docz fizyki
download 
Reklamacja Transkrypt
z fizyki
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z FIZYKI DLA LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO SIÓSTR URSZULANEK Rok szkolny 2016/2017 Opracowała: Monika Książczak Przedmiotowy system oceniania uwzględnia ramy i systemy wartości określone Szkolnym Systemem Oceniania oraz wymagania ze strony nauczyciela. 1. Cele ogólne • • • zdobycie przez ucznia wiedzy i umiejętności, które są zawartych w podstawie programowej stymulowanie ogólnego rozwoju intelektualnego ucznia kształcenie charakteru i podstawy 2. Cele kształcące, społeczne i wychowawcze • • • • • • • kształtowanie umiejętności posługiwania się metodami badawczymi typowymi dla fizyki kształtowanie umiejętności posługiwania się technologią informacyjną do zbierania danych doświadczalnych, ich przetwarzanie oraz modelowanie zjawisk fizycznych budzenie szacunku do przyrody i podziwu dla jej piękna rozwijanie zainteresowania otaczającym światem i motywacji do zdobywania wiedzy kształtowanie aktywnej podstawy wobec potrzeby rozwiązywania problemów uczenie się współpracy w zespole, przestrzegania reguł, współodpowiedzialności za sukcesy i porażki, wzajemnej pomocy kształtowanie takich cech jak: dociekliwość, rzetelność, wytrwałość i upór w dążeniu do celu, systematyczność, dyscyplina wewnętrzna i samokontrola 3. Cele światopoglądowe i metodologiczne Uczeń powinien wynieść ze szkoły przekonanie o tym, że: • prawa fizyki są obiektywnymi prawami przyrody, które poznajemy za pomocą metod naukowych, • człowiek poznaje coraz lepiej otaczającą go przyrodę, a proces poznania jest procesem nieskończonym, • rezultaty badań naukowych znajdują zastosowanie w praktyce – fizyka daje podstawy do tworzenia nowych i udoskonalania istniejących procesów technologicznych w różnych dziedzinach. 4. Formy sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów: a) wypowiedzi ustne (pod względem rzeczowości, stosowania języka przedmiotu, umiejętności formułowania dłuższych wypowiedzi); przy odpowiedzi ustnej obowiązuje znajomość materiału z trzech ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowej – z całego działu, b) sprawdziany pisemne – przeprowadzane po zakończeniu każdego działu, zapowiadane z dwutygodniowym wyprzedzeniem; uczeń nieobecny na sprawdzianie ( choroba lub inny wypadek losowy) pisze sprawdzian na drugiej lekcji fizyki od dnia powrotu do szkoły włącznie, c) kartkówki obejmujące materiał z trzech ostatnich lekcji, nie są zapowiadane i są traktowane jak odpowiedź ustna; w przypadku nieobecności ucznia na lekcji, na której była kartkówka, uczeń może ją napisać na najbliższej lekcji, d) sprawdzian z całego roku – przeprowadzany przed zakończeniem klasyfikacji rocznej w terminie podanym przez nauczyciela, e) prace domowe, f) prezentacje i referaty przygotowywane na polecenie nauczyciela, g) praca na lekcji /aktywność. W przypadku sprawdzianów pisemnych lub kartkówek przyjmuje się skalę punktową przeliczaną na ocenę wg kryteriów podanych w Wewnątrzszkolnym Systemie Oceniania, a wszelkie odstępstwa są zawsze na korzyść ucznia. 5. Formy poprawy oceny, wystawienie oceny semestralnej i końcowej: a) nauczyciel oddaje sprawdzone prace pisemne w terminie dwóch tygodni, b) uczeń ma możliwość jednorazowej poprawy oceny niedostatecznej lub dopuszczającej ze sprawdzianu; ocenę niedostateczną poprawia obowiązkowo na lekcji fizyki, tydzień po oddaniu i omówieniu sprawdzianu w klasie; ocenę dopuszczającą może poprawić na konsultacjach w terminie ustalonym z nauczycielem; oba stopnie uzyskane przez ucznia z pracy klasowej i jej poprawy są pełnoprawnymi, kolejnymi ocenami cząstkowymi, mającymi wpływ na ocenę semestralną i końcoworoczną. c) ocena śródroczna i roczna wystawiana jest na podstawie ocen cząstkowych, przy czym większą wagę mają oceny ze sprawdzianów, w drugiej kolejności są kartkówki i odpowiedzi ustne, potem pozostałe oceny d) wymagania na poszczególne oceny udostępnione są wszystkim uczniom na stronie internetowej szkoły, e) oceny cząstkowe są jawne; sprawdziany i prace pisemne są przekazywane uczniowi, f) uczeń, który chce otrzymać wyższą niż przewidywana roczną ocenę klasyfikacyjną zdaje przed nauczycielem sprawdzian z wiadomości i umiejętności; uczeń ten powinien być obecny na wszystkich sprawdzianach lub je terminowo zaliczyć i mieć przynajmniej 90% frekwencję na zajęciach (ewentualne nieobecności muszą być usprawiedliwione). Uczniów obowiązuje posiadanie: podręcznika i zeszytu przedmiotowego. Uczeń może zgłosić jedno nieprzygotowanie do lekcji (brak zadania domowego jest uznawany jako nieprzygotowanie do lekcji). Zgłoszenie nieprzygotowania przez ucznia dopiero po wywołaniu do odpowiedzi skutkuje oceną niedostateczną. Uczeń, który ma dwie nieusprawiedliwione nieobecności na lekcji fizyki, traci prawo do zgłoszenia nieprzygotowania. 6. Zasady wystawiania oceny semestralnej i końcoworocznej z fizyki Ocena semestralna uwzględnia wagę otrzymanych przez uczniów wyników według tabeli: wskaźniki osiągnięć sprawdziany, testy/sprawdziany, powtórkowe poprawa sprawdzianu kartkówka, odpowiedź ustna, praca domowa, aktywność na lekcji, praca na lekcji, waga oceny 4 6 3 1 prace długoterminowe referaty, prezentacje sprawdzian z całego roku 2 3 5 Przeliczenie średniej na ocenę: 0 ≤ ocena niedostateczna 〈 1,8 1,8 ≤ ocena dopuszczająca 〈 2,7 2,7 ≤ ocena dostateczna 〈 3,7 3,7 ≤ ocena dobra 〈 4,7 4,7 ≤ ocena bardzo dobra 〈 5,4 5,4 ≤ ocena celująca • Ocena roczna jest średnią ważoną ocen z całego roku szkolnego. • Uczniowie uczestniczący w konkursach i olimpiadach fizycznych, którzy osiągną sukces na etapie wyższym niż etap szkolny, mają ocenę o stopień wyższą niż wynika to z ich średniej. Laureaci uzyskują ocenę roczną celującą Otrzymanej wartości średniej nie należy traktować jako właściwej oceny końcowej, tylko jako jej oszacowanie. Przed wystawieniem właściwej oceny końcowej uwzględniane będą : zaangażowanie ucznia, jego możliwości i stosunek do przedmiotu. 7. Wymagania programowe na poszczególne oceny Klasa 1 Liceum – zakres podstawowy I. GRAWITACJA I ASTROFIZYKA Ocena dopuszczająca [1] 1 Ocena dostateczna [1 + 2] 2 uczeń: uczeń: uczeń: • podaje definicję roku • porównuje rozmiary i • świetlnego odległości we Wszechświecie (galaktyki, • opisuje budowę Galaktyki i gwiazdy, planety, ciała miejsce Układu Słonecznego makroskopowe, organizmy, • w Galaktyce cząsteczki, • wyjaśnia założenia teorii atomy, jądra atomowe heliocentrycznej Mikołaja • posługuje się pojęciem roku Kopernika świetlnego • • opisuje miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce i • odnajduje na niebie kilka gwiazdozbiorów i Gwiazdę • miejsce Ziemi w Układzie Polarną Słonecznym • wyjaśnia, dlaczego zawsze • opisuje przebieg i wynik przeprowadzonej widzimy tę samą stronę obserwacji, wyjaśnia rolę Księżyca użytych • • opisuje gwiazdy jako narzędzi lub przyrządów naturalne źródła światła • opisuje Słońce jako jedną z • wyjaśnia ruch gwiazd na niebie za pomocą gwiazd, a Galaktykę (Drogę ruchu obrotowego Ziemi Mleczną) jako jedną z wielu • wymienia nazwy i galaktyk we Wszechświecie podstawowe własności • podaje przykłady ruchu Ocena dobra [1 + 2 + 3] 3 uczeń: rozwiązuje zadania związane z przedstawianiem obiektów bardzo dużych i bardzo małych w odpowiedniej skali planuje proste obserwacje astronomiczne, wybiera właściwe narzędzia lub przyrządy opisuje i porównuje budowę planet Układu Słonecznego wymienia i charakteryzuje inne obiekty Układu Słonecznego (księżyce planet, planety karłowate, planetoidy, komety) określa, w której fazie Księżyca możemy obserwować zaćmienie Słońca, a w której Księżyca, i dlaczego nie następują one w każdej pełni i w każdym nowiu Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] 4 • • • • • • posługuje się informacjami dotyczącymi budowy Galaktyki pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, zamieszczonych w internecie) odnajduje na niebie gwiazdy, gwiazdozbiory i planety, posługując się mapą nieba (obrotową lub komputerową) wyjaśnia obserwowany na niebie ruch planet wśród gwiazd jako złożenie ruchów obiegowych: Ziemi i obserwowanej planety wyjaśnia, dlaczego Galaktyka widziana jest z Ziemi w postaci smugi na nocnym niebie opisuje doświadczenie Cavendisha wyjaśnia wpływ siły • • • • • • • krzywoliniowego, szczególnie ruchu jednostajnego po okręgu opisuje ruch jednostajnego po okręg posługując się pojęciem siły dośrodkowej, zaznacza na rysunku kierunek i zwrot siły dośrodkowej wskazuje w otoczeniu przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny wskazuje w otoczeniu przykłady oddziaływań grawitacyjnych