KATASTROFY BUDOWLANE w 2009 roku

GŁÓWNY URZĄD
NADZORU
BUDOWLANEGO
KATASTROFY BUDOWLANE
w 2009 roku
Warszawa, luty 2010 rok
1.Wstęp
Katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu
budowlanego lub jego części, a takŜe konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów
formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów (art. 73 ust.1 ustawy - Prawo
budowlane).
Postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrof prowadzi właściwy
miejscowo organ nadzoru budowlanego I instancji – powiatowy lub wojewódzki inspektor
nadzoru budowlanego (art. 76 ust.1 pkt 1 w związku z art. 74 ustawy - Prawo budowlane).
Postępowanie to moŜe przejąć organ wyŜszego stopnia – wojewódzki inspektor nadzoru
budowlanego oraz Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (art. 77 ustawy - Prawo
budowlane). Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego tylko dwa razy przejął postępowanie
wyjaśniające – w 1995 r. po wybuchu gazu w piwnicy XI kondygnacyjnego budynku
mieszkalnego w Gdańsku Wrzeszczu, gdzie były 44 ofiary śmiertelne oraz w 2006 r.
po zawaleniu się dachu pawilonu wystawienniczego Międzynarodowych Targów Katowickich
w Chorzowie, gdzie zginęło 65 osób.
Osoby
odpowiedzialne
za
powstanie
katastrofy
budowlanej
podlegają
odpowiedzialności zawodowej oraz karnej. Odpowiedzialność zawodowa dotyczy osób
pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, tj. projektanta, kierownika
budowy (robót), inspektora nadzoru inwestorskiego, którzy posiadają odpowiednie
uprawnienia budowlane i są członkami właściwej okręgowej izby zawodowej.
Informacje o zaistniałych katastrofach przekazywane są do GUNB przez
powiatowych i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego w ramach zadań
i kompetencji określonych w art. 76 ust.1 pkt 2 ustawy - Prawo budowlane. Na podstawie
tych informacji w Urzędzie prowadzony jest rejestr katastrof budowlanych. Od 2008 r.
rejestr prowadzony jest w formie elektronicznej za pomocą systemu e-katastrofy.
2. Katastrofy budowlane w 2009 roku
W 2009 roku zarejestrowano 269 katastrof budowlanych, w tym 2 katastrofy
na terenach zamkniętych.
Postępowanie wyjaśniające przyczyny i okoliczności wystąpienia katastrof
przez organy terenowe nadzoru budowlanego zostało zakończone dla 113 katastrof,
natomiast dla 156 katastrof postępowania nie zostały zakończone, a ostateczne przyczyny
ich powstania zostaną podane w terminie późniejszym. Niniejsza analiza została opracowana
z uwzględnieniem zarówno ostatecznych, jak i wstępnie określonych przyczyn katastrof.
Katastrofy budowlane w 2009 r.
z podziałem na województwa
78
44
31
21
17
4
10
2
20
4
3
18
1
3
9
4
do
ku
ln
ja
oś
w
lą
sk
sk
oie
po
m
or
sk
ie
lu
be
ls
ki
e
lu
bu
sk
ie
łó
dz
m
ki
ał
e
op
ol
m
sk
az
ie
ow
ie
ck
ie
op
o
ls
po
ki
dk
e
ar
pa
ck
ie
po
dl
as
ki
po
e
m
or
sk
ie
ś
ś
l
ąs
w
w
ię
ar
ki
to
e
m
k
iń
r
zy
sk
sk
oie
m
az
u
w
rs
ie
za
ki
lk
ch
e
o
po
od
ls
ni
ki
op
e
om
or
sk
ie
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1
Spośród 269 katastrof budowlanych zarejestrowanych w 2009 r.:
199 spowodowanych było zdarzeniami losowymi, tzn. powstały na skutek działania
sił natury (silnych wiatrów, obfitych opadów śniegu, poŜarów, powodzi), jak równieŜ
wybuchów gazu (metanu, propan-butanu), uderzenia samochodu w budynek,
wybuchów kotłów c.o., itp.,
65 katastrof nie wynikało ze zdarzeń losowych,
dla 5 katastrof nie ustalono przyczyn.
