1 17. Czy bracia Józefa mieli wyrzuty sumienia? (Rdz 42) 1. Co to są

1 17. Czy bracia Józefa mieli wyrzuty sumienia? (Rdz 42) 1. Co to są

1
17. Czy bracia Józefa mieli wyrzuty sumienia? (Rdz 42)
1. Co to są „wyrzuty sumienia”?
Wstęp
Każdy z nas ma sumienie. Pewnie trudno nam powiedzieć, czym ono jest. Ale często używamy tego
słowa, chociażby w takich zwrotach jak „rachunek sumienia”, „czyste sumienie”, „wyrzuty
sumienia”. Co to jest sumienie?
Aktywizacja
Metoda: rozmowa kierowana, praca z tekstem
Materiał: tekst Rdz 37,29-35; 39,6-10; Youcat 295; film pt. „Z ojcem Jordanem przez kratki epizod
trzeci” (3:11) (zał. 1)
https://www.youtube.com/watch?v=1ktJIiZq0Zo#t=101
• Praca na forum ogólny. Rozmowa kierowana na temat sumienia. Pewne uwagi, pytania,
spostrzeżenia do zapisania na tablicy.
Co to jest sumienie?
Wypowiedzi dzieci można uzupełnić tekstem z Youcat 295:
„Sumienie to wewnętrzny głos w człowieku, który wzywa go do tego, by bezwzględnie czynił dobrze
i bezwzględnie unikał zła. Jest zarazem zdolnością odróżniania jednego od drugiego. W sumieniu
mówi do człowieka Bóg”.
Co to są „wyrzuty sumienia”?
Kiedy po jakimś złym czynie sumienie nam wyrzuca, że postąpiliśmy źle.
Kiedy słyszymy „głos sumienia”?
Zanim zrobimy coś złego, sumienie nas ostrzega, gdy to czynimy, wzywa nas, byśmy tego nie robili,
po tym czynie, czyni nam wyrzuty.
• W pracy ze starszymi dziećmi można sięgnąć po wypowiedź o. Śliwińskiego (3:11) na temat
sumienia („Z ojcem Jordanem przez kratki epizod trzeci”).
• W tym kontekście powracamy do poznanej historii Józefa.
Co złego uczynili bracia Józefowi?
sprzedali go kupcom
Czy odczuwali po tym zdarzeniu wyrzuty sumienia?
By odpowiedzieć na to pytanie, uczestnicy czytają tekst Rdz 37,29-35.
Wyrzuty odczuwał tylko Ruben. Pozostali bracia zachowywali się tak, jakby się nic nie stało.
Świadomie oszukali ojca.
Czy Józef słuchał głosu swego sumienia?
Wypowiedzi uczniów uzupełnione o tekst Rdz 39,6-10. Józef ma wrażliwe sumienie, nie chce
zgrzeszyć przeciw Bogu, nie chce nadużyć zaufania swego pana.
Puenta
Józef ma wrażliwe i dobrze ukształtowane sumienie. Jego bracia zagłuszyli swoje sumienia,
zaprzeczają swemu czynowi. Jak dojdzie do tego, że uznają swoją winę?
2
2. Bracia przybywają do Józefa za zbożem
Wstęp
Bracia przez lata nie mieli żadnych wyrzutów sumienia. Poza jednym Rubenem, jak się okaże.
Jednak nie byli w stanie zagłuszyć do końca swego sumienia, które odezwie się po wielu, wielu
latach od zbrodni popełnionej na Józefie.
Aktywizacja
Metoda: praca z tekstem, praca ze zdjeciami
Materiały: tekst Rdz 42, komiks do Rdz 42 (zał. 2), formularz do pracy z tekstem Rdz 42 (zał. 3)
Biblia w komiksie, tekst I. Hoth, ilustracje A. Le Blanc, Warszawa: Vocatio 22013, s. 104-108.
