docDzieje Herbu miasta Bielska Podlaskiego . Odtwarzanie Puszczy
download 
Reklamacja Transkrypt
Dzieje Herbu miasta Bielska Podlaskiego . Odtwarzanie Puszczy
2/2010 Dzieje Herbu miasta Bielska Podlaskiego . Odtwarzanie Puszczy Bielskiej . Historia finałów Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w Bielsku Podlaskim. O zadaniach domów pomocy społecznej i konieczności ich tworzenia . Historia ligi miejskiej w piłce nożnej o Puchar Burmistrza Miasta Bielsk Podlaski 1 Dzieje Herbu miasta Bielska Podlaskiego (cz. 2) W 1796 r. Bielsk wraz z częścią Podlasia na okres do 1807 roku dostaje się pod panowanie pruskie. Zmiany administracyjne odzwierciedla nowa pieczęć miejska, na której widzimy przedstawione zwierzę skierowane w prawo z charakterystycznymi długimi krętymi rogami tura. Pieczęć o średnicy 25 mm, po raz pierwszy w dziejach miasta zostaje odciśnięta bezpośrednio w czerwonym laku. W otoku napis: Magistrat Bielsk Koen Neuostpreus Rys. 2 Rysunek tura z 1556r. Najstarsze polskie encyklopedie: Glogera, Orgelbranda, Brücknera, podają, że często mylono nazwy i wizerunki szczególnie żubra i tura. Pamiętać też trzeba, że tur jest podobny do woła i uważany za protoplastę bydła domowego. Nawet Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu we fragmencie opisującym grę Wojskiego pisząc o rogu bawolim długim centkowanym krętym popełnił nieścisłości. Wojski nie posiadał rogu bawolego bo takie zwierzęta nie żyły w Europie a z pewnością był to róg tura. Najwybitniejszy polski heraldyk znawca herbów i starych pieczęci prof. Marian Gumowski najpierw opowiadał się za żubrem i wołem w herbie Bielska a w późniejszych pracach już za turem. W klasycznej heraldyce, jeżeli przedstawiane było zwierzę podobne do wołu, miano najczęściej na myśli dzikiego tura. Aktualny stan wiedzy o dziejach herbu miasta Bielska do końca XVIII w. zamyka się znajomością 8 pieczęci herbowych. Brak jest natomiast opisu lub rysunku herbu. Nie udało się dotąd odnaleźć pieczęci z głową żubra, o czym pisze w Herbach Miast Polskich Marian Gumowski. Nowy okres w dziejach herbu rozpoczyna się wraz z początkiem XIX wieku. Na mocy układu w Tylży Bielsk wraz z częścią Podlasia dostaje się pod panowanie Aleksandra I. Rząd carski początkowo zabrania używania przez miasta swoich Rys. 1 Pieczęć z czasów pruskich W dziejach herbu zamknął się pierwszy okres jego używania. Zwierzę na pieczęciach nie zawsze przedstawione zostało dokładnie. Wyobrażenie napieczętne zależało od talentu i zdolności majstra, który wykonywał stempel do odciskania pieczęci. Badacze podejmujący się interpretacji najstarszych pieczęci miasta podzielili się na trzy grupy, jedni w odciskach pieczętnych widzą tura, drudzy żubra a trzeci woła. Kolejna trudność wynika z faktu, że na przestrzeni wieków mylono wizerunki tych zwierząt z ich nazwami. Tura za Władysława Jagiełły nazywano wołem leśnym, a także dzikim wołem lub bizonem (żubrem) albo wielkim wołem. 2 starych herbów. Na dokumentach miejskich pojawia się pieczęć okrągła z carskim dwugłowym orłem i koroną imperatorską. W górnej części dwudzielnej w pas tarczy znajduje się na czerwonym polu wizerunek biegnącego po zielonej murawie brązowego żubra w lewo - herb grodzieński, w dolnej części tarczy na niebieskim polu wyobrażone są dwie skrzyżowane kopie, ostrzami zwrócone ku górze. Na skrzyżowaniu kopi związane dwie stare tarcze. W dole między drzewcami występuje data 1038, na pamiątkę zwycięstw Jarosława Mądrego. Warto zwrócić uwagę, że administracja carska nadanie nowych herbów miastom poprzedziła akcją rozpoznawczą. W tym celu zwrócono się do władz miejskich z pytaniem o przywileje herbowe i rysunek herbu. Z odpowiedzi bielskiego magistratu do gubernatora wileńskiego wynikało, że na starych pieczęciach był wół pośrodku, bez żadnych innych dodatków jedynie z napisem dookoła- Sigillum Civitatis Sacra Reginae Maiesttratis Bielsk. Taka odpowiedź oznaczała, że w mieście znano tylko jedną pieczęć herbową z 1778 r. Nadany nowy herb miastu w niczym nie był związany z herbami występującymi na starych pieczęciach przed zaborami. Rzeczą godną uwagi jest fakt, że pomimo, że nowe herby miastom rosyjskiego imperium opracował zespół specjalnie powołanych heraldyków to żubr na tarczy herbowej przedstawiony został w odwrotną, niewłaściwą stronę, ale po raz pierwszy w dziejach herbu rysunek zwierzęcia nie budził wątpliwości jak również barwy herbu. Taki też herb pojawił się na pieczęciach miejskich. Rys. 3 . Pieczęć carska Dokumenty sporządza się jeszcze w języku polskim, ale już bez wstępnej formuły zaczynającej się od słów miasta wolnego, czy miasta Jego Królewskiej Mości. W dniu 6 kwietnia 1845 r. miasto otrzymuje nadany przez zaborcę nowy herb. Rys. 5 Pieczęcie miejskie z herbem z 1845r. W roku 1861 dla miasta opracowano projekt nowego herbu, jednakże nie został on ostatecznie ustanowiony. Wprowadzony w roku 1845 herb