
wyeliminowanie zagrożeń, jakie niesie dla najcenniejszych przyrodniczo terenów rozwój
gospodarczy. Lasy Doświadczalne Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, są
częścią Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Spalsko – Rogowskie”, w ramach którego
prowadzony jest wspólny program gospodarczo – ochronny. Kompleks położony jest w całości na
terenie województwa łódzkiego, powołano go do życia Zarządzeniem Dyrektora Generalnego
Lasów Państwowych z dnia 30 października 2002 roku (zmienione Zarządzeniem Dyrektora
Generalnego LP z dnia 7 lutego 2005 r.).
Obszar Gminy Lipce Reymontowskie nie znajduje się w granicach istniejącego lub
projektowanego obszaru Natura 2000. Najbliżej położonymi względem granic Gminy obszarami
Natura 2000 są:
1) obszar mający znaczenie dla Wspólnoty – projektowany Specjalny Obszar Ochrony
Siedlisk Wola Cyrusowa (PLH100034), położony na zachód od granic Gminy, w
odległości około 9 km;
Siedlisk Buczyna Janinowska (PLH100017), położony na zachód od granic Gminy, w
odległości około 20 km;
3) Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Pradolina Warszawsko – Berlińska” (PLB100001)
oraz obszar mający znaczenie dla Wspólnoty – projektowany Specjalny Obszar Ochrony
Siedlisk Pradolina Bzury i Neru (PLH100006), obszary położone na północ od granic
Gminy, w odległości około 13 km;
Siedlisk Polany Puszczy Bolimowskiej (PLH100028), położony na północny – wschód od
granic Gminy, w odległości około 14 km;
Siedlisk Dolina Rawki (PLH100015), położony na wschód od granic Gminy, w odległości
około 17 km;
Siedlisk Dąbrowy Świetliste koło Redzenia (PLH100019), położony na południe od granic
Siedlisk Buczyna Gałkowska (PLH100016), położony na południowy - zachód od granic
Siedlisk Grabinka (PLH140044), położony na północny - wschód od granic Gminy,
w odległości około 20 km.
15
2.1.3. Powiązania przyrodnicze obszaru Gminy z otoczeniem
Gmina Lipce Reymontowskie leży w prowincji Niżu Środkowopolskiego i podprowincji Nizin
Środkowopolskich,
w
makroregionie
Wzniesień
Południowomazowieckich
(Nizina
Południowomazowiecka). Większa część jej obszaru znajduje się w mezoregionie Wzniesień
Łódzkich (Wyżyna Łódzka). Jedynie północne skraje Gminy leżą w mezoregionie Równiny
Łowicko – Błońskiej.
Obszar Gminy położony jest w dorzeczu Wisły, w zlewni rzeki Bzury. Powierzchniową sieć
hydrologiczną Gminy tworzą cieki: Uchanka, Zwierzyniec. Źródła obu rzek znajdują się na terenie
Gminy. Przez obszar Gminy przebiegają niewielkie odcinki suchych dolin rzek: Bobrówka, Łupia
i Mrogi.
Wzdłuż granic Gminy brak jest barier antropogenicznych utrudniających jej zewnętrzną
łączność przyrodniczą. Otwarte tereny rolne zapewniają połączenia z sąsiednimi terenami.
Najistotniejszymi przyrodniczymi powiązaniami zewnętrznymi obszaru są doliny rzek: Uchanki
i Zwierzyńca (Pisi) oraz kompleksy leśne. Obszary te tworzą naturalne korytarze ekologiczne
umożliwiające migrację w przestrzeni roślin i zwierząt. Przepływ materii, energii i informacji
genetycznej pomiędzy elementami systemu przyrodniczego Gminy i obszarami sąsiednimi
odbywa się poprzez istniejącą sieć lokalnych korytarzy i powiązań ekologicznych, które stanowią
doliny cieków: Zwierzyńca, Uchanki, zbiorowiska leśne, sucha dolina Łupi, zadrzewienia
i zakrzewienia śródpolne. Lokalne ciągi przyrodnicze odgrywają też rolę zasilającą dla
regeneracji środowiska Gminy.
Nie występują powiązania przyrodnicze pomiędzy obszarem Gminy a obszarami Natura
2000, ze względu na ich lokalizację w znacznej odległości od terenu Gminy.
2.1.4. Zagrożenia środowiska przyrodniczego
Jednym z najważniejszych wyznaczników jakości środowiska przyrodniczego jest czystość
powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczonym, nazywane jest w przypadku, gdy w dolnej
warstwie atmosfery znajdują się substancje obce jej naturalnemu składowi lub występujące
w ilości zagrażającej zdrowiu ludzkiemu oraz szkodliwej dla roślin i zwierząt.
Na terenie Gminy nie prowadzi się stałych pomiarów stężenia zanieczyszczeń, do jego oceny
wykorzystano dane pochodzące z 2007 roku. Nie stwierdzono wówczas przekroczenia wartości
dopuszczalnych dwutlenku azotu i dwutlenku siarki. Na stanowisku w Lipcach Reymontowskich
stężenie średnioroczne dwutlenku siarki wyniosło 30,5% dopuszczalnego poziomu natomiast
stężenie średnioroczne dwutlenku azotu 34,4% dopuszczalnego poziomu. Wyniki te świadczą
o wysokiej klasie jakości powietrza na terenie Gminy. Ponadto wynikowa klasyfikacja jakości
powietrza w całym powiecie skierniewickim w odniesieniu do ochrony zdrowia, ochrony roślin
oraz ochrony ekosystemu została określona jako A (najłagodniejsza). Oznacza to, że poziomy
stężeń poszczególnych zanieczyszczeń na jego obszarze są poniżej wartości dopuszczalnych.
Na terenie Gminy nie zlokalizowano przemysłu, który generowałby związki zanieczyszczające
powietrze atmosferyczne. Na stan czystości powietrza atmosferycznego ma wpływ emisja
powierzchniowa związana z tzw. niską emisją z indywidualnych systemów grzewczych oraz
emisja pochodzenia komunikacyjnego. Niska emisja spowodowana jest głównie spalaniem węgla
w lokalnych kotłowniach i paleniskach indywidualnych, które najczęściej nie posiadają żadnych
urządzeń ochrony powietrza. W wielu gospodarstwach spala się także różnego rodzaju materiały
odpadowe, w tym odpady komunalne, które mogą być źródłem emisji dioksyn. Niewątpliwym
problemem jest spalanie w domowych piecach odpadów, w tym tworzyw sztucznych, gumy oraz
tekstyliów. Domowe paleniska nie wytwarzają wystarczająco wysokiej temperatury do ich
całkowitego spalenia w związku z czym do atmosfery przedostają się duże ilości sadzy,
węglowodorów aromatycznych, merkaptanów i innych szkodliwych dla zdrowia ludzi związków
chemicznych.
Na stan powietrza oddziałują także źródła komunikacyjne. Substancje pochodzące ze
spalania paliw w silnikach pojazdów występuje głównie przy trasach komunikacyjnych
o większym natężeniu ruchu biegnących przez gminę (drogi powiatowe).
Oprócz lokalnych źródeł zanieczyszczeń wpływ na jakość powietrza mają ponadregionalne
zanieczyszczenia gazowe i pyłowe pochodzące z położonych w pobliżu ośrodków
przemysłowych.
16
Na stan higieny atmosfery wpływa również natężenie hałasu. Klimat akustyczny środowiska
danego obszaru kształtują źródła hałasu typu: komunikacyjnego, przemysłowego i komunalnego.
W granicach gminy Lipce Reymontowskie ze względu na brak dużych obiektów przemysłowych
i szlaków ruchu kołowego o znaczeniu wojewódzkim i krajowym, nie były prowadzone badania
hałasu przemysłowego ani komunikacyjnego. Przez teren Gminy przechodzą trzy drogi
powiatowe, pozostałe to drogi gminne, wewnętrzne i dojazdowe. Ruch prowadzony na tych
drogach jest niewielki i nie powoduje przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu.
Najsilniejszym źródłem hałasu w Gminie jest droga kolejowa o znaczeniu krajowym
Warszawa – Katowice. Linia kolejowa została zmodernizowana. Na terenie Gminy nie
zlokalizowano jednak żadnych ekranów akustycznych. Wobec tego stanowi ona źródło hałasu
przekraczającego wartości dopuszczalne. Zabudowa położona w sąsiedztwie linii kolejowej
znajduje się w zasięgu oddziaływania ponadnormatywnego poziomu hałasu.
Poważnym zagrożeniem funkcjonowania środowiska jest zanieczyszczenie wód
powierzchniowych i wgłębnych. Jest ono wynikiem nieprawidłowo prowadzonej gospodarki
wodno-ściekowej, gdzie głównymi przyczynami zanieczyszczeń są:
1) zrzut surowych lub niedostatecznie oczyszczonych ścieków pochodzenia rolniczego
lub bytowo-gospodarczego bez oczyszczania bezpośrednio do wód i gruntu;
2) rolnicze wykorzystywanie ścieków do nawożenia pól;
3) stosowanie w nadmiernych ilościach nawozów i środków ochrony roślin w lasach
i na gruntach rolnych;
4) nieuporządkowana gospodarka ściekowa w jednostkach osadniczych.
Jednym z najbardziej niekorzystnych zjawisk jest dysproporcja pomiędzy siecią wodociągową
oraz siecią kanalizacji sanitarnej. Gmina jest w całości objęta siecią wodociągową, każdy
mieszkaniec ma możliwość podłączenia swojej posesji do wodociągu, łączna długość gminnej
sieci wodociągowej wynosi 43,2 km Zgodnie z danymi GUS z 2009 r. z sieci wodociągowej
w 2009 r. korzystało łącznie 2918 osób (88,1% ogółu mieszkańców). System wodociągowy
Gminy składa się z czterech odrębnych zbiorowych wodociągów, każdy zasilany z oddzielnego
ujęcia wód podziemnych. Ujęcia zlokalizowane są we wsiach Lipce Reymontowskie, Drzewce,
Mszadla oraz Wola Drzewiecka.
Jednocześnie długość sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy wynosi 5,3 km, zlokalizowana
jest w części miejscowości Lipce Reymontowskie. W 2009 r. korzystało z niej jedynie ok. 28%
ogółu ludności Gminy. W Gminie funkcjonuje jedna zbiorcza oczyszczalnia ścieków. Ponadto,
działa także oczyszczalnia przy zakładzie „REYDROB” spółka jawna Przedsiębiorstwo
Drobiarskie M&M T. Mirowski, J. Malesa. K. Zrzut ścieków z obu oczyszczalni następuje do rzeki
Uchanki. Na terenie Gminy nie objętym kanalizacją sanitarną funkcjonuje 83 przydomowych
oczyszczalni ścieków, zlokalizowanych w Chlebowie (1), Drzewcach (35), Mszadli (5), Lipcach
Reymontowskich (2), Woli Drzewieckiej (18), Wólce Krosnowskiej (14) oraz Wólce Podlesie (8).
Gmina nie ma zorganizowanego systemu wywozu ścieków, nie ma podpisanej umowy na
prowadzenie usług asenizacyjnych. W gospodarstwach nie podłączonych do istniejącej zbiorczej
kanalizacji ani nie posiadających przydomowej oczyszczalni ścieki gromadzone są
w bezodpływowych zbiornikach na nieczystości ciekłe (tzw. „szambach”). Najczęściej opróżniane
są przez użytkowników na ich własne pola lub do rowów przydrożnych, rzadziej przez samochód
asenizacyjny SKR i wywożone do oczyszczalni ścieków w Lipcach Reymontowskich.
Do głównych źródeł zanieczyszczeń w Gminie należą:
1) oczyszczalnia ścieków w Lipcach Reymontowskich;
2) zakładowa oczyszczalnia ścieków „Reydrob” w Lipcach Reymontowskich;
3) ścieki pochodzące z brojlernii w Lipcach Reymontowskich i Chlebowie;
4) ścieki z terenów zabudowy odprowadzane bezpośrednio do wód, bądź do ziemi
i następnie do wód;
5) spływy powierzchniowe z pól.
Na terenie Gminy brak jest kanałowych systemów odprowadzania wód opadowych. Spływają
one powierzchniowo do lokalnych cieków i rowów przydrożnych, a następnie przedostają się do
strumieni i rzek. Wody na terenach zabudowy zagospodarowywane są w granicach własnej
działki.
17
Niebezpieczeństwo dla środowiska i zdrowia ludności stwarza również „nieszczelny” system
gospodarki odpadami oraz mało efektywny system zbiórki selektywnej. Systemem zbiórki
i odbioru odpadów z posesji indywidualnych objęta jest cała Gmina, jednak nie wszyscy
mieszkańcy z niego korzystają. Zarówno z systemu zbiórki odpadów mieszanych jak
i selektywnej zbiórki odpadów korzysta ok. 60% mieszkańców. Skutkiem tego jest brak kontroli
Gminy nad sposobem ich utylizacji, co stwarza niebezpieczeństwo powstawania dzikich
wysypisk. Zagrażają one nie tylko zasobom wód podziemnych, ale i stanowią potencjalne źródło
degradacji wód powierzchniowych, gleb i drastycznego obniżenia walorów krajobrazowych.
Do głównych czynników degradujących gleby na terenie Gminy zaliczyć należy:
1) depozycję zanieczyszczeń pyłowych i gazowych pochodzących z transportu, przemysłu
oraz powstających w okresie grzewczym na skutek spalania paliw konwencjonalnych;
2) oddziaływanie dzikich wysypisk śmieci;
3) wysokie i nieproporcjonalne zużycie nawozów mineralnych;
4) wylewanie ścieków powstających w gospodarstwach na pola;
5) nieprawidłowo prowadzone zabiegi melioracyjne powodujące przesuszenie gruntów
i powodujące wymywanie substancji organicznych z gleb.
Stosunkowo niewielkie zagrożenie dla gleb stwarza erozja wodna. Potencjalnie zagrożone są
nią gleby pokrywające strome stoki wzniesień oraz ich strefy krawędziowe, które nie występują
na terenie Gminy. Brak jest również gleb trudnych w uprawie ze względu na położenie na
stokach oraz ciężkich w uprawie z uwagi na zwięzłość.
Przez teren gminy Lipce Reymontowskie, przez miejscowość Drzewce, przebiega linia
elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV. Druga linia elektroenergetyczna 110 kV biegnie
z głównego punktu zasilania trakcji PKP w Lipcach Reymontowskich w kierunku wschodnim.
Obie linie są źródłem pola elektromagnetycznego.
Ponadto źródłami pola elektromagnetycznego na terenie Gminy są 3 stacje bazowe telefonii
komórkowej, zlokalizowane w miejscowości Lipce Reymontowskie przy ul. Targowej.
W otoczeniu typowych stacji bazowych telefonii komórkowej GSM pola elektromagnetyczne
o wartościach wyższych niż dopuszczalne występują nie dalej niż kilkadziesiąt metrów od anten
i na wysokości ich zainstalowania.
Żadna linia, jak i maszty telefonii komórkowej, nie powodują ekspozycji ludzi na pola
elektromagnetyczne przekraczające wartości dopuszczalne.
W Gminy Lipce Reymontowskie nie ma zlokalizowanych zakładów, które można by było
zakwalifikować do grupy obiektów, spełniających wymagania zakładu o zwiększonym ryzyku lub
zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Na terenie Gminy mogą wystąpić zagrożenia cywilizacyjne, związane m.in. z transportem
materiałów niebezpiecznych, awariami urządzeń przemysłowych oraz infrastruktury technicznej.
