Przywództwo polityczne - Instytut Nauk Politycznych UW
Transkrypt
Przywództwo polityczne - Instytut Nauk Politycznych UW
Instytut Nauk Politycznych UW kierunek „politologia” – stacjonarne Rok akademicki 2011/2012 KONWERSATORIUM PRZYWÓDZTWO POLITYCZNE (Wykaz zagadnień i literatury) Cele konwersatorium: Studenci powinni: zdobyć podstawową wiedzę z zakresu psychologii przywództwa politycznego; poznać aparat kategorialny i umieć posługiwać się nim do opisu i wyjaśniania psychologicznych zjawisk i procesów w obszarze przywództwa politycznego; stawiać tezy i hipotezy, rozpoznawać i wyjaśniać psychologiczne mechanizmy wyłaniania i funkcjonowania przywódców politycznych i elit władzy we współczesnym świecie; identyfikować modele przywództwa politycznego; formułować problemy badawcze na podstawie zalecanej literatury; nabyć kompetencje i umiejętności praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy w obserwacji i analizie sceny politycznej, ale takŜe w kierowaniu zespołami ludzkimi. Forma i metody zajęć: • wprowadzenie i dyskusja nad teorią i metodologią badań przywództwa politycznego na podstawie zaleconej literatury (metody aktywizujące); • prezentacja modeli przywództwa politycznego (z wykorzystaniem środków multimedialnych) Warunki zaliczenia przedmiotu (kryteria) • udział w konwersatorium; • napisanie pracy semestralnej (praca zespołowa lub indywidualna); • prezentacja wyników pracy własnej na zajęciach; Weryfikacja efektów kształcenia: • ocena aktywności na zajęciach, w tym stopnia opanowania zalecanej literatury; • kolokwium (część teoretyczno-metodologiczna zajęć); • ocena prezentacji multimedialnych studentów i znajomości zalecanej literatury; • zaliczenie końcowe na ocenę (test) I. Polityka – władza – przywództwo Zagadnienia: Przywództwo w tradycji badawczej; współczesne kierunki badań nad przywództwem; etymologia przywództwa; przywództwo i pojęcia bliskoznaczne (władza i przywództwo; przewodzenie a sprawowanie władzy, przywództwo i elity i in.); podstawowe cechy przywództwa politycznego; próba definicji przywództwa politycznego. Zalecana literatura 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. P. śukiewicz, Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2011, s. 47-50; 69-82) B. Kaczmarek, Przywództwo polityczne a przywództwo organizacyjne, w: T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne, „Studia Politologiczne”, INP UW, 2001, vol V. U. Jakubowska, Czym jest przywództwo polityczne?, w: T. Bodio (red), Przywództwo polityczne, wyd. cyt.; tejŜe autorki: Przywództwo polityczne, w: K. SkarŜyńska (red.), Psychologia polityczna, Poznań 1999. T. Biernat, Józef Piłsudzki – Lech Wałesa. Paradoks charyzmatycznego przywództwa, Toruń 1999 (s. 14-24). J. Nocoń, Elity polityczne, Toruń 2005. J. Nocoń, A. Laska, Teoria polityki. Wprowadzenie, Warszawa 2005 (część trzecia). K. Pałecki, Przywództwo jako kategoria teoretyczna i przedmiot oczekiwań społecznych, w: L. Rubisz, K. Zuba (red.) Przywództwo polityczne…wyd. cyt. M. G. Hermann, Elementy przywództwa, w: Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, Wybór i opracowanie J. Szczupaczyński, Warszawa 1995, t 2. II. Koncepcje przywództwa politycznego Zagadnienia: W poszukiwaniu paradygmatu; koncepcje przywództwa; podejścia badawcze; modele przywództwa: naturalny, ewolucyjny, charyzmatyczny, partycypacyjny; decyzyjny, sytuacyjny, 2 motywacyjny, transformacyjny, transakcyjny, etosowo – transakcyjny, kulturowy, funkcjonalny, autorytarny, klanowy i in. Zalecana literatura: 1. 2. T. Biernat, Józef Piłsudzki – Lech Wałesa…. wyd. cyt.,(część I – przegląd koncepcji przywództwa). L. Kanarski, Przywództwo we współczesnych organizacjach, Warszawa 2005. (przegląd koncepcji przywództwa; źródła przywództwa w wybranych koncepcjach – tabela s.108). 