„Kino nieme: sagi, mity, legendy”

Cykl filmowy
„Kino nieme: sagi, mity, legendy”
Od listopada 2012 r. do lutego 2013 r. w każdy trzeci czwartek miesiąca zapraszamy na
cykl filmowy „Kino nieme: sagi, mity, legendy” w Dolnośląskim Centrum Filmowym.
W trakcie cyklu chcemy zaprezentować filmy nieme, których tematyka nawiązuje do starych
sag, mitów, legend i podań. Łączy te filmy również znakomita rekonstrukcja, bazująca albo
na kilku kopiach znajdowanych w różnych archiwach świata (Nibelungi, Faust), albo tylko na
jednej, która jakimś cudem przetrwała do dnia dzisiejszego (Natan mędrzec). Osiągnięty efekt
prac restauratorskich prowadzonych w ostatnich latach pozwala zobaczyć te filmy niemal tak,
jak oglądali je widzowie w latach 20. XX wieku. Dla współczesnego widza zrekonstruowane
dzieła mogą stanowić duże zaskoczenie, pomagając z fascynacją spojrzeć na kunszt dawnych
mistrzów kina. Zapraszamy!
Program cyklu:
15.11.2012 – Nibelungi I: Śmierć Zygfryda, reż. Fritz Lang, 1924
20.12.2012 – Nibelungi II: Zemsta Krymhildy, reż. Fritz Lang, 1924
17.01.2013 – Faust, reż. Friedrich Wilhelm Murnau, 1926
21.02.2013 – Natan mędrzec, reż. Manfred Noa, 1922
Wszystkie projekcje odbędą się w Dolnośląskim Centrum Filmowym przy ul. Piłsudskiego
64a (sala „Lwów”). Początek o godzinie 20.00.
WSTĘP: 11 PLN
Organizatorzy:
Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta
Uniwersytetu Wrocławskiego,
Odra-Film,
Instytut Goethego w Krakowie,
Polsko-Niemiecka Fundacja na rzecz Nauki,
HMT Heldener Metalltechnik Polska Sp. z o.o. & Co. Sp.K.
Koordynacja cyklu:
Andrzej Dębski
Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego
e-mail: [email protected]
OPIS FILMÓW:
15.11.2012 (czwartek), godz. 20.00: Nibelungi I: Śmierć Zygfryda
20.12.2012 (czwartek), godz. 20.00: Nibelungi II: Zemsta Krymhildy
Niemcy 1924, reż. Fritz Lang, scen. Thea von Harbou, wyst. Paul Richter (Zygfryd),
Margarete Schön (Krymhilda), Theodor Loos (król Gunther), Hanna Ralph (Brunhilda), Hans
Adalbert Schlettow (Hagen Tronje), Rudolf Klein-Rogge (król Etzel); 271 min.
Monumentalny film oparty został na kanwie średniowiecznego eposu bohaterskiego Pieśń o
Nibelungach. Pierwsza część traktuje o dziejach niezwyciężonego Zygfryda, który wyprawia
się do Wormacji, by zdobyć rękę siostry króla Gunthera – Krymhildy. Król stawia warunek –
Zygfryd ma mu pomóc w poślubieniu niedostępnej Brunhildy, władczyni mitycznej Islandii,
co w ostateczności okaże się zgubne… Druga część opowiada o zemście Krymhildy, która
wychodzi za mąż za króla Hunów Etzela, by dzięki temu odegrać się na Burgundach…
Film Langa w momencie premiery był najdroższą produkcją niemiecką, która ugruntowała
sławę reżysera. Status superprodukcji w połączeniu z nowatorską na tamtejsze czasy techniką
trikową ukazały wyjątkowość filmowego medium na tle inscenizacji teatralnych i operowych.
Przez wiele tygodni film był hitem europejskich metropolii, czemu towarzyszyły euforyczne
recenzje prasowe.
