pobierz - WordPress.com

Historia ekonomii
Mgr Robert Mróz
David Ricardo, Thomas Malthus – 25.10.2016
Thomas Robert Malthus (1766-1834)

Obserwacje:



Presja populacji Anglii na podaż żywności pod koniec
XVIII wieku
Większa widoczność biedy najuboższych
Rozprawa o prawie ludności, 1798 i 1803 (dwa
pierwsze wydania znacząco się różnią)
Prawo ludnościowe

Założenia:



Żywność jest niezbędna do egzystencji
Skłonność do reprodukcji wynika z natury i pozostaje
niezmienna w czasie
Argument:

Przy braku ograniczeń popędu płciowego liczba
ludności rośnie wykładniczo, podaż żywności liniowo zwiększenie funduszu płac powoduje wzrost populacji
Prawo ludnościowe

Implikacja:


Nie można poprawić standardu życia mas pracujących
(Poor Laws) – płace zawsze zbiegają do poziomu
minimum egzystencji
Sposoby na ograniczanie popędu płciowego:

Pierwsza edycja:



Ograniczenie samoistne poprzez wojny, epidemie itd.
Opóźnianie małżeństw → degeneracja moralna związana z
seksem przedmałżeńskim (Malthus był duchownym)
Druga edycja:

Opóźnianie małżeństw możliwe bez aktywności seksualnej
Prawo ludnościowe

Problemy:




Co z antykoncepcją?
Czy pragnienie seksu to to samo co pragnienie dzieci?
Niedocenienie roli postępu technologicznego – ale nie
tylko Malthus popełnił ten błąd
Wpływ na ekonomistów klasycznych, ale też np.
na Darwina
David Ricardo




1772 – 1823
Syn żydowskiego bankiera, ale zerwał z rodziną,
gdy ożenił się z katoliczką
Sam pomnażał swój majątek jako makler, w wieku
25 lat był jednym z najbogatszych ludzi w kraju
Zmarł pozostawiając majątek wart, na dzisiejsze
dolary, ponad 100 milionów – co ciekawe, sporą
część zarobił jako właściciel ziemski, a otwarcie
ich krytykował
Metoda, zakres ekonomii




Smith: łączenie teorii z analizą historyczną,
studiami przypadków
Ricardo: czysta teoria, analiza bezkontekstowa,
abstrakcyjne modele – wpływ na dzisiejszą
ekonomię
Ale też motywowany przez kwestie polityczne –
taryfy na import ziarna (Corn Laws), wzrost rent
gruntowych
Nadrzędnym celem analizy ekonomicznej jest
badanie funkcjonalnego podziału dochodu i jego
zmian w czasie
Najważniejsze zagadnienia

Teoria renty gruntowej

Teoria wartości

Teoria zmian podziału dochodu w czasie

Teoria handlu zagranicznego (przewag
komparatywnych)
Założenia całego modelu








Neutralność pieniądza
Ustalone proporcje pracy i kapitału w produkcji –
dawki L i K jako de facto jeden czynnik produkcji
Stałe przychody produkcji w przemyśle, malejące
w rolnictwie
Pełne zatrudnienie
Doskonała konkurencja
Homo oeconomicus
Teoria ludnościowa Malthusa
Teoria funduszu płac
Teoria renty gruntowej

Konkretne założenia tej części:


Ograniczona, stała ilość ziemi (pionowa krzywa
podaży)
Malejące przychody z produkcji – każda kolejna dawka
K i L aplikowana do stałej ilości ziemi da mniejszy
produkt krańcowy
Teoria renty gruntowej
Źródlo: Landreth, Colander 2005



Uprawa pszenicy; działka A najbardziej urodzajna,
działka C najmniej; malejące przychody
Renta to zapłata dla właściciela ziemskiego, która
wyrównuje stopy zysków z każdej działki
Działka A: renta 30 buszli, działka B: 10 buszli
Teoria renty gruntowej

Inne podejście – od strony kosztów:




