Pobierz materiały - Były sobie człowieki
Transkrypt
Pobierz materiały - Były sobie człowieki
NAUCZANIE PRZEZ OGLADANIE CZYLI ANIMACJA, PREHIST ORIA, RODZINA I OT OCZENIE SPOLECZNE MAT ERIALY DYDAKT YCZNE NA PODSTAWIE F ILMU DLA KLAS 1–3 ORAZ 4–6 SZKOLY PODSTAWOWEJ WSTĘP F ilm animowany dla dzieci może pełnić nie tylko funkcję rozrywkową, lecz także edukacyjną. Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a to historia o pierwszych ludziach i ich odkryciach, o życiu we wspólnocie i roli rodziny. Jako komedia przygodowa bawi, ale zarazem uczy, gwarantuje też momenty wzruszeń i refleksji. Nasza publikacja została stworzona z myślą o nauczycielach klas 1–3 oraz 4–6 szkoły podstawowej, którzy chcieliby przeprowadzić inspirujące lekcje po obejrzeniu filmu Były so- bie człowieki. Zebrane scenariusze zajęć skierowane są do nauczycieli języka polskiego, historii i społeczeństwa, plastyki, edukacji przyrodniczej i polonistycznej, a także wychowawców oraz nauczycieli prowadzących zajęcia komputerowe. Część scenariuszy można zrealizować „z kredą w ręku”, inne zgodnie z obecnymi trendami w edukacji wymagają zastosowania urządzeń multimedialnych, takich jak: tablica interaktywna, projektor, komputer, tablet czy smartfon. Każdy scenariusz zawiera cele zajęć, formy pracy z uczniami i niezbędne środki dydaktyczne, a także odwołuje się do konkretnych wymagań ogólnych i/lub szczegółowych podstawy programowej. Autorzy proponują zarówno pracę indywidualną, jak i zespołową, ciekawe teksty źródłowe oraz rozmaite formy aktywności, tak aby jak najbardziej zaangażować uczniów w proces kształcenia. Ułatwia to opanowanie materiału (umiejętności), rozbudza zainteresowanie tematem, rozwija zmysł obserwacji i kreatywność, stymuluje aktywność intelektualną oraz motywuje do nauki. Film jest środkiem dydaktycznym, który pokazuje nowe spojrzenie na świat, uczy wrażliwości emocjonalnej, analizy, wnioskowania i konstruowania spójnych wypowiedzi. Jako trener edukacji filmowej zachęcam do pracy z tym medium na wszystkich poziomach kształcenia i na różnych lekcjach. Mam nadzieję, że przygotowane przez nas scenariusze staną się dla Państwa źródłem inspiracji i pomogą z sukcesem wprowadzić uczniów w świat filmu, urządzeń multimedialnych i dalej – w świat kultury, historii, etyki i przyrody. Anna Równy trener edukacji filmowej nauczyciel konsultant SPIS TREŚCI Szkoła podstawowa, klasy 1–3 Edukacja przyrodnicza i polonistyczna: Ogień oraz inne odkrycia i wynalazki człowieka. Beata Kozyra ............................................................................................ 4 Zajęcia komputerowe: Moi przodkowie. Tworzymy drzewo genealogiczne (zajęcia z wykorzystaniem komputerów). Joanna Apanasewicz ................................ 9 Zajęcia komputerowe: Moi przodkowie. Tworzymy drzewo genealogiczne (zajęcia z wykorzystaniem tabletów). Joanna Apanasewicz ...................................... 17 Szkoła podstawowa, klasy 4–6 Język polski: Jak się tworzy film animowany? Rozważania o rodzajach filmowychi technikach animacji. Anna Równy ............................................................................... 23 Historia i społeczeństwo: My i nasze potrzeby. Bartłomiej Janicki .................................................... 28 Plastyka: Tajemnice malarstwa jaskiniowego. Malujemy prehistoryczne zwierzęta. Tadeusz Banowski ................................................................................. 36 Godzina wychowawcza: Życie w rodzinie i we wspólnocie. Beata Kozyra ........................................ 42 O filmie ................................................................................................................................. 51 Tematy, koordynacja prac i konsultacja metodyczna: Anna Równy Opracowanie redakcyjne: Maria Białek Opracowanie graficzne i skład: Activa Studio, Adam Bremer Scenariusze są zgodne z podstawą programową (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r.). Aktualność adresów do wymienionych w scenariuszach serwisów i stron internetowych została sprawdzona przed ich opublikowaniem. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za zawartość tych stron i stron, do których linki tam się znajdują. Szkoła podstawowa, klasy 1–3 Czas realizacji tematu: 2 × 45 minut Edukacja przyrodnicza i polonistyczna Ogień oraz inne odkrycia i wynalazki człowieka. Cele lekcji: Uczeń: - wie, co oznaczają pojęcia odkrycie i wynalazek; - potrafi wyjaśnić, na czym polega różnica między odkryciem a wynalazkiem; - umie porządkować w kolejności chronologicznej; - wskazuje naturalne i sztuczne źródła ciepła i zimna; - rozumie, jak odkrycie ognia zmieniło życie na Ziemi. Metody i formy pracy: - burza mózgów; - praca indywidualna; - praca w grupach; - mapa myśli; - rozmowa kierowana. Środki dydaktyczne: - film Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a; - karty pracy; - arkusze szarego papieru; - klej; - nożyczki; - kredki. 4 Przygotowanie do lekcji: Przebieg lekcji: Zajęcia należy przeprowadzić po obejrzeniu filmu Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a. FA Z A W S T Ę P N A Przed projekcją nauczyciel prosi, by uczniowie zwró- Nauczyciel podaje temat zajęć i wyjaśnia, że będą cili uwagę, jakie wydarzenie spowodowało zmianę one dotyczyć odkryć oraz wynalazków. życia na Ziemi. FAZA REALIZACYJNA Powiązanie z podstawą programową: Nauczyciel prosi uczniów o streszczenie historii 1. Edukacja polonistyczna. Uczeń: przedstawionej w filmie, a następnie zadaje im trzy 1) korzysta z informacji: pytania: a) uważnie słucha wypowiedzi i korzysta - Jakie wydarzenie zmieniło życie praczłowieka? - Co odkryli bohaterowie filmu? z przekazywanych informacji, - Jakie istnieją inne źródła ciepła? b)rozumie sens kodowania oraz dekodowa- Pomysły uczniów zapisuje na tablicy. nia informacji; odczytuje uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyjne […]. Nauczyciel wyjaśnia, że istnieją naturalne i sztucz- 6. Edukacja przyrodnicza. Uczeń: ne źródła ciepła, po czym dzieli uczniów na grupy 5)wyjaśnia zależność zjawisk przyrody od pór roku; wie, jak zachować się odpowiednio do i rozdaje karty pracy (patrz s. 7) oraz arkusze szare- warunków atmosferycznych; go papieru, klej, nożyczki i kredki. Następnie prosi dzieci, by wycięły i pokolorowały ilustracje. Po wyko- 7) zna wpływ przyrody nieożywionej na życie lu- naniu tego zadania poleca uczniom, by pogrupo- dzi, zwierząt i roślin […]1. wali przedstawione na obrazkach sztuczne i naturalne źródła ciepła i odpowiednio przykleili do kartonu Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. 1 ilustracje z podpisami. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczegól- Po prezentacji efektów pracy w grupach nauczyciel nych typach szkół (Dz. U. poz. 803): https://men.gov.pl/wp-content/ prosi klasę o wyjaśnienie, dlaczego słońce, wulkan uploads/2014/08/zalacznik_2.pdf, s. 6, 11. 