Prezentowana wersja powstała na bazie materiałów filmowych odnalezionych w archiwach
niemieckich, austriackich, brytyjskich, włoskich, hiszpańskich, rosyjskich. Przywrócono jej
oryginalny koloryt oraz zilustrowano partyturą Gottfrieda Huppertza (także twórcy muzyki do
Metropolis) z 1924 roku. Jej premiera odbyła się w 2010 roku w berlińskiej Deutsche Oper.
17.01.2013 (czwartek), godz. 20.00: Faust
Niemcy 1926, reż. Friedrich Wilhelm Murnau, scen. Hans Kyser, wyst. Gösta Ekman (Faust),
Emil Jannings (Mefisto), Camilla Horn (Małgorzata), Frida Richard (matka), Ywette Guilbert
(Marta); 106 min.
Mefisto zakłada się z archaniołem Gabrielem o to, że jest w stanie sprowadzić na złą drogę
każdego człowieka. Wybór trafia na uczonego Fausta, szatan zaś zaczyna pokusę od zesłania
na miasto zarazy, w wyniku której Faust zawiera z Mefistem pakt…
Film Murnaua nie jest klasyczną adaptacją tekstu literackiego: za jego inspiracje uważa się
zarówno ludowe podania, jak i dramaty Marlowe’a i Goethego, choć skojarzenia z dramatem
Goethego są najżywsze. Intrygujące wątki w ekranizacji Murnaua to motywy zawarcia paktu
z szatanem podyktowane chęcią niesienia pomocy ludzkości, przekonująca postać Mefista
(„film słusznie mógłby nosić tytuł Mefisto” – pisała w recenzji niemiecka „Lichtbild-Bühne”),
próby oszukania Mefista przez Fausta (powierzenie mu duszy tylko „na próbę”), pozbawienie
tytułowego bohatera charyzmy i silnej osobowości oraz skupienie uwagi na ludzkim tłumie,
pragnienie młodości i cena, którą trzeba za nią zapłacić, czułość i uwaga skupiona na postaci
Małgorzaty, środki filmowe tworzące magiczną rzeczywistość…
Prezentowana wersja powstała w wyniku rekonstrukcji w 1996 roku materiałów z siedmiu
źródeł filmowych przechowywanych w archiwach niemieckich, amerykańskich i duńskich.
Ilustruje ją muzyka Paula Hensela skomponowana specjalnie na potrzeby filmu w 1926 roku.
21.02.2013 (czwartek), godz. 20.00: Natan mędrzec
Niemcy 1922, reż. Manfred Noa, scen. Hans Kyser, wyst. Werner Krauß (Natan), Fritz
Greiner (Saladyn), Carl de Vogt (Templariusz), Bella Muzsnay (Recha); 123 min.
Scenariusz filmu oparty został na pacyfistycznym dramacie Lessinga nawiązującym do
średniowiecznych przypowieści. Jego akcja rozgrywa się w Jerozolimie w czasie trzeciej
wyprawy krzyżowej. Żyd Natan dowiaduje się, że jego córka Recha została uratowana z
pożaru przez młodego Templariusza, a ten z kolei zawdzięcza życie sułtanowi Saladynowi…
Naczelna dla fabuły idea tolerancji i równouprawnienia trzech wielkich religii była powodem
gwałtownych ataków ze strony narodowych socjalistów w Monachium, którzy dążyli do
zakazu rozpowszechniania filmu przez cenzurę, a gdy to się nie powiodło, wywierali groźby
na właścicielach kin umieszczających go w repertuarze. Po dojściu Hitlera do władzy, film i
jego reżyser o żydowskich korzeniach (zmarły w 1930 r.) popadli w całkowite zapomnienie,
trwające do lat 90. XX wieku. W 1996 roku w archiwum filmowym w Moskwie odnaleziono
jedyną czarno-białą kopię dystrybucyjną filmu, który w 2006 roku poddano procesowi
restauracji i przywrócono mu pierwotną kolorystykę. Dzięki temu film uchodzi dzisiaj za
majstersztyk niemieckiego kina niemego.
Muzykę do prezentowanej wersji skomponował Aljoscha Zimmermann, specjalizujący się od
1988 roku w komponowaniu muzyki do filmów niemych.