Załóżmy, że jedna dawka K i L kosztuje 100 USD
Więc koszt wyprodukowania setnego buszla na działce
A to 1 USD, 190. buszla to 1.11 USD, 270. buszla to
1.25 USD
170. buszel na działce B i 80. na działce C mają ten
sam koszt
I tak właśnie musi być na konkurencyjnych rynkach
Teoria renty gruntowej

Koszty cd.:





Cena buszla na rynku wyniesie 1.25 USD
Skąd to wiadomo? Bo na rynku konkurencyjnym może
być tylko jedna cena – wyznaczana przez koszt
krańcowy wyprodukowania ostatniego buszla (p = MC)
Zatem na działce A przychód to 270*1.25 USD = 337.5
USD, a koszt to 3*100 USD = 300 USD; więc renta
wyniesie 37.5 USD
Na działce B przychód to 212.5 USD, koszt to 200
USD, więc renta to 12.5 USD
Na działce C renta wynosi 0 USD
Teoria renty gruntowej

Koszty cd.:



Załóżmy, że 75 USD ze 100 stanowią koszty pracy
Jeśli na działce A nie będzie renty, to zysk na jednostkę
kapitału wyniesie (337.5 USD – (3*75 USD))/3 = 37.5
USD
Na działce B będzie to 31.25 USD, na działce C będzie
to 25 USD – czyli tym, którzy uprawiają działkę C,
będzie się opłacało konkurować o działki A i B, co
musi spowodować wzrost rent na tych działkach i
spadek zysków do poziomu 25 USD na wszystkich
działkach (co zachodzi przy rentach, które
wyliczyliśmy wcześniej)
Teoria renty gruntowej

Wnioski:




Cena produktu równa kosztowi produkcji najbardziej
kosztownej jednostki (najmniej efektywnego
producenta)
Renta jest wypłacana właścicielom najbardziej żyznych
działek
Konkurencja zapewnia tę samą stopę zysku dla
każdego „poziomu żyzności”
Cena określa rentę, bo sama jest określana na działce,
na której nie ma renty
Teoria renty gruntowej

Wnioski dla polityki gospodarczej:



Argument zwolenników taryf: większe cła na import
żywności spowodują spadek importu, zwiększenie
nakładów na angielskie rolnictwo (by zaspokoić
popyt), wzrost produkcji i ostatecznie spadek cen
Kontrargument Ricarda: cła spowodują konieczność
bardziej intensywnej produkcji, a także konieczność
produkcji na gorszych działkach, co przełoży się na
wzrost kosztów produkcji, wzrost rent i cen
Czyli protekcjonizm jest szkodliwy dla konsumentów,
a korzystny tylko dla producentów w sektorze
rolniczym
Teoria wartości




Smitha teoria wartości oparta na kosztach
produkcji była niezadowalająca → podręcznik
Ricardo był zainteresowany zmianami wartości w
czasie – takie postawienie problemu pozwoliło mu
uniknąć niektórych trudności Smitha
Teoria wartości opartej na (koszcie) pracy –
względne ceny są określane przez relatywną liczbę
godzin pracy: a(1)/a(2) = p(1)/p(2)
Teoria z wyłączeniem dóbr o pionowej krzywej
podaży (np. rzadkich książek czy obrazów)
Teoria wartości – problemy


Kilka problemów z teorią Ricarda jest dobrze
omówionych w podręczniku, tu zajmiemy się
przykładem
Jak ocenić wpływ kapitału na ostateczną cenę
produktu?



Przecież produkcja właściwie każdego dobra wymaga
zarówno L, jak i K
Ricardo: kapitał to po prostu nagromadzona praca
Dobro wytwarzane jest za pomocą pracy bezpośrednio
aplikowanej do tego dobra oraz za pomocą pracy
pośredniej, zaaplikowanej w poprzednich okresach do
produkcji dóbr kapitałowych
Teoria wartości – problemy

Załóżmy, że:




Dobro kapitałowe (maszyna) jest wytwarzane za
pomocą 100 godzin pracy
Deprecjacja: 1/100 kosztu wytworzenia na 1 sztukę
wytworzonego dobra konsumpcyjnego (np. prezentacji
na HE)
Praca bezpośrednia nad prezentacją = 4h
Więc całkowity koszt jednej prezentacji wg Ricarda to
4h pracy bezpośredniej + 1h pracy pośredniej = 5h
Teoria wartości – problemy