5 i ogień są naturalnym źródłem ciepła, a kominek, FA Z A P O D S U M O W U J Ą C A kaloryfer, zapałki i piec – sztucznymi. Nauczyciel prosi uczniów, by opowiedzieli, jak wy- Dopiero teraz nauczyciel wyjaśnia, czym są od- glądało życie w czasach prehistorycznych. Swobod- krycie i wynalazek. Odkrycie to uzyskanie wiedzy ne wypowiedzi powinny zawierać informacje na te- o czymś, co istnieje, ale co dotychczas nie było zna- mat zmian spowodowanych odkryciem ognia (np. ne; wynalazek to stworzenie czegoś nowego, co do odstraszanie dzikich zwierząt, gotowanie jedzenia, tej pory nie istniało. Nauczyciel pyta uczniów, czy ogrzewanie obozowisk, zmiana koczowniczego try- ogień to odkrycie, czy też wynalazek; prosi o uza- bu życia na osiadły). Uczniowie pod kierunkiem na- sadnienie. uczyciela tworzą mapy myśli. Po krótkiej dyskusji prowadzący rozdaje kolejne karty pracy (patrz s. 8). Prosi dzieci o ustne odpowiedzi, Zadanie domowe: z czym kojarzą im się dane obrazki. Pomaga im Co kojarzy ci się z zimnem? Narysuj dwa przykłady ustalić historię oświetlenia. Przy okazji wyjaśnia po- przedmiotów utrzymujących zimno. W jakim celu je jęcie chronologii. stworzono? Przygotuj się do ustnej wypowiedzi na ten temat. Autor: Beata Kozyra – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej i języka polskiego w Katolickim Zespole Edukacyjnym w Warszawie; autorka podręczników edukacji przedszkolnej, wczesnoszkolnej i terapii pedagogicznej oraz wielu materiałów dydaktycznych. 6 Karta pracy. Naturalne i sztuczne źródła ciepła SŁOŃCE KOMINEK ZAPAŁKI WULKAN KALORYFER OGNISKO PIEC PARA, WRZĄTEK 7 Karta pracy. Co było pierwsze? ŁUCZYWO LAMPA OLIWNA (KAGANEK) ŻARÓWKA ŚWIECA OGNISKO LAMPA NAFTOWA 8 Szkoła podstawowa, klasy 1–3 Czas realizacji tematu: 2 × 45 minut Zajęcia komputerowe Moi przodkowie. Tworzymy drzewo genealogiczne (zajęcia z wykorzystaniem komputerów). Cele lekcji: Uczeń: - wpisuje adres podanej strony w przeglądarce internetowej; - edytuje zdjęcia w serwisie piZap; - wyszukuje obrazy za pomocą Grafiki Google; - loguje się na klasowe konto Google; - pracuje w edytorze Rysunki Google. Metody i formy pracy: - rozmowa kierowana; - zadanie interaktywne; - praca z materiałem wizualnym (zdjęcia, grafiki); - praca z edytorem zdjęć piZap; - pogadanka (opcjonalnie); - praca z edytorem graficznym Rysunki Google. Środki dydaktyczne: - film Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a; - komputer z dostępem do internetu1; - pendrive ze zdjęciami lub rysunkami członków rodziny; - projektor multimedialny lub tablica interaktywna. 1 Zajęcia te można również przeprowadzić w systemie BYOD (więcej na ten temat: http://bit.ly/1REHJnK). 9 Przygotowanie do lekcji: b) dostrzega elementy aktywne na stronie Zajęcia należy przeprowadzić po obejrzeniu fil- internetowej, nawiguje po stronach mu Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Deb- w określonym zakresie […]; bouze’a. Tydzień przed zajęciami nauczyciel prosi 4) tworzy teksty i rysunki: uczniów o zgromadzenie cyfrowych zdjęć swoich a) wpisuje za pomocą klawiatury litery, cyfry i inne znaki, wyrazy i zdania, krewnych, zwłaszcza rodzeństwa i rodziców. Jeśli b) wykonuje rysunki za pomocą wybranego zachodzi taka potrzeba, pomaga sfotografować edytora grafiki2. lub zeskanować zdjęcia tradycyjne i zapisać je na pendrivie. W przypadku braku zdjęć dziecko może wykonać odpowiednie rysunki w edytorze graficz- Przebieg lekcji: nym Paint lub na papierze, a następnie je zeskanować. Nauczyciel zakłada klasowe konto Google FA Z A W S T Ę P N A (tutorial: http://bit.ly/1q9SiVR). Nauczyciel odczytuje zagadkę: To z nimi mieszkamy, Uwaga! Jeśli nauczyciel ma do dyspozycji dwie bardzo ich kochamy. jednostki lekcyjne z rzędu, może zrealizować zajęcia Często są zmęczeni, w jednym dniu, w przeciwnym razie należy rozplano- więc im pomagamy. wać działania na dwa spotkania. Uczniowie odgadują, że rozwiązaniem zagadki są RODZICE. Nauczyciel mówi, że rodzice stanowią Powiązania z podstawą programową: podstawę rodziny, a następnie pyta uczniów, kim 8. Zajęcia komputerowe. Uczeń: mogą być jej pozostali członkowie. Zapisuje pro- 1) p osługuje się komputerem w podstawowym zakresie; 2 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. 3) wyszukuje informacje i korzysta z nich: zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wy- a) przegląda wybrane przez nauczyciela chowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 803): https://men.gov.pl/wp-content/ strony internetowe […], uploads/2014/08/zalacznik_2.pdf, s. 13. 10 pozycje na tablicy. Pyta też, czy krewni są dla dzie- Po wykonaniu zadania nauczyciel rozmawia ci ważni, co dzieci robią z nimi w domu, podczas z uczniami o tym, jakie znaczenie miało drzewo wspólnych wyjazdów itd. w filmie. Podaje temat lekcji – wprowadza pojęcie Nawiązując do filmu, nauczyciel pyta, jak wy- drzewa genealogicznego, wyjaśnia, czym ono jest, glądała rodzina Simianów, kto był przywódcą, i zapowiada, że każdy uczeń stworzy własne drzewo jaka panowała hierarchia. Prosi o porównanie genealogiczne, wykorzystując przyniesione zdjęcia.3 tej sytuacji z dzisiejszą i wskazanie różnic oraz FA Z A R E A L I Z A C Y J N A podobieństw. Podczas dyskusji należy poruszyć temat miłości Nauczyciel prosi uczniów, aby zapisali swoje zdję- braterskiej oraz tego, co braci poróżniło, a co zjed- cia na pulpicie, a następnie weszli na stronę http:// noczyło. Bardzo ważne jest wskazanie, jakie znacze- www.pizap.com, która służy do modyfikacji zdjęć. nie mają relacje członków rodziny Vani i Edwarda Pokazuje klasie, jak wyeksportować pierwsze zdjęcie oraz rodzin współczesnych, a także jaki mają wpływ oraz dodać ramkę i podpis mówiący o tym, kim dla na rozwój i funkcjonowanie rodziny. Po tej rozmowie nauczyciel prosi uczniów, aby włączyli komputery i wpisali w przeglądarkę następujący adres zadania interaktywnego: http://lear- ningapps.org/watch?v=pk1a84fun16. Aby ułatwić dzieciom dostęp do zadania, można podać skrócony link (http:// bit.ly/1nIp0wb; do skracania linków należy wykorzystać stronę https://bitly. Zrzut strony z zadaniem interaktywnym3 com) lub – jeśli nauczyciel prowadzi klasowy blog – sporządzić notkę z linkiem przekierowującym do zadania. 