Podstawowym źródłem zagrożeń nadzwyczajnych związanych z ryzykiem wystąpienia awarii
jest na terenie Gminy transport ładunków niebezpiecznych prowadzony za pośrednictwem
transportu kolejowego oraz możliwość wystąpienia awarii w obrębie stacji paliw z autogazem,
zlokalizowanej w miejscowości Lipce Reymontowskie.
Oprócz w/w zagrożeń cywilizacyjnych mogą wystąpić zagrożenia naturalne, takie jak: pożary,
wichury, podtopienia.
Ponadto, na terenie Gminy występują zagrożenia i problemy środowiskowe:
1) słaba jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej;
4) stosowanie w nadmiernych ilościach nawozów i środków ochrony roślin;
5) spływy powierzchniowe z terenów rolniczych (głównie związków biogennych)
i komunikacyjnych;
6) ciągły rozwój zainwestowania na terenach niewyposażonych w systemy infrastruktury,
zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej;
18
7) niski poziom świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie m.in.: utrzymania
czystości, selektywnej zbiórki odpadów;
8) brak sieci gazowej;
9) zły stan techniczny istniejących dróg;
10) występowanie obszarów okresowego lub trwałego występowania wód hipodermicznych
lokalnie tworzących zabagnienia, okresowo mogącyh powodować ryzyko występowania
podtopień.
2.2.
Przemiany środowiska
2.2.1. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem
Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko związane jest z wykorzystaniem
zasobów środowiska na potrzeby rozwoju społeczno-gospodarczego, infrastruktury technicznej
i komunikacyjnej. Główne obszary objęte znaczącym oddziaływaniem to tereny położone
w strefach planowanych inwestycji komunikacyjnych (przebudowa i budowa dróg),
infrastrukturalnych (zbiornik retencyjny, lokalizacja elektrowni wiatrowych) a także inwestycji
przemysłowych, usługowych i mieszkaniowych.
Stan środowiska w obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem nie jest
w stanie pierwotnej równowagi ekologicznej, co spowodowane jest m.in. występowaniem
istniejącego zainwestowania i użytkowania rolniczego terenów. Zmiany stanu środowiska będą
konsekwencją wprowadzenia zainwestowania wskazanego w obowiązujących planach
miejscowych i w projekcie Studium, obejmującego rozwój zabudowy mieszkaniowej, usługowej
i produkcyjno-usługowej na terenach porolnych oraz rozwoju układu komunikacyjnego
i infrastruktury technicznej niezbędnej dla wprowadzenia zainwestowania na nowe tereny.
Obecnie obszary objęte przewidywanym znaczącym oddziaływaniem są w większości
zagospodarowane jako tereny rolnicze bądź nieużytkowane. W obrębie terenów objętych
przewidywanym znaczącym oddziaływaniem może dojść do trwałych przemian środowiska w
postaci przekształceń powierzchni ziemi, wymiany gruntów, zmian stosunków wodnych, zmiany
warunków infiltracji, a także wzrostu emisji zanieczyszczeń (w przypadku realizacji zabudowy
mieszkaniowej i przemysłowej). Inwestycje z zakresu infrastruktury technicznej, pomimo
możliwości spowodowania przekształceń środowiska i krajobrazu, niewątpliwie korzystnie wpłyną
na poprawę stanu jakościowego środowiska przyrodniczego (stan czystości wód
powierzchniowych i wgłębnych oraz powietrza).
Na większości obszaru Gminy Studium przewiduje rozwój zabudowy. Zakłada się rozwój
terenów mieszkaniowych, usługowych oraz produkcyjno-usługowych. Rozwój zainwestowania,
z wyłączeniem miejscowości gminnej przewidywany jest wzdłuż istniejących ciągów
komunikacyjnych. Tereny rozwoju zabudowy produkcyjno-usługowej wskazano w sąsiedztwie
istniejącego zakładu.
Analizując opisany w poprzednich rozdziałach aktualny stan poszczególnych komponentów
środowiska, można stwierdzić iż na obszarach objętych przewidywanym znaczącym
oddziaływaniem występują następujące problemy środowiskowe:
1) silne zanieczyszczenie wód powierzchniowych;
2) dysproporcja rozwoju sieci wodociągowej w stosunku do sieci kanalizacyjnej;
3) presja zabudowy na tereny otwarte, użytkowane głównie rolniczo, niedostatecznie
wyposażone w infrastrukturę techniczną;
Potencjalne obciążenie środowiska spowodowane działalnością gospodarczą, która może
być realizowana na terenie Gminy w przyszłości musi być ograniczone do minimum poprzez
przestrzeganie zasad określonych w przepisach szczegółowych i opracowaniach planistycznych
oraz procedur przewidzianych do stosowania w procesie przygotowania inwestycji do realizacji.
2.2.2. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu
Studium
W przypadku braku realizacji przedstawionego do oceny projektu Studium, dalsza polityka
przestrzenna gminy Lipce Reymontowskie prowadzona będzie w oparciu o aktualnie
obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
19
z 1999 r. oraz szereg obowiązujących miejscowych planów. Studium oraz większość planów nie
są w całości zgodne z obecnie obowiązującą ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr.80, poz. 717 z późn. zm.), a także z innymi
ustawami, które wciągu tych lat zostały uchwalone lub uległy nowelizacji, a ich zapisy są
bezpośrednio związane z planowaniem przestrzennym. Wobec tego chronią środowisko Gminy
na podstawie nieobowiązujących przepisów. Nowe Studium zostało wykonane w dostosowaniu
do aktualnie obowiązujących zapisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
z dnia 27 marca 2003 r. Oba Studia w sferze merytorycznej obejmują zbliżoną problematykę,
jednak na skutek zmiany przepisów odrębnych, w ramach obecnego opracowania Studium
wykonane zostały dodatkowo takie opracowania jak ekofizjografia oraz prognoza oddziaływania
na środowisko.
Ustalenia zawarte w Studium określone zostały na podstawie szczegółowej analizy
środowiska obszaru oraz obecnych potrzeb rozwojowych gminy Lipce Reymontowskie,
a podstawą wyznaczenia kierunków, działań była zasada zrównoważonego rozwoju.
Zasięg przewidywanych do zainwestowania terenów w projekcie Studium jest większy niż
w poprzednim Studium. Wynika to głównie z faktu znacznego udziału społeczeństwa
w opracowywaniu projektu, zgodnie z aktualną procedurą formalno – prawną. Do projektu
Studium złożono ponad 120 wniosków, z których większość została uwzględniona
przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju.
Część projektowanych przedsięwzięć, szczególnie tych mogących potencjalnie znacząco
oddziaływać na środowisko pochodzi z obowiązujących planów miejscowych Gminy, Planu
zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego oraz wiąże się ze złożonymi
wnioskami. Zapisy Studium stanowią kontynuację zapisów zawartych w tych dokumentach
i opracowaniach, tak więc skutki realizacji projektowanych przedsięwzięć będą zbliżone
w przypadku realizacji zapisów zmiany Studium jak w przypadku jego braku.
Zmiana Studium wprowadza nowe zapisy istotne dla ochrony środowiska, m.in.:
1) zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami, wytyczono w Studium korytarze
ekologiczne oraz miejsca powiązań ekologicznych, chronione przed zainwestowaniem.
Służą one utrzymaniu ciągłości systemu przyrodniczego, która w przypadku braku
uchwalenia Studium może zostać zakłócona;
2) wprowadzony został zapis o konieczności zagwarantowania możliwości przemieszczania
się zwierząt w przypadku realizacji projektowanych liniowych przedsięwzięć drogowych;
3) założono wzmocnienie istniejących ekosystemów leśnych poprzez wyznaczenie nowych
terenów pod zalesienie oraz odpowiednie kształtowanie stref leśnych.
Nowym zapisem w stosunku do poprzedniego Studium jest dopuszczenie na terenie Gminy
budowy urządzeń oraz umożliwienie uprawy roślin służących do pozyskiwania energii ze źródeł
odnawialnych. Budowa niektórych urządzeń do produkcji energii odnawialnej może wpłynąć
negatywnie na krajobraz Gminy, pozwoli jednak na pozyskiwanie energii niezbędnej człowiekowi
w sposób nieszkodliwy dla środowiska.
W przypadku braku realizacji ustaleń Studium, potencjalne zmiany w środowisku będą
zbliżone do zmian, które spowoduje wprowadzenie zapisów projektowanego Studium. Aktualne
będę nadal zapisy obowiązującego obecnie studium oraz planów Gminy, a także szereg
uregulowań prawnych zawartych w przepisach odrębnych (np. lasy chronione są przed zmianą
przeznaczenia Ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych).
Brak nowego Studium, a więc brak uszczegółowienia ustaleń obowiązującego może
skutkować brakiem poprawy stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego w Gminie oraz
brakiem wykształcenia powiązań pomiędzy poszczególnymi elementami struktury ekologicznej
na terenie Gminy. Ze względu na dostosowanie do aktualnych norm prawnych projektu Studium,
jego zapisy wpłyną pozytywnie na możliwości ochrony środowiska przyrodniczego Gminy.
Ponadto, Studium odgrywa istotną rolę przy ubieganiu się o dotacje finansowe na realizację
różnych przedsięwzięć (np. z zakresu gospodarki ściekami komunalnymi). Warunkiem jej
uzyskania jest m.in. zapis możliwości realizacji danego przedsięwzięcia w Studium.
20
2.2.3. Analiza i ocena istniejących problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczących obszarów chronionych
Stopień przekształcenia obszaru Gminy jest zróżnicowany i uzależniony zarówno od
współczesnego jak i dawnego sposobu użytkowania terenów. Tereny istniejącej zabudowy
charakteryzuje wysoki stopień przekształcenia. Jest to wynikiem między innymi wznoszenia
obiektów kubaturowych oraz budowy infrastruktury technicznej i komunikacyjnej towarzyszącej
zabudowie. Poza terenami zabudowanymi obszar Gminy został w dość wysokim stopniu
przekształcony w wyniku długoletniej rolniczej działalności człowieka (grunty orne, użytki zielone).
Pierwotna szata roślinna obszaru Gminy, którą stanowiły lasy, została w większości usunięta.
W przypadku gruntów ornych zmianie uległy również gleby – ich naturalny układ został
zniszczony m.in. przez powstanie warstwy płużnej.
Wielowiekowa działalność człowieka w obszarze sprawiła, że siedliska naturalne zostały
zmienione w stosunku do stanu pierwotnego. Środowisko uległo przekształceniom na skutek
rozwoju rolnictwa i zabudowy wiejskiej. Dalsze zmiany nastąpiły wraz z rozwojem sieci drogowej
oraz systematycznego rozwoju zainwestowania.
Obecnie obserwowany jest proces zajmowania nowych terenów, w tym terenów rolniczych,
na zabudowę mieszkaniową. Ekspansja i rozproszenie zabudowy niesie za sobą szereg
konsekwencji, m.in. konieczność urządzenia dróg, rozwój infrastruktury technicznej, zmniejszenie
powierzchni lasów, zadrzewień, łąk i pól, przerywanie istniejących powiązań przyrodniczych,
zwiększenie liczby ludności na terenach użytkowanych dotychczas ekstensywnie.
Najważniejsze problemy dotykające środowiska Gminy i jego elementów zostały
przedstawione w rozdziale 2.1.4. Stanowią one potencjalne zagrożenie dla funkcjonującego na
terenie gminy Lipce Reymontowskie systemu przyrodniczego.
Obiekty i obszary chronione na podstawie przepisów dotyczących ochrony przyrody na
terenie Gminy nie są silnie zagrożone niekorzystnym wpływem otoczenia. Walory przyrodnicze
rezerwatu wydają się być obecnie niezagrożone bezpośrednim oddziaływaniem czynników
zewnętrznych. Położony on jest na terenie kompleksu leśnego w oddaleniu od zabudowy, obszar
stanowi jednorodną całość, bez elementów zainwestowania typu drogi, powodujących
fragmentację obszaru objętego ochroną.
Pomniki przyrody są w niewielkim stopniu narażone na szkodliwe działanie otoczenia.
Zagrożenie stanowić może głównie zaniedbanie pielęgnacyjne obiektów pomnikowych oraz ich
otoczenia, w wyniku którego zatracić mogą swoją szczególną wartość przyrodniczą.
Ważny element struktury systemu ekologicznego terenie na Gminy stanowią doliny rzeczne
oraz lasy, stąd potrzeba ich szczególnej ochrony przed przekształceniami oraz nadmierną presją
ze strony człowieka. Najsilniejszym zagrożeniem w obrębie zarówno dolin rzecznych jak
i terenów leśnych jest nadmierny rozwój zabudowy na tych terenach i w ich bezpośrednim
sąsiedztwie. Przyczynia się on do m.in. pogorszenia stanu jakości wód, degradacji walorów
krajobrazowych dolin rzecznych oraz kompleksów leśnych. Występowanie zainwestowania
w otoczeniu dolin rzecznych przyczynia się do obniżenia jakości wód rzek. Wprowadzanie
zainwestowania na tereny leśne lub w ich bezpośrednie sąsiedztwo przyczynia się do wzrostu
penetracji kompleksów leśnych. W efekcie następują zmiany i zubożenie w strukturze oraz
składzie gatunkowym siedlisk leśnych.
3.
Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym,
krajowym i regionalnym oraz sposób ich uwzględnienia w projekcie
Studium
Charakter Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wymusza
odniesienie się w jego tekście do różnorodnych dokumentów dotyczących ochrony środowiska na
szczeblu międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym. Z tego względu niezbędnym
elementem Prognozy oddziaływania jest analiza stopnia zgodności zawartych w nich zapisów
i ustaleń dotyczących ochrony środowiska. Dokumenty związane z ochroną środowiska, które
wymagają uwzględnienia w niniejszym opracowaniu, posiadają charakter ustawowy
i programowy. Różnią się głównie stopniem szczegółowości, natomiast łączy je zasada
21
zrównoważonego rozwoju, której podporządkowuje się wszelkie działania mające na celu
ochronę wartości przyrodniczych.
Podstawowymi
dokumentami
określającymi
zasady
zrównoważonego
rozwoju
oraz traktującymi o szeroko pojętej ochronie środowiska, są na szczeblu krajowym:
1) Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju (2001 r.) i jej wersja
zaktualizowana (2005 r.);
2) Polska 2025 - długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju (2000 r.);
3) Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, Miasta, Obszary wiejskie;
4) Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016.
Z punktu widzenia zakresu Studium większe znaczenie mają ustalenia dokumentów o zasięgu
regionalnym i lokalnym, odnoszące się jednak bezpośrednio do w/w opracowań. Wśród
dokumentów planistycznych, mających bezpośrednie znaczenie dla ustaleń formułowanych w
projekcie Studium gminy Lipce Reymontowskie należy wymienić:
1) Aktualizacja planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego (2010 r.);
2) Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Skierniewickiego na lata 2007-2013 (2008 r.);
3) Plan rozwoju lokalnego gminy Lipce Reymontowskie na lata 2007-2015.
Najważniejsze i najbardziej szczegółowe ustalenia i cele ekologiczne, ze względu
na koncentrację wyłącznie na tematyce oddziaływania na środowisko, zawierają programy
związane bezpośrednio z jego ochroną. Wśród opracowań szczebla regionalnego i lokalnego,
których ustalenia powinny zostać bezwzględnie uwzględnione w Studium uwarunkowań i rozwoju
zagospodarowania przestrzennego gminy Lipce Reymontowskie, są:
1) Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008 - 2011
2) Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Skierniewickiego,
na lata 2009-2012 perspektywą na lata 2013-2016 r.;
3) Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Lipce
Reymontowskie na lata 2010-2013 z uwzględnieniem lat 2014-2017.
Plan gospodarki odpadami dla województwa łódzkiego 2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015.