3. James MacGregor Burnus, Władza przywódcza, w: Władza i społeczeństwo. Antologia…wyd.cyt., t. 1. 4. P. śukiewicz, Przywództwo polityczne…, wyd. cyt.; s. 53-63; s. 132-143. 5. J. Zdański, W poszukiwaniu optymalnego modelu przywództwa, w: A. Kasińska-Metryka (red.), Studia nad przywództwem politycznym. Ustalenia metodologiczne i praktyka, Toruń 2011. 6. A. Borkowski, Modele przywództwa w naukach społecznych, „Prakseologia” 1998, nr 138. 7. Porębski L, Behawioralny model władzy, Kraków 1996. 8. K. Zuba, Przywództwo w teorii nauk politycznych, w: L. Rubisz, K. Zuba (red.) Przywództwo polityczne…, wyd. cyt. (przegląd modeli przywództwa). 9. K. Przybył, Przywództwo sytuacyjne w polityce, w: W. Konarski, A. Durska, Sz. Bachrynowski (red.), Kryzys Przywództwa we współczesnej polityce, Academica, Warszawa 2011; 10. T. Bodio (red.), Przywództwo, elity i transformacje w krajach WNP, Warszawa 2010, t 1; 11. T.Bodio, W. Jakubowski (red.), Przywództwo i elity polityczne w krajach WNP, Warszawa 2010, t 2. 12. J. Ćwiek-Karpowicz, Rosyjska elita władzy centralnej w latach 2000-2008, Warszawa 2011. III. Typy i style przywództwa politycznego Zagadnienia: Cywilizacyjne formy przywództwa; kryteria klasyfikacji typów przywództwa; typy przywództwa; rodzaje i style przywództwa; funkcje przywództwa; przywództwo kompetencyjne; przywództwo: między demokracją a totalitaryzmem; między autorytetem a przymusem, przemocą i strachem; typy, format i style przywództwa w państwach transformacji ustrojowej. Zalecana literatura: 1. 2. 3. 4. A.Axelrod, Ch. Philips, Władcy, tyrani, dyktatorzy, Warszawa 2000. T. Biernat, Józef Piłsudzki – Lech Wałesa….wyd. cyt. B. Barber, Imperium strachu. Wojna, terroryzm i demokracja, Warszawa 2005., E. Canetti, Masa i władza, Warszawa 1996 (elementy władzy – s.322; rozkaz -s. 346; aspekty władzy – s.444). 5. A. Chodubski, Cywilizacyjne formy przywództwa, w: L. Rubisz,K. Zuba (red.) Przywództwo polityczne…wyd. cyt. 6. N. B. Enkelmann, Charyzma, Warszawa 2000. 7. K. Karwat, Charyzma i pseudocharyzma, T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne…wyd.cyt.; tegoŜ autora: Wielkość – wybitność – przeciętność – mierność. Skala jakości polityków. „Studia Politologiczne 1996, vol 1; Figuranctwo jako paradoks uczestnictwa, Warszawa 2004; Manipulacyjna funkcja przywództwa, w: W. Konarski, A. Durska,Sz. Bachrynowski (red.), Kryzys Przywództwa…wyd.cyt. 8. L. Kanarski, Przywództwo…wyd. cyt. 9. Z Pietraś, Decydowanie polityczne, Warszawa - Kraków 1998. 10. F. Ryszka, Nauka o polityce, Warszawa 1984 (strach, lęk, trwoga, obawa, zawiść – s.107 i nast.; jednostki przywódcze, autorytet – 247 i nast.) 11. M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa 1984. 12. K. Zuba, Przywództwo w teorii nauk politycznych…wyd. cyt. (funkcje przywództwa – s 25 i nast.) 13. E.M. Marciniak, Kompetencje przywódcy politycznego (w:) T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne, wyd. cyt. s. 97–110. 14. F. Gołembski, Odpowiedzialność przywódcy, T. Bodio (red). Przywództwo polityczne…wyd. cyt. 15. L. Kanarski, Przywództwo…wyd. cyt. (potencjał psychologiczny kompetencji przywódczych – 119 i nast.) 16. T. Klementewicz, Historia nie osądzi. Z problemów wartościowania jakości przywódców politycznych, T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne…wyd. cyt. 17. W. Szostak, Przywództwo polityczne a „wodzostwo, w: A. Kasińska-Metryka (red.), Studia nad przywództwem politycznym. Ustalenia metodologiczne i praktyka, Toruń 2011. IV. Psychologiczna uwarunkowania przywództwa politycznego Zagadnienia: Osobowość i polityka; paranoja i inne rodzaje psychopatologii przywództwa; charyzma i narcyzm; biografia i psychobiografia jako metody badawcze; biografie wybitnych przywódców politycznych. Zalecana literatura: 1. Dawid O. Sears,Leonie Buddy, Robert Jervis, Psychologia polityczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków 2008 (D. G. Winter, Osobowość a zachowania polityczne 101-133). 