docA.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 1 1 I
download 
Reklamacja Transkrypt
A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 1 1 I
A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 I. 1 WARTOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA Ogólnym, podstawowym i wielowymiarowym przedsiębiorstwa jest wzrost jego wartości. celem zarządzania finansami WARTOŚĆ FIRMY MOŻE BYĆ ROZPATRYWANA W NASTĘPUJĄCYCH KATEGORIACH: 1. Wartość rynkowa- cena, jaką skłonni są zapłacić inwestorzy za przejęcie części lub całości firmy. 2. Wartość księgowa- wartość netto majątku= suma bilansowa - zobowiązania 3. Wartość likwidacyjna- cena możliwa do uzyskania za przedsiębiorstwo w momencie jego likwidacji, przy założeniu że nowy właściciel wykorzysta je do innego rodzaju działalności. 4. Wartość odtworzeniowa- wysokość nakładów finansowych niezbędna do odtworzenia składników majątkowych w danym momencie (fundusz amortyzacyjny) 5. Wartość dodana (dodatkowa)- nadwyżka wartości rynkowej firmy ponad jej wartość księgową- goodwill; w sytuacji odwrotnej mamy do czynienia z badwill; tworzona przez szeroko rozumianą infrastrukturę około gospodarczą. 6. Wartość godziwa- może być rozpatrywana w porównaniu z wartością dodatkową i może oznaczać: wartość kreowaną na giełdzie, wartość rynkową majątku, wartość bieżącą (zdyskontowana) przyszłych wpływów ze sprzedaży pomniejszoną o koszty produkcji i sprzedaży oraz wartość bieżącą (zdyskontowana) zobowiązań. 7. Wartość dodana dla akcjonariuszy przedsiębiorstwa mierzona jest za pomocą wskaźników: EVA- Economic Value Added- jest to wewnętrzna miara wzrostu wartości firmy, gdyż wykorzystuje wielkości pochodzące z samego przedsiębiorstwa EVA= EBIT (1-T) – WACC x K EBIT- Earnings before Interest and Tax T- stopa podatku dochodowego WACC- średni ważony koszt kapitału K- wartość zainwestowanego kapitału EVA inaczej to zysk dla właścicieli po potrąceniu kosztu zainwestowanego kapitału. Koszt kapitału jest więc minimalną stopą zwrotu z inwestycji. Jeżeli do wyznaczenia wskaźnika EVA wykorzystamy zainwestowanego kapitału ogółem, to otrzymamy: wskaźnik rentowności ROI = EBIT x (1 – T) / K gdzie ROI to Return on Investment = wskaźnik rentowności zainwestowanego kapitału ogółem. Po przekształceniu: EBIT x (1 – T) = ROI x K Powracając do EVA, otrzymujemy: EVA = EBIT (1-T) – WACC x K EVA = ROI x K - WACC x K = K ( ROI – WACC) 1 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 2 Wzrost wartości firmy jest osiągany poprzez: 1. maksymalizację zysków i przepływ dodatnich strumieni pieniężnych- czyli maksymalizację przychodów / lub minimalizację kosztów 2. tworzenie wartości dodanej firmy- jest to swego rodzaju infrastruktura około gospodarcza, przyczyniająca się do wzrostu efektywności prowadzonych działań; infrastrukturę tę tworzą: sieć oddziałów, umowy i kontrakty handlowe długoterminowe i dające wyłączność, kanały dystrybucji i baza danych o klientach, udział w rynku, znana marka, know- how, wyspecjalizowana kadra, sprawna struktura organizacyjna i procedury działania, posiadane jednostki badawczo- rozwojowe, uzyskane koncesje i licencje, certyfikaty jakości, wysoka ocena ratingowa. Cel wzrostu wartości firmy można ująć w 3 cele cząstkowe każdego przedsiębiorstwa. Są to: 1. wzrost- zwiększenie ilości lub wartości sprzedaży oraz dodatkowy udział w rynku co skutkuje wzrostem rentowności wzrostem sumy bilansowej umocnieniem pozycji jednostki na rynku 2. rozwój- związany jest ze zmianami jakościowymi w przedsiębiorstwie wzrost wartości wytwórczej jednostki; nowe technologie, produkty/ usługi, zmiany organizacyjne; 3. zysk II. KAPITAŁY PRZEDSIĘBIORSTWA Zasady finansowania majątku firmy kapitałami: 1. ZŁOTA ZASADA FINANSOWA- majątek krótkoterminowy powinien być finansowany kapitałami krótkoterminowymi, natomiast majątek trwały- kapitałem własnym 2. ZŁOTA ZASADA BILANSU- majątek trwały może być finansowany nie tylko kapitałem własnym, ale też zobowiązaniami długoterminowymi tj. kapitałem stałym 3. FINANSOWANIA CZĘŚCI MAJĄTKU OBROTOWEGO KAPITAŁEM STAŁYM- kapitał ów będący w obrocie jest nazywany wówczas kapitałem obrotowym netto i stanowi dodatkowe zabezpieczenie wypłacalności Kapitał własny a kapitał obcy KAPITAŁ WŁASNY KAPITAŁ OBCY ZALETY -stabilne źródło finansowania działalności - umożliwia przedsięwzięcia przekraczające -zwiększa płynność finansową własne możliwości finansowe -baza gwarancyjna dla wierzycieli - może wpływać na obniżenie obciążeń -podstawa stosunków własnościowych podatkowych i wzrost rentowności (odsetki -daje prawo do udziału w zyskach od kapitału obcego pomniejszają podstawę -zwrot kapitałów własnych nie jest określony opodatkowania w podatku dochodowym- tzw. konkretnym terminem- jest to kapitał tarcza podatkowa; możliwość korzystania z bezterminowy dźwigni finansowej) - umożliwia kształtowanie optymalnej struktury kapitału - zwiększa się kapitał bez powiększania grona 2 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 3 właścicieli- nie daje prawa głosu WADY -nie zawsze przynosi oczekiwane korzyści -udostępniany tylko na określony czas, po -właściciel kapitału ma wpływ na decyzje którym musi być zwrócony podejmowane w firmie -wymaga zabezpieczenia lub gwarancji -im większe zadłużenie, tym większy koszt i ryzykoprzy znacznym zadłużeniu kapitałodawcy żądają wyższych stóp zwrotu -w przypadku likwidacji firmy, wierzyciele mają pierwszeństwo przed właścicielami Funkcje kapitału własnego: 1. założycielska – podstawa do uruchomienia przedsiębiorstwa, a zwłaszcza w formie spółek prawa handlowego; 2. finansowa – bezzwrotne źródło finansowania majątku firmy; 3. gwarancyjna – źródło pokrycia strat; 4. wyrównawcza – kapitał zapasowy jako część kapitału własnego pozwala na kompensatę bieżących strat i zachowanie ciągłości wypłat dywidend; 5. pomiarowa – podstawa do podziału dywidendy; 6. reprezentacyjna – poziom, struktura i udział w sumie bilansowej są świadectwem stabilności finansowej firmy. Kapitały własne i obce mogą być kształtowane także przez tzw. przemianę pasywów – przedstawiają zaopatrzenie w kapitał, ale nie wpływają na zwiększenie wielkości aktywów firmy: - zamiana kapitału obcego we własny – obligacje z prawem zamiany na akcje; - zamiana jednego kapitału obcego na inny – przekształcenie kredytów krótkoterminowych w długoterminowy; - zamiana jednego kapitału własnego w inny – wzrost kapitału akcyjnego przez konwersję rezerw. