Plik źródłowy - Starostwo Powiatowe w Lublinie

Transkrypt

ZARZĄD POWIATU LUBELSKIEGO
AKTUALIZACJA POWIATOWEGO
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA POWIATU LUBELSKIEGO
NA LATA 2014 – 2017
Z PERSPEKTYWĄ DO 2021 R.
Lublin maj 2014
Aktualizacja Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Lubelskiego na lata
2014 – 2017 z perspektywą do 2021 r.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Lubelskiego została
opracowana na podstawie umowy z dnia 21 stycznia 2014 r. zawartej pomiędzy: Zarządem
Powiatu w Lublinie a „EKO-GEO” Pracownią Geologii i Ochrony Środowiska z siedzibą
w Lublinie ul. Leszczyńskiego 6/1.
Autorzy opracowania:
mgr inż. Anna Majka Smuszkiewicz
mgr Stanisław Kozina
mgr inż. Magdalena Kowalska
EKO-GEO Pracownia Geologii i Ochrony Środowiska
Anna Majka - Smuszkiewicz
Adres biura: 20 - 069 Lublin, ul. Leszczyńskiego 6/1
tel./fax (0 - 81) 532 – 77 - 32; (0 - 81) 532 – 80 - 74
email: [email protected], www.ekogeo.com.pl
2
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE ............................................................................................................. 8
1.1. CEL OPRACOWANIA ...................................................................................................... 8
1.2. PODSTAWA PRAWNA .................................................................................................... 8
1.3. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA
I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ................................................................................... 9
1.4. CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO .................................. 10
1.4.1. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO ................ 11
1.4.2. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO .................................... 13
1.4.3. INNE WOJEWÓDZKIE PROGRAMY SEKTOROWE ................................................ 14
1.5. CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU LUBELSKIEGO ............................................. 14
1.5.1. STRATEGIA ROZWOJU POWIATU...................................................................... 14
1.5.2. POWIATOWE DOKUMENTY STRATEGICZNE W ZAKRESIE ROZWOJU
GOSPODARCZEGO POSZCZEGÓLNYCH BRANŻ .................................................. 15
2. OPIS STANU ISTNIEJĄCEGO........................................................................................ 16
2.1. POŁOŻENIE POWIATU I PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY................................................... 16
2.2. LUDNOŚĆ, STRUKTURA ZABUDOWY, INFRASTRUKTURA TECHNICZNA, GOSPODARKA
POWIATU .................................................................................................................... 16
2.2.1. LUDNOŚĆ POWIATU ........................................................................................ 16
2.2.2. STRUKTURA ZABUDOWY ................................................................................ 16
2.2.3. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ..................................................................... 18
2.2.4. GOSPODARKA POWIATU LUBELSKIEGO ........................................................... 24
3. OPIS ZASOBÓW NATURALNYCH ............................................................................... 32
3.1. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE...................................................................... 32
3.1.1. WODY POWIERZCHNIOWE .............................................................................. 32
3.1.2. WODY PODZIEMNE ......................................................................................... 37
3.2. GLEBY ........................................................................................................................ 38
3.3. LASY .......................................................................................................................... 41
3.4. KOPALINY .................................................................................................................. 43
3.5. WYKAZ ZŁÓŻ SUROWCÓW MINERALNYCH ZAREJESTROWANYCH W GRANICACH
POWIATU LUBELSKIEGO WG STANU NA DZIEŃ 31.12.2012 R....................................... 45
4. OPIS I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA, NAJWAŻNIEJSZE
PROBLEMY/ZAGROŻENIA ........................................................................................... 49
4.1. STAN WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH...................................................... 49
4.2. STAN CZYSTOŚCI POWIETRZA ..................................................................................... 62
4.3. EMISJE HAŁASU .......................................................................................................... 65
4.3.1. HAŁAS KOMUNIKACYJNY ............................................................................... 66
4.3.2. HAŁAS KOLEJOWY .......................................................................................... 68
4.3.3. HAŁAS PRZEMYSŁOWY ................................................................................... 69
4.4. OPIS PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH......................................................................... 72
4.5. POWAŻNE AWARIE ORAZ BEZPIECZEŃSTWO CHEMICZNE I BIOLOGICZNE .................... 74
4.6. STAN OCHRONY PRZYRODY I BIORÓŻNORODNOŚCI..................................................... 75
4.6.1. PRZYRODNICZY SYSTEM POWIATU LUBELSKIEGO – FORMY OCHRONY
PRZYRODY NA TERENIE POWIATU LUBELSKIEGO ............................................ 75
4.6.1.1. Parki Krajobrazowe........................................................................... 76
4.6.1.2. Obszary Chronionego Krajobrazu..................................................... 79
3
4.6.1.3. Rezerwaty.......................................................................................... 81
4.6.1.4. Pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej.................................... 82
4.6.1.5. Inne formy ochrony przyrody ........................................................... 85
4.6.1.6. Obszary Natura 2000......................................................................... 86
4.6.1.7. Obiekty i tereny wpisane do rejestru zabytków oznaczone
symbolem „A”................................................................................... 89
5. PRZEGLĄD STOSOWANYCH ROZWIĄZAŃ TECHNICZNO-ORGANIZACYJNYCH
DOTYCZĄCYCH OCHRONY ŚRODOWISKA ............................................................. 96
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
ROZWIĄZANIA TECHNICZNE DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA ............................. 96
ROZWIĄZANIA ORGANIZACYJNE DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA ...................... 97
MOCNE I SŁABE STRONY ISTNIEJĄCYCH ROZWIĄZAŃ ................................................. 98
OCENA ZGODNOŚCI ROZWIĄZAŃ TECHNICZNO-ORGANIZACYJNYCH
Z OBOWIĄZUJĄCYMI WYMOGAMI TECHNOLOGICZNYMI I PRAWNYMI,
W SZCZEGÓLNOŚCI Z USTAWODAWSTWEM UNII EUROPEJSKIEJ .................................. 98
6. PRIORYTETY OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ, W
SKALI POWIATU, NA LATA 2014 – 2017 – Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2021.... 98
6.1. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA W ZAKRESIE DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH ....................... 99
6.1.1. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
ORAZ UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA ............. 99
6.1.2. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE UWZGLĘDNIANIA
6.2.
6.3.
ASPEKTÓW EKOLOGICZNYCH W PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU
PRZESTRZENNYM .......................................................................................... 100
6.1.3. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W STRATEGIACH I PROGRAMACH
SEKTOROWYCH ............................................................................................. 101
6.1.4. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZARZĄDZANIU ŚRODOWISKIEM
PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA ........................................................................... 101
6.1.5. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA
SZKODY W ŚRODOWISKU .............................................................................. 101
PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ZASOBÓW
NATURALNYCH ......................................................................................................... 102
6.2.1. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY PRZYRODY 102
6.2.2. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY I
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU LASÓW ......................................................... 102
6.2.3. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE RACJONALNEGO
GOSPODAROWANIA ZASOBAMI WODNYMI .................................................... 103
6.2.4. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI
ZIEMI ............................................................................................................ 103
6.2.5. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA
ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI ......................................................................... 103
PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE POPRAWY JAKOŚCI ŚRODOWISKA
I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO ....................................................................... 104
6.3.1. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY POWIETRZA
..................................................................................................................... 104
6.3.2. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY WÓD ......... 104
6.3.3. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI
..................................................................................................................... 104
6.3.4. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE ODDZIAŁYWANIA
HAŁASU I PÓŁ ELEKTROMAGNETYCZNYCH ................................................... 105
4
6.3.5. PRIORYTETY ORAZ STRATEGIA DZIAŁAŃ W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
WYSTĄPIENIA POWAŻNYCH AWARII PRZEMYSŁOWYCH ORAZ WYSTĄPIENIA
ZAGROŻENIA CHEMICZNEGO I BIOLOGICZNEGO W ŚRODOWISKU .................. 105
7. LISTA POTRZEB INWESTYCYJNYCH I ORGANIZACYJNYCH DOTYCZĄCA
RACJONALNEGO UŻYTKOWANIA ZASOBÓW NATURALNYCH ORAZ
POPRAWY JAKOŚCI SRODOWISKA, Z PODZIAŁEM NA ZADANIA WŁASNE I
ZADANIA KOORDYNOWANE PRZEZNACZONE DO REALIZACJI NA LATA 2014
– 2017 – Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2021, HARMONOGRAM DZIAŁAŃ,
JEDNOSTKI ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ, NIEZBĘDNE KOSZTY NA
WW. DZIAŁANIA, ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ........................................................ 106
7.1. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH .... 106
7.1.1. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE EDUKACJI
7.2.
7.3.
EKOLOGICZNEJ ORAZ UDZIAŁU SPOŁECZEŃSTWA NA RZECZ OCHRONY
ŚRODOWISKA ................................................................................................ 106
7.1.2. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE UWZGLĘDNIANIA
ASPEKTÓW EKOLOGICZNYCH W PLANOWANIU I ZAGOSPODAROWANIU
PRZESTRZENNYM .......................................................................................... 109
7.1.3. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W STRATEGIACH I PROGRAMACH
SEKTOROWYCH ............................................................................................. 109
7.1.4. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI ODNOŚNIE ZARZĄDZANIA
ŚRODOWISKIEM PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA .................................................. 110
7.1.5. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA
SZKODY W ŚRODOWISKU .............................................................................. 110
ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE OCHRONY ZASOBÓW
NATURALNYCH ......................................................................................................... 110
7.2.1. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE OCHRONY PRZYRODY I
LASÓW .......................................................................................................... 111
7.2.2. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE OCHRONY I
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU LASÓW ......................................................... 111
7.2.3. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE RACJONALNEGO
GOSPODAROWANIA ZASOBAMI WODNYMI .................................................... 112
7.2.4. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI
ZIEMI ............................................................................................................ 114
7.2.5. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA
ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI ......................................................................... 115
ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE POPRAWY JAKOŚCI
ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO ................................................. 115
7.3.1. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE OCHRONY POWIETRZA
..................................................................................................................... 115
7.3.2. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE OCHRONY WÓD........ 116
7.3.3. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI
..................................................................................................................... 118
7.3.4. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE ODDZIAŁYWANIA
HAŁASU I PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ................................................... 120
7.3.5. ZADANIA PRZEZNACZONE DO REALIZACJI W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
WYSTĄPIENIA POWAŻNYCH AWARII PRZEMYSŁOWYCH ORAZ BEZPIECZEŃSTWA
CHEMICZNEGO I BIOLOGICZNEGO W ŚRODOWISKU ....................................... 122
5
8. WARIANTOWE KONCEPCJE ROZWIĄZAŃ TECHNICZNO-ORGANIZACYJNYCH
W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA TERENU POWIATU
LUBELSKIEGO .............................................................................................................. 122
9. UZASADNIENIE
PROPONOWANYCH
RPZEDSIĘWZIĘĆ
W ASPEKCIE
OCHRONY ŚRODOWISKA PRZED ICH NEGATYWNYMI SKUTKAMI............... 123
10. INSTRUMENTY FINANSOWE SŁUŻĄCE REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW
.......................................................................................................................................... 124
10.1. STRUKTURA FINANSOWANIA PROGRAMU ................................................................. 124
10.2. KRAJOWE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA .......................................................................... 125
10.2.1. NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ .... 125
10.2.2. WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ . 125
10.2.3. FUNDUSZ LEŚNY........................................................................................... 126
10.2.4. BANKI........................................................................................................... 126
10.3. ZAGRANICZNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ................................................................... 127
10.3.1. FUNDUSZ SPÓJNOŚCI .................................................................................... 127
10.3.2. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO ......................... 127
10.3.3. PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH (PROW) ................................ 127
11. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA ŚRDOWISKEIM NA PODSTAWIE PROGRAMU
OCHRONY ŚRODOWISKA .......................................................................................... 128
11.1. ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM ................................................................................. 128
11.2. UCZESTNICY REALIZACJI PROGRAMU I WSPÓŁPRACA W RAMACH REALIZACJI
PROGRAMU ............................................................................................................... 129
11.2. MONITORING REALIZACJI PROGRAMU I OCENA REALIZACJI PROGRAMU ................... 129
11.4. WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI REALIZACJI PROGRAMU ............................................... 130
11.5. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU ................................................................. 132
12. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW OCHRONY
ŚRODOWISKA ............................................................................................................... 133
13. WYKAZ SKRÓTÓW ...................................................................................................... 134
14. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE........................................................................................... 135
6
SPIS TABEL
ZESTAWIENIE ORAZ DŁUGOŚCI ISTNIEJĄCYCH SIECI WODOCIĄGOWYCH,
KANALIZACYJNYCH ORAZ GAZOWYCH .............................................................................. 21
TABELA 2.
ZESTAWIENIE ORAZ PARAMETRY ISTNIEJĄCYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW .... 21
TABELA 3.
REGIONALNE INSTALACJE DO PRZETWARZANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W
CENTRALNYM I POŁUDNIOWO-ZACHODNIM REGIONIE GOSPODARKI ODPADAMI
TABELA 1.
KOMUNALNYMI NA TERENIE POWIATU LUBELSKIEGO ORAZ INSTALACJE PRZEWIDZIANE DO
ZASTĘPCZEJ OBSŁUGI TYCH REGIONÓW W PRZYPADKU, GDY ZNAJDUJĄCA SIĘ W NICH
INSTALACJA ULEGŁA AWARII LUB NIE MOŻE PRZYJMOWAĆ ODPADÓW Z INNYCH PRZYCZYN
ORAZ DO CZASU URUCHOMIENIA REGIONALNYCH INSTALACJI DO PRZETWARZANIA
ODPADÓW KOMUNALNYCH ................................................................................................ 28
TABELA 4.
SKŁADOWISKA ODPADÓW NA TERENIE POWIATU LUBELSKIEGO ..................... 31
TABELA 5.
ZESTAWIENIE GLEB GRUNTÓW ORNYCH I SADÓW W ROZBICIU NA KLASY
BONITACYJNE .................................................................................................................... 40
TABELA 6.
UŻYTKOWANIE GRUNTÓW .............................................................................. 41
TABELA 7.
POWIERZCHNIA LASÓW NA TERENIE POSZCZEGÓLNYCH GMIN........................ 42
TABELA 8.
ZESTAWIENIE POWIERZCHNI LASÓW POSIADAJĄCYCH UPROSZCZONE PLANY
URZĄDZENIA LASÓW. ........................................................................................................ 43
TABELA 9.
KRUSZYWO NATURALNE (TYS. TON). ............................................................. 45
TABELA 10.
SUROWCE ILASTE CERAMIKI BUDOWLANEJ (TYS. M3). .................................... 48
TABELA 11.
GAZ ZIEMNY (MLN M3). .................................................................................. 49
TABELA 12.
WAPIENIE I MARGLE DLA PRZEMYSŁU WAPIENNICZEGO (TYS. TON) ............... 49
SUROWCE ILASTE DO PRODUKCJI KRUSZYWA LEKKIEGO (TYS. M3)................. 49
TABELA 13.
TABELA 14.
ZADANIA Z ZAKRESU WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH
ZREALIZOWANE PRZEZ GMINY W LATACH 2011 – 2012 ..................................................... 60
TABELA 15.
ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY POWIETRZA ZREALIZOWANE PRZEZ GMINY W
LATACH 2011 – 2012......................................................................................................... 65
ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY PRZED HAŁASEM ZREALIZOWANE PRZEZ
TABELA 16.
GMINY W LATACH 2011 – 2012 ......................................................................................... 71
TABELA 17.
ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY PRZYRODY ZREALIZOWANE PRZEZ GMINY W
LATACH 2011 – 2012......................................................................................................... 88
TABELA 18.
WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI REALIZACJI CELÓW PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA POWIATU LUBELSKIEGO ..................................................................... 130
TABELA 19.
HARMONOGRAM WDRAŻANIA AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA DLA POWIATU LUBELSKIEGO ..................................................................... 133
SPIS RYSUNKÓW
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY POWIATU LUBELSKIEGO .................................... 17
PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY POWIATU LUBELSKIEGO .................................... 19
UKŁAD OSADNICZY ORAZ ELEMENTY INFRASTRUKTURY KOMUNIKACYJNEJ
POWIATU LUBELSKIEGO ..................................................................................................... 20
RYSUNEK 4
SIEĆ RZECZNA NA TERENIE POWIATU LUBELSKIEGO ....................................... 36
RYSUNEK 5
LOKALIZACJA ZŁÓŻ SUROWCÓW NATURALNYCH NA TERENIE POWIATU
LUBELSKIEGO .................................................................................................................... 44
RYSUNEK 6
JEDNOLITE CZĘŚCI WÓD PODZIEMNYCH NA TERENIE POWIATU LUBELSKIEGO 59
RYSUNEK 7
WALORY PRZYRODNICZE I KRAJOBRAZOWE POWIATU LUBELSKIEGO ............. 76
RYSUNEK 8
ZABYTKI ARCHITEKTURY ŚWIECKIEJ I SAKRALNEJ POWIATU LUBELSKIEGO ... 89
RYSUNEK 1
RYSUNEK 2
RYSUNEK 3
7
1.
WPROWADZENIE
„Aktualizacja powiatowego programu ochrony środowiska dla powiatu lubelskiego”
została opracowana w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska
i obejmuje poszczególne komponenty środowiska zlokalizowane na obszarze powiatu.
Dokument został sporządzony na lata 2014 -2017 z perspektywą do 2021 r. i stanowi
aktualizację dokumentu programowego opracowanego w roku 2004 na zlecenie Zarządu
Powiatu Lubelskiego przez EKO-GEO Pracownię Geologii i Ochrony Środowiska
w Lublinie.
Źródłami danych przy sporządzaniu niniejszego opracowania były:
− ankietyzacja poszczególnych gmin na terenie powiatu lubelskiego,
− Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego za rok 2012 (WIOŚ),
− dane o środowisku pochodzące z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
w Lublinie i Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie,
− informacje ze Starostwa Powiatowego w Lublinie,
− informacje i opracowania statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego,
− informacje z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie,
Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie, Regionalnej
Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie.
1.1. Cel opracowania
Podstawą prawną opracowania „Aktualizacji Powiatowego programu ochrony
środowiska dla powiatu lubelskiego” jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony
środowiska – tekst jednolity (Dz. U. 2013 r. poz. 1232 z późn. zm.). Zgodnie art. 17 ww.
ustawy organy wykonawcze powiatu w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, zostały
zobowiązane do sporządzania programów ochrony środowiska, uwzględniając wymagania,
o których mowa w art. 14 - Prawo ochrony środowiska. Program ochrony środowiska
uchwala Rada Powiatu. Z wykonania programu Zarząd Powiatu sporządza, co 2 lata raporty,
które przedstawia się Radzie Powiatu.
Przedstawione w „Aktualizacji…” cele polityki ekologicznej powiatu lubelskiego są
zgodne z założeniami polityki ekologicznej państwa oraz z założeniami „Programu ochrony
środowiska dla województwa lubelskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019”.
1.2. Podstawa prawna
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody – tekst jednolity (Dz. U. z 2013r.
poz. 627 z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony
gatunkowej zwierząt (Dz. U. 2011 Nr 237, poz. 1419),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony
gatunkowej roślin (Dz. U. 2012 poz. 81),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty,
a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia
jako obszary Natura 2000 (Dz. U. 2010 Nr 77, poz. 510 z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów
specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. 2011 Nr 25, poz. 133 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska – tekst jednolity
(Dz. U. 2013 poz. 1232),
8
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku – tekst jednolity (Dz. U. z 2014
poz. 112),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 poz. 1031),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2010 Nr 16, poz. 87),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań
w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej
wody (Dz. U. Nr 206, poz. 1291).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów
i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje
o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. 2002 Nr 58, poz. 535 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne – tekst jednolity (Dz. U. 2012 poz. 145),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych
norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U 2011 Nr 257, poz. 1545),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji
stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części
wód powierzchniowych (Dz. U. 2011 Nr 258, poz. 1549),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form
i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód podziemnych
i powierzchniowych (Dz. U. 2011 Nr 258, poz. 1550),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie
należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz.984
z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 stycznia 2009 roku zmieniające
rozporządzenie w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków
do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska
wodnego (Dz. U. 2009 Nr 27, poz. 169),
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym –
tekst jednolity (Dz. U. 2012 poz. 647),
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21),
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz. U. 2010 Nr 130, poz. 871 z późn. zm.),
Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku
w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2011 Nr 152, poz. 897),
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Krajowy Zarząd Gospodarki
Wodnej, 2011.
1.3. Polityka ekologiczna państwa oraz zasady ochrony środowiska
i zrównoważonego rozwoju
Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie
bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury
społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno - gospodarczego.
9
Główne cele polityki ekologicznej państwa na lata 2009 -2012 z perspektywą do roku
2016 zostały zawarte w dokumencie pt.: „Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 –
2012 z perspektywą do roku 2016” i są one następujące:
1.
-
-
-
2.
-
-
3.
-
W zakresie działań systemowych:
zapewnienie, aby projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów
gospodarki poddawane były procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki
tej oceny były uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów
szersze przystępowanie przedsiębiorstw i instytucji do systemu EMAS i innych
systemów zarządzania środowiskiem,
podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców, w tym kształtowanie
proekologicznych zachowań konsumenckich, prośrodowiskowych nawyków
i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska, uczestniczenia w procedurach
prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska oraz organizowanie akcji
lokalnych służących ochronie środowiska,
zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji
w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska,
stworzenie systemu prewencyjnego mającego na celu zapobieganie szkodom
w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody,
przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju,
w szczególności miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które
powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji.
W zakresie ochrony zasobów naturalnych:
zachowanie bogatej różnorodności biologicznej na poziomie genetycznym,
gatunkowym oraz ekosystemowym wraz umożliwieniem rozwoju gospodarczego
kraju,
racjonalne użytkowanie zasobów leśnych poprzez kształtowanie ich właściwej
struktury gatunkowej wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego,
racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych
w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć
przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej,
ochrona przed erozją oraz stosowanie dobrych praktyk rolnych oraz rekultywacja
terenów zdegradowanych i zdewastowanych przyrodniczo,
racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi.
W zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem,
ochrona wód przed zanieczyszczeniem,
radykalna poprawa gospodarowania odpadami,
ochrona
środowiska
przed
hałasem
i
przed
oddziaływaniem
pól
elektromagnetycznych,
skuteczny nadzór nad instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii
przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska.
1.4. Cele polityki ekologicznej województwa lubelskiego
Celem strategicznym polityki ekologicznej województwa lubelskiego, podobnie jak
polityki ekologicznej państwa, jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego województwa
(mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz harmonizacja
rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną walorów środowiskowych.
10
-
-
Cel ten będzie realizowany poprzez cele realizacyjne, którymi są:
zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska z uwzględnieniem poprawy jakości
powietrza atmosferycznego, wód i gleby oraz działań w gospodarce odpadami,
zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych w tym racjonalne
gospodarowanie wodą, zmniejszenie energochłonności gospodarki, ekologiczne formy
działalności w rolnictwie,
poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego oraz podnoszenie poziomu wiedzy
ekologicznej,
utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych,
współpraca przygraniczna w zakresie ochrony środowiska,
udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska (edukacja
ekologiczna).
1.4.1. Program ochrony środowiska województwa lubelskiego
„Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2012-2015
z perspektywą do roku 2019” został przyjęty Uchwałą Nr XXIV/398/2012 Sejmiku
Województwa Lubelskiego z dnia 30 lipca 2012 r. w sprawie uchwalenia „Programu ochrony
środowiska województwa lubelskiego na lata 2012 -2015 z perspektywą do roku 2019”.
W powyższym Programie sformułowano następujące wojewódzkie priorytety
ekologiczne:
1. Zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska z uwzględnieniem poprawy jakości
powietrza atmosferycznego, wód i gleby oraz działań w gospodarce odpadami,
Jakość powietrza atmosferycznego
- wdrażanie programów ochrony powietrza,
- redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym emisji gazów cieplarnianych ze
wszystkich sektorów gospodarki, a zwłaszcza z zakładów energetycznego spalania
paliw (poprzez modernizacje istniejących technologii i wprowadzanie nowych,
nowoczesnych urządzeń), a także z indywidualnego ogrzewania mieszkań (poprzez
korzystanie z ekologicznych nośników energii i podłączanie obiektów do
scentralizowanych źródeł ciepła),
- ograniczanie emisji ze środków transportu poprzez modernizacje taboru,
wykorzystywanie paliwa gazowego w miejsce oleju napędowego i benzyny oraz
zwiększanie płynności ruchu samochodowego.
Jakość wód
- dalsze porządkowanie gospodarki ściekowej w aglomeracjach ujętych w Krajowym
Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK),
- uporządkowanie gospodarki ściekowej w utworzonych na terenie województwa
aglomeracjach powyżej 2000 RLM (nie uwzględnionych w KPOŚK),
- budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach, gdzie uwarunkowania
techniczne lub ekonomiczne wskazują na nieefektywność rozwiązań w zakresie
zbiorowego odprowadzania ścieków,
- uporządkowanie gospodarki ściekami opadowymi poprzez budowę, rozbudowę
i modernizację kanalizacji deszczowej oraz urządzeń podczyszczających,
- aktywizacja gmin, które nie wykazują zaangażowania w rozwiązywanie problemów
gospodarki wodno-ściekowej na swoim terenie,
11
-
ochrona wód powierzchniowych i podziemnych - ochrona zarówno ilościowa jak
i jakościowa z uwzględnieniem m.in. elementów biologicznych (Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu
ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód
powierzchniowych).
Gospodarka odpadami
- rozwój systemów zorganizowanego odbierania i zbierania odpadów komunalnych,
w tym segregacji odpadów,
- edukacja ekologiczna mieszkańców,
- tworzenie Regionów Gospodarki Odpadami Komunalnymi,
- zamykanie, rekultywacja i dostosowanie składowisk odpadów do wymagań prawnych,
- tworzenie GPZON (Gminne Punkty Zbierania Odpadów Niebezpiecznych).
Oddziaływanie hałasu
zmniejszenie negatywnego oddziaływania hałasu na zdrowie człowieka i środowisko,
zwłaszcza w pobliżu tras komunikacyjnych.
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
- monitoring pól elektromagnetycznych,
- edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól.
Poważne awarie
- działania zapobiegające powstawaniu poważnych awarii w zakładach oraz w trakcie
przewozu materiałów niebezpiecznych,
- szybkie usuwanie skutków poważnych awarii.
2. Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych w tym racjonalne
gospodarowanie wodą, zmniejszenie energochłonności gospodarki, ekologiczne
formy działalności w rolnictwie
- zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (dalsze wdrażanie „Programu
Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego”),
- prowadzenie działań energooszczędnych w mieszkalnictwie i budownictwie,
np. poprzez wykonywanie termomodernizacji, szczególnie w obiektach użyteczności
publicznej,
- wdrażanie programów efektywnego wykorzystania wody w przemyśle, w tym
zamkniętych obiegów wody,
- ochrona przed powodzią i suszą (budowa, rozbudowa i modernizacja zbiorników
retencyjnych ujętych w „Programie gospodarki wodnej województwa lubelskiego”
i w „Programie małej retencji dla województwa lubelskiego” oraz odbudowa
melioracji podstawowych i szczegółowych),
- racjonalne korzystanie z zasobów kopalin.
3. Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych,
- ochrona istniejących obszarów i obiektów prawnie chronionych,
- wzmocnienie systemu obszarów chronionych województwa lubelskiego poprzez
tworzenie nowych obszarów oraz opracowanie dla wszystkich obszarów wymaganych
prawem planów ochrony
- ochrona zasobów i walorów przyrodniczych i krajobrazowych poza obszarami
prawnie chronionymi,
- ochrona obszarów wodno-błotnych (torfowiska, mokradła, bagna),
- odtworzenie zniszczonych ekosystemów i siedlisk, odbudowa zagrożonych gatunków
roślin i zwierząt,
- zwiększenie lesistości województwa,
- zwiększenie powierzchni lasów ochronnych w obrębie lasów prywatnych,
12
-
ochrona gleb o najlepszej przydatności rolniczej,
rekultywacja gruntów zdegradowanych.
4. Współpraca przygraniczna w zakresie ochrony środowiska
- dalsza współpraca z Białorusią i Ukrainą w działaniach na rzecz poprawy stanu wód
i gospodarki wodnej w zlewni Bugu granicznego.
5. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska (edukacja
ekologiczna):
- prowadzenie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, dotyczącej wszystkich
elementów środowiska oraz promocja przyjaznych środowisku postaw
Zgodnie z przyjętą strukturą Programu zdefiniowano do 2019 roku kierunki/strategie
działań, które przedstawiono poniżej.
• Kierunki działań systemowych:
− udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska,
− uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych,
− aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym,
− zarządzanie środowiskowe,
− odpowiedzialność za szkody w środowisku.
• Ochrona zasobów naturalnych, w tym:
− ochrona przyrody,
− ochrona i zrównoważony rozwój lasów,
− racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi,
− ochrona powierzchni ziemi,
− gospodarowanie zasobami geologicznymi.
• Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, w tym:
− jakość powietrza atmosferycznego,
− ochrona wód,
− gospodarka odpadami,
− oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych,
− poważne awarie przemysłowe.
1.4.2. Strategia rozwoju województwa lubelskiego
Strategia rozwoju województwa jest podstawowym narzędziem prowadzonej przez
samorząd województwa polityki regionalnej. Obecna Strategia rozwoju województwa
lubelskiego na lata 2006 - 2020 uwzględnia zmienione uwarunkowania zewnętrzne
(europejskie i krajowe) rozwoju regionu, stwarzające nowe perspektywy realizacji
strategicznych celów rozwojowych województwa. Ponadto model programowania
dopasowany jest do nowej formuły planowania działań wspieranych z funduszy Unii
Europejskiej. Zatem stanowi bazowy dokument do opracowania i wdrożenia na terenie
województwa lubelskiego programów rozwoju, współfinansowanych ze środków krajowych
i funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w dwóch kolejnych okresach programowania,
tj. w latach 2007-2013 i 2014 – 2018.
Misją „Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego” jest: uruchomienie
wielokierunkowych procesów rozwojowych w regionie umożliwiających trwały
i zrównoważony rozwój województwa, przyczyniających się do poprawy jakości życia
i wzrostu dobrobytu mieszkańców Lubelszczyzny.
13
1.4.3. Inne wojewódzkie programy sektorowe
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego realizowana jest także poprzez strategie
branżowe i programy wojewódzkie. Wśród nich istotne znaczenie dla ochrony środowiska
mają:
Program Gospodarki Wodnej Województwa Lubelskiego, Fundacja „Centrum
Ekspertyz Wodnych”, Lublin 2005,
Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017,
Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla terenu województwa
lubelskiego na lata 2009 - 2032, Zarząd Województwa Lubelskiego, Lublin 2008,
Wojewódzki Program Rozwoju Infrastruktury Transportowej i Komunikacji dla
Województwa Lubelskiego, Ośrodek Badawczy Ekonomiki Transportu P.P.,
Warszawa, październik 2004,
Program Zrównoważonego Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Województwa
Lubelskiego, Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, Lublin,
grudzień 2004,
Program Rozwoju i Rewitalizacji Miast dla Województwa Lubelskiego, Zarząd
Województwa Lubelskiego, Lublin 2006,
Program Rozwoju Energetyki dla Województwa Lubelskiego, Zarząd Województwa
Lubelskiego, Lublin 2009,
Regionalny Program Operacyjny Polityki Leśnej, Lublin 2003,
Program Małej Retencji Wodnej Województwa Lubelskiego, Lublin 2004,
Program ochrony i rozwoju zasobów wodnych województwa lubelskiego w zakresie
udrożnienia rzek dla ryb dwuśrodowiskowych, Lublin 2007,
Program ochrony przed suszą w województwie lubelskim, Lublin 2008,
Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla terenów
poza aglomeracjami, położonych wzdłuż odcinków dróg,
Programy ochrony powietrza dla stref: Biała Podlaska, Chełm, Lublin, Zamość.
1.5. Cele polityki ekologicznej powiatu lubelskiego
1.5.1. Strategia rozwoju powiatu
W strategii rozwoju powiatu lubelskiego na lata 2007-2015 sformułowano następujące
priorytety/cele polityki ekologicznej powiatu lubelskiego:
zwiększenie konkurencyjności lokalnej gospodarki,
wzrost poziomu zatrudnienia i przedsiębiorczości mieszkańców powiatu,
poprawa jakości kapitału ludzkiego i społecznego w powiecie,
poprawa bezpieczeństwa publicznego oraz ograniczenie wykluczenia społecznego.
Niezbędnym warunkiem poprawy sytuacji społeczno gospodarczej w powiecie jest
dobrze funkcjonująca gospodarka lokalna. Od jej rozwoju – zarówno w sferze rolnej, jak
i pozarolnej – zależą w dużym stopniu źródła utrzymania mieszkańców. Obecnie
konkurencyjność lokalnej gospodarki jest bardzo ograniczona, czego przejawem są niskie
dochody mieszkańców oraz duży poziom bezrobocia, również, ukrytego w rozdrobnionych
i mało dochodowych gospodarstwach rolnych.
Na niską konkurencyjność lokalnej gospodarki wpływa przede wszystkim niski
stopień uprzemysłowienia powiatu, dominująca pozycja mało efektywnego rolnictwa, słabo
rozwinięta przedsiębiorczość oraz brak przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji rynkowej,
wokół których mógłby rozwijać się rynek usług kooperacyjnych.
Słabości i bariery mogą być w znacznym stopniu ograniczone poprzez działania
operacyjne w ramach przyjętych priorytetów.
14
W strategii przewidziano realizację następujących celów operacyjnych w ramach
poszczególnych priorytetów.
Priorytet 1: Zwiększenie konkurencyjności lokalnej gospodarki.
1.1. Rozwój podstawowej infrastruktury poprawiającej funkcjonowanie lokalnej gospodarki.
1.2. Tworzenie warunków do inwestowania, rozwoju usług i osadnictwa podmiejskiego.
1.3. Rozwój infrastruktury poprawiającej atrakcyjność turystyczną powiatu.
1.4. Promocja oraz rozwój współpracy międzynarodowej powiatu.
Priorytet 2: Wzrost poziomu zatrudnienia i przedsiębiorczości mieszkańców powiatu.
2.1. Poprawa efektywności sektora rolnego oraz jego większa specjalizacja.
2.2. Rozwój lokalnej przedsiębiorczości i samozatrudnienia w powiecie.
2.3. Rozwój instytucji rynku pracy i aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu.
Priorytet 3: Poprawa jakości kapitału ludzkiego i społecznego w powiecie.
3.1. Podniesienie poziomu wykształcenia i wiedzy mieszkańców powiatu.
3.2. Rozwój kultury i kapitału społecznego w powiecie.
Priorytet 4: Poprawa bezpieczeństwa publicznego oraz ograniczenie wykluczenia
społecznego.
4.1. Poprawa stanu zdrowia mieszkańców powiatu oraz przeciwdziałanie marginalizacji
społecznej.
4.2. Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego i jakości rządzenia w powiecie.
1.5.2. Powiatowe dokumenty
poszczególnych branż
strategiczne
w
zakresie
rozwoju
gospodarczego
„Strategia promocji inwestycyjnej Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego na lata 2009 2015”
Powyższy dokument określa strategiczne cele promocyjne, sposoby ich realizacji oraz
narzędzia jakimi należy się posłużyć, aby LOM stał się marką i postrzegany był zgodnie
z przyjętą misją. Strategia promocji LOM jest również jednym z istotnych elementów
strategii rozwoju regionu i miasta Lublin, wpisuje się w misję, jaką jest umocnienie
metropolitalnych funkcji Lublina jako „konkurencyjnej europejskiej metropolii, przyjaznej
dla mieszkańców i przyjezdnych, bogatej w historię i korzenie; miasta dobrej komunikacji
i atrakcyjnych miejsc pracy, z nowoczesną, dynamiczną gospodarką, cieszącego się
zaufaniem inwestorów…".
Misją Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego jest „stwarzanie warunków dla rozwoju
funkcji metropolitalnych; infrastruktury społecznej, gospodarczej i technicznej dla stworzenia
wizerunku miejsca przyjaznego inwestorom, turystom i mieszkańcom”.
Do celów strategicznych LOM na lata 2009 – 2015 zaliczyć należy:
zwiększenie ilości BIZ i rozwój współpracy ośrodków naukowo badawczych
z biznesem;
zbudowanie rozpoznawalnej marki "Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego”;
wytworzenie silnego poczucia tożsamości oraz identyfikacji władz samorządowych
i mieszkańców z misją i wizją Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego.
„Program usuwania wyrobów zawierających azbest na terenie powiatu lubelskiego na lata
2011 – 2032”
Celem powyższego programu jest wskazanie mieszkańcom powiatu szkodliwego
wpływu azbestu na zdrowie człowieka, określenie ilości wyrobów zawierających azbest na
terenie powiatu lubelskiego oraz wyznaczenie zadań dla powiatu w długookresowym procesie
eliminowania z użytkowania wyrobów zawierających azbest.
15
-
-
-
2.
Powyższe cele będą realizowane poprzez następujące zadania:
opracowanie przez jednostki samorządu terytorialnego planów i programów
dotyczących oczyszczania z azbestu terenu tych jednostek, a także prowadzenie
odpowiednich prac przygotowawczych i dokumentacyjnych dla realizacji tych zadań,
prowadzenie szerokiej działalności edukacyjnej i szkoleniowej dotyczącej tematyki
azbestowej,
działalność informacyjno – popularyzacyjną dotyczącą bezpiecznego postępowania
z wyrobami zawierającymi azbest, a także ich usuwania i oczyszczania terenu powiatu
z azbestu,
wsparcie finansowe zadań programu,
monitoring realizacji zadań programu.
OPIS STANU ISTNIEJĄCEGO
2.1. Położenie powiatu i podział administracyjny
Powiat lubelski położony jest w centralnej części województwa lubelskiego.
Otacza on z trzech stron miasto Lublin.
Powiat lubelski graniczy z następującymi powiatami:
świdnickim w kierunku wschodnim,
łęczyńskim w kierunku północno – wschodnim,
lubartowskim w kierunku północnym,
puławskim w kierunku północno – zachodnim,
opolskim w kierunku zachodnim,
kraśnickim w kierunku południowo – zachodnim,
janowskim i biłgorajskim w kierunku południowym,
krasnostawskim w kierunku południowo wschodnim.
Powiat lubelski zajmuje obszar 1679 km² (co stanowi 6,68% powierzchni
województwa lubelskiego), zamieszkuje go 148063 osób (6,83% ludności województwa
lubelskiego). W skład powiatu lubelskiego wchodzi 16 gmin: Bełżyce, Borzechów, Bychawa,
Garbów, Głusk, Jabłonna, Jastków, Konopnica, Krzczonów, Niedrzwica Duża, Niemce,
Strzyżewice, Wojciechów, Wólka, Wysokie, Zakrzew. Podział administracyjny został
przedstawiony na rys. 1.
2.2. Ludność, struktura zabudowy, infrastruktura techniczna, gospodarka
powiatu
2.2.1. Ludność powiatu
Ludność powiatu lubelskiego liczy obecnie około 148063 osób, co przy powierzchni
powiatu wynoszącej 1679 km2 daje gęstość zaludnienia 88,2 os./km2. Ludność w wieku
przedprodukcyjnym stanowi 19,8% ludności powiatu i liczy 29241 osób, w wieku
produkcyjnym stanowi 65,8% i wynosi 97445 osób oraz w wieku poprodukcyjnym stanowi
14,4% i wynosi 21377 osób (dane z urzędów miast i gmin, stan na 31 XII 2013 r.).
2.2.2. Struktura zabudowy
W zabudowie miast powiatu lubelskiego dominuje charakter zespołów
mieszkaniowych jedno i wielorodzinnych, rozumianych jako struktury wielofunkcyjne,
w głównej mierze pełniące funkcję mieszkaniową lub usługową.
16
Obszary pozamiejskie tworzą lokalne zgrupowania osadnicze, głównie o zagrodowym
charakterze zabudowy, w których zlokalizowane są ośrodki usług i miejsc pracy związanej
z rolnictwem lub z działalnością pozarolniczą.