2 3 2. M. Mankowicz, Przywódcy polityczni współczesnego świata. MęŜowie stanu, demokraci i tyrani, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007. 3. A Chodubski, Neurastenicy i władza w dziejach cywilizacji, T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne…wyd. cyt. 4. T. Bodio, Świadomość a zachowania polityczne, Warszawa 1987, wyd. drugie 1991. 5. Z. Pietraś, Decydowanie polityczne, Warszawa-Kraków 1998. (rozdział IV, Proces decydowania emocjonalnego). 6. W. McKinely Runyan, Historie Ŝycia a psychobiografia, Warszawa 1992. 7. R. Robins, J. Post, Paranoja polityczna, Warszawa 1999. 8. A. Kępiński, Rytm Ŝycia, Kraków 2000 (Psychopatologia władzy, Z psychopatologii nadludzi i in). 9. Li Zhisui, Mao. Prywatne Ŝycie przewodniczącego, Warszawa 1996. 10. R. Stefoff, Saddam Husajn, Warszawa 2000. 11. A. Axelrod, Ch. Philips, Władcy, tyrani, dyktatorzy, LEKSYKON, Warszawa 2000. 12. A. Neumayr, Dyktatorzy i medycyna, Warszawa 1999. 13. P. śukiewicz, Przywództwo polityczne…, wyd. cyt.; s. 132- 172. 14. W. Szostak, Przywództwo polityczne a „wodzostwo”, w: A. Kasińska-Metryka (red.), Studia nad przywództwem politycznym…wyd.cyt. 15. J. Potulski, Przywództwo narcystyczne jako specyficzna cecha wieku informacji, w: A. KasińskaMetryka (red.), Studia nad przywództwem politycznym…wyd.cyt. 16. J. Sielski, Wzory osobowościowe przywódców politycznych krajów WNP, w: Przywództwo, elity i transformacje w krajach WNP, Warszawa 2010. 17. J. Fiszer, Władimir Putin – dlaczego zaufała mu cała Rosja? Specyficzne formy przywództwa politycznego, w: T. Bodio, W. Jakubowski (red.), Przywództwo i elity polityczne…wyd.cyt. Prace wydane w ramach serii edytorskiej: „Galeria tyranów XX wieku” (i inne opracowania poświęcone biografiom przywódców). V. Magia marketingu politycznego – rywalizacja polityczna, mechanizmy i instrumenty legitymizacji przywódców Zagadnienia: Mechanizmy rywalizacji politycznej w państwach demokratycznych; rola marketingu politycznego; polityka bez „ideologii” – sztuka bycia wybranym; kreacja wizerunku przywódcy na rynku politycznym; autoprezentacja; rola języka i mowy; perfidia i inne metody manipulacji językowej mowa ciała; język i media; analiza stylów języka i mowy wybranych polityków na polskiej scenie politycznej. Zalecana literatura: 1. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. A. Antoszewski, Wzorce rywalizacji politycznej we współczesnych demokracjach europejskich, Wrocław 2004; tegoŜ autora: Instytucjonalne uwarunkowania rywalizacji politycznej w państwach proradzieckich, w: T. Bodio (red.), Przywództwo, elity i transformacje …wyd., cyt. P. śukiewicz, Przywództwo polityczne…, wyd. cyt. (rozdz.6: Marketingowe aspekty przywództwa politycznego). A. Kasińska-Metryka, K. Kasowska-Pedrycz, Socjotechnika w polityce – wczoraj i dziś, Kielce 2009. J. Sielski, M. Czerwiński, Partie polityczne – przywództwo partyjne, Toruń 2008. T. Bodio, Między romantyzmem i pragmatyzmem, cyt. wyd. S. Filipowicz, Mit i spektakl władzy, Warszawa. M. Urban, Mechanizmy legitymizacji przywódców politycznych w świetle teorii i praktyki marketingu politycznego, „Studia Politologiczne…wyd. cyt. E. Pietrzyk - Zieniewicz, Kreacja wizerunku przywódcy politycznego (style argumentacji), T. Bodio (red), Przywództwo polityczne…wyd. cyt. M. Karwat, Sztuka manipulacji politycznej, Toruń 1998; tegoŜ autora: O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika, Warszawa, PWN 2007. M. Cichosz, Autokreacja wizerunku polityka na przykładzie wyborów prezydenckich w III RP, Toruń 2003. G.P. Maj (red.), Komunikacja marketingowa w czasach nieufności, Radom 2007. Język a kultura, tom 11 – Język polityki a współczesna kultura