W tekście Studium podkreślono podporządkowanie zaproponowanych kierunków rozwoju
Gminy w/w dokumentom oraz ich zgodność z podstawowym celem rozwoju Gminy zawartym w
Planie Rozwoju Lokalnego: wzrost poziomu życia mieszkańców pod względem
ekonomicznym, społecznym i kulturalnym poprzez zrównoważony rozwój Gminy przy
jednoczesnej dbałości o poprawę stanu środowiska naturalnego.
Tab. 3. Zapisy Studium uwzględniające realizację celów zawartych w w/w opracowaniach
CEL GŁÓWNY:
Kształtowanie
podsystemu
biologicznego
SZCZEGÓŁOWE CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ WSKAZANE W STUDIUM:
1) zachowanie, ochrona i rozwój podstawowych elementów strukturalnych
systemu: terenów leśnych, wód, obszarów dolinnych i terenów rolnych;
2) ochrona terenów i obiektów objętych ochroną – rezerwat przyrody, pomniki
przyrody; leśny kompleks promocyjny
3) rozszerzenie prawnej ochrony obiektów i obszarów cennych przyrodniczo;
4) zapewnienie ciągłości przestrzennej elementów składowych podsystemu;
5) zachowanie i przywrócenie ciągłości podsystemu w obszarach
zurbanizowanych i podlegających urbanizacji – wytworzenie elementów
łącznikowych (korytarzy ekologicznych, miejsc powiązań);
6) zachowanie powiązań zewnętrznych;
22
Ochrona
zasobów wodnych
Ochrona
powietrza i klimatu
akustycznego
1) ochrona zasobów wodnych i racjonalizację zużycia wody we wszystkich
dziedzinach gospodarki, tj. przemyśle, rolnictwie, gospodarce komunalnej,
poprzez:
a) ocenę zagrożeń i ewentualne wyznaczenie stref ochronnych dla
ujęć narażonych na zanieczyszczenia antropogeniczne,
b) poprawę procesów uzdatniania wody;
c) modernizację sieci oraz wprowadzenie systemu pomiaru zużycia wody
dla wszystkich odbiorców,
d) inwentaryzację i likwidację nieczynnych i nie nadających się
do eksploatacji studni wierconych i kopanych,
e) rozbudowę sieci wodociągowej na bieżąco, równolegle z rozwojem
nowych terenów mieszkaniowych i inwestycyjnych,
f) wykorzystanie w zakładach przemysłowych wody dla celów
technologicznych w układach zamkniętych;
2) poprawa czystości wód powierzchniowych poprzez:
a) zachowanie pasa wolnego od zabudowy od rzek, cieków i rowów
melioracyjnych oraz ograniczenie możliwości zainwestowania na cele
niezwiązane z ochroną i korzystaniem z wód
b) ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych,
c) ograniczenie ładunku zanieczyszczeń ze źródeł przestrzennych;
3) poprawa bilansu hydrologicznego (zwiększenie zasobów wód w zlewni)
poprzez:
a) utrzymanie i odbudowę urządzeń melioracyjnych podstawowych
i szczegółowych,
b) realizację zbiornika retencyjnego „Wola Drzewiecka”,
c) wykorzystanie stawów wiejskich, oczek wodnych, istniejących wyrobisk
oraz terenów podmokłych jako miejsc i zbiorników retencji wód,
d) ochronę obszarów źródliskowych rzek,
d) ochronę obszarów dolin rzecznych;
4) zachowanie drożności cieków oraz możliwości spływu wód opadowych
i roztopowych zgodnie z naturalnym ukształtowaniem terenu; zmiana
ukształtowania terenu lub zmiana przebiegu cieków może być dokonana
jedynie w sytuacji zapewnienia odpływu wód w sposób nie zakłócający
stosunków wodnych na terenach i działkach sąsiednich. W celu
zachowania swobodnego odpływu wód zabronione jest niszczenie i
uszkadzanie istniejących urządzeń wodnych.
5) ochrona terenów narażonych na przenikanie zanieczyszczeń do wód
w ramach stref wysokiej ochrony (OWO) Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych poprzez m.in. priorytet dla realizacji kanalizacji
sanitarnej i kontrolę gospodarki ściekowej prowadzonej w gospodarstwach
domowych nie podłączonych do zbiorczej kanalizacji sanitarnej oraz zakaz
prowadzenia działań mogących w poważny sposób zmienić stosunki
wodne
1) zmniejszenie energochłonności gospodarki;
2) zmniejszenie zużycia energii, poprzez wykonanie termomodernizacji
budynków;
3) ograniczenie niskiej emisji poprzez:
a) wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (w tym biomasy) dla potrzeb
zaopatrzenia w ciepło,
b) wspieranie inwestycji polegających na modernizacji systemów
grzewczych szczególnie związanych z wykorzystaniem odnawialnych
źródeł energii, rozwój monitoringu niskiej emisji zanieczyszczeń z
gospodarstw domowych,
c) budowę sieci gazowej w miejscowościach o zwartej zabudowie,
z dostosowaniem do zaopatrzenia obiektów w gaz do celów
grzewczych,
23
Ochrona
powierzchni ziemi i
gleb
System obszarów
chronionych
4) zachowanie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku zgodnie z
wymogami przepisów odrębnych (ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo
ochrony środowiska i Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 14
czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku):
a) ograniczenia uciążliwości prowadzonej działalności,
b) przebudowę i modernizację dróg, budowę chodników dla pieszych,
c) wprowadzenie zabezpieczeń akustycznych w postaci ekranów
akustycznych i osłon dźwiękoszczelnych (wzdłuż dróg, w miejscach
zabudowy mieszkaniowej);
1) identyfikację zagrożeń zanieczyszczenia gleb;
2) rekultywację terenów zdegradowanych, w tym poeksploatacyjnych poprzez
zalesienia, zakrzewienia, zadarnienia i uprawę oraz wprowadzenie
zbiorników wodnych;
3) ochronę najcenniejszych areałów gleb w miejscowościach: Wola
Drzewiecka, Drzewce, Mszadla i Lipce Reymontowskie przed zmianą
sposobu użytkowania;
4) ochronę gleb przed erozją i stepowieniem poprzez wprowadzanie zalesień
i pasów zadrzewień śródpolnych;
5) podnoszenie poziomu wiedzy użytkowników gleb w zakresie kodeksu
dobrych praktyk rolniczych i zasad rolnictwa ekologicznego;
6) wprowadzenie nasadzeń roślinności ochronnej wzdłuż ciągów
komunikacyjnych w celu minimalizacji zanieczyszczeń pokrywy glebowej
wzdłuż dróg;
8) koncentrację zabudowy w obszarze istniejących jednostek osadniczych.
Ochrona obiektów i obszarów objętych ochroną prawną poprzez
respektowanie w pełni przepisów ustaw i aktów wykonawczych dotyczących:
1) ochrony przyrody oraz zasad ochrony ustalonych dla poszczególnych
obiektów i obszarów objętych ochroną;
2) lasów i gospodarki leśnej;
3) zasad ochrony poszczególnych obiektów i obszarów, ustalonych w aktach
prawnych je ustanawiających i określających zasady ich ochrony.
Źródło: Tekst projektu zmiany Studium.
4.
Oddziaływanie ustaleń projektu na środowisko
4.1.
Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko
Znaczące oddziaływanie na środowisko związane jest z wykorzystaniem zasobów środowiska
na potrzeby rozwoju społeczno – gospodarczego, infrastruktury technicznej i komunikacyjnej.
Tereny położone w strefie planowanych inwestycji komunikacyjnych, mieszkaniowych,
usługowych oraz produkcyjnych narażone są na wystąpienie znacznych oddziaływań.
4.1.1. Przewidywane rodzaje oddziaływań
Podczas sporządzania projektu Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego,
przy braku informacji o planowanych przedsięwzięciach na danym terenie, określenie przyszłych
oddziaływań na środowisko jest niepełne i ma charakter ogólny. Oddziaływania będą
występowały w fazie budowy poszczególnych obiektów, ich eksploatacji i likwidacji, a ich
natężenie będzie zróżnicowane. Niemniej jednak, realizacja ustaleń projektowanego dokumentu
w zakresie zagospodarowania skutkować może następującymi zjawiskami:
1. Wprowadzeniem gazów i pyłów do powietrza – zaprojektowany w Studium rozwój
zainwestowania będzie skutkował pojawieniem się nowych źródeł emisji zanieczyszczeń do
powietrza w postaci: zabudowy mieszkaniowej oraz obiektów produkcyjnych i usługowych.
Przewiduje się również wzrost emisji spalin samochodowych, jako następstwo wzrostu natężenia
ruchu drogowego wskutek urbanizacji nowych terenów. W Studium wskazuje się zaopatrzenie
w ciepło dla celów grzewczych i ciepłej wody użytkowej z indywidualnych źródeł ciepła
z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
2. Wytwarzaniem odpadów - w granicach obszaru opracowania będą powstawały różne
rodzaje odpadów, w tym odpady komunalne, odpady powstające w związku z procesami
24
produkcyjnymi, a także mogą się pojawić odpady powstałe w wyniku poważnej awarii
przemysłowej (przez teren Gminy przebiega linia kolejowa Warszawa-Katowice, po której
prowadzony jest transport produktów niebezpiecznych). Ilość i rodzaj odpadów wytwarzanych
przez użytkowników terenów produkcyjnych, usługowych i mieszkaniowych, niewątpliwie
wzrośnie w stosunku do stanu obecnego po realizacji zapisów Studium, które przewidują
urbanizację nowych terenów. Zasady postępowania z odpadami określają przepisy odrębne
dotyczące odpadów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami każdy wytwórca odpadów jest
zobowiązany do prowadzenia gospodarki odpadami we własnym zakresie, zgodnie
z wymaganiami określonymi w uchwale rady gminy dotyczącej utrzymania czystości i porządku
w gminie.
3. Wprowadzaniem ścieków do wód lub ziemi – zapisy Studium nie dopuszczają
odprowadzania nieoczyszczonych ścieków komunalnych bezpośrednio do wód i do ziemi, jednak
niebezpieczeństwo migracji zanieczyszczeń z gruntu do wód pojawia się w przypadku
stosowania nieszczelnych zbiorników na nieczystości ciekłe. Na etapie projektu Studium nie jest
możliwe określenie ilości odprowadzanych ścieków z omawianego obszaru, wielkość ta jest
bowiem uzależniona od przebiegu i natężenia procesów urbanizacyjnych oraz rodzaju
zainwestowania na poszczególnych terenach.
4. Zanieczyszczeniem gleb – na obszarze objętym Studium przewiduje się lokalizację
obiektów, których funkcjonowanie mogłoby, przy braku respektowaniu wytycznych Studium,
powodować przenikanie zanieczyszczeń do wód i do ziemi. Dodatkowo, zanieczyszczenie gleb
może zwiększać sąsiedztwo ciągów komunikacyjnych. Tereny położone w bezpośrednim
sąsiedztwie dróg są w większym stopniu narażone na zanieczyszczenie gleb. Zniszczenie
pokrywy glebowej będzie miało miejsce w przypadku realizacji projektowanego zainwestowania,
tj. nowych obiektów produkcyjnych, usługowych i mieszkaniowych oraz elementów układu
komunikacyjnego.
5. Przekształceniem naturalnego ukształtowania terenu – realizacja projektowanego
zainwestowania nie będzie wymagała naruszenia w istotny sposób istniejącej rzeźby terenu.
Przekształcenie istniejącej rzeźby nastąpi w obrębie projektowanego zbiornika retencyjnego.
Realizacja zbiornika będzie miała korzystny wpływ na inne elementy środowiska przyrodniczego
oraz jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Realizacja zapisów Studium wpłynie korzystnie na krajobraz, który uległ wcześniejszej
degradacji w wyniku prowadzonej spontanicznej eksploatacji – w Studium postuluje się
rekultywację zdegradowanych terenów.
6. Emitowaniem hałasu – najsilniejszym źródłem hałasu w Gminie jest droga kolejowa
o znaczeniu krajowym Warszawa – Katowice. Projekt Studium nie przewiduje lokalizacji nowych
obiektów liniowych, które mogą stać się źródłem uciążliwości akustycznych. Ponadto w Studium
wskazuje się m.in. konieczność wprowadzenia zabezpieczeń akustycznych w postaci ekranów
i osłon dźwiękoszczelnych lub poprawę izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych
w budynkach narażonych na hałas przekraczający wartości dopuszczalne. Źródłem emisji hałasu
mogłyby potencjalnie stać się projektowane obiekty produkcyjne oraz usługowe, jednak zgodnie
z przepisami odrębnymi, każdy inwestor zobowiązany jest do przestrzegania norm poziomu
hałasu dla poszczególnych terenów, określonych w przepisach szczegółowych. Przewiduje się
ogólne pogorszenie klimatu akustycznego w obrębie całego obszaru objętego opracowaniem,
wskutek procesów urbanizacyjnych na nowych, określonych w Studium terenach.
7. Emitowaniem pól elektromagnetycznych – źródłem promieniowania elektromagnetycznego
w granicach
obszaru
objętego
opracowaniem
są
istniejące
napowietrzne
linie
elektroenergetyczne 110kV i 15kV. Zgodnie z zapisami Studium, istniejąca sieć może ulegać
rozbudowie. Zgodnie z wymogami przepisów odrębnych dot. usług i sieci telekomunikacyjnych
dopuszcza się lokalizację masztów telefonii komórkowych będących potencjalnym źródłem
promieniowania elektromagnetycznego. W terenach przeznaczonych pod realizację zabudowy
mieszkaniowej Studium dopuszcza wyłącznie lokalizację infrastruktury o nieznacznym
oddziaływaniu. Minimalizację negatywnego oddziaływania linii elektroenergetycznych na zdrowie
ludzi gwarantuje zachowanie odpowiednich stref bezpieczeństwa.
8. Ryzykiem wystąpienia poważnych awarii – w Studium nie przewiduje się lokalizacji
obiektów produkcyjnych, których funkcjonowanie może potencjalnie skutkować wystąpieniem
awarii, których skutki odczuwalne będą dla terenów o większym zasięgu. Jednocześnie,
niebezpieczeństwo zaistnienia sytuacji awaryjnej w związku z przewozem materiałów
25
niebezpiecznych i substancji chemicznych w granicach opisywanego terenu jest wysokie, ze
względu na przebieg ważnej trasy komunikacji kolejowej.
Zidentyfikowane oddziaływania na środowisko mogą mieć charakter bezpośredni (pierwotny)
lub pośredni (wtórny). Pierwszy typ oddziaływań związany jest bezpośrednio z realizowaną
inwestycją, występuje zazwyczaj w tym samym miejscu i czasie, a obejmuje zmiany wywołane
budową oraz eksploatacją obiektu, itp. (tj. przedmiotu inwestycji). Za przewidywane
oddziaływanie bezpośrednie uznano zniszczenie pokrywy glebowo-roślinnej na terenach
przeznaczonych pod zainwestowanie (zabudowa, tereny komunikacyjne). Z kolei oddziaływania
drugiego typu – pośrednie – obejmują te zmiany w środowisku jakie mogą wystąpić w wyniku już
zrealizowanej inwestycji lub dodatkowych przedsięwzięć z nią związanych (tj. w późniejszym
okresie, niekiedy w innym miejscu). Za oddziaływanie pośrednie (wtórne) uznano naruszenie
stabilności ekosystemów glebowych, łąkowych oraz leśnych na terenach sąsiadujących
z terenami zabudowy różnego typu, będące skutkiem emisji gazów i innych substancji
szkodliwych w wyniku ogrzewania budynków oraz eksploatacji pojazdów. Skutkiem pośrednim
realizacji projektowanego w studium zainwestowania będzie również wzrost ilości wytwarzanych
odpadów komunalnych. Przewiduje się również wzrost spływu powierzchniowego wód
opadowych w obrębie uszczelnionych powierzchni.