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI FIRMY FINANSOWANIE ZEWNĘTRZNE WEWNĘTRZNE WŁASNE OBCE 1.Emisja akcji/ udziałów. 1.Przez rynek finansowy: 1. Z transformacji majątku: 2. Podwyższenie kapitału 1.1. Kredyty i pożyczki 1.1. bieżące wpływy poprzez: nową emisję akcji, krótkookresowe. warunkowe podwyższenie kapitału- warunki dot. w tym przypadku ograniczenia zakresu odbiorców tj. np. tylko dla posiadaczy obligacji zamiennych, pracowników; docelowe podwyższenie 3 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 kapitału- zarząd na podstawie upoważnienia przyznanego w statucie, może podwyższać kapitał w drodze emisji nowych akcji, jednej lub kilku, w okresie max 3 lat, o nie więcej niż 75% kapitału zakładowego z dnia otrzymania upoważnienia; przekształcenie rezerw. 4. Podwyższenie kapitału zakładowego poprzez: dopłaty wspólników, odpisy z zysku, rozwiązanie rezerw. 5. Inne formy: anioły biznesu, venture capital, mezzanine (tu tylko pod warunkiem, że kapitał ten zostaje zaoferowany w postaci zamiennej na akcje/udziały podmiotu pożyczającego środkinp. obligacje zamienne na akcje/ udziały w przyszłości; poza tym przypadkiem mezzanine zalicza się do źródeł zewnętrznych obcych). 5. Wkłady wpisowe 6. Dotacje 4 1.2. Długoterminowe pożyczki i 1.2. amortyzacja kredyty: emisja obligacji, kredyty inwestycyjne i hipoteczne, pozostałe pożyczki 1.3. sprzedaż zbędnego majątku 2. Przez rynek towarowy: 2.1. kredyt dostawcy 2.2. kredyt odbiorcy 3. Szczególne finansowania: 3.1. Leasing 3.2. Factoring 1.4. przyspieszanie obrotu kapitału 2. Przez kształtowanie kapitału: formy 2.1. zatrzymanie zysku 2.2. długookresowe rezerwy 3. Ciche rezerwy powstałe w wyniku: nadwyżki wartości rynkowej firmy ponad jej wartość udziałową (księgową), zaniżania wartości majątku, zawyżania wartości zobowiązań, wykorzystania środka trwałego dłużej niż przewiduje okres amortyzacji. 3.4. Franchising 4 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 5 Charakterystyka poszczególnych źródeł pochodzenia kapitału przedsiębiorstwa. Finansowanie wewnętrzne. 1. Amortyzacja Dla wystąpienia pozytywnych efektów samofinansowania poprzez amortyzację konieczne jest, by: - wystąpiło pełne pokrycie kosztów przychodami - występował odpowiedni poziom płynności, pozwalającej na reinwestowanie kapitału - okres odpisów amortyzacyjnych odpowiadał okresowi użytkowania środka trwałego - powiększenie majątku trwałego z funduszu amortyzacyjnego wywoływało odpowiednie powiększenia majątku obrotowego 2. Zysk. Wynik finansowy- rezultat działalności gospodarczej; może przybrać formę zysku netto (zyskowność)lub straty netto (deficytowość). Poziom wyniku finansowego wskazuje na poziom rentowności czyli zdolność firmy do tworzenia zysków w wyniku sprzedaży dóbr i usług, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów. Elementy tworzące wynik finansowy zawarte są w rachunku wyników przedsiębiorstwa. Jest on jednym z 3 podstawowych elementów sprawozdania finansowego. Finansowanie zewnętrzne. A. VENTURE CAPITAL JAKO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI Private equity / venture capital- inwestycje na niepublicznym rynku kapitałowym, w celu osiągnięcia średnio- i długoterminowych zysków z przyrostu wartości kapitału. Private equity / venture capital (PE/VC) może być wykorzystane na rozwój nowych produktów i technologii, zwiększenie kapitału obrotowego, przejmowanie spółek lub też na poprawę i wzmocnienie bilansu spółki. Venture capital (VC) jest jedną z odmian private equity. Są to inwestycje dokonywane głównie we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw, służące uruchomieniu danej spółki lub jej ekspansji. Formą PE jest business angel (dosł. anioł biznesowy)- inwestor indywidualny zapewniający spółce środki finansowe, wiedzę, doświadczenie i znajomości na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Branże cieszące się największym zainteresowaniem to przede wszystkim biotechnologia, informatyka, usługi, i inne branże "rozwojowe". Z początkiem roku 2004 powstało w naszym kraju Polskie Stowarzyszenie Aniołów Biznesu (PolBAN), które należy do European Business Angels Network. Polskie Stowarzyszenie jest jednym z około 200 działających w Europie. Jego zadaniem jest poszukiwanie i wspieranie Aniołów Biznesu w Polsce oraz kojarzenie projektów inwestycyjnych - ze szczególnym uwzględnieniem projektów, w których dominujące znaczenie ma kapitał intelektualny - z kapitałem pochodzącym od indywidualnych inwestorów. Aby projekt miał szansę znalezienia Anioła Biznesu, powinien spełniać następujące kryteria: poszukiwany kapitał to sumy w granicach od 50 do 500 tys. PLN; utworzona spółka kapitałowa (z o.o. lub S.A.), bądź gotowość jej założenia; zaangażowanie i entuzjazm do realizacji pomysłu; wysoki poziom wiedzy w obszarze działalności, w którym projekt będzie realizowany; wysoki poziom innowacyjności - projekt z dziedziny wysokich technologii (biotechnologia, medycyna, IT, internet) lub projekt, którego istotną część stanowi kapitał intelektualny. 