podaje ogólne informacje na temat lotów kosmicznych, wskazując przykłady wykorzystania sztucznych satelitów i lotów kosmicznych podaje przykłady zastosowania sztucznych satelitów posługuje się pojęciem satelity • • • • • • planet Układu Słonecznego i porządkuje je według odległości od Słońca wskazuje różnice miedzy planetami typu Ziemi (Merkury, Wenus, Ziemia i Mars) a planetami olbrzymimi (Jowisz, Saturn, Uran i Neptun) rozwiązuje proste zadania związane z budową Układu Słonecznego opisuje warunki panujące na Księżycu, wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca wykorzystuje wiedzę o charakterze naukowym do formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących faz i zaćmień Księżyca wyjaśnia, na czym polega zjawisko paralaksy opisuje zasadę pomiaru odległości dzielącej Ziemię od Księżyca i planet opartą na paralaksie i zasadę pomiaru odległości od najbliższych gwiazd opartą na paralaksie rocznej • • • • • • • • • wyjaśnia, dlaczego typowy mieszkaniec Ziemi częściej obserwuje zaćmienia • Księżyca niż zaćmienia Słońca oblicza odległość do gwiazdy (w parsekach) na podstawie jej kąta paralaksy posługuje się jednostkami: parsek, rok świetlny, jednostka astronomiczna wykonuje doświadczenia wykazujące, że prędkość w ruchu krzywoliniowym skierowana jest stycznie do toru planuje doświadczenie związane z badaniem cech siły dośrodkowej wskazuje przykłady wykorzystania satelitów geostacjonarnych i III prawa • Keplera wyjaśnia, w jaki sposób możliwe jest zachowanie stałego położenia satelity względem powierzchni Ziemi wyjaśnia, w jakich warunkach występuje przeciążenie i niedociążenie rozwiązuje proste zadania grawitacji na ruch ciał w układzie podwójnym rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe, korzystając: ze wzoru na siłę grawitacji, ze wzoru na pierwszą prędkość kosmiczną,m.in. oblicza prędkość satelity krążącego nadanej wysokości, z III prawa Keplera, związane z przeciążeniem i niedociążeniem w układzie odniesienia poruszającym się z przyspieszeniem skierowanym w górę lub w dół posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowych dotyczącymi: zaćmień Księżyca i Słońca, klasyfikacji gwiazd i galaktyk, przykładów ruchu krzywoliniowego i sił • • geostacjonarnego • przedstawia graficznie eliptyczną orbitę planety z uwzględnieniem położenia Słońca posługuje się pojęciem siły ciężkości, mierzy jej • wartość za pomocą siłomierza, posługując się pojęciem niepewności pomiarowej wskazuje przykłady • występowania stanu nieważkości • • • • • przedstawia graficznie zasadę wyznaczania odległości za pomocą paralaks geoi heliocetrycznej przedstawia graficznie wektor prędkości w ruchu prostoliniowym i krzywoliniowym opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciem okresu i częstotliwości wykonuje doświadczenie związane z badaniem cech siły dośrodkowej opisuje zależność między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i • promieniem, wskazuje przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej wyjaśnia, dlaczego w • praktyce nie obserwujemy oddziaływań grawitacyjnych między ciałami innymi niż ciała niebieskie wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, obliczeniowe związane z: pierwszą prędkością kosmiczną, siłą grawitacji, rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, i na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych; zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnym po okręgu, korzystając ze wzoru na siłę dośrodkową posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowych, m.in. dotyczącymi: budowy Układu Słonecznego, a także poszukiwań życia poza Ziemią spełniających funkcję siły dośrodkowej innych niż rozpatrywane na lekcji • • • • • • • wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi interpretuje zależności między wielkościami w • prawie powszechnego ciążenia dla mas punktowych lub rozłącznych kul • opisuje działanie siły grawitacji jako siły dośrodkowej przez analogię z siłami mechanicznymi wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi opisuje ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (jakościowo) posługuje się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej opisuje ruch satelity geostacjonarnego podaje i interpretuje treść III prawa Keplera wyznacza zależność okresu ruchu od promienia orbity historii lotów kosmicznychi wykorzystania sztucznych satelitów wykorzystania satelitów geostacjonarnych (innych niż omawiane na lekcji) oraz prac i odkryć Jana Keplera występowania stanu nieważkości w statku kosmicznym, a także przeciążenia i niedociążenia wskazuje przykłady sił grawitacji inne niż rozpatrywane na lekcji, podaje przykłady ruchu pod wpływem siły grawitacji oraz odkrycia Izaaka Newtona • • (stosuje prawo Keplera) wyjaśnia, na czym polega stan nieważkości, i podaje warunki jego występowania rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z: budową Układu Słonecznego wykorzystaniem pojęcia roku świetlnego wykorzystaniem zjawiska paralaksy ruchem jednostajnym po okręgu siłą dośrodkową ruchem satelity geostacjonarnego oraz wykorzystaniem III prawa Keplera stanem nieważkości II. FIZYKA ATOMOWA uczeń: • wyodrębnia efekt fotoelektryczny z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia • opisuje efekt fotoelektryczny, wyjaśnia pojęcie fotonu • opisuje zależności energii fotonu od częstotliwości • wyjaśnia, że wszystkie ciała emitują promieniowanie, wskazując przykłady • opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, formułuje wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących promieniowanie ciał • opisuje budowę atomu wodoru • podaje postulaty Bohra • wykorzystuje postulaty Bohra i zasadę zachowania energii do opisu powstawania widma wodoru • opisuje widmo wodoru uczeń: • opisuje przebieg doświadczenia, podczas, którego można zaobserwować efekt fotoelektryczny oraz wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny i formułuje wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących efektu fotoelektrycznego • odczytuje dane z tabeli, ocenia na podstawie podanej pracy wyjścia dla danego metalu oraz długości fali lub barwy padającego nań promieniowania, czy zajdzie efekt fotoelektryczny • opisuje promieniowanie ciał • opisuje związek między promieniowaniem emitowanym przez dane ciało oraz jego temperaturą • opisuje stan podstawowy i uczeń: • wykorzystuje zasadę zachowania energii do wyznaczenia energii i prędkości fotoelektronów • wyjaśnia, dlaczego założenie o falowej naturze światła nie umożliwia wyjaśnienia efektu fotoelektrycznego • odróżnia widma absorpcyjne od emisyjnych i opisuje różnice między nimi • podaje ograniczenia teorii Bohra • podaje argumenty na rzecz falowej i korpuskularnej natury światła oraz granice stosowalności obu teorii i teorię łączącą je w jedną • opisuje w uproszczeniu zjawisko emisji wymuszonej • rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące przejść elektronu między poziomami energetycznymi w atomie wodoru z uczeń: • opisuje doświadczenia, w których można zaobserwować falową naturę materii • opisuje zjawisko emisji wymuszonej • rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe, dotyczące: zjawiska fotoelektrycznego, budowy atomu wodoru, widma atomu wodoru i przejść elektronu między poziomami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu, np. oblicza końcową prędkość elektronu poruszającego się po danej orbicie po pochłonięciu fotonu o podanej energii fal de Broglie 'a • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym • • • • • • stany wzbudzone stosuje zależność między promieniem n-tej orbity a promieniem pierwszej orbity w atomie wodoru interpretuje linie widmowe jako przejścia między poziomami energetycznymi atomów interpretuje zasadę zachowania energii przy przejściach elektronu między poziomami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu formułuje wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących natury światła opisuje falowe i kwantowe własności światła rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące energii fotonu, budowy atomu wodoru, promieniowania ciał, a w szczególności: rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych, udziałem fotonu, np. oblicza energię i długość fali fotonu emitowanego podczas przejścia elektronu między określonymi orbitami fal de Broglie'a, np. oblicza długość fali materii związanej z danym ciałem posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowych , m.in. dotyczącymi: poglądów na strukturę atomu wodoru oraz życia i pracy naukowej Nielsa Bohra, budowy i widm atomów wieloelektronowych, przykładów zastosowania