3 11 Źródło ilustracji: http://learningapps.org/watch?v=pk1a84fun16. dziecka jest dany członek rodziny i jak ma na imię (patrz s. 13). Warto zwrócić uwagę na to, iż duża liczba ozdobników może zakłócić odbiór zdjęcia. Uczniowie samodzielnie edytują zdjęcia najbliższych członków rodziny (w domu lub w bibliotece będą mogli dokończyć zadanie i zmodyfikować fotografie np. dziadków). Po wykonaniu zadania nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie w zasobach internetowych cliparta przedstawiającego drzewo, które będzie tłem pracy. To dobra okazja, by nie tylko wytłumaczyć, jak za pomocą filtra Przykładowy szablon drzewa genealogicznego6 W przypadku pracy z młodszą grupą nauczyciel wyszukiwarki znaleźć odpowiednią grafikę (patrz s. 14), lecz także porozmawiać o prawach au- może pominąć etap wyszukiwania cliparta przedsta- torskich (warto zwrócić uwagę, że niektóre obrazy są wiającego drzewo oraz tworzenia szablonu i udo- na licencji CC BY 3.0 PL, co oznacza, że utwór może stępnić szablon gotowy do wypełnienia (patrz s. 15). zostać wykorzystany i zmodyfikowany, ale należy za- Wtedy powinien podpowiedzieć uczniom, jak w ra- znaczyć, kto jest autorem oryginalnej grafiki4). zie potrzeby usunąć lub powielić pole na zdjęcie.6 Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby zalogowali się na klasowe konto Google (podaje im FA Z A P O D S U M O W U J Ą C A wszystkie potrzebne dane) i otworzyli Dysk, gdzie Nauczyciel wyświetla prace uczniów za pomocą za pomocą narzędzia Rysunki Google będą two- projektora lub tablicy multimedialnej. Może też rzyć swoje drzewo genealogiczne. Nauczyciel pro- umieścić pliki na blogu klasowym7 lub w serwisie si uczniów, aby wybrali opcję „Nowy Rysunek”, po szkoły. czym prezentuje, w jaki sposób wstawić drzewo i wkleić zdjęcia, umieszczając je według określone- Źródło ilustracji: https://pixabay.com/static/uploads/photo/2013/07/ 6 go schematu5 (patrz s. 15). Dzieci wstawiają zdjęcia 18/10/56/tree-163545_960_720.jpg. i podpisują swoje drzewo. W tym przypadku można wprowadzić element oceniania rozwojo- 7 wego (uczniowie oceniają prace kolegów na podstawie ustalonych Więcej na temat licencji: http://creativecommons.pl. kryteriów) i udostępnić opcję komentowania. Należy przedtem po- Szablon można zapisać na Dysku, tak aby uczniowie mogli w każdej rozmawiać z uczniami o kulturze słowa oraz konieczności dbania 4 5 chwili z niego skorzystać. o ortografię. Autor: Joanna Apanasewicz – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Małej Szkole w Koninie Żagańskim pracująca w klasie tabletowej; członkini grupy Superbelfrzy RP; autorka innowacji edukacyjnych, scenariuszy i artykułów dotyczących wykorzystania technologii informacyjnokomputerowych w edukacji (publikuje m.in. w kwartalniku „IT w Edukacji”), współautorka bloga edukacyjnego www.zamiastkserowki.edu.pl. 12 Edytowanie zdjęć w serwisie piZap.com8 1 2 Po wejściu na stronę http://www.pizap.com Po przejściu do następnego widoku kliknij „Start”. kliknij „Edit”. 3 Po przejściu do następnego widoku kliknij „Computer”. 4 Odszukaj folder ze zdjęciami i wybierz jedno z nich. 3 5 Zdjęcie można edytować pod względem technicznym (np. przycinać, obracać, przyciemniać), a także ozdobić naklejkami, ramką lub tekstem. Po zakończeniu edycji kliknij przycisk „Save” w prawym górnym rogu. 5 1 8 Źródła ilustracji: http://www.pizap.com oraz https://pixabay.com/static/uploads/photo/2014/09/09/12/28/toy-440043_960_720.jpg. 13 6 Powtórnie kliknij „Save” i zapisz na dysku efekt swojej pracy. 7 Aby rozpocząć nowy projekt, kliknij „Start a New piZap” (wtedy cofniesz się do początku) lub „Keep Editing” (po powrocie do zedytowanego zdjęcia musisz otworzyć menu i zmienić zdjęcie, wybierając opcję „Change photo”). 6 7 Wyszukiwanie clipartów w serwisie Google.pl9 1 2 Po wejściu na stronę http://www.google.pl Po przejściu do następnego widoku w prawym górnym rogu okna kliknij „Grafika”. w okienko wpisz szukaną frazę. 3 Nad wynikami wyszukiwania kliknij „Narzędzia wyszukiwania”, a następnie „Prawa do użytkowania”. Z rozwiniętego menu wybierz licencję: „Oznaczone do ponownego wykorzystania z modyfikacją”. 1 9 Źródło ilustracji: https://www.google.pl. 14 Praca w edytorze Rysunki Google10 1 Zaloguj się na konto Google. 2 Otwórz menu – kliknij piktogram przedstawiający dziewięć krateczek (prawy górny róg, obok nazwy profilu) – i wybierz „Dysk”. 2 3 Po przejściu do następnego widoku wybierz: „Nowy” → „Więcej” → „Rysunki Google”. 3 4 W kolejnej zakładce zobaczysz nowy plik, któremu należy nadać nazwę (np. imienazwisko). Aby nazwać plik, kliknij pole „Rysunek bez nazwy”. 4 5 Dodaj tło przedstawiające drzewo: z zakładki „Wstaw” wybierz opcję „Obraz” i wstaw ilustrację z dysku komputera lub bezpośrednio z jej adresu URL. 1 10 5 Źródło ilustracji: https://www.google.pl. 15 6 Rozciągnij tło na cały obszar rysunku. 6 7 Umieść w koronie drzewa pola na zdjęcia, wybierając kolejno: „Wstaw” → „Kształt” → „Kształty”. 8 7 Aby wszystkie pola były jednakowe, skopiuj pierwszy kształt (Ctrl+C) i wklej (Ctrl+V) tyle razy, ile trzeba. Po zaznaczeniu pole można sformatować, nadając mu inny kolor lub zmieniając grubość albo styl linii. Pasek narzędziowy znajduje się tuż nad rysunkiem. 9 Aby wstawić w wyznaczone 8 pola zdjęcia członków swojej rodziny, należy zastosować tę samą metodę co podczas wstawiania tła. Nauczyciel może przygotować szablon dla uczniów lub poprosić uczniów, by sami wykonali wszystkie kroki – w takim wypadku powinien skopiować oraz odpowiednio wyciąć dla każdego dziecka poniższą instrukcję i podczas lekcji jedynie kontrolować pracę. Aby utworzyć pliki dla całej klasy, po zapisaniu rysunku w zakładce „Plik” wybierz opcję „Utwórz kopię” i nadaj rysunkowi nową nazwę (imię i nazwisko kolejnego ucznia). W ten sposób po wejściu na Dysk Google dzieci będą mogły wybrać swój plik i przystąpić do pracy. 16 Szkoła podstawowa, klasy 1–3 Czas realizacji tematu: 2 × 45 minut Zajęcia komputerowe Moi przodkowie. Tworzymy drzewo genealogiczne (zajęcia z wykorzystaniem tabletów). Cele lekcji: Uczeń: - wpisuje adres podanej strony w przeglądarce internetowej; - edytuje zdjęcia za pomocą aplikacji PicCollage; - pracuje w edytorze map myśli Mindomo. Metody i formy pracy: - rozmowa kierowana; - zadanie interaktywne; - praca z materiałem wizualnym (zdjęcia, grafiki); - praca z edytorem zdjęć PicCollage; - praca z edytorem map myśli Mindomo. Środki dydaktyczne: - film Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a; - tablet z zainstalowanymi aplikacjami PicCollage i Mindomo; - zdjęcia lub rysunki członków rodziny; - projektor multimedialny lub tablica interaktywna. 17 Przygotowanie do lekcji: 4) tworzy teksty i rysunki: Zajęcia należy przeprowadzić po obejrzeniu filmu a) wpisuje za pomocą klawiatury litery, cyfry i inne znaki, wyrazy i zdania, Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a. b) wykonuje rysunki za pomocą wybranego Tydzień przed zajęciami nauczyciel prosi uczniów edytora grafiki2. o zgromadzenie tradycyjnych zdjęć swoich krewnych. W przypadku braku zdjęć dziecko może wykonać odpowiednie rysunki na papierze. Uczniowie insta- Przebieg lekcji: lują aplikacje PicCollage i Mindomo . 