ulega po pewnym czasie modyfikacjom. Z tarczy Rys. 4 Herb nadany 6 kwietnia 1845r. 3 herbowej znika dolna część rysunku wyróżniająca każde miasto powiatowe w guberni grodzieńskiej a pozostaje tylko żubr biegnący po murawie jako herb guberni. W 1878 r. herb grodzieńskiej guberni ulega zmianie, żubr zostaje obrócony w poprawną, a więc prawą stronę heraldyczną, przybiera postawę bojową, a ogon pionowo podnosi do góry. Tarcza herbowa otrzymuje koronę imperatorską oraz bogate ozdoby. Taki też herb pojawia się na pieczęciach miejskich, z żubrem w prawo oraz koroną imperatorską. pieczęciach zinterpretował jako żubra. Być może w tej interpretacji pomógł nadany przez zaborcę i aktualnie stosowany herb z żubrem. Interpretacja ta w następnych latach znalazła wielu zwolenników. Tymczasem herb na pieczęciach ulega kolejnym zmianom. W początku XX wieku na pieczęciach widzimy żubra w postawie bojowej, ale już bez carskiej korony, chociaż stosowanie w tym samym czasie pieczęci z koroną i bez korony oznacza, że nie była ona obowiązkowa. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ustawodawstwo herbowe było kilkakrotnie zmieniane. Dekret z 13 grudnia 1927 r. pozwalał miastom na obranie własnego herbu. Herby miast zatwierdzało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych na wniosek Magistratu i Rady Miejskiej po porozumieniu z Ministerstwem Wyznań i Oświaty. W Bielsku Podlaskim już na akcie poświęcenia gmachu gimnazjum im T. Kościuszki i założenia kamienia węgielnego pod nowy pawilon widzimy owalny rysunek z turem wzorowany na najstarszej pieczęci miasta. Do stemplowania dokumentów używa się pieczęci nagłówkowej z herbem oraz okrągłej z takim samym herbem wzorowanym na najstarszej pieczęci miasta. Rys. 7 Pieczęcie z okresu międzywojennego Powszechna stała się też interpretacja, że w herbie miasta od samego początku występuje żubr. Taki też herb ustalił w 1933 r. Wydział Powiatowy z żubrem królem zwierząt puszczy białowieskiej, wzorowany na najstarszej pieczęci miasta. Do dzisiaj nie udało się odnaleźć jego wizerunku ani odcisku pieczęci. Interpretacja, że w herbie miasta występuje żubr pojawiała się w różnych publikacjach okresu międzywojennego. Najnowsze dzieje herbu Bielska zostaną opisane w kolejnym numerze. Rys. 6 Pieczęcie notariuszy z żubrem w postawie bojowej W początkach wieku w dziejach herbu pojawia się kolejny ważny rozdział. Wiktor Wittig warszawski kolekcjoner starych dokumentów i pieczęci publikuje w 1905 roku pracę: Pieczęcie miast dawnej Polski. Przedstawia w niej ze swojej kolekcji cztery pieczęcie Bielska w tym najstarszą odciśniętą na dokumencie z 1544 roku. Wiktor Wittig wizerunek zwierzęcia na tych czterech Kazimierz Prus 4 Odtwarzanie Puszczy Bielskiej Nadleśnictwo Bielsk w Bielsku Podlaskim położone jest na obrzeżach Puszczy Białowieskiej i obejmuje obszary leśne nie wchodzące w skład zwartego kompleksu leśnego Puszczy. Lasy Nadleśnictwa Bielsk są stosunkowo młode, a ich powierzchnia ciągle rośnie – od 3516 ha w 1944 roku do 21360 ha w 2005 roku. Te właśnie charakterystyczne cechy, a szczególnie znaczna obecnie powierzchnia lasów była powodem, aby nazwa „Puszcza Bielska” występująca w niektórych dokumentach nie traktować jako żart, ale spróbować poznać historię lasu w granicach zasięgu Nadleśnictwa. Lasy Nadleśnictwa Bielsk są stosunkowo młode, mają jednak bogatą historię. Z dawnych kronik, prac dyplomowych dotyczących terenu Nadleśnictwa Bielsk oraz z opracowań historycznych wynika, że ogromny pas lasów ciągnących się od bagien poleskich po dawne puszcze jaćwieskie, został między 1469 a 1476 rokiem, podzielony na części zwane puszczami. Część przylegająca do błot poleskich nad rzeką Leśną do źródeł Narewki i Narwi, przydzielono do zamku kamie- nieckiego. Zwana ona była początkowo Puszczą Kamieniecką lecz z czasem przyjęła się dla niej nazwa Puszcza Białowieska. Sąsiadującą z nią puszczę, przydzieloną do grodu Bielsk nazywano Puszczą Bielską. Od czasu zbliżenia polsko – litewskiego w początkach XV wieku, sytuacja polityczna na Podlasiu ustabilizowała się i rozpoczął się popierany przez wielkich Książąt litewskich proces zagospodarowania pustek osadniczych i umacniania osad istniejących. Mimo to w końcu XV wieku tereny puszczańskie na wschód od Bielska były jeszcze słabo skolonizowane. Przywilej Aleksandra Jagiellończyka nadający miastu Bielsk prawa magdeburskie i sankcjonujący prawo wolnego wrębu określa tereny wpływów Bielska od miejscowości Narew po rzeczkę Dobra Woda, czyli okolicę Kleszczel oraz po wioskę Barycze. Określenie granic okręgu miejskiego ograniczało jednak obszar podległy miastu i wytyczało zasięg jego oddziaływania w puszczy hospodarskiej. Ograniczenie pełnej swobody w pozyskiwaniu drewna w Puszczy Bielskiej nastąpiło z chwilą 5 zniesienia w 1554 roku przez królową Bonę prawa wolnego wrębu. W Krakowie 15 lipca 1554 roku nadała ona mieszczanom