5 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 6 Anioły Biznesu a Venture Capital: różnice: 1) fundusze Venture Capital oraz Private Equity to inwestorzy formalni - Anioły to inwestorzy nieformalni, 2) fundusze VC/PE inwestują cudze środki w różne przedsięwzięcia - Anioły inwestują własny kapitał oraz wiedzę biznesową i zarządczą w dziedzinach, które znają i rozumieją najlepiej. 3) fundusze PE inwestują w istniejące firmy - Anioły inwestują w pomysły w głowach przedsiębiorczych zapaleńców lub w firmy w bardzo wczesnej fazie zasiewu (seed capital), 4) fundusze Venture Capital inwestują kwoty wielokrotnie wyższe niż Business Angels. podobieństwa: 1) Anioły - podobnie jak fundusze VC/PE - inwestują w przedsięwzięcia obarczone dużym i bardzo dużym ryzykiem, 2) Anioły - podobnie jak fundusze VC/PE - kończą swoją przygodę z przedsięwzięciem, sprzedając udziały innym inwestorom: branżowym (trade sale), finansowym lub dokonując emisji pierwotnej na giełdzie (IPO), 3) Anioły - podobnie jak fundusze VC/PE - liczą na zyski! Lecz w odróżnieniu od inwestorów formalnych stają się częścią firmy, którą finansują.* *Materiały zaczerpnięte z: www.polban.pl Fundusze PE mogą inwestować także w spółki dojrzałe, planujące wejście na giełdę w przyszłości, wymagające restrukturyzacji lub zmieniające właścicieli. W Europie zachodniej popularną formą inwestycji PE jest udział w wykupie menedżerskim. Cechy VC: 1. Inwestor VC staje się wspólnikiem - bierze na siebie ryzyko inwestycji wspólnie z innymi właścicielami firmy. Jego cel jest taki sam jak cele innych właścicieli i kierownictwa przedsiębiorstwa: rozwój firmy i znaczący wzrost jej wartości w perspektywie kilku lat. Inwestor VC na tym właśnie zarabia i wie jak to robić, ma bowiem doświadczenie w pomnażaniu wartości przedsiębiorstw. Starannie kalkuluje ryzyko, ale gotów jest inwestować w takie przedsięwzięcia, które nie mają szans na uzyskanie kredytu. Korzystanie z venture capital nie jest obciążone spłatami odsetek. Fundusz VC zarabia tylko wtedy, gdy zarabiają inni udziałowcy spółki - gdy wzrasta wartość jej udziałów (akcji). 2. Venture capital to kapitał długoterminowy. Inwestycje venture capital mają kilkuletnią perspektywę, kapitał pozostaje w spółce zwykle od 3 do 7 lat. Fundusze VC to inwestor elastyczny i cierpliwy. Gdy firma znajdzie się w kłopotach, stara się jej pomóc - jest przecież jej współwłaścicielem. Wie, że efekty zwykle nie przychodzą od razu, a nawet dobre firmy miewają przejściowe problemy. Ma pieniądze na dalsze inwestycje, gdy firma ich potrzebuje. Ponadto, podczas gdy zadłużenie utrudnia 6 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 7 zaciągnięcie dalszych kredytów, to inwestycja venture capital wprost przeciwnie poprawia stosunek zadłużenia do kapitałów własnych firmy i zwiększa jej zdolność kredytową. 3. Podejmując współpracę z funduszem PE/VC spółka zyskuje wspólnika, który ma doświadczenie, kontakty i myśli w kategoriach długoterminowych. Ma on rozległe kontakty w biznesie i instytucjach finansowych, zna firmy konsultingowe i prawników. Dzięki temu może służyć przydatną pomocą oraz przysparza spółce znacznie większej wiarygodności. Poza tym monitoruje działalność firmy, w szczególności pod względem finansowym, co pozwala zawczasu zidentyfikować możliwe problemy i wspólnie szukać ich rozwiązania. 4.Fundusze PE/VC angażują się w przedsiębiorstwa o różnej skali i różnym stopniu rozwoju, nabywając od kilkunastu do stu procent akcji/udziałów spółki. Inaczej niż inwestorzy branżowi, inwestorzy VC nie mają skłonności do przejmowania stanowisk kierowniczych w spółkach, ale nawet przy mniejszościowych udziałach nie są inwestorami pasywnymi. Zajmują miejsca w radach nadzorczych, monitorują wyniki spółki i ich zgodność z przyjętymi planami. Sprawy te są otwarcie i szczegółowo omawiane podczas negocjacji poprzedzających inwestycję. 5. Rola VC w poszczególnych etapach rozwoju firmy: -Faza zasiewu- finansowanie wstępnych, potencjalnie zyskownych pomysłów, jeszcze przed założeniem przedsiębiorstwa. Środki z reguły przeznaczone są na: badania, ocenę i rozwój pomysłu do fazy komercyjnej. -Faza startu- faza obejmująca finansowanie rozwoju produktu i wstępnego marketingu. Spółki korzystające z tego typu finansowania mogą być w trakcie tworzenia lub na progu działalności, jednak przed sprzedażą produktu na znaczącą skalę. - Faza ekspansji- finansowanie wzrostu i rozwoju spółki, zarówno po, jak i przed osiągnięciem progu rentowności. Kapitał może zostać spożytkowany na: finansowanie zwiększenia mocy produkcyjnych, rozwój rynku lub produktu, bądź też finansowanie kapitału obrotowego. 6. Po kilku latach, gdy firma rozwinie się zgodnie z oczekiwaniami, fundusz przystępuje do wyjścia ze spółki (dezinwestycji). Zależnie od polityki funduszu, branży i charakteru spółki oraz sytuacji na rynku, następuje to zwykle po 3-7 latach, choć bywają przypadki dłuższych lub krótszych inwestycji. Sposób wyjścia jest uzgadniany podczas początkowych negocjacji i może przybrać jedną z form: sprzedaż inwestorowi branżowemu, ofertę publiczną (w tym pierwszą ofertę publiczną), sprzedaż innemu funduszowi private equity / venture capital, sprzedaż instytucji finansowej, umorzenie akcji przez spółkę i wypłatę inwestorowi wynagrodzenia z tytułu umorzenia, likwidację. Może to nastąpić w kilku etapach lub jednorazowo. Fundusz opuszcza spółkę i realizuje zysk. Organem wspierającym rozwój PE w Polsce jest istniejące od stycznia 2002 roku Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych (PSIK). Zrzesza ono inwestorów private