Ze względu na czas, w jakim będą występować, oddziaływania na środowisko podzielono na
cztery grupy: oddziaływania chwilowe, stałe, krótkoterminowe i długoterminowe. Pierwsza grupa
obejmuje m.in. emisję hałasu oraz zanieczyszczeń pyłowo-gazowych będących skutkiem prac
budowlanych jedynie w fazie realizacji zainwestowania. Jako oddziaływanie stałe traktować
należy ubytek powierzchni biologicznie czynnej zajętej pod zabudowę, uszczelnienie
powierzchni, zmiany krajobrazu oraz promieniowanie elektromagnetyczne powstające na skutek
funkcjonowania napowietrznych urządzeń elektroenergetycznych (dopuszczonych do realizacji
na mocy ustaleń planu linii elektroenergetycznych, stacji transformatorowych i lokalizacja
masztów telefonii komórkowej).
Krótkoterminowe oddziaływania, bardzo podobne swym charakterem do chwilowych, mają
miejsce w trakcie realizacji inwestycji, mimo iż na ogół są gwałtowne nie prowadzą do
długofalowych skutków w krajobrazie i stanie środowiska. Obejmują one degradację pokrywy
roślinnej w okresie realizacji inwestycji budowlanych, emisję hałasu i zanieczyszczeń
towarzyszące pracom budowlanym przy realizacji nowej zabudowy oraz dróg. Z kolei istnienie
oddziaływań długoterminowych ujawnia się na ogół po zakończeniu inwestycji i związane jest
przede wszystkim z eksploatacją i funkcjonowaniem obiektów budowlanych, komunikacyjnych
i infrastrukturalnych. Większość z oddziaływań długoterminowych pokrywa się z oddziaływaniami
pośrednimi, obejmując: wzrost ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, wzrost spływu
powierzchniowego wód opadowych w obrębie uszczelnionych powierzchni, wzrost emisji gazów
i innych substancji szkodliwych w wyniku rozwoju terenów zurbanizowanych i wzrostu natężenia
ruchu samochodowego. Oddziaływania te prowadzić mogą w dłuższym okresie czasu do
naruszenia stabilności i obniżenia odporności na degradację ekosystemów znajdujących
w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów rozwoju zainwestowania.
Tereny zainwestowane są szczególnie narażone na występowanie tzw. oddziaływań
skumulowanych. Koncentracja obiektów o różnych funkcjach (zabudowa mieszkaniowa,
produkcyjna, usług o różnym charakterze, tereny komunikacji) oraz intensyfikacja
zainwestowania, na w/w terenach może doprowadzić do kumulacji zagrożeń różnego rodzaju, tj:
zanieczyszczeń pochodzących z nie oczyszczonych ścieków komunalnych, niskiej emisji pyłów
i gazów do atmosfery, odpadów komunalnych, uciążliwości związanych ze wzrostem natężenia
hałasu.
4.1.2. Wpływ realizacji ustaleń projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000, ich integralność oraz
poszczególne elementy środowiska, krajobraz, zdrowie ludności, zabytki oraz dobra
materialne
1. Cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 i ich integralność
Ze względu na znaczne oddalenie Gminy od obszarów Natura 2000 realizacja ustaleń
projektu Studium nie wpłynie negatywnie na cele i przedmiot ochrony oraz ich integralność. Na
26
tak dużą odległość oddziaływania przenosić się mogą drogą powietrzną lub wodną. Obydwie
możliwości nie znajdują zastosowania w analizowanym przypadku.
2. Ustanowione formy ochrony przyrody
terenie Gminy nie są silnie zagrożone niekorzystnym wpływem otoczenia. Walory przyrodnicze
rezerwatu wydają się być obecnie niezagrożone bezpośrednim oddziaływaniem czynników
zewnętrznych. Położony on jest na terenie kompleksu leśnego w oddaleniu od zabudowy, obszar
stanowi jednorodną całość, bez elementów zainwestowania typu drogi, powodujących
fragmentację obszaru objętego ochroną.
Pomniki przyrody są w niewielkim stopniu narażone na szkodliwe działanie otoczenia.
Zagrożenie stanowić może głównie zaniedbanie pielęgnacyjne obiektów pomnikowych oraz ich
otoczenia, w wyniku którego zatracić mogą swoją szczególną wartość przyrodniczą.
3. Powietrze
Rozwój zainwestowania na terenach dotychczas nieużytkowanych lub użytkowanych jako
rolnicze będzie się wiązał ze wzrostem emisji zanieczyszczeń do atmosfery, pogorszeniem się
warunków aerosanitarnych obszaru badań i jego bezpośredniego sąsiedztwa. Przyczynami tych
zjawisk będzie szczególnie emisja zanieczyszczeń pochodzących ze spalania paliw
w kotłowniach nowych obiektów usługowych i mieszkaniowych oraz wzrost natężenia ruchu
samochodowego związanego z użytkowaniem terenów. Zmiany parametrów jakości powietrza
nie powinny być znaczące, gdyż podmioty gospodarcze będące źródłem zanieczyszczeń
zobligowane są do przestrzegania norm emisyjnych. Ponadto w Studium wskazuje się szereg
postulatów dotyczących ochrony zasobów powietrza atmosferycznego.
Na stan sanitarny powietrza wpływ będą miały, tak jak dotychczas, również zanieczyszczenia
napływające z zewnątrz.
4. Powierzchnia ziemi i gleby
Realizacja ustaleń Studium nie powinna skutkować znaczącymi zmianami w ukształtowaniu
terenu. Prace budowlane związane z lokalizacją nowej zabudowy spowodują naruszenie
istniejącej pokrywy glebowej (pod budynkami nastąpi unieczynnienie gleby). Z drugiej strony
w Studium zapisano konieczność rekultywacji terenów zniszczonych w wyniku eksploatacji
powierzchniowej surowców (spontanicznej), co będzie miało pozytywny wpływ na ukształtowanie
terenu.
5. Wody powierzchniowe i podziemne
Przy respektowaniu zapisów Studium nie powinno nastąpić pogorszenie jakości wód
powierzchniowych i podziemnych. Studium wskazuje działania w zakresie ochrony zasobów
wodnych, m.in. uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej, prowadzenie gospodarki rolnej
zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Rolniczej.
6. Klimat
Realizacja zabudowy na nowych terenach wskazanych w Studium może skutkować zmianami
mikroklimatu lokalnego, w tym przede wszystkim wzrostem temperatur w obrębie terenów
zurbanizowanych oraz modyfikacją siły i kierunków wiatru. Skala zmian uzależniona jest od
wielkości realizowanego zagospodarowania, tempa realizacji inwestycji: większa intensywność
zainwestowania prowadzi do bardziej odczuwalnych zmian oraz rodzaju lokowanej inwestycji.
7. Zwierzęta i rośliny
Wskutek realizacji nowej, proponowanej w Studium, zabudowy, zmniejszeniu ulegnie ogólna
powierzchnia biologicznie czynna oraz przestrzeń, w której mogłaby potencjalnie rozwijać się
roślinność oraz bytować dziko żyjące zwierzęta.
8. Różnorodność biologiczna
Przy formułowaniu zapisów Studium wziętą po uwagę potrzebę ochrony terenów
przyrodniczo aktywnych. Ochronę różnorodności biologicznej ma zapewnić postulowane
w Studium zachowania minimalnej powierzchni biologicznie czynnej w ogólnej powierzchni
działki. Realizacja zainwestowania może się ewentualne przyczynić do ograniczeń w możliwości
okresowego bytowania awifauny.
9. Zasoby naturalne
W granicach Gminy występuje niewielkie udokumentowane złoże surowców mineralnych, dla
którego zakłada się możliwość eksploatacji. W Studium dopuszczono również możliwość
prowadzenia eksploatacji złóż kopalin na obszarach gleb klasy IV –VI, poza obszarami korytarzy
ekologicznych oraz łąk i pastwisk.
27
10. Krajobraz
Istniejący dotychczas krajobraz Gminy będzie ulegał przekształceniom na skutek realizacji
zapisów Studium. Część terenów obecnie użytkowanych rolniczo, wskutek rozwoju na nich
zainwestowania spowoduje przekształcenie dotychczasowego krajobrazu rolniczego w krajobraz
typowo antropogeniczny – zabudowa wsi, zabudowa mieszkaniowa. Na istniejący krajobraz
znaczący wpływ będą miały farmy wiatrowe. Są to urządzenia wysokie, o kontrastowym
w stosunku do otoczenia kolorze, poruszające się, w związku z czym mogą być widoczne nawet
z dużych odległości. Przyczynią się do przekształcenia zastanego krajobrazu i utraty jego
naturalnego charakteru. Zapis Studium wprowadza ograniczenia posadowienia turbin, wyłączając
najcenniejsze tereny spod tej inwestycji. Stopień dysharmonizacji otoczenia zależeć będzie od
właściwego „wkomponowania” instalacji w przestrzeń.
W przyjętych w Studium ustaleniach w zakresie kompozycji i kształtowania projektowanej
zabudowy (np. w zakresie gabarytów zabudowy, kształtu dachów, ogrodzenia) uwzględnione
zostały zasady estetyki i spójności z otaczającym krajobrazem.
11. Zdrowie ludności
Użytkowanie terenu Gminy w sposób zgodny z polityką przestrzenną zawartą w Studium
(oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi) nie powinno skutkować negatywnym
wpływem na zdrowie mieszkańców. Uciążliwości prowadzonej działalności powinny zamykać się
w granicach terenów należących do inwestora. Dodatkowo, na terenach narażonych na
ponadnormatywny hałas i inne uciążliwości lub w ich sąsiedztwie, zaproponowano lokalizację
strefy zieleni, która ma stanowić swego rodzaju strefę buforową. W Studium uwzględniono strefy
bezpieczeństwa od ciągów infrastruktury technicznej oraz zapisano konieczność lokalizowania
zabudowy w odległości od dróg i linii energetycznych przy zachowaniu norm zawartych
w przepisach odrębnych. Pogorszeniu w niewielkim stopniu ulec mogą warunki akustyczne oraz
stan sanitarny powietrza atmosferycznego w obrębie terenów projektowanych do
zainwestowania. Pozytywne skutki polegające m.in. na poprawie bezpieczeństwa poruszania się
i prowadzenia transportu przynieść powinna realizacja działań związanych z rozbudową układu
komunikacyjnego oraz w szczególności z dostosowaniem parametrów dróg do wymogów
określonych w przepisach odrębnych.
W projekcie wskazano konieczność zakwalifikowania przy sporządzaniu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego terenów wyodrębnionych w Studium do odpowiednich
rodzajów terenów podlegających ochronie akustycznej..
12. Zabytki
Na terenie Gminy występuje niewielka liczba obiektów dziedzictwa kulturowego i zabytków.
W Studium wskazano konieczność ich ochrony, zgodnie z zasadami ochrony i opieki nad
zabytkami określonymi w przepisach odrębnych dotyczących ochrony zabytków. Wyznaczono
strefy ochrony konserwatorskiej (ochrony ekspozycji cmentarzy oraz ochrony archeologicznej).
13. Dobra materialne
W Studium wskazano nowe tereny przewidziane pod rozwój zainwestowania. Zapisane
w projekcie Studium kierunki rozwoju Gminy stwarzają warunki do zagospodarowania większości
terenów w bardziej intensywny sposób niż dotychczas. Rozwój dóbr materialnych będzie
następował w toku budowy obiektów mieszkalnych, usługowych, urządzeń sportowych
i rekreacyjnych oraz innych obiektów i urządzeń dopuszczonych do realizacji zgodnie
z ustaleniami Studium.
4.2.
Ocena przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz
wpływu ich realizacji na elementy środowiska
Osobnej analizy i uwypuklenia wymagają proponowane przedsięwzięcia mogące znacząco
oddziaływać na środowisko przyrodnicze. Są to:
1) budowa zbiornika retencyjnego „Wola Drzewiecka”;
2) lokalizacja zabudowy przemysłowej lub magazynowej wraz z towarzyszącą jej
infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż 1 ha, na obszarach innych niż
obszary objęte formami ochrony przyrody lub w otulinach form przyrody;
3) zalesienia (o powierzchni powyżej 20 ha);
4) dopuszczenie lokalizacji elektrowni wiatrowych;
28
5) budowa odgałęzienia od gazociągu przesyłowego wysokiego ciśnienia relacji Rawa
Mazowiecka – Skierniewice wraz ze stacją redukcyjno – pomiarową w Lipcach
Reymontowskich.
Na rysunku Prognozy wskazano obszary potencjalnych przekształceń o negatywnych lub
niejednoznacznych w ocenie skutkach dla środowiska.
Tab. 4. Projektowane w Studium przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać
na środowisko
Nazwa inwestycji
Lokalizacja
budowa zbiornika retencyjnego
„Wola Drzewiecka”
W miejscowości Wola
Drzewiecka na granicy z
gminą Maków
na terenie Gminy
P
miejscowość Lipce
Reymontowskie
P
zalesienia (o powierzchni
powyżej 20 ha)
lokalizacja zabudowy
przemysłowej lub magazynowej
wraz z towarzyszącą jej
infrastrukturą, o powierzchni
zabudowy nie mniejszej niż 1 ha,
na obszarach innych niż obszary
objęte formami ochrony
przyrody lub w otulinach form
przyrody
dopuszczenie lokalizacji
elektrowni wiatrowych
budowa odgałęzienia od
gazociągu przesyłowego
wysokiego ciśnienia relacji
Rawa Mazowiecka –
Skierniewice wraz ze stacją
redukcyjno – pomiarową w
Lipcach Reymontowskich
Wpływ na
środowisko
grunty rolne w obrębie stref
potencjalnej lokalizacji
elektrowni wiatrowych
W południowo – wschodniej
części Gminy, szczegółowy
przebieg do ustalenia w
dalszym etapie planowania
i realizacji przedsięwzięcia
P
Z/P*
P
Trwałe zagrożenie
komponentów
środowiska
Z, Wp, Ww, F, E, K
G, Ww, Wp, P, F,
E, K
Z, G, Wp, Ww, P,
A, F, E, K, N
F, E, K, A
Z, G, N
Źródło: opracowanie własne na podstawie projektu Studium
Objaśnienia do tabeli:
Kolumna 3: przyjęte oznaczenia wpływu na środowisko w oparciu o kryteria zawarte w rozporządzeniu określającym rodzaje
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397): Z - przedsięwzięcie mogące zawsze
znacząco oddziaływać na środowisko, P - przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco wpływać na środowisko..
Z/P* w zależności od wysokości wiatraków.
Kolumna 4: przyjęto oznaczenia dla określenia skutków realizacji (trwałe przekształcenia) przedsięwzięć na poszczególne składowe
środowiska: Z - powierzchnię ziemi, R – kopaliny, G - gleby, Ww - wody powierzchniowe, Wp - wody podziemne, P - jakość
powietrza, A - klimat akustyczny, F - świat roślin i zwierząt, E - ekosystem, K - krajobraz, N - możliwość wystąpienia nadzwyczajnych
zagrożeń.