bielskim jedynie około 120 włók lasu „po rzece Narwi i Łoknicy”. Las ten ograniczony był od południa i zachodu rzeką Łoknicą, a od Północy Narwią, a od wschodu graniczył z gruntami miasta Narew. Został on w 1561 roku w czasie pomiary włóczanej mieszczanom odebrany. Na prośby mieszczan, Anna Jagiellonka w 1581 roku nadała miastu około 30 włók lasu, „który poprzednio sobie zostawiła na towary leśne, a teraz daje mieszczanom, ponieważ tam jest drzewa mało”. Las ten leżał po zachodniej stronie drogi Kleszczele – Białowieża i na wschód od „ściany Istok i Jahodnik”. Użytkowali go mieszczanie do końca XVIII wieku. W związku z intensywnym rozwojem w końcu wieku XV i na początku wieku XVI przemysłów leśnych, wywołanych dobrą koniunkturą na rynkach europejskich, zaistniała konieczność ich szybkiego i taniego wywozu. Pod koniec XV wieku kupcy bielscy zorganizowali port na rzece Narew w pobliżu przeprawy traktu Bielsk – Grodno. Powstanie jego należy wiązać z działalnością gdańszczanina Jakuba Hoppena, który w 1495 roku był wójtem bielskim. W pierwszej połowie XVI wieku Narew pełniła m.in. funkcje portu rzecznego z którego kupcy bielscy spławiali towary leśne do Gdańska. Musiało to wywołać proces prawnego i ekonomicznego zespolenia Narwi z Bielskiem. W 1558 roku wójtem bielskim i narewskim był diak wojewody wileńskiego Mikołaja Radziwiłła – Mateusz Sawicki. Organizacja przemysłów drzewnych w dorzeczu górnej Narwi i Nurca oraz handel produktami drzewnymi były pierwotnie głównym czynnikiem wpływającym na ekonomiczny rozwój Bielska. W ciągu XV wieku stał się on głównym ośrodkiem produkcji i handlu towarami leśnymi na tym terenie. Od początku 2 połowy XVI wieku pozycja Bielska jako ośrodka organizującego produkcję przemysłów drzewnych i czerpiącego z tego duże dochody ulega osłabieniu. Było to efektem pozbawienia mieszczan bielskich prawa wolnego wrębu. W rezultacie tych zmian tereny dzisiejszego Nadleśnictwa Bielsk stanowiły dobra królewskie Ziemi Bielskiej Województwa Podlaskiego, zgrupowane w starostwie bielskim, brańskim, supraskim, kleszczelowskim i leśnictwie bielskim. Leśnictwo bielskie zajmowało wschodnią część Ziemi Bielskiej. Siedziba leśniczego mieściła się w folwarku Lada (stąd nazwa kompleksu leśnego Lac(dz)ka Puszcza). Osadnictwo i kolonizacja tych ziem spowodowały wylesianie odsuwanie się puszczy na wschód. Już w XVII wieku Bielsk odczuwał brak możliwości zaopatrzenia się w drewno w pobliżu miasta. Na przeciągu lat lasy cierpiały po każdym z zawirowań wojennych dotyczących Europy. Na pograniczu Polski zniszczenia wojenne były szczególnie dotkliwe, stąd ciągłe zapotrzebowanie na drewno budowlane. Według danych z 1576 roku do wspomnianego leśnictwa oprócz lasów należały następujące wsie: Czyże, Kojły, Koszewicze, Rakowicze, Dubicze, Dawidowo, Krywiatycze zamieszkałe przez bartników, strzelców i osaczników tego leśnictwa oraz wsie posiadłości rolnych jak: Witowo, Istok, Koryciska, Stary Kornin, Morze, Berezowo, Mochnate, Zbucz, Jagodniki, Szostakowo, Łoknica, Kuraszewo, Kamień. Starostwo i leśnictwo bielskie były wydzierżawiane lub oddawane w dożywotnie użytkowanie różnym osobom. W 1576 roku starostwo i leśnictwo bielskie zostały łącznie z innymi dobrami oddane na dożywocie Annie Jagiellonce jako „Oprawa królowej”, a w 1666 roku królowej Marii Ludwice, żonie Jana Kazimierza. W 1775 roku król Stanisław August nadał z kolei dobra te swojej siostrze Izabeli Branickiej, wdowie po hetmanie. Po trzecim rozbiorze polski w 1795 roku tereny dzisiejszego Nadleśnictwa włączono do Prus. Wprowadzono wówczas nowy podział administracyjny tworząc leśnictwa: Bielsk, Brańsk i Suraż. W 1807 roku tereny te na okres 8 lat zostały włączone do Księstwa Warszawskiego, a w 1815 do Cesarstwa Rosyjskiego. Utworzono wówczas jedno leśnictwo z siedzibą w Hołodach. W 1918 roku po odzyskaniu niepodległości przez Państwo Polskie powstało Nadleśnictwo Bielsk, w skład którego wchodziły lasy części dzisiejszego nadleśnictwa oraz Lacka Puszcza. Pierwsze prowizoryczne urządzanie lasu – plan gospodarczy za czasów niepodległości przeprowadzono w 1928 roku, a następnie w 1938 dzieląc lasy nadleśnictwa na dwa obręby: Bielsk i Lacka Puszcza. O gospodarce leśnej w okresie międzywojennym brak jest ścisłych danych. Na podstawie sta6 Puszcza Ladzka nu drzewostanu można stwierdzić, że w lasach państwowych prowadzono gospodarkę planową. Nadleśnictwo Bielsk jako samodzielna jednostka w granicach zbliżonych do obecnych zostało utworzone 1 sierpnia 1944 roku z siedzibą w Bielsku Podlaskim przy ulicy Żeromskiego 13. W jego skład weszły dawne lasy państwowe, lasy majątków przyjętych z reformy rolnej oraz lasy przyjęte prze Państwowy Fundusz Ziemi. Nadleśnictwo Bielsk jest jednostką o charakterystycznej strukturze stanu posiadania, odmiennej niż w większości nadleśnictw. Wynika to z młodego wieku drzewostanów (średnio 36 lat) i stałego wzrostu