GMINA
ABRAMÓW
GMINA
KAMIONKA
GMINA
LUBARTÓW
GMINA
MARKUSZÓW
GMINA
ŁĘCZNA
GMINA
NIEMCE
GMINA
JASTKÓW
GMINA
NAŁĘCZÓW
GMINA
WÓLKA
GMINA
WĄWOLNICA
GMINA
WOJCIECHÓW
GMINA
PONIATOWA
GMINA
KONOPNICA
ŚWIDNIK
LUBLIN
GMINA
BEŁŻYCE
GMINA
GŁUSK
GMINA
PIASKI
GMINA
NIEDRZWICA
GMINA
CHODEL
GMINA
JABŁONNA
GMINA
BORZECHÓW
GMINA
URZĘDÓW
GMINA
MEŁGIEW
GMINA
STRZYŻEWICE
GMINA
RYBCZEWICE
GMINA
WILKOŁAZ
GMINA
BYCHAWA
GMINA
KRZCZONÓW
GMINA
ZAKRZÓWEK
GMINA
WYSOKIE
GMINA
ŻÓŁKIEWKA
Miasto i Gmina
Gmina
Granice gmin
GMINA
BATORZ
GMINA
ZAKRZEW
GMINA
TUROBIN
Granica powiatu
Drogi
GMINA
CHRZANÓW
Miejscowości gminne
Rysunek 1
Podział administracyjny powiatu lubelskiego
Źródło: opracowanie własne
17
2.2.3. Infrastruktura techniczna
Na podstawie danych otrzymanych z poszczególnych gmin, można stwierdzić, że sieć
wodociągowa w powiecie lubelskim jest dosyć dobrze rozbudowana. Większość gmin
posiada własne ujęcia wody oraz stacje uzdatniania. Gminy: Bychawa, Niemce, Strzyżewice
oraz Wólka posiadają wodociąg na całym swoim terenie, pozostałe zwodociągowane są
w znacznym stopniu. Wg stanu na 2013 r. wszystkie gminy powiatu uzbrojone są w sieć
wodociągową, której łączna długość wynosi 2066,28 km (tabela 1). Pozostała część
gospodarstw, która znajduje się poza terenem objętym zasięgiem wodociągu korzysta
z własnych ujęć wody w postaci studni kopanych lub studni głębinowych.
W sieć kanalizacyjną uzbrojone zostały prawie wszystkie gminy, lecz długość
kanalizacji sanitarnej w poszczególnych gminach jest niewielka. Łączna długość sieci
kanalizacyjnej wynosi 274,95 km (tabela 1) i pozwala na odprowadzenie ścieków z 4124
przyłączy (wg danych z gmin z 2013 r.). Ścieki z sieci kanalizacyjnych kierowane są do
13 istniejących oczyszczalni ścieków komunalnych lub zakładowych (tabela 2). Niektóre
z nich pracują z niepełnym wykorzystaniem przepustowości, co pozwala na dalszy rozwój
sieci kanalizacyjnej. W gminach, które nie leżą w bezpośrednim sąsiedztwie istniejących
oczyszczalni planowana jest budowa nowych, wraz z rozbudową sieci kanalizacyjnej. Coraz
więcej gospodarstw decyduje się także na budowę małych, przydomowych oczyszczalni
ścieków. Z danych uzyskanych na podstawie ankiet wynika, że na terenie powiatu
funkcjonuje 2546 takich obiektów (stan na 2013 r.) Przydomowe oczyszczalnie są najlepszym
rozwiązaniem dla obsługi gospodarstw na terenach o zabudowie rozproszonej, gdzie nie ma
możliwości stworzenia sieci kanalizacyjnej.
Gospodarstwa, które znajdują się na terenach nieobjętych siecią kanalizacyjną,
a zostały wyposażone w instalacje kanalizacyjne, odprowadzają ścieki do zbiorników
bezodpływowych, które opróżniane są okresowo.
Sieć gazowa w powiecie lubelskim jest słabo rozwinięta, jedynie dwie gminy,
Konopnica i Wojciechów posiadają sieć gazową na całym swoim terenie. Cztery gminy tj.:
Garbów, Krzczonów, Wysokie i Zakrzew nie posiadają w ogóle sieci gazowej. Natomiast
pozostałe gminy posiadają sieć gazową, która obejmuje tylko część ich powierzchni. Łączna
długość sieci gazowej na terenie powiatu wynosi 1420,02 km (tabela 1, stan na 2013 r.).
Cały teren powiatu lubelskiego objęty jest siecią energetyczną średniego napięcia,
zrealizowaną jako linie napowietrzne. Odbiorcy zasilani `są energią elektryczną niskiego
napięcia ze stacji transformatorowych. Ogólny stan linii jest dobry. Przez teren powiatu
przebiegają także linie energetyczne wysokiego napięcia WN – 110 kV.
18
Rysunek 2 Podział administracyjny powiatu lubelskiego
Źródło: Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie, 2011 r.
Podobnie jak w przypadku sieci energetycznej, sieć telekomunikacyjna obejmuje cały
obszar powiatu. Sieć ta wyposażona jest przeważnie w nowoczesne automatyczne centrale
cyfrowe, często połączone ze sobą przewodami światłowodowymi. Ponadto cały obszar
powiatu objęty jest zasięgiem wszystkich funkcjonujących w Polsce operatorów sieci
komórkowej. Z przeprowadzonych ankiet wynika, że na terenie powiatu zlokalizowanych jest
obecnie 27 wież telefonii komórkowej oraz 1 maszt radiowo – telewizyjny z antenami
telefonii komórkowej. Taki poziom telefonizacji zaspokaja potrzeby mieszkańców.
Sieć dróg łącząca poszczególne miejscowości jest dobrze rozwinięta. Na terenie
powiatu lubelskiego znajduje się obecnie 80,60 km dróg krajowych, 189 km dróg
wojewódzkich, 784,82 km dróg powiatowych oraz 1629,45 km dróg gminnych.
W powiecie lubelskim zlokalizowane są linie kolejowe normalnotorowe o łącznej
długości ok. 38,5 km. Linie te biegną w kierunkach:
zachodnim - linia relacji Lublin – Warszawa, biegnąca przez Puławy,
północnym - linia relacji Lublin – Warszawa, biegnąca przez Łuków,
południowym - linia relacji Lublin – Stalowa Wola.
19
Rysunek 3
Układ osadniczy oraz elementy infrastruktury komunikacyjnej powiatu
lubelskiego
Źródło: Strategia rozwoju powiatu lubelskiego na lata 2007 - 2015
20
Tabela 1.
Zestawienie oraz długości istniejących sieci wodociągowych, kanalizacyjnych
oraz gazowych
Gmina
Sieć wodociągowa
ilość
długość
przyłączy
[km]
[szt.]
Bełżyce
29,20
Gmina
Bełżyce
17,30
Miasto
Borzechów
61,69
Bychawa
155,80
Gmina
Bychawa
27,00
Miasto
Garbów
151,00
Głusk
141,50
Jabłonna
142,00
Jastków
210,00
Konopnica
131,37
Krzczonów
106,40
Niedrzwica
129,45
Duża
Niemce
257,10
Strzyżewice
151,56
Wojciechów
27,00
Wólka
149,51
Wysokie
113,60
Zakrzew
64,80
Ogółem
2066,28
Źródło: Urzędy miast i gmin
Tabela 2.
Sieć kanalizacyjna
ilość
długość
przyłączy
[km]
[szt.]
Sieć gazowa
ilość
długość
przyłączy
[km]
[szt.]
506
0,50
14
108,59
1286
598
12,70
499
32,08
1072
1165
0
0
29,00
541
1909
0
0
12,00
143
694
15,30
332
0
0
1946
2342
2542
3176
2299
1557
28,00
27,20
0,35
33,30
29,45
9,00
377
155
10
328
248
174
0
114,70
142,00
140,90
206,10
0
0
2367
1437
1935
3608
0
2413
5,20
137
174,38
2248
5431
1800
177
2578
1447
670
33250
20,80
14,90
1,50
76,43
0,32
0
274,95
566
196
15
1062
11
0
4124
134,65
122,50
140,92
62,20
0
0
1420,02
1598
1282
1460
1174
0
0
20151,00
Zestawienie oraz parametry istniejących oczyszczalni ścieków
Lp.
Właściciel
Adres
l.
Gmina Bełżyce
2.
Gmina Bełżyce
Użytkownik
Adres
lokalizacja
Gmina
działka
Zakład Gospodarki
Kom. i Mieszk.
24-200 Bełżyce
m. Kierz
Szkoła Podstawowa
24-200 Bełżyce
dz. nr 620
ul. Lubelska 145
24-200 Bełżyce
dz. nr 50/2
m. Kierz
24-200 Bełżyce
21
charakterystyka
oczyszczalni
Qdsred (m3/d)
km-odb. ścieków
1150
rz. Krężniczanka
5,8
odprowadzane do
gruntu
Lp.
Właściciel
Adres
Użytkownik
Adres
lokalizacja
Gmina
działka
3.
Gmina Bełżyce
m. Babin
Szkoła Podstawowa
24-200 Bełżyce
dz. nr 749
m. Babin
24-200 Bełżyce
4.
Wspólnota
mieszkaniowa
Babin
Zakład Gospodarki
Kom. i Mieszk.
24-200 Bełżyce
5.
Uren Novaberry
Sp z.o.o.
w Bełżycach
ul. Krężnica Okrągła
19C
24-200 Bełżyce
dz. nr
m. Babin
24-200 Bełżyce
dz. nr 171/22
m. Krężnica
Okrągła 19C
24-200 Bełżyce
6.
DPS w Matczynie
m. Matczyn
24-200 Bełżyce
dz. nr 318/1
m. Matczyn
24-200 Bełżyce
7.
Gmina Bychawa
ul. Partyzantów 4
23-100 Bychawa
B P K Sp. z.o.o.
ul. Rataja 8
23-100 Bychawa
m. Bychawa
8.
Gmina Garbów
Gmina Garbów
komunalna
m. Garbów
9.
Gmina Garbów
10.
Gmina Garbów
11.
Gmina Garbów
12.
Gmina Jabłonna
13.
Gmina Jabłonna
m. Leśce
Szkoła Podstawowa
24-180 Garbów
m. Karolin
Szkoła Podstawowa
24-180 Garbów
m. Bogucin
Szkoła Podstawowa
24-180 Garbów
dz. nr 571/1
m. Leśce
dz. nr 443 i 444
m. Karolin
24-180 Garbów
m. Bogucin
24-180 Garbów
Piotrków Pierwszy
105;
23-114 Jabłonna
Szkoła w m. Jabłonna Jabłonna Druga 45;
Druga
23-114 Jabłonna
Szkoła w Piotrkowie
Pierwszym
14.
Gmina Jastków
m. Tomaszowice
komunalna
dz. nr 214/10
m. Tomaszowice
gm. Jastków
15.
Gmina Jastków
m. Snopków
komunalna
dz. nr 13/3; 16/4;
41/4; 72
m. Snopków
16.
Gmina
Krzczonów
m. Krzczonów
komunalna
wł. Nadleśnictwo
Świdnik
22
charakterystyka
oczyszczalni
Qdsred (m3/d)
km-odb. ścieków
6,7
odprowadzane do
gruntu, kopiec
infiltracyjny
13,2
rz. Krężniczanka
56,0
rz. Krężniczanka
km 20+000
265,0
dopływ spod
Matczyna
pkt. źródłowy
1203,0
rz. Kosarzewka
10+400
113,0
rów melioracyjny
odb. -rz. Kurówka
4,0
rów melioracyjny
odb. rz. Kurówka
4,8
odprowadzenie do
gruntu
5,2
Dopływ spod
Bogucina
18,0
10,0
220,0
śc. do Strugi
Tomaszowickiej
5+500
1200,0
rz. Ciemięga
17+690
130,0
ciek Radomirka
dopł. Giełczwi
charakterystyka
oczyszczalni
Qdsred (m3/d)
km-odb. ścieków
4,95 drenaż
rozsączający 150
mb filtr piasków
Lp.
Właściciel
Adres
Użytkownik
Adres
lokalizacja
Gmina
działka
17.
Gmina
Konopnica
m. Motycz Leśny
Fund.-Szczęśliwe
Dzieciństwo
dz. nr 260/9
Motycz Leśny
Gmina Niemce
m. Zalesie
ul. Przemysłowa 1
komunalna
dz. nr 2803/65;
nr 28003/67
m. Zalesie gm.
Niemce
Gmina Niemce
m. Leonów Gosp.
Szklarniowe „Leonów"
Sp. z o.o.
m. Leonów
gm. Niemce
Gmina Niemce
m. Ciecierzyn Urząd
Pocztowy
w Ciecierzynie
m. Ciecierzyn
21.
Gmina Niemce
m. Dys
Wanda Wnukowska
s.c. „DYSPOL"
dz.nr351
m. Dys
gm. Niemce
22.
Gmina
Niedrzwica
Duża
m. Krężnica Jara
Fundacja
„Między Nami"
ul. Chmielna 4
20-079 Lublin
dz. nr
m. Krężnica Jara
gm. Niedrzwica
Duża
4,2
śc. odpr. do
rz. Krężniczanka
23
Gmina
Niedrzwica
Duża
Przedsiębiorstwo
Komunalne Nałęcz
Sp. z o.o.
dz. nr 600/1
ul. Górki
24-220 Niedrzwica
Duża
250,0
24.
Gmina
Strzyżewice
m. Kiełczewice
gm. Strzyżewice
8,0
śc. odpr. do
rz. Bystrzycy
25.
Gmina
Strzyżewice
26.
Gmina
Strzyżewice
27.
Gmina
Strzyżewice
18.
19.
20.
m. Kiełczewice
Dom Pomocy
Społecznej dla
Dzieci
m. Osmolice
OSMOFROST
Sp. z o.o. w
Osmolicach
m. Pszczela Wola
Zespól Szkól Rol.
Centrum Szkolenia
Praktycznego
Dyś s.c. Teresa Dyś,
Tomasz Dyś, Grzegorz
Dyś
Mętów 155
20-388 Lublin
23
dz. nr 1136/1
m. Osmolice
gm. Strzyżewce
dz. nr 1138/17
m. Pszczela Wola
gm. Stzryżewice
m. Piotrowice
gm. Strzyżewice
500,0 odpr. do
cieku spod Niemiec
śc.sanit-35,52 śc.
deszcz.-108,6 odpr.
do rowu mel. w
zlewni Ciemięgi
181,4 śc. z pow.
parkingu do gruntu
2 st. chłoń.
1,26
śc. odpr. do
rz. Ciemięgi
9+320
800,0
śc. odpr. do
rz. Bystrzycy
42+300
200,0
śc. odpr. do
rz. Bystrzycy
km 41+470
150,0
śc. odpr. do
rz. Bystrzyca
Lp.
28
29.
charakterystyka
oczyszczalni
Qdsred (m3/d)
km-odb. ścieków
Właściciel
Adres
Użytkownik
Adres
lokalizacja
Gmina
działka
Gmina
Wojciechów
m. Palikije
Spółdziel. Mieszk.
„PAL-MIESZ"
dz. nr 2/25
m. Palikuje Drugie
104
24-204
Wojciechów
50,0
śc. odpr. do rz.
Bystra
km 31+600
dz. nr 645
m. Pliszczyn
10,21
śc. odpr. do
rz. Ciemięgi
w km 4+850
Gmina Wólka
m. Pliszczyn
Szkoła Podstawowa
2.2.4. Gospodarka powiatu lubelskiego
Powiat lubelski jest powiatem typowo rolniczym, powierzchnia użytków rolnych
stanowi 77,1%, a powierzchnia lasów 10,2 % jego obszaru. O rolniczym charakterze powiatu
decyduje duża ilość urodzajnych gleb (ok. 77% gleb w I, II i III klasie bonitacyjnej). Ponad
połowa mieszkańców powiatu lubelskiego utrzymuje się z produkcji rolnej. Większość
gospodarstw stanowi małe gospodarstwa rodzinne.
Poniżej zacytowano informacje z zakresu rolnictwa zamieszczone na stronie
internetowej: www.powiat.lublin.pl/gospodarka/sektor-rolniczy.
Na terenie powiatu funkcjonuje około 25 tys. gospodarstw rolnych, z czego 91% to
gospodarstwa o powierzchni mniejszej niż 10 ha. Średnia wielkość gospodarstwa rolnego
w powiecie wynosi 5,34 ha i jest niższa niż średnio w województwie (6,9 ha).
Szacuje się, że blisko 49% gospodarstw rolnych w powiecie produkuje towar na
rynek, pozostałe zaś zajmują się produkcją rolną głównie na własne potrzeby (36,7%) lub
wyłącznie na własne potrzeby (8,6%). Wśród gospodarstw rolnych dominują tradycyjne
metody produkcji, bez nadmiernego stosowania środków chemicznych do nawożenia
i ochrony upraw. Czynnik ten może być atutem do rozwoju rolnictwa ekologicznego.
Dotychczas na terenie powiatu funkcjonuje jednak tylko 17 certyfikowanych gospodarstw
zajmujących się ekologiczną produkcją żywności.
Na terenie powiatu działa około 30 gospodarstw agroturystycznych.
Rolnicy mają dostęp do sieci instytucji wspomagających rolnictwo. Są to: Oddziały
Regionalny i Powiatowy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą
w Elizówce (gm. Niemce), oddziały Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego
w Bełżycach, Elizówce, Konopnicy i Zakrzewie.
Na terenie powiatu działają również spółdzielnie produkcyjne w Woli Przybysławskiej
(gm. Garbów) oraz w Turce (gm. Wólka), 2 grupy producenckie: Grupa Producencka Trzody
Chlewnej w Babinie (gm. Bełżyce) oraz Grupa Producentów Owoców w Dziuchowie
(gm. Niemce), a także Zrzeszenie Producentów Warzyw „Kal-Brok” w Krężnicy Jarej
(gm. Niedrzwica Duża) i Związek Producentów Jabłek w Kolonii Świdnik Mały
(gm. Wólka).
W powiecie funkcjonuje również szereg podmiotów gospodarczych zajmujących się
skupem żywca, skupem i przetwórstwem płodów rolnych (m.in. przetwórstwo i eksport
owoców schłodzonych), kilka masarni i piekarni.
Około 11% gospodarstw rolnych prowadzi działalność pozarolniczą. Główne obszary
działalności pozarolniczej to: przetwórstwo przemysłowe, handel oraz budownictwo.
24
Na terenie powiatu znajdują się niewielkie zakłady przemysłowe związane głównie
z przetwórstwem spożywczym, produkcją maszyn rolniczych, mechaniką pojazdową oraz
firmy handlowo-usługowe, działające na potrzeby rynku lokalnego.
Powiat lubelski daje szerokie możliwości prowadzenia różnego rodzaju działalności.
Uznawany jest za jeden z bardziej atrakcyjnych regionów w Polsce dla zakładania
i prowadzenia działalności gospodarczej.
Dobre walory turystyczne, istniejące zbiorniki wodne, przyjazny klimat oraz czyste
powietrze sprawiają, że powiat w większości jest doskonałym terenem do rozwoju turystyki.
Duża ilość urodzajnych gleb stwarzają możliwość powstania zaplecza spożywczego
dla aglomeracji lubelskiej.
Poniżej przedstawiono większe zakłady gospodarcze funkcjonujące na terenie powiatu
lubelskiego(dane z urzędów miast i gmin):
Gmina Bełżyce
Spomasz Bełżyce S.A. ul. Fabryczna 2, 24-200 Bełżyce,
MEGA Sp j. ul. Przemysłowa 44, 24-200 Bełżyce,
Gmina Borzechów
Piekarnia Morgaś Marek, Borzechów 196, 24-224 Borzechów,
Gmina Bychawa
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Bychawie, ul. M.J. Piłsudskiego71, 23-100
Bychawa,
Tomax. PHUP. Krawczyk K., Osowa 49, 23-100 Bychawa,
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „FAMI” Michał Famielec, ul. 11 Listopada 39,
23-100 Bychawa,
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „WAT” Sp. z o. o., ul. Rynek 12, 23-100 Bychawa,
Juella - Produkcja kaszy, grochu, sprzedaż pasz - Maciąg J., ul. Pileckiego 11, 23-100
Bychawa,
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „ MEGA” s.c., ul. Szkolna 2, 23-100 Bychawa,
Piekarnia Emark s.c. Marek Jurycki Grażyna Wiurkiewicz Jurycka, Stara Wieś
Pierwsza 68, 23-100 Bychawa,
Gmina Garbów
File sp. z o. o., Garbów 190, 21-0890 Garbów,
Gmina Głusk
Rurgaz, Kolonia Prawiedniki 57, 20-515 Lublin,
ORZEŁ S.A, ul. Willowa 2-4, 20-388 Ćmiłów,
Przedsiębiorstwo
Produkcyjno-Handlowo-Usługowe
Wytwórnia
Materiałów
Budowlanych H. Załęski, J. Nitowski Sp. j., Kazimierzówka 36, 21-040 Świdnik,
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „WAT” Sp. z o.o. Mętów 165, 20-388 Mętów,
Piekarnia Lux-piek, Abramowice Prywatne 163, 20-388 Lublin,
„TIM-POL” Sp. z o.o. Kazimierzówka 156A, 21-040 Świdnik,
KIA Technotop Sp. z o.o. Kalinówka 43A, 21-040 Świdnik,
MEBLOMIX Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Piotr Nowakowski, Kalinówka 206,
21-040 Świdnik,
Anwod Zakład Produkcji Armatury Wodociągowe mgr inż. Waldemar Anasiewicz,
Abramowice Kościelne 58, 20-388 Lublin,
Gmina Jabłonna
OKNOSTYL – Jabłonna Majątek 80; 23-114 Jabłonna,
Gmina Jastków
Uni-Masz Sp. j. Juszczuk H.M., ul. Chmielowa 5, 21-002 Jastków,
25
-
SIGMA, Barak 6, 21-002 Jastków,
Gmina Konopnica
Agram S.A. ul. Mełgiewska 104, 20-234 Lublin, oddział w Motyczu,
„AGROPOL” Wytwórnia Koncentratów i Mieszanek Paszowych Agropol Wawryszuk
A M P T Wilczek w Motyczu Sp. J. Marynin 1, 21-030 Motycz,
WIKPOL Sp. z o.o., Konopnica 208B, 21-030 Motycz,
F.P.H.U. „POLA” Jan Krzyszczak, Stasin 34, 21-030 Motycz,
Bocian Tadeusz Bocian, Uniszowice 97G, 21-030 Motycz,
RTOR Zakład Mechaniki Maszyn Ryszard Walczak, Motycz 325C, 21-030 Motycz,
Gmina Krzczonów
Przetwórstwo Mięsa, Handel i Produkcja Piekarnicza Bonifacy Dawidczyk
ul. Spółdzielcza 17, 23-110 Krzczonów,
Gmina Niedrzwica Duża
Stalma S.A. ul. Spółdzielcza 3, 24-220 Niedrzwica Duża,
Weremczuk FMR Sp. z o.o. ul. Bełżycka 73, 24-220 Niedrzwica Duża,
Avant ul. Spacerowa 5 Niedrzwica Kościelna, 24-220 Niedrzwica Duża,
Tezet-Gaz S.A. ul. Spółdzielcza 1, 24-220 Niedrzwica Duża,
Alfa-Bet Sp. z o.o., ul. Spółdzielcza 2, 24-220 Niedrzwica Duża,
ASPRIM Sp. z o.o. sp. k. ul. Kolejowa 79 a, 24-220 Niedrzwica Duża,
Gmina Niemce
POL-SKONE, ul. Lubelska 204, 21-025 Niemce,
Gospodarstwo Szklarniowe Leonów Sp. z o.o., Leonów 49, 21-025 Niemce,
Gmina Strzyżewice
OSMOFROST Sp. z o.o., Osmolice 18A, 23-107 Strzyżewice,
EDBAK Sp. z o.o., Piotrowice 187, 23-107 Strzyżewice,
Karmet Sp.j.. Piotrowice 94B, 23-107 Strzyżewice,
Kuna Sp.j., Żabia Wola 130A, 23-109 Żabia Wola,
Gmina Wojciechów
„EMTO” Woźniak Tadeusz, Wojciechów-Kolonia Piata, 24-204 Wojciechów,
Gmina Wólka
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „CENTRO-CHEM”, Turka 141B,
20-258 Lublin 62,
Solan, Turka 245, 20-258 Lublin,
LUMOtech-LED, Łuszczów II 16B, 20-258 Lublin,
Gmina Wysokie
A & T sp. j. Augustyńscy H. A. Nowy Dwór 11, 23-145 Wysokie,
Gmina Zakrzew
Piekarnia Danuta Bożyk, Zakrzew, 23-155 Zakrzew.
Gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie powiatu lubelskiego
Zgodnie z art. 3 ustawy o odpadach (Dz. U. 2013, poz. 21) odpady komunalne są to
odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych
z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od
innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do
odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
26
Źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są:
gospodarstwa domowe,
obiekty infrastruktury takie jak: handel, usługi i rzemiosło, szkolnictwo, przemysł
w części „socjalnej”, obiekty turystyczne, targowiska i inne.
Powiat lubelski wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, a jego
funkcje mają charakter uzupełniający w stosunku do gminy. Gminy natomiast zobowiązane są
do wypełniania zadań w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi wynikającymi m.in.
z ustawy o odpadach, ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i rozporządzeń
wykonawczych.
Głównym celem wynikającym z „Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2014”
(KPGO 2014) jest stworzenie takiego systemu gospodarki odpadami, który będzie zgodny
z zasadą zrównoważonego rozwoju i Polityką Ekologiczną Państwa.
Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach od dnia 1 lipca
2013 r. obowiązują nowe zasady gospodarowania odpadami komunalnymi:
1. Gminy obejmują systemem gospodarowania odpadami komunalnymi
nieruchomości zamieszkałe, położone na terenie gmin oraz nieruchomości niezamieszkałe, na
których powstają odpady np. sklepy, punkty gastronomiczne.
2. Właściciel (zarządca) nieruchomości jest zobowiązany do złożenia deklaracji
o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi;
3. Odbiór odpadów komunalnych realizowany jest przez jednego przedsiębiorcę
wybranego w drodze przetargu nieograniczonego.
Jednym z podstawowych założeń nowego systemu jest obowiązek prowadzenia na
terenie nieruchomości selektywnej zbiórki odpadów. W tym celu, właściciele zobowiązani są
do wyposażenia nieruchomości w pojemniki lub worki do selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych oraz pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych zmieszanych
o pojemności i liczbie dostosowanej do ilości osób zamieszkujących lub przebywających na
terenie nieruchomości. Rodzaj i minimalne pojemności pojemników, jak również
częstotliwość i sposób odbierania odpadów określają uchwały Rady Gmin w sprawie
regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie poszczególnych gmin.
Wszystkie gminy Powiatu mają zorganizowane i wdrożone systemy selektywnej
zbiórki odpadów komunalnych.
W 2013 r. na terenie powiatu lubelskiego wytworzono ok. 12639,9 Mg odpadów
komunalnych, a więc średnio 0,085 Mg na mieszkańca.
Według „Planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017 r.” gminy:
Garbów, Głusk, Niemce i Wólka przynależą do Centralnego Regionu Gospodarki Odpadami.
Natomiast gminy: Bełżyce, Borzechów, Bychawa, Jabłonna, Jastków, Konopnica,
Krzczonów, Niedrzwica Duża, Strzyżewice, Wojciechów, Wysokie i Zakrzew do
Południowo-Zachodniego Regionu Gospodarki Odpadami.
Gminy należące do poszczególnych regionów zobowiązane są przekazywać
poszczególne rodzaje odpadów komunalnych do instalacji przedstawionych w poniższej
tabeli.
27
Tabela 3.
Regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w Centralnym
i Południowo-Zachodnim Regionie Gospodarki Odpadami komunalnymi na
terenie powiatu lubelskiego oraz instalacje przewidziane do zastępczej obsługi
tych regionów w przypadku, gdy znajdująca się w nich instalacja uległa awarii
lub nie może przyjmować odpadów z innych przyczyn oraz do czasu
uruchomienia regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych
Instalacje przewidziane do zastępczej
obsługi regionu
Rodzaj regionalnej
instalacji do
przetwarzania odpadów
komunalnych (RIPOK)
Istniejące
regionalne
instalacje do
przetwarzania
odpadów
komunalnych
(RIPOK)
w przypadku gdy
regionalna
instalacja do
przetwarzania
odpadów
komunalnych
uległa awarii lub
nie może
przyjmować
odpadów
z innych
przyczyn
do czasu
uruchomienia
regionalnych
instalacji do
przetwarzania
odpadów
komunalnych
Region Centralny
A
B
Instalacja do
mechaniczno –
biologicznego
przetwarzania
zmieszanych odpadów
komunalnych i
wydzielenia ze
komunalnych frakcji
nadających się w całości
lub w części do odzysku
Instalacja do
przetwarzania
selektywnie zebranych
odpadów zielonych i
innych bioodpadów oraz
wytwarzania z nich
produktów o
właściwościach
nawozowych lub
środków
wspomagających uprawę
roślin, spełniającego
Zakład Usług
Komunalnych,
Puławy
MPO SITA Lublin
Sp. z o.o., Lublin
ZZO KOM-EKO
S.A. Lublin
Brak instalacji
regionalnej
28
Brak
Zakład
Zagospodarowania
Odpadów
”Adamki”
w m. Biała
gm. Radzyń
Podlaski
Zakład Usług
Komunalnych,
Puławy
ZZO KOM-EKO
S.A. Lublin
Zakład
Zagospodarowania
Odpadów
”Adamki”
w m. Biała
gm. Radzyń
Podlaski
Zakład Usług
Komunalnych,
Puławy
ZZO KOM-EKO
S.A. Lublin
Zakład
Zagospodarowania
Odpadów
”Adamki”
w m. Biała
gm. Radzyń
Podlaski
C
wymagania określone
w przepisach odrębnych
MPO SITA Lublin MPO SITA Lublin
Sp. z o.o., Lublin
Sp. z o.o., Lublin
Instalacja do składowania
odpadów powstających w
procesie mechanicznobiologicznego
przetwarzania
komunalnych oraz
pozostałości z sortowania
odpadów komunalnych
o pojemności
pozwalającej na
przyjmowanie przez
okres nie krótszy niż
15 lat odpadów w ilości
nie mniejszej niż
powstająca w instalacji
do mechanicznobiologicznego
przetwarzania
komunalnych
PIASKI ZARZECZE II,
23-200 Kraśnik
ROKITNO,
21-100Lubartów
NOWODWÓR,
21-100 Lubartów
NOWODWÓR,
21-100 Lubartów
PONIATOWA
WIEŚ,
24-320 Poniatowa
PIASKI ZARZECZE II,
23-200 Kraśnik
OŻARÓW II,
24-300 Opole
Lub.
OŻARÓW II,
24-300 Opole
Lub.
Brak instalacji
regionalnej
PONIATOWA
WIEŚ,
24-320 Poniatowa
Biała gm. Radzyń
Podlaski
Biała gm. Radzyń
Podlaski
Region Południowo-Zachodni
A
Instalacja do
mechaniczno –
biologicznego
przetwarzania
komunalnych
i wydzielenia ze
mieszanych odpadów
komunalnych frakcji
nadających się w całości
lub w części do odzysku
ZZO KOM-EKO
S.A. Lublin
MPO SITA Lublin
Sp. z o.o., Lublin
Zakład
Zagospodarowania
Odpadów
ul. Piłsudskiego
12/3, 23-200
Kraśnik
Zakład Usług
Komunalnych,
Puławy
Kozubszczyzna
gm. Konopnica
EKO-TRANS
Sp. z o.o.,
Brak
Zakład
Zagospodarowania
Odpadów
Komunalnych
w Bełżycach
24-200 Bełżyce
Zakład
ZZO KOM-EKO
Brak
Zagospodarowania S.A. Lublin
Odpadów
MPO SITA Lublin
Komunalnych
Sp. z o.o., Lublin
29
w Bełżycach
24-200 Bełżyce
Zakład Usług
Komunalnych,
Puławy
Kozubszczyzna
gm. Konopnica
EKO-TRANS
Sp. z o.o.,
Zakład
Zagospodarowania
Odpadów
ul. Piłsudskiego
2/3, 23-200
Kraśnik
B
C
Instalacja do
przetwarzania
selektywnie zebranych
odpadów zielonych
i innych bioodpadów oraz
wytwarzania z nich
Brak instalacji
produktów
regionalnej
o właściwościach
nawozowych lub
środków
wspomagających uprawę
roślin, spełniającego
wymagania określone
w przepisach odrębnych
Instalacja do składowania
odpadów powstających
w procesie mechanicznobiologicznego
przetwarzania
komunalnych oraz
pozostałości z sortowania
odpadów komunalnych
o pojemności
pozwalającej na
przyjmowanie przez
okres nie krótszy niż
15 lat odpadów w ilości
nie mniejszej niż
powstająca w instalacji
do mechanicznobiologicznego
przetwarzania
komunalnych
Brak instalacji
regionalnej
30
ZZO KOM-EKO
S.A. Lublin
ZZO KOM-EKO
S.A. Lublin
Zakład
Zagospodarowania
Odpadów Kraśnik
MPO SITA Lublin MPO SITA Lublin
Sp z o.o. Lublin
Sp z o.o. Lublin
Zakład Usług
Komunalnych,
Puławy
Zakład Usług
Komunalnych,
Puławy
ZDRAPY,
23-100 Bychawa
ZDRAPY,
23-100 Bychawa
OŻARÓW II,
24-300 Opole
Lub.
OŻARÓW II,
24-300 Opole
Lub.
PONIATOWA
WIEŚ, 24-320
Poniatowa
PONIATOWA
WIEŚ, 24-320
Poniatowa
PIASKI ZARZECZE II,
23-200 Kraśnik
PIASKI ZARZECZE II,
23-200 Kraśnik
BOROWNICA,
23-300 Janów
Lubelski
BOROWNICA,
23-300 Janów
Lubelski
POTOK WIELKI,
23-313 Potok
Wielki
POTOK WIELKI,
23-313 Potok
Wielki
TUSZÓW,
TUSZÓW,
23-114 Jabłonna
23-114 Jabłonna
ANNOPOL,
3-235 Annopol
ANNOPOL,
3-235 Annopol
WYSOKIE,
23-145 Wysokie
WYSOKIE,
23-145 Wysokie
ZAKRZEW,
23-155 Zakrzew
ZAKRZEW,
23-155 Zakrzew
BEŁŻYCE,
24-200 Bełżyce
BEŁŻYCE,
24-200 Bełżyce
ROKITNO,
21-100 Lubartów
ROKITNO,
21-100 Lubartów
KORCZÓW,
23-400 Biłgoraj
KORCZÓW,
23-400 Biłgoraj
Źródło: Uchwała Nr XLVI/2014 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dn. 24 czerwca 2014 r.
zmieniająca uchwałę w sprawie wykonania „Planu gospodarki odpadami dla województwa
lubelskiego 2017”.
Tabela 4.
Składowiska odpadów na terenie powiatu lubelskiego
Data
Masa
zaprzestania
Masa odpadów
Pojemność odpadów
przyjmowania
Nazwa i adres
zeskładowanych
L.p.
całkowita
do
odpadów do
składowiska/Gmina
(unieszkodliwionych)
3
(m )
przyjęcia
składowania
w 2011 r.
(Mg)
(faktyczna lub
planowana)
TUSZÓW
1. 23-114 Jabłonna
15000,00
1417,83
12,43
31.12.2013 r.
Jabłonna
WYSOKIE
2. 23-145 Wysokie
23100,00
4860,00
80,60
15.06.2013 r.
Wysokie
ZAKRZEW
3. 23-155 Zakrzew
5175,00
222,00
4,69
15.02.2014 r.
Zakrzew
BEŁŻYCE
48210,00
0,00
1271,53
31.12.2013 r.
4. 24-200 Bełżyce
Bełżyce
ZDRAPY
5. 23-110 Bychawa
23200,00
700,00
981,93
31.12.2013 r.
Bychawa
Źródło: „Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017, Urząd
Marszałkowski Województwa Lubelskiego
31
3.
OPIS ZASOBÓW NATURALNYCH
3.1. Wody powierzchniowe i podziemne
Według podziału na regiony hydrograficzne (Wilgat, 1998 r.), obszar powiatu
lubelskiego zalicza się do regionu II (subregiony A, C i D) oraz VI (subregion A). Region II,
to region o ubogiej, w skali kraju, sieci rzecznej, dużych bezwodnych obszarach
w międzyrzeczach.
Z drugiej strony jest to zasobny obszar w wody podziemne, co jest konsekwencją
budowy geologicznej, która umożliwia filtrację wód opadowych i roztopowych w głąb, do
skał węglanowych, gdzie krążą one w szczelinach tych utworów.
W związku ze zjawiskami krasowymi, występują liczne źródła, ale ich wody
koncentrują się w dolinach rzecznych.
Wody podziemne mają charakter typu szczelinowego lub szczelinowo-warstwowego.
Duża zasobność wód podziemnych owocuje dość wyrównanym odpływem rzecznym,
zdarzają się jednak wezbrania w wyżynnych częściach rzek, czemu sprzyja hipsometria.
Region jest zróżnicowany pod względem opadów, ale otrzymuje ich więcej, niż region VI,
którego część leży na północnym skraju powiatu.
Subregion II A obejmuje Roztocze, w tym część Roztocza Zachodniego należącą do
powiatu lubelskiego. Subregion ten otrzymuje najwięcej opadów atmosferycznych (średnia
roczna 671 mm), charakteryzuje go też duży odpływ (182 mm, 27,1%) i odpływ podziemny
(148 mm, ze wskaźnikiem odpływu 80,1%). Doliny rzek głęboko wcinają się w pokrywę
lessową, w tym Por, przepływający przez gminę Zakrzew.
Subregion II C obejmuje Płaskowyż Świdnicki i Wyniosłość Giełczewską. Gęstość
sieci rzecznej na tym obszarze jest niewielka, zaledwie kilka małych rzek (np. Czerniejówka,
Giełczew). Opady atmosferyczne są niewielkie, przy dużych stratach na parowanie.
Subregion II D obejmuje Płaskowyż Nałęczowski, Równinę Bełżycką oraz Kotlinę
Chodelską. Stosunki wodne są tu dość zróżnicowane, ze względu na kontrastowość
wchodzących w jego skład mezoregionów. Jego zasoby wodne są najmniejsze w skali
Wyżyny Lubelskiej, ale Kotlina Chodelska charakteryzuje się najgęstszą siecią wodną, choć
o niskich przepływach.
Subregion VI A obejmuje Wysoczyznę Lubartowską. Jest on najuboższy w opady
atmosferyczne (poniżej 550 mm), ale przepływa przez niego Wieprz, prowadzący wody
z Wyżyny Lubelskiej (w obrębie powiatu lubelskiego jednak znajduje się jedynie źródliskowy
odcinek rzeki Mininy, dopływu Wieprza, gmina Niemce).
3.1.1. Wody powierzchniowe
Cały obszar powiatu lubelskiego leży w dorzeczu Wisły, a więc należy do zlewiska
Morza Bałtyckiego. Większość wód zbiera Bystrzyca ze swymi dopływami, odprowadzając je
do Wieprza. Jedynie niewielkie obszary powiatu odprowadzają wody do Wieprza innymi
drogami (Giełczew, Minina, Por) i do Wisły (Bystra, Chodelka, Kurówka). Obszar powiatu
lubelskiego należy do regionów o mało zasobnych wodach powierzchniowych, co jest
głównie wynikiem obecności węglanowych skał w podłożu.
Dorzecze Bystrzycy zajmuje 1315,5 km2 Bystrzyca ma długość 81,954 km (dane
z Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej), średni przepływ wynosi ok. 4,9 m3/s. W jej
dorzeczu leży 319 źródeł o różnej wydajności (maksymalnie nawet ponad 100 l/s), w tym 198
czynnych i 121 nie funkcjonujących. Dolinę Bystrzycy dzieli się na 3 odcinki: górny (od
źródeł we wsi Blinów do Kiełczewic, płynący w strefie wzniesień), środkowy (do Lublina)
i dolny (do ujścia). W obrębie powiatu lubelskiego biegnie odcinek środkowy oraz część
odcinka dolnego, przebiegająca przez gminę Wólka.