equity/venture capital aktywnych w Polsce oraz reprezentuje interesy sektora w Polsce i za granicą. Jest też otwarte dla innych osób, firm i instytucji zainteresowanych rozwojem sektora private equity/venture capital. Celem podstawowym PSIK jest ułatwianie inwestycji, wspieranie rozwoju sektora private equity/venture capital w Polsce i reprezentacja interesów tego sektora. Stowarzyszenie jest organizacją nie nastawioną na zysk. 7 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 8 B. POPRZEZ RYNEK FINANSOWY Z uwagi na fakt, że zagadnienia dot. rynku finansowego zostały szczegółowo przedstawione w ramach przedmiotu „Finanse”, w tym miejscu zostają pominięte. Kredyt a pożyczka Kryterium Źródło prawa regulujące umowę Świadczenia, do których obowiązany jest udzielający środki Pożyczka Kodeks cywilny art. 720-724 Kredyt Prawo bankowe Pożyczkodawca zobowiązany jest przenieść na pożyczkobiorcę własność określonej ilości pieniędzy lub rzeczy Właściciel przedmiotu umowy Przedmiot umowy Kto jest właścicielem przedmiotu umowy, przed przekazaniem go biorcy Kto może ich udzielać Pożyczkobiorca Środki pieniężne lub rzeczy Pożyczkodawca Kredytodawca zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy określoną w umowie ilość środków pieniężnych; dodatkowy obowiązek to przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych oddanymi do dyspozycji środkami Kredytodawca Środki pieniężne Bank tylko dysponuje środkami pochodzącymi od jego klientów Każda jednostka zgłaszająca Bank podaż przedmiotu umowy w sposób Wykorzystanie na cele Przeznaczenie przedmiotu Wykorzystanie dowolny wskazane we wniosku umowy kredytowym ma prawo Kontrola wykorzystania Brak takiego uprawnienia u Kredytodawca pożyczkodawcy kontrolowania sposobu środków wykorzystania kredytu do momentu całkowitej jego spłaty wraz z odsetkami odstąpienia od Prawo wypowiedzenia umowy Przedterminowe rozwiązanie Możliwość umowy tylko przed wydaniem przez kredytodawcę, w całości umowy przedmiotu umowy, jeżeli zwrot lub części, w razie pożyczki jest wątpliwy z niedotrzymania warunków powodu złego stanu umowy lub zagrożenia majątkowego pożyczkobiorcy, a terminowej spłaty kredytu z pożyczkodawca nie mógł się z powodu złego stanu łatwością o tym dowiedzieć lub majątkowego kredytobiorcy; też o tym nie wiedział; musi musi zostać wykazany stan zostać wykazana zagrożenia terminowej spłaty niewypłacalność kontrahenta A. POPRZEZ RYNEK TOWAROWY Kredyt dostawcy- przedpłata, zaliczka od odbiorcy towarów/ usług ; zamówienie jest realizowane w trakcie procesu wytwarzania i zaliczka służy sfinansowaniu do końca procesu produkcyjnego. 8 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 9 Kredyt odbiorcy- kredyt kupiecki- wyraża się przesunięciem w czasie momentu zapłaty za zakupiony towar; B. SZCZEGÓLNE FORMY FINANSOWANIA- z przedstawionych w tabeli powyżej form, zostanie przedstawiona tylko ta, której znajomość będzie wymagana dla celów zaliczenia ćwiczeń. KAPITAŁ MEZZANINE. Kapitał mezzanine reprezentuje formę pośrednią pomiędzy kapitałem własnym, a obcym , jednocześnie łącząc w sobie ich cechy. Można z jego pomocą sfinansować agresywny rozwój w celu uzyskania przewagi rynkowej, jak i wykup giganta. Wymaga ustabilizowanej sytuacji w zakresie cash flow- nie jest więc przeznaczony dla firm rozpoczynających swą działalność. Mezzanine jest specyficznym długiem, a to za sprawą następujących cech: - ma charakter zobowiązania podporządkowanego- w przypadku niepowodzenia biznesu, jest spłacane po zaspokojeniu wszelkich innych wierzycieli; podporządkowanie dot. także kredytowania bankowego tzn. banki nie biorą pod uwagę zaangażowanego kapitału mezzanine pod uwagę, ustalając zdolność kredytową podmiotu - jest udzielany na realizację konkretnego przedsięwzięcia i dopiero po jego finalizacji, jest zwracane - nie generuje stałych dochodów dla kapitałodawcy- wynagrodzenie wypłacane jest łącznie ze zwracanym kapitałem - formą wynagrodzenia jest bardzo często udział we własności tj. nabycie po bardzo korzystnej cenie udziałów/ akcji lub odsetek zysku generowanego przez podmiot - nie jest klasycznie zabezpieczony poprzez hipotekę lub zastaw- nie ogranicza więc możliwości rozporządzania majątkiem stałym i ruchomym Mezzanine posiada pewną przewagę nad pozostałymi formami kapitału. Pozyskanie kapitału od współwłaścicieli to kolejny wzrost ponoszego przez nich ryzyka. Żądana stopa zwrotu może być nieopłacalna z punktu widzenia samego podmiotu gospodarczego. Kapitał obligacyjny wiąże się z formalnymi obowiązkami informacyjnymi, regularną wypłatą odsetek, zaś nawet chwilowe niepowodzenie biznesu daje prawo obligatariuszowi do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości emitenta. Upublicznienie (emisja akcji na rynku giełdowym) podmiotu to podzielenie się własnością z ludźmi, o których nic nie wiemy. Ponad to, na podmiot spada szereg obowiązków informacyjnych i związane z tym koszty. W przypadku konieczności pozyskania kolejnych transz kapitału nie ma też pewności jego otrzymania. Wymaga to zaufania inwestorów i traktowania przez nich swoich inwestycji zgodnie z założeniami strategicznymi podmiotu doinwestowywanego. Wybierając określone tylko cechy poszczególnych rodzajów kapitałów, mezzanine pozwala utworzyć elastyczną kategorię kapitału, dopasowaną do aktualnych potrzeb. Przede wszystkim pozwala na wybór rzetelnych inwestorów i pozwala spokojnie realizować swoja strategię bez konieczności spłacania transz kapitału w jej trakcie. Najczęściej spotykane formy mezzanine: - pożyczka z warrantem- daje prawo do nabycia w przyszłości określonej liczby papierów właścicielskich za określoną z góry cenę; pożyczka może być, ale nie musi być