Budowa zbiornika retencyjnego „Wola Drzewiecka”
Sztuczne zbiorniki wodne nie są elementem obojętnym dla środowiska. W każdym przypadku
budowa zbiornika pociąga za sobą zmianę lub modyfikację istniejącego stanu wód i środowisk
wodnych oraz środowisk lądowych. Sposób i stopień oddziaływania każdego zbiornika zależy od
lokalnych uwarunkowań środowiskowych, takich jak: typ krajobrazu, ukształtowanie powierzchni,
budowa geologiczna, stosunki wodne, walory przyrodnicze, stan czystości wód w rzece oraz od
parametrów technicznych zbiornika i jego lokalizacji względem koryta rzeki. Przekształcenia
środowiska powstają zarówno w toku prac budowlanych na etapie realizacji inwestycji, jak
również w efekcie długofalowego oddziaływania zbiornika na otoczenie i dotyczą wielu aspektów
środowiskowych.
Zajęcie terenów przez zbiornik wodny wiąże się z utratą istniejących elementów środowiska,
takich jak złoża surowców, gleby, wody, ukształtowanie powierzchni, roślinność, zwierzęta oraz
relacji, które wykształciły się miedzy nimi. Zniszczeniu ulegają siedliska: wodne (rzeczne),
29
wodno-błotne, łąkowe, zarośli nadrzecznych, leśne i inne, a także związane z nimi zgrupowania
organizmów.
Zmianie ulegają warunki wilgotnościowe na terenach przyległych do zbiornika – następuje
podwyższenie
zwierciadła
wód
gruntowych.
Pozytywny
efekt
pojawi
się
na terenach o trwale obniżonym poziomie wód gruntowych, gdzie powstanie zbiornika przyczynia
się do wzrostu uwilgotnienia gleb i poprawy warunków wegetacji roślin. Retencja wody
w zbiorniku stanowi przede wszystkim zabezpieczenie w przypadku pojawiania się susz
(atmosferycznej i hydrologicznej). Przyczynia się do złagodzenia skutków deficytów wody.
Zbiornik wodny stanowi potencjalne zagrożenie dla zasobów wód podziemnych.
Gdyby doszło do zanieczyszczenia zretencjonowanych wód powierzchniowych, przedostałyby się
one wraz z zawartymi w nich substancjami wgłąb ziemi do poziomów wodonośnych.
Zgromadzone tam wody uległyby praktycznie nieodwracalnemu skażeniu.
Po napełnieniu zbiornika wodnego zanika naturalna fauna i flora koryta spiętrzonej rzeki,
jednocześnie rusza proces sukcesji, który w ciągu kilku lat doprowadza do wykształcenia nowych
zespołów organizmów opanowujących siedliska zbiornika. W ten sposób na teren dorzecza na
stałe wkraczają gatunki roślin i zwierząt wodnych, wcześniej tam nie występujące. Z drugiej
strony zbiorniki stwarzają możliwość formowania nowych siedlisk - sprzyjają wzbogacaniu
lokalnej
ornitofauny,
jako
potencjalne
miejsca
gniazdowania
i żerowania, jak również stanowią ważne miejsca odpoczynku ptaków na przelotach.
Zbiornik modyfikuje warunki biotopu rzecznego, zmieniając warunki bytowania organizmów.
Zmianie ulegają właściwości fizyko-chemiczne i biologiczne wód rzeki. Woda odpływająca ze
zbiornika, w porównaniu do rzeki, niesie z reguły mniej zawiesin mineralnych a więcej sestonu
organicznego. Inna jest także jej temperatura. Taka modyfikacja biotopu prowadzi do zaburzenia
funkcjonowania
ekosystemu
rzeki
i
wycofywania
się
gatunków
o wąskiej skali ekologicznej.
Tab. 5. Synteza identyfikacji oddziaływań zbiorników na środowisko
Kategoria oddziaływania
klimat
stosunki wodne
jakość wód
wykorzystanie terenu
skutek
+
+
+/+/-
krajobraz
roślinność
+
-
zwierzęta
+
środowisko kulturowe
0
infrastruktura
rekreacja i turystyka
+
+
zagrożenia nadzwyczajne
0
ekonomiczno – społeczne
+
Objaśnienia: + oddziaływanie pozytywne, - oddziaływanie negatywne, +/- oddziaływanie częściowo pozytywne i negatywne.
Budowa
zbiorników
przyczynia
się
do
wzrostu
poziomu
eutrofizacji
wód
w rzekach. Zwiększona sedymentacja, wyższa temperatura wody, mniejsze natlenienie
w następstwie zmniejszenia tempa przepływu i turbulencji sprzyjają rozwojowi fitoplanktonu
i tzw. zakwitom wód. Odpływające ze zbiorników wody są żyźniejsze, a nierzadko także
w znacznym stopniu odtlenione.
Budowa zbiorników przyczynia się do poprawy jakości życia mieszkańców. Poszerza się
oferta spędzania czasu wolnego. Pozytywnie na stan psychiczny wpływa także urozmaicenie poprawa warunków krajobrazowych.
Głównym celem utworzenia zbiornika „Wola Drzewiecka” jest poprawa stosunków wodnych
na terenie Gminy poprzez retencję. Zbiornik pełnić ma funkcje: rolniczą i przeciwpowodziową.
Służyć będzie jako obiekt zabezpieczający teren przed skutkami suszy.
30
W Studium podkreślono, iż budowę zbiornika powinny poprzedzić działania zmierzające do
poprawy jakości wód w rzekach, gdyż retencja wód zakwalifikowanych do IV klasy czystości wód
może przyczynić się do pogorszenie stanu środowiska, powstania zbiorników wód
zanieczyszczonych, o intensywnej eutrofizacji (co wynika z rodzajów zanieczyszczeń zawartych
w tych ciekach).
Lokalizacja zabudowy przemysłowej lub magazynowej wraz z towarzyszącą jej
infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż 1 ha, na obszarach innych niż obszary
objęte formami ochrony przyrody lub w otulinach form przyrody
Realizacja zespołu zabudowy przemysłowej na terenie o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha
należy do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Jednak
na etapie sporządzania projektu Studium, przy braku precyzyjnych informacji o planowanych
przedsięwzięciach na danym terenie, określenie oddziaływań na środowisko jest niepełne i ma
charakter ogólny. Ze względu na sposób przeznaczenia, można jednak stwierdzić, że będą
występowały negatywne oddziaływania bezpośrednie (na pokrywę glebowo – roślinną) w fazie
budowy poszczególnych obiektów oraz oddziaływania po realizacji inwestycji o charakterze
oddziaływań długoterminowych, takie jak np. wzrost emisji gazów i innych szkodliwych substancji
w wyniku rozwoju terenów zurbanizowanych, uciążliwości związanych ze wzrostem natężenia
hałasu.
Zgodnie z zapisami Studium w obrębie terenów przemysłowych obowiązuje zasada
porządkowania istniejącego zainwestowania. Uciążliwość prowadzonej działalności w zakresie
emisji zanieczyszczeń, zapachów, hałasu i wibracji musi ograniczać się do granic terenu
należącego do inwestora.
Nowe tereny obiektów produkcyjno – usługowych wskazano na terenie zlokalizowanym
pomiędzy istniejącym zakładem, a droga powiatową. Stanowią kontynuację i uzupełnienie
istniejącej na tym terenie funkcji oraz zapobiegnie zbędnemu rozproszeniu funkcji produkcyjno –
usługowej w obszarze Gminy. Dogodne położenie komunikacyjne sprzyja rozwojowi funkcji
produkcyjno-usługowych na tym terenie.
Zalesienia (o powierzchni powyżej 20 ha)
Wpływ lasów na środowisko jest niezaprzeczalnie pozytywny. Wśród najważniejszych funkcji
jakie pełnią jest zapobieganie erozji gleb i ich wyjałowienia, szczególnie w obszarach
zagrożonych stepowieniem. Zalesienie słabej gleby przyczynia się do wytworzenia wartościowej
ściółki. Program ochrony środowiska przez zalesianie opiera się na naturalnych zdolnościach
lasów do oczyszczania powietrza, wody i gleby z substancji chemicznych poprzez wiązanie
dwutlenku
węgla
oraz
gazów
przemysłowych
i
neutralizowanie
ich działania. Zalesienie pomaga również w kontrolowaniu sytuacji hydrologicznej. Lasy
oddziałują korzystnie na bilans wodny, ze względu na swoje zdolności retencyjne
oraz łagodzenie ekstremalnych stanów przepływu wód powierzchniowych i gruntowych.
Zwiększona ilość powierzchni zalesionych przyczynia się także do zmniejszenia efektu
cieplarnianego. Bardzo ważną funkcją jest zachowywanie różnorodności biologicznej.
Zwiększenie lesistości przyczynia się także do tworzenia możliwości wypoczynku
dla ludności oraz poprawy warunków życia na terenach zurbanizowanych. Zalesianie gruntów
powinno sprzyjać tworzeniu zwartych kompleksów leśnych, a także tworzeniu zwartego systemu
przyrodniczego łącznie z innymi obszarami o funkcjach ekologicznych. Konieczne jest
zachowanie powiązań ekologicznych pomiędzy dużymi kompleksami leśnymi. Pozytywny efekt
odniosą działania związane z zachowaniem i tworzeniem stref ekotonowych. Negatywne
zjawiska zachodzące na granicy lasów z innym użytkowaniem ziemi mają być niwelowane, na
skutek wprowadzania zalesień na gruntach nieprzydatnych do produkcji rolniczej
i nieużytkowanych rolniczo klas: V, VI, w uzasadnionych przypadkach klasy IV oraz nieużytkach
rolniczych nadających się do zalesienia, a także w obrębie położonych w enklawach
i półenklawach leśnych, przylegających bezpośrednio do kompleksów leśnych lub znajdujących
się w szachownicy z użytkami leśnymi, narażonych na znaczne szkody wyrządzone
przez zwierzynę leśną. Strefy ekotonowe będą zapobiegać rozprzestrzenianiu się pożarów
w lasach. Co więcej zapewnią ochronę przed wnikaniem do wnętrza kompleksów leśnych
różnego rodzaju imisji (pyłów, gazów, aerozoli), zmniejszą niekorzystny wpływ sąsiedztwa
terenów otwartych na zoocenozy leśne, podniosą naturalną odporność drzewostanu na ataki
31
„szkodników” lasu. Najistotniejszym efektem będzie wzrost stabilności ekosystemu leśnego
i utrzymanie wysokiej produkcyjności drzewostanów i sprawności siedlisk.
Zalesianie gruntów jest działaniem pożądanym i na terenie Gminy przyczyni się
do poprawienia jakości i funkcjonowania środowiska przyrodniczego w sposób opisany powyżej.
Występują jednakże pewne ograniczenia we wprowadzaniu zalesień, w miejscach gdzie mogłyby
wywołać negatywne skutki. Na terenach o intensywnej produkcji rolnej, posiadających gleby
wysokiej jakości bonitacyjnej oraz terenach przylegających bezpośrednio do rzek wprowadzenie
lasu przyczyniłoby się do utracenia cennych gruntów. W projekcie Studium nie zaproponowano
zalesień na tego typu terenach. Z punktu widzenia zasobów przyrodniczych zalesienie cennych
siedlisk nieleśnych przyczyniłoby się do obniżenia bioróżnorodności obszaru i dewastacji
wartościowych biocenoz. W obrębie zaproponowanych zalesień brak wartościowych zespołów
roślinności, w związku z czym nie ma przeciwwskazań do realizacji przedsięwzięcia.
Zalesienia proponuje się praktycznie na terenie całej Gminy, na gruntach klas: V, VI,
w uzasadnionych przypadkach klasy IV oraz nieużytkach rolniczych. Postulowane lasy
zaprojektowano tak, aby stanowiły uzupełnienie istniejących kompleksów leśnych i tworzyły
drożne ciągi ekologiczne. Część zalesień zaproponowano na terenach łąk i pastwisk, nie
stanowią one jednak potencjalnego zagrożenia dla cennych biocenoz nieleśnych. Pozytywnym
skutkiem wprowadzenia zalesień będzie utworzenie powiązań ekologicznych z terenami leśnymi
otaczającymi Gminę.
Dopuszczenie lokalizacji elektrowni wiatrowych
Ze względu na brak szczegółowej lokalizacji farm wiatrowych utrudnione jest dokonanie
oceny stanu istniejącego tam obecnie środowiska oraz wpływu ich lokalizacji na środowisko.
Niezaprzeczalnie można jednak stwierdzić, że farmy wiatrowe znacząco zmieniają krajobraz. Są
to urządzenia wysokie, o kontrastowym w stosunku do otoczenia kolorze, poruszające się,
w związku z czym mogą być widoczne nawet z dużych odległości. Ocena wpływu na krajobraz
jest jednak subiektywna, gdyż w dużej mierze zależy od osobistych upodobań i poglądów.
Niezaprzeczalnie jednak wiatraki przyczyniają się do przekształcenia zastanego krajobrazu
i utraty jego naturalnego charakteru. Zapis Studium wprowadza ograniczenia posadowienia
turbin, wyłączając najcenniejsze tereny spod tej inwestycji. Stopień dysharmonizacji otoczenia
zależeć będzie od właściwego „wkomponowania” instalacji w przestrzeń. Pozytywnym skutkiem
będzie rozwój regionu (poprawa infrastruktury) oraz promocja Gminy jako przyjaznej środowisku.
W projekcie Studium wskazano strefy potencjalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych
w obrębie wsi Siciska, Sabinów oraz Drzewce w związku ze złożonymi wnioskami
o dopuszczenie ich lokalizacji. W strefach zakłada się lokalizację elektrowni wiatrowych
i jednocześnie ograniczenie lokalizacji funkcji podlegających ochronie akustycznej na podstawie
przepisów odrębnych dotyczących ochrony środowiska. Wyznaczone strefy nie stanowią
przesądzenia o możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych, których realizacja winna być
przeprowadzona z uwzględnieniem ograniczeń i zakazów wskazanych poniżej oraz w zgodzie
z wymogami przepisów odrębnych dotyczących ochrony środowiska. W projekcie Studium
dopuszczono wyznaczenie innych lokalizacji w ramach opracowywania planu miejscowego
przy jednoczesnym wyznaczeniu strefy oddziaływania, w której zostaną wprowadzone
ograniczenia w możliwości lokalizacji funkcji podlegających ochronie akustycznej.
Zagrożenie dla zasobów przyrodniczych należy oceniać przede wszystkim przez pryzmat
cennych przyrodniczo obszarów. Strefy potencjalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych
wyznaczone zostały na terenach rolnych, na których nie występują siedliska chronionych
gatunków. Zagrożenie dotyczy szczególnie fauny, w tym zwłaszcza ptactwa oraz nietoperzy.
Urządzenia te stanowią przeszkodę na trasach przelotów. Realizacja projektów wiatrowych może
powodować:
1) śmiertelność ptaków i nietoperzy w wyniku kolizji z pracującymi siłowniami
i/lub elementami infrastruktury towarzyszącej, w szczególności napowietrznymi liniami
energetycznymi;
2) zmniejszanie liczebności gatunków wskutek utraty i fragmentacji siedlisk spowodowanej
odstraszaniem z okolic siłowni i/ lub w wyniku rozbudowy infrastruktury komunikacyjnej i
energetycznej związanej z obsługą elektrowni wiatrowych;
3) zaburzenia funkcjonowania populacji,
w szczególności zaburzenia krótkoi długodystansowych przemieszczeń ptaków (efekt bariery).