32
Odcinek górny otacza łukiem od zachodu Wyniosłość Giełczewską i ma przebieg
w przybliżeniu południkowy. Dolina na tym odcinku jest asymetryczna, o łagodniejszym
zboczu zachodnim, złożonym z krótkich i płaskich niecek denudacyjnych (materiał budujący
dolinę pochodził głównie ze stoków zachodnich). Na zboczu wschodnim znajdują się trzy
większe doliny erozyjno-denudacyjne typu trójkątnych zatok denudacyjnych. Jest to dolina
preglacjalna, w jej zboczach występują przedlodowcowe żwiry, piaski i gruzy, mułki ilaste
lodowcowe gliny, wszystko przykryte utworami czwartorzędu. W dolinie przeważa
akumulacja, choć rzeka płynie obecnie we wtórnie pogłębionym w plejstocenie korytem.
Występuje tu jedna terasa zbudowana kolejno z: białych piasków interglacjalnych, jeziornych
mułków i piasków pylastych, na których leży jeszcze less.
Odcinek środkowy to dolina pomiędzy Płaskowyżem Świdnickim i Równiną
Bełżycką, o przebiegu w przybliżeniu południkowym, z delikatnym skrętem na wschód. Jest
to forma preglacjalna. Zbocze doliny to ponad trzydziestometrowy pokład kredy, na którym
leżą zielone mułki przykryte deluwiami. W dnie doliny znajduje się kilkumetrowy pokład
torfu. Na tym odcinku Bystrzyca przyjmuje lewobrzeżny dopływ Krężniczanki (wraz z jej
dopływem – Nędznicą) i prawobrzeżną Kosarzewkę (wraz z jej dopływem – Gałęzówką).
Kosarzewka bierze początek ze źródła w Kosarzewie Górnym o wydajności do 1,8 l/s
i zasilanym jeszcze przez trzy inne źródła. Mimo to, w miarę oddalania się od źródła, rzeka
ubożeje w wodę i jej przepływ spada do 0,6 l/s. Ok. 2 - 3 km od źródeł, rzeka znika pod
powierzchnią ziemi i wypływa dopiero w Bychawie-Woli, a zaraz potem łączy się
z dwukilometrową Gałęzówką. Zlewnia Kosarzewki obejmuje 208,2 km2 i jest niewiele
mniejsza od zlewni Bystrzycy do ich połączenia (282,2 km2). Powierzchnia zlewni jest silnie
rozcięta i występują tu liczne źródła.
Krężniczanka uchodzi do Bystrzycy w okolicy Zemborzyc, po przepłynięciu 23 km
i odprowadza wody ze zlewni o powierzchni 225,2 km2. Ma ona jedynie dwa stałe dopływy:
Nędznicę i ciek spod Nasutowa, pozostałe cieki zasilające ją w wodę płyną okresowo.
Odcinek dolny płynie z południowego zachodu na północny wschód płaską doliną
o szerokości do 1 km i uchodzi prostopadle do Wieprza. Najbardziej charakterystycznym
elementem na całej długości tego odcinka jest terasa jeziorna zbudowana z utworów
zastoiskowych. Przekrój terasy przedstawia się następująco: od dołu podłoże kredowe, na nim
fluwioglacjalne piaski i żwiry, następnie warstwowane muły i iły oraz piasek terasowy
i pylasta czerwona glina, wszystko to przykryte lessem. W tę terasę Bystrzyca wcina się
głęboko, na dnie doliny leżą osady aluwialne. Na tym odcinku Bystrzyca przyjmuje
prawobrzeżny dopływ Czerniejówki i lewobrzeżną Czechówkę (obie na terenie Lublina) oraz
lewobrzeżną Ciemięgę.
Czerniejówka ma długość ok. 26 km i zbiera wody z obszaru 170,9 km2. Jej średni
przepływ sięga 0,6 m3/s, ale jej koryto jest w większości wyschnięte.
Źródła Czechówki znajdują się w Motyczu, na wysokości 227 m n.p.m. Rzeka ma
długość 18 km i płynie głęboką doliną o stromych zboczach i miejscami podmokłym dnie. Na
terenie Lublina rzeka została uregulowana, a jej dolina wykorzystana jest, jako ciąg
komunikacyjny. Odcinek ujściowy został poprowadzony kanałem i wprowadza do Bystrzycy
ok. 160 l/s. Średni odpływ z dorzecza o powierzchni 78,5 km2 wynosi 2,5 l/s/km². Dopływ
Czechówki – Łazęga – wypływa w Płouszowicach na wysokości 220 m n.p.m. i meandruje
przez 4 km zanim ujdzie do Czechówki.
Prócz tego, do Bystrzycy uchodzą trzy prawobrzeżne strumyki: w Wólce, w Turce
i w Łuszczowie. Średni wieloletni przepływ Bystrzycy przekracza 5 m³/s. W dolinie
zachowało się kilka starorzeczy (Jakubowice Murowane, Turka). Przewężenie doliny na
wysokości Zemborzyc zostało wykorzystane do utworzenia sztucznego zbiornika, Zalewu
Zemborzyckiego, o powierzchni 280 ha. Jest on wykorzystywany głównie na potrzeby
33
rekreacji mieszkańców Lublina. Jego objętość to 6,12 mln m3, średnia głębokość - 2,2 m,
a maksymalna – 4,5 m. (dane z MOSIR).
Ciemięga płynie na północ od Lublina, w strefie krawędziowej Wyżyny Lubelskiej.
Rzeka bierze źródła w Motyczu Leśnym na wysokości 223 m n.p.m. i przyjmuje na początku
bieg z południowego wschodu na północny zachód, ale szybko zatacza łuk i już w okolicy
Sierpawki przyjmuje przebieg równoleżnikowy. Ciemięga ma długość ok. 36 km. Jej dolina
od źródeł do Jastkowa, o podmokłym, dnie, ma szerokość 500 – 1000 m. na tym odcinku
przyjmuje dopływy licznych strug. Za Jastkowem Ciemięga przecina płat lessowy zwężając
się w kierunku wschodnim od wsi Dys, zgodnie ze spadkiem (zwężenie to jest wynikiem
przecięcia przez rzekę pokładów czwartorzędu i wcięcia się w podłoże oligoceńskie),
a dopływy są jedynie okresowe. Następnie w okolicy Ciecierzyna Ciemięga napotyka na
podłoże kredowe i dolina gwałtownie zmienia kierunek na południowo – wschodni, gdyż
rzeka zaczyna płynąć rynną preglacjalną powstałą podczas stadiału zlodowacenia
środkowopolskiego, a następnie uchodzi do doliny Bystrzycy na wysokości Sobianowic.
Ciemięga na całej swej długości płynie na terenie powiatu lubelskiego. Jej średni wieloletni
przepływ wynosi 0,56 m3/s, z czego ok. 50% dostarczają źródła w Baszkach i Pilszczynie.
Średni odpływ jednostkowy z dorzecza o powierzchni 157,5 km2 wynosi 3,2 l/s/km², średni
spadek wynosi ok. 1,17 o/oo. Koryto rzeki jest nieuregulowane, a ze względu na cenny
krajobraz jej doliny, został tam utworzony Obszar Chronionego Krajobrazu.
Rzeka Giełczew wypływa w okolicy wsi o tej samej nazwie, na wysokości 260 m
n.p.m., po czym płynie w kierunku północno-wschodnim, następnie w okolicy Pilaszkowic
zmienia przebieg na konsekwentny, w przybliżeniu południkowy. Następnie w okolicy
Piasków Luterskich przyjmuje (w wyniku przeciągnięcia, które nastąpiło u schyłku glacjału)
znów kierunek północno-wschodni, po czym uchodzi prostopadle do Wieprza ze średnim
przepływem 1,4 m³/s. Zlewnia rzeki obejmuje 359,2 km2. Dolina Giełczwi jest zbudowana
z utworów kredowych, leżących na nich piasków i żwirów czwartorzędowych, jedynie na
wysokości Pilaszkowic wśród piasków znajduje się pokład gliny morenowej, a w okolicy
Sobieskiej Woli występują luźne bloki krystaliczne (prawdopodobnie pozostałość jęzora
lodowcowego wciskającego się w głąb doliny). Osady czwartorzędowe tworzą
dwudziestometrową terasę, w górnej części doliny zbudowaną z lessu, (w którym występuje
również gleba kopalna) przykrytego rzecznymi piaskami, a w odcinku środkowym –
z warstwowanych mułków lessowatych z konkrecjami wapiennymi. W dalszej części doliny
wysokość terasy maleje do 10 m na wysokości Piasków Luterskich. Dolina Giełczwi jest
typowym, wąskim, głęboko wciętym jarem. Na terenie powiatu lubelskiego znajduje się
górny odcinek Giełczwi, od źródeł do wsi Sobieska Wola, który nie przyjmuje żadnych
większych dopływów. Na terenie powiatu bierze początek jeden z jej dopływów: Radomirka
(źródło w Krzczonowie). Źródło straciło dawną wydajność, więc na odcinku kilku
kilometrów rzeka wyschła, podobnie jak Giełczew w Sobieskiej Woli. Górny odcinek doliny
Giełczwi o długości 20 km ma charakter naturalnej, szerokiej doliny. Część tego właśnie
odcinka znajduje się w obrębie powiatu lubelskiego. Od Częstoborowic aż do ujścia rzeka
została uregulowana.
Minina jest lewostronnym dopływem Wieprza, odwadniającym środkową część
Wysoczyzny Lubartowskiej. Bierze źródła w okolicy miejscowości Smugi, na terenie gminy
Niemce. Rzeka ma długość 44,1 km, jej bieg jest mało uregulowany, a jej woda
wykorzystywana jest do melioracji. W miejscowości Dąbrówka, do Mininy uchodzi Krzywa
Rzeka, która bierze źródła z dwóch rowów przy drodze nr 19 (Lublin-Lubartów), natomiast
do niej uchodzi ciek z Nasutowa. Średni przepływ Mininy wynosi 1,5 m3/s, a jej zlewnia
obejmuje 420,7 km2.
Por wypływa ze źródeł w Batorzu, płynie wzdłuż północnej krawędzi Roztocza
w kierunku południowo-wschodnim, następnie w Zakłodziu zmienia kierunek na północno-
34
wschodni i uchodzi do Wieprza w Nieliszu. W obrębie powiatu lubelskiego znajduje się
jedynie krótki odcinek Poru, płynący przez gminy Zakrzew i Wysokie szeroką doliną
płaskodenną w kierunku południowo-wschodnim, ze średnim przepływem 2,6 m3/s. Rzeka
płynie w głęboko zagrzebanym podłożu kredowym, o zboczach lessowych i dnie wyłożonym
mułkami i piaskami akumulacji fluwioglacjalnej i fluwialnej. Na tym odcinku Por przyjmuje
lewostronny dopływ rzeki Wysokie. Zlewnia Poru obejmuje 590,3 km2, a jego długość
wynosi 52,6 km. Koryto Poru zostało wyprostowane i pogłębione na znacznym odcinku.
Bystra bierze początek ze źródła w Palikijach na Płaskowyżu Bełżyckim, po czym
zatacza dwa szerokie łuki i płynie subsekwentną doliną w kierunku północno-zachodnim
przez Płaskowyż Nałęczowski, następnie uchodzi do Wisły w Bochotnicy. Długość Bystrej
wynosi 35 km, jej średni przepływ - 1,2 m3/s, a jej zlewnia obejmuje 363 km2. Na terenie
powiatu lubelskiego znajduje się jej odcinek ciągnący się od źródeł w gminie Bełżyce, do
granicy gmin Wojciechów i Nałęczów. Bystra przyjmuje na tym odcinku dwa dopływy: jeden
bezimienny, biorący źródła w Wojciechowie Pierwszym, uchodzi we wsi Maszki, drugi –
rzeka Czerka – bierze źródła we wsi Chmielnik, a uchodzi we wsi Nowy Gaj. Dolina Bystrej
stanowi oś Płaskowyżu Nałęczowskiego. Cały obszar Płaskowyżu pokrywa gęsta (najgęstsza
w Polsce) sieć wąwozów wżynających się w grubą pokrywę lessową i dalej w podłoże
kredowe, należące do systemu rzecznego Bystrej. Typowa dla Wyżyny asymetria w tym
wypadku zaznacza się większą gęstością lewobrzeżnych dopływów Bystrej. Dolina Bystrej
jest głęboka, osiąga szerokość 200 - 300 m, znajduje się w niej wiele szczelinowych źródeł
zasilających rzekę. Dzięki zasilaniu tymi źródłami, przepływ wody w rzekach jest
wyrównany. Dolina w obecnym kształcie została wycięta w młodszym plejstocenie, czego
dowodzi trzydziestometrowa kredowa terasa ciągnąca się wzdłuż doliny i zawieszone nad nią
niecki denudacyjne dopasowane do starej bazy erozyjnej. Strome zbocze doliny to od dołu
grube (15 m) podłoże kredowe, na nim luźny bruk przykryty piaskiem i żwirem, wyżej ił
warwowy, piaski rzeczne, a wszystko przykryte grubą (5 m) warstwą lessu.
Chodelka zajmuje Kotliną Chodelską, położoną pomiędzy Równiną Bełżycką
a Wzniesieniami Urzędowskimi. Jej źródła znajdowały się w Kolonii Borzechów, ale
w wyniku znacznych przekształceń antropogenicznych system Chodelki już nie czerpie
stamtąd wody. Za współczesny bieg źródłowy Chodelki uważa się jej dopływ – Kłodnicę,
biorący początek ze źródeł szczelinowo – warstwowych we wsi Ryczydół. Chodelka płynie
doliną o szerokości początkowej 10 - 20 m, potem rosnącej do 100 - 250 m o spadku 0,5 o/oo.
Długość rzeki wynosi ok. 50 km. Średni przepływ Chodelki wynosi 2,4m3/s, a jej zlewnia
obejmuje 566,3 km2. ze względu na charakter Kotliny (płaskie tereny, nieznacznie
urozmaicone niskimi kredowymi pagórkami), jest ona intensywnie wykorzystywana rolniczo,
Chodelka rzeką w znacznym stopniu uregulowaną, jej dolina jest antropogenicznie
przekształconą doliną płaskodenną, łączącą się z doliną Wisły. Na terenie powiatu lubelskiego
znajduje się odcinek Chodelki od źródeł do Majdanu Skrzynickiego, na terenie gminy
Borzechów. Na terenie powiatu przyjmuje ona dopływ – Chodlik- biorący początek ze źródła
w kotlinie między miejscowościami Łopiennik i Kępa, a także dopływy: Zalesianka,
Poniatówka, ciek spod Wronowa.
Kurówka jest dopływem Wisły, bierze początek ze źródła w Piotrowicach-Kolonii
i płynie równoleżnikowo przez gminę Garbów, opuszczając ją na wysokości wsi Zagrody.
Dolina Kurówki jest względnie szeroka i ma charakter pradoliny (po zlodowaceniu
środkowopolskim). Rzeka ma średni przepływ na poziomie 1,3m3/s, a jej zlewnia obejmuje
395,4 km2. W kilku miejscach zwęża się do 40 - 80 m nabierając charakteru przełomowego.
Spadek Kurówki wynosi ok. 2% na terenie gminy przyjmuje dwa lewe dopływy i jeden prawy
toczące niewielką ilość wody. Zarówno Kurówka, jak i jej dopływy, zasilane są ze źródeł
typu warstwowego u podnóża stoków. Rzeka jest mało uregulowana, ale jej ujściowy odcinek
jest silnie zmeliorowany.
35
Rysunek 4 Sieć rzeczna na terenie powiatu lubelskiego
Źródło: opracowanie własne na podstawie Rastrowej Mapy Podziału Hydrograficznego
Polski
36
3.1.2. Wody podziemne
Obszar powiatu lubelskiego leży w całości w lubelsko – radomskim regionie
hydrogeologicznym, w podregionie lubelskim, w którym pierwszorzędny jest poziom wód
podziemnych kredowych, a drugorzędny – poziom wód podziemnych czwartorzędowych
i trzeciorzędowych. Pod względem rodzaju skał, w których krążą wody podziemne, obszar
powiatu dzieli się na dwie części o zbliżonej powierzchni. W części północnej są to skały
porowo-szczelinowe, a w części południowej – szczelinowe. Zwierciadło wód podziemnych
w zależności od morfologii terenu występuje na głębokości kilku metrów w dolinach
rzecznych do 20 – 40 m na wierzchowinach. Na przeważających obszarach ma ono charakter
swobodny lub lekko napięty. Lustro wody modyfikowane jest występowaniem lokalnych
lejów depresji związanych z pracą komunalnych i zakładowych ujęć wody. Występuje tu
znaczna ilość zasobnych źródeł o charakterze szczelinowym.
W północnej części powiatu, w obrębie Wysoczyzny Lubartowskiej, wody podziemne
występują w trzech poziomach: kredowym, trzeciorzędowym i czwartorzędowym.
Poziom trzeciorzędowy posiada tylko znaczenie lokalne.
Dwa pozostałe mają duże znaczenie gospodarcze.
Wody kredowe mają bardzo dobrą jakość i występują na głębokości 10 – 100 m.
Wody czwartorzędowe występują w dolinach rzek na głębokości 0 – 2 m, na terenie
trwałych użytków zielonych utrzymuje się na poziomie od 20 – 100 cm p.p.t., natomiast na
obszarach pól uprawnych najczęściej występuje poniżej 1,5 m p.p.t., a nawet poniżej 10 m
p.p.t. Jedynie w nielicznych gruntach ornych zwierciadło wód gruntowych utrzymuje się na
poziomie profilu glebowego (powyżej 1,5 m p.p.t.). W zależności od głębokości zwierciadła
wody i rodzaju utworów, wody występujące w utworach czwartorzędowych mogą zawierać
wyższe niż dopuszczalne dla wód pitnych, wartość żelaza i manganu. Jest to cecha naturalna
tych wód. Wody te powinny być uzdatniane dla celów pitnych ze względu na walory
smakowe.
Występowanie wód podziemnych w północnej i centralnej części powiatu lubelskiego
charakteryzuje się warunkami przedstawionymi poniżej.
W rejonie doliny Bystrzycy i rynny kopalnej doliny, z której ona korzysta, pierwszy
poziom wód gruntowych położony jest na głębokości 2 m w dolinie Bystrzycy, do
5 - 10 m na terasach nadzalewowych i do 15 m poza doliną. Jest to obszar obfity w wodę
i stanowi główne źródło zasilania kredowych ujęć wodnych w Lublinie.
W obrębie Płaskowyżu Świdnickiego, na wschód od doliny Bystrzycy wody
podziemne w utworach kredowych występują na głębokości 5 -10 m.
Na obszarze zlokalizowanym na północ od doliny Ciemięgi zwierciadło wód
kredowych występuje na głębokości do 20 m. Dolina Ciemięgi charakteryzuje się licznymi,
choć zanikającymi źródłami typu podzboczowego i dolinnego o wydajności do 1 l/s.
W obrębie Płaskowyżu Nałęczowskiego główny poziom wód gruntowych kredy
i paleocenu leży na głębokości 20 - 40 m. Lokalnie występują zwierciadła zawieszone
w obrębie pokrywy czwartorzędowej w piaskach pod lessami na glinie zwałowej. Wydajność
studni przekracza 300 m³/h.
Południowa część powiatu to obszar o wysokiej zasobności w wody podziemne
(100-200 m3/d/km2), występujące w utworach kredowych. Większe zasoby występują
w strefie spękań tektonicznych, których przebieg pokrywa się z układem dolin rzecznych.
Teren ten leży w obrębie głównego zbiornika wód podziemnych (GZWP) nr 406, którego
szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynoszą 1330 tys. m3/dobę. Jest to szczelinowo –
porowaty zbiornik w obrębie Niecki Lubelskiej. Jego wody są wysokiej jakości. Średnia
głębokość ujęć szacowana jest na 85 m. Skały osadowe wykazują dużą porowatość (opoki,
gezy, margle), ale niewielką wielkość porów, co zmniejsza ruchliwość wód, które
37
przemieszają się głównie szczelinami. Zwierciadło jest przeważnie swobodne lub pod
niewielkim ciśnieniem. Na wierzchowinach wody występują na głębokości do 80 m, na
zboczach i w dolinach – kilka do kilkunastu metrów. Średnia głębokość ujęć to 85 m.
Wydajność studni waha się od 2-10 m3/24h/km2 (Wyniosłość Giełczewska) przez 10-30
(Roztocze) do 30-70 (w dolinie Poru). Roczna amplituda wahań zwierciadła nie przekracza
2 m. Mineralizacja wód kredowych to 300 – 600 mg/l, odczyn obojętny lub lekko kwaśny.
Wody czwartorzędowe występują w dolinach rzecznych, osadach aluwialnych
i fluwioglacjalnych: piaskach, żwirach, piaskach pylastych i pyłach piaszczystych. Miąższość
warstw wodonośnych jest zmienna (3 – 30 m) i zmniejsza się ku zboczom doliny. Zasilanie
następuje przez infiltrację opadów oraz przez dopływ wody z wierzchowin. Zasobność ma
znaczenie lokalne, a wydajność studni może sięgać 50 m3/h. W dolinach rzecznych oba
poziomy wodonośne łączą się, tworząc poziom kredowo – czwartorzędowy. Lokalne
czwartorzędowe poziomy wodonośne na wierzchowinach, na głębokości kilku metrów, są
mało zasobne i uzależnione od zasilania atmosferycznego. Z uwagi na łatwy dostęp, wody te
były wykorzystywane dla potrzeb gospodarstw.
Mineralizacja wód kredowych wynosi 300 – 600 mg/l, a czwartorzędowych
100 – 200 mg/l. Twardość ogólna waha się w przedziale 5, 5 – 8 m val/l, odczyn jest obojętny
lub lekko kwaśny. Wody kredowe są wysokiej, jakości, a wody czwartorzędowe mają, jakość
niższą ze względu na wyższą zawartość żelaza i magnezu oraz związków azotu.
3.2. Gleby
Pokrywa glebowa powiatu lubelskiego jest słabo zróżnicowana Na terenie całego
powiatu występują następujące typy gleb:
- gleby brunatne,
- gleby płowe,
- gleby bielicowe,
- czarne ziemie,
- mady rzeczne,
- gleby bagienne,
- rędziny i pararędziny,
- gleby antropogeniczne.
Gleby brunatne właściwe powstały z utworów lessowych i lessopodobnych lub
(na Płaskowyżu Świdnickim) z górnokredowych margli. Gleby te mają w profilu (od góry)
warstwę próchnicy, poziom brunatnienia i skałę macierzystą (z poziomem ściółki w glebach
leśnych). W górnej części profilu są kwaśne (pH 5,5), natomiast w dolnej wykazują odczyn
zbliżony do obojętnego (pH 6 - 6,5). Zawartość próchnicy sięga do 1,5 - 2,5%. Poziom
akumulacyjny wynosi 15 - 30 cm, a węglany występują na głębokości do 60 - 80 cm. Są one
ubogie w przyswajalny fosfor, średnio zasobne lub ubogie w potas i średnio zasobne
w magnez. Na ogół mają uregulowane stosunki wodne. Zaliczają się do I, II, lub IIIa klasy
bonitacyjnej.
Gleby brunatne wyługowane mają budowę podobną do gleb brunatnych właściwych,
z tym, że między warstwą próchnicy i poziomem brunatnienia występuje poziom
przejściowy, odczyn w górnej części profilu wynosi pH 6, w części środkowej jest nieco
kwaśniejszy (pH 5,5), a następnie w części dolnej ponownie pH 6, a węglany występują
zwykle dopiero w skale macierzystej.
Gleby płowe wykształciły się z lessów i utworów aluwialnych oraz z gleb bielicowych
przy odpowiedniej uprawie. W profilu gleby występują: warstwa próchnicy, poziom
przemywania, poziom akumulacji i skała macierzysta. Odczyn na całej wysokości jest dość
38
kwaśny, pH 5-5,5. Są one średnio zasobne w przyswajalny fosfor i potas. Występują
w zagłębieniach i obniżeniach terenu, często na obrzeżach dolin rzecznych oraz torfowisk,
gdzie jest wysoki poziom wód gruntowych. Zawartość próchnicy wynosi ok. 2%, należą do
średniej jakości gleb (III - IV klasa bonitacyjna, a na piaskach nawet V), zaliczają się do
kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego.
Gleby bielicowe, o barwie popielatej, wykształciły się w klimacie chłodnym
i wilgotnym na ubogich skałach oraz w podłożu lasów iglastych i wrzosowisk. Proces
bielicowania zaczyna się od wypierania węglanów i pierwiastków zasadowych i zastępowanie
ich jonami wodoru i glinu. W wyniku tego procesu środowisko glebowe ulega zakwaszaniu
i ługowaniu, a gleba ulega odbarwieniu. Koloidy glebowe zostają rozłożone na tlenki
i ulegają wymyciu w głąb, co owocuje powstaniem poziomu eluwialnego oraz poniżej,
iluwialnego. Gleba bielicowa posiada w profilu: ściółkę leśną, poziom próchniczy, poziom
bielicowy, poziom akumulacji związków żelaza i glinu oraz skałę macierzystą. Wśród gleb
bielicowych wyróżnia się: gleby bielicowe właściwe (o niewielkim poziomie
akumulacyjnym), bielice (o bardzo niewielkim poziomie próchniczym) oraz gleby
glejobielicowe (z obecnością procesu glejowego).
Czarne ziemie powstały na lessach. Wyróżnia się czarne ziemie właściwe oraz czarne
ziemie zdegradowane (z poziomem brunatnienia). Poziom próchniczny osiąga 35 - 60 cm
przy zawartości próchnicy 2-5% w czarnych ziemiach właściwych i 2 - 2,5%
w zdegradowanych. Wiele czarnych ziem nosi cechy oglejenia, jeśli występują w rejonie
bagiennym.
Mady rzeczne powstały z materiału osadzonego w dolinie przez wylewającą rzekę.
Najczęściej najbliżej rzeki osadzany jest materiał piaszczysty, dalej pyłowy, a następnie
ilasty. Warstwy tego materiału tworzą glebę o budowie “przekładańca”. Budowa profilu
mady to: warstwa próchnicy, a pod nią leżące na przemian warstwy osadów rzecznych.
Odczyn jest obojętny, jedynie w górnej części zbliża się do pH 6, zawartość próchnicy
w części A profilu sięga kilku %. Są to gleby bardzo żyzne, ale ich wartość pozostaje
w ścisłej korelacji z gatunkiem, miąższością i stosunkami wodnymi, więc klasa bonitacyjna
waha się od I do VI. Na terenie powiatu lubelskiego, typowe mady rzeczne wytworzyły się
w dolinie Bystrzycy. Są one wykorzystywane pod użytki zielone, czasem jako gleby uprawne.
Gleby bagienne (dolina Poru) powstają w procesie mułotwórczym (przy niewielkiej
ilości tlenu, gleby mułowe) lub torfotwórczym (beztlenowo, gleby torfowe oraz murszowotorfowe).
W glebach mułowych znajduje się mało niezhumifikowanego materiału roślinnego
i dużo osadów mineralnych. Występują one w dolinach rzecznych zalewanych okresowo lub
stale, powstają również w płytkich zbiornikach wodnych.
Gleby torfowe powstają na torfach. Torfy to utwory organogeniczne, powstałe
w wyniku długotrwałego osadzania szczątków roślinności bagiennej w środowisku
przesyconym wodą. Przy braku tlenu następuje gromadzenie niezhumifikowanych resztek
roślinnych. Na tych resztkach wytwarza się gleba o profilu zbudowanym z warstw osadów
organicznych. Wyróżnia się gleby torfowe torfowisk niskich, wysokich i przejściowych.
Gleby torfowisk niskich mają odczyn lekko kwaśny, klasa bonitacyjna waha się od III do VI,
są to typowe gleby użytków zielonych, pod uprawę, muszą być jednak zmeliorowane. Gleby
torfowisk wysokich i przejściowych stanowią nieużytki.
Rędziny węglanowe (miejscowo na Roztoczu, Wyniosłości Giełczewskiej i krawędzi
Padołu Zamojskiego) wytworzyły się z wapieni, margli, opok i dolomitów. Ich profil ma
budowę: warstwa próchnicy, poziom próchniczy z okruchami skały macierzystej, skała
macierzysta. Zawartość próchnicy dochodzi do 4%, odczyn jest obojętny, duża zawartość
węglanu wapnia, rosnąca ku skale macierzystej, bogate również w fosfor i potas. Mają ciężki
skład granulometryczny, są trudne do uprawy, należą do II-IV klasy bonitacyjnej, zależnie od
39
skały macierzystej i profilu glebowego. Wyróżnia się podtypy: inicjalne, właściwe,
czarnoziemne, brunatne.
Pararędziny wytworzyły się z zasobnych w węglan wapnia luźnych skał osadowych.
W powiecie lubelskim występują na glinach ostatniego zlodowacenia (w części północnej).
Ich właściwości ściśle zależą od skały macierzystej, ich budowa morfologiczna jest bardzo
podobna do rędzin. Wyróżnia się trzy podtypy: inicjalne, o profilu słabo zaznaczonym
poziomie próchniczym, właściwe, z poziomem próchniczym do 20 cm (ale o małej zawartości
próchnicy) oraz brunatne, z poziomem brunatnienia pomiędzy warstwą próchnicy i skałą
macierzystą. Pararędziny ulegają łatwej erozji (zwykle położone są na stokach) lub mogą
przechodzić w inne stadia rozwojowe. Wartość użytkowa zależy od wykształcenia profilu
i skały macierzystej.
Gleby antropogeniczne tworzą się w wyniku działalności człowieka i są glebami
przeobrażonymi. Mogą być one wzbogacone (gleby kulturoziemne) lub zdegradowane (gleby
industrioziemne i urbanoziemne).
Tabela 5.
Gmina
Zestawienie gleb gruntów ornych i sadów w rozbiciu na klasy bonitacyjne
Powierzchnia gruntów ornych i sadów w poszczególnych klasach [ha]
I
II
III IIIa
IIIb
Bełżyce
0,0 285,7 0,0 809,5 307,2
Gmina
Bełżyce
0,0 245,4 0,0 706,6 383,4
Miasto
Borzechów 0,0 185,6 0,0 1713,0 1211,0
Bychawa
1,4 1190,9 0,8 5551,8 3489,9
Gmina
Bychawa
1,6
45,0 0,0 183,6 73,5
Miasto
Garbów
59,3 1714,7 0,9 1738,8 971,8
Głusk
0,0 986,1 0,0 1603,0 1177,2
Jabłonna
1,1 490,2 0,7 3146,9 3830,5
Jastków
62,8 4126,8 0,2 3779,4 536,1
Konopnica 4,5 3229,3 0,0 3497,9 472,6
Krzczonów 5,8 1387,2 5,5 4594,2 2933,4
Niedrzwica
0,0 578,7 0,3 1731,1 1817,3
Duża
Niemce
7,1 1576,6 0,2 3780,8 1629,8
Strzyżewice 0,0 415,4 0,1 2656,5 2467,5
Wojciechów 0,0 1651,4 0,0 4023,3 837,2
Wólka
11,2 744,7 0,0 1571,6 862,3
Wysokie
0,0 418,8 0,0 2820,8 3425,2
Zakrzew
0,0 203,6 0,0 2107,7 2482,1
Ogółem
154,8 19476,0 8,7 46016,5 28908,0
Źródło: Starostwo Powiatowe w Lublinie
IV
IVa
IVb
V
VI
Suma
0,0
66,9
11,4
5,9
0,0
1486,6
0,0 439,2 214,0 33,0
3,2
2024,8
0,0 961,3 737,5 624,1 116,2 5548,7
1,0 1141,6 256,5 52,5
2,2
11688,6
0,0
24,7
17,2
5,7
355,1
0,3
0,0
0,1
0,0
0,0
3,3
947,2
841,1
1986,2
99,7
129,9
997,1
635,3
341,5
467,3
4,6
11,6
223,2
3,8
447,0 308,5 6823,8
172,4 16,6 5137,9
138,9 4,8 10066,7
0,9
0,0 8610,5
0,8
0,0 7346,6
76,6 3,5 10229,8
0,5 2092,4 1672,0 593,8 39,8
0,0
1,5
0,3
0,9
0,0
0,0
7,9
1321,3 982,7 913,2
1586,4 516,7 253,5
287,3 65,0 26,1
718,7 367,6 448,0
2030,2 503,0 72,2
888,1 113,4 44,1
16559,3 7140,5 3906,8
178,0
31,9
0,9
107,6
6,3
0,0
825,2
8525,9
10389,7
7929,5
6891,5
4832,6
9276,5
5839,0
123003,6
Grunty orne oraz sady występujące na terenie powiatu charakteryzują się dużym
udziałem gruntów o wysokich klasach bonitacyjnych (klasy I, II i III), stanowią one ok. 77 %
ogólnej powierzchni gruntów ornych i sadów. Gleby klasy IV zajmują ok. 19,3 %
powierzchni, a gleby klasy V ok. 3,2 %. Najniższa klasa VI stanowi zaledwie 0,7 %.
40
Tabela 6.
Gmina
Użytkowanie gruntów
Tereny
mieszkaniowe
Użytki rolne
Grunty
orne
Sady
Bełżyce
1,6
1410,4
76,2
Gmina
Bełżyce
82,3
2016,0
8,7
Miasto
Borzechów
3,1
5406,8
144,4
Bychawa
18,7
11517,7 170,7
Gmina
Bychawa
91,4
345,6
9,4
Miasto
Garbów
35,6
6578,6
245,2
Głusk
175,7
5127,1
10,8
Jabłonna
25,7
9766,6
300,0
Jastków
197,1
8488,0
122,7
Konopnica
185,9
6828,0
518,7
Krzczonów
5,9
9990,0
240,5
Niedrzwica
71,5
8313,6
212,4
Duża
Niemce
336,9
10173,1 216,5
Strzyżewice
49,5
7729,1
200,4
Wojciechów
14,4
6492,4
399,0
Wólka
67,1
4750,9
81,7
Wysokie
13,8
9182,1
94,3
Zakrzew
2,9
5780,5
58,2
Ogółem
1379,1 119896,5 3109,8
Lasy
Pozostałe
i grunty
Łąki i
grunty
leśne
pastwiska
[ha]
Powierzchnia
ogółem
48,1
149,8
75,6
1761,7
44,2
3,3
191,3
2345,8
193,6
662,2
335,9
6746,0
307,3
1220,9
730,8
13966,1
37,9
36,0
148,3
668,6
1151,9
84,0
156,9
792,1
265,0
260,0
1287,5
562,0
2204,0
752,5
596,6
1658,1
959,7
459,6
658,1
956,0
907,0
651,3
10258,5
6419,2
13111,3
11308,4
9301,2
12805,8
355,2
922,1
801,6
10676,4
636,1
523,3
198,2
738,7
420,5
171,5
6384,5
1558,8
1770,1
474,9
995,8
1032,9
1007,8
16895,3
1186,2
609,7
491,3
641,0
631,0
517,8
10952,2
14107,6
10882,1
8070,2
7275,2
11374,6
7538,7
158617,4
W powiecie lubelskim ok. 77,1 % całkowitej powierzchni wykorzystywane jest jako
użytki rolne w skład, których wchodzą: grunty orne (ok. 71,4 %), sady (1,9 %) oraz łąki
i pastwiska (3,8 %). Tereny mieszkaniowe zajmują 0,8 % całkowitej powierzchni.
3.3. Lasy
Lasy i grunty leśne położone w granicach powiatu lubelskiego zajmują powierzchnię
16895,3 ha, z tego na lasy niestanowiące własności Skarbu Państwa przypada 10502,00 ha
(dane z 2013 r., Starostwo Powiatowe w Lublinie). Lesistość wyrażona stosunkiem
powierzchni porośniętej lasami do całkowitej powierzchni powiatu wynosi 10,2 %.
41
Tabela 7.
Powierzchnia lasów na terenie poszczególnych gmin.
Lasy niestanowiące
Lesistość
własności Skarbu
[%]
Państwa [ha]
1
Bełżyce
273,61
1254,70
11,40
2
Borzechów
15,89
727,10
11,00
3
Bychawa
329,15
892,70
8,30
4
Garbów
539,96
663,80
11,80
5
Głusk
237,31
194,60
6,70
6
Jabłonna
1864,88
340,50
16,80
7
Jastków
259,95
279,90
4,80
8
Konopnica
211,91
308,10
5,60
9
Krzczonów
951,54
676,10
12,70
10
Niedrzwica Duża
407,76
487,90
8,40
11
Niemce
9,01
1079,30
7,70
12
Strzyżewice
918,84
850,40
16,30
13
Wojciechów
1,66
468,70
5,80
14
Wólka
534,22
363,50
12,40
15
Wysokie
144
933,10
9,40
16
Zakrzew
0,00
981,60
13,00
Ogółem
6699,69
10502,00
10,20
Źródło: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Lublinie – Nadleśnictwa: Lubartów,
Świdnik, Krasnystaw i Puławy
Lp.
Gmina
Lasy Państwowe
[ha]
W granicach powiatu lubelskiego lasami Skarbu Państwa zarządza Regionalna
Dyrekcja Lasów Państwowych w Lublinie, Nadleśnictwa: Lubartów, Świdnik i Krasnystaw,
Puławy. Powierzchnia lasów należących do Skarbu Państwa na terenie powiatu wnosi
6699,69 ha (2013 r., RDLP).
Lasy niestanowiące własności Skarbu Państwa w granicach powiatu zajmują
powierzchnię 10502,00 ha, nadzór nad nimi sprawuje Starostwo przy pomocy własnych służb
do spraw leśnictwa.
Podstawą do prowadzenia prawidłowej gospodarki w lasach, a zwłaszcza w lasach
niestanowiących własności Skarbu Państwa jest posiadanie dokładnego rozeznania ich
potrzeb. Potrzeby te w sposób udokumentowany określają uproszczone plany urządzenia
lasów.
Począwszy od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, wg
stanu na 2013 r. w granicach powiatu opracowano takie uproszczone plany dla 10131,30 ha
lasów niestanowiących własności skarbu Państwa.
W celu zapewnienia powszechnej ochrony lasów właściciele lasów są obowiązani do
kształtowania równowagi w ekosystemach leśnych, podnoszenia naturalnej odporności
drzewostanów, a w szczególności do:
- wykonywania zabiegów profilaktycznych i ochronnych zapobiegających powstawaniu
i rozprzestrzenianiu się pożarów,
- zapobiegania, wykrywania i zwalczania nadmiernie pojawiających i rozprzestrzeniających
się organizmów szkodliwych,
- ochrony gleby i wód leśnych.
W przypadku niewykonania ww. obowiązków, w lasach niestanowiących własności
Skarbu Państwa zadania właścicieli lasów określa, w drodze decyzji, starosta.
42
Tabela 8.
Lp.
Zestawienie powierzchni lasów posiadających uproszczone plany urządzenia
lasów.
Gmina
Powierzchnia lasów posiadająca uproszczone plany
urządzenia lasów [ha]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Bełżyce
Borzechów
Bychawa
Garbów
Głusk
Jabłonna
Jastków
Konopnica
Krzczonów
Niedrzwica Duża
Niemce
Strzyżewice
Wojciechów
Wólka
Wysokie
Zakrzew
Ogółem
1242,60
718,20
851,70
633,00
183,00
325,00
252,20
255,00
649,30
463,50
1017,00
832,40
463,20
345,00
926,20
974,00
10131,30
3.4. Kopaliny
Surowce mineralne powiatu lubelskiego związane są z utworami dewonu, kredy
i czwartorzędu. Utwory dewońskie są kolektorem gazu ziemnego, z kredą związane są utwory
węglanowe.
Znaczenie w bilansie krajowym mają złoża gazu ziemnego „Ciecierzyn”, „Mełgiew
A” i „Mełgiew B” występujące w zachodniej części gminy Wólka. W dolomitach
i wapieniach dolomitycznych dewonu występuje gaz gazolinowy, helenowy, z dużą ilością
siarki. W związku z tym zachodzi konieczność jego odsiarczania.
Utwory węglanowe to wapienie i margle, które mogą być wykorzystane w przemyśle
wapienniczym do produkcji wapna nawozowego. Na terenie powiatu lubelskiego
udokumentowano trzy takie złoża – są to „Kłodnica Górna” i Zakącie (gmina Borzechów)
oraz „Kamień” (gmina Wólka).
Surowce ilaste wykorzystywane do produkcji kruszywa lekkiego wydobywane są ze
złoża „Dębówka” na terenie gminy Jastków.