powierzchni LP. W okresie powojennym w związku z migracją ludności ze wsi do miast oraz możliwością zatrudnienia poza rolnictwem, porzucano uprawę gruntów niskiej jakości. Powiększanie powierzchni LP Nadleśnictwa w początkowej fazie dotyczyło przekazania Nadleśnictwu większych powierzchni nieużytków i gruntów nieopłacalnych dla rolnictwa stanowiących PFZ. Gwałtowne przekazywanie lasów i gruntów do zalesienia miało miejsce w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych w związku z możliwością przekazania przez rolników gruntów za rentę. Oprócz zalesień w Lasach Państwowych większość zalesień w lasach niepaństwowych organizowała administracja Nadleśnictwa. Rozdrobnione kompleksy położone w zmieszaniu z działkami rolników, często w szachownicy o kilkumetrowej szerokości działek, stwarzają ogromne utrudnienia w prowadzeniu racjonalnej gospodarki leśnej, mimo to wspólnie tworzą już duże zwarte kompleksy leśne. Młody wiek drzewostanów jest wynikiem prowadzonych w okresie powojennym ogromnych zalesień w lasach państwowych i niepaństwowych. Zalesienia prowadzono na gruntach porolnych i nieużytkach, a także przebudowując grunty zakrzaczone na skutek długotrwałego nieużytkowania gruntów rolnych. Często przed zalesieniem, wprowadzeniem gatunków docelowych, konieczne było wykonanie melioracji, sieci dróg, małych zbiorników retencyjnych i biologicznych punktów oporu środowiska. Prowadzone prace miały poparcie miejscowego społeczeństwa. Zalesienia w większości dokonywano korzystając z pomocy młodzieży szkolnej. W rejonie przygranicznym w okolicach Dubicz Cerkiewnych, Czeremchy, a także Kleszczel w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych leśnicy 7 wspólnie z gminami i organizacjami społecznymi organizowali tzw. „zielone niedziele” w których uczestniczyli obok leśników mieszkańcy okolicznych miejscowości, a szczególnie ich młodzi przedstawiciele. Zalesiano wtedy nieużytki porolne na gruntach lasów państwowych i indywidualnych właścicieli. Na zakończenie „zielonych niedziel” odbywały się festyny ludowe. Las zajmujący coraz to nowe tereny w wyniku zalesień wracał na swoje miejsca. Świadczą o tym nazwy zalesionych uroczysk zachowane w miejscowej gwarze – Żarka, Wyżary, Dubiny, Jalinnik itp. Odbudowuje się dawniej znaczące, ale wylesione kompleksy leśne np. „Czarny Las”. Rozmieszczenie i intensywność zalesień na terenie Nadleśnictwa wiąże się z żyznością gleb. W oparciu o wykorzystanie gleb dla potrzeb rolnictwa na terenie Nadleśnictwa Bielsk opracowano z udziałem leśników pierwszą w regionie granicę rolno – leśną stanowiącą element planu przestrzennego zagospodarowania gmin. Opracowania takie obejmują obecnie 80% terenu Nadleśnictwa. Granica rolno – leśna określa możliwości i potrzeby w zakresie zalesień, a przede wszystkim optymalne wykorzystanie powierzchni ziem, uporządkowanie przestrzeni rolniczej i leśnej oraz zgodnego z warunkami glebowo – przyrodniczymi zagospodarowania gruntów. Opracowanie granicy rolno – leśnej nie stanowi nakazu natychmiastowego zalesienia, lecz tylko wytycza cel. Główna koncepcja gruntów do zalesień jak również intensywność tych prac mieści się w rejonie przygranicznym na terenie gmin: Dubicze Cerkiewne, Kleszczele i Czeremcha. Poprzez tworzenie nowych kompleksów lasy te łączą Puszczę Białowieską z lasami Nadleśnictwa Nurzec. Drugi, nieco skromniejszy korytarz leśny tworzy się na skutek zalesień nad rzeką Narew również od strony Puszczy Białowieskiej w kierunku Nadleśnictwa Rudka. Zalesienia gruntów porolnych wynosiły około 200 – 300 ha rocznie. Zalesiane były w szczególności enklawy śródleśne, grunty wydzielone na skutek scaleń, po byłych Państwowych Gospodarstwach Rolnych i Spółdzielniach Produkcyjnych. Zwiększanie się powierzchni Lasów Państwowych Nadleśnictwa Bielsk z 3516 ha w 1944 roku do 21360 ha w 2005 roku, a tym samym powiększanie lesistości było i jest wielkim wyzwaniem dla leśników w zakresie kształtowania krajobrazu i tworzenia właściwych dla danego siedliska zbiorowisk roślinnych. Nadleśnictwo współpracuje z Instytutem Badawczym Leśnictwa, wyższymi uczelniami, otwarte jest na najnowsze osiągnięcia naukowe w zakresie leśnictwa. Zalesienia były i są prowadzone tak, aby w maksymalnie możliwy sposób stworzyć naturalne warunki leśne. Po określeniu potencjału siedliska, oprócz głównych gatunków leśnych takich jak sosna, świerk, modrzew, dąb, brzoza, olsza wprowadza się całą gamę domieszkowych i biocenotycznych gatunków drzew i krzewów. Na terenie Nadleśnictwa brak jest większych naturalnych zbiorników wodnych. Wykorzystuje się więc lokalne obniżenia terenu do celów tworzenia małej retencji wód. O ile możliwości terenowe pozwalają, to obszary zalesiane są wzbogacane w zbiorniki wodne wielkości od kilku do kilkudziesięciu arów. Zakładane są przy nich remizy złożone z wielu gatunków drzew i krzewów liściastych tworząc punkty biologicznego oporu