polityczna, pod red. J. Anusiewicza i B. Ścińskiego, Wrocław 1994 (artykuły: Co to jest język polityki; Wykorzystanie ironii w walce politycznej; Przyklejanie etykietek, czyli o negatywnym określeniu przeciwnika). M. Krysińska, Jak politycy komunikują się z wyborcami. Analiza języka polityków na przykładzie rozmów prowadzonych w telewizji polskiej oraz Internecie, Warszawa 2004. Allan Pease, Język ciała. Jak czytać myśli ludzi z ich gestów,1997. R.B. Cialdini, Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, Gdańsk GWP 2001. M.L. Knapp,J.A. Hall, Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich, Wrocław 1997. E. Thiel, Mowa ciała zdradza więcej niŜ tysiąc słów, 1992. 3 4 VI. Przywództwo w multikulturowym świecie globalizacji i transformacji Zagadnienia: Globalizacja i tradycyjna polityka; kryzys przywództwa tradycyjnego?; kontury postpolityki; zmiana natury władzy; kryzys przywództwa politycznego?; przywództwo polityczne w świecie postępującej globalizacji i rewolucji naukowo-technicznej i innych zmian cywilizacyjnych; kręgi kultury politycznej a typy przywództwa; związek między reŜimem politycznym a przywództwem; cechy szczególne przywództwa w reŜimach totalitarnych, autorytarnych i demokratycznych; reŜimy i modele przywództwa w wybranych państwach Zalecana lektura: 1. H. A Tofler, Zmiana władzy, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań; Budowa nowej cywilizacji. Poznań 1995. 2. 5. J. Staniszkis, Władza globalizacji, Warszawa 2003. T. T. Bodio, Władza i transformacja, „Rocznik Nauk Politycznych”, Pułtusk, 2004. Bodio (red.), Przywództwo, elity i transformacje krajów WNP, Warszawa 2010, t 1 3. J.Ćwiek-Karpowicz, Rosyjska elita władzy…wyd.cyt. 4. F. Fukuyama, Koniec człowieka, Kraków 2004. 9. B. Kaczmarek, Polityka a władza. Kryzys paradygmatu?, w: T. Klementewicz (red.), Współczesne teorie polityki – od logiki do retoryki, „Studia Politologiczne” 2004, vol 8. 10. U. Beck, Władza i przeciwwładza w erze globalizacji, Warszawa 2005. 11. S. Michałowski, K. Kuć-Czajkowska, Przywództwo lokalne a kształtowanie demokracji partycypacyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Curie-Skłodowskiej, Lublin 2008. 12. A. śukowski (red.) Przywódcy i przywództwo we współczesnej Afryce, „Forum Politologiczne”, Olsztyn 2008. 13. T., Łoś-Nowak, Przywództwo w świecie globalnym, w: L. Rubisz, K. Zuba (red.) Przywództwo polityczne…wyd. cyt. 14. Sz. Kardaś, Rola elit politycznych w konfliktach na obszarze WNP (na przykładzie armeńsko-azerbejdŜańskiego sporu o Górski Karabach), w: T. Bodio, W. Jakubowski (red.), Przywództwo i elity polityczne…wyd.cyt. 15. P.J. Sieradzan, Czerwono-brunatni, Sojusz radykalizmu lewicy i prawicy w Rosji współczesnej, seria Władza, przywództwo, elity, Warszawa 2010; 16. śukiewicz, Przywództwo polityczne…, wyd. cyt. (rozdz.5: Instytucjonalne uwarunkowania przywództwa politycznego; rozdz.7: Przywództwo polityczne w poszczególnych kręgach kulturowych); 17. A. Chodubski, Cywilizacyjne formy przywództwa, w: L. Rubisz, K. Zuba (red.) Przywództwo polityczne…wyd.cyt.; 18. P. Załeski, Tradycyjna kultura polityczna w badaniach nad transformacją w krajach WNP, w; T. Bodio (red.), Przywództwo i elity…wyd. cyt.; 19. A. Wierzbicki, Przywództwo i elity krajów WNP w perspektywie badań etnopolitycznych w transformacji systemowej (na przykładzie państw WNP), w: T. Bodio (red.), Przywództwo, elity i transformacje…wyd.cyt.; 20. T. Bodio, Wyjaśnienie cywilizacyjne w badaniach transformacji państw Azji Centralnej, w: Przywództwo, elity i transformacje…wyd.cyt.; 21. A. śukowski, Przywódcy południowoafrykańscy dwóch epok: Jan Smuts i Nelson Mandela, w: W. Konarski, A. Durska,Sz. Bachrynowski (red.), Kryzys Przywództwa…wyd.cyt. 22. P. Załęski, Kultura polityczna Azji Centralnej, Warszawa 2011. Opracowania na temat