Produktem odwapnienia przypowierzchniowych utworów kredowych, głównie opok
i gez, jest ziemia okrzemkowa, która występuje w rejonie Krzczonowa i Piotrkowa. Utwory te
są słabo rozpoznane i do tej pory nie były dokumentowane.
Na terenie powiatu lubelskiego udokumentowano wiele złóż o znaczeniu lokalnym,
które związane są z czwartorzędem. Najliczniej reprezentowane są złoża kruszywa
naturalnego, których udokumentowano 84. Są to głównie piaski, rzadziej piaski ze żwirami,
najwięcej złóż pisaku znajduje się na obszarze gmin Wólka, Niemce i Bełżyce.
Znacznie mniej udokumentowano złóż surowców ceramiki budowlanej. Są to głównie
lessy, rzadziej mułki, wykorzystywane w niewielkich cegielniach. Obecnie cegielnie są
licznie likwidowane, a wysoka klasa gleb stanowi podstawową przeszkodę w przejmowaniu
43
gruntów dla celów innych niż rolnicze. Najwięcej zarejestrowanych złóż lessu znajduje się na
terenie gmin Bychawa i Garbów.
Wykaz złóż surowców mineralnych zarejestrowanych w granicach powiatu
lubelskiego przedstawiono w tabelach nr 9 do 13 (z Bilansu zasobów kopalin i wód
podziemnych w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2012 r. PIG, Warszawa 2013 r.).
Rysunek 5 Lokalizacja złóż surowców naturalnych na terenie powiatu lubelskiego
Źródło: opracowanie własne na podstawie „Bilansu zasobów kopalin i wód podziemnych
w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2012 r. PIG”
44
3.5. Wykaz złóż surowców mineralnych zarejestrowanych w granicach
powiatu lubelskiego wg stanu na dzień 31.12.2012 r.
Tabela 9.
Kruszywo naturalne (tys. ton).
Zasoby
Stan
Wydobycie
zagospoprzemy- w 2012 r.
bilansowe
darowania
słowe
1
Cuple
Z
9
2
Cuple II
Z
36
3
Cuple III
Z
53
4
Cuple IV
R
46
46
5
Dylążki
Z
335
6
Dylążki II
Z
14
7
Malinowszczyzna
Z
28
Malinowszczyzna
8 Bełżyce
T
217
169
III
Malinowszczyzna
9
Z
13
V-p.B
Malinowszczyzna
10
R
4
4
VI
Malinowszczyzna
11
M
VIII
Skrzyniec
E
62
3
12
Kolonia
13
Zosin
Z
36
Kępa Borzechów
14
E
200
200
19
I
Kępa Borzechów
15
E
158
2
II
16
Kol. Borzechów I
R
82
82
Kol. Borzechów
17 Borzechów
E
203
149
5
II
Lp.
Gmina
18
19
Bychawa
20
21
22 Garbów
23
24
Nazwa złoża
Majdan
Skrzynecki II
Kol. Wola Duża
Zdrapy
Borków
Marianka
Karolin
Wola
Przybysławska
R
34
34
-
Z
Z
R
R
M
28
14
173
-
14
173
-
-
T
179
111
-
45
Uwagi
eksploatacja
zakończona;
wyrobisko
przeznaczone
na staw
Lp.
Gmina
Nazwa złoża
Wola
Przybysławska I
Wola
Przybysławska II
Dominów I
25
26
27
28
Stan
Zasoby
Wydobycie
bilansowe
darowania
słowe
R
143
-
-
R
103
-
-
R
42
27
-
Mętów I
Z
2
-
-
Wilczopole I
Zemborz. Prawiedniki
Skrzynice III
Skrzynice V
Skrzynice VI
Radawiec Duży
Z
16
-
-
R
341
-
-
Z
Z
E
Z
5
13
19
-
-
4
-
Głusk
29
30
31
32 Jabłonna
33
34
35 Konopnica
36
37
Radawiec Duży
II
Zemborzyce
Kol. Radawczyk
Kol. Radawczyk
38
I
Majdan
39
Niedrzwica Krężnicki I
40 Duża
Niedrzwica Duża
Niedrzwica Duża
41
II
Niedrzwica Duża
42
III
43 Niemce
Kolonia Nasutów
Majdan
44
Krasieniński I
Niemce45
Petroprofit
R
573
529
-
R
Z
573
45
-
-
E
444
-
2
Z
1
-
-
Z
-
-
-
R
11
-
-
R
18
-
-
Z
824
-
-
Z
65
-
-
Z
133
-
-
46
Uwagi
eksploatacja
zakończona;
sporządzono
dokumentację
rekultywacji
eksploatacja
zakończona;
w wyrobisku
składowane są
pyły
dymnicowe
z Elektrociepłownii
LublinWrotków
Lp.
46
Gmina
Nazwa złoża
Pryszczowa Góra
I
Pryszczowa Góra
II
Pryszczowa Góra
III
Pryszczowa Góra
IV
Pryszczowa Góra
VI
Pryszczowa Góra
VII
Pryszczowa Góra
VIII
Osówka I
Osówka II
Osówka III
Osówka IV
Osówka V
Osówka VI
Osówka VII
Borkowizna
Kol. Kiełczewice
Dolne I
Strzyżewice Osmolice I
Strzyżewice
Dębina
Żabia Wola
Stan
Zasoby
Wydobycie
bilansowe
darowania
słowe
E
3871
3871
353
Z
10
-
-
T
432
-
-
R
17
16
-
Z
86
-
-
R
300
206
-
T
314
143
-
E
E
R
E
R
R
E
Z
750
108
753
98
6421
344
58
143
353
80
58
-
90
15
96
53
-
Z
17
-
-
Z
7
-
-
T
42
-
-
Z
-
-
-
Gaj Stary I
Z
27
-
-
66
67
Kol. Łubki
Sporniak
R
R
8
15
8
7
-
68 Wólka
Łuszczów
Z
-
-
-
69
70
71
Łuszczów II
ŁuszczówIII
Łuszczów IX
R
R
Z
82
39
25
70
31
-
-
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
Uwagi
Wojciechów
47
Wyeksploatowane
Lp.
Gmina
Nazwa złoża
Stan
Zasoby
Wydobycie
bilansowe
darowania
słowe
72
Łuszczów PodKijany
Z
12
-
-
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
Łuszczów V
Łuszczów VI
Łuszczów VII
Łuszczów VIII
Łuszczów X
Łuszczów XI
Łuszczów XII
Turka
Turka I
Turka II
Turka III
R
R
R
R
R
E
E
R
R
Z
Z
118
22
31
63
22
13
24
38
27
8
2
104
17
27
63
22
38
27
-
16
18
-
84
Turka IV
R
23
-
-
Tabela 10.
Uwagi
eksploatacja
zakończona;
wyrobisko
wykorzystywane do
składowania
urobku przez
KWK
Bogdanka
Udokumentowane w 2003r.
Surowce ilaste ceramiki budowlanej (tys. m3).
Zasoby
Stan
Wydobycie
Lp. Gmina
Uwagi
zagospobilansowe przemysłowe za 2012 r.
darowania
1
Bychawa
Z
149
Bychawa
2
Bychawa II
Z
22
3
Garbów
Z
187
Garbów
4
Garbów I
R
1
5 Jastków
Dębówka
R
966
6 Konopnica Płouszowice
R
1317
Niedrzwica Niedrzwica
7
R
385
Duża
Kościelna
8 Wólka
Rudnik I
Z
21
9 Wysokie
Biskupie
Z
59
Nazwa
złoża
48
Tabela 11.
Zasoby
Stan
Wydobycie
zagospowydobywalne przemysłowe za 2012 r.
darowania
Ciecierzyn
E
502,84
290,41
16,38
Mełgiew A
Wólka
i Mełgiew
E
846,57
218,73
26,67
B
Lp. Gmina
1
2
Tabela 12.
Lp.
1
2
3
Nazwa
złoża
Uwagi
Wapienie i margle dla przemysłu wapienniczego (tys. ton)
Nazwa Stan zagospoZasoby
Wydobycie
Uwagi
złoża
darowania bilansowe przemysłowe za 2012 r.
Kłodnica
T
17
Borzechów Górna
Zakącie
E
619
1
Wólka
Kamień
Z
509
Gmina
Tabela 13.
Lp.
Gmina
1
Jastków
4.
Gaz ziemny (mln m3).
Surowce ilaste do produkcji kruszywa lekkiego (tys. m3)
Zasoby
Wydobycie
Nazwa Stan zagospoUwagi
złoża
darowania bilansowe przemysłowe za 2012 r.
Dębówka
P
3511
-
OPIS I OCENA AKTUALNEGO STANU
NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY/ZAGROŻENIA
ŚRODOWISKA,
4.1. Stan wód powierzchniowych i podziemnych
Według podziału Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, obszar powiatu
lubelskiego w całości należy do dorzecza Wisły. Obszar dorzecza Wisły podzielony jat na
cztery regiony wodne Dolnej Wisły, Środkowej Wisły, Górnej Wisły i Małej Wisły.
Rzeki powiatu, jak i całego województwa zasilają Region Środkowej Wisły, który
obejmuję swoim zasięgiem całą zlewnie Wisły na odcinku od ujścia Sanu do Włocławka.
Wody powierzchniowe powiatu lubelskiego zostały wydzielone na podstawie
Jednolitych Części Wód Powierzchniowych (JCWP). Typologia wydzieleń JCWP została
wyszczególniona na podstawie uwarunkowań abiotycznych, które wnikają na zróżnicowanie
występowania organizmów żywych. Wpływ na różnorodność mają:
− położenie geograficzne,
− wysokość bezwzględna,
− geologia terenu,
− morfologia terenu (KGZW).
Rzeką, która odwadnia największą część obszaru powiatu lubelskiego, wraz
z poszczególnymi dopływami jest Bystrzyca, która przepływa przez gminę Strzyżewice,
miasto Lublin i gminę Wólkę. Według podziału JCWP odcinek Bystrzycy przepływający
przez powiat podzielony jest na cztery części, zróżnicowane pod względem wydzielenia
JCWP. Do Bystrzycy na terenie powiatu lubelskiego uchodzi siedem cieków. Patrząc zgodnie
z biegiem nurtu są to:
49
− Kosarzewka, do której wpadają: Gałęzówka i Dopływ z Osowej, lewostronny
dopływ Bystrzycy wpadający do niej na terenie gminy Strzyżewice,
− Ciemięga, do której wpadają: Nędznica wraz
Dopływem spod Majdanu
Sobieszyńskiego, Krężniczanka wraz Dopływem z Motycza i Radawca Dużego,
lewostronny dopływ,
− Czerniejówka wraz z Dopływem ze Skrzynic, prawostronny dopływ,
− Czechówka wraz z Dopływami z Motycza i Konopnicy, lewostronny dopływ,
− Dopływ spod Świdnika, prawostronny dopływ,
− Ciemięga, wraz z Dopływem spod Skubichy, Dopływem z Jastkowa i Boruszyna,
lewostronny dopływ,
− Dopływ z Łuszczowa I, lewostronny dopływ.
Giełczewka wraz z dopływami bierze swój początek na terenie gminy Wysokie,
wpada do niej Dopływ spod Józefina i Krzczonowa oraz Radomirka do której uchodzą
Kosarzewianka, Bełza i Olszanka. Giełczewka płynie początkowo z zachodu na wschód, po
czym zmienia kierunek południowo-wschodni, jest lewostronnym dopływam rzeki Wieprz .
Minina wraz z dopływami Krzyworzeką i Ciemięgą wypływaj z gminy Niemce, jest to
lewostronny dopływ rzeki Wieprz.
Rzeki przepływające przez gminy w zachodniej część powiatu lubelskiego
(Borzechów, Bełżyce Wojciechów i Garbów) są bezpośrednimi dopływami rzeki Wisły:
− Chodelka, do której uchodzą: Dopływ z Kol. Borzechów, Zalesianka, Chodlik
i Dopływ spod Wronowa, prawostronny dopływ Wisły,
− Bystra, biorąca początek na terenie gminy Wojciechów, uchodzą do niej: Dopływ
z Wojciechowa oraz Czerka, która zasilana jest przez jeden ciek - Dopływ
z Łubek. Jest to prawostronny dopływ Wisły,
− Kurówka na obszarze gminy Garbów zasilana jest przez dwa cieki: Dopływ
z Bogucina i Gutanowa, lewostronny dopływ Wisły,
Białka bierze swój początek na terenie gminy Garbów, gdzie zasilana jest dodatkowo
przez Dopływ spod Stegn. Na pograniczu gminy Garbów i Adamów płynie dopływ
z Amelina, który zasila Syroczankę, która jest prawym dopływem Białki i wchodzi w ten sam
skład JCWP.
Por przepływa przez gminę Zakrzew i Wysokie, na tym obszarze jest dodatkowo
zasilany przez: Dopływ spod Tarnawki wraz z Dopływem spod Zakrzewa, Wierzbówkę wraz
z Dopływem spod Guzówki. Por jest lewobrzeżnym dopływem Wieprza. Na terenie gminy
płynie z zachodu na wschód.
Wydzielenia JCWP wg załącznika nr 2 do „Planu gospodarowania wodami na
obszarze dorzecza Wisły” przedstawiono poniżej.
JCWP Białka płynie wzdłuż zachodniej granicy gminy Garbów, następnie zmienia
swój bieg w kierunku zachodnim, wpływając do gminy Markuszów. Białka zasilana
dodatkowo prawobrzeżnym Dopływem spod Stegn.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Białka:
− Kategoria wód (cieki naturalne, jezioro) –ciek naturalny,
− Typ – Potoki i strumienie na obszarach będących pod wpływem procesów
torfotwórczych (23),
− Europejski Kod JCWP – PLRW200023239249,
− Scalona część wód – SW0109,
− Obszar dorzecza (kod i nazwa) – 2000, obszar dorzecza Wisły,
− Region wodny – region wodny środkowej Wisły,
− Ekoregion – Równiny Wschodnie (16),
50
−
−
−
−
−
−
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej – RZGW w Warszawie,
Status – silnie zmieniona część wód,
Ocena stanu – dobry,
Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych – zagrożona,
Derogacje - 4(4) – 1,
Uzasadnienie - Wpływ działalności antropogenicznej na stan JCW generuje
konieczność przesunięcia w czasie osiągnięcia celów środowiskowych z uwagi na
brak rozwiązań technicznych możliwych do zastosowania w celu poprawy stanu
JCW.
Wydzielenie JCWP Bystrzyca do Kosarzewki, rozłożone jest na obszarze 5 jednostek
administracyjnych: Bychawa Miasto, Bychawa Gmina, Jabłonna, Krzczonów i Strzyżewice.
Na tym odcinku na terenie gminy Strzyżewice oprócz Kosarzewki nie uchodzi żaden inny
dopływ znajdujący się w rejestrze KZGW. Przez teren gminy Bychawa przepływa
Kosarzewka mająca swoje źródła na terenie Krzczonów i Gałęzówka lewobrzeżny dopływ
Kosarzewki. Do Kosarzewki uchodzi prawostronny Dopływ z Lewadnowczyzny.
W północnej części gminy Bychawa swoje ujście w Kosarzewce ma dopływ z Osowej, który
bierze swój początek na terenie gminy Bychawa i w dużej części swojego płynie na
pograniczu gmin Bychawa i Jabłonna.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Bystrzyca do Kosarzewki:
− Typ – Potok wyżynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym na lessach
i lessopodobnych (6),
− Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej – RZGW w Warszawie,
− Status – naturalna część wód,
− Ocena stanu – dobry,
− Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych – zagrożona,
− Derogacje - 4(4) – 1,
− Uzasadnienie - Derogacje czasowe - brak możliwości technicznych; planowane
inwestycje z zakresu ochrony przeciwpowodziowej - Odbudowa (kształtowanie
przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta rzeki
Kosarzewka w km 0+000-24+000 w latach 2010-2012.
JCWP na odcinku Bystrzyca od Kosarzewki do zbiornika Zemborzyckiego znajduje
się na terenie Gminy Strzyżewice i miasta Lublin. Na tym odcinku Bystrzycy nie uchodzi do
niej żaden inny ciek.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Bystrzyca od Kosarzewki do
zbiornika Zemborzyckiego:
− Typ – Mała rzeka wyżynna węglanowa (9),
51
−
−
−
−
−
−
Status – naturalna część wód,
Ocena stanu – zły,
Derogacje - 4(4) – 1,
Uzasadnienie - Wpływ działalności antropogenicznej na stan JCW generuje
JCW.
Zbiornik Zemborzyce
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Zbiornik Zemborzyce:
− Typ – Typ nieokreślony (0),
− Status – silnie zmieniona część wód,
− Ocena stanu – zły,
− Derogacje - 4(4) – 3,
− Uzasadnienie - Wpływ działalności antropogenicznej na stan JCW (funkcja JCW,
sposób zagospodarowania zlewni) generuje konieczność przesunięcia w czasie
osiągnięcia celów środowiskowych,
Bystrzyca od Zbiornika Zemborzyckiego do ujścia. Ten odcinek Bystrzycy znajduje
się w całości w granicach administracyjnych miasta Lublin.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Bystrzyca od zb. Zemborzyckiego
do ujścia:
− Typ – Średnia rzeka wyżynna - wschodnia (15),
− Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej – RZGW w Warszawie.
− Derogacje - 4(4) 1,
− Uzasadnienie - Wpływ działalności antropogenicznej na stan JCW generuje
JCW.
52
Jednostka JCWP Bystra do dopływu z Wąwolnicy bierze swój początek na terenie
gminy Wojciechów. W obrębie gminy wpadają do niej prawobrzeżny dopływ
z Wojciechowa, Czerka, wraz z dopływem z Łubek.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Bystra do dopływu z Wąwolnicy:
− Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych – niezagrożona.
Ciemięga jest lewobrzeżnym dopływem Bystrzycy, płynie przez teren pięciu gmin,
idąc od źródła do ujścia jest to Konopnica, Wojciechów, Jastków, Niemce i Wólka. JCWP
Ciemięga dzieli się na rzekę o tej samej nazwie oraz trzy dopływy, dwa prawobrzeżne:
Dopływ spod Skubichy ze źródłem zlokalizowanym na terenie gminy Konopnica i Dopływ
spod Jastkowa, ze źródłem na terenie gminny Jastków. W gminie Niemce do Ciemięgi wpada
lewobrzeżny Dopływ z Boruszyna.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Ciemięga:
− Kategoria wód (cieki naturalne, jezioro) – ciek naturalny,
− Derogacje - 4(4) – 1,
JCW.
JCWP Czechówka przepływa przez obszar gmin Jastków i Konopnica oraz miasta
Lublin. Główny ciek Czechówka bierze swój początek w na terenie gminy Jastków, skąd
płynie w kierunku wschodnim do ujścia w rzece Bystrzyca, które znajduje się na obszarze
miasta Lublin. Do JCWP Czechówka uchodzą dwa prawobrzeżne cieki Dopływ z Motycza
i Dopływ z Konopnicy, których źródła znajdują się na terenie Konopnicy.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Czechówka:
53
− Derogacje - 4(4) – 1,
− Uzasadnienie - Stopień zanieczyszczenia wód spowodowanego rodzajem
zagospodarowania zlewni, uniemożliwia osiągnięcie założonych celów
środowiskowych. Brak jest środków technicznych umożliwiających przywrócenie
odpowiedniego stanu wód w wymaganym okresie czasu.
Ciemięga, to jednostka JCWP wydzielona jest na obszarze gmin Bełżyce, Niedrzwica
Duża oraz znajdującej się poza obszarem powiatu lubelskiego gminy Wilkołaz. W skład
JCWP wchodzą cieki: Krężniczanka, Dopływ z Matczyna, Dopływ z Radawczyka Dużego
i Dopływ spod Majdanu Sobieszyńskiego.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Ciemięga:
− Derogacje - 4(4) – 1,
JCW.
Chodelka bierze swój początek w południowej części gminy Borzechów, jako
jednostka JCWP nosi nazwę Chodelka do dopływu spod Wronowa. Dopływ spod Wronowa
rozpoczyna swój bieg na terenie Gminy Bełżyce i jest jej prawobrzeżnym dopływem.
W granicach administracyjnych Gminy Borzechów do wydzielonego JCWP wpadają jeszcze
dwa prawobrzeżne cieki: Dopływ spod Kol. Borzechów i Zalesianka, która wypływa z gminy
Bełżyce oraz lewobrzeżny Chodlik, który wpada do Chodelki na terenie gminy Chodel.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Chodelka do dopł. spod Wronowa:
54
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Europejski Kod JCWP – PLRW20006237436,
Scalona część wód – SW0104,
Obszar dorzecza (kod i nazwa) – 2000, obszar dorzecza Wisły,
Region wodny – region wodny środkowej Wisły,
Ekoregion – Równiny Wschodnie (16),
Ocena stanu – dobry,
Derogacje - 4(4) – 1/4(7)-1,
Uzasadnienie - Derogacje czasowe - brak możliwości technicznych; planowane
inwestycje z zakresu ochrony przeciwpowodziowej - rozbudowa wału
przeciwpowodziowego Rzeki Wisły w dolinie Opolskiej w km 19+840-23+360
i obwałowania wstecznego prawego rzeki Chodelki w latach 2007-2012.
JCWP Czerniejówka zaczyna swój bieg w gminie Jablonna i płynie przez gminę Głusk
oraz miasto Lublin. W południowej części gminy Głusk do Czerniejówki uchodzi
prawobrzeżny dopływ ze Skrzynic, którego źródła znajdują się na terenie gminy Jabłonna.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Czerniejówka:
− Region wodny – region wodny środkowej Wisły.
JCWP Dopływ z Łuszczowa I jest prawostronnym dopływem rzeki Bystrzyca, bierze
swój początek w północnej części gminy Wólka.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Dopływ z Łuszczowa I:
JCWP Dopływ spod Świdnika, lewostronny dopływ rzeki Bystrzycy wypływa z terenu
gminy Wólka i płynie na granicy miasta Lublin i gminy Wólka.
55
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Dopływ spod Świdnika:
− Status – naturalna cześć wód,
JCWP Giełczewka od źródeł do Radomirki - na tą część wód powierzchniowych
rzecznych składa się siedem cieków. Giełczewka bierze swój początek na terenie gminy
Wysokie, tu też uchodzi do niej Dopływ spod Józefina, następnie płynie przez gminę
Krzczonów, gdzie wpada do niej Dopływ spod Krzczonowa. Na tym odcinku rzeka płynie
z zachodu na wschód, na pograniczu gminy Krzczonów i Żółkiewka (powiat zamojski) oraz
Żółkiewka Rybczewice (powiat świdnicki). Na terenie gminy Rybczewice do Giełczewka
uchodzi drugi większy dopływ wchodzący w skład JCWP Giełczewka Radomirka, która wraz
ze swoimi dopływami bierze początek na terenie gminy Krzczonów. Patrząc od północy są to
cieki Olszanka, Bełza, Kosarzewka.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Giełczewka od źródeł do
Radomirki:
− Derogacje – 4(4) – 1,
JCW.
JCWP Kurówka od źródeł do Białki, bez Białki, bierze swój początek na terenie
gminy Garbów i zasilana jest dwoma lewobrzeżnymi dopływami: Dopływ z Bogucina
i Dopływ z Butanowa.
56
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Kurówka od źródeł do Białki bez
Białki:
− Derogacje – 4(4) – 1,
− Uzasadnienie – Wpływ działalności antropogenicznej na stan JCW generuje
JCW.
JCWP Minina od źródeł do Ciemięgi wypływa z gminy Niemce. W jej skład wchodzą
cieki: Minina, Ciemięga i Krzyworzeka.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Minina od źródeł do Ciemięgi:
Por do Wierzbówki bierze swój początek na terenie gminy Batorz. W granicach
administracyjnych. powiatu lubelskiego płynie przez obszar gmin Zakrzew i Wysokie.
Zasilany jest przez dwa lewobrzeżne dopływy: Dopływ spod Tarnawki, zasilany dodatkowo
Dopływem spod Zakrzewa i Wierzbówka, zasilana Dopływem spod Guzówki.
Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) – Por do Wierzbówki:
− Europejski Kod JCWP – PLRW2000,62417449,
57
−
−
−
−
Ocena stanu – zły,
Ocena ryzyka nieosiągnięcia celów środowiskowych – niezagrożona.
W powiecie lubelskim dla 17 JCWP w 9 przypadkach stan ocenia się jako zły,
w 6 przypadkach ocena stanu jest dobra, co stanowi ok. 35,3 %. Dobry stan wód
powierzchniowych występuje w JCWP: Białka, Bystrzyca do Kosarzewki, Ciemięga,
Chodelka, Giełczewka od źródeł do Radomirki, Kurówka od źródeł do Białki, bez Białki.
Z analizy danych pochodzących z Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej wynika że
położenie powiatu lubelskiego względem Jednolitych Powierzchni Wód Podziemnych nie jest
równomierne. Obszar administracyjny znajduje się w obrębie trzech jednostek różniących się
wielkością powierzchni oraz pod względem zasobów dyspozycyjnych JCWPd. W skład
JCWPd wchodzą kolejno jednostki o numerach 84, 106, 107. Z analizy danych pochodzących
z KZGW szacuje się że zasoby dyspozycyjne wód podziemnych wynoszą ok. 79,32 tys m3.
Oszacowano to na podstawie zestawienia powierzchni powiatu w stosunku do powierzchni
oraz zasobów dyspozycyjnych JCWPd znajdujących się w obrębie granicy powiatu
lubelskiego.
58
Rysunek 6 Jednolite części wód podziemnych na terenie powiatu lubelskiego
Źródło: opracowanie własne na podstawie zał. nr 4 do” Planu gospodarowania wodami na
obszarze dorzecza Wisły”
59
Poniżej przedstawiono charakterystykę poszczególnych JCWPd, w tym stan ich
jakości.
Nazwa JCWPd – 84:
− Europejski kod JCWPd - PLGW230084,
− Region wodny - region wodny Środkowej Wisły,
− Kod, Nazwa – 2000, obszar dorzecza Wisły,
− Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej (RZGW) - RZGW w Warszawie,
− Ekoregion - Równiny Wschodnie (16),
− Ocena stanu ilościowego, chemicznego – dobry,
− Ocena ryzyka – niezagrożona.
Nazwa JCWPd – 106:
− Ocena stanu ilościowego, chemicznego – dobry,
− Ocena ryzyka – niezagrożona.
Nazwa JCWPd – 107:
− Ocena stanu ilościowego, chemicznego – zły (w subczęści), dobry
− Ocena ryzyka – zagrożona,
− Derogacje – 4(4) – 1,
− Uzasadnienie derogacji – ze względu na znaczący pobór wody z poziomu
kredowego przez ujęcia aglomeracji lubelskiej.
Ogólny stan wód podziemnych dla powiatu lubelskiego jest dobry. Jedynie
w przypadku jednostki o nr 107 stan ilościowy jest zły. Spowodowanie to jest lokalnym
oddziaływaniem aglomeracji lubelskiej i zwiększonym przez nią poborem wody.
Tabela 14. Zadania z zakresu wód powierzchniowych i podziemnych zrealizowane przez
gminy w latach 2011 – 2012
L.p.
1.
Gmina
Bełżyce
Nazwa zadania
2011 r.
2012 r.
„Przebudowa i uregulowanie gospodarki wodno- ściekowej
w dolinie rzeki Krężniczanki”- przebudowa oczyszczalni ścieków
w Bełżycach, budowa sieci wodociągowej przy ul. Kościuszki,
Wzgórze, Kopernika oraz w m. Krężnica Okrągła (długość sieci
17,07 km), budowa sieci kanalizacyjnej przy ul. Kościuszki,
Wzgórze, Kopernika oraz w m. Krężnica Okrągła (długość sieci
28,99 km)
Budowa indywidualnych
systemów oczyszczania ścieków systemów oczyszczania ścieków
60
L.p.
Gmina
2.
Borzechów
3.
Bychawa
4.
Garbów
5.
Głusk
6.
Jabłonna
7.
Jastków
8.
Konopnica
9.
Krzczonów
Nazwa zadania
2011 r.
2012 r.
(przydomowe oczyszczalnie
ścieków) – 14 szt.
Gmina nie realizowała zadań z tego zakresu
Budowa sieci kanalizacyjnej –
1,54 km
6,90 km
systemów oczyszczania ścieków
Budowa sieci wodociągowej –
0,8 km
6,30 km
Budowa komunalnej
oczyszczalni ścieków
Budowa komunalnej
w m. Jablonna Druga
w m. Jablonna Druga
2,16 km
1,12 km
1,30 km
0,10 km
Inwentaryzacja zbiorników
bezodpływowych na ścieki
(szamba) – 2298 szt.
11,42 km
8,27 km
10,47 km
Gmina nie realizowała zadań
z tego zakresu
61
L.p.
Gmina
Nazwa zadania
2011 r.
2012 r.
1,79 km
Budowa komunalnej
Niedrzwica
10.
Duża
z tego zakresu
Budowa kanalizacji deszczowej
– 0,748 km
1,28 km
6,56 km
Modernizacja komunalnej
systemów oczyszczania ścieków Budowa i modernizacja
11. Niemce
systemów melioracyjnych
0,86 km
12. Strzyżewice
2,38 km
1,07 km
14,91 km
13. Wojciechów
6,09 km
8,73 km
0,65 km
0,64 km
14. Wólka
4,20 km
0,69 km
15. Wysokie
16. Zakrzew
23,38 km
z tego zakresu
62
4.2. Stan czystości powietrza
Powietrze jest mieszaniną gazów oraz cząstek stałych, z których składa się atmosfera
ziemska. Wprowadzone do powietrza substancje, które nie są jej naturalnymi składnikami lub
ich stężenia przekraczają właściwy dla nich zakres, są to zanieczyszczenia powietrza.
Do najważniejszych zanieczyszczeń należą:
• pyły (popioły lotne, sadza, stałe związki organiczne, azbest),
• gazy (tlenki siarki, azotu i węgla, węglowodory, ozon, radon, fluor).
Zanieczyszczenia powietrza najsilniej odczuwalne są w wielkich aglomeracjach
miejskich oraz w ośrodkach przemysłowych. Ze względu na ich bezpośredni wpływ na życie
ludzi poświęca się im coraz więcej uwagi. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń są:
kotłownie, pojazdy samochodowe, a także zakłady przemysłowe, usługowe i stacje paliw.
Zanieczyszczenia emitowane do atmosfery powodują zmianę jej naturalnego składu
chemicznego, struktury termicznej i zakłócają bilans promieniowania słonecznego, stwarzając
zagrożenie dla ludzi i środowiska. W związku z czym konieczne jest systematyczne
kontrolowanie stanu czystości powietrza.
Podstawowymi aktami prawnymi określającymi obowiązki, zasady oraz kryteria
jakości powietrza w Polsce są:
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska - tekst jednolity
(Dz. U. 2013 poz. 1232),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 poz.
1031),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 roku w sprawie
standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U.2011 Nr 95, poz. 558),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r., w sprawie wartości
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2010 Nr 16, poz. 87),
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r., w sprawie wymagań
w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej
wody (Dz. U. Nr 206, poz. 1291).
Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska, Wojewódzki Inspektor Ochrony
Środowiska co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych
strefach. System ocen jakości powietrza prowadzony jest w układzie stref. Zgodnie
z „Wytycznymi do rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonywanej wg zasad
określonych w art. 89 ustawy – Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów
dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE”, od 2010 r. obowiązuje nowy podział na
strefy w województwie lubelskim.: Aglomerację Lubelską i strefę lubelską. Powiat lubelski
należy do strefy lubelskiej.
Standardy jakości powietrza ocenia się wg poniższych klas:
− klasa A – klasa strefy dla zanieczyszczenia o stężeniach poniżej poziomu
dopuszczalnego bądź docelowego,
− klasa B – klasa strefy dla zanieczyszczenia o stężeniach powyżej poziomu
dopuszczalnego lecz nie przekraczających poziomu dopuszczalnego
powiększonego o margines tolerancji,
− klasa C – klasa strefy dla zanieczyszczenia o stężeniach powyżej poziomu
dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji, docelowego, w przypadku
gdy margines tolerancji nie jest określony o stężeniach powyżej poziomu
dopuszczalnego.
− klasa D1 – klasa strefy dla ozonu o stężeniach nie przekraczających poziomu celu
długoterminowego,
63
− klasa D2 – klasa strefy dla ozonu o stężeniach przekraczających poziom celu
długoterminowego.
W 2012 r. ocenę wg kryteriów dotyczących ochrony zdrowia wykonano dla: benzenu,
dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, ołowiu, tlenku węgla, ozonu, pyłu zawieszonego PM10
i PM2,5, arsenu, kadmu, niklu i benzo/a/pirenu.
Przeprowadzona analiza poziomu stężeń zanieczyszczeń za 2012 r. wykazała dobrą
jakość powietrza na terenie powiatu. W strefie lubelskiej stężenia większości zanieczyszczeń:
benzenu, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, pyłu PM2,5, substancji zawartych
w pyle zawieszonym PM10 (ołowiu, arsenu, kadmu, niklu, benzo/a/pirenu) i ozonu według
poziomu docelowego dotrzymywały obowiązujące standardy. W zakresie ww. substancji
strefa lubelska zaliczona została do klasy A.
Przekroczenia dotyczyły poziomu dopuszczalnego 24-godzinnego dla pyłu PM10 na
jednym stanowisku pomiarowym tj. w Puławach przy ul. Skowieszyńskiej. Z tego powodu
strefa lubelska została zaliczona do klasy C, z wyodrębnionym obszarem przekroczeń, jakim
jest teren miasta Puławy.
Na obszarze całego województwa został również przekroczony poziom celu
długoterminowego dla ozonu. Kryterium celu długoterminowego dla ozonu z terminem
osiągnięcia w 2020 r. nie dopuszcza żadnego przekroczenia wartości 120 µg/m3 w roku
kalendarzowym, dlatego ze względu na to kryterium, strefa lubelska została zaliczona do
klasy D2.
W ocenie jakości powietrza za 2012 r. w odniesieniu do kryteriów ochrony roślin,
strefę lubelską podlegającą ocenie i klasyfikacji dla dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu
zaliczono do klasy A. Oznacza to, że na terenie strefy nie stwierdzono przekroczeń poziomu
dopuszczalnego bądź docelowego ww. substancji.
Nie stwierdzono przekroczeń poziomu docelowego dla ozonu określonego
parametrem AOT40, liczonym jako średnia z ostatnich pięciu lat na stacjach w Jarczewie
i Białym Słupie. Nie został dotrzymany poziom celu długoterminowego AOT40 i ze względu
na to kryterium strefa lubelska została zaliczona do klasy D2.
Podsumowując stan powietrza na terenie powiatu lubelskiego można określić jako
bardzo dobry. Wpływ na to ma mała liczba dużych zakładów przemysłowych oraz duża ilość
terenów leśnych i pól uprawnych. Wyższe poziomy zanieczyszczeń występują w rejonie
osiedli mieszkaniowych, gdzie dominują indywidualne źródła ciepła na paliwo stałe z dużą
zawartością siarki oraz wzdłuż głównych tras komunikacyjnych.
W ostatnich latach obserwuje się tendencję do obniżenia się ilości substancji
emitowanych do atmosfery. Związane to jest z wprowadzaniem nowoczesnych urządzeń
redukujących emisję zanieczyszczeń w obiektach produkujących energię cieplną, zmianą
paliw węglowych na paliwa olejowe lub gazowe o znacznie mniejszej zawartości substancji
szkodliwych oraz korzystaniem z odnawialnych źródeł energii (m.in. kolektory słoneczne).
W poniższej tabeli przedstawiono także inne działania z zakresu ochrony powietrza, które
zostały zrealizowane na terenie powiatu lubelskiego w poprzednich latach.
64
Tabela 15. Zadania z zakresu ochrony powietrza zrealizowane przez gminy w latach 2011 –
2012
L.p.
Gmina
1.
Bełżyce
2.
3.
4.
Borzechów
Bychawa
Garbów
5.
Głusk
6.
7.
Jabłonna
Jastków
8.
Konopnica
9.
Krzczonów
10.
Niedrzwica Duża
11.
Niemce
12. Strzyżewice
13. Wojciechów
14. Wólka
15. Wysokie
16. Zakrzew
Nazwa zadania
2011 r.
2012 r.
Projekt pn. „Szkoła na miarę
XXI w.” – kompleksowa
z tego zakresu
modernizacja szkoły
Podstawowej w Babinie
Poprawa dostępności jakości
komunikacji miejskiej
(modernizacja infrastruktury
przystankowej, promowanie
z tego zakresu
korzystania z komunikacji
miejskiej)
Poprawa dostępności jakości
komunikacji miejskiej
(modernizacja infrastruktury
przystankowej, promowanie
z tego zakresu
korzystania z komunikacji
miejskiej) – 3 wiaty
przystankowe
Termomodernizacja
1 budynku użyteczności
z tego zakresu
publicznej
Termomodernizacja
Termomodernizacja
6 budynków użyteczności
6 budynków użyteczności
publicznej
publicznej
Montaż 5 kolektorów
słonecznych na obiektach
z tego zakresu
użyteczności publicznej
65
4.3. Emisje hałasu
Hałas jest czynnikiem, który w znacznym stopniu wpływa na jakość warunków
zamieszkania i wypoczynku człowieka. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
około 40% ludności w Unii Europejskiej jest narażone na hałas drogowy przekraczający
55 dB.
W świetle definicji zawartej w ustawie Prawo ochrony środowiska – tekst jednolity
(Dz. U. 2013, poz. 1232) przez pojęcie hałasu rozumie się dźwięki o częstotliwości od 16 Hz
do 16 000 Hz (16 kHz), które należy traktować jako zanieczyszczenie energetyczne
środowiska.
Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego
środowiska, w szczególności poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub
co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do
dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku oraz rodzaje terenów przeznaczonych do
ochrony akustycznej określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r.
w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku – tekst jednolity (Dz. U. 2014
poz. 112).
Zgodnie z rozporządzeniem ochronie akustycznej podlegają tereny zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej, wielorodzinnej i zagrodowej oraz tereny szpitali, szkół,
domów opieki społecznej, uzdrowisk oraz tereny rekreacyjno – wypoczynkowe.
Państwowy Zakład Higieny, na podstawie ankiet, opracował także subiektywną skalę
uciążliwości hałasu. Wynika z niej, że najbardziej dokuczliwy jest hałas komunikacyjny.
Znaczny wpływ na utrzymanie klimatu akustycznego ma hałas sąsiedzki, osiedlowy a także
hałas przemysłowy. Dlatego grupą najbardziej narażoną na hałas są mieszkańcy miast oraz
miejscowości położonych wzdłuż ruchliwych tras komunikacyjnych i w pobliżu niektórych
obiektów przemysłowych.
Subiektywną skalę uciążliwości hałasu komunikacyjnego, opartą na wynikach badań
Państwowego Zakładu Higieny przedstawia poniższa tabela:
mała uciążliwość
średnia uciążliwość
duża uciążliwość
bardzo duża uciążliwość
LAeq< 52 dB
52 dB < LAeq ≤ 62 dB
63 dB ≤ LAeq ≤ 70 dB
LAeq > 70 dB
4.3.1. Hałas komunikacyjny
Hałas drogowy jest głównym źródłem zakłóceń klimatu akustycznego środowiska na
terenie powiatu lubelskiego. Poziom hałasu komunikacyjnego zależy od czynników takich
jak:
natężenie ruchu pojazdów,
prędkość pojazdów,
stan techniczny pojazdów,
struktura ruchu (udział pojazdów ciężkich w potoku ruchu),
rodzaj i stan nawierzchni,
niweleta podłużnej,
płynności ruchu,
rodzaju otaczającej zabudowy.
W analizach stanu klimatu akustycznego dla hałasu drogowego (ulicznego) stosuje się
tzw. wskaźnik presji motoryzacji na środowisko. Wskaźnik ten wiąże potoki ruchu
66
samochodowego z gęstością infrastruktury (drogowej), dzięki czemu jego wartość jest
proporcjonalna do zagrożenia hałasem.
Wartość wskaźnika presji motoryzacji wzrasta systematycznie, co powoduje stały
wzrost zagrożenia hałasem drogowym w Polsce. Zjawisko to jest związane ze zmianami
długości dróg sieci komunikacyjnej i wzrostem gęstości tych szlaków komunikacji oraz
przyrostem liczby pojazdów.