Czy to rozwiązuje problem? Nie do końca, bo…



Ricardo pomija procent od kapitału wydanego na
opłacenie pracy pośredniej – od momentu, w którym
trzeba ją opłacić, aż do momentu sprzedaży końcowego
dobra (uzyskania dochodu), kapitał generuje ten
dodatkowy koszt
Czyli: praca włożona w produkcję dobra kapitałowego
dwa lata temu będzie miała inny wpływ na cenę dobra
końcowego niż praca włożona w produkcję dobra
kapitałowego rok temu
Ale oczywiście uwzględnienie procentu daje nam
„nieczystą” teorię wartości opartej na pracy
Teoria wartości – problemy


Ten argument uderza w każdą teorię wartości
opartej na pracy, nie tylko Ricardiańską
Ricardo rozumiał, że wartość dóbr nie jest
dokładnie proporcjonalna do pracy wykorzystanej
w procesie produkcji, ale utrzymywał, że praca
jest zdecydowanie najważniejszym czynnikiem
(„93-procentowa teoria wartości opartej na pracy”)
Teoria podziału


Teoria funkcjonalnego podziału dochodu
narodowego i zmian tego podziału w czasie
Założenia:


Prawo ludnościowe Malthusa
3 klasy społeczne:




Robotnicy: płace = fundusz płac/liczba robotników; prawo
ludnościowe implikuje, że płace w długim okresie utrzymują
się na poziomie minimum egzystencji
Właściciele ziemscy: pasożyty, bo renta jest w całości
konsumowana, nie ma inwestycji
Kapitaliści: oszczędzają i inwestują, a więc umożliwiają
wzrost gospodarczy
Łączna produkcja = płace + renty + zyski
Teoria podziału
Źródło: Landreth, Colander 2005
Teoria podziału

Wnioski:



Kapitalizm dąży do stanu stacjonarnego, w którym
renty są wysokie, a zyski zerowe – redystrybucja od
kapitalistów do właścicieli ziemskich
Smutek – zastój, brak wzrostu (bo nie ma motywacji do
akumulacji kapitału)
Kolejny argument przeciwko cłom: podnosząc renty
kosztem zysków, przyspieszają one ten proces
Przewaga komparatywna

Przewaga absolutna (Smith):
Źródło: Landreth, Colander 2005
Przewaga komparatywna

Przewaga komparatywna (Ricardo):
Źródło: Landreth, Colander 2005
Przewaga komparatywna



Przewaga Anglii w produkcji sukna: każda
dodatkowa jednostka sukna to strata 2 jednostek
wina, a w Portugalii aż 8
Przewaga Portugalii w produkcji wina: każda
dodatkowa jednostka wina to strata 1/8 jednostek
sukna, a w Anglii aż 1/2
Przesuwając jednostkę pracy w Anglii z produkcji
wina do produkcji sukna, zyskujemy 6S, tracimy
12W, przesuwając dwie jednostki w Portugalii w
drugą stronę, zyskujemy 16W, tracimy 2S
Przewaga komparatywna

Ogółem: (16W – 12W) + (6S – 2S) = 4W + 4S

Zysk!

Jakie będą ceny w handlu międzynarodowym?
Każda cena 1 galona wina za 1 jard sukna w
przedziale (2,8) jest korzystna dla obu krajów
Przewaga komparatywna

Brak korzyści z handlu tylko gdy relatywne ceny
w obu krajach równe:
Źródło: Landreth, Colander 2005
Przewaga komparatywna

Wnioski:



W światowej gospodarce wiele krajów i bardzo wiele
dóbr – ceny relatywne nigdy nie będą równe, więc
handel właściwie zawsze powinien być korzystny
Kolejny argument przeciwko cłom
Przewaga komparatywna to uniwersalna zasada - działa
nie tylko między krajami! Między miastami, a nawet
między ludźmi też