laserów innych niż rozpatrywane na lekcji popularnonaukowych dotyczącymi: urządzeń, w których wykorzystywane jest zjawisko fotoelektryczne praktycznego wykorzystania analizy widmowej badań nad naturą światła oraz zastosowań teorii kwantowej zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących III. uczeń: • wymienia cząstki, z których są zbudowane atomy • podaje skład jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej • odczytuje dane z tabeli opisuje zjawisko promieniotwórczości naturalnej, wskazując przykłady źródeł promieniowania jądrowego • formułuje wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących zjawiska promieniotwórczości • odróżnia reakcje jądrowe od reakcji chemicznych • posługuje się pojęciami jądra stabilnego i niestabilnego rozpad izotopu • opisuje promieniotwórczego, posługując się pojęciem czasu FIZYKA JĄDROWA uczeń: • posługuje się pojęciami: pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron • wskazuje przykłady izotopów wymienia właściwości promieniowania jądrowego α β γ • opisuje wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego • wyjaśnia, jak promieniowanie jądrowe wpływa na materię oraz na organizmy, opisuje sposoby ochrony przed promieniowaniem • podaje przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości • opisuje rozpady alfa, beta uczeń: • wyjaśnia, dlaczego jądro atomowe się nie rozpada • opisuje zasadę działania licznika Geigera-Mullera • porównuje przenikliwość znanych rodzajów promieniowania oraz szkodliwość różnych źródeł promieniowania • sporządza wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi od czasu na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach), a także odczytuje dane z wykresu • opisuje działanie elektrowni atomowej przytacza i ocenia argumenty za energetyką jądrową i przeciw niej • oblicza ilość energii wyzwolonej w podanych uczeń: • wyjaśnia pojęcie antymateria • przedstawia trudności związane z kontrolowaniem fuzji termojądrowej • opisuje przemiany jądrowe, które będą zachodziły w Słońcu w przyszłych etapach jego życia • rozwiązuje zadania metodą graficzną, korzystając z wykresu przedstawiającego zmniejszanie się liczby jąder izotopu promieniotwórczego w czasie • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowych dotyczącymi: doświadczenia Rutherforda nad rozpraszaniem cząstek • • • • • • połowicznego rozpadu podaje przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości (datowania substancji na podstawie składu izotopowego) podaje przykłady zastosowania energii jądrowej posługuje się pojęciami: energii spoczynkowej, deficytu masy i energii wiązania podaje wiek Słońca i przewidywany czas jego życia wyjaśnia, że każda gwiazda zmienia się w czasie swojego życia podaje przybliżony wiek Wszechświata • • • • • • • (nie są wymagane wiadomości o neutrinach) oraz sposób powstawania promieniowania gamma opisuje reakcje jądrowe, stosując zasady: zachowania liczby nukleonów i zasadę zachowania ładunku oraz zasadę zachowania energii rysuje wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi od czasu wyjaśnia zasadę datowania substancji na podstawie składu izotopowego, np. datowanie węglem 14C opisuje reakcję rozszczepienia uranu 235U zachodzącą w wyniku pochłonięcia neutronu; podaje warunki zajścia reakcji łańcuchowej wymienia korzyści i zagrożenia płynące z energetyki jądrowej opisuje reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach oraz w bombie wodorowej wyjaśnia, skąd pochodzi energia Słońca i innych gwiazd • • • • • • reakcjach jądrowych opisuje ewolucję gwiazdy w zależności od jej masy opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk) wyjaśnia, skąd pochodzi większość pierwiastków, z których zbudowana jest materia wokół nas i nasze organizmy wyjaśnia, że proces rozszerzania Wszechświata przyspiesza i nie wiemy jeszcze, dlaczego się tak dzieje rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z energią jądrową posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowych, m.in. dotyczącymi: występowania i właściwości omawianych izotopów promieniotwórczych (np. izotopu radonu), metody datowania radiowęglowego ewolucji Słońca α na bardzo cienkiej folii ze złota i odkrycia jądra atomowego oraz doświadczeń wykonywanych w akceleratorach życia i osiągnięć Marii Skłodowskiej-Curie oraz zastosowania zjawiska promieniotwórczości i wykrywania promieniowania jądrowego korzyści i zagrożeń związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej w elektrowniach konwencjonalnych (m.in. opartych na spalaniu węgla) i elektrowniach atomowych, a także historii rozwoju energetyki jądrowej oraz tragicznych skutków zrzucenia pierwszych bomb atomowych na Japonię i awarii elektrowni jądrowej w • • • • • • • interpretuje zależność E = mc2 opisuje powstanie Słońca i jego przyszłe losy wymienia podstawowe właściwości czerwonych olbrzymów, białych karłów, gwiazd neutronowych i czarnych dziur opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata opisuje zasadę określania orientacyjnego wieku Układu Słonecznego wyjaśnia, że obiekty położone daleko oglądamy takimi, jakimi były w przeszłości rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące: składu jądra atomowego reakcji jądrowych pojęcia czasu połowicznego rozpadu deficytu masy i energii wiązania energii spoczynkowej, deficytu masy i Czarnobylu życia i pracy A. Einsteina, a także jednej z najważniejszych zależności występujących w przyrodzie – zależności energii wiązania przypadającej na jeden nukleon od liczby masowej ewolucji gwiazd historii badań Wszechświata (np. prace E.Hubble'a, A. Wolszczana) oraz ewolucji gwiazd formułuje wnioski oparte na wynikach obserwacji i badań Wszechświata energii wiązania dla dowolnego pierwiastka układu okresowego, w szczególności: rozróżnia wielkości dane i szukane, odczytuje dane z tabeli i zapisuje dane w formie tabeli, przelicza wielokrotności, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących Klasa 1, 2 i 3 Liceum-zakres rozszerzony I. KINEMATYKA RUCHU POSTĘPOWEGO Ocena dopuszczająca [1] 1 Ocena dostateczna [1 + 2] 2 uczeń: uczeń: uczeń: • podać przykłady wielkości • rozłożyć wektor na • fizycznych skalarnych i składowe o dowolnych wektorowych, kierunkach, • • wymienić cechy wektora, • obliczyć współrzędne wektora w dowolnym • • dodać wektory, układzie współrzędnych, • odjąć wektor od wektora, • pomnożyć i podzielić wektor • zapisać równanie wektorowe • w postaci równań skalarnych przez liczbę, w obranym układzie • podzielić ruchy na postępowe współrzędnych. i obrotowe i objaśnić różnice • narysować wektor położenia między nimi, ciała w układzie • posługiwać się pojęciami: współrzędnych, • szybkość średnia i chwilowa, wektor droga, położenie, • narysować przemieszczenia ciała w przemieszczenie, prędkość układzie współrzędnych, średnia i chwilowa, • podać warunki, przy których przyspieszenie średnie i wartość przemieszczenia jest chwilowe, równa przebytej drodze, • • obliczać szybkość średnią, • odróżnić zmianę położenia od • obliczać szybkość, drogę i czas w ruchu przebytej drogi, prostoliniowym • narysować prędkość chwilową Ocena dobra [1 + 2 + 3] 3 uczeń: zilustrować przykładem każdą z cech wektora, mnożyć wektory skalarnie i wektorowo, odczytać z wykresu cechy wielkości wektorowej zdefiniować: szybkością średnią i chwilową, przemieszczenie, prędkość średnią i chwilową, przyspieszenie średnie i chwilowe, skonstruować wektor przyspieszenia w ruchu prostoliniowym przyspieszonym, opóźnionym i w ruchu krzywoliniowym, wyprowadzić i zinterpretować wzory przedstawiające zależności od czasu współrzędnej Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] 4 • • • • • • • wyprowadzić wzór na wartość przyspieszenia dośrodkowego, przeprowadzić dyskusję problemu przyspieszenia w ruchach zmiennych krzywoliniowych, rozróżnić jednostki podstawowe wielkości fizycznych i ich pochodne. rozwiązywać zadania dotyczące ruchów jednostajnych i jednostajnie zmiennych, rozwiązywać problemy dotyczące składania ruchów, rozwiązywać zadania dotyczące rzutu poziomego, zaproponować i wykonać doświadczenie pokazujące, że czas spadania ciała rzuconego poziomo z pewnej wysokości jest równy czasowi spadania • • • • • • • • jako wektor styczny do toru w każdym jego punkcie, objaśnić, co to znaczy, że ciało porusza się po okręgu ruchem jednostajnym, zapisać i objaśnić wzór na wartość przyspieszenia dośrodkowego zdefiniować ruch prostoliniowy jednostajny, opisać rzut poziomy, jako ruch złożony ze spadania swobodnego i ruchu jednostajnego w kierunku poziomym, objaśnić wzory opisujące rzut poziomy, wyrazić szybkość liniową przez okres