•
•
•
Udział katastrof budowlanych niewynikających z przyczyn losowych, w ogólnej liczbie
katastrof, wynosi 24%. Podstawową przyczyną tych katastrof był zły stan techniczny
obiektów budowlanych. Zdecydowanie więcej było katastrof spowodowanych przyczynami
losowymi, poniewaŜ ich udział w ogólnej liczbie katastrof wynosił 76%. Przyczyną 124 takich
katastrof (czyli 62% wszystkich) były trąby powietrzne i huragany, głównie
w województwach:
- wielkopolskim (59 katastrof w lipcu 2009 r.)
- łódzkim (26 katastrof w lipcu 2009 r.)
- podlaskim (14 katastrof w maju 2009 r.)
Katastrofy budowlane w 2009 r.
spowodowane przyczynami losowymi
140
124
120
100
80
60
40
24
22
20
13
9
7
0
wiatr
poŜary
wybuch
wybuch prop.
me tanu
but.
powódź
i nne
Katastrofy budowlane w 2009 r.
nie wynikające z przyczyn losowych
40
36
35
30
25
22
20
15
10
7
5
0
zły stan te chni czny
brak wykonani a
ni e prze strze gani e
wymaganych obowi ązków
te chnologi i wykonani a
prze z właści ci e la lub
zarządcę
2
Struktura katastrof budowlanych z uwagi na czas ich wystąpienia przedstawia się
następująco:
•
5 w trakcie budowy obiektu,
•
12 w istniejącym obiekcie podczas rozbudowy, nadbudowy, przebudowy i remontu,
•
6 podczas rozbiórki całego obiektu,
• 246 podczas uŜytkowania obiektu.
Katastrofy obiektów budowlanych w 2009 r.
wg kryterium czasu ich wystąpienia
300
246
250
200
150
100
50
12
5
6
0
budowa
roboty w istn.
rozbi órka
e ksploatacja
obie kcie
Najwięcej katastrof dotyczyło budynków gospodarczych lub inwentarskich (117), tj.
43% wszystkich katastrof oraz budynków mieszkalnych (97) tj. 36%. Znaczna liczba
zniszczeń tych budynków spowodowana była przez trąby powietrzne czy huragany.
Struktura katastrof budowlanych w 2009 r.
wg rodzajów obiektów budowlanych
140
117
120
100
97
80
60
40
24
20
2
8
11
10
0
budynki
budynki
mieszkaniowe zamieszkania
zbiorowego i
rekreacji
obiekty
przemysłowe
obiekty
uŜyteczności
publicznej
budynki
magazynowe
budynki
gospodarcze
inne budowle
3
Natomiast ze względu na technologię wykonania obiektów, które uległy zniszczeniu,
najwięcej katastrof zarejestrowano dla obiektów budowanych w technologii tradycyjnej –
251, a w uprzemysłowionej - 18. Ze względu na konstrukcję, dominowały katastrofy
obiektów murowanych (142), mniej było katastrof obiektów budowanych w technologii
mieszanej (79) oraz drewnianych (20).
Konstrukcje obiektów budowlanych, które uległy katastrofie w 2009 r.
160
142
140
120
100
79
80
60
40
20
20
15
8
5
0
murowa
dre waniana
mie szana
stalowa
Ŝe lbe towa
inne
Najwięcej zniszczeń odnotowano w obiektach uŜytkowanych kilkadziesiąt lat:
• od 30 do 70 lat (122 obiektów),
• powyŜej 70 lat (70 obiektów).
Czas eksploatacji obiektów budowlanych, które uległy katastrofie w 2009 r.
140
122
120
100
80
70
55
60
40
20
14
0
< 10 lat
10-30 lat
30-70 lat
> 70 lat
4
Ze względu na wysokość obiektów budowlanych, najwięcej zniszczeń dotyczyło
obiektów niskich, tzn. do 12 m wysokości nad poziomem terenu (203 obiekty), natomiast
ze względu na kubaturę dominowały zniszczenia w budynkach do 1000 m3 (104 obiekty)
oraz w obiektach niekubaturowych (109 obiektów).