oprocentowana; zyskiem pożyczkodawcy jest różna między ceną zakupu papierów właścicielskich, a ich ceną sprzedaży wynikającą z aktualnego kursu; - pożyczka z zagwarantowanym udziałem w zyskach podmiotu; 9 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 10 - obligacja z warrantem lub obligacja zamienna- ta pierwsza działa podobnie do opisanej wyżej pożyczki, zaś druga jako jedyne źródło zysków oferuje papiery właścicielskie, które w przyszłości zostaną wydane obligatariuszowi w terminie wykupu obligacji. Mezzanine jest więc kapitałem obcym, który w swym zamiarze końcowym ma przekształcenie się- przynajmniej w części- w kapitał własny. Pożyczka lub obligacja powiększy kapitał obcy w bilansie. W efekcie rozliczenia może nastąpić zamiana ich równowartości na akcje (cena sprzedaży tychże akcji jest pomniejszona o dyskonto równe dochodowi pożyczkodawcy- wartość tę wcześniejszy pożyczkobiorca, a końcowo emitent akcji, zapisuje w koszty). Pożyczkodawca staje się współwłaścicielem, przy czym udział ten najczęściej jest niewielki. Stąd wypływa kolejna korzyść dla podmiotu pozyskującego mezzanine- nie traci kontroli nad prowadzoną działalnością. Z punktu widzenia cash flow- przepływ zwiększający stan środków pojawia się w momencie pozyskania kapitału czyli otrzymania pożyczki lub emisji obligacji. W efekcie końcowym nie występuje spłata ich wartości w formie pieniężnej, co nie obciąża przepływów pieniężnych. Forma mezzanine w postaci pożyczki z gwarantowanym udziałem w zyskach generuje przepływy podobne do zwyczajnej pożyczki- przy jej otrzymaniu następuje zwiększenie zobowiązań oraz stanu środków pieniężnych, zaś przy jej spłacie- przeciwnie. Różnica tkwi tylko w sposobie ustalenia wynagrodzenia za jej udostępnienie III. INWESTYCJE Inwestycja- celowo wydatkowany kapitał przez inwestora, w celu powiększenia jego dochodów w przyszłości. Inwestycje skierowane są na powiększenie wartości aktywów, z których w przyszłości przedsiębiorstwo powinno osiągnąć dodatkowe przychody lub zyski kapitałowe (w zależności od tego, w jakie aktywa zostaną zainwestowane środki). Znaczenie inwestycji: są elementem rozwoju przedsiębiorstwa, umożliwiają wzrost wartości firmy. ROZWÓJ- związany jest ze zmianami jakościowymi w przedsiębiorstwie, powodującymi wzrost wartości wytwórczej jednostki gospodarującej; może dotyczyć: produktu, rynku, organizacji jednostki, kadry, funkcji zarządzania. WZROST WARTOŚĆ FIRMY- związany jest ze wzrostem przychodów w prowadzonej działalności, a poprzez to wzrostem rentowności; skutkiem tego procesu jest wzrost wartości sumy bilansowej, która przyczynia się do umocnienia pozycji jednostki na rynku. RODZAJE INWESTYCJI: 1. podział według kryterium czasu: a) długoterminowe- inwestycje w nieruchomości, wartości niematerialne i prawne oraz długoterminowe aktywa finansowe b) krótkoterminowe- krótkoterminowe aktywa finansowe (płatne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 m-cy od dnia bilansowego lub daty ich założenia, wystawienia lub nabycia); zaliczane są tu również aktywa pieniężne czyli: krajowe środki płatnicze, waluty obce, dewizy i inne płatne lub wymagalne w ciągu 3 m- cy od dnia ich otrzymania, wystawienia lub nabycia, założenia ( założenie dotyczy lokat). 2. podział ze względu na wpływ na poziom rozwoju przedsiębiorstwa: a) inwestycje pasywne- sprowadzają się do zamrożenia środków finansowych, nie przynoszących wzrostu wartości w krótkim i długim okresie; powoduje to 10 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 11 spadek płynności finansowej, który może spowodować utratę wypłacalności; skutkiem ostatecznym jest zmniejszenie wartości przedsiębiorstwa; b) inwestycje aktywne- przynoszą pozytywny efekt w postaci wzrostu wartości przedsiębiorstwa; 3. podział ze względu na kryterium rodzajowe: a) finansowe- zmieniają strukturę i/ lub wielkość majątku finansowego; zalicza się tu inwestycje w: akcje, obligacje, lokaty i inne instrumenty finansowe dostępne na rynku finansowym; b) rzeczowe- dotyczą materialnych składników majątku; zalicza się tu: inwestycje nowe, inwestycje odtworzeniowe (jako jedyne nie powodują wzrostu zdolności wytwórczych przedsiębiorstwa), rozbudowy, modernizacje; c) niematerialne- wpływają na wielkość i/ lub strukturę wartości niematerialnych i prawnych; mogą to być wydatki na: badania i rozwój, szkolenie kadr, promocję i reklamę; OCENA INWESTYCJI Dokonywana jest za pomocą tzw. rachunku inwestycji, który wskazuje czy podjęcie inwestycji jest w ogóle uzasadnione ekonomicznie, a jeżeli tak, to który z rozpatrywanych wariantów decyzyjnych charakteryzuje się najwyższą efektywnością ekonomiczną. Rachunek inwestycyjny obejmuje analizę przewidywanych nakładów oraz korzyści związanych z planowaną inwestycją. Nakłady- wszelkie koszty do poniesienia w przyszłości związane z realizacją inwestycji oraz jej funkcjonowaniem; obejmują więc: bezpośrednie nakłady inwestycyjne oraz koszty operacyjne. Korzyści- obrazują poziom uzyskanych wyników finansowych w wyniku wykorzystania zrealizowanych inwestycji; poziom efektów przedstawiany jest za pomocą nadwyżki finansowej (cash flow). CASH FLOW= ZYSK NETTO + AMORTYZACJA Metody oceny projektów inwestycyjnych. Rachunek inwestycji dla swojej rzetelności musi uwzględniać kryterium czasu, dlatego względem niego klasyfikowane są metody oceny projektów inwestycyjnych: A. METODY STATYCZNE- wykorzystywane przy ocenie małych inwestycji lub w początkowych etapach kompleksowych ocen projektów (mają wówczas charakter orientacyjny); charakteryzują się nieskomplikowanymi procedurami, lecz nie uwzględniają czynnika czasu; B. METODY DYNAMICZNE- ujmują całościowo aspekty związane z realizacją i