Wskaźnik presji motoryzacji został opracowany w Zakładzie Akustyki Środowiska
IOŚ i jest wyrażany wzorem:
Zm =
dQw, śr
S
gdzie:
S - rozpatrywany obszar (województwo, gmina, miasto etc.), km2,
d - długość dróg kołowych na danym obszarze, km
Qw,śr - średnioważone natężenie ruchu w sieci dróg na danym obszarze, poj./h.
Wskaźnik presji motoryzacji na środowisko w województwie lubelskim w 2008 r. był
stosunkowo niski (wynosił poniżej 1,5), co w skali kraju pozwala zaliczyć powiat lubelski do
obszarów o niewielkim zagrożeniu hałasem komunikacyjnym.
Informacje na temat sieci dróg w powiecie lubelskim zaczerpnięto z opracowania:
„Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla terenów poza
aglomeracjami położonych wzdłuż odcinków dróg” (Lublin, 2013).
Powiat lubelski jest ważnym węzłem komunikacji drogowej w regionie. Przez teren
powiatu przebiegają główne szlaki tranzytowe: drogi krajowe Nr 17, Nr 12, Nr 82, a także
drogi wojewódzkie: Nr 835 i Nr 830.
Droga krajowa Nr 12 , która na odcinku 57 km, od Kurowa do Piask, przebiega
wspólnie z drogą krajową Nr 17. Obecnie droga krajowa Nr 17/12 Kurów – Lublin przebiega
przez gminy Garbów i Jastków. W rejonie drogi znajduje się luźna zabudowa zagrodowa oraz
tereny niezabudowane, głównie użytki rolne, łąki i nieużytki.
Droga krajowa Nr 19 przebiega przez gminy: Niemce, Konopnica i Niedrzwica Duża,
w których ruch odbywa się w bezpośrednim sąsiedztwie terenów zabudowy mieszkaniowej.
Droga krajowa Nr 82 Lublin – Łuszczów jest drogą tranzytową na trasie Lublin –
Cyców – Włodawa – granica Państwa, przebiega przez tereny zabudowane, mieszkaniowe
i usługowe oraz w pobliżu obiektów użyteczności publicznej.
Droga krajowa Nr 835 w odcinku Lublin – Głuszczyzna w powiecie lubelskim
przebiega przez tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej i handlowej, szkół i innych
obiektów użyteczności publicznej.
Droga wojewódzka Nr 830, łącząca Lublin z Nałęczowem i Kazimierzem Dolnym
znajduje się w gminie Jastków i przebiega przez tereny zabudowy mieszkaniowej,
usytuowanej w bliskiej odległości od drogi.
Stan klimatu akustycznego w zakresie hałasu komunikacyjnego określono w oparciu
o Mapy akustyczne dla dróg krajowych o ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów wykonane
w 2012 r. – warstwy: mapa imisyjna dla LDWN, mapa imisyjna dla LN, dostępne pod
adresami:
1)http://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/pub/guest/AK_2a_Mapa_imisji_Ldwn_oraz_zagr
_spec/MapServer/WMSServer
2)http://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/pub/guest/AK_2b_Mapa_imisji_Ln_oraz_zagr_sp
ec/MapServer/WMSServer
Wskaźniki LDWN i LN mają zastosowanie w prowadzeniu długookresowej polityki
w zakresie ochrony środowiska przed hałasem. Wskaźnik LDWN prezentuje długookresowy
67
średni poziom dźwięku A wyrażony w decybelach [dB], wyznaczony w ciągu wszystkich dób
w roku, z uwzględnieniem pory dnia od godz. 600 – 1800, pory wieczoru od godz. 1800 – 2200
oraz pory nocy od godz. 2200 – 600. Wskaźnik LN prezentuje długookresowy średni poziom
dźwięku A wyrażony w decybelach [dB], wyznaczony w ciągu wszystkich pór nocy w roku
od godz. 2200 – 600.
Wskaźnik LDWN
Drogi krajowe (ekspresowe) Nr 17, Nr 12 – imisja hałasu wyrażona zasięgiem izofony
LDWN 55 dB(A) charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem, głównie z uwagi na
ukształtowanie terenu i otoczenie trasy, wahając się od ok. 150 metrów do ponad 700 m od
osi jezdni (przeciętnie ok. 500 m).
Droga krajowa nr 19 – minimalny zasięg izofony 55 dB(A) w otoczeniu trasy wynosi
ok. 130 m od osi jezdni, maksymalnie dochodzi do ok. 430 m, przeciętnie ok. 280 m,
Droga krajowa Nr 82 – minimalny zasięg izofony 55 dB(A) w otoczeniu trasy wynosi
ok. 80 m od osi trasy, maksymalnie dochodzi do ok. 270 m, przeciętnie ok. 220 – 230 m,
Wskaźnik LN
Drogi krajowe (ekspresowe) Nr 17, Nr 12 – imisja hałasu wyrażona zasięgiem izofony
LN 55 dB(A) waha się od ok. 30 metrów do ponad 280 m od osi jezdni (przeciętnie
ok. 200 m).
Droga krajowa nr 19 – minimalny zasięg izofony 55 dB(A) w otoczeniu trasy wynosi
ok. 30 m od osi jezdni, maksymalnie dochodzi do ok. 130 m, przeciętnie ok. 90 – 110 m,
Droga krajowa Nr 82 – minimalny zasięg izofony 55 dB(A) w otoczeniu trasy wynosi
ok. 20 m od osi jezdni, maksymalnie dochodzi do ok. 80 m, przeciętnie ok. 50 m,
Na terenie powiatu lubelskiego planowane są modernizacje lub rozbudowy zarówno
dróg krajowych, gminnych jak i powiatowych, które wpłyną korzystnie na stan klimatu
akustycznego analizowanego obszaru.
Modernizacja tras będzie dużym udogodnieniem dla ich użytkowników (lepsza
nawierzchnia, większa przepustowość), jak również dla mieszkańców terenów przylegających
do dróg. Przyczyni się do zmniejszenia uciążliwości drgań wywołanych ruchem drogowym ze
względu na polepszenie stanu nawierzchni, stabilności korpusu drogowego oraz płynności
jazdy. Zwiększenie płynności ruchu znajduje swe konsekwencje w redukcji hałasu
powodowanego częstym hamowaniem i przyspieszaniem pojazdów.
Remont i wymiana nawierzchni dróg, przez eliminację ubytków i nierówności wpływa
korzystnie na klimat akustyczny otoczenia. Ograniczenie emisji hałasu związane
z polepszeniem stanu nawierzchni szacuje się na ok. 2-3 dB.
4.3.2. Hałas kolejowy
Hałasem kolejowym jest hałas powstający podczas ruszania, jazdy i zatrzymywania
się pojazdów szynowych. Podstawowy wpływ na emisję hałasu powodowanego przez ruch
kolejowy do środowiska mają: jakość taboru, prędkość i długość składu oraz rodzaj i stan
infrastruktury. Obecnie eksploatowany w Polsce tabor jest w znacznym stopniu przestarzały
i zużyty. W 2009 r. średni wiek eksploatowanych przez polskie koleje lokomotyw przekraczał
30 lat, wagonów towarowych – 25 lat, a wagonów pasażerskich – 27 lat.
Nowoczesne rozwiązania zestawów kołowych i hamulcowych jak też nowe
rozwiązania torowiska z systemami antyhałasowymi oraz przeciwdrganiowymi wprowadzane
są w transporcie pasażerskim najczęściej dalekobieżnym.
W przypadku taboru towarowego praktycznie brak jest tego typu rozwiązań,
a nadmierne wyeksploatowanie nawierzchni torowej, powodujące mikropęknięcia,
rozluźnienie elementów łączących oraz faliste zużycie szyn dodatkowo pogarsza stan klimatu
akustycznego. Ww. czynniki mogą zwiększać hałas pochodzący od ruchu kolejowego nawet
68
o 10 dB. Czynnikami wpływającymi na oddziaływanie źródeł hałasu kolejowego są warunki
topograficzne terenu i geometrii trasy, charakter ruchu (towarowy, pasażerski, mieszany),
płynność oraz szybkość ruchu przewozowego, a także urbanistyczno – architektoniczne
rozplanowanie zabudowy w terenie, w którym odbywa się ruch.
Gęstość sieci kolejowych, eksploatowanych na terenie województwa lubelskiego
wynosi zaledwie 2,3 km/100 km2 (długość sieci – 38,5 km, powierzchnia powiatu – 1679
km2). Zagrożenie hałasem związane z działalnością kolei na terenie powiatu jest niewielkie
i ma charakter lokalny.
W 2010 r., według danych PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zakład Linii Kolejowych
w Lublinie, strukturę ruchu stanowiły pociągi osobowe, pospieszne lokalne i dalekobieżne
oraz towarowe.
Łączna ilość przejazdów na linii nr 7 (Warszawa Wschodnia Osobowa - Dorohusk),
zlokalizowanej na terenie powiatu lubelskiego wynosiła około 20 pociągów w porze dziennej
i około 5 w porze nocnej, przy średniej prędkości 100 km/h.
W 2010 r. dla PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zakład Linii Kolejowych w Lublinie
wykonano pomiary krótkookresowe hałasu kolejowego. W obrębie powiatu lubelskiego
badania prowadzono na 2 odcinkach: Sadurki – Motycz i Motycz – Lublin.
Wyniki pomiarów wykazały, iż w punkcie pomiarowym na odcinku Sadurki – Motycz
nie występują przekroczenia poziomu dopuszczalnego, z kolei w punkcie na odcinku Motycz
– Lublin przekroczenie w porze nocy wynosiło 4 dB(A).
4.3.3. Hałas przemysłowy
Badania hałasu przemysłowego prowadzone są na kilku płaszczyznach. Są to:
planowa działalność kontrolna,
badania interwencyjne związane ze zgłoszeniami uciążliwości hałasu (WIOŚ),
wymagania – np. zapisy w pozwoleniach zintegrowanych, które zobowiązują zakład do
prowadzenia pomiarów hałasu.
Kontrolą obejmują najczęściej: zakłady przemysłu drzewnego, meblowego,
(masarnie,
mleczarnie,
owocowo–warzywne),
przetwórstwa
rolno-spożywczego
mechanicznego, budowlanego, obiekty gastronomiczne, sportowe i handlowe.
Najbardziej uciążliwymi dla środowiska źródłami hałasu są różnego rodzaju
urządzenia i instalacje tj.: urządzenia chłodnicze, sprężarkownie, maszyny i urządzenia
stolarskie, instalacje wentylacji ogólnej i odpylającej, urządzenia do obróbki kamienia,
wyrzutnie pary, urządzenia nagłaśniające.
Oddziaływanie hałasu przemysłowego nie wpływa na klimat akustyczny całego
powiatu, lecz ma charakter lokalny. O skali uciążliwości tego hałasu decyduje wielkość
emisji, rodzaj i przeznaczenie terenu zlokalizowanego w sąsiedztwie zakładu, czy obiektu
przemysłowego, usługowego, handlowego, rozrywkowego, odległość tego obiektu od terenu
chronionego akustycznie, topografia terenu oraz rodzaj urządzeń stosowanych do
zabezpieczania środowiska przed hałasem.
Działalność kontrolna prowadzona na terenie powiatu oraz działania pokontrolne
powodują sukcesywne ograniczanie wielkości hałasu przemysłowego emitowanego do
środowiska.
Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2012 roku zawiera
informację, iż na terenie województwa lubelskiego pomiary hałasu przemysłowego
przeprowadzono w 23 zakładach, w większości usługowych i produkcyjnych oraz jednostek
handlowych zlokalizowanych w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej.
W porze dziennej przekroczenia dopuszczalnych norm stwierdzono w 5 obiektach,
w porze nocy w 4. Źródłami hałasu w tych obiektach były urządzenia chłodnicze,
wentylacyjne, urządzenia wykorzystywane do produkcji materiałów budowlanych oraz środki
69
transportu na terenie zakładów. Podmioty zostały zobowiązane do podjęcia działań mających
na celu ograniczenie emisji hałasu. Działania polegały głównie na instalowaniu ochron
akustycznych osłaniających źródła hałasu, zastosowaniu urządzeń o lepszych parametrach
akustycznych oraz zmian techniczno – organizacyjnych. W pewnych przypadkach konieczne
było całkowite wyłączenie źródła emisji hałasu. Żaden z zakładów, w których stwierdzono
przekroczenia nie był zlokalizowany na terenie powiatu lubelskiego.
W celu ograniczania emisji hałasu stosowane są (poza wymienionymi wyżej)
następujące środki:
montaż ekranów oraz obudów dźwiękoizolacyjnych,
zwiększanie izolacyjności akustycznej przegród budowlanych poprzez zabudowę
otworów okiennych lub wymianę stolarki budowlanej,
utrzymanie dobrego stanu technicznego maszyn i urządzeń (celem ograniczenia
emisji hałasu wywołanej usterkami),
przenoszenie maszyn i urządzeń do wnętrza pomieszczeń.
Podsumowanie
Podane wyżej informacje wskazują, iż na klimat akustyczny powiatu lubelskiego
największy wpływ ma hałas komunikacyjny, natomiast hałas kolejowy oraz przemysłowy
w stosunkowo niewielkim stopniu wpływają na klimat akustyczny powiatu. Miejscowe
uciążliwości stwarzają obiekty produkcyjne, usługowe, gastronomiczne, handlowe, bądź
imprezy rozrywkowe lokalizowane na otwartej przestrzeni w sąsiedztwie terenów zabudowy
mieszkaniowej.
Do terenów zagrożonych hałasem na terenie powiatu lubelskiego możemy zaliczyć
obszary położone wzdłuż odcinka trasy nr 17 od Lublina w stronę Warszawy oraz obszary
sąsiadujące z drogą krajową Nr 19. Pozostałe drogi znajdujące się w granicach powiatu,
z uwagi na niższe natężenie ruchu wpływają na klimat akustyczny w mniejszym stopniu.
Należy przy tym podkreślić, iż inwestycje drogowe polegające na budowie lub
modernizacji tras komunikacyjnych muszą uwzględniać oddziaływanie na klimat akustyczny.
W związku z powyższym przy trasach są stosowane zabezpieczenia przed ponadnormatywną
emisją hałasu – najczęściej w postaci ekranów akustycznych. W tabeli 15 przedstawiono
zadania z zakresu ochrony przed hałasem, które zostały zrealizowane w latach 2011-2012 na
terenie powiatu lubelskiego.
„Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla
terenów poza aglomeracjami położonych wzdłuż odcinków dróg” zakłada, iż na terenie
powiatu lubelskiego w wyniku realizacji 2 inwestycji zostaną osiągnięte następujące efekty:
spadek natężenia ruchu na istniejącej drodze krajowej Nr 19 w wyniku budowy drogi
ekspresowej S19,
zmniejszenie natężenia ruchu na drogach krajowych w zakresie 25 - 40% w związku
z realizacją obwodnicy Lublina.
Ponadto „Program [...]” zakłada realizację zadań naprawczych w postaci budowy
ekranów akustycznych w 2 etapach (2012 – 2016 i 2016 – 2020) na odcinkach dróg, przy
których dochodzi do przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu.
70
Tabela 16. Zadania z zakresu ochrony przed hałasem zrealizowane przez gminy w latach
2011 – 2012
L.p.
Gmina
1.
Bełżyce
2.
Borzechów
3.
Bychawa
4.
Garbów
5.
Głusk
6.
Jabłonna
7.
Jastków
8.
Konopnica
9.
Krzczonów
10.
Niedrzwica
Duża
11.
Niemce
12.
Strzyżewice
13.
Wojciechów
14.
Wólka
15.
Wysokie
Nazwa zadania
2011 r.
2012 r.
2,62 km - przebudowa drogi
0,97 km - przebudowa ulic:
gminnej nr 106983L KierzGminnej, Spółdzielczej,
Kukawka, modernizacja drogi
Zamkowej, Ewangelickiej oraz
gminnej w Matczynie
przebudowa drogi gminnej
nr 107006L oraz modernizacja
Podole-Zapiecek
drogi gminnej nr 106982L
Chmielnik Kolonia
Wprowadzenie do mpzp zapisów
sprzyjających ograniczeniu
zagrożenia hałasem
z tego zakresu
(rozgraniczanie terenów o
zróżnicowanej funkcji)
7,743 km
3,27 km
wybudowanych/przebudowanych wybudowanych/przebudowanych
dróg na terenie gminy
3,5 km
3,0 km
2,53 km
wybudowanych/przebudowanych
z tego zakresu
5,54 km
5,79 km
1,69 km
4,14 km
1,84 km
3,80 km
2,13 km
2,97 km
2,10 km
1,49km
2,50 km
3,80 km
71
L.p.
Nazwa zadania
Gmina
2011 r.
16. Zakrzew
Modernizacja drogi gminnej
2012 r.
Modernizacja drogi gminnej
4.4. Opis pól elektromagnetycznych
Zgodnie z art. 3 pkt. 18 ustawy Prawo ochrony środowiska – tekst jednolity
(Dz. U. 2013, poz. 1232) przez pola elektromagnetyczne rozumie się pole elektryczne,
magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 do 300 GHz.
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego
stanu środowiska poprzez:
utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co
najmniej na tych poziomach;
zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy
nie są one dotrzymane.
Źródłami
pola
elektromagnetycznego
(PEM)
są:
urządzenia
stacji
elektroenergetycznych i napowietrznych linii elektroenergetycznych, oraz urządzenia stacji
radiokomunikacyjnych (stacje nadawcze radiowo–telewizyjne, stacje bazowe telefonii
komórkowej), a także urządzenia radionawigacyjne i radiolokacyjne.
Podstawowymi aktami prawnymi w zakresie ochrony przed promieniowaniem są:
ustawa Prawo ochrony środowiska – tekst jednolity (Dz. U. 2013, poz. 1232) oraz
rozporządzenie Ministra Środowiska, z dnia 30 października 2003 roku w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry
fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla
terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz dopuszczalne poziomy pól
elektromagnetycznych, charakteryzowane przez dopuszczalne wartości parametrów
fizycznych, dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową znajduje się w tabeli 1
do rozporządzenia (Dz. U. Nr 192, poz. 1883):
Parametr fizyczny
Zakres częstotliwości pola
50 Hz
Składowa
elektryczna
Składowa
magnetyczna
Gęstość mocy
1 kV/m
60 A/m
-
Objaśnienia:
a) 50 Hz - częstotliwość sieci elektroenergetycznej,
b) podane w kolumnach 2 i 3 tabeli wartości graniczne parametrów fizycznych charakteryzujących
oddziaływanie pól elektromagnetycznych odpowiadają wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych
i magnetycznych.
Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry
fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla
miejsc dostępnych dla ludności oraz dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych,
charakteryzowane przez dopuszczalne wartości parametrów fizycznych, dla miejsc
dostępnych dla ludności jest podany w tabeli 2 do rozporządzenia:
72
Parametr fizyczny
Składowa
elektryczna
Składowa
magnetyczna
Gęstość mocy
0 Hz
10 kV/m
2.500 A/m
-
2
od 0 Hz do 0,5 Hz
-
2.500 A/m
-
3
od 0,5 Hz do 50 Hz
10 kV/m
60 A/m
-
4
od 0,05 kHz do 1 kHz
-
3/f A/m
-
5
od 0,001 MHz do 3 MHz
20 V/m
3 A/m
-
6
od 3 MHz do 300 MHz
7 V/m
-
-
7
od 300 MHz do 300 GHz
7 V/m
-
0,1 W/m2
Lp.
Zakres częstotliwości pola
1
Objaśnienia:
Podane w kolumnach 2 i 3 tabeli wartości graniczne parametrów fizycznych charakteryzujących oddziaływanie
pól elektromagnetycznych odpowiadają:
a) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych i magnetycznych o częstotliwości do 3 MHz, podanym
z dokładnością do jednego miejsca znaczącego,
b) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych o częstotliwości od 3 MHz do 300 MHz, podanym
z dokładnością do jednego miejsca znaczącego,
c) wartości średniej gęstości mocy dla pól elektromagnetycznych o częstotliwości od 300 MHz do 300 GHz lub
wartościom skutecznym dla pól elektrycznych o częstotliwościach z tego zakresu częstotliwości, podanej
z dokładnością do jednego miejsca znaczącego po przecinku,
d) f - częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie 1,
e) 50 Hz - częstotliwość sieci elektroenergetycznej.
Najliczniejszą grupą przedsięwzięć istniejących i nadal realizowanych, których
urządzenia emitują pola elektromagnetyczne, na terenie powiatu lubelskiego są stacje bazowe
telefonii komórkowej. Z przeprowadzonych ankiet wynika, że na terenie powiatu
zlokalizowanych jest obecnie 27 wież telefonii komórkowej oraz 1 maszt radiowo –
telewizyjny z antenami telefonii komórkowej.
Stały wzrost liczby tych źródeł będzie skutkował nieznacznym wzrostem średnich
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.
WIOŚ w Lublinie przeprowadził badania poziomu pól elektromagnetycznych
w 3 punktach pomiarowych na terenie powiatu lubelskiego: Bełżycach, Konopnicy
i Krzczonowie.
Wyniki badań przedstawiają się następująco:
L.p.
Lokalizacja punktu pomiarowego
PEM
1
2
3
Bełżyce ul. Zamkowa/Spółdzielcza
Konopnica
Krzczonów
Średnia arytmetyczna zmierzonych
wartości skutecznych natężeń pól
elektrycznych promieniowania
elektromagnetycznego dla zakresu
częstotliwości co najmniej 3 MHz
do 3000 MHz uzyskanych dla
punktu pomiarowego
0,08
0,18
0,14
Wyniki pomiarów wskazują, iż wartości natężenia PEM utrzymują się na niskich
poziomach. Wartości dopuszczalne w zakresie PEM zostały dotrzymane we wszystkich
punktach pomiarowych, będąc wielokrotnie niższe od dopuszczalnych (7 V/m), co pozwala
73
stwierdzić, iż teren powiatu lubelskiego nie jest zagrożony przekroczeniem dopuszczalnych
norm w odniesieniu do pól elektromagnetycznych.
Standardy jakości środowiska dotyczące ochrony przed PEM zostały ustalone z uwagi
na ochronę ludzi. Brak jest informacji o istotnym wpływie pól elektromagnetycznych
występujących w otoczeniu ich eksploatowanych źródeł na przyrodę ożywioną. Nie
wykazano wpływu na ptaki i nietoperze.
Oddziaływanie na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi
Urządzenia tj. przewody linii elektromagnetycznych lub anteny nadawcze stacji
bazowych wytwarzają i wypromieniowują energię elektromagnetyczną, która mimo braku
możliwości jonizacji cząsteczek może wywołać w organizmach żywych, w tym u ludzi efekty
biologiczne. Przy wysokich częstotliwościach i natężeniach może powstać tzw. efekt
termiczny, który objawia się podwyższeniem ciepłoty tkanek, a następnie zaburzeniem reakcji
biochemicznych w komórkach. Opisany wpływ na organizmy żywe może wystąpić jedynie
w przypadku kilkunastokrotnego przekroczenia wartości dopuszczalnych poziomów
promieniowania niejonizujacego i długotrwałej ekspozycji na promieniowanie
elektromagnetyczne.
W celu uniknięcia takich zjawisk i ewentualnych negatywnych skutków ubocznych
konieczna jest ochrona człowieka przed polami elektromagnetycznymi poprzez
wyeliminowanie możliwości występowania obszarów wypromieniowanych pól
elektromagnetycznych o wartościach wyższych od dopuszczalnych. Ochrona taka jest
możliwa w drodze separacji przestrzennej miejsc przebywania ludzi i występowania
obszarów wypromieniowanych pól elektromagnetycznych o wartościach wyższych od
dopuszczalnych, określonych w stosownych przepisach.
W przypadku stacji radiowo nadawczych, w tym stacji bazowych telefonii
komórkowej, separacja sprowadza się głównie do takiego usytuowania anten nadawczych aby
pola ewentualnie docierające do miejsc przebywania ludzi, były całkowicie bezpieczne dla
ich zdrowia.
Na terenie powiatu lubelskiego nie dochodzi do przekroczeń dopuszczalnych norm
w zakresie pól elektromagnetycznych.
4.5. Poważne awarie oraz bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne
Zgodnie z Prawem ochrony środowiska przez poważną awarię rozumie się zdarzenie,
w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego,
magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych
substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi
bądź środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Natomiast przez poważną
awarię przemysłową rozumie się poważną awarie powstałą na terenie zakładu.
O zakwalifikowaniu danego zakładu do zakładu o dużym lub zwiększonym ryzyku
wystąpienia poważnych awarii przemysłowych decyduje rodzaj i ilość substancji
niebezpiecznej w tym zakładzie (Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002
r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się
w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu
o dużym ryzyku występowania poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 58 poz.
535 z późn. zm.).
Służby ochrony przeciwpożarowej i inspekcji ochrony środowiska dokonały
kwalifikacji zakładów produkcyjnych ze względu na stopień zagrożeń awariami
przemysłowymi. Na terenie województwa lubelskiego (wg stanu na dzień 31.12.2012 r.)
znajduje się 81 zakładów zakwalifikowanych do potencjalnych sprawców poważnych awarii,
74
w tym: 16 zakładów zakwalifikowanych do grupy o dużym ryzyku (ZDR), 7 zakładów
zakwalifikowanych do grupy o zwiększonym ryzyku (ZZR), 58 pozostałych zakładów
mogących spowodować poważne awarie.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r. rejestr poważnych awarii przeprowadzony
przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w województwie lubelskim obejmował
2 zdarzenia. Miały one miejsce w miejscowościach: Gęś (powiat parczewski) i Puławy.
Na terenie powiatu lubelskiego nie ma zlokalizowanych zakładów o zwiększonym lub
dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w myśl Rozporządzenia Ministra
Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych,
których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym
ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku występowania poważnej awarii przemysłowej
(Dz. U. z 2002 r. Nr 58 poz. 535 z późn. zm.).
Sieć dróg łącząca poszczególne miejscowości jest dobrze rozwinięta. Przecinające
teren powiatu główne szlaki komunikacji drogowej są potencjalnymi miejscami zagrożenia
pożarowego, chemicznego oraz ekologicznego. Wynika to z faktu, że szlakami tymi przewozi
się substancje i materiały niebezpieczne, takie jak: olej napędowy, olej opałowy, gazy
techniczne, etylinę, amoniak, chlor, alkohole, czy materiały wybuchowe. Awarie
w transporcie drogowym z udziałem materiałów niebezpiecznych stwarzają zagrożenie dla
ludzi i środowiska i mogą się zdarzyć w różnych rejonach powiatu, powodując powstanie
stref skażeń i zakłócenia komunikacyjne.
Lokalnym zagrożeniem dla chemizmu wód i gleb są dzikie składowiska odpadów,
których bieżące usuwanie ogranicza niekorzystne ich oddziaływanie na środowisko.
Na terenie powiatu oprócz ww. zagrożeń może wystąpić także zagrożenie pożarowe
terenów leśnych, szczególnie w okresach długotrwałej suszy. Lasy posiadają w większości
II stopień zagrożenia pożarowego (w skali czterostopniowej).
Zadania koordynacji m.in. prac związanych z poważnymi awariami i ewentualnie
powstałymi zagrożeniami regulują stosowne procedury na szczeblu powiatowym,
w powiązaniu z działaniem służb ratowniczych (strażą pożarną, policją, pogotowiem
ratunkowym, pogotowiem energetycznym, pogotowiem gazowym, pogotowiem
wodociągowo-kanalizacyjnym). Są one zawarte w Powiatowym Planie Reagowania
Kryzysowego.
Zapobieganie awariom miejscowym, prowadzi się głównie poprzez ograniczenie
transportu substancji niebezpiecznych, kierowanie ich oznakowanymi trasami, omijającymi
centra miast, informowanie i społeczeństwa o sposobach zapobiegania zagrożeniom,
o sposobie postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia a także ewentualna ewakuacja.
4.6. Stan ochrony przyrody i bioróżnorodności
4.6.1. Przyrodniczy system powiatu lubelskiego – formy ochrony przyrody na terenie
powiatu lubelskiego
W granicach powiatu znajdują się dwa Parki Krajobrazowe (PK): Krzczonowski PK
i Kozłowiecki PK, pięć Obszarów Chronionego Krajobrazu (OChK): Chodelski OChK,
Czerniejowski OChK, Kraśnicki OChK, OChK Dolina Ciemięgi i OCK Kozi Bór oraz
rezerwaty: Chmiel, Las Królewski, Olszanka (leśne) oraz Podzamcze (stepowy).
75
Rysunek 7 Walory przyrodnicze i krajobrazowe powiatu lubelskiego
4.6.1.1. Parki Krajobrazowe
Krzczonowski Park Krajobrazowy
Krzczonowski Park Krajobrazowy został utworzony uchwałą Nr XI/56/90 WRN
w Lublinie z dnia 26 lutego 1990 r.; zmieniony rozporządzeniem Nr 3 Wojewody
Lubelskiego z dnia 23 marca 2005 r. (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 73z 27.04.2005 poz. 1524).
Powierzchnia parku wynosi 12421 ha, do tego dochodzi 13854 ha otuliny (w części
południowej parku brak jest otuliny). Otulina Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego
graniczy od strony zachodniej z Czerniejowskim Obszarem Chronionego Krajobrazu.
Krzczonowski Park Krajobrazowy stanowi jeden z 17 parków krajobrazowych województwa
lubelskiego (dziewiąty, co do wielkości). Położony jest w centralnej części Wyniosłości
Giełczewskiej, ok. 20 km na południowy wschód od Lublina. Park utworzono ze względu na
76
krajobraz najbardziej charakterystyczny dla Wyżyny Lubelskiej. Obejmuje on tereny o bardzo
urozmaiconej rzeźbie, położone w krajobrazie rolniczym, typowym dla tego regionu.
Główną formą rzeźby tego obszaru jest falisty teren, rozcięty głębokimi dolinami
rzecznymi o przeważnie stromych zboczach oraz 14 ostańców piaskowcowych okresu
polodowcowego, wznoszących się do wysokości ok. 300 m n.p.m. Najwyższym
wzniesieniem w parku jest Boży Dar liczący 306,7 m n.p.m. Pod względem krajobrazowym
wyróżnia się też Szabałowa Góra o wysokości 285 m n.p.m. Natomiast wąwozy w okolicach
Pilaszkowic i Rybczewic osiągają długość do 1 km, a głębokość do 15 m. Większość obszaru
parku leży na terenie powiatu lubelskiego, administracyjnie park leży w 3 gminach:
Krzczonów i Jabłonna w powiecie lubelskim oraz Rybczewice w powiecie świdnickim,
natomiast otulina parku znajduje się na terenie 5 gmin: Krzczonów, Jabłonna, Rybczewice
i Piaski (powiat świdnicki) oraz Fajsławice (powiat krasnostawski). Krzczonowski Park
Krajobrazowy charakteryzuje się dużą różnorodnością i mozaikowatością gleb. Z tego też
powodu występuje tu wielkie zróżnicowanie i bogactwo zespołów roślinnych.
Krzczonowski Park Krajobrazowy jest jednym z ważniejszych regionów
źródliskowych w województwie lubelskim. Występuje tu 45 źródeł, w tym kilkanaście
źródlisk grupowych skupiających od 4 do 19 wpływów. Źródła położone są głównie
w dolinach rzek Giełczwi, Radomirki i Olszanki. Są to główne cieki wodne parku, ich doliny
w dużej mierze zachowały naturalny charakter i mają dużą wartość przyrodniczą w silnie
zmienionym krajobrazie rolniczym. Trzy największe źródła (dwa w Stryjnie i jedno
w Sobieskiej Woli) mają wydajność od 50 do 120 l/s. Cztery źródła w miejscowościach:
Krzczonów Sołtysy, Krzczonów III (Borzęcin), Walentynów oraz Piotrkówek, zostały uznane
za pomniki przyrody.
Największą powierzchnię w parku – 70%, ze względu na obecność gleb dobrej klasy,
stanowią grunty orne. Drugie co do wielkości zajmowanej powierzchni parku są lasy, które
stanowią ok. 25 %. Bardzo ważnym elementem Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego są
fragmenty ocalałych powierzchni dawnych puszcz pokrywających znaczną część Wyżyny
Lubelskiej. Szczególnie cenny jest tutaj 200-letni drzewostan dębu szypułkowego z udziałem
buka, który znajduję się na północno-wschodniej granicy swojego naturalnego zasięgu. Lasy
parku tworzą dwa kompleksy. Pierwszy z nich to Las Chmielowski z dwoma rezerwatami
„Chmiel” i „Olszanka” rozciągający się w północno - zachodniej części parku między wsiami
Piotrkówek i Majdan Policki. Drugi, mniejszy to Las Królewski podzielony na kilka
mniejszych fragmentów, położony w centralnej części parku między dolinami Radomirki
i Giełczwi. W kompleksie tym utworzono rezerwat „Las Królewski”. W lasach parku
przeważają drzewa liściaste z udziałem grabu, lipy i dębu, występują też bory mieszane
i ciepłolubne dąbrowy świetliste. Spotkamy tutaj wiele rzadkich roślin m.in.: podkolan biały
i zielonawy, lilia złotogłów, jaskier kaszubski, wawrzynek wilczełyko, miodownik
melisowaty. W największym rezerwacie parku „Las Królewski” zachowały się cenne
fragmenty muraw i zarośli kserotermicznych z charakterystyczną, rzadką roślinnością:
zawilec wielkokwiatowy, turzyca niska, ostrożeń pannoński, powojnik prosty, oman
wąskolistny, pajęcznica gałęzista. Ponadto w rezerwacie występuje bardzo rzadka w Polsce
cieszynianka wiosenna.
Równie cennym siedliskiem w dolinie Giełczwi i Radomirki są lasy łęgowe i olsy.
Na pobliskich podmokłych łąkach występują rzadkie gatunki roślin: goryczka wąskolistna,
nasięźrzał pospolity, podejźrzon księżycowy, lepiężnik różowy, ciemiężyca zielona i pełnik
europejski.
Wśród grzybów możemy spotkać w parku interesujące okazy m.in. szmaciaka
gałęzistego i sromotnika bezwstydnego.
Na różnorodność fauny parku wpływa przede wszystkim mozaika biotopów
omawianego terenu. W źródliskach i strumieniach występuje w dużych ilościach kiełż
77
zdrojowy, gatunek skorupiaka charakterystyczny dla czystych wód. Świat owadów
reprezentowany jest przez tak rzadkie gatunki, jak: paź królowej, mieniak tęczowiec
i modraszek ikar. W dolinach rzek licznie występują ważki, jętki i chruściki. Na terenie parku
odnotowano kilka gatunków trzmieli, wśród nich parkowego, rudonogiego i ziemnego.
Bogata jest również fauna kręgowców. W rzekach występują gatunki ryb charakterystyczne
dla polskich wód nizinnych, między innymi szczupak, okoń i płoć, miejscami w Giełczwi
także karp, karaś i lin. Na terenach podmokłych występują rzadkie gatunki płazów: rzekotka
drzewna, kumak nizinny i ropucha szara. Gady są reprezentowane przez trzy gatunki:
jaszczurkę zwinkę, padalca oraz zaskrońca. Najbogatszą w gatunki gromadą kręgowców są
ptaki. Pospolicie występują: skowronek, pokląskwa, trznadel i potrzeszcz. Stosunkowo liczna
jest też populacja przepiórki. Odrębną grupę stanowią gatunki leśne. Można tu wymienić
sikory, pełzacze, drozdy, muchówki, szpaki, zięby i gołębie. Wyszczególnić trzeba
muchówkę białoszyją, gatunek rzadki na terenie kraju, oraz gołębia siniaka, który spotykany
jest w lasach z domieszką buka. Skrzydlate drapieżniki parku to myszołów, jastrząb,
krogulec, pustułka i kobuz. Ptaki związane z terenami podmokłymi występują przede
wszystkim w dolinach Giełczwi i Radomirki. Są to: perkoz dwuczuby i perkozek, kaczki:
krzyżówka, głowienka i czernica, łabędź niemy, a także pospolite łyski i kokoszki wodne.
W okolicach stawów i cieków spotyka się także: trzciniaki, rokitniczki, rybitwy rzeczne,
mewy śmieszki, zimorodki, derkacza. We wsiach położonych na terenie parku istnieje kilka
gniazd bociana białego. Spośród dziesięciu gatunków dzięciołów gniazdujących w Europie,
w Krzczonowskim Parku Krajobrazowym występuje osiem, w tym rzadko spotykany dzięcioł
zielonosiwy. Fauna ssaków jest typowa dla Wyżyny Lubelskiej. Często spotykany jest jeż
i ryjówka aksamitna, a także drobne gryzonie: nornica ruda, mysz polna, mysz leśna
i badylarka. W lasach żyją wiewiórki, kuny, lisy i borsuki, a z kopytnych – sarny i dziki.
Na polach i w zagajnikach pospolicie występują zające. Nietoperze (mopek, gacek brunatny)
zasiedlają cały obszar parku. W rzekach i na stawach występują piżmaki, stwierdzono
również obecność wydry. W korycie Giełczwi spotyka się ślady żerowania bobrów.
W zespole przyrodniczo-krajobrazowym „Szabałowa Góra” odnaleziono
w wyrobiskach opoki rzadki minerał lublinit, który stanowi igiełkowatą odmianę kalcytu,
występującej w postaci białej pilśni. W pobliżu na murawach kserotermicznych znajduje się
jedyne w parku stanowisko dziewięćsiła bezłodygowego.
Kozłowiecki Park Krajobrazowy
Kozłowiecki Park Krajobrazowy, utworzony uchwałą Nr XI/56/90 WRN w Lublinie
z dnia 26 lutego 1990 r. w sprawie utworzenia systemu parków krajobrazowych i obszarów
chronionego krajobrazu na terenie woj. lubelskiego (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 3, poz. 14) w celu
ochrony największego kompleksu leśnego w okolicach Lublina. Jest to park o typowo leśnym
charakterze. Swoim zasięgiem obejmuje zwarty kompleks Lasów Kozłowieckich, bardzo
cenny ze względu na duże zróżnicowanie drzewostanu w tym fragmenty o składzie zbliżonym
do naturalnego.
Całkowita powierzchnia Kozłowieckiego PK to 6121 ha, a jego otuliny – 7432 ha.
W granicach powiatu lubelskiego (gmina Niemce) znajduje się 1034 ha parku i 2427 ha
otuliny.
Na terenie parku występują lasy sosnowo - dębowe, okresowo podtapiane lasy
porośnięte borem wilgotnym i borem bagiennym oraz niewielkie obszary olsów i łęgów
wierzbowo-topolowych porastających brzegi rzek Mininy i Krzywej Rzeki. Za najcenniejsze
jednak uważane są lite drzewostany dębowe z udziałem dębu bezszypułkowego. Szczególnie
okazałe dęby chronione są w rezerwacie „Kozie Góry” (powiat lubartowski). Ponadto na
terenie parku występują także śródleśne łąki, stawy, bagienka oraz niewielkie osady leśne
i rolnicze.
78
Wśród flory Kozłowieckiego Parku Krajobrazowego na szczególną uwagę zasługują
gatunki chronione m.in.: nasięźrzał pospolity, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, orlik
pospolity, listera jajowata, podkolan biały, gnieźnik leśny oraz bluszcz. Na nielicznych
fragmentach torfowisk wysokich i przejściowych występują m.in.: bagno zwyczajne, widłak
jałowcowaty, modrzewnica zwyczajna, storczyk krwisty i szerokolistny, kruszczyk błotny.
Obecność w parku starych dziuplastych drzew oraz stawów hodowlanych sprawia, że
świat zwierząt na tym obszarze jest bardzo zróżnicowany. Występują tutaj licznie ptaki m.in.:
dzięcioł czarny, dzięcioł średni, dudek, muchołówka białoszyja i muchołówka żałobna,
puszczyk, bocian czarny, bielik, myszołów, zausznik, podgorzałka i wodnik.
Lasy Kozłowieckie są także doskonałym środowiskiem dla jeleni, sarn, dzików
i danieli. W bardziej wilgotnych lasach można spotkać także łosie – największych
przedstawicieli rodziny jeleniowatych.