ruchu i częstotliwość, posługiwać się pojęciem szybkości kątowej, wyrazić szybkość kątową przez okres ruchu i częstotliwość, . • • • • • • jednostajnym, sporządzać wykresy s(t) i u(t) oraz odczytywać z wykresu wielkości fizyczne, obliczyć drogę przebytą w czasie t ruchem jednostajnie przyspieszonym i opóźnionym, obliczać szybkość chwilową w ruchach jednostajnie przyspieszonych i opóźnionych, porównać zwroty wektorów prędkości i przyspieszenia w ruchu po linii prostej i stwierdzić, że w przypadku ruchu przyspieszonego wektory v i a mają zgodne zwroty, a w przypadku ruchu opóźnionego mają przeciwne zwroty, stosować miarę łukową kąta, zapisać związek pomiędzy szybkością liniową i kątową. • • • • • • • • położenia i prędkości dla ruchów jednostajnych, • sporządzać wykresy tych zależności, objaśnić, co to znaczy, że ciało porusza się ruchem jednostajnie przyspieszonym i jednostajnie opóźnionym (po linii prostej), wyprowadzić i zinterpretować wzory przedstawiające zależności od czasu: współrzędnych położenia, prędkości i przyspieszenia dla ruchów jednostajnie zmiennych po linii prostej, sporządzać wykresy tych zależności, zinterpretować pole powierzchni odpowiedniej figury na wykresie vx(t) jako drogę w dowolnym ruchu, zmieniać układ odniesienia i opisywać ruch z punktu widzenia obserwatorów w każdym z tych układów. opisać matematycznie rzut poziomy, obliczyć wartość prędkości chwilowej ciała rzuconego poziomo i ustalić jej swobodnego z tej wysokości, rozwiązywać problemy dotyczące ruchu jednostajnego po okręgu. • • kierunek wyprowadzić związek między szybkością liniową i kątową, przekształcać wzór na wartość przyspieszenia dośrodkowego i zapisać różne postacie tego wzoru. II. DYNAMIKA uczeń: • dokonać klasyfikacji oddziaływań na wymagające bezpośredniego kontaktu i oddziaływania „na odległość”, • wypowiedzieć treść zasad dynamiki, • wskazywać źródło siły i przedmiot jej działania, • rysować siły wzajemnego oddziaływania ciał. • posługiwać się pojęciem pędu, • zapisać i objaśnić ogólną postać II zasady dynamiki, • wypowiedzieć zasadę zachowania pędu. • rozróżnić pojęcia siły tarcia statycznego i kinetycznego, uczeń: • wymienić „wzajemność” jako cechę wszystkich oddziaływań, • objaśnić stwierdzenia: „siła jest miarą oddziaływania”, „o zachowaniu ciała decyduje zawsze siła wypadkowa wszystkich sił działających na to ciało”. • rozróżnić współczynniki tarcia statycznego i kinetycznego, • sformułować warunek ruchu jednostajnego po okręgu z punktu widzenia obserwatora w układzie inercjalnym (działanie siły dośrodkowej stanowiącej uczeń: • stosować poprawnie zasady dynamiki, • posługiwać się pojęciem układu inercjalnego. • znajdować graficznie pęd układu ciał, • obliczać wartość pędu układu ciał, • stosować ogólną postać II zasady dynamiki, • objaśnić pojęcie środka masy • zdefiniować współczynniki tarcia statycznego i kinetycznego, • sporządzić i objaśnić wykres zależności wartości siły tarcia od wartości siły działającej równolegle do uczeń: • rozwiązywać problemy, stosując zasady dynamiki, • znajdować położenie środka masy układu dwóch ciał, • stosować zasadę zachowania pędu do rozwiązywania zadań, • rozwiązywać problemy dynamiczne z uwzględnieniem siły tarcia posuwistego, • rozwiązywać problemy dynamiczne dotyczące ruchu po okręgu • • zapisać wzory na wartości sił tarcia kinetycznego i statycznego, • objaśnić wzór na wartość siły dośrodkowej. • wypadkową wszystkich sił działających na ciało), rozróżnić układy inercjalne i • nieinercjalne, posługiwać się pojęciem siły • bezwładności stykających się powierzchni dwóch ciał. stosować zasady dynamiki do opisu ruchu po okręgu. potrafi opisywać przykłady zagadnień dynamicznych w układach nieinercjalnych (siły bezwładności). III. PRACA, MOC, ENERGIA MECHANCZNA uczeń: uczeń: • obliczyć iloczyn skalarny • wyprowadzić wzór na dwóch wektorów, energię potencjalną ciała w pobliżu Ziemi, korzystając z • obliczać pracę stałej siły, definicji pracy, • obliczać moc urządzeń, • obliczać energię potencjalną • podać przykłady zjawisk, w których jest spełniona ciała w pobliżu Ziemi, zasada zachowania energii • obliczać energię kinetyczną ciała, • zapisać i objaśnić wzór na energię kinetyczną ciała. uczeń: • zdefiniować iloczyn skalarny dwóch wektorów • podać cechy iloczynu skalarnego. • zdefiniować pracę stałej siły jako iloczyn skalarny siły i przemieszczenia, • obliczać chwilową moc urządzeń. • objaśnić pojęcia: układ ciał, siły wewnętrzne w układzie ciał, siły zewnętrzne dla układu ciał, • sformułować i objaśnić definicję energii potencjalnej układu ciał, • posługiwać się pojęciem siły zachowawczej. uczeń: • podać sposób obliczania pracy siły zmiennej. • wyprowadzić wzór na energię kinetyczną. • rozwiązywać zadania, korzystając ze związków: ∆Em = Wz, ∆Ep = Wsiły zewn. równoważącej siłę wewn., ∆Ep = −Ww, ∆Ek = WFwyp.. • • wyprowadzić zasadę zachowania energii dla układu ciał, rozwiązywać problemy, w których energia mechaniczna ulega zmianie. • • • zapisać i objaśnić zasadę zachowania energii, stosować zasadę zachowania energii i pędu do opisu zderzeń, stosować zasadę zachowania energii do rozwiązywania zadań. IV. MECHANIKA BYŁY SZTYWNEJ uczeń: • podać przykład wielkości fizycznej, która jest iloczynem wektorowym dwóch wektorów, • wymienić wielkości opisujące ruch obrotowy, • posługiwać się pojęciami: szybkość kątowa średnia i chwilowa, prędkość kątowa średnia i chwilowa, przyspieszenie kątowe średnie i chwilowe, • posługiwać się pojęciem momentu bezwładności, • podać warunek zmiany stanu ruchu obrotowego bryły sztywnej, • posługiwać się pojęciem uczeń: • stosować regułę śruby prawoskrętnej do wyznaczenia zwrotu prędkości kątowej, • zapisać i objaśnić wzór na energię kinetyczną bryły w ruchu obrotowym, • podać warunek zmiany stanu ruchu obrotowego bryły sztywnej, • podać treść zasad dynamiki ruchu obrotowego. • podać treść zasady zachowania momentu pędu. • uczeń: • zapisać iloczyn wektorowy dwóch wektorów, • podać jego cechy (wartość, kierunek, zwrot), • zdefiniować: szybkość kątową średnią i chwilową, prędkość kątową średnią i chwilową, przyspieszenie kątowe średnie i chwilowe, • opisać matematycznie ruch obrotowy: jednostajny, jednostajnie przyspieszony, jednostajnie opóźniony, • zapisać i objaśnić związek między wartościami składowej stycznej przyspieszenia liniowego i przyspieszenia kątowego uczeń: • wyjaśnić, co to znaczy, że iloczyn wektorowy jest antyprzemienny , • wyprowadzić związek między wartościami składowej stycznej przyspieszenia liniowego i przyspieszenia kątowego, • wyprowadzić wzór na energię kinetyczną bryły w ruchu obrotowym, • stosować twierdzenie Steinera, • wyjaśnić, dlaczego energie kinetyczne bryły obracającej się z taką samą szybkością kątową wokół różnych osi obrotu (równoległych do osi symetrii bryły) są różne, • momentu siły, posługiwać się momentu pędu, • pojęciem • • • • • • • • • • podać definicję momentu • bezwładności bryły, obliczać momenty bezwładności brył względem • ich osi symetrii, obliczać energię kinetyczną bryły obracającej się wokół osi symetrii, zdefiniować moment siły, obliczać wartości momentów sił działających na bryłę sztywną, znajdować ich kierunek i zwrot, znajdować wypadkowy moment sił działających na bryłę. zdefiniować moment pędu, obliczać wartość momentu pędu bryły obracającej się wokół osi symetrii, zapisać i objaśnić ogólną postać drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego, przedstawić analogie występujące w dynamicznym opisie ruchu postępowego i obrotowego, opisać toczenie bez poślizgu, jako złożenie ruchu postępowego bryły i jej ruchu obrotowego wokół środka masy, rozwiązywać zadania, stosując zasady dynamiki ruchu obrotowego, rozwiązywać zadania, stosując zasadę zachowania momentu pędu. • • • • opisać toczenie jako ruch obrotowy wokół chwilowej osi obrotu, znajdować prędkość punktów toczącej się bryły jako wypadkową prędkości jej ruchu postępowego i obrotowego wokół środka masy, obliczać energię kinetyczną toczącej się bryły, zapisać równania ruchu postępowego i obrotowego toczącej się bryły sztywnej V. RUCH DRGAJĄCY I FALE MECHANICZNE uczeń: • wyjaśnić różnicę między odkształceniami sprężystymi i niesprężystymi, • wymienić stany skupienia, w których nie występuje sprężystość postaci, • wymienić przykłady ruchu drgającego w przyrodzie, • wymienić i objaśnić pojęcia służące do opisu ruchu drgającego, • podać cechy ruchu uczeń: • zapisać i objaśnić związek siły, pod wpływem której odbywa się ruch harmoniczny, z wychyleniem ciała z położenia równowagi, • podać sens fizyczny współczynnika sprężystości dla sprężyny, • sporządzić i