1 FA Z A W S T Ę P N A Nauczyciel odczytuje zagadkę: Uwaga! Jeśli nauczyciel ma do dyspozycji dwie jednostki lekcyjne z rzędu, może zrealizować zajęcia To z nimi mieszkamy, w jednym dniu, w przeciwnym razie należy rozplano- bardzo ich kochamy. wać działania na dwa spotkania. Często są zmęczeni, więc im pomagamy. Powiązania z podstawą programową: Uczniowie odgadują, że rozwiązaniem zagadki 8. Zajęcia komputerowe. Uczeń: są RODZICE. Nauczyciel mówi, że rodzice stanowią 1) p osługuje się komputerem w podstawowym podstawę rodziny, a następnie pyta uczniów, kim mogą być jej pozostali członkowie. Zapisuje pro- zakresie; 3) wyszukuje informacje i korzysta z nich: pozycje na tablicy. Pyta też, czy krewni są dla dzie- a) przegląda wybrane przez nauczyciela ci ważni, co dzieci robią z nimi w domu, podczas wspólnych wyjazdów itd. strony internetowe […], b) dostrzega elementy aktywne na stronie internetowej, nawiguje po stronach 2 w określonym zakresie […]; Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 803): https://men.gov.pl/wp-content/ Obie aplikacje można bezpłatnie pobrać w sklepie Google Play. 1 uploads/2014/08/zalacznik_2.pdf, s. 13. 18 Nawiązując do filmu, nauczyciel pyta, jak wyglą- jaśnia, czym ono jest, i zapowiada, że każdy uczeń dała rodzina Simianów, kto był przywódcą, jaka hie- stworzy własne drzewo genealogiczne, wykorzystu- rarchia panowała w stadzie. Prosi, aby uczniowie jąc przyniesione zdjęcia i/lub rysunki. porównali tę sytuację z dzisiejszą i wskazali różnice oraz podobieństwa. FA Z A R E A L I Z A C Y J N A Podczas dyskusji należy poruszyć temat miłości Nauczyciel prosi uczniów, aby za pomocą tabletów braterskiej oraz tego, co braci poróżniło, a co zjed- wykonali zdjęcia zgromadzonych fotografii i/lub ry- noczyło. Bardzo ważne jest wskazanie, jakie znacze- sunków, a następnie uruchomili pobraną wcześniej nie mają relacje członków rodziny Vani i Edwarda aplikację PicCollage, która służy do modyfikacji zdjęć. oraz rodzin współczesnych, a także jaki mają wpływ Pokazuje klasie, jak wyeksportować pierwsze zdjęcie na rozwój i funkcjonowanie rodziny. oraz dodać ozdobniki (patrz s. 21). Warto zwrócić Po tej rozmowie nauczyciel prosi uczniów, aby uwagę na to, iż duża liczba ozdobników może zakłócić odbiór zdjęcia. 3 włączyli tablety i wpisali w przeglądarkę następujący adres zadania interaktywnego: http:// learningapps.org/watch?v=pk1a84fun16. Aby ułatwić dzieciom dostęp do zadania, można podać skrócony link (http://bit.ly/1nIp0wb; do skracania linków należy wykorzystać stronę https:// bitly.com) lub – jeśli nauczyciel prowadzi klasowy blog – sporządzić notkę z linkiem przekierowującym do zadania. Po wykonaniu zadania nauczyciel Zrzut strony z zadaniem interaktywnym3 rozmawia z uczniami o tym, jakie znaczenie miało drzewo w filmie. Podaje temat lekcji – wprowadza pojęcie drzewa genealogicznego, wy- Źródło ilustracji: http://learningapps.org/watch?v=pk1a84fun16. 3 19 Następnie nauczyciel prosi, by uczniowie uruchomili aplikację Mindomo. Prezentuje, w jaki sposób stworzyć drzewo genealogiczne, dodając zmodyfikowane zdjęcia oraz krótkie opisy dotyczące poszczególnych osób (patrz s. 21). FA Z A P O D S U M O W U J Ą C A Nauczyciel wyświetla prace uczniów za pomocą projektora lub tablicy multimedialnej. Może też umieścić pliki na blogu Przykładowe drzewo genealogiczne4 klasowym5 lub w serwisie szkoły. Uczniowie samodzielnie edytują zdjęcia najbliższych członków rodziny (w domu będą mogli dokoń- W tym przypadku można wprowadzić element oceniania rozwojo- 5 czyć zadanie i zmodyfikować fotografie np. dziad- wego (uczniowie oceniają prace kolegów na podstawie ustalonych ków) i zapisują je w pamięci swojego urządzenia.4 kryteriów) i udostępnić opcję komentowania. Należy przedtem porozmawiać z uczniami o kulturze słowa oraz konieczności dbania o ortografię. Źródło ilustracji: zrzut ekranu aplikacji tabletowej Mindomo. 4 Autor: Joanna Apanasewicz – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Małej Szkole w Koninie Żagańskim pracująca w klasie tabletowej; członkini grupy Superbelfrzy RP; autorka innowacji edukacyjnych, scenariuszy i artykułów dotyczących wykorzystania technologii informacyjno-komputerowych w edukacji (publikuje m.in. w kwartalniku „IT w Edukacji”), współautorka bloga edukacyjnego www.zamiastkserowki.edu.pl. 20 Edytowanie zdjęć za pomocą aplikacji PicCollage 1 Uruchom aplikację i wybierz opcję „Freestyle”. 2 Za pomocą dostępnych narzędzi stwórz portret wybranej osoby. Możesz dodać krótki opis, np. wiek, zainteresowania. 3 Aby zapisać plakacik w pamięci urządzenia, wybierz przycisk „Done” w prawym dolnym rogu, a następnie „Save”. 1 2 Praca w edytorze map myśli Mindomo 1 Uruchom aplikację i stwórz nową mapę, klikając opcję „New Map”. W okienku wpisz imię dziecka – ta nazwa pojawi się w centralnym polu mapy. Od imienia dziecka poprowadzisz kolejne gałęzie, czyli rodziców i rodzeństwo. 1 21 2 Aby dodać gałąź do kolejnej osoby, zaznacz to pole i wybierz znak + w prawym górnym rogu. 2 3 Po dodaniu gałęzi wstaw zdjęcia. Aby dodać zdjęcie, zaznacz imię i z lewego panelu narzędziowego wybierz ikonkę obrazka. Kliknij opcję „Camera Images” i poszukaj zdjęcia w pamięci urządzenia. Zdjęcia można dodać również z innych źródeł, takich jak Flickr czy galeria Mindomo, lub wyszukać w sieci (ta umiejętność może przydać się podczas kolej- 3 nych projektów). 4 Każde pole, na którym znajduje się zdjęcie, można zmodyfikować, zmieniając kolor tła („Background”) oraz formatując czcionkę („Font”). 5 Aby zapisać pracę, wybierz literkę „i” umieszczoną w prawym górnym rogu. Po rozwinięciu menu wybierz „Export as Image”. Obraz zostanie 4 zapisany w pamięci urządzenia. Obraz można również wysłać e-mailem, wybierając opcję „Share Map”, a następnie ikonę poczty Gmail. 22 Szkoła podstawowa, klasy 4–6 Czas realizacji tematu: 45 minut Język polski Jak się tworzy film animowany? Rozważania o rodzajach filmowych i technikach animacji. Cele lekcji: Uczeń: - poznaje pojęcia rodzaj filmowy i film animowany; - poznaje różne techniki animacji i uczy się je odróżniać; - rozwija umiejętność pracy w grupie. Metody i formy pracy: - metoda poglądowa (oglądanie fragmentów filmów); - metoda planszy; - praca w grupach. Środki dydaktyczne: - film Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a i fragmenty innych filmów; - rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna; - komputer z dostępem do internetu; - karty pracy. 23 Przygotowanie do lekcji: Przebieg lekcji: Lekcję należy przeprowadzić po obejrzeniu filmu FA Z A W S T Ę P N A Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a. Nauczyciel zaczyna lekcję od obejrzenia zwiastuna Powiązanie z podstawą programową: filmu Były sobie człowieki (http://www.bylysobiecz- II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna lowieki.pl) w celu ustalenia, jaki rodzaj filmowy re- [...] teksty kultury wskazane przez nauczyciela. prezentuje ten obraz. Nauczyciel zadaje pytanie: 2.Analiza. Uczeń: „Jaki rodzaj filmowy obejrzeliśmy w filmie Były so- 1) dostrzega swoistość artystyczną dzieła; bie człowieki – czy był to film fabularny, animowa- 2)odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości; ny, czy dokumentalny?”