32
Zapisy Studium wprowadzają jednak szereg ograniczeń w lokalizacji farm. Obiekty
te, zgodnie z zapisami Studium, mogą być lokalizowane na terenach rolnych w granicach
gruntów ornych lub na terenach rolnych planowanych do zalesienia z uwzględnieniem ograniczeń
i zakazów:
1) zachowanie odległości zapewniającej właściwy klimat akustyczny na terenach
przeznaczonych pod zabudowę czy rekreację;
2) ochrona akustyczna powinna obejmować ograniczenie ekspozycji na hałas oraz dźwięki
niesłyszalne przez człowieka (infradźwięki o częstotliwości poniżej 20Hz);
3) konstrukcja i powierzchnia rotacji wirnika nie może powodować ograniczenia dostępu
do światła dziennego w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi w rozumieniu
przepisów odrębnych;
4) odległość turbiny od terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową powinna
uwzględniać ograniczenie oddziaływania na te tereny tzw. efektu światłocienia
powodowanego przez obracające się łopaty wirnika;
5) lokalizacja turbin wiatrowych winna być poprzedzona wykonaniem badań dotyczących
migracji ptaków i nietoperzy, występowania niektórych gatunków ptaków, tzw
„kolizyjnych”, (np. ptaków drapieżnych, ptaków migrujących nocą, gatunków
wykonujących w powietrzu pokazy godowe) oraz opracowaniem raportu/analizy skutków
oddziaływania planowanej inwestycji na populacje w/w zwierząt oraz środowisko
przyrodnicze;
6) wyklucza się możliwość lokalizacji na obszarach znajdujących się na trasie przelotów
migracyjnych oraz obszarach lęgowych;
7) wyklucza się możliwość lokalizacji na terenach pełniących funkcje korytarzy i węzłów
ekologicznych;
8) lokalizacja farm wiatrowych w bezpośrednim sąsiedztwie stref ochronnych
napowietrznych linii elektroenergetycznych wymaga uzgodnienia z właścicielem linii;
9) lokalizacja turbin o wysokości powyżej 50 m npt winna być prowadzona w uzgodnieniu
z Szefostwem Służby Ruchu Lotniczego, a o wysokości powyżej 100 m npt z Prezesem
Urzędu Lotnictwa Cywilnego, w celu zgłoszenia lokalizacji i ustalenia sposobu
oznakowania przeszkodowego, zgodnie z wymogami przepisów odrębnych dotyczących
lotnictwa;
10) lokalizacje elektrowni wiatrowych powinny uwzględniać zachowanie powszechnego
bezpieczeństwa w zakresie ochrony życia i zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia
i środowiska w sytuacjach:
a) uszkodzenia lub awarii turbiny,
b) powstania katastrofy budowlanej,
c) oblodzenia łopat wirnika;
11) należy zastosować rozwiązania zapobiegające powstawaniu zagrożeń związanych
z oblodzeniem wirnika (zranienie osób lub zniszczenie mienia spowodowane odpadaniem
lodu).
Niedogodnością związaną z funkcjonowanie farm wiatrowych jest powstawanie hałasu.
W celu ograniczenia tej uciążliwości dla mieszkańców w Studium zalecono zachowanie
odpowiednich odległości pomiędzy urządzeniami, a terenami zabudowanymi. Ponadto,
negatywne oddziaływanie na środowisko w zakresie dopuszczalnego poziomu hałasu nie może
wykraczać poza granice stref potencjalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych - na granicy stref nie
może przekraczać wartości dopuszczalnych dla terenów podlegających ochronie akustycznej na
podstawie przepisów odrębnych dotyczących ochrony środowiska. Elektrownie wiatrowe są
również źródłem niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego, mogącego mieć
niekorzystny wpływ na organizmy żywe. Promieniowanie to występuje jednak w bliskiej odległości
od generatora (tj. turbiny wiatrowej – na wysokości wirnika) w związku z czym nie stanowi
zagrożenia dla zdrowia ludzi.
Przeprowadzając ocenę wpływu elektrowni wiatrowych na środowisko przyrodnicze należy
pamiętać,
iż
alternatywą
dla
energii
odnawialnej
jest
energia
pochodząca
z konwencjonalnych źródeł, których negatywne oddziaływanie na wszystkie elementy środowiska
jest nieporównywalnie większe. Instalacje służące pozyskiwaniu energii ze źródeł odnawialnych
traktowane są jako inwestycje służące ochronie środowiska.
33
Lokalizacja elektrowni wiatrowych na terenie Gminy wymagać będzie opracowania
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz opracowania strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko.
Budowa odgałęzienia od gazociągu przesyłowego wysokiego ciśnienia relacji Rawa Mazowiecka
– Skierniewice wraz ze stacją redukcyjno – pomiarową w Lipcach Reymontowskich
Projekt ten pochodzi z Planu zagospodarowania województwa łódzkiego.
Budowa sieci gazowej może korzystnie wpłynąć na rozwój gospodarczy,
jak również poprawę warunków życia mieszkańców. Największa korzyść odczuwalna będzie
w odniesieniu do stanu powietrza atmosferycznego, gdyż znacząco obniży się emisja niska,
stanowiącą główne zagrożenie jakości atmosfery. Redukcja zużycia tradycyjnych kopalin
do celów grzewczych i zamiana ich na bardziej ekologiczne jest jednym z kluczowych zadań
polityk prośrodowiskowych.
Tereny, przez które biec ma projektowany gazociąg, użytkowane są w głównej mierze
rolniczo. Występują tu gleby średniej lub złej jakości.
Negatywne skutki realizacji inwestycji będą zależeć od przyjętych rozwiązań
technologicznych. Mogą być odczuwalne w krajobrazie w bardzo niewielkim stopniu, gdyż
większa część instalacji zostanie umieszczona pod ziemią. Przekształceniu ulegnie także liniowy
fragment pedosfery, pod ziemię zostanie wprowadzony element antropogenicznego
pochodzenia. Transport przesyłowy gazu stanowi również potencjalne źródło zagrożenia
nadzwyczajnego w przypadku wystąpienia awarii. Jest to jednak zdarzenie losowe, niemożliwe
do przewidzenia, którego pojawienie się może być zminimalizowane przez zastosowanie
odpowiedniej technologii oraz stały monitoring.
Podsumowując powyższą ocenę skutków, jakie przyniesie realizacja działań mogących
zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zawartych w projekcie
Studium stwierdza się, że będą one miały w większości charakter niejednoznaczny, niemożliwy
do określenia bez szczegółowych danych dotyczących poszczególnych inwestycji.
Należy przy tym podkreślić, że ogólny charakter części zapisów zawartych w przedmiotowym
opracowaniu nie pozwala często na ich jednoznaczną ocenę. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że
większość oddziaływań niekorzystnych jest jedynie przypuszczalna i niemożliwa do
jednoznacznej identyfikacji na obecnym etapie prac należy uznać, że pozytywne skutki realizacji
ustaleń w/w dokumentu będą dominować nad negatywnymi.
Całkowite uniknięcie rozwiązań, potencjalnie skutkujących negatywnym oddziaływaniem na
środowisko przyrodnicze jest niemożliwe. Redukowanie konfliktów pomiędzy wymogami ochrony
środowiska, a oddziaływaniem projektowanych inwestycji wymagać będzie racjonalizacji
zagospodarowania uwzględniającej potrzebę równoważenia społeczno-ekonomicznych celów
rozwoju z celami środowiskowymi. Osiągnąć to można poprzez wprowadzanie odpowiednich
rozwiązań planistycznych, technologicznych i architektoniczno-krajobrazowych, jako elementów
zrównoważonej gospodarki przestrzennej. Niemniej jednak przedstawione powyżej działania,
mimo, że mogą wywołać pewne zagrożenia w sumie spowodują poprawę stanu środowiska
przyrodniczego w gminie Lipce Reymontowskie.
4.3.
Potencjalne transgraniczne oddziaływanie na środowisko
Gmina Lipce Reymotowskie nie sąsiaduje bezpośrednio z terytoriami państw ościennych,
a odległości jej granic do granicy państwa, we wszystkich kierunkach są większe niż 250 km.
Skutki realizacji ustaleń Studium nie mają zatem znaczenia transgranicznego w rozumieniu art.
58 ustawy Prawo Ochrony Środowiska.
5.
Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko
Projekt Studium w sposób jednoznaczny ujmuje problematykę rozwoju przestrzennego kładąc
duży nacisk na zagadnienia z zakresu ochrony środowiska. Rezultatem realizacji przyjętych
34
w projekcie kierunków rozwoju będzie szereg oddziaływań gospodarczych i społecznych
o bardzo zróżnicowanym natężeniu, trwałości i zasięgu przestrzennym.
W ocenie priorytetów i działań zawartych w projekcie Studium wykazano, że niektóre
z postulowanych działań do realizacji mogą charakteryzować się niekorzystnym lub/i silnym
wpływem na środowisko przyrodnicze. W pierwszym rzędzie dotyczyć to będzie:
1) rozwoju terenów zurbanizowanych;
2) niektórych inwestycji infrastrukturalnych;
3) lokalizacji elektrowni wiatrowych;
4) rozwoju zalesień.
W projekcie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Lipce Reymontowskie zaproponowano szereg rozwiązań, mających na celu zapobieganie,
ograniczenie lub kompensację negatywnych oddziaływań na środowisko. Propozycje te służą
całkowitemu lub częściowemu zrównoważeniu negatywnych oddziaływań na środowisko. Należy
przy tym zaznaczyć, że wskazane jest uwzględnienie zaproponowanych działań również na
dalszych etapach procesu decyzyjnego (miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
decyzje administracyjne i inne).
W szczególności zaproponowano:
1) w zakresie rozwoju terenów zurbanizowanych:
a) zgodność charakteru i poziomu intensyfikacji zagospodarowania terenu z cechami
środowiska przyrodniczego oraz jego naturalną chłonnością i odpornością na
zniszczenie,
b) rozwój zabudowy w miarę możliwości w granicach terenów już zainwestowanych,
z ograniczeniem do minimum ekspansji na tereny otwarte i biologicznie czynne,
c) maksymalne uwzględnianie wymogów ochrony środowiska przy planowaniu
rozmieszczenia nowych terenów i obiektów produkcyjnych, tak, aby skala narażenia
ludności na negatywne oddziaływania była jak najmniejsza,
d) ustalanie takich zasad, parametrów i wskaźników kształtowania zabudowy, które
zapewnią czytelność walorów krajobrazowych sąsiadujących z tą zabudową terenów,
e) kompleksowe wyposażenie nowych terenów inwestycyjnych oraz doposażenie już
istniejących w infrastrukturę techniczną,
f) uwzględnienie wymogów ochrony najcenniejszych walorów krajobrazu przy
planowaniu rozmieszczenia terenów i obiektów produkcyjnych,
g) wprowadzanie zieleni ochronnej i osłonowej wzdłuż szlaków komunikacyjnych
i w otoczeniu zakładów produkcyjnych uciążliwych dla środowiska i ludzi,
h) wyznaczono tereny wyłączone spod zabudowy (tereny lasów, cenniejsze tereny
rolnicze) oraz tereny ograniczeń w zabudowie: tereny występowania gleb III klasy
bonitacyjnej, tereny lasów oraz tereny zmeliorowane,
i) konieczność takiego zagospodarowania terenu, które zapewni dopełnienie norm
wynikających z przepisów odrębnych dotyczących dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku;
2) w zakresie rozwoju infrastruktury komunikacyjnej i technicznej:
a) egzekwowanie wymogów ochrony środowiska przy projektowaniu, budowie
i eksploatacji obiektów infrastruktury technicznej,
b) prowadzenie tras sieci infrastruktury technicznej w sposób zapobiegający fragmentacji
struktur przyrodniczych wchodzących w skład systemu przyrodniczego Gminy,
c) budowę urządzeń ułatwiających przemieszczanie się zwierząt w poprzek korytarzy
transportowych (tunele, przepusty, mosty, kładki itp.),
d) realizację nowej infrastruktury komunikacyjnej w sposób ograniczający negatywne
oddziaływanie na tereny zamieszkane (m.in.: prowadzenie tras w oddaleniu od
zabudowy mieszkaniowej, budowa ekranów akustycznych, realizacja obudowy
biologicznej),
e) utrzymanie i ewentualną rozbudowę oczyszczalni ścieków,
f) rozbudowę i budowę sieci kanalizacyjnej na obszarach dotychczas nią nie objętych,
g) modernizację ujęć wody i sieci wodociągowej oraz jej systematyczną rozbudowę;
35
h) zakaz odprowadzania nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do wód
powierzchniowych i do gruntu,
i) utrzymanie stref bezpieczeństwa wzdłuż linii napowietrznych wysokiego napięcia
110 kV z zakazem lokalizacji budynków mieszkalnych i innych przeznaczonych na
stały pobyt ludzi zgodnie z wymogami przepisów odrębnych;
3) obowiązek rekultywacji terenów zdegradowanych, w tym poeksploatacyjnych – wskazano
rekultywację wodną, leśną lub rolną;
4) wskazanie terenów zieleni parkowej (ZP) oraz wprowadzanie strefy zielni w granicach
terenów zurbanizowanych;
5) bezwzględne utrzymanie zasobów leśnych w strukturze przestrzennej Gminy jak
i podejmowanie działań w kierunku zalesienia gruntów nie nadających się do prowadzenia
intensywnej gospodarki rolnej lub zabudowy;
6) tworzenie drzewostanów wielogatunkowych i wielowiekowych o charakterze lasu
naturalnego dostosowanego do warunków glebowo-siedliskowych,
7) wskazanie obszarów i obiektów oraz stref podlegających ochronie: obiekty wpisane do
rejestru zabytków, strefy ochrony ekspozycji cmentarzy, strefy ochrony archeologicznej;
8) wskazanie obszarów i obiektów przyrodniczych objętych ochroną prawną;
9) zachowanie naturalnego przebiegu rzek i cieków;
10) zachowanie pasa terenu wolnego od zabudowy wzdłuż rzek, cieków i rowów
melioracyjnych;
11) konieczność poprawy jakości wód powierzchniowych, w szczególności wyprzedzająco w
stosunku do realizacji zbiornika retencyjnego „Wola Drzewiecka”;
12) gromadzenie odpadów komunalnych w miejscach wyłącznie do tego przeznaczonych
i zapewnienie wywożenia odpadów na składowisko odpadów, zgodnie z gminnym
planem gospodarki odpadami;
13) wykonywanie nowoprojektowanych ciągów komunikacyjnych, linii napowietrznych
i kablowych, podziemnych rurociągów oraz innych obiektów liniowych, w sposób
zapewniający ograniczenie ich oddziaływania na środowisko, w tym ochronę walorów
krajobrazowych,
14) w zakresie lokalizacji elektrowni wiatrowych:
a) zachowanie odległości zapewniającej właściwy klimat akustyczny na terenach
przeznaczonych pod zabudowę czy rekreację,
b) wykonanie badań dotyczących migracji ptaków i nietoperzy, występowania niektórych
gatunków ptaków, tzw. „kolizyjnych” oraz opracowaniem raportu/ analizy skutków
oddziaływania planowanej inwestycji na populacje tych zwierząt oraz środowisko
przyrodnicze,
c) wykluczenie lokalizacji na obszarach znajdujących się na trasie przelotów
migracyjnych oraz obszarach lęgowych,
d) wykluczenie lokalizacji na terenach pełniących funkcje korytarzy i węzłów
ekologicznych;
15) przeciwdziałanie pogarszaniu się klimatu akustycznego oraz ograniczania istniejących
zagrożeń m.in. poprzez:
a) przebudowę i modernizację dróg,
b) tworzenie pasów zieleni ochronnej wzdłuż szlaków komunikacyjnych;
c) wprowadzenie zabezpieczeń akustycznych w postaci ekranów i osłon
dźwiękoszczelnych lub poprawę izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych
w budynkach;
d) ograniczenie lokalizacji funkcji podlegających ochronie akustycznej na podstawie
przepisów odrębnych dotyczących ochrony środowiska w granicach strefy
potencjalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych. Negatywne oddziaływanie na
środowisko w zakresie dopuszczalnego poziomu hałasu na granicy z terenami
przeznaczonymi pod zabudowę nie może przekraczać wartości dopuszczalnych.