Katastrofy budowlane według kryterium wysokości obiektu
250
203
200
150
100
50
50
12
2
2
0
< 12m
12 - 25 m
25 - 55 m
> 55 m
nie dotyczy
Katastrofy obiektów budowlanych w 2009r. według kryterium kubatury
120
109
104
100
80
60
47
40
20
9
0
< 1000 m3
1000 -10 000 m3
>10 000 m3
niekubaturowe
W roku 2009 w wyniku zarejestrowanych katastrof budowlanych 39 osób poniosło
śmierć, 76 zostało rannych. Ogólna liczba poszkodowanych wynosiła 115 osób. Na tak
wysoką liczbę poszkodowanych znaczący wpływ miał poŜar budynku socjalnego w Kamieniu
Pomorskim w kwietniu 2009 r., w którym zginęło 21 osób, a 21 zostało rannych.
5
4. Podsumowanie i wnioski
Analiza katastrof budowlanych, które zarejestrowano w 2009 roku, a takŜe wyniki
działań inspekcyjno – kontrolnych prowadzonych przez organy nadzoru budowlanego
wskazują, Ŝe decydujący wpływ na skalę i zakres katastrof miały, podobnie jak w latach
ubiegłych, zdarzenia losowe.
Wśród zdarzeń losowych dominowały w roku 2009 katastrofy związane z bardzo
silnym wiatrem. W trzech ostatnich latach zaobserwowano znaczne zwiększenie liczby takich
katastrof. W roku 2006 było ich 55 (16% wszystkich katastrof), w roku 2007 - 401 (77%
wszystkich katastrof), natomiast w roku 2008 ich liczba wyniosła juŜ 912 (82% wszystkich
katastrof). Wprawdzie w roku 2009 liczba ta zmalała do 124, ale ich udział w ogólnej liczbie
katastrof był znaczny (62%). Potwierdza to słuszność obserwacji klimatologów, którzy
uwaŜają Ŝe gwałtowne zjawiska przyrodnicze, typu trąby powietrzne i tym podobne,
są skutkiem globalnego ocieplenia i naleŜy się liczyć z tym, Ŝe w przyszłych latach nie tylko
wzrośnie ich liczba, ale równieŜ gwałtowność. W tym kontekście moŜna stwierdzić,
Ŝe na występowanie katastrof spowodowanych zdarzeniami losowymi, w szczególności
wynikających z oddziaływania sił natury, wpływ działań człowieka jest nieznaczny, poniewaŜ
podczas projektowania obiektów budowlanych nie uwzględnia się obciąŜeń mogących
występować w sytuacjach ekstremalnych.
W związku z występowaniem w ostatnich latach znacznej liczby katastrof
spowodowanych silnym wiatrem, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego uznał za celowe
podjęcie działań przyspieszających przyjęcie pakietu Eurokodu 1 do przepisów
obowiązujących w Polsce, poniewaŜ posiada on parametry obliczeniowe o ok. 40% wyŜsze niŜ
obowiązująca „Polska Norma PN-77B-02011 ObciąŜenia w obliczeniach statycznych.
ObciąŜenia wiatrem” i wystąpił w 2008 r. do Ministra Infrastruktury z prośbą
o przyspieszenie tych działań. W ostatniej nowelizacji rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie, która weszła w Ŝycie 8 lipca 2009 r. w załączniku nr 2, powołano
jako obowiązującą normę PN-EN 1991 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje. NaleŜy
jednak zauwaŜyć, Ŝe stosowanie zwiększonych parametrów nie zabezpieczy nas całkowicie
przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych, choć oczywiście moŜe w znacznym
stopniu zabezpieczyć przed bardzo silnym wiatrem dachy tych budynków, które będą
projektowane wg znowelizowanej normy.
Opracowanie:
Departament Prawno-Organizacyjny GUNB
6