omówić wykresy: x(t), Vx(t), ax(t), • omówić zmiany energii potencjalnej sprężystości i uczeń: • na przykładzie rozciąganej sprężyny wyjaśnić prostą proporcjonalność x ~ Fs • podać warunki, w których ruch drgający jest ruchem harmonicznym, • obliczyć współrzędne położenia, prędkości, przyspieszenia i siły w ruchu harmonicznym, rozkładając ruch punktu materialnego po okręgu na dwie składowe, uczeń: • wyjaśnić przyczynę występowania sprężystości postaci ciał stałych, • uzasadnić, że ruch drgający harmoniczny jest ruchem niejednostajnie zmiennym, • wyjaśnić pojęcie fazy początkowej, zapisać związki x(t), vx(t), ax(t) i Fx(t) z użyciem tego pojęcia, • wyprowadzić wzór na okres drgań w ruchu harmonicznym, • • • • • • • • • • • • harmonicznego, zapisać i objaśnić wzór na okres drgań wahadła matematycznego, wyjaśnić, na czym polega zjawisko rezonansu mechanicznego, wyjaśnić, na czym polega rozchodzenie się fali mechanicznej, wyjaśnić różnicę między falą poprzeczną i podłużną, podać przykłady ośrodków, w których rozchodzą się fale poprzeczne oraz ośrodków, w których rozchodzą się fale podłużne, wymienić i objaśnić wielkości charakteryzujące fale. podać warunek, przy którym w wyniku interferencji dwóch fal powstaje fala stojąca, opisać falę stojącą (strzałki, węzły), podać treść zasady Huygensa, opisać zjawisko dyfrakcji zdefiniować źródła spójne (źródła fal spójnych), podać warunki wzmocnienia fali i jej wygaszenia w przypadku interferencji fal wysyłanych przez identyczne • • • • • • • energii kinetycznej ciała wykonującego ruch harmoniczny. zademonstrować zjawisko rezonansu mechanicznego uzasadnić (posługując się funkcją falową) fakt, że wychylenie cząstki ośrodka biorącej udział w ruchu falowym zależy od jej położenia (x) i od czasu (t), podać zasadę superpozycji fal, wyjaśnić pojęcie przesunięcia fazowego, przedstawić na wykresach wynik interferencji fal przesuniętych w fazie o φ0 = 0°, 0° <φ0 <180°, φ0 = 180°, opisać zjawisko Dopplera w przypadku poruszającego się źródła i nieruchomego obserwatora. • • • • • • • • • • • wyjaśnić pojęcie fazy drgań, podać i objaśnić wzór na okres drgań harmonicznych, podać wzory na energię potencjalną sprężystości, energię kinetyczną i całkowitą ciała drgającego, sporządzić wykresy zależności: Ep(t), Ek(t), Ec(t), Ep(x) i Ek(x), podać definicję wahadła matematycznego, opisać sposób wykorzystania wahadła matematycznego do wyznaczania przyspieszenia ziemskiego zapisać wzorem i objaśnić pojęcie częstotliwości drgań własnych, wyjaśnić powstawanie drgań wymuszonych. zasadnić fakt, że fala podłużna może się rozchodzić w każdym ośrodku, a fala poprzeczna tylko w ciałach stałych i na powierzchni cieczy, podać definicję fali harmonicznej, stosować w obliczeniach związek między długością fali, częstotliwością, okresem • • • • • • • • • wyprowadzić wzory na energię potencjalną sprężystości i energię kinetyczną ciała drgającego, udowodnić, że całkowita energia mechaniczna ciała wykonującego ruch harmoniczny jest stała, rozwiązywać zadania z wykorzystaniem matematycznego opisu ruchu drgającego, wyprowadzić wzór na okres wahadła matematycznego, wykazać, że dla małych kątów wychylenia ruch wahadła matematycznego jest ruchem harmonicznym, zbadać zależność y(x) wychylenia cząstki od jej odległości od źródła w ustalonej chwili, zbadać zależność y(t) wychylenia od czasu dla wybranej cząstki biorącej udział w ruchu falowym, stosować funkcję falową do obliczania długości fali, dokonać matematycznie superpozycji dwóch fal przesuniętych w fazie o j0 i zinterpretować otrzymaną • • źródła. podać cechy fal akustycznych, podać przykłady szybkości rozchodzenia się fal akustycznych (powietrze, woda, żelazo), • • • • • • • • • • i szybkością rozchodzenia się fali, podać wzór na wychylenie cząstki biorącej udział w ruchu falowym (funkcję falową) i objaśnić go, wyjaśnić, co nazywamy fazą fali, wykazać, że energia transportowana przez falę jest wprost proporcjonalna do kwadratu amplitudy tej fali. analizować i wyjaśniać wynik interferencji fal o częstotliwościach f1 i f2 = 2f1 oraz f1 i f2 = 3f1, wyjaśnić pojęcia częstotliwości podstawowej i wyższych harmonicznych, zinterpretować graficznie amplitudę fali w funkcji falowej opisującej falę stojącą, obliczyć odległość między sąsiednimi węzłami lub strzałkami fali stojącej, opisać fale stojące w strunach, podać warunek, przy którym następuje silne ugięcie fali oraz warunek, przy którym zjawisko ugięcia można pominąć, na podstawie funkcji falowej • • • • • • • funkcję falową, dokonać matematycznie superpozycji dwóch fal, w wyniku której powstaje fala stojąca i zinterpretować otrzymaną funkcję falową, rozwiązywać zadania dotyczące fal stojących., dokonać matematycznie interferencji fal harmonicznych wysyłanych przez identyczne źródła i wyprowadzić wzory opisujące warunek wzmocnienia fali i wygaszenia fali, rozwiązywać zadania z wykorzystaniem warunków wzmocnienia i wygaszenia fal, opisać zakres natężenia fali akustycznej rejestrowanej przez ludzki mózg, zinterpretować wzór ogólny (dla wszystkich przypadków) na częstotliwość odbieranego dźwięku w przypadku względnego ruchu źródła i obserwatora, rozwiązywać zadania dotyczące zjawiska Dopplera • • • uczeń: • przedstawić założena teorii heliocentrycznej, • sformułować i objaśnić treść praw Keplera, • opisać ruchy planet Układu Słonecznego, • sformułować i objaśnić prawo powszechnej grawitacji, • podać przykłady zjawisk, do fali powstałej wskutek interferencji dwóch fal wysyłanych przez identyczne źródła uzasadnić fakt, że wynik interferencji w danym punkcie nie zmienia się z czasem, opisać różnicę między tonami, dźwiękami i szumami, opisać zjawisko Dopplera w dowolnym przypadku względnego ruchu źródła dźwięku i obserwatora, wyprowadzić wzór na częstotliwość odbieranego dźwięku w przypadku poruszającego się źródła i nieruchomego obserwatora. VI. GRAWITACJA ,, uczeń: uczeń: • na podstawie prawa grawitacji • zastosować trzecie prawo wykazać, że w pobliżu Ziemi Keplera do planet Układu na każde ciało o masie 1 kg Słonecznego i każdego układu działa siła grawitacji o satelitów krążących wokół wartości około 10 N, tego samego ciała, • wie, że dla wszystkich planet • podać sens fizyczny stałej Układu Słonecznego siła grawitacji, grawitacji słonecznej jest siłą • wyprowadzić wzór na wartość dośrodkową, siły grawitacji na planecie o uczeń: • przygotować prezentację na temat roli odkryć Kopernika i Keplera dla rozwoju fizyki i astronomii, • opisać oddziaływanie grawitacyjne wewnątrz Ziemi, • omówić różnicę między ciężarem ciała a siłą grawitacji, • • • • opisu których stosuje się prawo grawitacji, zdefiniować pierwszą prędkość kosmiczną i podać jej wartość dla Ziemi , przedstawić graficznie pole grawitacyjne, poprawnie wypowiedzieć definicję natężenia pola grawitacyjnego, objaśnić wzór na wartość drugiej prędkości kosmicznej, • • • • • • • wyjaśnić pojęcie pola grawitacyjnego i linii pola, odpowiedzieć na pytanie: Od czego zależy wartość natężenia centralnego pola grawitacyjnego w danym punkcie?, wyjaśnić, dlaczego pole grawitacyjne w pobliżu Ziemi uważamy za jednorodne wykazać, że jednorodne pole grawitacyjne jest polem zachowawczym, odpowiedzieć na pytania: Od czego zależy grawitacyjna energia potencjalna ciała w polu centralnym? Jak zmienia się grawitacyjna energia potencjalna ciała podczas zwiększania jego odległości od Ziemi? obliczyć wartość drugiej prędkości kosmicznej dla Ziemi, podać przykłady występowania stanu przeciążenia, niedociążenia i nieważkości • • • • • • • • • danym promieniu i gęstości. uzasadnić, że satelita tylko wtedy może krążyć wokół Ziemi po orbicie w kształcie okręgu, gdy siła grawitacji stanowi siłę dośrodkową, obliczać (szacować) wartości sił grawitacji, którymi oddziałują wzajemnie ciała niebieskie, porównywać okresy obiegu planet, znając ich średnie odległości od Słońca, porównywać wartości prędkości ruchu obiegowego planet Układu Słonecznego. obliczać wartość natężenia pola grawitacyjnego, sporządzić wykres zależności γ(r) dla r ≥ R. podać i objaśnić wyrażenie na pracę siły grawitacji w centralnym polu grawitacyjnym, objaśnić wzór na pracę siły pola grawitacyjnego, zapisać wzór na zmianę grawitacyjnej energii potencjalnej ciała przy zmianie jego położenia w centralnym polu grawitacyjnym, • • • • • • • • • przedstawić rozumowanie prowadzące od III prawa Keplera do prawa grawitacji Newtona, przygotować prezentację na temat roli Newtona w rozwoju nauki, wyprowadzić wzór na wartość pierwszej prędkości kosmicznej, wyjaśnić, w jaki sposób badania ruchu ciał niebieskich i odchyleń tego ruchu od wcześniej przewidywanego, mogą