środowiska. Wszystko to składa się na kompleksowe zagospodarowanie. Zalesiane tereny to przede wszystkim dawne użytki rolne, pola, pastwiska, łąki, piaskownie, żwirownie a niekiedy nawet pojedyncze siedliska ludzkie i byłe wioski. Cechą charakterystyczną dla drobnej gospodarki rolnej były rosnące na miedzach dzikie grusze, jabłonie, dęby i inne drzewa oraz śródpolne zadrzewienia. Leśnicy nie usuwają ich, ale pozostawiają je jako element bioróżnorodności. Siedliska ludzkie natomiast nie są zalesiane, ale występujące na nich zdziczałe sady wykorzystuje się jako punkty biologicznego oporu środowiska. Szczególnie w rejonie przygranicznym las miejscami całkowicie „wyparł” człowieka i pozostały jedynie zarastające fundamenty po budynkach. W gminie Czeremcha w okresie powojennym całkowicie lub częściowo znikły wsie Borki, Jancewicze, Dąbrowa, Terechy, Chlewiszcze, a w gminie Kleszczele resztki wsi Zaburce. Sporo także ubyło osad w zabudowie kolonijnej. Powodem wyludniania się tych terenów była i jest migracja ludności wiejskiej do miast i w inne regiony kraju w poszukiwaniu pracy. Staraniem leśników, bezleśne tereny zmieniły swój wygląd poprzez wzbogacenie krajobrazu o kompleksy leśne. Lesistość terenów Nadleśnictwa Bielsk wynosi obecnie 26% a w gminach Czeremcha, Dubicze Cerkiewne i Kleszczele sięga 50%. Jerzy Andrzejuk Nadleśniczy Nadleśnictwa Bielsk 8 Historia finałów Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w Bielsku Podlaskim ło udział ok. 130 wolontariuszy, również z okolicznych miejscowości: Orli, Brańska czy Bociek. W czasie koncertu przeprowadzono wiele licytacji a uczestnicy imprezy mogli posilić się gorącym bigosem i kiełbaskami z kuchni polowej. Na scenie wystąpiło wiele zespołów zarówno folklorystycznych jaki i młodzieżowych zaś gwiazdą wieczoru były zespoły TIME z Bielska Podlaskiego i zespół 100% z Warszawy. Tak dużą imprezę udało się przeprowadzić dzięki wsparciu władz miasta, które objęły ją swoim patronatem jak również lokalnych przedsiębiorców, którzy wsparli hojnie jej organizację. W sumie w czasie XIII Finału udało się zebrać ponad 25 tys. zł. Organizatorzy imprezy podbudowani jej sukcesem w 2005 r. z dużym rozmachem przystąpili do organizacji kolejnego XIV Finału w 2006 r. Rozmachowi imprezy pomógł fakt, że z jej organizacji wycofał się Białystok i dzięki temu wojewódzki finał pod patronatem TVP Białystok miał się odbyć w Suwałkach i Bielsku Podlaskim. Dzięki temu finał WOŚP w Bielsku Podlaskim miał wejścia na żywo zarówno do telewizji regionalnej jak również do ogólnopolskiej „Dwójki”. W kweście wzięło udział ponad 150 wolontariuszy w tym także kilkunastu z Białegostoku (!). Na scenie wystąpiło wiele zespołów a gwiazdą koncertu finałowego była Kasa Chorych oraz jeden z najlep- 9 stycznia 2011 roku odbędzie się XIX Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, w tym roku orkiestrowe granie znów zawita do Bielska Podlaskiego. To bardzo dobra wiadomość ponieważ impreza ta ma w Bielsku Podlaskim długą historię. Praktycznie od samego jej początku czyli od roku 1993 odbywały się w naszym mieście większe lub mniejsze kwesty, oczywiście zdarzały się również lata bez zbiórki. W latach 19952003 sztab WOŚP regularnie działał przy I LO im. T. Kościuszki a szefował mu Sławomir Zieniewski. W sumie w okresie swojej działalności zebrał on kwotę ok. 57 tys. zł. W tym okresie Fundacja WOŚP przekazał dla bielskiego szpitala sprzęt o wartości ok. 90 tys. zł, w tym m.in. inkubator (2000), aparat do badania słuchu noworodków (2002), pulsoksymetr (2003) i dwa kardiomonitory w 2004 r. W 2005 r. zorganizowano pierwszą dużą imprezę finałową (XIII Finał) połączoną z koncertem na Placu Ratuszowym i „światełkiem do nieba”. Imprezie szefował Paweł Miszczuk i Andrzej Krzywiec a wspierał ich sztab złożony z kilkudziesięciu osób. Sztab działał i miał swoją siedzibę w Bielskim Domu Kultury, którego pracownicy od samego początku mocno zaangażowali się w jego organizację. Finał ten był dużym przedsięwzięciem logistycznym, w zbiórce pieniędzy wzię9 XIV Finał w Bielsku Podlaskim 8 stycznia 2006 r. Koncert podczas XIV Finału 10 XIV Finał WOŚP w Bielsku Podlaskim szych białoruskich zespołów rockowych – N.R.M. W sumie udało się zebrać kwotę ponad 30 tys. zł, która jak do tej pory jest najwyższą jaką udało się zebrać podczas bielskich finałów orkiestry. Ponownie w pomoc w organizacji imprezy finałowej zaangażował się samorząd jak również wielu ludzi dobrej woli, firm i organizacji bez których z pewnością nie udałoby się przeprowadzić takiej imprezy. W kolejnym roku dotychczasowi organizatorzy ze względów głownie zawodowych oraz dużej ilości obowiązków nie podjęli się organizacji kolejnego finału. Wbrew pozorom przygotowanie dużego ogólnomiejskiego finału było niezmiernie wymagające czasowo i organizacyjnie na co nie wszyscy z dotychczasowych organizatorów mogli już sobie pozwolić. Po sukcesach