36
6.
Propozycje dotyczące metod analizy skutków realizacji ustaleń Studium
oraz częstotliwości jej przeprowadzania
Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie regulują metod
analizy zapisów Studium. Instrumentem badania jakości środowiska jest monitoring, zapisany
w innych
aktach
prawnych.
Jego
zakres
i
częstotliwość
pomiarów
wynika
z charakteru inwestycji dopuszczonych w Studium, a dalej ustaleniami miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego.
Koncepcja monitoringu przewiduje śledzenie oraz ocenę ilościową i jakościową zmian
pewnych wielkości. System monitoringu i oceny rozwoju lokalnego służyć będzie obserwacji
całości zmian zachodzących w sferze społeczno-gospodarczej i w sferze przestrzennej.
Za narzędzia do mierzenia oddziaływań polityk i oceny sukcesu w osiąganiu zrównoważonego
rozwoju Gminy przyjęto różnorodne mierniki. Dotyczą one jakości przestrzeni i jakości życia.
Przyjęto, że monitorowanie obejmie badanie stanów i procesów:
1) bezpośrednich rezultatów osiąganych w realnej przestrzeni poprzez realizację
konkretnych inwestycji (zadań) oraz monitorowanie ich oddziaływań;
2) szerszych trendów i zmian w jakości życia w regionie.
Monitoring przestrzeni, umożliwi przede wszystkim diagnozowanie stanu zagospodarowania
przestrzennego, określenie stopnia realizacji podstawowych dokumentów planistycznych od
poziomu regionalnego do lokalnego (w tym również Studium). Za celowe uznano również rozwój
Systemu Informacji Przestrzennej, jako bazy danych pozwalającej zlokalizować posiadane
informacje w terenie. Usystematyzowanie w ten sposób danych pozwoli szybko uzyskiwać
rzetelne informacje o zasobach Gminy, prezentować je graficznie i prowadzić analizy
przestrzenne. Stworzona przez system monitoringu baza danych powinna generować dwa
rodzaje raportów: finansowe oraz rzeczowe – na temat postępów wdrażania projektów, działań,
celów i programów. Dane przestrzenne powinny być dostępne w Gminie nieodpłatnie dla
mieszkańców obszaru oraz potencjalnych inwestorów.
Za najistotniejsze, z punktu widzenia ochrony środowiska, należy uznać monitorowanie
następujących dziedzin i zagadnień:
1) obserwacje zmian w strukturze użytkowania gruntów (m.in. poziom lesistości, ochrona
wysokiej jakości gruntów rolnych, wielkość powierzchni zainwestowanych);
2) obserwacje
procesu
tworzenia
spójnego
systemu
obszarów
chronionych
(m.in. opracowania planów i programów dotyczących obszarów ochrony przyrodniczej
i kulturowej, ochrona zasobów wodnych, tereny zielone);
3) obserwacje sposobów zagospodarowania na obszarach o wysokich walorach
przyrodniczych oraz w ich najbliższym otoczeniu;
4) obserwacje
zmian
jakości
poszczególnych
komponentów
środowiska
(m.in. powietrze, woda, gleby, klimat akustyczny) na obszarach zamieszkałych;
5) obserwacje zmian w gospodarce zasobami wodnymi (m.in. długość sieci wodociągowej
i kanalizacyjnej, gospodarka odpadami).
Zbieranie informacji w powyższym zakresie powinno odbywać się przynajmniej w systemie
rocznym, dzięki czemu umożliwi szybką reakcję na ewentualne negatywne zjawiska, które mogą
pojawić się na skutek realizacji postulatów Studium.
Współpraca z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Łodzi umożliwi dostęp do
pomiarów i analiz:
1) fizyczno-chemicznych wód powierzchniowych i podziemnych, ścieków, gleby;
2) odpadów przemysłowych;
3) zanieczyszczeń powietrza (imisja), spalin i gazów technologicznych (emisja);
4) hydrobiologicznych wód powierzchniowych, osadów dennych i osadów czynnych;
5) bakteriologicznych wód powierzchniowych, podziemnych, ścieków i osadów;
6) akustycznych środowiska;
7) promieniowania elektromagnetycznego w środowisku.
Ze względu na znajdujące się na terenie Gminy obiekty stanowiące lub mogące stanowić
zagrożenie dla środowiska, należy zlokalizować w ich pobliżu punkty pomiarowo – kontrolne.
Wśród miejsc wymagających objęcia monitoringiem należy wymienić rejon zakładu
drobiarskiego, który powinien być objęty monitoringiem w zakresie jakości wód, gleby oraz
odorów. Punkt pomiarowo – kontrolny, w którym sprawdzana będzie jakość wód Uchanki,
37
powinien znaleźć się poniżej ujścia ścieków z oczyszczalni gminnej. Drugi taki punkt należałoby
zlokalizować poniżej projektowanego zbiornika retencyjnego „Wola Drzewiecka”. Dla kontroli
jakości powietrza punkt pomiarowy proponuje się umieścić w miejscowości Lipce
Reymontowskie, gdzie występuje największe zagęszczenie sieci drogowej oraz planowany jest
najsilniejszy rozwój zainwestowania. Monitoringiem ze względu na poziom hałasu należy objąć
tereny położone w bezpośrednim sąsiedztwie linii kolejowej.
Zaproponowany system monitoringu, przyjęte mierniki i postulowany rozwój Systemu
Informacji Przestrzennej w znaczącej części dotyczą zjawisk związanych ze środowiskiem
przyrodniczym i kulturowym. Jego realizacja powinna gwarantować możliwość uzyskania
wiarygodnych i rzetelnych informacji o zmianach w środowisku będących skutkiem realizacji
zapisów Studium, w tym również o niekorzystnych tendencjach i ewentualnych konfliktach
w zagospodarowaniu przestrzeni.
7.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Prognoza oddziaływania na środowisko jest dokumentem sporządzanym obowiązkowo dla
studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Niniejsze
opracowanie zostało przygotowane dla potrzeb projektu Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lipce Reymontowskie wykonanego na
zlecenie Urzędu Gminy w Lipcach Reymontowskich.
Analizie poddano stan środowiska przyrodniczego, zidentyfikowano jego zagrożenia
oraz potencjalne zmiany w wyniku realizacji ustaleń Studium, jak i w przypadku braku
ich realizacji.
Gmina Lipce Reymontowskie jest gminą wiejską położoną w środkowej części Polski,
w północno – wschodniej części województwa łódzkiego, przy zachodniej granicy powiatu
skierniewickiego. Nie sąsiaduje bezpośrednio z terytoriami państw ościennych, a odległości jej
granic do granicy państwa, we wszystkich kierunkach są większe niż 250 km.
Teren Gminy obejmuje fragment mezoregionu Wzniesienia Łódzkie, będącej częścią
makroregionu Wzniesień Południowomazowieckich. Rzeźba terenu ma charakter pofalowanej
wysoczyzny morenowej. Teren obniża się w kierunku północnym i zachodnim. Najwyższy punkt
zlokalizowany jest w południowo – zachodniej części Gminy. Najniżej położone punkty
zlokalizowane są w dolinach rzek: Uchanki, Zwierzyńca oraz Bobrówki.
Podstawowe znaczenie w budowie geologicznej terenu gminy Lipce Reymontowskie
odgrywają utwory czwartorzędowe, plejstoceńskie, które obejmują utwory akumulacji lodowcowej
i wodnolodowcowej. Surowce skalne okruchowe (piaski i żwiry) są najważniejszymi surowcami
mineralnymi na terenie Gminy. Poddawane są spontanicznej, niekontrolowanej eksploatacji,
w wyniku której naruszona zostaje zewnętrzna powłoka ziemi. W Gminie udokumentowano złoże
kopalin pospolitych – kruszywa naturalnego, które nie są eksploatowane. Na obszarze Gminy nie
wyznaczono żadnych obszarów i terenów górniczych. Nie występują również udokumentowane
czynne osuwiska ani obszary naturalnych zagrożeń geologicznych.
W obszarze Gminy występują słabe warunki glebowe – dominują gleby skrytobielicowe. Na
terenie wsi Mszadla, Drzewce, w południowej części wsi Lipce Reymontowskie oraz na
niewielkich fragmentach obszaru wsi Chlebów występują najcenniejsze w Gminie kompleksy gleb
brunatnoziemnych. W obniżeniach o utrudnionym odpływie wód powierzchniowych występują
gleby mułowe. Na terenie Gminy nie występują gleby I i II klasy bonitacyjnej. Dominują gleby
IV i V klasy, stanowiące łącznie około 85%. Najlepsze gleby (III klasy bonitacyjnej) zajmują
zaledwie 4% użytków rolnych. W miarę zwarte kompleksy występują w miejscowościach Lipce
Reymontowskie oraz Drzewce. Niewielkie zespoły gleb klasy III można spotkać
w miejscowościach Wola Drzewiecka i Mszadla. Ze względu na dość intensywne użytkowanie
rolnicze gleby na terenie Gminy wykazują znaczne zakwaszenie, co świadczy o ich degradacji.
Gmina Lipce Reymontowskie położona jest w zlewni rzeki Bzury. Powierzchniową sieć
hydrologiczną Gminy tworzą cieki: Uchanka, Zwierzyniec. Obszar Gminy zajmują także suche
doliny rzek: Bobrówki, Łupii i Mrogi. Na terenie Gminy zlokalizowane są źródła dwóch rzek:
Uchanki oraz Zwierzyńca. Monitoringiem objęto obie rzeki poniżej Gminy. Ich wody wykazały IV
klasę czystości – niezadowalającej jakości. Rzeki występujące na terenie Gminy nie stwarzają
38
większego zagrożenia powodziowego, dlatego nie wskazano obszarów narażonych na
niebezpieczeństwo powodzi.
Na terenie Gminy brak jest większych naturalnych zbiorników wodnych. Planowana jest
budowa zbiornika małej retencji na rzece Uchance w miejscowości Wola Drzewiecka. Jest to
jedno z priorytetowych zadań wpisanych do Planu Rozwoju Lokalnego Gminy. Zbiornik ma pełnić
funkcję rolniczą i przeciwpowodziową. Służyć będzie jako obiekt zabezpieczający teren przed
skutkami suszy.
W obrębie Gminy występuje generalnie jedno główne piętro wodonośne związane z utworami
czwartorzędowymi. Lokalnie, w niektórych częściach Gminy, wody ujmowane są z jurajskiego
piętra wodonośnego. Obszar gminy Lipce Reymontowskie w całości znajduje się w granicach
nieudokumentowanego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 403 (Brzeziny – Lipce
Reymontowskie). Zbiornik w granicach Gminy objęty jest Wysoką Ochroną Wód Podziemnych
(OWO). Część Gminy znajduje się także w granicach nieudokumentowanego Głównego
Zbiornika Wód Podziemnych nr 404 (Koluszki-Tomaszów).
Wody wgłębne objęte są jedynie monitoringiem wewnętrznym – jakości dostarczanej
odbiorcom wody. Woda ujmowana w Lipcach Reymontowskich, Drzewcach oraz Mszadli
posiada parametry wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, ale wymaga uzdatniania
poprzez odmanganianie i odżelaźnianie. Woda eksploatowana z ujęcia Wola Drzewiecka jest
bezpośrednio tłoczona do sieci.
Zmeliorowany urządzeniami melioracji wodnych szczegółowych - systematyczną siecią
drenarską – jest jedynie fragment wsi Drzewce, zajmujący powierzchnię ok. 220 ha, co stanowi
zaledwie 5% powierzchni Gminy.
Gmina to obszar o stosunkowo łagodnym klimacie, odznaczający się dużą roczną sumą
promieniowania słonecznego oraz parowaniem terenowym niewiele mniejszym od sumy rocznej
opadów atmosferycznych, co powoduje ryzyko wystąpienia deficytu wody w glebach.
Lesistość kształtuje się na poziomie 17,20%. Grunty leśne zajmują powierzchnię 758 ha.
Największym udziałem lasów odznaczają się sołectwa: Lipce Reymontowskie i Wola Drzewiecka.
Obszary leśne skoncentrowane są w części północnej Gminy. Największy obszarowo kompleks
stanowią Lasy Doświadczalne Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W
zarządzie Lasów Państwowych znajduje się jedynie 1,4% ogólnej powierzchni gruntów leśnych
na terenie gminy Lipce Reymontowskie.
Skład gatunkowy drzewostanu charakteryzuje przewagą gatunków iglastych, głównie sosny.
W wyniku efektywnie prowadzonej gospodarki leśnej na terenie lasów SGGW zaszły korzystne
zmiany w ich siedliskach. Wśród głównych zbiorowisk roślinnych dominują obecnie grądy,
a wśród typów siedliskowych lasy świeże i lasy mieszane świeże.
Fauna gminy Lipce Reymontowskie jest typowa dla nizinnych obszarów Polski.
Krajobraz kulturowy Gminy ukształtowany został pod wpływem folkloru łowickiego. Gmina jest
związana z postacią polskiego pisarza Władysława Stanisława Reymonta, który akcję swojej
najsłynniejszej powieści „Chłopi” umieścił na terenie Gminy. Pisarz przebywał tu w latach 1888 –
1893.
Na trenie Gminy funkcjonują trzy muzea: Muzeum Mazowsza Zachodniego w Lipcach
Reymontowskich, Muzeum Czynu Zbrojnego, Galeria Staroci i Pamiątek Regionalnych.
Ustanowione na terenie gminy Lipce Reymontowskie formy ochrony obejmują: wpis do
Rejestru Zabytków WKZ – 3 obiekty; ochronę ustaloną w planach miejscowych: cmentarz
grzebalny nowy, cmentarz przykościelny, obiekty zespołu kościoła parafialnego p.w. Znalezienia
Krzyża Świętego z plebanią, stanowiska archeologiczne. Gmina sporządziła w 2007 r. Gminną
Ewidencję Zbytków, nie został jeszcze opracowany na jej podstawie gminny program opieki nad
zabytkami. W GEZ znalazło się 26 obiektów i stanowisk archeologicznych (w tym obiekty
znajdujące się w rejestrze zabytków).
Aktualnie obszar gminy Lipce Reymontowskie pełni trzy główne funkcje: osadniczą, rolniczą
i przyrodniczą. Tereny zabudowane Gminy zdominowane są przez osadnictwo wiejskie. Na
terenie Gminy występuje głównie zabudowa liniowa (realizowana jako pasma zabudowy
przydrożnej). Ponadto powszechnie występuje typowo rozproszona zabudowa zagrodowa na
terenach rolniczych. Wśród zabudowy zagrodowej występują pojedyncze obiekty usługowe.
Zabudowa zagrodowa powoli ustępuje zabudowie wyłącznie mieszkaniowej jednorodzinnej
i usługom. Gmina ma charakter typowo rolniczy. Funkcję przyrodniczą w obszarze Gminy pełnią
doliny rzek: Uchanka, Zwierzyniec (Pisia), Łupia, a także lasy, zadrzewienia i zakrzewienia
39
śródpolne, łąki i pastwiska. Obszary te pełnią również funkcję korytarzy ekologicznych
zapewniających ciągłość powiązań przyrodniczych obszaru Gminy z terenami sąsiednimi.
W ramach istniejącej infrastruktury komunikacyjnej najważniejsze znaczenie mają przebiegające
przez teren Gminy drogi powiatowe oraz magistralna linia kolejowa Warszawa-Katowice.