doprowadzić do odkrycia nieznanych ciał niebieskich, wyprowadzić wzór na wartość natężenia pola grawitacyjnego wewnątrz jednorodnej kuli o danej gęstości, sporządzić wykres zależności γ(r) dla r < R, rozwiązywać problemy, stosując ilościowy opis pola grawitacyjnego, przygotować wypowiedź na temat „natężenie pola grawitacyjnego a przyspieszenie grawitacyjne”. przeprowadzić rozumowanie wykazujące, że dowolne • • • • • poprawnie wypowiedzieć definicję grawitacyjnej energii potencjalne, wyprowadzić wzór na wartość drugiej prędkości kosmicznej, opisać ruch ciała w polu grawitacyjnym w zależności od wartości nadanej mu prędkości, zdefiniować stan przeciążenia, niedociążenia i nieważkości, opisać (w układzie inercjalnym i nieinercjalnym) zjawiska występujące w rakiecie startującej z Ziemi i poruszającej się z przyspieszeniem zwróconym pionowo w górę. • • • • • • • (statyczne) pole grawitacyjne jest polem zachowawczym, wykazać, że zmiana energii potencjalnej grawitacyjnej jest równa pracy wykonanej przez siłę grawitacyjną wziętej ze znakiem „minus”, poprawnie sporządzić i zinterpretować wykres zależności Ep(r), wyjaśnić, dlaczego w polach niezachowawczych nie operujemy pojęciem energii potencjalnej, przygotować prezentację na temat ruchu satelitów w polu grawitacyjnym w zależności od wartości nadanej im prędkości, wyjaśnić, dlaczego stan nieważkości może występować tylko w układach nieinercjalnych, wyjaśnić, na czym polega zasada równoważności, przygotować prezentację na temat wpływu stanów przeciążenia, niedociążenia i nieważkości na organizm człowieka. VII. TERMODYNAMIKA uczeń: • opisać założenia teorii kinetyczno-molekularnej gazu doskonałego, • wyjaśnić z punktu widzenia teorii wywieranie przez gaz ciśnienia na ścianki naczynia, • wymienić czynniki wpływające na ciśnienie gazu w naczyniu zamkniętym, • zapisać i objaśnić równanie stanu gazu doskonałego, • zapisać i objaśnić równanie Clapeyrona, • wymienić i opisać przemiany szczególne gazu doskonałego, • przeliczyć temperaturę wyrażoną w skali Celsjusza na kelwiny i odwrotnie, • zdefiniować energię wewnętrzną ciała i gazu doskonałego, • posługiwać się pojęciem ciepła i przekazu ciepła, • wypowiedzieć, zapisać i objaśnić pierwszą zasadę termodynamiki, • obliczać pracę objętościową na podstawie wykresu p(V ) w uczeń: • sformułować prawa dla przemian szczególnych, • korzystać z informacji, że energia wewnętrzna danej masy danego gazu doskonałego zależy jedynie od jego temperatury, a zmiana energii wewnętrznej jest związana jedynie ze zmianą temperatury, • korzystać z informacji, że pierwsza zasada termodynamiki jest zasadą zachowania energii układu, • zapisać pierwszą zasadę termodynamiki dla przemian: izotermicznej, izochorycznej i izobarycznej, • korzystać z informacji, że zmiana energii wewnętrznej podczas przejścia gazu między dwoma stanami nie zależy od procesu (tak jak praca i ciepło), tylko od stanu początkowego i końcowego, • posługiwać się pojęciem sprawności silnika cieplnego, • korzystać z informacji, że nie uczeń: • zapisać wzór na ciśnienie gazu (podstawowy wzór teorii kinetyczno-molekularnej), • wyrazić wzór na ciśnienie gazu przez różne wielkości fizyczne (liczbę moli, masę pojedynczej cząsteczki, gęstość gazu itp.), • zapisać równanie Clapeyrona dla liczby moli n i liczby cząsteczek N (stała Boltzmanna), • otrzymać z równania Clapeyrona prawa rządzące szczególnymi przemianami gazu doskonałego, • sporządzać i interpretować wykresy p(V ), V(T ) i p(T ), • każdą przemianę szczególną przedstawić w różnych układach współrzędnych, • zapisać wzór na zmianę energii wewnętrznej gazu doskonałego jako funkcję zmiany jego temperatury , • interpretować przemiany gazowe (w tym także adiabatyczną) z punktu uczeń: • wyprowadzić wzór na ciśnienie gazu w naczyniu zamkniętym, • wyrazić średnią energię kinetyczną ruchu postępowego cząsteczki gazy doskonałego przez jego temperaturę T i stałą Boltzmann, • interpretować prawa gazów z punktu widzenia teorii kinetyczno-molekularnej, • posługiwać się pojęciem współczynnika rozszerzalności objętościowej gazu, • rozwiązywać problemy, stosując ilościowy opis przemian gazu doskonałego, • posługiwać się pojęciem stopni swobody cząsteczek gazu, • wyrazić wzór na całkowitą średnią energię kinetyczną cząsteczki (wszystkich rodzajów ruchu) przez liczbę stopni swobody cząsteczek gazów jedno-, dwu-i • • • • • • • • prostych przypadkach, rozróżniać pojęcia ciepła właściwego i ciepła molowego, • opisać zasadę działania silnika cieplnego, • wymienić przemiany, z których składa się cykl Carnota, • opisać procesy: topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji, resublimacji, odróżniać wrzenie od parowania, omówić na przykładach zjawisko rozszerzalności termicznej ciał, opisać zjawiska przewodzenia i konwekcji i podać przykłady praktycznego wykorzystania tych zjawisk, podać przykłady ciał, które są dobrymi przewodnikami ciepła całe ciepło pobrane ze źródła może być zamienione na pracę, analizować wpływ zewnętrznego ciśnienia na temperaturę wrzenia cieczy, obliczać zmiany objętości odpowiadające zmianom temperatury, • • • • • • • • • • • widzenia pierwszej zasady termodynamiki, definiować pojęcie ciepła właściwego i ciepła molowego substancji, posługiwać się pojęciami ciepła molowego gazu w stałym ciśnieniu i stałej objętości i obliczać ich różnicę, wyjaśnić znaczenie stwierdzenia, że energia wewnętrzna jest funkcją stanu gazu (ciała), zdefiniować sprawność silnika cieplnego, obliczać sprawność różnych cykli, sformułować drugą zasadę termodynamiki, zdefiniować ciepła przemian fazowych, sporządzać i interpretować odpowiednie wykresy, opisywać przemiany energii w przemianach fazowych, posługiwać się pojęciami pary nasyconej i pary nienasyconej, korzystać z informacji, że ciśnienie pary nasyconej można zwiększyć jedynie przez wzrost temperatury, • • • • • • • • • wieloatomowych, rozwiązywać problemy ilościowe z zastosowaniem pierwszej zasady termodynamiki do przemian gazowych, wyprowadzić związek między Cp i CV (różnicę i stosunek), skorzystać z informacji, że Cp/CV zależy od liczby stopni swobody cząsteczek, zapisać ogólny wzór na zmianę energii wewnętrznej gazu, słuszny w każdym procesie, korzystać z powyższego wzoru podczas rozwiązywania problemów ilościowych, posługiwać się pojęciem entropii układu i zmiany entropii, korzystać z informacji, że w procesach samorzutnych entropia układu wzrasta, rozwiązywać ilościowe problemy dotyczące bilansu cieplnego z uwzględnieniem przemian fazowych, wyjaśnić, dlaczego ciśnienie pary nasyconej ze wzrostem temperatury wzrasta bardziej gwałtownie niż ciśnienie pary • • • korzystać z informacji, że pary nienasycone w • przybliżeniu stosują się do praw gazowych, zdefiniować współczynnik rozszerzalności liniowej ciał stałych oraz objętościowej ciał • stałych i cieczy, omówić doświadczenia pozwalające zbadać zjawisko przewodnictwa cieplnego ciał • stałych, cieczy i gazów oraz sformułować wnioski wynikające z tych doświadczeń nienasyconej, podać( ewentualnie wyprowadzić) związek między współczynnikami rozszerzalności liniowej i objętościowej ciała stałego, objaśnić analogie między przewodzeniem ciepła i przewodzeniem prądu elektrycznego, opisać ilościowo zjawisko przewodnictwa cieplnego VIII. ELEKTROSTATYKA uczeń: • wyjaśnić, co to znaczy, że ciało jest naelektryzowane, • opisać oddziaływanie ciał naelektryzowanych, • zapisać i objaśnić prawo Coulomba, • wypowiedzieć i objaśnić zasadę zachowania ładunku, • opisać i wyjaśnić sposoby elektryzowania ciał, posługując się zasadą zachowania ładunku uczeń: • podać wartość ładunku elementarnego, • objaśnić pojęcie przenikalności elektrycznej ośrodka, • wypowiedzieć definicję natężenia pola, • korzystając z definicji podać jednostkę natężenia pola w SI, • przedstawić graficznie pole elektrostatyczne wytworzone przez naelektryzowaną kulkę, uczeń: • rozwiązywać zadania doświadczalne dotyczące elektryzowania ciał, • obliczać natężenie pola wytworzonego przez ładunek punktowy, • obliczyć natężenie pola w różnych punktach symetralnej odcinka łączącego ładunki tworzące dipol elektryczny, • zaproponować doświadczalny sposób sprawdzenia rozkładu uczeń: • rozwiązywać zadania, stosując prawo Coulomba, • obliczyć natężenie pola wytworzonego przez wybrane układy ładunków, • przeprowadzić rozumowanie prowadzące do wniosku, że linie pola elektrostatycznego są w każdym punkcie prostopadłe do powierzchni naładowanego przewodnika, • uzasadnić fakt, że wewnątrz • • • • • • • • • podać sens fizyczny natężenia pola elektrostatycznego w danym punkcie, przedstawić graficznie (za pomocą linii