W dolinie Mininy stwierdzono występowanie bardzo nielicznego żółwia błotnego –
jedynego żółwia żyjącego naturalnie w naszym kraju. W Polsce występują tylko 4 obszary, na
których odnotowano większą ilość tego gatunku.
4.6.1.2. Obszary Chronionego Krajobrazu
Chodelski OChK
Chodelski Obszar Chronionego Krajobrazu został utworzony uchwałą Nr XI/56/90
WRN w Lublinie z dnia 26 lutego 1990 r. w sprawie utworzenia systemu parków
krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa lubelskiego
(Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 13, poz. 14) i obejmuje powierzchnię 23 338 ha. Jego część leży na
terenie gmin Bełżyce (450 ha) i Borzechów (560 ha). Teren ten chroniony jest ze względu na
walory ekologiczne kompleksów leśnych, piękny, urozmaicony krajobraz, a także ze względu
na rolę, jaką spełnia w systemie chronionym województwa lubelskiego. Jest on ogniwem
łączącym ciąg obszarów leżących na prawym brzegu lubelskiego przełomu Wisły, znajduje
się on pomiędzy Kazimierskim PK i Wrzelowieckim PK. Jego malowniczy krajobraz tworzą
lasy, łąki i pola uprawne.
Czerniejowski OChK
Czerniejowski Obszar Chronionego Krajobrazu został utworzony uchwałą
Nr XI/56/90 WRN w Lublinie z dnia 26 lutego 1990 r. w sprawie utworzenia systemu parków
(Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 13, poz. 14) i obejmuje 19510 ha atrakcyjnych krajobrazowo terenów
na obszarze miasta Lublina (2530 ha) i gmin: Głusk, Niedrzwica Duża, Strzyżewice,
Jabłonna, Bychawa, Krzczonów (powiat lubelski, 15670 ha) oraz Mełgiew i Piaski (powiat
świdnicki, 1310 ha). Cechuje go bardzo urozmaicona rzeźba terenu, duże, dobrze zachowane
kompleksy leśne (lasy położone w obrębie Lublina i na południe od miasta), liczne źródła
oraz malownicze doliny rzeczne (Bystrzyca wraz z Zalewem Zemborzyckim, Czerniejówka).
Od wschodu do OChK przylega otulina Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego, tworząc
zwarty obszar ochronny o dużym znaczeniu w systemie ochrony województwa. Na terenie
OChK znajdują się trzy rezerwaty przyrody: leśny – „Wierzchowiska” z piękną dąbrową oraz
grądem lipowo-grabowym, leśny – „Stasin” w Starym Gaju ze stanowiskiem brzozy czarnej
oraz najpiękniejszy rezerwat stepowy – „Podzamcze” na obrzeżach Bychawy, gdzie na
eksponowanej skarpie występują zespoły muraw i zarośli kserotermicznych.
Kraśnicki OChK
Kraśnicki Obszar Chronionego Krajobrazu został utworzony uchwałą Nr XI/56/90
79
(Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 13, poz. 14) i obejmuje powierzchnię 29270 ha. Administracyjnie
OchK położony jest na obszarach gmin: Zakrzew, Zakrzówek, Urzędów, Wilkołaz,
Dzierzkowice, miasta i gminy Kraśnik. Jest to obszar o dużej atrakcyjności krajobrazowej,
głównie dzięki bardzo urozmaiconej rzeźbie terenu. Szata roślinna jest wyjątkowo bogata.
Wąwozy na południe od Kraśnika są miejscem występowania wielu rzadkich gatunków,
m.i.n. obuwika. Bardzo bogate florystycznie są zachowane fragmenty torfowisk w dolinie
Wyżnicy. Występuje tu m.in. pełnik europejski. W drzewostanach leśnych występują: buk
i jodła w pobliżu swojego naturalnego zasięgu. Bogata jest także fauna obszaru,
m.in. jedyne w województwie lubelskim stanowisko żołny.
OChK “Dolina Ciemięgi”
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Ciemięgi” został utworzony uchwałą
Nr XI/56/90 WRN w Lublinie z dnia 26 lutego 1990 r. w sprawie utworzenia systemu parków
(Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 13, poz. 14). Dolina Ciemięgi ciągnie się na długości 41 km przez
gminy: Jastków, Niemce i Wólka, po czym uchodzi do Bystrzycy, stanowiąc korytarz
ekologiczny łączący dolinę środkowego Wieprza z rejonem Nałęczowsko-Kazimierskim.
Rzekę umownie dzieli się na trzy odcinki: górny (od źródeł do Jastkowa), środkowy
(od Jastkowa do Ciecierzyna) i dolny (od Ciecierzyna do ujścia). Na terenie odcinka
środkowego i dolnego utworzony został w 1990 r. Obszar Chronionego Krajobrazu
o powierzchni 2627 ha. Dolina Ciemięgi jest pięknym lessowym jarem, o porozcinanych
wąwozami (o długości do 2 km i głębokości do kilkunastu metrów) i suchymi dolinkami
zboczach, wcinającym się w pokrywę lessową na ponad 20 metrów. Wysokie walory
krajobrazowe i przyrodnicze podwyższają jeszcze zachowane w jej środkowym biegu
trzcinowiska, turzycowiska, olsy i wilgotne łąki oraz liczne źródła w strefie przyzboczowej
(z największą grupą źródeł w rejonie Baszek). Z gatunków rzadkich stwierdzono tu
stanowiska gnidosza błotnego, turzycy prosowej, storczyka, lepiężnika różowego, rutewki
wąskolistnej, wisienki karłowatej, pierwiosnki lekarskiej, rutewki mniejszej. W podmokłych
odcinkach dna doliny, wąwozach oraz na stromych zboczach liczne są cenne gatunki roślin, w
związku z czym planowany jest rezerwat w rejonie Kolonii Jakubowice, a także postulowane
jest utworzenie kilku użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych oraz
ustanowienie najobfitszych źródeł pomnikami przyrody. Planowane jest także przyłączenie do
OCK terenów w rejonie Snopkowa, jak również utworzenie tam rezerwatu przyrody
roślinności łąkowej i torfowiskowej. Na terenie OCK występują zbiorowiska roślinności
łąkowej, bagiennej, szuwarowej, zaroślowej i pastwiskowej.
OChK „Kozi Bór”
Obszar Chronionego Krajobrazu “Kozi Bór” został utworzony uchwałą Nr XI/56/90
(Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 13, poz. 14) na terenie gmin: Żyrzyn, Kurów, Markuszów, Abramów,
Kamionka, oraz Garbów. Ta ostatnia należy do powiatu lubelskiego i na jej terenie znajduje
się 2430 ha powierzchni OCK. Cała powierzchnia obejmuje 12681 ha równinnego terenu,
z czego 40% powierzchni przypada na lasy. Głównie są to bory mieszane i świeże z dębem
bezszypułkowym w drzewostanie, ale występują tu także bory bagienne, świetliste dąbrowy,
zbiorowiska grądowe, olsy i łęgi. Poza tym, znajdują się tu duże powierzchnie łąk, a lokalnie
– niewielkie torfowiska. Do osobliwości zalicza się występowanie na terenie OCK kilku
gatunków nietoperzy.
80
Planowane jest powiększenie Zachodnioroztoczańskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu na terenie gmin Wysokie i Zakrzew oraz Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina
Ciemięgi (gmina Wólka).
4.6.1.3. Rezerwaty
Na terenie powiatu lubelskiego znajdują się trzy rezerwaty leśne: Chmiel, Olszanka,
Las Królewski oraz rezerwat stepowy Podzamcze.
Rezerwat Chmiel
Rezerwat Chmiel utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego z dnia 22 kwietnia 1983 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (MP Nr 16,
poz. 91), na powierzchni 25,7 ha w gminie Jabłonna, dla zachowania zespołu grądu
z drzewami pomnikowymi oraz kresowego stanowiska buka.
Występują tu takie rzadkie gatunki roślin jak: podkolan biały i zielonawy, lilia
złotogłów, jaskier kaszubski, wawrzynek wilcze łyko, gnieźnik leśny, rutewka orlikolistna,
dziurawiec skąpolistny, zachyłka trójkątna, turzyca pagórkowa, miodownik melisowaty,
jaskier kosmaty, zerwa kłosowa.
Rezerwat Olszanka
Rezerwat Olszanka, utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego z dnia 22 kwietnia 1983 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (MP Nr 16,
poz. 91), na obszarze 8,75 ha w gminie Jabłonna, ochrania starodrzew złożony z dębu
szypułkowego z domieszką grabu i sosny oraz wiele chronionych gatunków roślin w runie.
Kilkanaście buków stanowi resztkę naturalnego lasu bukowego. W runie występują: lilia
złotogłów, wawrzynek wilcze łyko, podkolan biały i zielony, gnieźnik leśny, czerniec
gronkowy, zerwa kłosowa, jaskier kosmaty, miodownik melisowaty.
Rezerwat Las Królewski
Rezerwat Las Królewski, utworzony Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 lipca 1997 r. w sprawie uznania za rezerwat
przyrody (MP Nr 56, poz. 540), na obszarze 48,64 ha w gminie Krzczonów, cel ochrony:
zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych zbiorowisk rzadkich
roślin kserotermicznych oraz wielogatunkowych drzewostanów o charakterze naturalnym.
Charakteryzuje się bogactwem i różnorodnością siedlisk i gatunków, występują tu fragmenty
muraw i zarośli kserotermicznych z takimi rzadkimi gatunkami jak: zawilec wielkokwiatowy,
turzyca niska, ostrożeń pannoński, powojnik prosty, oman wąskolistny, pajęcznica gałęzista
i inne. W rezerwacie obok "Śmierdzącego Źródełka" znajduje się jedyne na terenie
Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego, a jedno z trzech na Lubelszczyźnie, stanowisk
bardzo rzadkiej w Polsce cieszynianki wiosennej. Występuje tu również parzydło leśne,
podkolan biały, przylaszczka pospolita, paprotka zwyczajna, lilia złotogłów, groszek
wschodniokarpacki, łuskiewnik różowy.
Rezerwat Podzamcze
Rezerwat Podzamcze utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego z dnia 12 lipca 1974 r. w sprawie uznania za rezerwaty przyrody (MP Nr 28, poz.
172), na obszarze 3,40 ha w mieście Bychawa, cel ochrony: zachowanie zbiorowisk
roślinności kserotermicznej z wieloma rzadkimi gatunkami roślin. Obejmuje on zbocze
o wysokości względnej 33 m i ekspozycji południowej. Na zboczu zachowały się bardzo
bogate florystycznie zbiorowiska z klasy Festuco-Bromatea, zespół turzycy niskiej i omanu
wąskolistnego Cariceto-Inuletum, zespół kłosownicy pierzastej i ożanki właściwej
Brachypodio-Tencrietum, zespół wisienki karłowatej Prunetum fructicosae oraz zespół
rutewki mniejszej i szałwii łąkowej Thalictro-Salvietum pratensis. Łącznie występuje tu 210
81
gatunków roślin, w tym: oman wąskolistny, oman szorstki, ostrożeń pannoński, wisienka
karłowata, turzyca niska, turzyca Michela, kostrzewa walezyjska.
Planowane jest utworzenie rezerwatu Wielosił w gminie Niemce i rezerwatu Staw
Boćków w gminie Zakrzew.
4.6.1.4. Pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej
Gmina Bełżyce
- miłorząb chiński (dwuklapowy) o obwodzie 208 cm na terenie prywatnego gospodarstwa
w Chmielniku,
- lipa drobnolistna o obwodzie 400 cm w Bełżycach, rośnie na terenie zabytkowego zespołu
dworsko-parkowego, na terenie Szpitala Rejonowego w Bełżycach,
- 2 ajlanty gruczołowate w Bełżycach, rosną na terenie zabytkowego zespołu dworskoparkowego, na terenie Szpitala Rejonowego w Bełżycach,
- grupa 47 drzew (aleja i 2 szpalery) w pozostałościach parku podworskiego w Krężnicy
Okrągłej:
1 kasztanowiec biały o obwodzie 260 cm,
4 jesiony wyniosłe o obwodach od 230 do 320 cm,
42 lipy drobnolistne o obwodach od 200 do 540 cm.
Gmina Borzechów
- grupa 28 lip drobnolistnych o obwodach 300 - 450 cm na terenie parku w Kłodnicy.
Gmina Bychawa
- lipa drobnolistna “Parkowa” o obwodzie 336 cm i wysokości 18 m przy skrzyżowaniu
ulic 11 Listopada i Zamkowej w Bychawie,
- jesion wyniosły o obwodzie 241 cm i wysokości 12 m na obrzeżu parkingu przy
ul. 1 Maja, przy skrzyżowaniu ulic 1 Maja i Partyzantów, przed budynkiem Urzędu
Miasta i Gminy w Bychawie,
- grusza domowa o obwodzie 199 cm i wysokości 17 m w ogrodzie gospodarstwa rolnego
przy ul. Sienkiewicza 2 w Bychawie,
- dąb szypułkowy o obwodzie 328 cm na terenie gospodarstwa rolnego Skawinek 25.
Gmina Garbów
- dąb szypułkowy na terenie gospodarstwa prywatnego w miejscowości Pociecha.
Gmina Głusk
- jałowiec pospolity o obwodzie 115 cm na terenie prywatnej posesji w Wilczopolu Kol.,
- lipa drobnolistna o obwodzie 350 cm w Kol. Prawiedniki,
- dąb szypułkowy o obwodzie 305 cm w Kol. Prawiedniki.
Gmina Jastków
- aleja lipowa, składająca się ze 140 lip drobnolistnych o dobrze zachowanych koronach,
o obwodach 130 - 400 cm, zlokalizowana przy drodze wojewódzkiej Lublin - Nałęczów,
- modrzew europejski o obwodzie 331 cm w parku podworskim w Tomaszowicach,
- dwa kasztanowce zwyczajne o obwodach 337 - 418 cm w parku podworskim
w Tomaszowicach,
- modrzew europejski o obwodzie 306 cm w zabytkowym zespole dworsko - parkowym
w Tomaszowicach Kol.,
- orzech czarny o obwodzie 250 cm w zabytkowym zespole dworsko - parkowym
w Tomaszowicach Kol.
82
Gmina Konopnica
- dąb szypułkowy „Wojciech” o średnicy korony 40 m, o obwodzie 460 cm i wysokości
30 m w Motyczu Leśnym.
Gmina Krzczonów
- dwie lipy drobnolistne o obwodach 341 i 391 cm, w miejscowości Krzczonów Sołtysy, na
terenie Nadleśnictwa Świdnik, leśnictwa Krzczonów,
- wiąz szypułkowy – drzewo powalone w Krzczonowie, na terenie Nadleśnictwa Świdnik,
leśnictwa Krzczonów, oddz. 446b w rezerwacie przyrody „Las Królewski”,
- buk zwyczajny (pospolity) w wieku ok. 150 lat, o obwodzie 290 cm i wysokości 24 m,
zlokalizowany na terenie Nadleśnictwa Świdnik, leśnictwa Chmiel, oddz. 399b,
- płat cieszynianki wiosennej o powierzchni 0,1 ha, w miejscowości Krzczonów Sołtysy, na
terenie Nadleśnictwa Świdnik, leśnictwa Krzczonów, oddz. 449a w rezerwacie przyrody
„Las Królewski”,
- głaz narzutowy o wysokości 3,3 m w Nowinach Żukowskich, na terenie Nadleśnictwa
Świdnik, leśnictwa Chmiel, oddz. 381d,
- „Głaz Szwedzki” w miejscowości Krzczonów Sołtysy,
cztery źródła zlokalizowane w miejscowościach: Krzczonów Sołtysy, Krzczonów III
(Borzęcin), Walentynów oraz Piotrkówek.
- dwie lipy drobnolistne o obwodach 461 i 382 cm przy kościele parafialnym w Niedrzwicy
Kościelnej,
- robinia akacjowa o obwodzie 402 cm przy kościele parafialnym w Niedrzwicy Kościelnej.
Gmina Niemce
- aleja lipowa (133 lipy drobnolistne o obwodach 180 - 600 cm) przy drodze Krasienin
Krzyżówki – Majdan Krasieniński,
- aleja lipowa (864 lipy drobnolistne o obwodach 120 - 360 cm) wzdłuż drogi gminnej
nr 103357L Nasuwów – Pólko - Dys, największy pomnik przyrody na Lubelszczyźnie,
- lipa drobnolistna o obwodzie 510 cm na terenie parafii rzymskokatolickiej w Dysie,
- lipa drobnolistna o obwodzie 350 cm na terenie parku podworskiego.
Gmina Strzyżewice
- lipa drobnolistna, dwukonarowa o obwodach 380 i 340 cm, o wysokości 18 m w Żabiej
Woli,
- lipa drobnolistna – drzewo usunięte – nie zniesiono ochrony prawnej w Żabiej Woli,
- orzech czarny o obwodzie 245 cm i wysokości 19 m na terenie zabytkowego zespołu
dworsko – parkowego należącego do Zespołu Szkół Rolniczych CKP w Pszczelej Woli,
- „Lipa Wawrynów”- lipa drobnolistna o obwodzie 670 cm i wysokości 25 m na terenie
zabytkowego zespołu dworsko – parkowego należącego do Zespołu Szkół Rolniczych
CKP w Pszczelej Woli,
- grupa 5 lip drobnolistnych o obwodach 240 - 379 cm w Pszczelej Woli,
- aleja Rohlandów o dł. 520 m, złożona z 92 lip drobnolistnych o obwodach 240 – 479 cm
i wysokości 20 m na terenie Zespołu Szkół Rolniczych w Pszczelej Woli,
- miłorząb dwuklapowy o obwodzie 170 cm i wysokości 13,5 m na terenie Zespołu Szkół
Rolniczych w Pszczelej Woli,
- korkowiec amurski o obwodzie 190 cm i wysokości 12 m na terenie Zespołu Szkół
- grupa 11 olszyn czarnych o obwodach 230 - 338 cm i wysokości 26 m na terenie Zespołu
Szkół Rolniczych w Pszczelej Woli,
83
-
modrzew polski o obwodzie 255 cm i wysokości 23 m na terenie Zespołu Szkół
- głóg szkarłatny o obwodzie 136 cm i wysokości 8,5 m na terenie Zespołu Szkół
- grupa 5 jesionów wyniosłych o obwodach 186 – 310 cm i wysokości 24 m cm na terenie
Zespołu Szkół Rolniczych w Pszczelej Woli,
- grupa 6 dębów szypułkowych o obwodach 358 – 465 cm i wysokości 25 m na terenie
zabytkowego zespołu dworsko – parkowego w Osmolicach I,
- jesion wyniosły o obwodzie 425 cm i wysokości 32 m na terenie zabytkowego zespołu
dworsko – parkowego w Osmolicach I,
- cyprysik groszkowy o obwodzie 115 cm i wysokości 13 m na terenie zabytkowego
zespołu dworsko – parkowego w Osmolicach I,
- lipa drobnolistna o obwodzie 320 cm i wysokości 21 m w parku górnym zespołu
dworsko– parkowego w Osmolicach I,
- altana lipowa złożona z 5 lip drobnolistnych o obwodach 160 – 410 cm i wysokości 29 m,
w zachodniej części parku górnego zespołu dworsko– parkowego w Osmolicach I,
- altana klonowa złożona z 10 klonów zwyczajnych o obwodach 135 – 286 cm i wysokości
35 m, zlokalizowana w zachodniej części parku górnego zespołu dworsko – parkowego
w Osmolicach I,
- modrzew europejski o obwodzie 245 cm i wysokości 33 m na terenie zabytkowego
zespołu dworsko – parkowego w Osmolicach I,
-- klon zwyczajny o obwodzie 370 cm i wysokości 31 m na terenie zabytkowego zespołu
- żywotnik zachodni o obwodzie 270 cm i wysokości 15 m na terenie zabytkowego zespołu
lipa drobnolistna o obwodzie 344 cm i wysokości 19 m na terenie Gminnej Spółdzielni
Samopomoc Chłopska w Strzyżewicach.
Gmina Wojciechów
- 3 dęby szypułkowe o obwodach 300, 400 i 450 cm na terenie Szkoły Podstawowej
w Łubkach,
- sosna czarna o obwodzie 210 cm na terenie parafii rzymskokatolickiej w Łubkach,
- lipa drobnolistna o obwodzie 400 cm na terenie zabytkowego zespołu parkowego
w Palikijach,
- dąb szypułkowy o obwodzie 300 cm na terenie zabytkowego zespołu parkowego
w Palikijach,
- dąb szypułkowy, odmiana stożkowata, o obwodzie 270 cm na terenie zabytkowego
zespołu parkowego w Palikijach,
- choina kanadyjska o obwodzie 150 cm na terenie zabytkowego zespołu parkowego
w Palikijach,
- lipa drobnolistna o obwodzie 300 cm na terenie zabytkowego zespołu dworsko –
parkowego w Miłocinie,
parkowego w Miłocinie,
parkowego w Miłocinie.
Gmina Wólka
- grupa 10 dębów szypułkowych o obwodzie 312 – 470 cm i wysokości 17 – 22 m
w Świdniku Dużym,
84
-
jałowiec pospolity (w złym stanie zdrowotnym) o obwodzie 45 cm w Sobianowicach,
lipa drobnolistna o obwodzie 490 cm w Bystrzycy,
jesion wyniosły, odmiana zwisła o obwodzie 360 cm w Bystrzycy,
3 lipy drobnolistne o obwodach 300, 390 i 566 cm w Bystrzycy,
szpaler grabów pospolitych w Bystrzycy,
sosna wejmutka o obwodzie 220 cm w Sobianowicach,
szpaler grabów pospolitych w Sobianowicach,
dąb szypułkowy o obwodzie 382 cm w Pliszczynie,
aleja 10 lip drobnolistnych o obwodach 165 - 380 cm w Pliszczynie,
płat roślinności stepowej o powierzchni 0,16 ha ze stanowiskiem miłka wiosennego
w Łysakowie,
w Łysakowie,
w Łysakowie,
modrzew europejski o obwodzie 290 cm na terenie zabytkowego zespołu pałacowo ogrodowego w Jakubowicach Murowanych,
jesion wyniosły o obwodzie 410 cm na terenie zabytkowego zespołu pałacowo –
ogrodowego w Jakubowicach Murowanych,
wiąz polny o obwodzie 330 cm na terenie zabytkowego zespołu pałacowo – ogrodowego
w Jakubowicach Murowanych,
dąb szypułkowy o obwodzie 396 cm w Świdniku Dużym.
Gmina Wysokie
- dąb szypułkowy o obwodzie 350 cm i wysokości 25 m w miejscowości Wysokie,
- lipa drobnolistna o obwodzie 370 cm i wysokości 25 m w miejscowości Wysokie.
4.6.1.5. Inne formy ochrony przyrody
Na terenie powiatu lubelskiego znajdują się trzy zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
oraz trzy użytki ekologiczne:
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy w Radawcu Dużym, gm. Konopnica, utworzony
w 1994 r. na obszarze 11 ha – pozostałości zespołu dworsko-parkowego z cennymi
okazami drzew, w szczególności modrzewi oraz ze stawami zasilanymi wodą źródlaną,
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Szabałowa Góra" o powierzchni 64,2 ha, utworzony
w 1995 r. w Majdanie Polickim (gmina Krzczonów, teren Krzczonowskiego PK). Jest to
ostaniec denudacyjny – wzgórze o wysokości 282,8 m n.p.m., zbudowane z twardych gez
paleoceńskich. Jest w nim widoczny kompletny profil geologiczny skał budujących
Wyżynę Lubelską,
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Kamienny Wąwóz” o powierzchni 8,41 ha,
utworzony w 1996 r. w obrębie Policzyzna i Kolonia Żuków, gm. Krzczonów. Zespół
obejmuje fragment południowego zbocza głęboko wciętej doliny denudacyjno –
erozyjnej, porośniętego murawami kserotermicznymi rzadkimi i chronionymi gatunkami
roślin,
- Użytek ekologiczny w Woli Przybysławskiej, w południowo – zachodniej części
gm. Garbów, na terenie Nadleśnictwa Puławy, leśnictwa Markuszów, utworzony
w 1996 r. na obszarze 46,1 ha. Jest to zarastający zbiornik wodny.
- Użytek ekologiczny w Kozłówce, gm. Niemce, na terenie Nadleśnictwa Lubartów,
leśnictwa Bratnik, utworzony w 1995 r. na obszarze 4,2 ha. Jest to obszar torfowisk i łąk,
- Użytek ekologiczny w Nowym Stawie i Rudce Kozłowieckiej, gm. Niemce, utworzony
w 1999 r. na obszarze 5,45 ha. Jest to obszar wilgotnych łąk i lasów.
85
4.6.1.6. Obszary Natura 2000
Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest
zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt, które
uważa się za cenne ) i zagrożone wyginięciem w skali całej Europy. Drugim jej celem jest
ochrona różnorodności biologicznej.
Podstawą funkcjonowania programu są dwie unijne dyrektywy tzw.: dyrektywa ptasia
i dyrektywa siedliskowa:
Dyrektywa Ptasia (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia
30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - wcześniej dyrektywa Rady
79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) - określa
kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem,
Dyrektywa Siedliskowa (Dyrektywa Siedliskowa - Dyrektywa Rady 92/43/EWG
z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk
przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.
W myśl ww. aktów prawa każdy kraj członkowski Unii Europejskiej ma obowiązek
zapewnić siedliskom przyrodniczym i gatunkom roślin i zwierząt wymienionym
w załącznikach dyrektywy siedliskowej i ptasiej warunki sprzyjające ochronie lub zadbać
o odtworzenie ich dobrego (właściwego) stanu, m.in. poprzez wyznaczenie obszarów
specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO).
Na terenie powiatu lubelskiego wyznaczono następujące obszary Natura 2000:
Chmiel o kodzie PLH060001,
Olszanka o kodzie PLH060012,
Bystrzyca Jakubowicka o kodzie PLH060096.
Chmiel
Obszar położony jest w południowej części Wyniosłości Giełczewskiej, subregionu
Wyżyny Lubelskiej. Regionalizacja geobotaniczna lokalizuje go w obrębie Krainy Wyżyny
Lubelskiej. Najbardziej charakterystycznymi elementami rzeźby omawianego terenu są
ostańce denudacyjne. Obszar rezerwatu zajmuje środkowe części zboczy rozległego
wzniesienia o wysokości 264,7 m n. p. m., opadające w kierunku wschodnim i południowym.
Teren pokryty jest całkowicie lasem. Nie występują tu żadne cieki i zbiorniki wodne.
Głównym celem ochrony w tym rezerwacie jest zachowanie fragmentu starego,
naturalnego lasu dębowego o charakterze grądu, posiadającego ponadto przeznaczenie
nasienne. Na szczególną uwagę zasługuje obecność w drzewostanie bardzo dużej ilości
okazów dębu szypułkowego Quercus robur, których wiek szacowany jest na ok. 200 lat,
a część posiada rozmiary kwalifikujące je jako drzewa pomnikowe. Omawiany obiekt, obok
położonych w sąsiedztwie rezerwatów "Olszanka" i "Las Królewski", stanowi jeden
z niewielu zachowanych w województwie lubelskim fragmentów lasu z tak dużym udziałem
starodrzewu dębowego. Obok typowych i pospolitych dla tego typu lasów gatunków roślin
runa, w rezerwacie "Chmiel" występują taksony chronione, zagrożone i rzadkie w regionie.
Olszanka
Obszar położony jest w południowej części Wyniosłości Giełczewskiej, subregionu
Wyżyny Lubelskiej. Zajmuje dolną część południowo-wschodniego zbocza rozległego
wzgórza ostańcowego o wysokości blisko 290 m n. p. m . Wierzchołek tego wzniesienia
oddalony jest o około 1,6 km na północny zachód od granicy rezerwatu. Ponadto, w pobliżu
południowego narożnika opisywanego obiektu znajduje się niewielkie wzniesienie osiągające
kulminację 259,2 m n. p. m . Takie położenie powoduje, że na stosunkowo niewielkiej
powierzchni rezerwatu znalazły się fragmenty zboczy o ekspozycji południowo-zachodniej
86
i północno-wschodniej, których kąt nachylenia wynosi ok. 5 stopni.
Obszar obejmuje fragment naturalnego lasu dębowego o charakterze grądu - siedliska
z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Na szczególną uwagę zasługuje obecność
w drzewostanie bardzo dużej ilości okazów dębu szypułkowego Quercus robur, których wiek
szacowany jest na około 200 lat; część okazów posiada rozmiary kwalifikujące je jako drzewa
pomnikowe.
Bystrzyca Jakubowicka
Ostoja siedliskowa obejmująca fragment doliny Bystrzycy, przejściowy odcinek
doliny Ciemięgi wraz z widłami obu rzek, a także fragmenty stoków dolin. Położona jest na
północnym skraju Wyżyny Lubelskiej, na północno - wschodnich obrzeżach Lublina.
Na obszarze ostoi Bystrzyca tworzy dosyć szeroką dolinę wysłaną cienkimi pokładami
torfów, ograniczoną stromymi skarpami. W północnej części występują utwory lessowe,
w których wytworzyły się głębokie wąwozy, w południowej natomiast, margle kredowe.
Lewobrzeżne zbocza Bystrzycy i Ciemięgi porośnięte są murawami kserotermicznymi. Rzeki
tworzą liczne meandry. Płaskie dno doliny pokryte jest siecią kanałów melioracyjnych,
o różnym stopniu drożności. Zachowały się tu też pojedyncze starorzecza. Obszar ostoi
pokryty jest przeważnie łąkami. Gdzieniegdzie występują ponadto kępy zakrzaczeń oraz płaty
zbiorowisk łęgowych. Przy ujściu Ciemięgi, w powiązaniu z kompleksem stawów
hodowlanych, znajduje się jaz. W tym rejonie obserwuje się znaczne poniesienie poziomu
wód gruntowych, pozytywnie wpływające na obszar i przyległy płat łąk zmiennowilgotnych.
Obszar Doliny Bystrzycy niemal pozbawiony jest zabudowy, jednak otaczające dolinę rejony
zajęte są przez nią w znacznej części.
Obszar ostoi pokryty jest przez siedem rodzajów siedlisk z Załącznika II Dyrektywy
Siedliskowej:
3150 Naturalne jeziora eutroficzne z roślinnością typu Magnopotamion lub
Hydrocharition,
6120 Suche, piaszczyste, wapniste murawy,
6210 Półnaturalne odmiany suchych muraw i zarośli na podłożach wapiennych
(Festuco-Brometalia) - ważne stanowiska storczyków,
6410 Łąki z Molinia na kredzie, torfie lub glinie (Molinion caeruleae),
6430 Ziołorośla eutroficzne płaskowyżów, górskie i alpejskie,
6510 Nizinne łąki kośne (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis),
91E0 Lasy aluwialne z Alnus glutinosa oraz Fraxinus excelsior (Alno-Padion,
Alnion incanae, Salicion albae).
Bystrzyca Jakubowicka jest ważną ostoją staroduba łąkowego (Ostericum palustre)
z wysoką liczebnością, jedną z najwyższych w województwie. W granicach Specjalnego
Obszaru Ochrony znajdują się również niewielkie populacje chronionych gatunków roślin:
miłka wiosennego (Adonis vernalis), kosaćca bezlistnego (Iris aphylla) oraz goździka
pysznego (Dianthus superbus).
Na terenie ostoi występuje stanowisko kumaka nizinnego. Ponadto obszar jest
ważnym siedliskiem dla populacji pięciu gatunków motyli z Załącznika II Dyrektywy
Siedliskowej (szlakoń szafraniec, czerwończyk nieparek, czerwończyk fioletek, modraszek
nausitous, modraszek telejus).
Poza wyżej wymienionymi gatunkami zwierząt na terenie Bystrzycy Jakubowickiej
występują: bóbr europejski, wydra, piskorz, trzepla zielona oraz zalotka większa.
Podsumowując stwierdza się, że obszary prawnie chronione zajmują nieco ponad
18 % powierzchni powiatu lubelskiego. Jest to mniej niż średnio w województwie (23 %)
i w kraju (prawie 33 %).
Ogólny stan przyrody na terenie powiatu ocenia się jako dobry. Wynika to ze wzrostu
87
świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu i działań m.in. ochronnych podejmowanych
przez poszczególne gminy (tabela 16).
Tabela 17. Zadania z zakresu ochrony przyrody zrealizowane przez gminy w latach
2011 – 2012
L.p.
Gmina
1.
Bełżyce
2.
Borzechów
3.
Bychawa
4.
Garbów
5.
Głusk
6.
7.
Jabłonna
Jastków
8.
Konopnica
9.
Krzczonów
10.
Niedrzwica
Duża
11.
Niemce
Nazwa zadania
2011 r.
2012 r.
Zagospodarowanie terenu
zielonego w Bełżycach poprzez
Zagospodarowanie terenu
obsadzenie roślinami
zielonego w parku miejskim
krzewiastym oraz drzewami
(wykonanie nowej rabaty
liściastymi z gatunku klon
różanej) oraz zagospodarowanie
kulisty wysepek rozjazdowych
terenu zielonego przy Szkole
ulic: Lubelskiej i Fabrycznej oraz
Podstawowej w Babinie
rogu ulic: Lubelskiej
i Bychawskiej
Leczenie i pielęgnacja
pomników przyrody
z tego zakresu
Leczenie (w tym zwalczanie
szrotówka kasztanowcowiaczka),
z tego zakresu
nasadzenia drzew i krzewów
Urządzanie terenów zieleni,
w tym skwerów, parków
dzielnicowych, bieżące
utrzymanie zieleni – 100 szt.
utrzymanie zieleni – 103 szt.
nasadzeń
nasadzeń
Leczenie drzew(w tym
zwalczanie szrotówka
kasztanowcowiaczka) –
431 drzew
1414 drzew
Urządzenie terenów zieleni przy Urządzenie terenów zieleni przy
Urzędzie Gminy
Domu Kultury w Motyczu
100 drzew
utrzymanie
zieleni
utrzymanie zieleni
z tego zakresu
88
utrzymanie zieleni
L.p.
Nazwa zadania
Gmina
2011 r.
2012 r.
Rewaloryzacja parku w Piotrowicach
14. Wólka
z tego zakresu
43 drzewa
15. Wysokie
16. Zakrzew
12.
13.
Strzyżewice
Wojciechów
4.6.1.7. Obiekty i tereny wpisane do rejestru zabytków oznaczone symbolem „A”
Rysunek 8 Zabytki architektury świeckiej i sakralnej powiatu lubelskiego
89
Gmina Bełżyce
- kościół par. p.w. Nawrócenia św. Pawła, pl. Kościelny 6 1654-95, poł. XIX, nr rej.: A/26
z 21.08.1957 i z 28.03.1966,
- dzwonnica, XIX, nr rej.: j.w.,
- cmentarz kościelny, j.w.,
- ogrodzenie, j.w.,
- zamek, ob. mleczarnia, ul. Zamkowa 30, XV, 1829, 1942, nr rej.: A/121 z 10.12.1966,
- zespół dworski, ob. szpital, ul. Szpitalna, nr rej.: A/816 z 16.04.1981 i z 13.11.1997:
dwór, 1840, 1922,
pozostałości parku w najbliższym otoczeniu dworu,
- zespół dworski, nr rej.: A/817 z 14.07.1981 i z 27.05.1997:
dwór, 1907, po 1920,
park, 2 poł. XVIII, XIX/XX,
- zespół dworski, XIX, nr. rej.: A/818 z 20.07.1981 i z 4.02.2013:
dwór,
park ze stawami,
- kaplica grobowa z rodziny Ligowskich, na cmentarzu par., 1905, nr rej.: A/931607
z 1.09.2011,
- park dworski, k. XVIII, nr rej.: A/932 z 15.05.1987.
Gmina Borzechów
- kościół par. p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, drewn., 1929, nr rej.: A-1083
z 30.04.1993,
- dzwonnica, drewn., nr rej.: j.w.,
- zespół dworski, nr rej.: A/918 z 19.03.1986:
dwór,
oficyna,
lamus,
magazyn,
obora,
piwnica,
ogród,
dwór,
parki.
Gmina Bychawa
- kościół par. p.w. św. Jana Chrzciciela, ul. Ściegiennego 25, 1 poł. XVII, 1861-79, 1989,
nr rej.: A/175 21.07.1956 i z 31.01.1967,
- dzwonnica, drewn., 1862, nr rej.: j.w.,
- cmentarz kościelny, nr rej.: j.w.,
- kapliczka przydrożna, ul. Zamkowa, poł. XVIII, nr rej.: A/341 z 26.11.2004,
- synagoga, ul. Kościuszki 5, 2 poł. XIX, nr rej.: A/1102 z 21.06.1995,
- cmentarz rzym.-kat. par., nr rej.: A/936 z 15.05.1987,
- cmentarz wojenny z I wojny światowej na tzw. Białej Górze, 1914, nr rej.: A/1088
z 26.07.1993,
- zespół pałacowy, XVIII-XIX, nr rej.: A/291 z 31.03.1967:
ruina pałacu,
pozostałości parku,
budynki gospodarcze:
90
-
-
-
ruina pałacu,
spichlerz I,
spichlerz II,
obora,
zespół kościoła, nr rej.: A/852 z 30.11.1982 i z 17.07.1996:
kościół,
cmentarz,
plebania,
kaplica grobowa Stadnickich,
ogrodzenie z bramą i kapliczkami,
zespół dworski, nr rej.: A/819 z 20.07.1981:
dwór,
parki,
park z alejami, pocz. XIX, nr rej.: A/712 z 31.05.1976,
cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej.: A/1073 z 9.10.1992.
Gmina Garbów
- zespół wagi, nr rej.: A/1018 z 28.11.1990:
budynek wagi,
rampa kolejki,
budynek gospodarczy,
- zespół kościoła par. rzym.-kat. p.w. Przemienienia Pańskiego, I ćw. XX, nr rej.: A-3/1-4
z 17.01.2000:
kościół,
cmentarz kościelny,
ogrodzenie z bramą i kaplicami,
plebania,
- kaplica grobowa z rodziny Moskalewskich, na cmentarzu par. „starym”, 1875, nr rej.:
A/1453 z 20.12.2010,
- cmentarz wojenny z I wojny światowej, 1915, nr rej.: A/1009 z 4.07.1990,
- zespół pałacowy, nr rej.: A/462 z 24.03.1970 i z 11.08.1977:
pałac,
park,
spichlerz,
- figura św. Anny, XVIII, nr rej.: A/698 z 28.10.1975,
- dwór, nr rej.: A/906 z 1.04.1985,
- zespół pałacowy, XIX/XX, nr rej.: A/681 z 24.09.1973:
pałac,
park,
obora,
- wiatrak holender, nr rej.: A/354 z 11.06.1968,
- zespół pałacowy, pocz. XX, nr rej.: A/728 z 10.08.1977 i z 23.06.1997:
pałac,
brama wjazdowa,
ogrodzenie,
park,
- zespół willowy, 1922, nr rej.: A/842 z 26.05.1982 i z 23.06.1997:
willa,
budynek gospodarczy,
ogród,
91
ogrodzenie z bramami.
Gmina Głusk
dwór, k. XIX, 1962-70,
brama wjazdowa na folwark, XIX/XX,
park, 2 poł. XIX.
Gmina Jabłonna
- kościół par. p.w. św. Wawrzyńca, nr rej.: A/62 z 1.07.1957 i z 26.11.1966,
- zespół pałacowy, pocz. XX, nr rej.: A/749 z 7.12.1977 i z 20.08.1997:
pałac,
park z aleją,
dom ogrodnika.
- cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej.: A-1075 z 12.10.1992,
- cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej.: A/1074 z 12.10.1992,
- cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej.: A/1076 z 12.10.1992.
Gmina Jastków
- baszta (pozostałości pałacu Firlejów), 1610-30, nr rej.: A/290 z 31.03.1967,
- cmentarz legionistów, nr rej.: A/1007 z 4.07.1990,
- zespół pałacowy, nr rej.: A/736 z 12.08.1977:
pałac,
kordegarda,
park,
dwór,
park,
dwór, 1916,
relikty parku z otoczeniem,
- zespół pałacowy, XVIII-XX, nr rej.: A/528 z 16.10.1971:
pałac,
park ,
- zespół pałacowy, 2 poł. XIX, nr rej.: A/723 z 8.07.1977 i z 3.07.1996:
pałac,
kaplica,
park,
ogrodzenie.