Wariant I
Praca na forum ogólnym. Wyświetlane są kolejne zdjęcia z komiksu. Zadaniem uczniów jest
lektura tekstu Rdz 42 korespondującego z obrazem, by ocenić, w jakim stopniu obraz oddaje tekst
biblijny. W kontekście czytanego tekstu prowadzący zadaje dodatkowe pytania, które pozwolą
poznać, w jaki sposób zadziałało sumienie u braci Józefa.
Wariant II
Uczestnicy są podzieleni na grupy. Każda grupa otrzymuje kilka obrazów z komiksu wraz
namiarami na teksty z Rdz 42, do których te obrazy się odnoszą. Uczniowie mają ocenić zgodność
obrazu z tekstem. Prezentacja wniosków, zgodnie z porządkiem fabuły, na forum ogólnym. Wtedy
też miejsce na dodatkowe pytania.
Poniżej podawane kolejno numery obrazów ze wskazaniem tekstu porównawczego.
Obraz
Tekst
01_Głód w Kanaanie
Rdz 42,1-6a
02_Bracia przed
Józefem
Rdz 42,6-8
03_Józef oskarża braci
Rdz 42,8-9
04_Bracia zaprzeczają
Rdz 42,10-11
05_Bracia opowiadają o
sobie
Rdz 42,13-16
Pytania dodatkowe
Kto posłał braci? Dlaczego nie poszedł z nimi Beniamin?
Taka była decyzja Jakuba, który nie chciał, by spotkało go
jakieś nieszczęście. Pewnie miał wciąż w sercu tragedię
Józefa (tak jak mu została przedstawiona przez synów).
Dlaczego Józef „wydał się braciom obcy”?
Był ubrany jak Egipcjanin, mówił z nimi przez tłumacza (por.
Rdz 42,23).
Jaki sen przypomniał sobie Józef, widząc braci?
sen o snopach, o gwiazdach kłaniających się mu
Jaki ma cel Józef, oskarżając braci o szpiegostwo?
tu można tylko zgadywać – w perspektywie dalszej historii
wydaje się, że chce on doprowadzić braci do przyznania się
do winy, ale też do tego, że przyprowadzą Beniamina i ojca
Jakuba.
W jakim celu przybyli bracia?
Dla zakupienia żywności, a nie szpiegowania.
Jaki fakt przemilczeli bracia z przeszłości?
O swoim występku przeciw Józefowi. Ograniczają się do
stwierdzenia: „jednego już nie ma”.
3
06_Bracia we więzieniu
Rdz 42,17
07_Po trzech dniach
Rdz 42,18-20
08_Bracia czują się
winni
Rdz 42,21-24
09_Bracia ruszają z
powrotem
10_Bracia odkrywają
pieniądze
Rdz 42,25-26
11_U ojca
Rdz 42,29-34
12_Jakub dowiaduje się
o Symeonie
Rdz 42,35
13_Bracia opowiadają o
oskarżeniach
Rdz 42,30-34
14_Józef odmawia
posłania Beniamina
Rdz 42,36-38
Rdz 42,27-28
Jaki jest cel próby, której poddaje ich Józef?
chce sprawdzić (pewnie tylko pozornie, gdyż wie, że nie
przyszli szpiegować) prawdziwość ich wyjaśnień.
Co mogli przeżywać bracia, będąc we więzieniu?
Niezrozumienie – dlaczego oskarżenie o szpiegostwo;
ciekawość – skąd pytania o rodzinę.
Jaki warunek stawia Józef braciom?
Jeden z nich zostanie, a oni wracają z Beniaminem.
Co pominął autor komiksu?
płacz Józefa; o czym ten płacz świadczy? że ich kocha,
pragnie ich dobra.
Kto z braci miał wciąż wyrzuty sumienia?
Ruben
W jakich słowach bracia uznają swoją winę?
w. 21
Dlaczego Józef polecił oddać po kryjomu pieniądze braciom?
znak jego dobroci
Jak zachowali się bracia po odkryciu pieniędzy?
są przerażeni, widzą w tym działanie Boga, który chce ich
kary
Czy relacja braci o pobycie w Egipcie zgadza się z prawdą?
brakuje wzmianki o wyrzutach sumienia związanych z
pozbyciem się Józefa
Jaką ilość pieniędzy znaleźli bracia w swoich workach?