pola) pole centralne i jednorodne, odpowiedzieć na pytanie: od czego zależy natężenie pola centralnego w danym punkcie? korzystając z zasady superpozycji pól, opisać jakościowo pole wytworzone przez wybrane układy ładunków, wyjaśnić działanie piorunochronu i klatki Faraday'a, przedstawić graficznie pole wytworzone przez naelektryzowaną metalową kulkę, opisać jakościowo rozkład ładunku wprowadzonego na przewodnik o dowolnym kształcie, zdefiniować pojemność przewodnika i jednostkę pojemności, odpowiedzieć na pytanie: od czego zależy pojemność przewodnika? • • • • do której zbliżono przedmiot metalowy, zapisać i objaśnić wzór na energię potencjalną ładunku w • elektrostatycznym polu centralnym, podać definicję potencjału pola elektrostatycznego w danym punkcie, • objaśnić znaczenie współczynnika ε0, • objaśnić, od czego i jak zależy energia naładowanego kondensatora, ładunku wewnątrz i na zewnątrz naładowanego przewodnika, korzystać z ogólnego wzoru na pracę w polu elektrostatycznym (W = qU) do opisu zjawisk i ich zastosowań, wyjaśnić wpływ dielektryka na pojemność kondensatora, opisać budowę i działanie lampy oscyloskopowej, • • • • • przewodnika znajdującego się w zewnętrznym polu elektrostatycznym natężenie pola jest równe zeru, wykorzystać analogie między opisem pola grawitacyjnego i elektrostatycznego do zapisania wzorami wielkości opisujących pole elektrostatyczne i pracę przy przemieszczaniu ładunku w tym polu, wykorzystać definicję potencjału do wyprowadzenia ogólnego wzoru na pracę w polu elektrostatycznym, rozwiązywać zadania dotyczące pojemności i energii kondensatora płaskiego, rozwiązywać zadania dotyczące łączenia kondensatorów, przygotować prezentację na temat zastosowania lampy oscyloskopowej w oscylografach, elektrokardiografach, urządzeniach radarowych itp., • • objaśnić pojęcie kondensatora, odpowiedzieć na pytanie: od czego i jak zależy pojemność kondensatora płaskiego? • analizować jakościowo ruch cząstki naładowanej w jednorodnym polu elektrostatycznym w różnych przypadkach IX. PRĄD STAŁY uczeń: • opisać zjawisko prądu elektrycznego w metalach, • podać definicję natężenia prądu, • sformułować pierwsze prawo Kirchhoffa i stosować je w rozwiązywaniu zadań, • podać zależność natężenia prądu od przyłożonego napięcia w przewodnikach metalicznych (gdy można pominąć wpływ temperatury na natężenie prądu), • podać definicję oporu elektrycznego odcinka obwodu i jego jednostki, uczeń: • obliczać ładunek przepływający w obwodzie na podstawie wykresu zależności natężenia prądu od czasu, • opisać charakterystyki prądowo-napięciowe dla różnych odbiorników, • opisać wpływ temperatury na opór przewodnika metalowego, • zaplanować doświadczenie, którego celem jest obserwacja zależności natężenia prądu w obwodzie od oporu zewnętrznego, • wyjaśnić, jaką wielkość uczeń: • wyprowadzić wzory na opory zastępcze, • obliczać opór zastępczy dla połączeń mieszanych odbiorników, • wykonywać obliczenia konieczne przy zmianie zakresu mierników elektrycznych, • zaplanować doświadczenie sprawdzające zależność oporu przewodnika od jego długości i przekroju poprzecznego, • wyjaśnić, kiedy wszystkie wzory na pracę i moc prądu są sobie równoważne, uczeń: • oszacować współczynnik temperaturowy oporu na podstawie wykresu R(t), • zaplanować doświadczenie, którego celem jest sporządzenie charakterystyki prądowo-napieciowej odbiornika i wyznaczenie oporu, • wyjaśnić, dlaczego wyznaczanie oporu za pomocą amperomierza i woltomierza jest zawsze obarczone błędem i jak stosować odpowiednie poprawki, • przedstawić rozumowanie • • • • • • • • • • • posługiwać się pojęciami: połączenie szeregowe, połączenie równoległe, opór zastępczy, • podać wzory na opór zastępczy odbiorników połączonych szeregowo i równolegle, i stosować je w rozwiązywaniu zadań, • wyjaśnić rolę bezpieczników w domowej instalacji elektrycznej, • przedstawić ilościową zależność oporu elektrycznego przewodnika od jego długości i pola przekroju poprzecznego, podać jednostki i sens fizyczny oporu właściwego materiału, podać przykłady dobrych przewodników prądu elektrycznego, zapisać wzory na pracę i moc prądu elektrycznego, zapisać wzór na tzw. ciepło Joule'a, opisać budowę ogniw galwanicznych, wyjaśnić pojęcie siły elektromotorycznej ogniwa, podać i wyjaśnić prawo Ohma wskazuje woltomierz • dołączony do biegunów źródła w obwodzie otwartym i • zamkniętym, wyjaśnić różnicę między siłą elektromotoryczną i napięciem pomiędzy biegunami (na podstawie prawa Ohma), • wyjaśnić pojęcie oporu wewnętrznego ogniwa, wyjaśnić konwencję znaków w zapisie drugiego prawa Kirchhoffa. zdefiniować siłę elektromotoryczną ogniwa, zaplanować doświadczenie, którego celem jest sporządzenie wykresu zależności napięcia na końcach źródła od natężenia prądu, przedstawić bilans energii w obwodzie zamkniętym zawierającym tzw. elementy czynne (np. akumulator lub silnik elektryczny). • • • • • doprowadzające do wniosku, jak opór przewodnika zależy od jego długości i przekroju, rozwiązywać problemy ilościowe dotyczące mocy w odbiornikach połączonych szeregowo i równolegle, wyprowadzić prawo Ohma dla zamkniętego obwodu z zasady zachowania energii, przedstawić na wykresie zależność U(I) i wyznaczyć z wykresu siłę elektromotoryczną ogniwa i jego opór wewnętrzny, prześledzić wzrosty i spadki potencjału w obwodzie zamkniętym (oczku), rozwiązywać problemy ilościowe z wykorzystaniem praw Kirchhoffa, • dla zamkniętego obwodu, wypowiedzieć i zapisać drugie prawo Kirchhoffa dla oczka sieci, X. MAGNETYZM uczeń: • przedstawić graficznie pole magnetyczne magnesu trwałego, • opisać i przedstawić graficznie pole magnetyczne przewodnika prostoliniowego, kołowej pętli i zwojnicy, • podać cechy wektora indukcji magnetycznej B i jej jednostkę, • podać cechy siły elektrodynamicznej, • podać cechy siły Lorentza, • objaśnić pojęcie strumienia magnetycznego i podać jego jednostkę, • podać przykłady zastosowania ferromagnetyków. • uczeń: • opisać i wyjaśnić doświadczenie Oersteda, • stosować wzór na wartość siły Lorentza dla przypadku wektor indukcji magnetycznej jest prostopadły do wektora prędkości, • stosować wzór na wartość siły elektrodynamicznej dla przypadku, gdy wektor indukcji magnetycznej jest prostopadły do dł. przewodnika uczeń: • zdefiniować indukcję magnetyczną, • zdefiniować jednostkę indukcji magnetycznej, • określić wartość, kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej i siły Lorentza w konkretnych przypadkach, • opisać ruch naładowanej cząstki w polu magnetycznym dla przypadku, gdy wektor indukcji jest prostopadły do wektora prędkości, • objaśnić zasadę działania silnika elektrycznego, • jakościowo opisać właściwości magnetyczne substancji. uczeń: • przedyskutować zależność wartości siły Lorentza od kąta między wektorami indukcji magnetycznej a wektorem prędkości • przedyskutować zależność wartości siły elektrodynamicznej od kąta między wektorem B i przewodnikiem, • opisać oddziaływania wzajemne przewodników z prądem i podać definicję ampera, • przedyskutować ruch naładowanej cząstki w polu magnetycznym w zależności od kąta między wektorami indukcji magnetycznej a wektorem prędkości, • • przedstawić zasadę działania i zastosowanie cyklotronu, rozwiązywać problemy związane z oddziaływaniem pola magnetycznego na poruszającą się cząstkę naładowaną i przewodnik z prądem XI. INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA uczeń: • objaśnić, na czym polega zjawisko indukcji elektromagnetycznej i podać warunki jego występowania, • podać przykładowe sposoby wzbudzania prądu indukcyjnego, • stosować regułę Lenza, • odpowiedzieć na pytanie: od czego zależy siła elektromotoryczna indukcji? • posługiwać się pojęciem strumienia magnetycznego, • poprawnie interpretować prawo Faraday'a indukcji elektromagnetycznej, uczeń: • zapisać i przedyskutować wzór na strumień wektora indukcji magnetycznej, • wyjaśnić, dlaczego między końcami przewodnika poruszającego się w polu magnetycznym prostopadle do linii pola powstaje napięcie, • sporządzać wykresy Φ(t) i ε (t), • poprawnie interpretować wyrażenie na siłę elektromotoryczną indukcji i samoindukcji, • objaśnić zasadę działania prądnicy prądu przemiennego, • posługiwać się wielkościami uczeń: • obliczać strumień magnetyczny, • obliczać pracę i moc prądu przemiennego, • wyjaśnić, dlaczego przesyłane energii elektrycznej wiąże się z jej stratami, • przygotować prezentację na temat przesyłania energii elektrycznej na duże odległości, uczeń: • wyprowadzić wzór na napięcie powstające między końcami przewodnika poruszającego się w polu magnetycznym prostopadle do linii pola, • wyprowadzić