Gmina Konopnica
- cmentarz par., nr rej.: A/942 z 15.05.1987,
- zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: A/958 z 12.05.1988 i z 6.11.1995:
pałac,
park.
Gmina Krzczonów
- zespół kościoła parafialnego, nr rej.: A/191 z 13.02.1967 i z 12.07.2011:
kościół p.w. Wniebowzięcia NMP, 1633-53, 1835,
dzwonnica z kaplicą w przyziemiu, XIX/XX,
92
-
budynek bramny, XIX/XX,
d. cmentarz przy kościele, XVII - poł. XIX,
ogrodzenie, mur., z krytymi schodami i 3 kapliczkami procesyjnymi, 1880,
zespół dworski, XIX – XX, nr rej.: A/882 z 6.04.1984:
dwór,
park.
- zespół kościoła parafialnego, 2 poł. XIX, nr rej.: A/4 z 29.03.2000:
kościół p.w. św. Floriana,
dzwonnica,
ogrodzenie z kapliczkami,
- zespół kościoła parafialnego, XIX, nr rej.: A/27 z 31.03.1966 i z 16.11.1966:
kościół p.w. Wniebowzięcia NMP i św. Bartłomieja, pocz. XIX,
dzwonnica,
ogrodzenie z 4 kapliczkami,
cmentarz par., 1800, nr rej.: A/945 z 15.05.1987.
Gmina Niemce
dwór,
park,
- park, nr rej.: A/725 z 8.07.1977 i z 14.10.1991,
- kościół par., nr rej.: A/564 z 31.12.1971,
- dzwonnica, nr rej.: j.w.,
- cmentarz kościelny, nr rej.: j.w,
- cmentarz par., nr rej.: A/937 z 15.05.1987,
- zespół dworski „Bernatówka”, nr rej.: A/974 z 15.03.1989:
dwór,
ogród,
- zespół dworski, nr rej.: A/352 z 8.04.1968 i z 21.01.1985:
dwór,1 poł. XVI, XVIII/XIX, po 1970,
park.
- kościół par. p.w. św. Narodzenia NMP i św. Sebastiana, nr rej.: A/567 z 31.12.1971,
- ogrodzenie z 4 kaplicami, nr rej.: j.w.,
dwór,
2 bramki,
park,
aleja lipowa (do rynku),
- d. karczma, XVIII/XIX, nr rej.: A/613 z 17.02.1972,
- zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: A/746 z 5.11.1977:
dwór,
park,
aleja lipowa (Nasutów – Pólko; Stoczek – Pólko),
- zespół kościoła par. p.w. św. Ignacego Loyoli, 1906-9, nr rej.: A/952/1-4 z 2.11.1987:
kościół,
93
-
ogrodzenie,
kapliczka,
plebania „stara”, poł. XIX,
park dworski, 1883-4, nr rej.: A/724 z 8.07.1977 i z 23.06.1997.
Gmina Strzyżewice
- cmentarz wojenny z I wojny światowej, 1914, nr rej.: A-1086 z 14.07.1993,
- ruina pałacu, XVI/XVII, nr rej.: A/293 z 21.03.1967,
- zespół pałacowy, 1 poł. XIX, nr rej.: A/720 z 22.06.1977:
pałac,
rządcówka,
spichlerz,
młyn,
park,
- zespół dworski, XVIII – 2 poł. XIX, nr rej.: A-1091 z 28.12.1993:
dwór,
spichlerz,
pomnik, kam.,
park z aleją wjazdową,
- aleja lipowa Prawiedniki – Żabia Wola, nr rej.: A/335 z 17.07.1967,
- zespół pałacowy, 2 poł. XIX, nr rej.: A/702 z 9.12.1975:
pałac,
park,
- kuźnia, poł. XIX, nr rej.: A/276 z 31.03.1967,
- zespół dworski, poł. XIX, nr rej.: A/758 z 13.04.1978:
dwór,
park.
Gmina Wojciechów
dwór,
park,
- zespół dworski, 2 poł. XIX/XX, nr rej.: A/122 z 10.12.1966 i z 10.07.1996:
dwór,
park,
- kościół par. p.w. św. Teodora, drewn., 1 poł. XVIII, nr rej.: A/124 z 21.08.1957
i z 28.02.1966
- dzwonnica drewn., j.w.,
- cmentarz kościelny, j.w.,
- ogrodzenie z bramkami, j.w.,
- kaplica grobowa rodziny Świerzawskich na cmentarzu par., XIX/XX, nr rej.: A/1606
z 13.07.2011,
- zespół „wierzy ariańskiej”, 1 poł. XVI, XIX/XX, nr rej.: A/308 z 15.10.1959
i z 1.08.1967:
wieża mieszkalna,
wały i fosy,
mur ze strzelnicami,
94
-
ruiny pałacu (nie istnieją ?),
zespół dworski, nr rej.: A/703 z 31.12.1975:
dwór,
park.
Gmina Wólka
- kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, nr rej.: A/563 z 31.12.1971,
- pomnik rodziny Wierzbickich, nr rej.: j.w.,
- ogrodzenie z bramkami, nr rej.: j.w.,
dwór,
park,
obora,
spichlerz,
- kościół par. p.w. św. Barbary, 1724-41, nr rej.: A/638 z 26.10.1972,
- dzwonnica – brama z przyległymi przęsłami ogrodzenia, nr rej.: j.w.,
- pomnik Chrystusa, 1918, pocz. XX, nr rej.: j.w.,
- zespół dworski, XIX, nr rej.: A/741 z 20.09.1977:
dwór,
park z fosą,
- zespół dworski, 1 poł. XIX, nr rej.: A/767 z 11.07.1978 i z 10.10.1997:
dwór,
kuźnia,
park,
- zespół dworski, 1 poł. XIX, nr rej.: A/970/1-3 z 20.12.1988:
dwór,
park,
- zespół dworski, XVIII, XIX, nr rej.: A/761 z 15.06.1978 i z 19.11.1998:
dwór,
stajnia,
park.
Gmina Wysokie
- kościół polsko – kat. p.w. sś. Piotra i Pawła, drewn., 1932, nr rej.: A/416 z 24.03.1989,
- kościół par. p.w. Michała Archanioła, 1905-1908, nr rej.: A/706 z 24.03.1989,
- cmentarz rzym. – kat., poł. XIX, nr rej.: A/542 z 20.08.1986.
95
Gmina Zakrzew
- kościół par. p.w. św. Antoniego Padewskiego, drewn., 1831-34, nr rej.: A/701
z 5.06.1985,
- kościół par. p.w. św. Tomasza, drewn., 1746, nr rej.: A/262 z 8.04.1983,
- dzwonnica, drewn., nr rej.: j.w.,
- cmentarz rzym.-kat., 1 poł. XIX, nr rej.: A/357 z 21.08.1986,
- cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej.: A/356 z 23.11.1987.
Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do
rejestru zabytków – stan na 31 grudnia 2013 r.
5.
PRZEGLĄD STOSOWANYCH ROZWIĄZAŃ
ORGANIZACYJNYCH
DOTYCZĄCYCH
ŚRODOWISKA
TECHNICZNOOCHRONY
5.1. Rozwiązania techniczne dotyczące ochrony środowiska
Na terenie powiatu lubelskiego stosuje się następujące rozwiązania techniczne
dotyczące ochrony środowiska:
− budowane są komunalne ujęcia wody, w celu dostarczenia mieszkańcom wody do
picia o najwyższej jakości,
− rozwijana jest sieć wodociągowa, w celu umożliwienia mieszkańcom dostępu do
wody o najwyższej jakości,
− budowane są komunalne oczyszczalnie ścieków w celu wprowadzania do wód i do
ziemi, wyłącznie oczyszczonych ścieków,
− w obrębie obszarów o zabudowie zwartej, budowana jest sieć kanalizacji
sanitarnej, w celu uniknięcia wprowadzania przez mieszkańców nieczyszczonych
ścieków do wód i do ziemi,
− w zakładach przemysłowo – usługowych budowane są zbiorniki bezodpływowe na
ścieki, w miejscach, gdzie nie występuje kanalizacja sanitarna,
− w obrębie zabudowy rozproszonej, budowane są przydomowe oczyszczalnie
ścieków w celu wprowadzania przez mieszkańców oczyszczonych ścieków do
wód i do ziemi,
− budowane są odcinki kanalizacji deszczowej, w celu wyeliminowania
intensywnych spływów powierzchniowych,
− budowane są rowy odwadniające spływy powierzchniowe, przy drogach
utwardzonych,
oraz
przepusty,
w
celu
ukierunkowania
spływów
powierzchniowych,
− stosowane są ekrany akustyczne przy drogach krajowych i wojewódzkich,
biegnących poprzez teren powiatu, w miejscach zwartej zabudowy mieszkaniowej,
− następuje modernizacja kotłowni polegająca na zamianie paliw węglowych na
gazowe lub olejowe,
− w zakładach przemysłowych stosowane są urządzenia wentylacyjne i filtry,
przeciwdziałające emisji zanieczyszczeń do powietrza,
− stosowane są alternatywne źródła energii takie jak ogniwa fotowoltaiczne, pompy
ciepła, urządzenia wykorzystujące energię wiatrową,
− prowadzone są prace termomodernizacyjne budynków polegające na docieplaniu
96
ścian zewnętrznych styropianem lub wełną mineralną,
− w procesach technologicznych stosuje się substancje wodorozcieńczalne lub
o obniżonej zawartości substancji szkodliwych dla środowiska.
5.2. Rozwiązania organizacyjne dotyczące ochrony środowiska
Rozwiązania organizacyjne dotyczące ochrony środowiska dotyczą działań w zakresie
ochrony przyrody, powietrza, hałasu, wody, zaopatrzenia w wodę, gospodarki ściekowej oraz
gospodarki odpadami.
Gminy na terenie powiatu stosują rozwiązania organizacyjne zawarte w regulaminach
dotyczących utrzymania porządku i czystości w gminach, zgodnie z ustawą o utrzymaniu
porządku i czystości w gminach.
Organem kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania jego
stanu jest Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ).
W celu zapoznania się ze stanem środowiska oraz ze zmianami w nim zachodzącymi
prowadzony jest monitoring środowiska.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) prowadzi monitoring
środowiska w zakresie:
jakości powietrza,
jakości wód powierzchniowych,
monitoring geochemiczny osadów wodnych rzek i jezior,
monitoring źródeł,
wód podziemnych obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie,
emisji hałasu,
poziomu pól elektromagnetycznych.
Monitoring poszczególnych elementów środowiska prowadzony jest również przez
zakłady mogące znacząco oddziaływać na środowisko, na które nałożono obowiązek
prowadzenia monitoringu.
Zakłady prowadzące składowiska odpadów wykonują na terenie składowisk
monitoring wód podziemnych, odciekowych, gazu składowiskowego i hałasu (w przypadku
nałożenia takich badań).
Sprawozdania wyników monitoringu należy przekazywać Wojewódzkiemu
Inspektorowi Ochrony Środowiska w Lublinie, oraz do Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Lubelskiego.
Rozwiązania organizacyjne dotyczące ochrony środowiska w działalności starostwa
powiatowego przedstawiono poniżej.
Starostwo powiatu lubelskiego:
− wyznacza drzewa do wyrębu, oznakowania drewna oraz wydaje świadectwa
legalności pozyskania drewna,
− wydaje decyzje na pozyskanie drewna zgodnie z uproszczonym planami
urządzenia lasu,
− wydaje zezwolenia na usuwanie drzew lub krzewów z nieruchomości
stanowiących własność gmin,
− wydaje karty wędkarskie,
− wydaje pozwolenia wodnoprawne na wykonanie urządzeń wodnych,
− wydaje pozwolenia na szczególne korzystanie z wody,
− wydaje pozwolenia na prowadzenie przez wody obiektów mostowych,
rurociągów, linii energetycznych, linii telekomunikacyjnych oraz innych urządzeń,
− wydaje pozwolenia wodnoprawne na regulację wód,
97
− wydaje pozwolenia wodnoprawne na rolnicze wykorzystanie ścieków,
− wydaje pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych
będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych zawierających
substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego,
− wydaje pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
− wydaje pozwolenia na wytwarzanie odpadów w związku z eksploatacją instalacji,
na zbieranie odpadów, transport odpadów, przetwarzanie odpadów,
− wydaje decyzje zatwierdzające dokumentacje geologiczne,
− udziela koncesji na wydobywanie kopaliny ze złoża,
− wydaje decyzje dotyczące rekultywacji gruntów o utraconej albo ograniczonej
wartości użytkowej.
5.3. Mocne i słabe strony istniejących rozwiązań
Mocne strony:
dobrze rozwinięta sieć dróg,
zwiększająca się liczba przydomowych oczyszczalni ścieków,
selektywny system zbierania odpadów komunalnych na terenie powiatu,
dobrze rozwinięta sieć energetyczna oraz infrastruktura telekomunikacyjna,
zmniejszająca się ilość substancji szkodliwych, emitowanych do środowiska,
powstających w procesach technologicznych,
dobrze rozwinięta sieć wodociągowa,
dobry stan wód podziemnych na terenie powiatu.
Słabe strony:
duże dysproporcje w gminach i pomiędzy gminami pod względem rozwoju
infrastruktury komunalnej,
słabo rozwinięta sieć kanalizacyjna i gazowa,
zły stan techniczny dróg powiatowych i gminnych.
5.4. Ocena
zgodności
rozwiązań
techniczno-organizacyjnych
z obowiązującymi wymogami technologicznymi i prawnymi,
w szczególności z ustawodawstwem Unii Europejskiej
Na terenie powiatu lubelskiego stosuje się wyłącznie rozwiązania technicznoorganizacyjne zgodne z obowiązującymi wymogami technologicznymi i prawnymi,
w szczególności z ustawodawstwem Unii Europejskiej.
Dostosowywanie polskiego prawa do standardów UE odbywa się poprzez
transpozycję dyrektyw unijnych, w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska.
W dziedzinie ochrony środowiska zostały wprowadzone zmiany w ustawach i przyjęte
rozporządzenia dostosowujące polskie prawo do wymogów Unii Europejskiej.
6.
PRIORYTETY OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ STRATEGIA
DZIAŁAŃ, W SKALI POWIATU, NA LATA 2014 – 2017 –
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2021
Priorytety oraz strategia działań ochrony środowiska w skali powiatu, w zakresie
ochrony środowiska, na lata 2014 – 2017, z perspektywą do roku 2021 sformułowane
w niniejszym rozdziale określają najważniejsze potrzeby związane z ochroną środowiska.
98
Realizacja tych potrzeb wpłynie na poprawę stanu środowiska w powiecie lubelskim oraz
w większym stopniu dostosuje stan środowiska w powiecie do wymagań UE.
Priorytety ochrony środowiska oraz strategię działań ochrony środowiska, w skali
powiatu, w zakresie ochrony środowiska, na lata 2014 – 2017, usystematyzowano
w następujący sposób:
Priorytety oraz strategia w zakresie działań systemowych:
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie edukacji ekologicznej oraz udziału
społeczeństwa na rzecz ochrony środowiska,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie uwzględniania aspektów ekologicznych
w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
− Priorytety oraz strategia działań w strategiach i programach sektorowych,
− Priorytety oraz strategia działań w zarządzaniu środowiskiem przez
przedsiębiorstwa,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie odpowiedzialności za szkody
w środowisku.
Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony zasobów naturalnych:
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony przyrody i lasów,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju
lasów,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami
wodnymi,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony powierzchni ziemi,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie gospodarowania zasobami
geologicznymi.
Priorytety oraz strategia działań w zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego:
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony powietrza,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony wód,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie gospodarki odpadami,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie oddziaływania hałasu i pól
elektromagnetycznych,
− Priorytety oraz strategia działań w zakresie zapobiegania wystąpienia poważnych
awarii przemysłowych, oraz bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego
w środowisku.
6.1. Priorytety oraz strategia w zakresie działań systemowych
6.1.1. Priorytety oraz strategia działań w zakresie edukacji ekologicznej oraz udziału
społeczeństwa na rzecz ochrony środowiska
Priorytety:
− Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa.
− Wykształcenie u mieszkańców powiatu odpowiedzialności za stan środowiska.
− Zagwarantowanie społeczeństwu dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie.
Strategia działań:
− Realizacja szkoleń, kursów, konkursów, wydawnictw, akcji popularyzatorskich
podnoszących świadomość ekologiczną społeczeństwa.
99
− Prowadzenie działań z zakresu edukacji ekologicznej w szkołach i na terenach
cennych przyrodniczo.
− Utworzenie w urzędach administracji publicznej systemu udostępniania informacji
o środowisku.
− Współdziałanie władz gmin i powiatu z mediami, organizacjami pozarządowymi
w zakresie prezentacji stanu środowiska oraz działań podejmowanych na rzecz jego
ochrony.
− Informowanie mieszkańców o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony.
6.1.2. Priorytety oraz strategia działań w zakresie uwzględniania
ekologicznych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
aspektów
Priorytety:
Opracowywanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem:
− stosowania odnawialnych źródeł energii,
− unikania wpływu emisji zanieczyszczeń na obszary chronione, w tym obszary Natura
2000,
− warunków życia ludzi,
− lokalizacji obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
− zachowania terenów o szczególnych walorach krajobrazowych,
− zachowania proporcji pomiędzy obszarami zainwestowanymi i biologicznie
czynnymi.
− Wprowadzenie w planach zagospodarowania przestrzennego zapisów stwarzających
warunki do stosowania odnawialnych źródeł energii.
− Wyznaczanie w planach zagospodarowania przestrzennego obszarów do lokalizacji
obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
− Określenie w planach zagospodarowania przestrzennego warunków jakie muszą być
spełnione przy lokalizacji obiektów na obszarach chronionych, w tym obszarach
Natura 2000.
− Ustalenie w planach zagospodarowania przestrzennego terenów o szczególnych
walorach krajobrazowych i określenie warunków inwestowania na tych terenach oraz
w ich otoczeniu.
− Przestrzeganie w planach zagospodarowania przestrzennego proporcji pomiędzy
obszarami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi.
− Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego, przy lokalizacji nowych
obiektów, warunków życia ludzi.
− Uwzględnianie, w planach zagospodarowania przestrzennego, obszarów narażonych
na niebezpieczeństwo powodzi, w tym bezwzględnie przestrzegania zakazu
inwestowania na obszarach zalewowych.
− Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wyników monitoringu
środowiska.
− Uwzględnianie konfliktów środowiskowych w planowaniu przestrzennym.
100
−
6.1.3. Priorytety oraz strategia działań w strategiach i programach sektorowych
Priorytety:
− Uwzględnianie celów ochrony środowiska w sektorowych dokumentach
strategicznych.
− Podnoszenie świadomości ekologicznej osób opracowujących dokumenty sektorowe.
− Podnoszenie świadomości w zakresie korzyści jakie niesie współpraca przedstawicieli
sektorów gospodarczych z przedstawicielami organów ochrony środowiska.
− Włączenie aspektów ochrony środowiska do wszystkich sektorowych dokumentów
strategicznych, w tym głównie do dokumentów w takich dziedzinach jak: transport,
przemysł, eneregtyka, rolnictwo, turystyka i rekreacja.
− Uwzględnianie w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko, wpływu na
obszary chronione i warunki życia ludzi.
− Organizowanie szkoleń z zakresu ochrony środowiska dla osób opracowujących
dokumenty sektorowe.
− Współpraca przedstawicieli sektorów gospodarczych z przedstawicielami organów
ochrony środowiska, przy opracowywaniu dokumentów sektorowych.
6.1.4. Priorytety oraz
przedsiębiorstwa
strategia
działań
w
zarządzaniu
środowiskiem
przez
Priorytety:
− Stosowanie innowacyjności prośrodowiskowej w przedsiębiorstwach.
− Stosowanie systemów zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach.
− Wprowadzanie w planowanych przedsięwzięciach rozwiązań z zakresu ochrony
środowiska, na etapie tworzenia dokumentów projektowych, w tym projektów
budowlanych.
− Zachęcanie przedsiębiorców do wprowadzania w przedsiębiorstwach innowacyjności
z zakresu ochrony środowiska.
− Zachęcanie przedsiębiorców do wprowadzania w przedsiębiorstwach systemów
zarządzania środowiskowego EMAS, ISO.
− Promowanie i wsparcie wdrażania zarządzania środowiskowego w sektorze małych
przedsiębiorstw.
− Informowanie konsumentów do świadomego wyboru wyrobów i usług wytwarzanych
z poszanowaniem środowiska i jego zasobów.
6.1.5. Priorytety oraz strategia działań w zakresie odpowiedzialności za szkody
w środowisku
Priorytety:
− Zwiększanie świadomości właścicieli przedsiębiorstw w kierunku przeciwdziałania
szkodom w środowisku, zgodnie z ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu
szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007 nr 75 poz. 493 z późn. zm.).
− Wdrożenie systemu mającego na celu zapobieganie szkodom.
101
− Prowadzenie monitoringu środowiska w przedsiębiorstwach, mającego na celu
zapobieganie szkodom w środowisku, oraz sygnalizującego wystąpienie szkody.
− Rekultywacja terenów, na których wystąpiły szkody.
− Egzekwowanie zasady – „zanieczyszczający płaci”.
6.2. Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony zasobów
naturalnych
6.2.1. Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony przyrody
Priorytety:
− Zachowanie i wzmocnienie różnorodności biologicznej powiatu.
− Wspieranie kompleksowych rozwiązań w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych.
− Tworzenie warunków do wykonywania kompensacji przyrodniczych niezbędnych do
zapewnienia spójności obszarów chronionych.
− Zabezpieczanie obszarów cennych przyrodniczo.
− Zachowanie istniejących form ochrony przyrody na terenie powiatu.
− Kontynuacja opracowywania planów ochrony obszarów chronionych.
− Uzupełnianie na bieżąco inwentaryzacji przyrodniczej gmin.
− Renaturalizacja i poprawa stanu zniszczonych ekosystemów.
− Uwzględnianie ochrony różnorodności przyrodniczej i krajobrazowej przy
projektowaniu nowych inwestycji, oraz w dokumentach strategicznych i branżowych.
− Utrzymanie istniejącej zieleni.
6.2.2. Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju
lasów
Priorytety:
− Zachowanie powierzchni leśnych na obszarze powiatu.
− Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury
gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego.
− Ochrona terenów leśnych narażonych na degradację.
− Ochrona różnorodności ekologicznej ekosystemów oraz różnorodności krajobrazów
leśnych.
− Realizacja gospodarki leśnej w oparciu o plany urządzenia lasów i uproszczone plany
urządzenia lasów, w tym ich aktualizacja.
− Systematyczna zmiana struktury wiekowej i składu gatunkowego drzewostanów,
w celu dostosowania ich do charakteru siedliska i zwiększenia różnorodności
genetycznej i biologicznej biocenoz leśnych.
− Przebudowa drzewostanów zniekształconych lub uszkodzonych w wyniku
działalności człowieka.
− Prowadzenie monitoringu środowiska leśnego w celu rozpoznania stanu lasu,
przeciwdziałania pożarom, rozwojowi szkodników i chorób.
102
− Prowadzenie nadzoru gospodarki leśnej w lasach prywatnych oraz egzekwowanie
zapisów ustawy o lasach.
6.2.3. Priorytety oraz strategia działań w zakresie racjonalnego gospodarowania
zasobami wodnymi
Priorytety:
− Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych
w taki sposób, aby uchronić gospodarkę od deficytów wody.
− Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych powiatu.
− Zapewnienie skutecznej ochrony przed powodzią i suszą.
− Systematyczny monitoring wód podziemnych i powierzchniowych.
− Ustalanie zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych i wydawanie pozwoleń
wodnoprawnych na pobór wód podziemnych w ilościach, które są konieczne do
zapewnienia zapotrzebowania, z uwzględnieniem zasobów dynamicznych.
− Wydawanie pozwoleń wodnoprawnych na pobór wód powierzchniowych,
z uwzględnieniem przepływu nienaruszalnego rzek.
− Prowadzenie działań kontrolnych jakości ścieków odprowadzanych z przedsiębiorstw
do odbiorników.
6.2.4. Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony powierzchni ziemi
Priorytety:
− Ochrona i racjonalne wykorzystanie gleb.
− Zmniejszanie zagrożenia erozyjnego powierzchni ziemi.
− Utrzymanie miedz, wysepek leśnych, wzbogacaniu zadrzewień i zakrzewień
śródpolnych.
− Obligatoryjne wprowadzenie agrotechniki przeciwerozyjnej na obszarach
zagrożonych erozją.
− Przeznaczenie gleb nieprzydatnych dla rolnictwa (V i VI kl. oraz okresowo
zalewanych) na cele nierolnicze, tj. użytki ekologiczne, lasy.
− Ograniczanie przeznaczania gruntów leśnych na cele nieleśne lub nierolnicze.
− Rekultywacja gleb zdegradowanych i zdewastowanych oraz przywracanie im funkcji
przyrodniczej, rekreacyjnej rolniczej, lub leśnej.
6.2.5. Priorytety oraz strategia działań w zakresie gospodarowania zasobami
geologicznymi
Priorytety:
− Optymalne wykorzystanie zasobów kopalin.
− Ograniczenie presji na środowisko w trakcie prowadzenia geologicznych prac
poszukiwawczych i rozpoznawczych oraz w trakcie złóż kopalin.
− Prowadzenie polityki koncesyjnej prac poszukiwawczych i rozpoznawczych zgodnie
z ustawą prawo geologiczne i górnicze.
103
− Prowadzenie prac poszukiwawczych i rozpoznawczych złóż kopalin, zgodnie
z zapisami w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
− Wykorzystanie wydobywanych surowców i kopali towarzyszących, zgodnie
z zasadami ochrony środowiska.
− Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
− Przeciwdziałanie nielegalnej eksploatacji kopalin.
6.3. Priorytety oraz strategia działań w zakresie poprawy jakości
środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
6.3.1. Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony powietrza
Priorytety:
− Spełnianie standardów emisyjnych z instalacji.
− Wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych.
− Ograniczanie niskiej emisji ze źródeł komunalnych.
termomodernizacyjnych
i
termorenowacyjnych
− Realizacja
przedsięwzięć
w budynkach użyteczności publicznej i budynkach mieszkalnych.
− Przebudowa ulic, traktów komunikacyjnych, połączeń komunikacyjnych.
− Promowanie transportu zbiorowego oraz rozwój ścieżek rowerowych.
− Wspieranie działań mających na celu wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych.
− Modernizacja sieci ciepłowniczych.
6.3.2. Priorytety oraz strategia działań w zakresie ochrony wód
Priorytety:
− Osiągnięcie i utrzymanie co najmniej dobrego stanu ekologicznego i chemicznego
wód powierzchniowych oraz dobrego stanu ilościowego i chemicznego wód
podziemnych.
− Osiągnięcie i utrzymanie stanu obszarów chronionych zgodnego ze wszystkimi
normami i założonymi celami w zakresie ochrony wód.
− Ochrona przed powodzią i suszą.
− Budowa i rozbudowa systemów odprowadzania ścieków komunalnych.
− Budowa i rozbudowa sieci wodociągowej (modernizacja systemów zaopatrzenia
w wodę).
− Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków.
− Budowa wałów przeciwpowodziowych w miejscach zagrożenia powodzią.
− Budowa systemów nawadniających na obszarach zagrożenia suszą.
6.3.3. Priorytety oraz strategia działań w zakresie gospodarki odpadami
Priorytety:
− Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów.
− Zwiększenie selektywnej zbiórki odpadów.
− Zwiększenie udziału odzysku w gospodarce odpadami.
odpadów
komunalnych
ulegających
− Zmniejszenie
ilości
przeznaczonych do unieszkodliwiania.
104
biodegradacji
−
Wyeliminowanie praktyk nielegalnego składowania odpadów.
− Kontynuowanie zbierania odpadów selektywnie zebranych i zmieszanych w gminach,
zgodnie z regulaminami utrzymania porządku i czystości w gminach.
− Transport odpadów do zgodnego, z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami,
Zakładu Zagospodarowania Odpadami (ZZO).
− Przetwarzanie, odzysk i unieszkodliwianie odpadów z ZZO, zgodnie z ustawą
o odpadach.
− Likwidacja nielegalnego składowania odpadów.
6.3.4. Priorytety oraz strategia działań w zakresie oddziaływania hałasu i pół
elektromagnetycznych
Priorytety:
− Zmniejszenie hałasu komunikacyjnego.
− Integracja zagrożeń emisji hałasu z aspektami planowania przestrzennego.
− Ochrona mieszkańców powiatu przed szkodliwym oddziaływaniem
elektromagnetycznych, poprzez stałą kontrolę potencjalnych źródeł.
pól
− Modernizacja sieci dróg powiatowych i gminnych.
− Racjonalne stosowanie środków chemicznych do zimowego utrzymania przejezdności
dróg.
− Stała kontrolę potencjalnych źródeł hałasu.
− Stosowanie ekranów akustycznych przy drogach krajowych i wojewódzkich,
biegnących poprzez teren powiatu, w miejscach zwartej zabudowy mieszkaniowej.
6.3.5. Priorytety oraz strategia działań w zakresie zapobiegania wystąpienia poważnych
awarii przemysłowych oraz wystąpienia zagrożenia chemicznego i biologicznego
w środowisku
Priorytety:
− Zmniejszanie ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej oraz wystąpienia
zagrożenia chemicznego i biologicznego w środowisku.
− Nadzór nad instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowej.
− Edukacja społeczeństwa na wypadek wystąpienia awarii przemysłowej.
− Ewakuacja ludności w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej oraz
wystąpienia zagrożenia chemicznego i biologicznego w środowisku.
− Informacja służb medycznych o wystąpieniu poważnej awarii przemysłowej oraz
wystąpienia zagrożenia chemicznego i biologicznego w środowisku.
105
7.
LISTA POTRZEB INWESTYCYJNYCH I ORGANIZACYJNYCH
DOTYCZĄCA RACJONALNEGO UŻYTKOWANIA ZASOBÓW
NATURALNYCH ORAZ POPRAWY JAKOŚCI SRODOWISKA,
Z PODZIAŁEM
NA
ZADANIA
WŁASNE
I
ZADANIA
KOORDYNOWANE PRZEZNACZONE DO REALIZACJI NA LATA
2014 – 2017 – Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2021,
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ, JEDNOSTKI ODPOWIEDZIALNE
ZA REALIZACJĘ, NIEZBĘDNE KOSZTY NA WW. DZIAŁANIA,
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
7.1. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie działań systemowych
7.1.1. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie edukacji ekologicznej oraz
udziału społeczeństwa na rzecz ochrony środowiska
Gminy
Bełżyce
Jednostka
Opis
Jednostki
odpowiedzi
współpracujące
przedsięwzięcia
alna
Edukacja
WFOŚiGW
ekologiczna
w Lublinie,
dzieci
Gmina
placówki
i młodzieży na Bełżyce
oświatowe z terenu
terenie Gminy
Gminy Bełżyce
Bełżyce
1.Szkoła
Podstawowa
w Bychawie
ul. Szkolna 8,
23-100 Bychawa
Koszty w zł w rozbiciu na:
2014
45000
2015
b.d.
2016
b.d.
2017
Źródło
2018finansowania
2021
b.d.
Budżet
Gminy
b.d. Bełżyce,
WFOŚiGW
w Lublinie.
b.d.
2200 zł
WFOŚiGW
w Lublinie
b.d.
2881 zł
Środki
własne gminy
2.Szkoła
Podstawowa
w Bychawce im.
Kajetana
Koźmiana,
Bychawka Druga
Kolonia 75
23-100 Bychawa
Gminny
konkurs
ekologiczny
Gmina
Bychawa
„Dbam o swoje Bychawa
miejsce na
ziemi”
3.Szkoła
Podstawowa
w Starej Wsi
Drugiej, Stara Wieś
Druga 55, 23-100
Bychawa
5081
4.Szkoła
Podstawowa
w Woli
Gałęzowskiej,
Wola Gałęzowska
116a, 23-100
Bychawa
5.Gimnazjum Nr 1
w Bychawie
ul. Szkolna 8,
23-100 Bychawa
106
b.d.
b.d.
Jednostka
Opis
Jednostki
odpowiedzi
przedsięwzięcia
współpracujące
alna
Ochrona
środowiska
Gospodarstwa
i produkcja
ODR
ekologiczne
ekologicznaszkolenia
Edukacja
Głusk ekologiczna
dzieci
i młodzieży
Szkoły na terenie
Gmina
szkolnej oraz
Gminy
społeczności
lokalnej gminy
Głusk
Propagowanie
Gmina Jastków
zakazu spalania śmieci
Jastków Propagowanie
prawidłowej
Gmina Jastków
segregacji
odpadów
Edukacja
ekologiczna
dzieci
i młodzieży
Szkoły
szkolnej
Gmina
podstawowe
Niedrzwica (olimpiady,
Niedrzwica i Gimnazja z terenu
konkursy,
Duża
Duża
gminy Niedrzwica
zajęcia
Duża
i wyjazdy
edukacyjne,
broszury
i publikacje)
Centrum Kultury
i Promocji
w Piotrowicach
Szkoły
Podstawowe
w: Kiełczewicach
Górnych,
Urząd
Strzyżewicach –
Olimpiada
Gminy
Rechcie, Żabiej
Strzyżewice
Ekologiczna
Strzyżewice Woli, Osmolicach
Pierwszych, Zespół
Szkół w Bystrzycy
Starej, Zespół
Szkół Rolniczych
Centrum
Kształcenia
Praktycznego
Gminy
Edukacja
Wojciechów
ekologiczna
Wólka
Dotacje na
konkursy
wiedzy i prace
plastyczne itd.
Druk ulotek nt.
segregacji
2014
2015
2016
2017
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Źródło
2018finansowania
2021
b.d. b.d.
62% Gmina
38%
48000
WFOŚiGW
w Lublinie
5850
6000
7000
8000
600
b.d.
b.d.
b.d.
b.d. Własne
300
b.d.
b.d.
b.d.
b.d. Własne
8000
26000
8000
40000
10000
Gmina
Niedrzwica
10000 40000 Duża oraz
WFOŚiGW
w Lublinie
40000
WFOŚiGW
w Lublinie,
40000 40000
Budżet
Gminy
Urząd
Gminy
Szkoły
2000
2000
2000
2000
Urząd
Gminy,
b.d.
WFOŚiGW
w Lublinie
Gmina
Wólka
Szkoły z terenu
gminy Wólka
10000
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Gmina
Wólka
-
2000
b.d.
b.d.
b.d.
b.d. własne
107
WFOŚiGW
w Lublinie
Jednostka
Opis
Jednostki
odpowiedzi
przedsięwzięcia
współpracujące
alna
Program „Eko –
przyjaciele”
Działania
edukacyjne:
-Trzeci
Międzynarodowy Dzień
Roślin;
- Projekt Tatry –
Tatrzański PN;
-Biuletyn
ekologiczny
-Cykl
warsztatów
ZS
LOP
-zbiórka
Wysokie
Nadleśnictwo
SP
surowców
Biłgoraj
wtórnych
Giełczew
Dyrekcja PPN
- turnieje
SP
Biuro TAIRON
wiedzy,
Maciejów
konkursy
-Wyjazdy
edukacyjne
-Sprzątanie
świata–
segregacja
odpadów
-akcja– sadzenie
drzew
i krzewów
Wysokie - Święto jesieni
w Kazimierzu
Dolnym
-Woda
największym
skarbem na
ziemi
-IV
Międzynarodowy Dzień
Roślin
-cykl
warsztatów
Badanie
czystości rzeki
-Biuletyn
ekologiczny
-zbiórka
surowców
wtórnych
-konkursy,
turnieje
-wycieczki do
Parku
Narodowego
-Lubelski
Festiwal Nauki
na
Uniwersytetach
Lubelskich
Borzechów,
brak
Garbów,
planowanych
Jabłonna,
zadań z tego
Konopnica,
zakresu
Krzczonów,
Gminy
2014
2015
2016
2017
Źródło
2018finansowania
2021
14000
b.d.
b.d.
b.d.
Gmina
Wysokie
b.d.
WFOŚiGW
w Lublinie
b.d.
15000
b.d.
b.d.
b.d. b.d.
-
-
-
-
108
-
-
Gminy
Jednostka
Opis
odpowiedzi
przedsięwzięcia
alna
Jednostki
współpracujące
Źródło
2018finansowania
2021
2014
2015
2016
2017
118831
71000
59000
60000 128000
Niemce,
Zakrzew
Koszty łącznie
7.1.2. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie uwzględniania aspektów
ekologicznych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Opis
przedsięwzięcia
Uwzględnianie
w opracowaniach
planistycznych
wszystkich znanych
złóż w granicach
ich
udokumentowania
i ich ochrona przed
trwałym
zainwestowaniem
Wprowadzanie do
mpzp zapisów
sprzyjających
ograniczeniu
zagrożenia hałasem
(rozgraniczenie
terenów
o zróżnicowanej
funkcji)
Wprowadzanie
zapisów do planów
zagospodarowania
przestrzennego w
zakresie
możliwości
lokalizacji urządzeń
emitujących
promieniowanie
elektromagnetyczne
Jednostka
odpowiedzialna
Jednostki
współpracujące
2014
2015
2016
2017
20182021
Źródło
finansowania
Gminy,
Marszałek
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne
Gminy
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne
Gminy
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne
Źródło: Urzędy miast i gmin, Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
7.1.3. Zadania przeznaczone do realizacji w strategiach i programach sektorowych
Opis
przedsięwzięcia
Włączenie
aspektów ochrony
środowiska do
wszystkich
sektorowych
dokumentów
strategicznych,
w tym głównie do
dokumentów w
takich dziedzinach
jak: transport,
przemysł,
eneregtyka,
rolnictwo, turystyka
Jednostka
odpowiedzialna
Urząd
Marszałkowski,
Starostwo,
Gminy
Jednostki
współpracujące
-
2014
2015
2016
2017
20182021
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
109
Źródło
finansowania
Środki własne
Opis
przedsięwzięcia
i rekreacja
Organizowanie
szkoleń z zakresu
ochrony
środowiska dla
osób
opracowujących
dokumenty
sektorowe
Jednostka
odpowiedzialna
Jednostki
współpracujące
Urząd
Marszałkowski,
Starostwo,
Gminy
-
2014
2015
2016
2017
20182021
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Źródło
finansowania
Środki własne
Źródło: Urzędy miast i gmin, Starostwo Powiatowe w Lublinie, Urząd Marszałkowski
Województwa Lubelskiego
7.1.4. Zadania przeznaczone do realizacji odnośnie zarządzania środowiskiem przez
przedsiębiorstwa
Opis
przedsięwzięcia
Tworzenie
warunków do
szerokiego
wprowadzania
i upowszechniania
w gospodarce
systemów
zarządzania
środowiskowego
i przeglądów
ekologicznych dobrowolne
uczestnictwo
przedsiębiorstw
w systemach
zarządzania
środowiskowego
(EMAS, ISO
14000, ruch
czystszej
produkcji)
Jednostka
odpowiedzialna
Marszałek,
WIOŚ,
Powiat,
podmioty
gospodarcze
Jednostki
współpracujące
-
2014
b.d.
2015
b.d.
2016
b.d.
2017
b.d.
20182021
b.d.
Źródło
finansowania
Budżet Urzędu
Marszałkowskiego,
WIOŚ, środki
własne podmiotów
gospodarczych
Źródło: WIOŚ, Starostwo Powiatowe w Lublinie, Urząd Marszałkowski Województwa
Lubelskiego
7.1.5. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie odpowiedzialności za szkody
w środowisku
Opis
przedsięwzięcia
Systematyczna
weryfikacja listy
sytuacji
kryzysowych –
wykonani ciągłej
aktualizacji
zdarzeń mogących
powodować
sytuację
kryzysową
Jednostka
odpowiedzialna
Gminy
Jednostki
współpracujące
-
2014
2015
2016
2017
20182021
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
110
Źródło
finansowania
b.d.