finałów w latach 2005 i 2006 nie było również innych chętnych, którzy podjęliby się organizacji tak dużej imprezy. Tym niemniej praktycznie co roku dochodziło w Bielsku Podlaskim do zbiórki pieniędzy, 11 często przez wolontariuszy, którzy działali przy innych sztabach. Ten fakt zawsze bardzo cieszył i podbudowywał wielu mieszkańców Bielska. Jeszcze bardziej cieszy fakt, że 9 stycznia 2011 roku w Bielsku Podlaskim zostanie zorganizowany 19 Finał Orkiestry. Tym samym przywrócona zostanie dobra tradycja bielskich finałów. Szefami sztabu organizacyjnego są Marek Troc i Marcin Sarnacki, ale wspiera ich liczna grupa współorganizatorów. Finał orkiestry odbędzie się ponownie na placu przy miejskim Ratuszu, a organizatorzy zapowiadają wiele atrakcji w tym m.in. pokaz ratownictwa strażackiego i medycznego, wystąpią zespoły Time, Mirage, Skalar, a także Karol Wróblewski z zespołem Believe, zespół Offlain, odbędzie się także wiele ciekawych licytacji. Organizatorzy uruchomili także kanał TV na YouTube i Facebooku oraz stronę internetową pod adres: www.orkiestra.tvoja.pl na której można znaleźć wszystkich szczegóły dotyczące finału. Trzymajmy kciuki za powodzenie tej imprezy. Paweł Miszczuk O zadaniach domów pomocy społecznej i konieczności ich tworzenia opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania) świadczona na rzecz osób starszych nie zawsze jest wystarczająca a jakość zaspokajania potrzeb przez opiekunki budzi wiele zastrzeżeń. Zmiany wprowadzone przez ustawodawcę dotyczące kwestii finansowania domów pomocy społecznej wyraźnie wpłynęły na zmniejszenie liczby osób kierowanych do tych placówek przez gminy. Po 2004 roku to gmina (o ile członkowie rodzin są zwolnieni z partycypowania w kosztach) jest zobowiązana do ewentualnego uzupełnienia pełnych kosztów przebywania osoby starszej w domu pomocy społecznej, która dotychczas zamieszkiwała na jej terenie. Dla przykładu można podać, że gmina miejska Bielsk Podlaski za pośrednictwem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej tylko w 2010 roku dopłaci kwotę 400 tys. zł do pobytu osób skierowanych do domów pomocy społecznej. Na dzień 30 września 2010 r. umieszczonych było tam jedynie 19 osób. Średnio do pobytu jednej osoby miasto dopłaca ok. 1800 zł miesięcznie. Przewidywana dopłata za pobyt w domu pomocy społecznej w 2011 roku wyniesie (przy niezmiennym stanie pensjonariuszy z uwzględnieniem 7% wzrostu kosztów pobytu ponad 434 tys. zł. Podana kwota może w kolejnych latach szybko wzrastać, ponieważ z każdym rokiem obserwuje się zwiększającą się ilość osób ubiegających się o skierowanie do domu pomocy społecznej. Z drugiej strony zauważalny jest wzrost nakładów na sfinansowanie opłat za pobyt mieszkańców miasta w domu pomocy społecznej. Dalsze powiększanie się obu wskaźników może doprowadzić do sytuacji w której środki na wypłaty świadczeń pieniężnych w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej będą musiały być przesuwane na opłaty na mieszkańców w domu pomocy społecznej lub miasto będzie musiało systematycznie zwiększać nakłady na ten cel. Drugi wariant przy deficytowych budżetach na najbliższe lata jest Proces starzenia się społeczeństwa w Europie, także w skali światowej jest zjawiskiem powszechnym. Dotyczy on także mego miasta – Bielska Podlaskiego. Cechą charakterystyczną starzejącego się organizmu ludzkiego jest zmniejszająca się sprawność zarówno fizyczna jak i psychiczna. Po przekroczeniu 75 lat, proces starzenia postępuje stosunkowo szybko, co jednocześnie wymusza zapotrzebowanie na świadczenia zdrowotne i usługi opiekuńcze. W przedziale wiekowym 80-85 lat znaczny odsetek osób potrzebuje już najczęściej stałej opieki. Z tych też powodów ważne jest podejmowanie działań, które zabezpieczą ten proces w tym również tworzenie domów pomocy społecznej. Konieczność tworzenia placówek instytucjonalnych, to wynik przemian demograficznych i kulturowych rodzin. Seniorzy coraz częściej nie mogą liczyć na pomoc najbliższych, dla których priorytetem jest własna kariera, sprawy rodzinne, często też najbliższe osoby mieszkają w innej części kraju czy też zagranicą. Często zdarzają się też i takie sytuacje, kiedy młody człowiek jest jedynym opiekunem swojego rodzica, wówczas nie z własnej winy zmuszony jest umieścić go w placówce opiekuńczej, gdyż nie może sam zapewnić koniecznej, całodobowej, często specjalistycznej opieki. Niemały procent seniorów stanowią również osoby, które nie mają żadnej rodziny, im także trzeba stworzyć takie warunki, aby starzenie przebiegało spokojnie i z godnością. Odpowiednio prowadzony dom pomocy społecznej może być substytutem domu rodzinnego, może zapobiec osamotnieniu i zapewnić opieką, której często seniorowi brakuje w środowisku lokalnym. Każdy człowiek starszy pragnie w szczególności mieć zapewnione poczucie bezpieczeństwa. Chce nawiązywać kontakty, przynależeć do grupy, mieć w niej