. Po odpowiedziach uczniów 7)wyodrębnia elementy dzieła filmowego nauczyciel dopowiada, że wyróżniamy jeszcze dwa i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, rodzaje filmowe: film dydaktyczny (oświatowy) i po- ujęcie, gra aktorska); etycki (awangardowy), którymi jednak nie będą się 8)wskazuje cechy charakterystyczne przeka- zajmować na lekcji. zów audiowizualnych […], potrafi nazwać ich tworzywo (ruchome obrazy, warstwa FA Z A R E A L I Z A C Y J N A dźwiękowa); Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup tematycznych 9)omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarze- (animacja rysunkowa, animacja wycinankowa, ani- nia; macja plastelinowa, animacja kukiełkowa, anima- 10) charakteryzuje i ocenia bohaterów. cja komputerowa) i rozdaje karty pracy (patrz s. 27) 3.Interpretacja. Uczeń: poświęcone charakterystyce technik animacyjnych. Uczniowie czytają pytania, na które mają od- 1)odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym . powiedzieć, następnie nauczyciel wyświetla filmy 1 animowane reprezentujące różne techniki animacyjne, korzystając z zasobów udostępnionych na 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. kanałach YouTube Studia Miniatur Filmowych, wy- zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wy- twórni SE-MA-FOR i artysty-projektanta Kamila La- chowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczegól- szuka, a także na oficjalnej stronie filmu Były sobie nych typach szkół (Dz. U. poz. 803): https://men.gov.pl/wp-content/ człowieki. uploads/2014/08/zalacznik_2.pdf, s. 25–26. 24 1 2 3 4 5 1. Animacja rysunkowa (fragment filmu Pomysłowy Dobromir, Studio Miniatur Filmowych, http://bit.ly/1QH23CX). 2. Animacja plastelinowa (fragment filmu Sponge Ideas, SE-MA-FOR, http://bit.ly/1R3L9Ar). 3. Animacja wycinankowa (fragment filmu Bomba, Kamil Laszuk, http://bit.ly/1VPksP8). 4. Animacja kukiełkowa (fragment filmu Parauszek i przyjaciele, SE-MA-FOR, http://bit. ly/1meE4Qr). 5. Animacja komputerowa (fragment zwiastuna filmu Były sobie człowieki, http://www.bylysobieczlowieki.pl). 25 Uczniowie ustalają w grupach odpowiedzi na Przykładowa odpowiedź Film animowany: - łączy elementy sztuki filmowej i sztuki plastycznej - rejestruje kolejne fazy ruchu na pojedynczej klatce filmowej (24 klatki na sekundę) - wprawia w ruch (ożywia) obiekty płaskie i trójwymiarowe - wrażenie ruchu można wypracować za pomocą kamery filmowej, aparatu cyfrowego, komputera, a także bezpośrednio na taśmie filmowej - wyróżniamy kilka technik animacji, m.in. rysunkową plastelinową, wycinankową, kukiełkową, komputerową - … pytania. Po mniej więcej 5 minutach reprezentanci grup przedstawiają wypracowane wnioski. Nauczyciel pomaga uczniom sformułować wnioski związane z różnymi technikami animacji (może wykorzystać samouczek Muzeum Animacji SE-MA-FOR dostępny na stronie http://bit.ly/1pNAhMO). FA Z A P O D S U M O W U J Ą C A Nauczyciel wykorzystuje metodę planszy, która W ramach podsumowania lekcji nauczyciel pyta umożliwia obrazowe zapamiętanie przekazywanych uczniów, jaką technikę animacyjną wykorzystano treści i istniejących między nimi powiązań, i prosi w filmie Były sobie człowieki i jakie możliwości w roz- uczniów, by stworzyli definicję filmu animowanego. woju wizji twórczej dała ta metoda. Nauczyciel rysuje na tablicy schemat, w centrum którego znajduje się hasło FILM ANIMOWANY, lub Zadanie domowe: wyświetla grafikę na tablicy interaktywnej2. Przynieś na kolejne zajęcia zdjęcie swojej rodziny ukazujące ważny moment w jej życiu. Przygotuj się do krótkiego uzasadnienia wyboru. 2 Wykres można wyświetlić ze strony http://bit.ly/1q6LaJt. Autor: Anna Równy – trenerka edukacji filmowej PISF, trenerka edukacji medialnej; liderka Filmoteki Szkolnej na Mazowszu; członkini grupy Superbelfrzy RP oraz Koalicji Edukacji Medialnej i Cyfrowej; przewodnicząca Rady Nauczycieli NInA; autorka cyklu podręczników do języka polskiego „Ponad słowami” dla szkół ponadgimnazjalnych (Nowa Era), scenariuszy metodycznych i tekstów o tematyce filmoznawczej i medioznawczej. 26 Karty pracy Grupa 1 Po obejrzeniu fragmentu filmu Pomysłowy Dobromir odpowiedzcie na pytania: 1. W jaki sposób stworzone są postaci w filmie? 2. Jaką technikę ożywiania ich wykorzystali twórcy? Grupa 2 Po obejrzeniu fragmentu filmu Sponge Ideas odpowiedzcie na pytania: 1. Z jakiego materiału wykonano bohatera i filmowe rekwizyty? 2. W jaki sposób wprawiono postać w ruch? Grupa 3 Po obejrzeniu fragmentu filmu Bomba odpowiedzcie na pytania: 1. W jaki sposób wprawiono wycinankę w ruch? 2. Za pomocą jakiego sprzętu można zrealizować taki rodzaj animacji? Grupa 4 Po obejrzeniu fragmentu filmu Parauszek i przyjaciele odpowiedzcie na pytania: 1. Z jakiego materiału wykonane są postaci w filmie? 2. W jaki sposób wprawia się je w ruch na planie? Grupa 5 Po obejrzeniu zwiastuna do filmu Były sobie człowieki odpowiedzcie na pytania: 1. Czy postacie i scenografię w tym filmie narysowano odręcznie? 2. Czy mamy tu do czynienia z obrazem jednopłaszczyznowym, czy wielopłaszczyznowym? 27 Szkoła podstawowa, klasy 4–6 Czas realizacji tematu: 45 minut Historia i społeczeństwo My i nasze potrzeby. Cele lekcji: Uczeń: - dostrzega niepowtarzalność i wyjątkowość każdego człowieka; - wymienia potrzeby ludzkie: naturalne, bezpieczeństwa, przynależności, uznania i szacunku, samorealizacji; - uzasadnia konieczność zaspokajania podstawowych potrzeb człowieka; - odróżnia cechy fizyczne od cech psychicznych; - określa własne cechy fizyczne i psychiczne oraz posiadane umiejętności i talenty; - kształtuje umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego i ćwiczy spostrzegawczość; - rozwija umiejętność tworzenia narracji obrazkowej; - poznaje pojęcia społeczność i rodzina; - wylicza prawa i obowiązki poszczególnych członków rodziny; - opisuje rolę rodziny w kształtowaniu osobowości człowieka. Metody i formy pracy: - rozmowa nauczająca; - burza mózgów; - praca indywidualna; - metaplan. Środki dydaktyczne: - film Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a; - komputer z dostępem do internetu; - karty pracy; - rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna. 28 Przygotowanie do lekcji: FA Z A R E A L I Z A C Y J N A Lekcję należy przeprowadzić po obejrzeniu filmu Nauczyciel prosi uczniów, aby na przykładzie postaci Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a. z filmu lub osób znanych im z ich życia codziennego Przed projekcją nauczyciel rozdaje karty pracy zidentyfikowali cechy odróżniające ludzi od siebie dotyczące potrzeb bohaterów (patrz s. 31) i prosi oraz wskazali czynniki łączące osoby należące do tej uczniów, aby w trakcie oglądania filmu uzupełnili samej grupy społecznej. Po krótkiej dyskusji uczniowie