Ponadlokalnym elementem infrastruktury technicznej jest przebiegająca wzdłuż wschodniej
granicy Gminy napowietrzna linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV.
Funkcjonujący na terenie gminy Lipce Reymontowskie system przyrodniczy znajduje się poza
krajową siecią ekologiczną, systemem korytarzy ekologicznych czy wielkoprzestrzennymi
obszarami chronionymi. Występujące na jej terenie elementy przyrodnicze pełnią jedynie lokalną
funkcję. Rangę lokalnych ciągów ekologicznych posiadają doliny rzek Uchanki, Zwierzyńca oraz
mniejsze doliny rzek i cieków.
System ochrony zasobów przyrodniczych i krajobrazowych jest słabo rozwinięty. Dla
nielicznych wartościowych obiektów i obszarów przyrodniczych występujących na terenie Gminy
ustanowiono ochronę prawną w formie rezerwatu przyrody „Bukowiec” oraz 4 pomników
przyrody.
Największy, zwarty kompleks leśny - Lasy Doświadczalne Szkoły Głównej Gospodarstwa
Wiejskiego w Warszawie, ze względu na swoje znaczenie przyrodniczo – dydaktyczne posiadają
status lasów ochronnych, Są one częścią Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Spalsko –
Rogowskie”, w ramach którego prowadzony jest wspólny program gospodarczo – ochronny.
Najistotniejszymi przyrodniczymi powiązaniami zewnętrznymi obszaru są doliny rzek: Uchanki
i Zwierzyńca (Pisi) oraz kompleksy leśne. Obszary te tworzą naturalne korytarze ekologiczne
umożliwiające migrację w przestrzeni roślin i zwierząt. Nie występują powiązania przyrodnicze
pomiędzy obszarem Gminy a obszarami Natura 2000, ze względu na ich lokalizację w znacznej
odległości od terenu Gminy. Najbliższe obszary Natura 2000 to:
Siedlisk Wola Cyrusowa (PLH100034), położony na zachód od granic Gminy,
w odległości około 9 km;
Siedlisk Buczyna Janinowska (PLH100017), położony na zachód od granic Gminy,
3) Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Pradolina Warszawsko – Berlińska” (PLB100001)
oraz obszar mający znaczenie dla Wspólnoty – projektowany Specjalny Obszar Ochrony
Siedlisk Pradolina Bzury i Neru (PLH100006), obszary położone na północ od granic
Siedlisk Polany Puszczy Bolimowskiej (PLH100028), położony na północny – wschód od
granic Gminy, w odległości około 14 km;
Siedlisk Dolina Rawki (PLH100015), położony na północny - wschód od granic Gminy,
Siedlisk Dąbrowy Świetliste koło Redzenia (PLH100019), położony na południe od granic
Siedlisk Buczyna Gałkowska (PLH100016), położony na południowy - zachód od granic
Siedlisk Grabinka (PLH140044), położony na północny - wschód od granic Gminy,
w odległości około 20 km.
Najważniejsze źródła zanieczyszczeń środowiska na terenie Gminy to:
1) emisja powierzchniowa związana z tzw. niską emisją z indywidualnych systemów
grzewczych;
2) emisja pochodzenia komunikacyjnego;
3) ponadregionalne zanieczyszczenia gazowe i pyłowe pochodzące spoza obszaru Gminy;
4) droga kolejowa o znaczeniu krajowym Warszawa – Katowice;
40
7) stosowanie w nadmiernych ilościach nawozów i środków ochrony roślin w lasach
i na gruntach rolnych;
8) nieuporządkowana gospodarka ściekowa w jednostkach osadniczych – dysproporcja
w rozwoju pomiędzy siecią wodociągową oraz siecią kanalizacji sanitarnej;
9) „nieszczelny” system gospodarki odpadami oraz mało efektywny system zbiórki
selektywnej.
10) nieprawidłowo prowadzone zabiegi melioracyjne powodujące przesuszenie gruntów
i powodujące wymywanie substancji organicznych z gleb;
11) dwie linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia 110 kV oraz 3 stacje bazowe telefonii
komórkowej, będące źródłem pola elektromagnetycznego.
W Gminie nie ma zlokalizowanych zakładów, które można by było zakwalifikować do grupy
obiektów, spełniających wymagania zakładu o zwiększonym ryzyku lub zakładu o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Podstawowym źródłem zagrożeń nadzwyczajnych związanych z ryzykiem wystąpienia awarii
jest na terenie Gminy transport ładunków niebezpiecznych prowadzony za pośrednictwem
transportu kolejowego oraz możliwość wystąpienia awarii w obrębie stacji paliw z autogazem,
zlokalizowanej w miejscowości Lipce Reymontowskie.
Oprócz w/w zagrożeń cywilizacyjnych mogą wystąpić zagrożenia naturalne, takie jak: pożary,
wichury, podtopienia.
Stopień przekształcenia obszaru Gminy jest zróżnicowany i uzależniony zarówno od
współczesnego jak i dawnego sposobu użytkowania terenów. Tereny istniejącej zabudowy
charakteryzuje wysoki stopień przekształcenia. Jest to wynikiem między innymi wznoszenia
obiektów kubaturowych oraz budowy infrastruktury technicznej i komunikacyjnej towarzyszącej
zabudowie. Poza terenami zabudowanymi obszar Gminy został w dość wysokim stopniu
przekształcony w wyniku długoletniej rolniczej działalności człowieka (grunty orne, użytki zielone).
Pierwotna szata roślinna obszaru Gminy, którą stanowiły lasy, została w większości usunięta.
W przypadku gruntów ornych zmianie uległy również gleby – ich naturalny układ został
zniszczony m.in. przez powstanie warstwy płużnej.
terenie Gminy nie są silnie zagrożone niekorzystnym wpływem otoczenia.
W Studium zaproponowano szereg działań zmierzających do ochrony zasobów środowiska
przyrodniczego, poprawy jego stanu oraz umożliwienia korzystnej koegzystencji człowieka
i przyrody na terenie Gminy. Wyznaczone główne kierunki rozwoju mają służyć realizacji
postawionych celów i przyczynić się do wzbogacania walorów środowiska Gminy. Za
najważniejsze działania można uznać: utrzymanie ciągów i węzłów ekologicznych, respektowanie
zakazu zabudowy na wskazanych obszarach. Proponowane działania mają doprowadzić również
do poprawienia jakości wód powierzchniowych, powietrza, gleb oraz zasobów wód podziemnych
m.in. poprzez rozbudowę systemu kanalizacji sanitarnej, gospodarowanie na terenach rolnych
zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej, produkcję i wykorzystanie energii ze źródeł
odnawialnych oraz budowę zbiornika retencyjnego „Wola Drzewiecka” na rzece Uchance.
Postulowane w Studium poszerzenie istniejących terenów mieszkaniowych i inwestycyjnych
kosztem wolnych obecnie od zabudowy terenów rolniczych ma ograniczony zasięg
i koncentrować się będzie na zwiększaniu intensywności zabudowy w obrębie obecnie
zurbanizowanych obszarów. Dla planowego i racjonalnego sposobu kształtowania zabudowy
zaproponowano w Studium wartości jakie powinny w planach miejscowych przyjmować wskaźniki
kształtowania i zagospodarowania terenu.
Wśród pozostałych, istotnych postulatów Studium, znalazły się: konieczność wprowadzania
rozwiązań technicznych przy budowie elementów liniowych infrastruktury umożliwiających
przemieszczanie się zwierząt w poprzek, konieczność prowadzenia rekultywacji na
zdegradowanych terenach, ze wskazaniem kierunku rolniczego, leśnego lub wodnego
rekultywcji, konieczność poprawy stanu technicznego dróg, konieczność zwiększania lesistości
Gminy poprzez wprowadzanie zalesień na terenach gleb VI i V, ewentualnie IV klasy
41
bonitacyjnej, konieczność zachowania pasów wolnych od zabudowy wzdłuż ciągów
infrastrukturalnych oraz wzdłuż rzek.
Na terenie Gminy Studium dopuszczono realizację przedsięwzięć mogących zawsze
znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, zgodnie z rozporządzeniem
Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213 poz. 1397). Proponowanych przedsięwzięć
jest 5, w tym dla 3 wskazano konkretne lokalizacje i przebiegi na terenie Gminy.
Podczas konstruowania zapisów Studium wzięto pod uwagę zasady określone w koncepcji
przestrzennego zagospodarowania kraju, przeniesiono ustalenia polityki przestrzennej
z dokumentów o zasięgu regionalnym i lokalnym, w tym m.in. Planu zagospodarowania
przestrzennego województwa łódzkiego (2010 r.).
Znaczące oddziaływanie na środowisko związane jest z wykorzystaniem zasobów środowiska
na potrzeby rozwoju społeczno – gospodarczego, infrastruktury technicznej i komunikacyjnej.
Tereny położone w strefie planowanych inwestycji komunikacyjnych, mieszkaniowych,
usługowych oraz produkcyjnych narażone są na wystąpienie znacznych oddziaływań.
Podczas sporządzania projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego, przy braku informacji o planowanych przedsięwzięciach na danym terenie,
określenie przyszłych oddziaływań na środowisko jest niepełne i ma charakter ogólny.
Oddziaływania będą występowały w fazie budowy poszczególnych obiektów, ich eksploatacji
i likwidacji, a ich natężenie będzie zróżnicowane. Niemniej jednak, realizacja ustaleń
projektowanego dokumentu w zakresie zagospodarowania skutkować może zjawiskami, takimi
jak: wprowadzeniem gazów i pyłów do powietrza, wytwarzaniem odpadów, wprowadzaniem
ścieków do wód lub ziemi,
zanieczyszczeniem gleb, przekształceniem naturalnego
ukształtowania terenu, emitowaniem hałasu, emitowaniem pól elektromagnetycznych, ryzykiem
wystąpienia poważnych awarii.
Oddziaływania na środowisko mogą mieć charakter bezpośredni (pierwotny) związany
bezpośrednio z realizowaną inwestycją, lub pośredni (wtórny), które obejmują te zmiany
w środowisku jakie mogą wystąpić w wyniku już zrealizowanej inwestycji lub dodatkowych
przedsięwzięć z nią związanych. Ze względu na czas, w jakim będą występować, oddziaływania
na środowisko podzielono na cztery grupy: oddziaływania chwilowe, stałe, krótkoterminowe
i długoterminowe.
Realizacji ustaleń projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego będzie miała zróżnicowany wpływ na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura
2000, ich integralność oraz poszczególne elementy środowiska, krajobraz, zdrowie ludności,
zabytki oraz dobra materialne. W prognozie zanalizowano szczegółowo poszczególne
oddziaływania.
Osobnej analizie poddano przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco lub zawsze
znacząco oddziaływać na środowisko przyrodnicze. . Proponowanych przedsięwzięć jest 5,
w tym dla 3 wskazano konkretne lokalizacje i przebiegi na terenie Gminy. Pozostałe mogą być
realizowane na terenie całej Gminy z zachowaniem odpowiednich wymogów lub plan ich
realizacji jest przedsięwzięciem wybiegającym daleko w przyszłość. W wyniku przeprowadzonej
analizy stwierdzono, że realizacja tych przedsięwzięć przyniesie w ostatecznym rozrachunku
więcej korzyści niż negatywnych skutków. Dla części z nich, z powodu braku szczegółowych
danych (np. lokalizacji, wysokości wiatraków), nie jest możliwe określenie jednoznacznie jakie
skutki przyniosą. Jednak całkowite uniknięcie rozwiązań, potencjalnie skutkujących negatywnym
oddziaływaniem na środowisko przyrodnicze jest niemożliwe.
Ze względu na oddalenie Gminy od granic państwa, skutki realizacji ustaleń Studium nie mają
znaczenia transgranicznego w rozumieniu art. 58 ustawy Prawo Ochrony Środowiska.
W tekście Studium odniesiono się do podstawowych dokumentów określających zasady
zrównoważonego rozwoju oraz traktujących o szeroko pojętej ochronie środowiska na szczeblu
krajowym, regionalnym oraz lokalnym, takich jak m.in. Plan zagospodarowania przestrzennego
województwa łódzkiego, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Lipce Reymontowskie czy Program
Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Lipce Reymontowskie na lata
2010-2013 z uwzględnieniem lat 2014-2017;
42
Zaproponowane w Studium kierunki rozwoju Gminy podporządkowano tym dokumentom.
Zapisy Studium uwzględniają realizację celów zawartych w opracowaniach, w szczególności
dotyczących kształtowania podsystemu biologicznego, ochrony zasobów wodnych, powietrza
i klimatu akustycznego, powierzchni ziemi i gleb oraz systemu obszarów chronionych.
Gmina posiada aktualnie obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego oraz Plan zagospodarowania przestrzennego, zawierające
zapisy dotyczące m.in. ochrony środowiska przyrodniczego, stworzone w oparciu
o nieobowiązującą Ustawę z dnia 7 lipca 1994 o zagospodarowaniu przestrzennym. Zmiana
Studium dostosowuje zapisy do aktualnych norm prawnych oraz wprowadza nowe zapisy
dotyczące ochrony środowiska (np. o konieczności zapewnienia przejść dla zwierząt przez
drogi).
W przypadku braku realizacji ustaleń Studium, potencjalne zmiany w środowisku będą
zbliżone do zmian, które spowoduje wprowadzenie zapisów projektowanego Studium. Aktualne
będę nadal zapisy obowiązującego obecnie Studium oraz Planu Gminy, a także szereg
uregulowań prawnych zawartych w przepisach odrębnych (np. lasy chronione są przed zmianą
przeznaczenia Ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych). Brak nowego Studium, a więc brak
uszczegółowienia poprzednich ustaleń może
skutkować brakiem poprawy stanu
i funkcjonowania środowiska przyrodniczego w Gminie oraz brakiem wykształcenia powiązań
pomiędzy poszczególnymi elementami struktury ekologicznej na terenie Gminy.
W Studium przedstawiono propozycje zapobiegania, łagodzenia i kompensacji negatywnego
wpływu realizacji niektórych zapisów Studium na środowisko, które służyć mają całkowitemu lub
częściowemu zrównoważeniu negatywnych oddziaływań na środowisko. Wskazano konieczność
uwzględnienia zaproponowanych działań na dalszych etapach procesu decyzyjnego (plany
zagospodarowania przestrzennego, decyzje administracyjne i in.).
W Prognozie proponuje się prowadzenie systematycznego monitoringu zmian jakie będą
zachodzić w wyniku realizacji zapisów Studium. Wskazano dziedziny i zagadnienia, które
powinny być poddane monitoringowi, zaproponowano częstotliwość przeprowadzania
monitoringu co najmniej raz na rok. Zaproponowane mierniki, postulowany rozwój Systemu
Informacji Przestrzennej oraz możliwość korzystania z danych zbieranych przez inne instytucje
powinny gwarantować możliwość uzyskania wiarygodnych i rzetelnych informacji o zmianach
w środowisku. Proponuje się miejsca, które powinny być objęte monitoringiem ze względu na
lokalizację przedsięwzięć stanowiących lub mogących stanowić zagrożenie dla środowiska.
Zgodnie z koniecznością respektowania zasady zrównoważonego rozwoju zapisy Studium
uwzględniają konieczność równoważenia społeczno – ekonomicznych celów rozwoju z celami
środowiskowymi.
43

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

Transkrypt

Podobne dokumenty

Przemówienie wyg³oszone w dniu 11 listopada podczas mszy

ZAŚWIADCZENIE Zaświadcza się, że Pan/i

Tutaj nekrolog Ojca Mieczysława

Obwieszczenie o wszczęciu postępowania

Komunikat z posiedzenia Rady Miejskiej w Żywcu