wzór na ε dla prądnicy prądu przemiennego • • • • objaśnić, na czym polega zjawisko samoindukcji i • podać warunki jego występowania, • odpowiedzieć na pytanie: od czego zależy współczynnik • samoindukcji zwojnicy? podać jednostkę indukcyjności, wymienić wielkości opisujące prąd przemienny. opisującymi prąd przemienny, wyjaśnić pojęcie ciepła Joule’a, objaśnić zasadę działania transformatora, podać przykłady zastosowania transformatora XII. OPTYKA uczeń: • objaśnić, na czym polega zjawisko odbicia światła, • sformułować i stosować prawo odbicia, • wyjaśnić zjawisko rozpraszania, • opisać zjawisko załamania światła, • zapisać i objaśnić prawo załamania światła i zdefiniować bezwzględny uczeń: • opisać przejście światła przez płytkę równoległościenną, korzystając z prawa załamania, • opisać przejście światła przez pryzmat, korzystając z prawa załamania, • wykonać konstrukcję obrazu w zwierciadle płaskim, • zapisać równanie zwierciadła i prawidłowo z niego korzystać, uczeń: • zapisać i objaśnić związek względnego współczynnika załamania światła na granicy dwóch ośrodków z bezwzględnymi współczynnikami załamania tych ośrodków, • zdefiniować kąt graniczny, • wymienić przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska całkowitego uczeń: • narysować wykres funkcji y(x) dla zwierciadła wklęsłego i podać interpretację tego wykresu, • wymienić i omówić praktyczne zastosowania zwierciadeł, • objaśnić zasadę działania lupy, • korzystać z równania soczewki do rozwiązywania • • • • • • • • • • współczynnik załamania, objaśnić na czym polega zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia, wymienić warunki, w których zachodzi całkowite wewnętrzne odbicie, wymienić cechy obrazu otrzymanego w zwierciadle płaskim, omówić podział zwierciadeł kulistych na wklęsłe i wypukłe objaśnić pojęcia: ognisko, ogniskowa, promień krzywizny, oś optyczna, opisać rodzaje soczewek, objaśnić pojęcia: ognisko, ogniskowa, promień krzywizny, oś optyczna, objaśnić pojęcie zdolności skupiającej soczewki, obliczać zdolność skupiającą soczewki, opisać i wyjaśnić zjawisko rozszczepienia świata białego • • • • • • zapisać i objaśnić wzór na powiększenie obrazu, wykonać konstrukcje obrazów w zwierciadłach kulistych i wymienić ich cechy, zapisać wzór informujący od czego zależy ogniskowa soczewki i poprawnie go zinterpretować, sporządzać konstrukcje obrazów w soczewkach i wymienić cechy obrazu w każdym przypadku, zapisać i zinterpretować równanie soczewki, objaśnić działanie oka jako przyrządu optycznego • wewnętrznego odbicia obliczać zdolność skupiającą • układów cienkich, stykających się soczewek, • problemów, rozwiązywać problemy jakościowe i ilościowe, związane z praktycznym wykorzystywaniem soczewek, przygotować prezentację na jeden z tematów: wady wzroku i sposoby ich korygowania, zastosowania soczewek i ich układów w przyrządach optycznych budowa i zasada działania mikroskopu optycznego. XIII. DUALNA NATURA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO uczeń: • omówić widmo fal elektromagnetycznych, • podać źródła fal z poszczególnych zakresów długości omówić ich zastosowania, • opisać zjawisko rozszczepienia światła, • opisać zjawiska dyfrakcji i interferencji światła, • opisać siatkę dyfrakcyjną i posługiwać się pojęciem stałej siatki, • podać przykłady praktycznego wykorzystywania zjawiska polaryzacji, • wyjaśnić, na czym polega zjawisko fotoelektryczne, posługiwać się pojęciem pracy wyjścia elektronu z metalu, • sformułować warunek zajścia efektu fotoelektrycznego dla metalu o pracy wyjścia W, • podać przykłady zastosowania fotokomórki, • zapisać i zinterpretować wzór uczeń: • opisać jedną z metod pomiaru wartości prędkości światła, • wyjaśnić, na czym polegają zjawiska dyfrakcji i interferencji światła, • posługiwać się pojęciem spójności fal, • porównać obrazy otrzymane na ekranie po przejściu przez siatkę dyfrakcyjną światła monochromatycznego i białego, • zapisać wzór wyrażający zależność położenia prążka ntego rzędu od długości fali i odległości między szczelinami i poprawnie go zinterpretować • objaśnić zjawisko polaryzacji światła (jakościowo), • objaśnić wzór Balmera, • opisać metodę analizy widmowej, • sformułować i zapisać postulaty Bohra, • objaśnić uogólniony wzór Balmera, • objaśnić prawo Stefana- uczeń: • wymienić sposoby polaryzowania światła. • wyjaśnić, na czym polega zjawisko rezonansu elektromagnetycznego, • odpowiedzieć na pytania: • • • • uczeń: • opisać powstawanie fal elektromagnetycznych w obwodach LC, • wyjaśnić, dlaczego obwód LC nazywamy obwodem drgań elektrycznych, • wskazać analogię drgań elektrycznych w obwodzie LC od czego zależy energia kinetyczna do drgań mechanicznych, fotoelektronów, • rozwiązywać problemy z od czego zależy liczba zastosowaniem zależności d fotoelektronów wybitych z sina = n l. metalu w jednostce czasu, • posługiwać się pojęciem kąta Brewstera, wyjaśnić zjawisko • narysować i omówić fotoelektryczne na podstawie charakterystykę prądowokwantowego modelu światła, napięciową fotokomórki, napisać i objaśnić wzór na • omówić doświadczenia energię kinetyczną dotyczące badania efektu fotoelektronów, fotoelektryczny i wynikające z narysować i objaśnić wykres nich wnioski, zależności energii kinetycznej • rozwiązywać zadania fotoelektronów od dotyczące zjawiska częstotliwości (dla kilku fotoelektrycznego, metali), • przygotować prezentację • obliczyć całkowitą energię „Narodziny fizyki elektronu w atomie wodoru, kwantowej”. • • • • • • • • • • • • na energię kwantu, rozróżnić widmo ciągłe i widmo liniowe rozróżnić widmo emisyjne i absorpcyjne, opisać widmo promieniowania ciał stałych i cieczy, opisać widma gazów jednoatomowych i par pierwiastków, opisać szczegółowo widmo atomu wodoru, podać przykłady zastosowania analizy widmowej, wyjaśnić różnice między widmem emisyjnym i absorpcyjnym, posługiwać się pojęciem atomu w stanie podstawowym i wzbudzonym, wyjaśnić, jak powstają linie Fraunhofera w widmie słonecznym, wyjaśnić pojęcie ciała doskonale czarnego, opisać właściwości promieni X, wymienić przykłady zastosowania promieniowania rentgenowskiego, • • • • Boltzmana, objaśnić prawo Wiena, opisać widmo promieniowania rentgenowskiego, podać treść hipotezy de Broglie’a, zapisać i zinterpretować wzór na długość fali de Broglie’a, • • • • • • • • wyjaśnić, jak powstają serie widmowe, korzystając z modelu Bohra atomu wodoru, zamienić energię wyrażoną w dżulach na energię wyrażoną w elektronowoltach, obliczyć długości i częstotliwości fal odpowiadających liniom widzialnej części widma atomu wodoru, wyjaśnić sposób powstawania promieniowania o widmie ciągłym (promieniowania hamowania), wyjaśnić sposób powstawania promieniowania o widmie liniowym (promieniowania charakterystycznego, obliczyć długość fali de Broglie’a dla elektronu o podanej energii kinetycznej, wyjaśnić, dlaczego nie obserwuje się fal materii dla obiektów makroskopowych, oszacować długość fal materii dla obiektów mikroskopowych i makroskopowych, wyjaśnić, dlaczego właściwości falowe obiektów mikroskopowych (cząstek) • • • • • • • • • • • wykazać zgodność wzoru Balmera z modelem Bohra budowy atomu wodoru, wyjaśnić, dlaczego nie można wytłumaczyć powstawania liniowego widma atomu wodoru na gruncie fizyki klasycznej, wyjaśnić, dlaczego model Bohra atomu wodoru był modelem „rewolucyjnym”, wyjaśnić, dlaczego model Bohra jest do dziś wykorzystywany do intuicyjnego wyjaśniania niektórych wyników doświadczalnych, wyjaśnić, co to znaczy ,że światło ma naturę dualną, posługiwać się prawami Stefana-Boltzmana i Wiena, wyjaśnić, jak powstaje krótkofalowa granica widma promieniowania hamowania lmin, wyprowadzić wzór na lmin, omówić zjawisko dyfrakcji promieni X na kryształach, omówić zjawisko Comptona, wyjaśnić, co to znaczy, że promieniowanie rentgenowskie ma naturę • objaśnić wzór na długość fali de Broglie’a mogą być zaobserwowane w eksperymentach, a nie obserwuje się właściwości falowych obiektów makroskopwych. • • • • dualną, omówić wyniki doświadczenia Davissona i Germera (rozpraszanie elektronów na krysztale), przedstawić problem interpretacji fal materii, omówić zastosowanie falowych właściwości cząstek ( badanie kryształów, mikroskop elektronowy), przygotować prezentację na temat: interferencja fal materii na dwóch sczelinach, interferencja pojedynczych elektronów np. korzystając z animacji i symulacji zamieszczonych w multimedialnej obudowie podręcznika), • przygotować prezentację pt. „Dualizm kwantowo-falowy w przyrodzie , Ocenę celującą uczeń otrzymuje na kartkówce i na sprawdzianie, gdy wykona wszystkie polecenia i zadania bezbłędnie