pierwsze trzy kolumny. podejmują próbę wyjaśnienia, czym jest społeczność. Nauczyciel pyta uczniów, dlaczego ludzie od Powiązanie z podstawą programową: najdawniejszych czasów starali się mieszkać blisko 1. Refleksja nad sobą i otoczeniem społecznym. siebie. Następnie prosi ich, aby zastanowili się, czego do życia potrzebowali bohaterowie filmu. Dzieci Uczeń: porównują te potrzeby z potrzebami współczesnych 1) w yjaśnia, w czym wyraża się odmienność mieszkańców Ziemi. i niepowtarzalność każdego człowieka; Nauczyciel zapisuje na tablicy nazwy pięciu 2) podaje przykłady różnorodnych potrzeb czło- podstawowych potrzeb człowieka (naturalne, bez- wieka oraz sposoby ich zaspokajania; pieczeństwa, przynależności, uznania i szacunku, 3) wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługu- samorealizacji) i prosi uczniów, aby spróbowali jących poszczególnym członkom rodziny1. uzupełnić czwartą kolumnę w swoich kartach pracy, dopasowując nazwy potrzeb do wynotowanych Przebieg lekcji: zachowań bohaterów filmu. W dalszej części lekcji FA Z A W S T Ę P N A cając szczególną uwagę na potrzebę samoreali- Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji, a na- zacji. Prowadzący powinien zaakcentować różnice stępnie prosi ich, aby zaprezentowali informacje między cechami fizycznymi a psychicznymi ludzi. uczniowie opowiadają o swoich potrzebach, zwra- Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli sce- z kart pracy, które wypełniali podczas projekcji filmu. ny, w których bohaterowie dbali o siebie nawzajem, okazywali sobie przywiązanie, poświęcenie, troskę Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. 1 zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wy- i czułość. Wprowadza pojęcie rodziny. Zachęca chowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczegól- dzieci, aby opowiedziały o obowiązkach członków nych typach szkół (Dz. U. poz. 803): https://men.gov.pl/wp-content/ swojej najbliższej rodziny. uploads/2014/08/zalacznik_2.pdf, s. 36. 29 Następnie uczniowie otrzymują do wypełnienia z tworzeniem komiksu za pomocą bezpłatnej apli- metaplan (patrz s. 32). Po kilku minutach przedsta- kacji Pixton (patrz s. 33). Uczniowie powinni spo- wiają efekty swojej pracy. Po omówieniu zadania rządzić notatki, którymi będą mogli się posiłkować nauczyciel przedstawia uczniom różnicę między ro- podczas realizacji zadania. dziną wielopokoleniową i dwupokoleniową. Zadanie domowe: FA Z A P O D S U M O W U J Ą C A Przygotuj krótki komiks przedstawiający różne Nauczyciel omawia pracę domową, którą uczniowie potrzeby współczesnego nastolatka oraz sposoby mają wykonać na komputerze lub tablecie. Zapo- ich zaspokajania. Wykorzystaj aplikację Pixton. znaje klasę ze wszystkimi czynnościami związanymi Autor: Bartłomiej Janicki – nauczyciel historii, wiedzy o społeczeństwie i geografii w Zespole Szkół TAK im. Ireny Sendlerowej w Opolu; członek grupy Superbelfrzy RP; współpracownik Centrum Edukacyjnego IPN Przystanek Historia w Warszawie i Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Katowicach; autor książki Polski komiks historyczny (lata 1920–2010), licznych scenariuszy lekcji oraz artykułów poświęconych historii lokalnej, dydaktyce historii, komiksom historycznym. 30 Karta pracy. Potrzeby bohaterów filmu Były sobie człowieki Imię bohatera Czego potrzebuje? Jak spełnia potrzebę? 31 Nazwa potrzeby Metaplan Czy zawsze wypełniasz swoje obowiązki domowe? Jak jest? Jak powinno być? Dlaczego nie jest tak, jak być powinno? Co zrobić, aby było tak, jak być powinno? 32 Praca z aplikacją Pixton 1 Po wejściu na stronę https://www.pixton.com/pl w lewej dolnej części ekranu kliknij przycisk „Pixton dla rozrywki”. 2 Utwórz konto użytkownika. Kliknij przycisk „Zarejestruj się” w prawej górnej części ekranu, wypełnij formularz, wybierając login i hasło. Po założeniu konta aktywuj je, klikając link przysłany na podany podczas rejestracji adres e-mail. 3 Po zalogowaniu (przycisk w prawym górnym rogu) kliknij znajdującą się w lewym górnym rogu ekranu ikonkę z ołówkiem. 33 4 Po przejściu do następnego widoku kliknij „Stwórz teraz komiks”, następnie wybierz format komiksu (pasek komiksowy) oraz tryb (dla początkujących). 5 Wybierz tło komiksu: kliknij interesujące cię otoczenie (np. „Dom”), a na kolejnym ekranie wybierz konkretne miejsce (np. kuchnia). 6 Określ liczbę postaci, które wystąpią w komiksie, oraz wybierz ich wygląd. 34 7 Widzisz pierwszy kadr komiksu z określonym tłem i wybranymi postaciami. Nad postaciami znajdują się dymki, do których można dodać tekst. Aby to zrobić, wystarczy kliknąć. 8 Po kliknięciu postaci pod kadrem pojawią się dodatkowe ikonki umożliwiające przerzucenie postaci w poziomie, zmianę koloru skóry, zmianę ułożenia ciała, wybór mimiki. Ostatnia ikonka (czerwona ze śmietnikiem) służy do usunięcia postaci. Po kliknięciu tła kadru w lewym górnym rogu pojawią się dwie pomarańczowe ikonki umożliwiające dodawanie postaci i zmianę tła obrazka. 9 Po ukończeniu pracy nad pierwszym kadrem można dodać kolejny, klikając niebieską ikonkę z plusem w prawym dolnym rogu rysunku. 10 11 Po zakończeniu pracy kliknij Zapisz komiks na koncie (przycisk w znajdujący się nad komiksem „Zapisz na później” w lewej dolnej napis „Bez tytułu” i wpisz tytuł części ekranu) lub pobierz go na stworzonej opowieści obrazkowej. dysk (przycisk „Pobierz”). Nauczyciel może użyczyć swojego loginu i hasła uczniom, aby nie musieli oni zakładać swoich kont. Wiele osób może pracować jednocześnie, wykorzystując jedno konto. Konto w wersji bezpłatnej pozwala na pobranie komiksu na dysk komputera przez tydzień, później można je przechowywać tylko na koncie. 35 Szkoła podstawowa, klasy 4–6 Czas realizacji tematu: 45 minut Plastyka Tajemnice malarstwa jaskiniowego. Malujemy prehistoryczne zwierzęta. Cele lekcji: Uczeń: - opisuje kadr filmu w odniesieniu do sztuki prehistorycznej i nawiązuje do innych scen z filmu; - przypomina pojęcia: plama barwna, walor, kreska, kontur; - rozwija umiejętność wskazywania środków wyrazu artystycznego w reprodukcjach malarstwa jaskiniowego będących pierwszymi przejawami działalności człowieka; - stosuje techniki plastyczne we własnej pracy twórczej; - rozwija umiejętność pracy w grupie. Metody i formy pracy: - ilustracyjna (pokaz slajdów); - praca w grupach; - praca praktyczna. Środki dydaktyczne: - film Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a; - rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna; - karty pracy; - arkusze szarego papieru; - pastele suche; - węgle rysunkowe; - gruboziarnisty papier ścierny (20 lub 40); - pędzle szczecinowe. 