HISTORIA GRYPY

HISTORIA GRYPY
Pandemie grypy
Wirus grypy przez wieki stanowił poważne zagrożenie dla mieszkańców naszej planety
i mimo wielkiego postępu w medycynie choroba ta wciąż dotyka miliony ludzi. Termin
influenza (grypa) ostatecznie wprowadzili Włosi podczas epidemii w 1504 roku uważając,
że rozprzestrzenianie się tej choroby zależy od wpływu gwiazd. Dopiero później uczeni
zauważyli związek pomiędzy wzrostem zapadalności na grypę a pojawieniem się pierwszych
chłodniejszych dni. Nazwa influenza przyjęła się również w Anglii podczas wybuchu epidemii
w latach 1742-1743.
Historyczne zapiski prowadzone przez kronikarzy, filozofów czy miejskich rajców dowodzą,
że epidemie grypy pojawiały się z przerwami od czasów starożytnych. Pierwsze pochodzą
z 412 r. p.n.e., a ich autorami byli: Hipokrates i Liwiusz. Między 1700 a 1900 rokiem
odnotowano aż 16 dużych epidemii. Nie można jednak oszacować dokładnej liczby
przypadków śmiertelnych, ponieważ ówcześni naukowcy nie potrafili wyizolować wirusa
grypy, a co za tym idzie - nie znano jego antygenowej charakterystyki.
Najsłynniejszą w historii pandemią grypy była tzw. hiszpanka, wywołana przez wirus
pochodzenia ptasiego podtypu A/H1N1. W latach 1918-1919 pochłonęła między 50 a 100
milionów ofiar. Pierwsza fala pandemii charakteryzowała się stosunkowo niewielką liczbą
zachorowań i niewysoką śmiertelnością. Większość przypadków zachorowań odnotowano,
tak jak w przypadku zwykłej grypy sezonowej, u osób starszych. Druga fala przypadła
na jesień 1918 roku i spowodowała śmierć milionów ludzi na całym świecie. Cechą
charakterystyczną tej pandemii był bardzo wysoki odsetek chorych, a także wysoka
śmiertelność (niemal 50% wszystkich zmarłych) wśród 20-40-latków. Na początku 1919 roku
przeszła trzecia, nieco łagodniejsza fala grypy. Najwyższą zapadalność zarejestrowano
wówczas wśród 5-14-latków, zaś najwyższe wskaźniki śmiertelności dotyczyły znowu
25-40-latków.
Kolejną wielką pandemię spowodowała grypa azjatycka w 1957 roku. Objęła ona swoim
zasięgiem całą Azję, Europę i USA. Tym razem najwyższą liczbę zgonów zaobserwowano
wśród osób starszych, powyżej 65. roku życia. Według szacunków Światowej Organizacji
Zdrowia (WHO), na grypę azjatycką umarło od 1 do 4 milionów osób.
Następną pandemią grypy, która spowodowała wiele ofiar, była tzw. grypa Hongkong, którą
nazwano tak ze względu na fakt, że pierwsze zakażenia odnotowano właśnie w tym mieście
w 1968 roku. W ciągu następnych 3 lat rozprzestrzeniła się po całym świecie. W Polsce
epidemiczne nasilenie nastąpiło na początku 1969 roku, powodując 1316 zgonów.
Obie pandemie okazały się w porównaniu z hiszpanką znacznie łagodniejsze w skutkach,
na co wpływ miało rozpowszechnienie się już szczepień przeciwko grypie, a także
wprowadzenie leku przeciwko zakażeniu wirusem grypy typu A (amantadyna).
Badania nad wirusem grypy
Niespotykana skala pandemii hiszpanki spowodowała ogromne straty społeczne
i ekonomiczne, stając się motywacją do rozszerzenia zakresu badań w celu ustalenia
etiologii tej choroby. Zostały one zwieńczone pierwszym sukcesem w 1933 roku, kiedy
to trzej badacze Narodowego Instytutu Badań Medycznych w Londynie: Ch. Andrews,
W. Smith oraz P. Laidlaw wyizolowali wirusa grypy u ludzi. W 1937 roku Jonas Salk
opracował pierwszą skuteczną szczepionkę przeciw grypie zawierającą całe wirusy,
uzyskane z płynu omoczniowego zakażonych zarodków kurzych. W 1941 roku wydano
pierwsze zezwolenie na zastosowanie szczepionki u ludzi. Dalsze badania nad szczepionką
przeciw grypie i jej skutecznością prowadzono na szeroką skalę w Stanach Zjednoczonych
wśród żołnierzy. Wykazały one 70 procentową skuteczność szczepionki podczas ostrej
epidemii grypy A/H1N1. W rezultacie dopuszczono ją do masowej produkcji dla ludności
cywilnej.
W miarę postępu badań nad wirusem grypy naukowcy odkryli, iż jedną z jego najbardziej
charakterystycznych cech jest niezwykła zmienność. Z łatwością adaptuje się
do wewnętrznego środowiska gospodarzy (m.in. ludzi, ptaków, świń) a jednocześnie posiada
zdolność unikania ich układu odpornościowego. Łatwość, z jaką mutuje się wirus grypy,
powoduje, że co roku zmieniany jest skład szczepionki przeciwko grypie sezonowej.
Rekomendacje co do składu szczepionki co roku opracowują eksperci Światowej Organizacji
Zdrowia. Zawiera ona wyłącznie inaktywowane czyli nieżywe części składowe wirusów
ze szczepu A i B.
Materiał powstał na podstawie książki prof. Lidii Brydak, Grypa