oparcie, cieszyć się szacunkiem i uznaniem. Z doświadczeń wielu ośrodków pomocy społecznej w całej Polsce wynika, że środowiskowa pomoc społeczna (tzw. usługi 12 Powiatowy Dom Opieki Społecznej w Siemiatyczach oddany do użytku w 2007 roku nej. Tworzenie takiej instytucji stanowi duży wysiłek organizacyjny i finansowy w związku z tym musi być poprzedzone społeczną debatą początkiem, której będzie – mam nadzieję - ten artykuł. Aby spełnić wymagane wysokie standardy unijne dostosowanie istniejących budynków na potrzeby domu pomocy społecznej nie wchodzi w rachubę. Powinien to być nowy obiekt, usytuowany w spokojnym miejscu na obrzeżach miasta. Wokół tej idei należy skoncentrować energię różnych środowisk. Należy doprowadzić do porozumienia ponad podziałami politycznymi, zaangażować przedstawicieli władz samorządowych, kościoły, stowarzyszenia i firmy. Jestem przekonany, że przy współpracy ludzi dobrej woli oraz umiejętnej aplikacji środków unijnych cel budowy domu pomocy społecznej w Bielsku Podlaskim jest osiągalny. Anatol Wasiluk* mało prawdopodobny. Taki stan rzeczy stawia pomoc społeczną w sytuacji bardzo trudnej, zmuszającej na przykład do ograniczenia liczby osób kierowanych do domu pomocy społecznej. Biorąc zaś pod uwagę uwarunkowania prawne w tym zakresie – nie ma ku temu wystarczających podstaw prawnych. Jedyny w powiecie bielskim dom pomocy społecznej dla osób somatycznie chorych znajduje się w Brańsku. Z racji wysokich standardów i wyspecjalizowanej kadry cieszy się dużym zainteresowaniem. Miesięczny koszt pobytu w tej placówce to ok. 2500 zł. Najbliższy dom pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi znajduje się w powiecie hajnowskim w Bondarach. Jednakże okres oczekiwania na umieszczenie w nim wynosi obecnie ok. 3 lat. Podsumowując, należy stwierdzić że koniecznością najbliższych lat będzie stworzenie domu pomocy społecznej na terenie miasta Bielsk Podlaski. Przy braku możliwości zapewnienia całodobowych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania osoby starszej miasto musi dysponować instrumentem w postaci domu pomocy społecz- *autor od 2004 roku jest dyrektorem Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielsku Podlaskim, z pomocą społeczną związany jest od 1997 roku. 13 Historia ligi miejskiej w piłce nożnej o Puchar Burmistrza Miasta Bielsk Podlaski (część I) 2. Piotr Denisiuk (Działalność Gosp.) - 24 3. Artur Zinkowski (Nauczyciele) - 19 4. Dariusz Dobraczyński (Policja) - 14 5. Janusz Klimczuk (Nauczyciele) - 14 6. Mirosław Pieczyński (Polbud) - 13 7. Marek Puławski (Zakład Energetyczny) - 11 8. Mirosław Sacharczuk (Sp. Inwalidów) - 11 9. Mirosław Chomko (Bielmlek) - 10 10. Mariusz Wysocki (Nauczyciele) - 10 Liga Miejska Piłki Nożnej o Puchar Burmistrza Miasta, kiedyś zwana również „ligą zakładową” swoje początki datuje na rok 1997. Obecnie wśród zawodników i kibiców najczęściej używana jest już nazwa MLH, czyli Miejska Liga Halowa. W tym roku rozpoczęła się już 14 edycja tej imprezy. Pomysłodawcą ligi halowej był ówczesny i obecny kierownik Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji, Pan Aleksander Bożko. Początek bielskiej halówki to rywalizacja jedynie firm i instytucji z Bielska Podlaskiego, która miała za zadanie wypełnienie okresu zimowego między rundą jesienną, a wiosenną piłkarskiej ligi. W zespołach mogli występować również zawodnicy bielskiego Tura. Jednak liczba takich zawodników była początkowo ograniczona, a o sile zespołów stanowili pracownicy firm. Przez kilkanaście lat regulamin ligi był modyfikowany i zmieniany. Obecnie do rozgrywek może przystąpić każdy i nie ma ograniczeń dotyczących zawodników, jednak... nie wyprzedzajmy faktów i skupmy się na historii, czyli na początkach rywalizacji, a po bieżące informacje dotyczące MLH zapraszamy do Serwisu Bielskich Fanów - www.turbielsk.pl Dzięki zbiorom zgromadzonym przez śp. Pana Henryka Bolestę możemy na łamach „Bielszczanina” prezentować statystyki i podsumowania z poszczególnych lat. W pierwszej kolejności, zaczynając oczywiście po kolei przedstawiamy sezony od 1997/1998 do 1999/2000 roku wraz z ogólnym trzyletnim podsumowaniem. Liczymy, że prezentowane publikacje będą ciekawą pamiątką dla osób, które w przeszłości występowały na parkiecie bielskiej „trójki”, a obecnie jedynie kibicują i zasiadają na widowni podczas bieżących rozgrywek. Działalność Gospodarcza (sezon 1997/1998 - I miejsce). Stoją (od lewej): Janusz Klimczuk, Piotr Denisiuk, Robert Gołębiecki, Mariusz Wysocki, Włodzimierz Kobus. Siedzą: Jerzy Maksymiuk, Jerzy Kokosz. Tabela końcowa - sezon 1997/1998 Sezon 1997/1998 Ogółem zdobyto 391 bramek + 4 walkowery (razem 403) Na listę strzelców wpisało się 93 piłkarzy 5 razy padł wynik dwucyfrowy Najlepsi strzelcy: 1. Wiesław Doliński (Nauczyciele) - 26 goli 14 bramki pkt 1 Działalność Gospodarcza 67:23 29 2 Nauczyciele 64:20 27 3 Bielmlek 43:14 26 4 