36 Przygotowanie do lekcji: pejskiego dziedzictwa kultury oraz opisuje ich Lekcję należy przeprowadzić po obejrzeniu filmu Były funkcje i cechy charakterystyczne na tle epoki sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a oraz (posługując się podstawowymi terminami i po- po omówieniu materiału teoretycznego o malarstwie jęciami właściwymi dla tych dziedzin sztuki)1. jaskiniowym okresu prehistorycznego. Uczniowie powinni znać podstawowe środki wyrazu plastyczne- Przebieg lekcji: go: plama barwna, walor, kreska, kontur. Na wcześniejszej lekcji trzeba przygotować arkusze szarego FA Z A W S T Ę P N A papieru, które będą imitować skałę: arkusze należy Po podaniu tematu lekcji nauczyciel wyświetla kadr pognieść, namoczyć i pozostawić do wyschnięcia na z filmu (patrz s. 39) i prosi uczniów o opisanie sce- płaskiej powierzchni lub rozwiesić na linkach. ny oraz wskazanie roli jaskini i znaczenia malunków naskalnych zwierząt w życiu człowieka czasów Powiązanie z podstawą programową: prehistorycznych. 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji – percepcja sztuki. Uczeń: Przykładowa odpowiedź Kadr przedstawia Diego i Edwarda stojących w grocie skalnej. Za nimi znajduje się malowidło wynalezione przez Diego, przedstawiające „brzyduty” (mamuty). Bohater w filmie domalowuje do istniejącego malowidła jakieś elementy, używając kawałka skały lub drewna pozostawiającego ślad (barwiącego). Malowidłom przypisywano znaczenie magiczne, związane m.in. z przygotowaniami do polowania. W jaskiniach, co również jest ukazane w filmie, odbywały się rytualne tańce. W grotach znajdowały się także trofea z polowań, np. głowa mamuta. Bohaterzy filmu podziwiali potęgę natury, doceniali jej użyteczność, np. ogień zdobyty po uderzeniu pioruna i klejące właściwości żywicy drzewa. 2)korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora). 2. T worzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę. Uczeń: 1)podejmuje działalność twórczą, posługując się podstawowymi środkami wyrazu plastycznego […] w kompozycji na płaszczyźnie […] (stosując określone materiały, narzędzia i techniki właściwe dla tych dziedzin sztuki); 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wy- sztuki. Uczeń: chowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczegól- 2)rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk nych typach szkół (Dz. U. poz. 803): https://men.gov.pl/wp-content/ plastycznych należące do polskiego i euro- uploads/2014/08/zalacznik_2.pdf, s. 35. 37 FA Z A R E A L I Z A C Y J N A giel rysunkowy, a plamę barwną maluje pastelem. Nauczyciel wyświetla ilustracje przedstawiające ma- Uczniowie mogą pastel sproszkować na papierze lowidła z Lascaux, Altamiry i Cueva de las Manos ściernym i nanosić go pędzlem lub palcami. Obok (patrz s. 40). Prosi uczniów, by przypomnieli, jakimi zwierzęcia, za pomocą tej samej techniki, uczniowie środkami plastycznymi posługiwali się autorzy malo- wykonują obrys swojej dłoni, na której się podpisu- wideł oraz jaka dominuje kolorystyka. ją. Nauczyciel nadzoruje czynności uczniów, udziela wskazówek praktycznych, zwraca uwagę na estetykę prac. Przykładowa odpowiedź - wyraźna czarna lub brunatna kreska, która stanowi kontur, obrysowuje zwierzęta - ciepłe kolory: jasne i ciemne brązy, ciemne czerwienie, ciemne żółcienie (ochra) - walor (odcienie jednego kolory przechodzące od jasnego do ciemnego) FA Z A P O D S U M O W U J Ą C A Uczniowie prezentują swoje prace, wieszają je na sznurku obok siebie. Wypowiadają się na temat wrażeń towarzyszących działaniu artystycznemu. Nauczyciel informuje, że w ten sposób stworzyli wła- Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe gru- sną ścianę „prehistorycznej jaskini”. Ocenia prace py. Każdej grupie przydziela jeden arkusz papieru uczniów. oraz zestaw do rysowania (węgle, suche pastele). Zadaniem dzieci jest wykonanie pracy plastycznej Zadanie domowe: inspirowanej malowidłami z Lascaux – każdy uczeń Przedstaw scenę z malarstwa jaskiniowego, kierując się rysuje swoje zwierzę, wykorzystując do konturu wę- wskazówkami zawartymi w karcie pracy (patrz s. 41). Autor: Tadeusz Banowski – nauczyciel języka polskiego, wiedzy o kulturze i zajęć filmowych w liceum Zespołu Szkół im. Cypriana Kamila Norwida w Nowym Mieście Lubawskim; pasjonat sztuki, filmu; trzykrotny laureat w ogólnopolskim konkursie na modelowe programy nauczania zgodne z nową podstawą programową. 38 Kadr z filmu Były sobie człowieki Przykłady malarstwa jaskiniowego 1. 2. 3. 4. 5. 6. Źródła ilustracji: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/42/Lascaux,_horse.JPG https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1d/Lascaux,_Megaloceros.jpg https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Lascaux_horse_replica.jpg https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/AltamiraBison.jpg https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Lascaux_painting.jpg https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f4/SantaCruz-CuevaManos-P2210651b.jpg 40 Zanim farba wyschnie, lekko spryskaj pracę wodą (kolory się rozmyją). Na końcu czarną farbą nanieś kontury zwierząt. Pamiętaj o właściwym doborze kolorów. Sposób wykonania. Podłóż rysunek pod flizelinę, wykonaj szkic zwierząt ołówkiem (odrysuj), następnie nanieś plamy barwne na zwierzęta oraz tło. zwierzę – domowe lub wymyślone. Przedstaw scenę z malarstwa jaskiniowego. Wykorzystaj poniższy rysunek, farby plakatowe i flizelinę formatu A4. Rysunek możesz uzupełnić o własne Karta pracy. Zadanie domowe Źródło ilustracji: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bd/Lascaux-diverticule-f%C3%A9lins.jpg 41 Szkoła podstawowa, klasy 4–6 Czas realizacji tematu: 45 minut Godzina wychowawcza Życie w rodzinie i we wspólnocie. Cele lekcji: Uczeń: - poznaje zagadnienia dotyczące wspólnoty i rodziny; - uświadamia sobie znaczenie terminów rodzina bliższa i rodzina dalsza; - wzbogaca słownictwo związane z rodziną. Metody i formy pracy: - burza mózgów; - pogadanka; - dyskusja piramidowa (śnieżna kula); - praca w grupach; - praca indywidualna. Środki dydaktyczne: - film Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a; - karty pracy; - arkusz szarego papieru; - pisaki. 