wykorzystaniem inwestycji z uwzględnieniem rozkładu ich w czasie; złożone i wymagające szerokiej wiedzy; 11 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 12 METODY RACHUNKU INWESTYCJI METODY STATYCZNE Rachunek porównawczy kosztów Rachunek porównawczy zysku METODY DYNAMICZNE Rachunek nadwyżki zdyskontowanej netto Rachunek wewnętrznej stopy zwrotu Rachunek rentowności Rachunek okresu zwrotu METODY STATYCZNE 1. Rachunek porównawczy kosztów- stosowany przy wyborze projektu spośród możliwych alternatyw charakteryzujących się identyczną efektywnością. Składnikami porównywalnych sum kosztów są koszty inwestycyjne oraz koszty operacyjne – uwzględniane w wymiarze rocznym. Za roczne koszty operacyjne przyjmuje się roczną amortyzację danego aktywu oraz tzw. zysk kalkulacyjny (wyliczany jako iloczyn oszacowanego % zyskowności działalności przez wartość środków, które zostały zainwestowane czyli nie przyczyniły się do bieżącego wzrostu zysku w firmie). Jeżeli warianty inwestycyjne różnią się znacznie wynikami produkcyjnymi tj. poziomem kosztów stałych oraz zmiennych, wówczas za koszt inwestycyjny przyjmuje się całkowity koszt wytworzenia produktu przy wykorzystaniu różnych rozpatrywanych narzędzi inwestycyjnych. Wady rachunku kosztów: krótki zakres czasowy, trudności z wyznaczeniem poziomu koszów stałych i zmiennych jeszcze nie eksploatowanych inwestycji, nieuwzględnianie przychodów. Wybiera się projekt o najniższych kosztach. 2. Rachunek porównawczy zysku- wiąże jednocześnie przychody z kosztami, gdyż różnica między nimi w odniesieniu do konkretnych rozpatrywanych inwestycji stanowi kryterium decyzyjne. Wybiera się projekt o maksymalnym zysku, a przynajmniej o zysku równym/ większym zeru. Zysk wyznacza się według formuły: PRZYCHODY – KOSZTY Z DZIAŁALNOŚCI OGÓŁEM (przy zastosowaniu różnych rozpatrywanych inwestycji). Jeżeli rozpatruje się warianty inwestycyjne o różnych zdolnościach produkcyjnych, wówczas oceny dokonuje się według kosztu jednostkowego produkcji. 3. Rachunek porównawczy rentowności (stóp zwrotu) wykorzystanego kapitałumoże być wyznaczany w stosunku rocznym lub względem okresu realizacji i eksploatacji inwestycji. 3.1. względem roku R = zysk roczny/ przeciętne zaangażowanie kapitału Jako kryterium decyzyjne w tym wariancie może być wykorzystany także zwrot z kapitału własnego(ROE). 12 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 13 3.2. rentowność wyznaczana względem okresu realizacji i eksploatacji inwestycji należy do metod dynamicznych i zostanie przedstawiona w dalszej części opracowania Wady: problem wyboru reprezentatywnego roku, dla którego zostanie wyznaczony wskaźnik; rozłożenie wykorzystania kapitału. 4. rachunek okresu zwrotu nakładów- wyznacza czas niezbędny do odzyskania poniesionych nakładów inwestycyjnych; porównywany jest z maksymalnym czasem, możliwym do zaakceptowania przez inwestora (T< lub = T max); gdy rozważa się kilka projektów, wybiera się ten o najmniejszym T; T = I / NR Isuma nakładów inwestycyjnych NR- planowana roczna nadwyżka finansowa, będąca rezultatem danego przedsięwzięcia Wada: swym zakresem obejmuje początkową fazę eksploatacji tj. do momentu zwrotu nakładów. METODY DYNAMICZNE 1. Rachunek nadwyżki zdyskontowanej netto- NPV (Net Present Value)- suma zdyskontowanych na dany moment różnic wpływów i wydatków (cash flow) związanych z projektem inwestycyjnym; przy ocenie pojedynczej inwestycji NPV> lub = 0, natomiast przy ocenie wielu alternatyw: wybiera się projekt o NPV maksymalnym; Dodatnia wartość NPV oznacza iż, stopa rentowności badanego projektu jest wyższa od stopy minimalnej określonej przez stopę dyskontową; inwestycja jest więc efektywna z punktu widzenia danej firmy. NPV= NCF 0 * a 0 + NCF 1 * a 1 + …+ NCF n * a n NCF- Net Cash Flow; przepływy pieniężne netto w kolejnych latach okresu obliczeniowego NCF0 – ujemny cash flow w wysokości poniesionych nakładów inwestycyjnych 1 a- współczynnik dyskontujący; a = ———— (1+i)t t= 0, 1, ..., n – okres życia projektu inwestycyjnego = okres dyskontowania; Poziom współczynnika dyskontującego zależy od poziomu przyjętej stopy dyskontowej tj. „i” oraz czasu obliczeniowego; dla t = 0 współczynnik dyskontujący „a” wynosi 1; Czas obliczeniowy powinien uwzględniać okres realizacji i eksploatacji inwestycji; często uwzględnia się tylko tzw. okres efektywnej eksploatacji inwestycji czyli okres użytkowania najważniejszego składnika stworzonego w ramach inwestycji majątku. i- stopa dyskontowa - graniczna (minimalna) stopa zysku, poniżej której inwestycja staje się nieopłacalna. 13 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 14 Za stopę dyskontową może zostać przyjęta: Stopa oprocentowania kredytów długoterminowych oferowanych na rynkach finansowych Stopa oprocentowania obligacji Skarbu Państwa Stopa oprocentowania lokat długoterminowych w bankach Wymagana przez inwestora minimalna stopa dochodu Koszt kapitału w firmie, gdyż jest graniczną stopą zwrotu, którą inwestor musi osiągnąć, by zaspokoić zobowiązania wobec właścicieli kapitału Generalną zasadą jest, iż za stopę dyskontową powinna być przyjmowana rynkowa stopa procentowa, gdyż wyraża ona realne korzyści, jakie można by uzyskać z lokowania nadwyżek finansowych ( cash flow), uzyskiwanych w trakcie eksploatacji inwestycji. Z kolei wymagana przez inwestora minimalna stopa dochodu, może być w ogóle nie osiągalna na rynku. W praktyce często przyjmowany jest WACC. Zalety NPV: Uwzględnia pełny czas odnoszący się do rozpatrywanego zamierzenia inwestycyjnego tzn. czas wykonania inwestycji i czas eksploatacji obiektu inwestycyjnego Zapewnia porównywalność elementów rachunku poprzez ich aktualizację na określony moment