Policja 42:34 20 5 Polbud 28:28 18 6 Spółdzielnia Inwalidów 30:31 15 7 Zakład Energetyczny 32:49 12 8 Sąd i Prokuratura 21:31 10 9 Urząd Skarbowy 27:43 10 10 Ekoinsbud 19:42 8 11 Straż Pożarna 17:28 7 12 PKS 13:60 1 Sezon 1998/1999 Ogółem zdobyto 538 bramek Na listę strzelców wpisało się 99 piłkarzy 4 razy padł wynik dwucyfrowy Najlepsi strzelcy: 1. Artur Zinkowski (ZNP) - 34 2. Mirosław Pieczyński (Polbud) - 27 3. Mirosław Misiejuk (Zakład Energetyczny) - 22 4. Tomasz Onacik (Unibud) - 21 5. Piotr Denisiuk (Działalność Gospodarcza) - 18 6. Mirosław Chomko (Bielmlek) - 17 7. Stanisław Pieczyński (Śródmieście) - 17 8. Mirosław Wawreniuk (Ekoinsbud) - 17 9. Jacek Wesołowski (Urząd Miasta) - 15 10. Wiesław Doliński (ZNP) - 14 11. Piotr Konachowicz (Śródmieście) - 14 12. Mirosław Wysocki (Działalność Gospodarcza) - 14 7. Piotr Denisiuk (Ekoinsbud) - 14 8. Daniel Niemyjski (Ekoinsbud) - 13 9. Dariusz Siemieniuk (Działalność Gosp.) - 12 10. Piotr Konachowicz (Urząd Skarbowy) - 11 Działalność Gospodarcza (sezon 1999/2000 - I miejsce) Stoją (od lewej): Jan Jankowski, Jerzy Maksymiuk, Krzysztof Siergiej, Piotr Hryniewicki, Artur Zinkowski. Siedzą: Jarosław Wawrzeniuk, Dariusz Siemieniuk, Jarosław Olszański Tabela końcowa - sezon 1998/1999 bramki pkt 1 Bielmlek 61:10 37 2 ZNP 71:15 34 3 Działalność Gospodarcza 56:17 29 4 Polbud 49:26 28 1 Działalność Gospodarcza 71:10 33 Unibud 56:23 30 54:21 27 Tabela końcowa - sezon 1999/2000 bramki pkt. 5 Śródmieście (Urząd Skarbowy) 47:36 24 2 6 Unibud 43:32 22 3 Ekoinsbud 7 Zakład Energetyczny 41:32 19 4 Bielmlek 28:27 20 8 Ekoinsbud 30:29 19 5 MPEC 46:37 19 9 MPEC 32:40 16 6 Urząd Skarbowy 32:25 19 10 Urząd Miasta 28:45 13 7 Hoop S.A. 28:34 13 11 Straż Pożarna 22:37 10 8 ZNP 38:34 11 12 Temida 20:55 8 9 Urząd Pocztowy 21:47 10 13 Spółdzielnia Podlaska 18:49 4 10 Spółdzielnia Podlaska 23:58 6 ZOZ 20:112 1 11 Polbud 19:39 5 12 Urząd Miasta 13:74 0 Sezon 1999/2000 Ogółem zdobyto 429 bramek Na listę strzelców wpisało się 81 piłkarzy 15 razy padł wynik dwucyfrowy Najlepsi strzelcy: 1. Piotr Pawluczuk (Działalność Gospodarcza ) - 23 2. Marcin Niewiński (MPEC) - 22 3. Marek Naumczuk (15 Unibud+6 Ekoinsbud) - 21 4. Mirosław Wawreniuk (Ekoinsbud) - 20 5. Jarosław Wawrzeniuk (Działalność Gosp.) - 18 6. Tomasz Onacik (Unibud) - 16 Okres 1997/2000 (3 sezony) Ogółem zdobyto 1358 bramek Na listę strzelców wpisało się 184 piłkarzy 24 razy padł wynik dwucyfrowy Zwycięzcy: 1997/1998 - Działalność Gospodarcza 1998/1999 - Bielmlek 1999/2000 - Działalność Gospodarcza 15 Najlepsi strzelcy: 1. Artur Zinkowski (Nauczyciele/ZNP, Dział. Gosp.) - 63 2. Piotr Denisiuk (Działalność Gosp., Ekoinsbud) - 56 3. Mirosław Pieczyński (Polbud) - 48 4. Wiesław Doliński (ZNP, Bielmlek) - 47 5. Mirosław Wawreniuk (Ekoinsbud) - 43 6. Marek Naumczuk (Bielmlek, Unibud, Ekoinsbud) - 39 7. Tomasz Onacik (Unibud) - 37 8. Mirosław Misiejuk (Zakład Energ., Bielmlek) - 36 9. Janusz Klimczuk (Działalność Gosp, MPEC) - 35 10. Piotr Konachowicz (Urząd Skarb./Śródmieście) - 32 Tabela - 3 sezony (1997/1998 do 1999/2000) sezony zw. rem. por. bramki pkt 1 Działalność Gospodarcza 3 29 4 2 194:50 91 2 Bielmlek 3 26 5 4 132:51 83 3 ZNP 3 22 6 7 173:69 72 4 Ekoinsbud 3 17 3 15 103:92 54 5 Urząd Skarbowy 3 16 5 14 106:104 53 6 Unibud 2 17 1 6 99:55 52 7 Polbud 3 15 6 14 96:93 51 8 MPEC 2 11 2 11 78:77 35 9 Zakład Energetyczny 2 8 7 9 73:81 31 10 Policja 1 6 2 3 42:34 20 11 Temida 2 4 6 14 41:86 18 12 Straż Pożarna 2 5 2 17 39:65 17 13 Spółdzielnia Inwalidów 1 4 3 4 30:31 15 14 Hoop S.A. 1 4 1 6 28:34 13 15 Urząd Miasta 2 4 1 19 41:119 13 16 Urząd Pocztowy 1 3 1 7 21:47 10 17 Spółdzielnia Podlaska 2 3 1 20 41:107 10 18 PKS 1 - 1 10 13:60 1 19 ZOZ 1 - 1 12 20:112 1 700 - Krzysztof Młodzianowski (Ekoinsbud) 800 - Mirosław Misiejuk (Zakład Energetyczny) 900 - Artur Zinkowski (ZNP) 1000 - Stanisław Stalewski (Hoop) 1100 - Mirosław Samosiuk (ZNP) 1200 - Jerzy Maksymiuk (Działalność Gosp.) 1300 - Tomasz Onacik (Unibud) Jubileuszowe bramki: 100 - Wiesław Doliński (Nauczyciele) 200 - Mirosław Sacharczuk (Spółdzielnia Inwalidów) 300 - Piotr Denisiuk (Działalność Gospodarcza) 400 - Mirosław Car (Unibud) 500 - Waldemar Boroń (Urząd Miasta) 600 - Mirosław Wołkowycki (MPEC) Tekst i opracowanie: Krzysztof Grodzki Statystyka na podstawie zbiorów Pana Henryka Bolesty Bielszczanin, czasopismo o tematyce społeczno – historycznej wydawane przez Bielskie Stowarzyszenie Samorządowe przy wsparciu środków z dotacji udzielonej przez Miasto Bielsk Podlaski. Czasopismo jest wpisane do rejestru dzienników i czasopism pod numerem rejestrowym: Rej PR 595 Adres redakcji: 17-100 Bielsk Podlaski, ul. Mickiewicza 60 m. 26. Redaktor naczelny: Paweł Miszczuk. Kontakt: e-mail: [email protected] Wszystkie opublikowane materiały stanowią własność ich autorów. Jakiekolwiek ich wykorzystanie lub powielanie bez zgody autorów lub redakcji jest zabronione. 16