42 Przygotowanie do lekcji: Przebieg lekcji: Lekcję należy przeprowadzić po obejrzeniu filmu Były sobie człowieki w reżyserii Jamela Debbouze’a. FA Z A W S T Ę P N A Przed projekcją nauczyciel prosi uczniów, by zwrócili Nauczyciel podaje uczniom temat lekcji. Przypomi- uwagę, jak funkcjonowały prehistoryczne wspólnota na, że podczas projekcji filmu mieli zwrócić uwagę i rodzina. na to, jak funkcjonowała wspólnota i rodzina prehistoryczna. Powiązanie z podstawą programową: Treści nauczania – wymagania szczegółowe dla FA Z A R E A L I Z A C Y J N A przedmiotu etyka. Nauczyciel prosi, by uczniowie spróbowali wyjaśnić, 1. Poznawanie siebie, dostrzeganie cech indywidu- jak wyglądało życie prehistorycznej wspólnoty, ja- alnych własnych i najbliższych osób. kie role odgrywali w filmie poszczególni członkowie 9. Uzasadnianie opinii, wydawanie sądów, kryteria wspólnoty (np. Edward, Lucyna). Następnie rozbu- ocen, między innymi w odniesieniu do zjawisk dza ciekawość poznawczą uczniów, wyjaśniając po- społecznych na poziomie małej grupy, społecz- niże pojęcia: ności szkolnej i społeczności lokalnej. - wspólnota – zbiorowość ludzka związana ze sobą materialnie, uczuciowo, żyjąca Treści nauczania – wymagania szczegółowe dla w gromadzie, bardziej lub mniej zależna od przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. siebie, wywierająca na siebie wpływ; termin 2. Przekaz wartości i tradycji w rodzinie, wspólne dotyczy czasów prehistorycznych, społeczeństw świętowanie, spędzanie wolnego czasu. pierwotnych; - rodzina – mała grupa społeczna składająca się 3. Więź rodzinna, związki uczuciowe i inne relacje w rodzinie; konflikty i ich rozwiązywanie . z rodziców, dzieci i krewnych; 1 - rodzina bliższa – małżonkowie (mąż, żona), rodzice, rodzeństwo, dziadkowie; 1 - rodzina dalsza – krewni typu ciotka wujek czy Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. kuzynostwo; zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczegól- - rodzina z więzów krwi – spokrewniona w sposób nych typach szkół (Dz. U. poz. 803): https://men.gov.pl/wp-content/ naturalny (brat, siostra, tata, mama); uploads/2014/08/zalacznik_2.pdf, s. 64, 65. 43 - rodzina spowinowacona – rodzina „wybrana” wspólne oglądanie fotografii, granie w gry plan- (przez innych – np. mąż kuzynki, zięć, teść czy szowe, wspólne czytanie, śmigus-dyngus, mikołaj- teściowa; przez nas samych – mąż, żona). ki, wspólne biesiadowanie, śpiewanie). Następnie nauczyciel proponuje zabawę w skojarzenia: liderzy Nauczyciel prosi uczniów, by zastanowili się, grup prezentują swoje fiszki na forum klasy, pozo- czym różniła się wspólnota pierwotna od rodziny. stali uczniowie próbują odgadnąć znaczenie pikto- Zadaje pytania pomocnicze: gramów. Grupa, która odgadnie najwięcej pikto- - Czy wszyscy bohaterowie filmu byli gramów, zwycięża. Na potrzeby zadania 3 nauczyciel rozdaje karty spokrewnieni? - Co łączyło wspólnotę, a co łączy rodzinę? pracy z kadrami z filmu (patrz s. 49). Prosi uczniów, by zastanowili się, co przedstawia ilustracja i jakie Nauczyciel zapisuje odpowiedzi uczniów na arku- uczucia towarzyszą bohaterom. Liderzy grup prezen- szu szarego papieru pod hasłami RODZINA i WSPÓL- tują swoje stanowisko. Na koniec uczniowie ustala- NOTA. Jeśli trzeba, naprowadza: wspólne interesy, ją wspólne stanowisko. majątek, więzy krwi, zdobywanie pożywienia. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie wykonają FA Z A P O D S U M O W U J Ą C A teraz trzy zadania. Nauczyciel prosi, by uczniowie powiedzieli, jakie Na potrzeby zadania 1 nauczyciel dzieli uczniów role odgrywają poszczególni członkowie rodziny na cztery grupy. Rozdaje karty pracy, na których i wspólnoty. Prosi o wyjaśnienie, które pojęcie jest widnieją ilustracje mebli (patrz s. 45). Prosi, by szersze: rodzina czy wspólnota. Pyta, jakie uczucia uczniowie wspólnie zastanowili się, jakie aktywności towarzyszą uczniom podczas uroczystości, świąt i ry- w rodzinie kojarzą im się z danymi przedmiotami, tuałów rodzinnych. i zapisali na karcie pracy swoje propozycje, np. łóżko – sen, odpoczynek; fotel – siedzenie, czytanie; Zadanie domowe: stół – posiłek, rozmowa; szafa – przechowywanie. 1. Przedstaw schemat rodziny w wybranym utworze Po zaprezentowaniu efektów swojej pracy uczniowie literackim. Wskaż, jakie role odgrywają poszcze- wspólnie zastanawiają się, który z mebli najbardziej gólni członkowie tej rodziny. Uzasadnij swój wy- integruje współczesną rodzinę. W grupach tworzą bór przykładami. 2. Znajdź w słowniku frazeologicznym (papiero- mapę uczuć – piszą, jakie uczucia im towarzyszą wym bądź internetowym) pięć związków fraze- przy wymyślonych przez nich czynnościach. ologicznych związanych z rodziną i wyjaśnij ich W ramach zadania 2 nauczyciel rozdaje fiszki, znaczenie. na których uczniowie mają stworzyć piktogramy rodzinnych zajęć, rytuałów, uroczystości i tradycji (np. Autor: Beata Kozyra – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej i języka polskiego w Katolickim Zespole Edukacyjnym w Warszawie; autorka podręczników edukacji przedszkolnej, wczesnoszkolnej i terapii pedagogicznej oraz wielu materiałów dydaktycznych. 44 Karta pracy. Zadanie 1 Grupa 1 Jakie aktywności w rodzinie kojarzą się z poniższym meblem? SZAFA 45 Karta pracy. Zadanie 1 Grupa 2 Jakie aktywności w rodzinie kojarzą się z poniższym meblem? ŁÓŻKO 46 Karta pracy. Zadanie 1 Grupa 3 Jakie aktywności w rodzinie kojarzą się z poniższym meblem? STÓŁ 47 Karta pracy. Zadanie 1 Grupa 4 Jakie aktywności w rodzinie kojarzą się z poniższym meblem? FOTEL 48 Karta pracy. Zadanie 3 Grupa 1 Karta pracy. Zadanie 3 Grupa 2 49 Karta pracy. Zadanie 3 Grupa 3 Karta pracy. Zadanie 3 Grupa 4 50 O filmie KOMEDIA EWOLUCYJNA DLA CALEJ RODZINY Kiedy Edek spadł z drzewa i poznał Lucy, świat stanął u progu nowej epoki. Dwa miliony lat temu, tuż po obiedzie, młody małpolud o imieniu Edward spadł z drzewa, na którym od zawsze mieszkali wszyscy przedstawiciele jego gatunku. Upadając, złamał przednią łapę. Chcąc przeżyć, musiał nauczyć się chodzić na dwóch nogach, wymyślić ogień, narzędzia i... potrawkę z królika. Kiedy spotka Lucy, świat stanie na głowie, a człowieki pospadają z drzew. 51 EDEK ( ) Cześć, nazywam się Edward! Jestem synem króla, chociaż zawsze myślałem, że nie mam rodziców. Ian adoptował mnie, gdy byłem bardzo malutki. Może nie jestem najsilniejszy, ale za to nie brakuje mi sprytu! Opowiem wam, jak to było naprawdę z tą prehistorią! LUCY (ZBOROWSKA) ZOF IA Lucy to moja piękna narzeczona. Zanim zechciała nią zostać, musiałem się bardzo postarać i wykazać. Nie zawsze łatwo jest być z Lucy... zwłaszcza gdy ma zły humor. Ale i tak prawdziwy z niej anioł! 52 IAN ( GREBSKI ) KRZYSZT OF Uwielbiam go! Zawdzięczam mu życie. Wychował mnie jak własnego syna. Nie zawsze można zrozumieć, co mówi, ale najważniejsze jest przecież porozumienie serc, prawda? ZÓLWIOTRUS Dłuuugie łapy, dłuuuga szyja, ostry dziób. Żółwiotruś to dopiero ptak! Pancerz bardzo dobrze go chronił, ale także spowalniał bieg. Musiał go zrzucić w drodze ewolucji. 53 O FILMIE tytuł oryginalny: Pourquoi j'ai pas mangé mon père tytuł polski: Były sobie człowieki kraj produkcji: Francja produkcja: Pathé, Boréales, Kissfilms, M6 Films, Umédia, Cattleya gatunek: komedia/animacja/przygodowy czas: 95 minut film powyżej 6. roku życia REALIZATORZY reżyseria: Jamel Debbouze scenariusz: Jamel Debbouze, Frédéric Fougea muzyka: Jean Goudier, Jean-Paul Hurier, Johann Nallet animacja: Frédéric Vandenberghe producent: Marc Miance W ROLACH GŁÓWNYCH W POLSKIEJ WERSJI JĘZYKOWEJ WYSTĘPUJĄ Edek: Maciej Musiał Lucy: Zofia Zborowska Wiedźma: Maria Winiarska Król: Wiktor Zborowski www.bylysobieczlowieki.pl DYSTRYBUCJA W POLSCE Best Film CO DATA PREMIERY W POLSCE 13 maja 2016