Były to te same pieniądze, którymi zapłacili za zboże (por. w.
25).
Autor komiksu zmienia kolejność zdarzeń w opowiadaniu:
najpierw bracia opowiadają o pobycie, a później odkrywają
pieniądze. W komiksie najpierw pieniądze, a potem
wyjaśnienie
Jak bracia oceniają wystąpienie nierozpoznanego przez nich
Józefa, „władcy Egiptu?
Oceniają go jako surowego władcę.
Dlaczego Jakub odmówił synom?
Nie chce stracić kolejnych dzieci.
Po czym można sądzić, że Jakub wciąż boleje po stracie
Józefa?
w. 38
Co można wnioskować o charakterze Rubena po jego
propozycji dania w zastaw swoich dwóch synów za
Beniamina?
uczciwości, prawości
Puenta
Nie do końca jesteśmy w stanie zinterpretować działanie Józefa. Bez wątpienia przyczynia się on
do tego, że bracia mają wyrzuty sumienia, że uznają swoją odpowiedzialność za los brata. Z braci
tylko Ruben wydaje się być tym, który reaguje na głos swojego sumienia. Zauważamy również, że
Józef swoimi prośbami odkrywa też prawdę o swojej miłości do braci, do rodziny. Pragnie ich życia
(daje im żywność, jak się okaże, za darmo), chce zobaczyć najmłodszego brata. Jego sumienie na
widok braci podpowiada mu działanie, które szuka dobra.
4
3. Jak kształtować sumienie?
Wstęp
W Youcat 297 czyta się, że można, a nawet trzeba kształtować swoje sumienie. „Sumienie, które
jest przyrodzone każdemu człowiekowi, można zniekształcić lub zagłuszyć. Dlatego należy
kształtować je tak, aby było coraz precyzyjniejszym instrumentem właściwego działania”. Jak
zatem kształtować sumienie?
Aktywizacja
Metoda: połów wartościowych słów
Materiał: Dziesięć zasad kształtowania sumienia (zał. 4)
[http://adonai.pl/abc/?id=20; dostęp: 6.02.2015]
Dziesięć zasad kształtowania sumienia
1. Zawsze zło nazywaj złem, a dobro dobrem – nie zakłamuj się.
2. W wątpliwości szukaj rady mądrych i doświadczonych ludzi.
3. Umiej przeciwstawić się obiegowej opinii i niesłusznym sądom.
4. Wyobrażaj sobie skutki swego postępowania – do czego ono cię doprowadzi.
5. Szukaj dobrego towarzystwa i szlachetnej przyjaźni, czytaj dobre książki.
6. Pamiętaj, że najbardziej upadla zło dokonane z tchórzostwa i chęci wyrządzenia krzywdy
drugiemu.
7. Codziennie wieczorem rób rachunek sumienia.
8. Regularnie spowiadaj się. Miej stałego spowiednika.
9. Bądź krytyczny wobec wszystkiego, co widzisz i słyszysz.
10. Zawsze proś Ducha Świętego o światło.
Wariant I
Jeśli uczestnicy są w młodszym wieku i podane zasady kształtowania sumienia wydają się trudne
do samodzielnej interpretacji, można je omówić wspólnie. Uczestnicy są proszeni o wskazanie,
która z tych zasad jest szczególnie ważna dla nich oraz o wyjaśnienie dlaczego. Można też
zaproponować, by podali jakąś własną propozycję pracy nad sumieniem.
Wariant II
Starsi wiekowo uczestnicy zapoznają się z tekstem zasad, pracując w parach. Mają wybrać z nich
dwie, które ich zdaniem są ważne dla kształtowania ich sumienia. Równocześnie mogą uzupełnić
zasady o własne propozycje.
Uwaga!
Wydaje się, że w kontekście punktu 5 można dodać, że odniesieniem dla kształtowania sumienia jest
osoba Jezusa i Jego słowa zawarte w Ewangelii. A więc przyjaźń z Jezusem i czytanie Ewangelii
jako droga do kształtowania sumienia.