Wady NPV: Wymaga dużego nakładu pracy dla przeprowadzenia rachunku opłacalności przedsięwzięcia Subiektywizm przy wyborze stopy dyskontowej Obrazuje rozłożone w czasie nadwyżki operacyjne netto, lecz nie przedstawia w sposób precyzyjny różnic w zakresie opłacalności i konkurencyjności sposobów wydatkowania posiadanego kapitału Uzupełnieniem analizy NPV jest NPVR (Net Present Value Ratio)- wskaźnik wartości zaktualizowanej. NPV NPVR = ———— x 100 % ≥ 0 C NPVR – zdyskontowana stopa zysku ( bieżąca wartość nadwyżki netto z jednostki zaangażowanego kapitału) C- bieżąca wartość kosztu kapitału zaangażowanego w inwestycję (PVI) Kryterium decyzyjnym jest maksymalizacja NPVR, jednakże wśród wszystkich projektów wybór racjonalny może być dokonany tylko pomiędzy tymi, które reprezentują poziom dodatni, co jest równoznaczne z faktem dodatniego NPV dla danej inwestycji (NPV ≥ 0 to podstawowe kryterium decyzyjne). 2. Rachunek wewnętrznej stopy zwrotu. IRR – Internal Rate of Return- jest to taka wartość stopy dyskontowej, przy której NPV = 0 czyli firma nic nie zyska i nic nie straci realizując taki projekt. Zamierzenie inwestycyjne jest ekonomicznie efektywne, gdy IRR ≥ WACC. 14 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 15 ⁿ CF t ∑ ————— ═ 0 t t = 0 ( 1+ IRR ) Sposób wyznaczania IRR PV ( i2 – i1 ) IRR = i1 + ————— gdzie: PV + NV i1 - poziom stopy procentowej, przy której NPV jest dodatnie i2 – poziom stopy procentowej, przy której NPV jest ujemne PV- dodatnia NPV przy stopie i1 NV- ujemna NPV przy stopie i2 Wartość IRR wyznacza się drogą interpolacji liniowej tj. metodą kolejnych przybliżeń poprzez przyjmowanie różnych poziomów stopy procentowej do momentu, w którym NPV = 0. Zalety IRR = zalety NPV. Wady IRR: Konieczność przeprowadzenia wielokrotnych obliczeń przy użyciu metody kolejnych przybliżeń Wysoki nakład pracy przy wykonaniu projektu inwestycyjnego Subiektywizm przy określaniu granicznej stopy dyskontowej, z którą porównuje się IRR Brak wskazania, czy projekt jest efektywny (brak stopy zyskowności z działalności) tzn. czy zwiększa wartość przedsiębiorstwa Zakłada reinwestowanie NPV po stopie IRR, a nie faktycznej aktualnej stopie rynkowej IV. ELEMENTY ZARZĄDZANIA MAJĄTKIEM OBROTOWYM Majątek obrotowy przedsiębiorstwa służy bezpośrednio do wytwarzania dóbr i jest wykorzystywany w procesach produkcji kilka razy w roku- uczestniczy w podstawowej działalności operacyjnej. Elementami go tworzącymi są: surowce, półprodukty i produkty gotowe ujmowane pod wspólną nazwą zapasów, należności wynikające z polityki odraczania płatności dla odbiorców oraz pieniądz bezpośrednio służący obrotowi czyli gotówka. Aktywa obrotowe ujęte w bilansie ujmowane są w następujące grupy: 1. aktywa rzeczowe (materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe tj. wyroby i usługi, zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym)- przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 m- cy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej jednostki, jeżeli trwa on dłużej niż 12 m- cy; 2. aktywa finansowe- są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 m- cy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia lub stanowią aktywa pieniężne; 15 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 16 3. należności krótkoterminowe- ogół należności z tyt. dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów nie zaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 m- cy od dnia bilansowego; 4. rozliczenia międzyokresowe- trwają nie dłużej niż 12 m – cy od dnia bilansowego. Aktywa finansowe- aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach. Aktywa pieniężne- aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz; inne w tym naliczone odsetki od aktywów finansowych; jeżeli aktywa te są płatne lub wymagalne w ciągu 3 m- cy od dnia ich otrzymania, wystawienia, nabycia lub założenia, to ujmuje się je w środkach pieniężnych lub w przepływach z działalności inwestycyjnej – lokacyjnej (cash flow). Zarządzanie majątkiem obrotowym łączy się bezpośrednio z kwestią finansowania w taki sposób, by firma nie ponosiła dodatkowych kosztów utrzymywania rezerw poszczególnych elementów majątku obrotowego oraz by w przypadku nagłej potrzeby zamiany jakiegoś jego składnika na inny, mogła tego dokonać szybko i bez dodatkowych obciążeń. Zarządzanie bieżącą działalnością operacyjną sprowadza się więc do synchronizowania wpływów i wypływów poszczególnych elementów nie tylko majątku obrotowego, ale również źródeł jego finansowania. Dlatego decyzje dot. nie tylko strony aktywnej bilansu, ale także strony pasywnej. Wartość majątku obrotowego wykazanego w bilansie nazywa się kapitałem obrotowym brutto. Kapitał ten nieustannie zmienia swoją postać, z drugiej strony firma zawsze utrzymuje pewien jego stały poziom- rezerwę i od szybkości tegoż procesu zamiany oraz struktury majątku obrotowego zależy wielkość i rodzaj środków potrzebnych do jego sfinansowania. Im krótszy jest okres od wydatkowania środków na elementy majątku obrotowego do momentu uzyskania wpływów ze sprzedaży, im mniejsza jest utrzymywana rezerwa, tym mniej środków jest potrzebnych jednorazowo na finansowanie podstawowej działalności operacyjnej. Strategie inwestowania w majątek obrotowy: 1. agresywna- utrzymywany jest niski poziom aktywów rzeczowych, zaś polityka kredytu kupieckiego jest bardzo restrykcyjna 2. umiarkowana- poziom utrzymywanych zapasów rzeczowych oraz środków pieniężnych jest wielkością przeciętną, wynikającą z rozmiarów prowadzonej działalności 3. konserwatywna- utrzymywany jest wysoki poziom aktywów obrotowych, w tym wysoki poziom należności Kapitał obrotowy brutto czyli majątek obrotowy może być finansowany: - kapitałem stałym czyli kapitałem własnym i częścią zobowiązań długoterminowych - krótkoterminowym kapitałem obcym czyli zobowiązaniami krótkoterminowymi Jeżeli od kapitału obrotowego brutto odejmiemy zobowiązania krótkoterminowe, pozostanie kapitał obrotowy netto (inaczej kapitał pracujący). Jest to część majątku obrotowego, która nie jest finansowana zobowiązaniami krótkoterminowymi, lecz kapitałem stałym. 