przywództwa politycznego w przestrzeni proradzieckiej wydane w serii edytorskiej „Władza, elity, przywództwo” (Warszawa 2010-2011) oraz „Współczesna Azja Centralna” (m.in.: P. Załęski, Elity władzy politycznej Kazachstanu, Warszawa 2006; T. Bodio, P. Załęski, Elity władzy w Azji Centralnej. Tradycja, modernizacja, etnopolityka, Warszawa 2008; T. Bodio, T. Mołdawia, Konstytucje państw Azji Centralnej, Warszawa 2007 VII- XV. Modele przywództwa politycznego (studium przypadków) (rekonstrukcja, diagnoza i prognoza rozwoju współczesnych modeli w wybranych państwach: praca w zespołach i prezentacje multimedialne efektów badawczych) 4 5 Przywództwo polityczne (tematyka i wymogi prezentacji prac multimedialnych ) Tematyka wiodąca : Modele przywództwa politycznego (zakres: modele przywództwa politycznego w wybranych państwach; współczesnych modeli przywództwa politycznego - podobieństwa i specyfika) osobliwości Wskazówki metodyczne: 1. Podstawowe zadanie: próba rekonstrukcji i opisu modelu przywództwa politycznego w wybranym kraju. 2. Prace będą pisane i prezentowane przez zespół (3-4-5 osób). 3. Preferowane metody badawcze: analiza systemowa, metoda neoinstytucjonalna, decyzyjna, biograficzna, porównawcza, statystyczna, behawioralna, psychohistoryczna, normatywna, etnograficzna itp. 4. Prezentacja badań – zgodnie z klasycznymi kanonami (struktura, wstęp, rozdziały, podsumowanie, bibliografia, aneksy). Zwrócić uwagę na kondensację tekstu, wykorzystanie badań empirycznych, tekstów źródłowych, korzystać z technik graficznych przy budowaniu modeli. 5. W pracy naleŜy dąŜyć do wykorzystania oryginalnych materiałów. NaleŜy unikać powierzchowności w analizie i prezentacji tematyki badawczej, dane precyzyjnie dokumentować (źródło informacji itp.). 6. W strukturze pracy naleŜy uwzględnić następujące zagadnienia: • krótka historia przywództwa politycznego – podłoŜe kulturowe, psychohistoryczne (prototypy przywództwa, ewolucja itp.). Socjopolityczne, psychologiczne i kulturowe uwarunkowania współczesnego modelu przywództwa; • konstytucyjne (stanowione i zwyczajowe) podstawy modelu przywództwa politycznego (przywództwo w systemie podziału władzy (relacje, zakres praw i obowiązków, pozycja formalna i nieformalna przywódców, przywileje, konwenanse i zwyczaje konstytucyjne i pozakonstytucyjne); • mechanizmy legitymizacji przywództwa politycznego (formalne i nieformalne mechanizmy wyłaniania przywódców, promocja przywódcy w procesie legitymizacji itp.); • specyfika metod i technik marketingowych stosowanych w kampaniach wyborczych i kreowaniu wizerunków przywódców politycznych; • rodzaj i styl przywództwa politycznego (klasyfikacja i opis na podstawie istniejących typologii przywództwa); • cechy psychologiczne przywódców (cechy ------myślenia politycznego, osobowość -narcyzm, charyzma itp.); • opozycja polityczna (kontrelity, partie polityczne, organizacje legalne i nielegalne, programy, konkretne działania, forma walki politycznej i rozstrzygania sporów politycznych itp.); • przywództwo polityczne w optyce grup społecznych danego kraju (kompetencje, skuteczność, etyka, patologie, poparcie społeczne - opinie, komentarze, badania empiryczne itp.); • przywództwo polityczne w ocenie społeczności międzynarodowej; • próba budowy modelu przywództwa. Inne uwagi: 1. Przedmiotem prac (po uprzednim uzgodnieniu z prowadzącym) mogą być takŜe wybrane aspekty przywództwa politycznego (przywództwo – kultura polityczna; przywództwo – klany polityczne; styl sprawowania władzy przez konkretnych przywódców; przywództwo i rewolucje aksamitne, przywództwo i problemy demokratyzacji itp.). Prace składane są w formie pisemnej i elektroniczne. 2. Tematyka prac oraz podział na zespoły – w uzgodnieniu z prowadzącym zajęcia 3. Prace naleŜy złoŜyć w postaci drukowej i elektronicznej. 5