16 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 17 Generalną zasadą jest, iż stała część majątku obrotowego powinna być finansowana kapitałem stałym, natomiast zmienna część- zobowiązaniami krótkoterminowymi. Sposoby wyznaczania kapitału obrotowego netto= kapitału pracującego: 1. KAPITAŁ PRACUJĄCY= KAPITAŁ STAŁY – MAJĄTEK TRWAŁY KAPITAŁ STAŁY= KAPITAŁ ZAŁOŻYCIELSKI+ZYSK ZATRZYM.+ZOBOW.DŁUGOT. Zostaje tutaj więc część kapitału stałego po pokryciu majątku trwałego, który bezwzględnie musi być finansowany kapitałami długoterminowymi. 2. KAPITAŁ PRACUJĄCY= ZAPASY + NALEŻNOŚCI – ZOBOWIĄZANIA KRÓTKO T. W tym przypadku uznaje się, że podstawowe elementy majątku obrotowego są finansowane z zobowiązań krótkoterminowych. Jeżeli ich suma jest mniejsza od wielkości majątku obrotowego, to pozostała jego część musi być finansowana kapitałami długoterminowymi. W firmie mogą występować 3 poziomy kapitału pracującego: 1. dodatni kapitał pracujący- występuje, gdy majątek obrotowy finansowany jest zarówno zobowiązaniami krótkoterminowymi, jak i częścią kapitału stałego; inaczej, zobowiązania krótkoterminowe w firmie są za małe, by pokryć cały majątek obrotowy, dlatego pozostała jego część jest finansowana zobowiązaniami długoterminowymi i kapitałem własnym; 2. zerowy kapitał pracujący- występuje, gdy cały majątek obrotowy sfinansowany jest wyłącznie zobowiązaniami krótkoterminowymi (majątek obrotowy= zobow. krótkoterm.), natomiast kapitał własny i zobowiązania długoterminowe finansują w całości majątek trwały; 3. ujemny kapitał pracujący- występuje, gdy firma ma nadmierny poziom zobowiązań bieżących tj. są one większe od całego majątku obrotowego, dlatego wystarczają na sfinansowanie jego, a także części majątku trwałego; są to przedsiębiorstwa, które zwlekają z płatnością swoich zobowiązań bieżących, a z drugiej strony dbają, by należności wpływały do nich terminowo; krótkoterminowo osiągają więc nadwyżkę środków pieniężnych, które mogą wykorzystać np. na spłatę raty kredytu na środek trwały; STRATEGIE ZARZĄDZANIA KAPITAŁEM OBROTOWYM Kryteria Rodzaje strategii Konserwatywna Dynamiczna Umiarkowana obrotowy Kapitał obrotowy Stopień finansowania Kapitał obrotowy netto Kapitał netto < 0 netto= 0 majątku obrotowego > 0 kapitałem pracującym Zobowiązania Zobowiązania Zobowiązania Stopień krótkoterminowe krótkoterminowe krótkoterminowe sfinansowania cały pokrywają tylko cały majątku obrotowego częściowo pokrywają pokrywają majątek obrotowy majątek obrotowy majątek obrotowy kapitałem oraz część majątku krótkoterminowym trwałego 17 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 Koszty finansowania Ryzyko finansowe, zadłużenie kredytowe Korzystanie z dźwigni finansowej i osłony podatkowej Płynność finansowa 18 Wyższe Mniejsze Niższe Większe Przeciętne Umiarkowane Mniejsze Większe Umiarkowane Wsk. Płynności Wsk. Płynności Wsk. Płynności szybkiej > 1; szybkiej < 1; szybkiej bliski 1. nadpłynność zakłócenia płynności wyższa umiarkowana Zyskowność kapitału niższa własnego Źródło: D. Krzemińska; Finanse przedsiębiorstwa; WSB Poznań 2000 CYKL KAPITAŁU W FIRMIE Cykl kapitału obrotowego brutto ( cykl majątku obrotowego, cykl operacyjny ) – przeciętny czas, po którym środki pieniężne, zaangażowane w zakup surowców i materiałów do podstawowej działalności, wracają do firmy w postaci przychodów ze sprzedaży. Cykl kapitału obrotowego brutto = Cykl transformacji zapasów + Cykl inkasowania należności Cykl kapitału obrotowego netto- cykl obiegu środków pieniężnych w przedsiębiorstwie- okres czasu, w którym: - - podmiot wykazuje zapotrzebowanie na dodatkowe środki pieniężne- jeżeli wynik cyklu KON jest dodatni (dłużej czeka na odnowienie środków pieniężnych w ramach działalności operacyjnej, niż wynosi okres czasu, po którym musi spłacić zobowiązania) podmiot wykazuje wolne środki pieniężne- jeżeli wynik cyklu KON jest ujemny Cykl kapitału obrotowego netto = Cykl transformacji zapasów + Cykl inkasowania należności - Cykl regulowania zobowiązań krótkoterminowych Cykl transformacji zapasów w dniach- czas od zakupu surowców do sprzedaży gotowych wyrobów CZ = Z/ S x 365 gdzie Z- średni stan zapasów, S- sprzedaż w analizowanym okresie Cykl inkasowania należności w dniach- czas od wysłania/ sprzedaży towarów do otrzymania za nie zapłaty CN = N / S x 365 gdzie N- średni stan należności, S- j.w. 18 A.Kulikowska: Finanse przedsiębiorstw- teoria- 2015 19 Cykl regulowania zobowiązań w dniach- czas od otrzymania/ kupna surowców do zapłaty za nie CZ = ZK / S x 365 gdzie ZK- średni stan zobowiązań krótkoterminowych, S- j.w. Zarządzanie kapitałem obrotowym netto sprowadza się więc do upłynniania majątku obrotowego i regulowania zobowiązań bieżących tak, by firma wykazywała wypłacalność. Efektywne zarządzanie kapitałem obrotowym netto oznacza: - zapobieganie stratom wynikającym z nagłej sprzedaży - dbanie o politykę spłat swoich zobowiązań, nawet gdy dłużnicy zalegają u nas z wpłatami utrzymywanie relacji pomiędzy sprzedażą, zapasami i należnościami zapewniającej zrównoważony wzrost firmy- wzrost dokonuje się głównie poprzez zwiększenie obrotów ze sprzedaży, co pociąga za sobą konieczność utrzymywania większej ilości zapasów i wzrost należności od odbiorców 19