7.2. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie ochrony zasobów
naturalnych
7.2.1. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie ochrony przyrody i lasów
Gminy
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
Jednostki
współpracujące
Dalsze
zagospodarowanie
Gmina
WFOŚiGW w
Bełżyce terenów
Bełżyce
Lublinie
zielonych
Gminy
Bełżyce
Zagospodarow
anie terenu
zielonego
w miejscoGmina
wości Kolonia
Wilczopole
Głusk
(dz. nr 230/2)
Zagospodarow
anie terenu
Gmina
zieleni przy
wieży
w Dominowie
Zabiegi
pielęgnacyj-ne
drzewostanu Gmina
Niedrzwica
na terenie
Niedrzwica
Duża
gminy
Duża
Niedrzwica
Duża
Rewaloryzacja
zabytkowego Gmina
Strzyżewice
parku
Strzyżewice
w Piotrowicach
Ochrona
Gmina
Wojciechów pomników
Wojciechów
przyrody
Borzechów,
Bychawa,
Garbów,
Jabłonna,
brak
Jastków,
planowanych
Konopnica,
zadań z tego
Krzczonów,
zakresu
Niemce,
Wólka,
Wysokie,
Zakrzew
Koszty łącznie
+ kwota 166944 zł za lata 2014-2015 (Gm. Głusk)
2014
2015
60000
b.d.
166944
b.d.
16000
2016
2017
b.d.
b.d.
b.d.
-
-
-
b.d.
b.d.
b.d.
20000
20000
20000
24000
40000
-
-
-
4000
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
-
-
-
106000
76000
20000
111
Budżet
Gminy
Bełżyce,
WFOŚiGW
w Lublinie
dotacja.
PROW
dz. 413
Własne
środki unijne
Gmina
Niedrzwica
100000 Duża,
WFOŚiGW
w Lublinie
18000
-
20000
Źródło
finansowania
20182021
100000
WFOŚiGW
w Lublinie,
budżet gminy
Gmina,
WFOŚiGW
w Lublinie
-
7.2.2. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie ochrony i zrównoważonego
rozwoju lasów
Opis
przedsięwzięcia
Realizacja ochrony
lasów w oparciu
o plany urządzania
lasów
i uproszczone
plany urządzania
lasów
Zwiększenie
lesistości
województwa oraz
rozwijanie trwale
zrównoważonej
wielofunkcyjnej
gospodarki leśnej
Prowadzenie
ciągłej kampanii
edukacyjno –
informacyjnej
w celu
podnoszenia
świadomości
w zakresie celów
i korzyści z trwale
zrównoważonej
gospodarki leśnej
Zmiana struktury
wiekowej i składu
gatunkowego
drzewostanów
w celu
zwiększenia
różnorodności
genetycznej
i biologicznej
Inwentaryzacja
zasobów leśnych
pod kątem ich
stanu zdrowotnego
Dokarmianie
zwierząt dziko
żyjących
Stały monitoring
środowiska
leśnego w celu
przeciwdziałania
stanom
niepożądanym
(pożary, choroby,
szkodniki)
Jednostka
odpowiedzialna
Jednostki
współpracujące
2014
2015
2016
2017
20182021
Źródło
finansowania
Nadleśnictwa,
RDLP
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Fundusz Leśny
RDLP
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne
Nadleśnictwa,
gminy
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne
nadleśnictw
i gmin,
WFOŚiGW
Nadleśnictwa
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne
Nadleśnictwa
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne
Koła Łowieckie
działające na
terenie powiatu
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne,
budżet
powiatu,
Nadleśnictwa
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne
Źródło: Urzędy miast i gmin, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Koła Łowieckie
112
7.2.3. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie racjonalnego gospodarowania
zasobami wodnymi
Gminy
Opis
przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
Budowa
wodociągu
grupowego dla
wsi
Jaroszewice–
Babin
z włączeniem do
wodociągu
Gmina
miejskiego
Bełżyce
Bełżyc,
drugostronne
zasilanie
przewidzieć
z istniejącego
ujęcia wody
w Babinie (były
PGR)
Wodociąg
grupowy dla wsi
Podole (Choiny,
Majdan
i Zapiecek)
z włączeniem do
wodociągu
Gmina
miejskiego
Bełżyce
Bełżyce
Bełżyc.
Drugostronne
zasilanie należy
przewidzieć
z ujęcia wody
Matczyn –
Wojcieszyn
Wodociąg
grupowy dla
miejscowości
Zagórze I - III
i Cuple I - II –
włączenie do
zrealizowanego
odcinka sieci.
Jako
Gmina
drugostronne
Bełżyce
(awaryjne)
zasilanie zakłada
się z istniejącej
studni
głębinowej
w Krężnicy
Okrągłej (po
byłym ZPOW)
Przedsiębiorstwo
Niedrzwica Modernizacja
Komunalne
Duża
ujęcia wody
Nałęcz Sp. z
o.o.
Budowa sieci
Gmina
wodociągowej Niedrzwica
Duża
Jednostki
współpracujące
Starostwo
Powiatowe
w Lublinie,
Wojewódzki
Urząd
Marszałkowski
w Lublinie
Starostwo
Powiatowe
w Lublinie,
Wojewódzki
Urząd
Marszałkowski
w Lublinie
Starostwo
Powiatowe
w Lublinie,
Wojewódzki
Urząd
Marszałkowski
w Lublinie
Gmina
Niedrzwica
Duża
Przedsiębiorstwo
Komunalne
Nałęcz Sp.
2014
50000
50000
50000
1000000
50000
113
2015
2016
2017
20182021
Źródło
finansowania
350000 500000 500000
Budżet Gminy
Bełżyce,
400000
fundusze
unijne
50000
300000 300000
Budżet Gminy
Bełżyce,
200000
fundusze
unijne
300000 600000 600000
Budżet Gminy
Bełżyce,
850000
fundusze
unijne
-
50000
-
50000
-
50000
-
Środki
własne, środki
zewnętrzne
Gmina
Niedrzwica
200000 Duża
Gminy
Opis
przedsięwzięcia
Budowa ujęcia
wody
Jednostka
odpowiedzialna
Gmina
Niedrzwica
Duża
Jednostki
współpracujące
z o.o.
Przedsiębiorstwo
Komunalne
Nałęcz Sp.
z o.o.
Budowa
zbiornika
retencyjno –
Gmina
Strzyżewice rekreacyjnego
Strzyżewice
wraz
z infrastrukturą
towarzyszącą
Borzechów,
Bychawa,
Garbów,
Głusk,
Jabłonna,
brak
Jastków,
planowanych
Konopnica,
zadań z tego
Krzczonów,
zakresu
Niemce,
Wojciechów,
Wólka,
Wysokie,
Zakrzew
Koszty łącznie
+ kwota 6000000 zł za lata 2016-2017 (Gm. Strzyżewice)
2014
2015
-
-
-
-
-
-
2016
2017
-
-
6000000
-
-
20182021
Źródło
finansowania
Gmina
Niedrzwica
1000000
Duża, środki
zewnętrzne
-
RPO, budżet
gminy
-
-
1200000 750000 1450000 1450000 2650000
7.2.4. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie ochrony powierzchni ziemi
Gminy
Głusk
Jastków
Opis
Jednostka
Jednostki
Źródło
2018przedsięwzięcia odpowiedzialna współpracujące 2014 2015 2016 2017
finansowania
2021
OSN – Obszary
Szczególnie
narażone na
odpływ azotu
b.d.
b.d.
b.d.
b.d. b.d.
ODR
b.d.
pochodzenia
roślinnego –
szkolenia dla
rolników
C-C i dobra
praktyka rolnicza
- zasady
wzajemnej
ODR
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d. b.d.
zgodności i dobra
kultura rolnicza –
szkolenia dla
rolników
Koszty
indywidualne
Kursy
ponoszone
ODR
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
chemizacyjne
przez
uczestnika
kursu
Kolportacja
broszur
tematycznych dot.
Gmina Jastków b.d.
300
b.d.
300
b.d. Własne
roli zadrzewień
śródpolnych,
przeciwdziałania
114
Jednostki
Opis
Jednostka
Źródło
2018przedsięwzięcia odpowiedzialna współpracujące 2014 2015 2016 2017
finansowania
2021
erozji gleb
Gminy
Bełżyce,
Borzechów,
Bychawa,
Garbów,
Jabłonna,
brak planowanych
Konopnica,
zadań z tego
Krzczonów,
Niedrzwica Duża, zakresu
Niemce,
Strzyżewice,
Wojciechów,
Wólka, Wysokie,
Zakrzew
Koszty łącznie
-
-
-
-
-
-
b.d.
300
b.d.
300
b.d.
-
Źródło: Urzędy miast i gmin, ODR
7.2.5. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie gospodarowania zasobami
geologicznymi
Opis
przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
Kontrole w zakresie
wykonywania
Okręgowy Urząd
postanowień
Górniczy
udzielonych koncesji
w Lublinie,
oraz eliminacja
Marszałek, Starosta
nielegalnych
eksploatacji
Gromadzenie,
archiwizowanie
Marszałek, Powiat,
i przetwarzanie
PIG
danych
geologicznych
Jednostki
współpracujące
2014
2015
2016
2017
20182021
Źródło finansowania
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Budżet Urzędu
Górniczego, Urzędu
Marszałkowskiego
i Powiatu
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Budżet urzędu
Marszałkowskiego,
Powiatu i PIG
Źródło: Starostwo Powiatowe w Lublinie, Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego,
Okręgowy Urząd Górniczy w Lublinie, Państwowy Instytut Geologiczny
7.3. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie poprawy jakości
środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego
7.3.1. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie ochrony powietrza
Gminy
Bychawa
Jednostka Jednostki
Opis przedsięwzięcia odpowiewspół2018- Źródło finansowania
2014
2015
2016 2017
dzialna pracujące
2021
Termomodernizacja
budynków
użyteczności
publicznej
w Bychawie
(3 budynki w tym
NFOŚiGW-30%,
budynek Urzędu
Gmina
pożyczka z WFOŚiG
5400000
Miejskiego
Bychawa
W w Lublinie
przedszkola, szkoły
podstawowej)
Wola Gałęzowska
(budynek szkoły
podstawowej),
Bychawka Druga
115
Jednostka
Opis przedsięwzięcia odpowiedzialna
Kolonia (budynek
szkoły podstawowej),
Stara Wieś Duga
(budynek szkoły
podstawowej).
Montaż 630 instalacji
solarnych na
budynkach
prywatnych
Urząd
Garbów
i użyteczności
Gminy
publicznej.
Montaż 50 pieców na
biomasę.
Termomodernizacja
Gmina
budynku świetlicy
Głusk
w Klinach
Kolektory i piece na Gmina
Jastków
biomasę
Konopnica
Kolektory i piece na Gmina
Konopnica
biomasę
Konopnica
Montaż instalacji
solarnych oraz
fotowoltaicznych na Gmina
Strzyżewice
terenie Gminy
Strzyżewice
Strzyżewice
Gminy
Wysokie
Montaż kolektorów
słonecznych na
budynkach
prywatnych
i użyteczności
publicznej ok. 300
szt.
Gmina
Wysokie
Jednostki
współpracujące
2014
2015
2016
2017
20182021
Źródło finansowania
-
3900000 2599814
-
-
-
Własne, osób
prywatnych, UE
-
180000
-
-
-
Własne
+ środki unijne
Gmina
Jastków
2200000 850000
-
-
-
RPOWL + wkład
własny
b.d.
b.d.
b.d.
-
b.d.
-
b.d.
-
-
4000000
-
-
4000000
RPO, budżet gminy
-
Bełżyce,
Borzechów,
Jabłonna,
Krzczonów,
Niedrzwica brak planowanych
zadań z tego zakresu
Duża,
Niemce,
Wojciechów,
Wólka,
Zakrzew
11680000 3449814 4000000 b.d.
Koszty łącznie
-
RPOWL 2014-2020
-
-
b.d.
7.3.2. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie ochrony wód
Gminy
Bełżyce
Jednostka
Jednostki
odpowiewspółpracujące
dzialna
Budowa sieci
Starostwo
kanalizacji
Powiatowe
sanitarnej
w Lublinie,
Gmina
Jaroszewice Wojewódzki
Bełżyce
Babin (ewentualnie
Urząd
Zosin)
Marszałkowski
w Lublinie
Starostwo
Budowa sieci
Gmina
Powiatowe
kanalizacji
sanitarnej Matczyn Bełżyce
w Lublinie,
- Wojcieszyn Wojewódzki
Opis
przedsięwzięcia
2014
50000
50000
116
2015
2016
400000 550000
300000 300000
Źródło
finansowa2017 2018-2021
nia
Budżet
Gminy
Bełżyce,
600000 1100000 fundusze
unijne
550000
Budżet
Gminy
4075000
Bełżyce,
fundusze
Gminy
Głusk
Jednostka
Jednostki
odpowiewspółpracujące 2014
2015
2016
2017 2018-2021
dzialna
Zosin oraz Podole
Urząd
- Bełżyce.
Marszałkowski
Podzlewnia Nr 3.
w Lublinie
Starostwo
Budowa sieci
Powiatowe
kanalizacji
w Lublinie,
Gmina
sanitarnej dla
Wojewódzki
50000 100000 200000 350000 10300000
Bełżyce
m. Zagórze Urząd
Cuple.
Marszałkowski
w Lublinie
Starostwo
Kompleksowa
Powiatowe
budowa
w Lublinie,
przydomowych
Wojewódzki
oczyszczalni
Gmina
Urząd
300000 300000 500000 500000 5000000
ścieków
Bełżyce
Marszałkowski
w terenach
w Lublinie,
nieskanalizowaWFOŚiGW
nych
w Lublinie
Budowa
kanalizacji Gminy
wzdłuż rzeki
Czerniejówka
(m. Prawiedniki,
Gmina
14000000
Prawiedniki
Kolonia, Nowiny,
Mętów,
Głuszczyzna) –
etap II dł. 15km
Opis
przedsięwzięcia
Uporządkowanie
gospodarki
ściekowej wsi
Wilczopole,
Wilczopole
Kolonia, Kliny
Gmina
-
Budowa
Kanalizacji wsi
Abramowice
Prywatne,
Kalinówka
i Kazimierzówka
dł. 25 km.
Gmina
-
Przydomowe
oczyszczalnie
ścieków
Urząd
Gminy
-
Kanalizacja
sanitarna
Gmina
Konopnica
-
-
-
-
Lata 2015 – 2018
25000000
4500
600000 600000
6000
Konopnica
Opracowanie
dokumentacji na
modernizację
Krzczonów
oczyszczalni
ścieków
Przydomowe
Gmina
Krzczonów
Gmina
-
1200000 1400000 2500000 2500000
25000
-
117
-
-
250000
-
Źródło
finansowania
unijne
Budżet
Gminy
Bełżyce,
fundusze
unijne
Budżet
Gminy
Bełżyce,
fundusze
unijne,
pożyczka z
WFOŚiGW
w Lublinie.
Środki
własne
600000 zł
środki z UE
10720000
zł
Inne:
2680000zł
Środki
własne:
3400000 zł
15000000 Środki
z UE
11600000
zł
Środki
własne:
600000 zł.
Środki UE.
19250000
zł
Inne:
4880000 zł
(Inne:
kredyty,
pożyczki,
środki
prywatne)
Budżet
Gminy,
NFOŚiGW
Budżet
Gminy,
4800000 środki
z UE,
NFOŚiGW
budżet
gminy
900000
-
Środki
Gminy
Opis
przedsięwzięcia
oczyszczalnie
ścieków
Niedrzwica Budowa sieci
kanalizacyjnej
Duża
Jednostka
Jednostki
odpowiewspółpracujące
dzialna
Krzczonów
2014
2015
2016
2017
Przedsiębiorstw
Gmina
Niedrzwica o Komunalne
Duża
Nałęcz Sp. z o.o.
-
-
-
-
Źródło
finansowa2018-2021
nia
własne,
dotacja
Gmina
Niedrzwica
10000000 Duża,
środki
zewnętrzne
Budowa
oczyszczalni
ścieków
w Pszczelej woli
Gmina
wraz z budową
Strzyże900000
sieci
wice
kanalizacyjnej w
Strzyżewice
miejscowościach:
Polanówka, Żabia
Wola, Osmolice
Rozbudowa sieci
Gmina
kanalizacyjnej na
5000000
Strzyżeterenie aglomeracji
wice
Piotrowice
Budowa
Gmina
Komitet budowy 250000
Wólka kanalizacji
Wólka
sanitarnej w Turce
Budowa
przydomowych
oczyszczalni
Gmina
Urząd
700000
Wysokie
ścieków 80 szt. na Wysokie
Marszałkowski
terenie Gminy
Wysokie
Borzechów,
Bychawa,
Garbów,
brak planowanych
Jabłonna,
zadań z tego
Jastków,
zakresu
Niemce,
Wojciechów,
Zakrzew
Koszty łącznie
2629500 3100000 4650000 4506000 51175000
+ kwota 250000 zł za lata 2015-2017 (Gm. Krzczonów)
+ kwota900000 zł za lata 2015-2017 (Gm. Strzyżewice)
RPO,
budżet
gminy
RPO,
budżet
gminy
Środki
własne
50% UE
20% Gmina
Wysokie
30% udział
mieszkańców
-
7.3.3. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie gospodarki odpadami
Gminy
Bełżyce
Jednostka
Jednostki
dzialna
Utylizacja pokryć Gmina
WFOŚiGW
dachowych
Bełżyce
w Lublinie,
eternitowych na
Lubelski Urząd
Marszałkowski
terenie Gminy
Bełżyce
w Lublinie
Opis
przedsięwzięcia
50000
118
2015
b.d.
2016
b.d.
2017
b.d.
20182021
b.d.
Źródło
finansowania
Budżet Gminy
Bełżyce,
WFOŚiGW
w Lublinie
i NFOŚiGW,
Dotacja,
Lubelski Urząd
Marszałkowski
w Lublinie
w ramach
współpracy
polsko -
Gminy
Opis
przedsięwzięcia
Jednostka
Jednostki
dzialna
Likwidacja
„dzikich wysypiska Gmina
na terenie Gminy Bełżyce
Bełżyce”
Bychawa
Budowa Zakładu
Zagospodarowania Odpadów
w Bełżycach
Usuwanie
wyrobów
Konopnica
zawierających
azbest
Usuwanie
Niedrzwica wyrobów
zawierających
Duża
azbest
Projekt i budowa
Niemce
PSZOK
Gmina
Bychawa
Urząd
Gminy
WFOŚiGW
w Lublinie
30000
Gminy
należące do
związku:
1.Gm. Bełżyce
2.Gm.
Bychawa
3.Gm. Chodel
4.Gm.
Jabłonna
5.Gm. Jastków
6.Gm. Józefów
nad Wisłą
7.Gm.
Konopnica
8.Gm.
b.d.
Krzczonów
9.Gm. Łaziska
10.Gm.
Nałęczów
11.Gm. Opole
Lubelskie
12.Gm.
Poniatowa
13.Gm.
Wojciechów
14.Gm.
Wysokie
15.Gm.
Zakrzew
2015
2016
2017
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Urząd
168000 170000
Marszałkowski
Źródło
finansowania
20182021
szwajcarskiej
Budżet Gminy
Bełżyce,
WFOŚiGW
w Lublinie
dotacja
b.d.
40000
40000
WFOŚiGW,
NFOŚiGW,
środki
150000
z Programu
Polsko Szwajcarskiego
Gmina
Niedrzwica Duża
45000
50000
50000
60000
300000
Gmina
Niemce
50000
-
-
-
-
10000
10000
10000
10000
WFOŚiGW
10000 w Lublinie,
budżet gminy
31000
40000
40000
40000
WFOŚiGW,
70000 NFOŚiGW,
budżet gminy
-
-
-
-
ZGK
Likwidacja dzikich Gmina
wysypisk śmieci Strzyżewice
Strzyżewice Usuwanie
Gmina
wyrobów
zawierających
Strzyżewice
azbest
Borzechów,
Garbów,
Głusk,
Jabłonna, brak planowanych
Jastków, zadań z tego
Krzczonów, zakresu
Wojciechów,
Wólka,
Wysokie,
119
-
WFOŚiGW
w Lublinie
Budżet gminy
-
Gminy
Opis
przedsięwzięcia
Jednostka
Jednostki
dzialna
2015
2016
2017
20182021
Źródło
finansowania
Zakrzew
Koszty łącznie
384000 270000 140000 150000 530000
7.3.4. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie oddziaływania hałasu i pól
elektromagnetycznych
Jednostka
Opis
Jednostki
odpowieprzedsięwzięcia
współpracujące
dzialna
Starostwo
Budowa dróg
Powiatowe w
gminnych na
Lublinie,
terenie Gminy Gmina
Wojewódzki
Bełżyce
Bełżyce
Bełżyce
Urząd
i ciągów pieszo
Marszałkowski
– jezdnych.
w Lublinie
Przebudowa
drogi
Gmina
w miejscowości
Bychawa
Olszowiec
Kolonia -300 m
Przebudowa
drogi w
Gmina
Skawinek –
Bychawa
Olszowiec -400
m
Przebudowa
drogi
w miejscowości Gmina
Olszowiec
Bychawa
Kolonia – 137
m
Bychawa
Przebudowa
drogi
Gmina
w miejscowości
Bychawa
Zaraszów381 m
Modernizacja
drogi w
sołectwie
Gmina
Zadębie
Bychawa
ul. Spokojna 296 m
Gminy
Modernizacja
drogi
Gmina
w miejscowości Bychawa
Leśniczówka
Głusk
Przebudowa
drogi gminnej
Gmina
WilczopoleDominów-plan
dwuletni
Modernizacja
drogi gminnej
w Majdanie
Gmina
Mętowskim –
plan dwuletni
Przebudowa
drogi
Gmina
WilczopoleDominów –
2014
2015
2016
2017
Źródło
2018-2021 finansowania
Budżet Gminy
1000000 1000000 1000000 5000000 30000000 Bełżyce,
fundusze unijne
13759000
200000
105000
225000
1123000
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Środki własne
gminy
-
80%- Budżet
Państwa
20%środki
własne Gminy
-
80%- Budżet
Państwa
20%środki
własne Gminy
-
80%- Budżet
Państwa
20%środki
własne Gminy
-
40% Budżet
województwa
lubelskiego
60%środki
własne gminy
-
108000
-
-
-
-
40% Budżet
województwa
lubelskiego
60%środki
własne gminy
-
5000
50000
-
-
-
własne
-
50000
70000
-
-
-
własne
+ budżet
województwa
-
5000
10000
-
-
-
Własne
+ budżet
Państwa
120
Jednostka
Jednostki
Opis
współpracujące
dzialna
plan dwuletni
Przebudowa
dróg
powiatowych
Przebudowa
dróg gminnych
Jastków Budowa dróg
wewnętrznych
Budowa dróg
lokalnych
Budowa dróg
gminnych
Gmina
Niedrzwica
Budowa dróg Niedrzwica
Duża
Duża
Budowa drogi
gminnej Nr
107121L
w Osmolicach
Pierwszych na
odcinku 1400
m
Budowa drogi
gminnej Nr
107120L
w Osmolicach
Pierwszych na
odcinku 3000m
Budowa drogi
gminnej
w Żabiej Woli
(dz. ewid. nr
1072) na
odcinku 2100
m
Gmina
Strzyżewice Budowa drogi
Strzyżewice
gminnej
w Żabiej Woli
(dz. ewid. nr
713) na
odcinku 1375
m
Budowa drogi
gminnej
w Żabiej Woli
(dz. ewid. nr
490, 509, 898)
na odcinku
3185 m
Budowa drogi
gminnej
w Osmolicach
Drugich (dz.
ewid. nr 648)
na odcinku
1180 m
Borzechów,
Garbów,
brak
Jabłonna,
planowanych
Konopnica,
zadań z tego
Krzczonów,
zakresu
Niemce,
Wojciechów,
Gminy
Źródło
2014
2015
2016
2017
1798500
-
-
-
-
-
900000
-
-
-
-
-
450000
-
-
-
-
-
245850
-
-
-
-
-
200000
-
-
-
-
-
450000
Gmina
1000000 1000000 1000000 4000000 Niedrzwica
Duża
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Program
Zintegrowanych
Inwestycji
Terytorialnych
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Program
Zintegrowanych
Inwestycji
Terytorialnych
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
121
-
Gminy
Jednostka
Jednostki
Opis
współpracujące
dzialna
2014
2015
2016
2017
Źródło
Wólka,
Wysokie,
Zakrzew
Koszty łącznie
20624350 2130000 2000000 6000000 34000000
7.3.5. Zadania przeznaczone do realizacji w zakresie zapobiegania wystąpienia
poważnych awarii przemysłowych oraz bezpieczeństwa chemicznego
i biologicznego w środowisku
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
Jednostki
współpracujące
2014
2015
2016
2017
20182021
Źródło
finansowania
Bieżący nadzór nad
zakładami
zwiększonego
i dużego ryzyka
KP PSP,
wystąpienia poważnej
WIOŚ
awarii przemysłowej
(ZDR, ZZR) oraz
aktualizacja rejestru
tych zakładów
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Budżet państwa
Wykonywanie
systematycznej
kontroli pojazdów
przewożących
Policja
ładunki niebezpieczne
przez patrole
drogowe policji
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Budżet państwa
Zakłady
Doskonalenie
produkcyjne
technologii produkcji
działające na
ograniczającej ryzyko
terenie
wystąpienia awarii
powiatu
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Środki własne,
fundusze unijne
Źródło: WIOŚ, KP PSP, Policja
8.
WARIANTOWE KONCEPCJE ROZWIĄZAŃ TECHNICZNOORGANIZACYJNYCH W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA TERENU POWIATU LUBELSKIEGO
Na terenie powiatu lubelskiego głównymi zadaniami przeznaczonymi do realizacji na
lata 2014 – 2017 – z perspektywą do roku 2021, będą:
− budowa i modernizacja dróg gminnych,
− budowa sieci kanalizacji sanitarnej,
− budowa przydomowych oczyszczalni ścieków,
− budowa oczyszczalni ścieków w Pszczelej Woli, gmina Strzyżewice,
− budowa sieci wodociągowej,
− usuwanie pokryć dachowych zawierających azbest,
− likwidacja dzikich wysypisk,
− budowa zakładu zagospodarowania odpadów w Bełżycach, przez gminy należące
do związku gmin,
122
− budowa zbiornika retencyjnego na terenie gminy Strzyżewice,
− instalacje solarne, instalacje fotowoltaiczne, oraz wykorzystujące biomasę,
− termomodernizacja budynków,
− zagospodarowanie terenów zielonych,
− edukacja ekologiczna.
Dla przedsięwzięć takich jak: budowa i modernizacja dróg gminnych, budowa sieci
kanalizacji sanitarnej, budowa sieci wodociągowej, budowa oczyszczalni ścieków, budowa
zakładu zagospodarowania odpadów, budowa instalacji wykorzystujących biomasę,
konieczne jest uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Warunkiem
koniecznym dla uzyskania decyzji jest zawarcie w dokumentach, które są postawą do
wydania decyzji, wariantów przedsięwzięcia. Głównie są to warianty lokalizacyjne lub
technologiczne.
Drogi gminne lokalizowane są głównie na szlakach już występujących. W przypadku
wytyczania nowego przebiegu drogi wybierany jest wariant, który w najmniejszym stopniu
przecina doliny rzeczne, w obrębie których występować mogą cenne siedliska.
Budowa kanalizacji sanitarnej i wodociągowców odbywa się głównie wzdłuż dróg
publicznych, dlatego warianty lokalizacyjne dotyczą wyboru wzdłuż których dróg przebiegać
będą obiekty liniowe.
Przy występowaniu zabudowy rozproszonej rozpatrywane są warianty, odnośnie
budowy sieci kanalizacyjnej czy przydomowych oczyszczalni ścieków.
Warianty dotyczące usuwania pokryć dachowych zawierających azbest mogą
dotyczyć wyłącznie wyboru firmy usuwającej te wyroby, oraz miejsc unieszkodliwiania tych
wyrobów. Sposób usuwania jest natomiast ściśle wytyczony w aktach prawnych, dlatego
wariantowanie w tym aspekcie nie jest rozpatrywane.
Budowa zakładu zagospodarowania odpadów w Bełżycach, oczyszczalni ścieków
w Pszczelej Woli, zbiornika retencyjnego w gminie Strzyżewice wymaga uzyskania decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach. Dlatego w dokumentach, (kartach informacyjnych
przedsięwzięcia, raportach o oddziaływaniu na środowisko), które są załącznikami do
uzyskania tych decyzji, muszą być rozpatrywane warianty lokalizacyjne i technologiczne.
Wariantowanie przy likwidacji dzikich składowisk odpadów nie występuje, gdyż
każda gmina ma podpisane umowy na których składowiskach mogą być unieszkodliwiane
odpady z terenu gminy.
Wariantowość lokalizacyjna przy budowie instalacji solarnych i fotowoltaicznych jest
ograniczona do miejsc o najkorzystniejszej ekspozycji. Przy termomodernizacji budynków
możemy rozpatrywać warianty technologiczne. Instalacje wykorzystujące biomasę mogą
powstawać w miejscach jej bliskiego występowania.
Zagospodarowywanie terenów zielonych może odbywać w odniesieniu do walorów
estetycznych. Należy jednak mieć na uwadze, że powinna być to roślinność miejscowa.
Edukacja ekologiczna daje duże możliwości wariantowania. Może to być edukacja
poprzez realizowanie szkoleń, kursów, konkursów, akcji popularyzatorskich, wydawanie
broszur, plakatów dotyczących ekologii. Uświadamianie może dobywać się w szkołach,
urzędach, zakładach pracy, terenach cennych przyrodniczo.
9.
UZASADNIENIE
PROPONOWANYCH
RPZEDSIĘWZIĘĆ
W ASPEKCIE
OCHRONY
ŚRODOWISKA
PRZED
ICH
NEGATYWNYMI SKUTKAMI
Prognozuje się, że planowane przedsięwzięcia, na terenie powiatu lubelskiego, nie
będą wywoływać negatywnych skutków dla środowiska.
123
Budowa i modernizacja dróg gminnych nie stworzy barier środowiskowych, gdyż
większość z nich będzie prowadzona po istniejących szlakach. Ponadto zmniejszy się hałas
komunikacyjny na dobrej jakości drogach.
Eksploatacja planowanych sieci kanalizacji sanitarnej będzie wpływać pozytywnie na
jakość wód podziemnych, gdyż ścieki z gospodarstw nie będą wprowadzane do
przydomowych zbiorników - szamb, które z przeważającej części nie posiadają szczelnego
dna i ścieki ze zbiorników infiltrują do gruntu, a następnie do wód podziemnych.
Eksploatacja planowanych przydomowych oczyszczalni ścieków również wpłynie
pozytywne na wody podziemne, gdyż do gruntu lub wód powierzchniowych będą trafiały
ścieki oczyszczone.
Budowa oczyszczalni ścieków w Pszczelej Woli, gmina Strzyżewice wpłynie
korzystnie na stan środowiska, gdyż zwiększy się ilość oczyszczanych ścieków w powiecie
lubelskim.
Wybudowanie nowych sieci wodociągowych wpłynie pozytywnie na zdrowie ludności
tam zamieszkującej, gdyż woda będzie odpowiadała wymaganiom dla celów pitnych. Woda
ze studni kopanych nie zawsze odpowiada wymaganiom do picia.
Usunięcie azbestowych pokryć dachowych zmniejszy ryzyko zachorowań ludności na
choroby nowotworowe.
Likwidacja dzikich wysypisk odpadów zwiększy walory przyrodnicze i krajobrazowe
terenów powiatu. ponadto zmniejszy się ryzyko zagrożenia epidemiologicznego, gdyż uniknie
się kontaktów ludności z opadami.
Budowa zakładu zagospodarowania odpadów w Bełżycach, przez gminy należące do
związku gmin pozwoli na prowadzenie uporządkowanej gospodarki odpadami.
Budowa zbiornika retencyjnego na terenie gminy Strzyżewice zwiększy walory
rekreacyjne i krajobrazowe gminy i powiatu.
Instalacje solarne i fotowoltaiczne, termomodernizacja budynków spowoduje mniejsze
zużycie energii konwencjonalnej, przez co zmniejszy się zużycie zasobów węgla. Należy
zwrócić uwagę na sytuowanie instalacji solarnych i fotowoltaicznych, w taki sposób by nie
obniżały one walorów krajobrazowych.
Powierzchnia biomasy potrzebnej dla instalacji ją wykorzystującej powinna
równoważyć powierzchnię przeznaczoną dla potrzeb konsumpcji. Zbyt duże wykorzystanie
areału na biomasę może zmniejszyć produkcję żywności.
10.
INSTRUMENTY
FINANSOWE
ZAMIERZONYCH CELÓW
SŁUŻĄCE
REALIZACJI
10.1. Struktura finansowania Programu
Wszystkie przedsięwzięcia zdefiniowane w ramach Programu prowadzą do poprawy
stanu istniejącego w zakresie ochrony środowiska – różnice dotyczą jednostek wdrażających,
charakteru przedsięwzięcia i jego kosztów. W myśl ogólnej polityki krajowej i Unii
Europejskiej, podmioty odpowiedzialne za ich realizację mogą ubiegać się o wsparcie ze
środków zewnętrznych na preferencyjnych (w stosunku do rynkowych) zasadach. Jest to
szczególnie ważne w sytuacji ograniczonych możliwości budżetowych jednostek samorządu
terytorialnego, jak również znacznych kosztów pozyskania i wykorzystania komercyjnych
środków zwrotnych.
Preferencyjne źródła finansowania przedsięwzięć środowiskowych wynikają z szeregu
programów (np. finansowanych środkami UE), bądź związane są z polityką
instytucji/funduszy celowych. Źródła te można podzielić na dwie grupy: środki krajowe
i środki zagraniczne.
124
10.2. Krajowe źródła finansowania
10.2.1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest
największą w Polsce instytucją finansującą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony środowiska.
Zakres działania Funduszu obejmuje finansowe wspieranie przedsięwzięć proekologicznych
o zasięgu ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym.
NFOŚiGW prowadzi samodzielną gospodarkę finansową działając na podstawie
ustawy Prawo ochrony środowiska. Realizując w praktyce zasadę „zanieczyszczający płaci”,
Narodowy Fundusz zasilany jest głównie wpływami z: opłat i kar za korzystanie
ze środowiska, opłat eksploatacyjnych i koncesyjnych, opłat wynikających z Prawa
energetycznego i ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, przychodów
ze sprzedaży jednostek przyznanej emisji gazów cieplarnianych i innych źródeł. NFOŚiGW
zapewnia wykorzystanie środków zagranicznych przeznaczonych na ochronę środowiska,
m.in. z Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, instrumentu
finansowego LIFE+, Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dzięki Systemowi zielonych inwestycji oraz
środkom uzyskanym przez Polskę w międzynarodowych transakcjach sprzedaży uprawnień
do emisji CO2, przyznanych w ramach Protokołu z Kioto, NFOŚiGW dofinansowuje
inwestycje z zakresu ochrony klimatu i redukcji emisji CO2.
NFOŚiGW bierze udział w finansowaniu inwestycji z następujących dziedzin:
ochrona wód i gospodarka wodna,
ochrona powietrza i klimatu,
ochrona powierzchni ziemi,
ochrona przyrody i krajobrazu,
leśnictwo,
Państwowy Monitoring Środowiska,
zapobieganie klęskom żywiołowym,
górnictwo,
geologia,
edukacja ekologiczna,
ekspertyzy i prace naukowo – badawcze,
efektywność energetyczna,
odnawialne źródła energii,
gospodarka odpadami, w tym recykling.
10.2.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Wojewódzki Fundusz stosuje następujące formy pomocy: preferencyjne pożyczki
(o niskim oprocentowaniu, z możliwością częściowego umorzenia kapitału), dotacje, dopłaty
do częściowej spłaty kapitału kredytów bankowych, a także przekazuje środki finansowe
państwowym jednostkom budżetowym za pośrednictwem rezerwy celowej budżetu państwa.
Podstawowym źródłem ich przychodów są wpływy z tytułu:
opłat za składowanie odpadów i kar związanych z niezgodnym z przepisami
prawa ich składowaniem,
opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian
oraz za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych, a także z wpływów z kar za
naruszanie warunków korzystania ze środowiska (50,4% tych wpływów).
Dochodami WFOŚiGW mogą być także środki z tytułu:
posiadania udziałów w spółkach,
odsetek od udzielnych pożyczek,
emisji obligacji,
125
zysków ze sprzedaży i posiadania papierów wartościowych,
zaciągania kredytów,
oprocentowania rachunków bankowych i lokat,
wpłat z innych funduszy,
wpływów z przedsięwzięć organizowanych na rzecz ochrony środowiska
i gospodarki wodnej,
dobrowolnych wpłat, zapisów i darowizn osób fizycznych i prawnych,
świadczeń rzeczowych i środków pochodzących z fundacji,
innych dochodów określonych przez Radę Ministrów.
Działalność finansowa Wojewódzkiego Funduszu skupia się głównie na wspieraniu
przedsięwzięć w zakresie: ochrony wód i gospodarki wodnej, ochrony atmosfery, ochrony
ziemi, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej, zapobiegania i likwidacji poważnych
awarii i ich skutków oraz monitoringu.
Wojewódzki Fundusz w Lublinie podejmuje również działania związane z absorpcją
środków unijnych w zakresie inwestycji ochrony środowiska na Lubelszczyźnie. Wojewódzki
Fundusz w Lublinie jest Instytucją Wdrażającą dla dwóch osi priorytetowych: wodnościekowej oraz odpadowej Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” dla
projektów z terenu województwa lubelskiego o wartości do 25 mln euro.
10.2.3. Fundusz Leśny
Celem działalności Funduszu Leśnego jest wspomaganie zalesień na gruntach nie
stanowiących własności Skarbu Państw. Udzielana pomoc obejmuje w szczególności:
- doradztwo i instruktaż w zakresie doboru metod leśnego zagospodarowania gruntów
porolnych, składu gatunkowego zalesień i zasad pielęgnacji upraw,
- zaopatrzenie w odpowiedni (pod względem pochodzenia i jakości) materiał sadzeniowy,
- udostępnianie narzędzi i sprzętu specjalistycznego do prac leśnych związanych
z zalesieniami,
- organizowanie usług produkcyjnych przez własne jednostki lub zleconych innym
jednostkom w zakresie prac specjalistycznych wykonywanych na zamówienie właścicieli
tych lasów.
Realizacja Krajowego Programu Zwiększania Lesistości na gruntach niepaństwowej
własności, w tym zadań przypisanych Lasom Państwowym, warunkowana jest dostępnością
wskazanych w Programie Zwiększania Lesistości Kraju źródeł finansowania oraz ustalanymi
warunkami dysponowania środkami finansowymi. Stwierdzenie to dotyczy całości pomocy
udzielanej właścicielom gruntów nie stanowiących własności Skarbu Państwa. Fundusz ten
działa w oparciu o przepisy ustawy o lasach, jak i na podstawie ustawy o przeznaczeniu
gruntów rolnych do zalesienia.
10.2.4. Banki
Banki, dzięki współpracy z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
oferują kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsięwzięcia proekologiczne oraz
nawiązują współpracę z podmiotami angażującymi swoje środki finansowe w ochronie
środowiska (fundacje, międzynarodowe instytucje finansowe). Kredyty preferencyjne
pochodzą ze środków finansowych gromadzonych przez banki, zaś fundusze ochrony
środowiska i gospodarki wodnej udzielają dopłat do wysokości oprocentowania. W ten
sposób ulega obniżeniu koszt kredytu dla podejmującego inwestycje proekologiczne. Banki
uruchamiają też linie kredytowe w całości ze środków funduszy ochrony środowiska
i gospodarki wodnej i innych instytucji.
Szczególną rolę na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa Bank
Ochrony Środowiska (www.bosbank.pl). Oferuje on najwięcej środków finansowych
126
w formie preferencyjnych kredytów i dysponuje zróżnicowaną ofertą dla prywatnych
i samorządowych inwestorów, a także osób fizycznych.
Ważne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmują także międzynarodowe
instytucje finansowe, a w szczególności Bank Światowy (www.worldbank.org) i Europejski
Bank Odbudowy i Rozwoju (www.polisci.com).
10.3. Zagraniczne źródła finansowania
10.3.1. Fundusz Spójności
Fundusz Spójności jest przeznaczony dla państw członkowskich, których dochód
narodowy brutto (DNB) na mieszkańca wynosi mniej niż 90% średniego DNB w UE. Jego
celem jest zredukowanie dysproporcji gospodarczych i społecznych oraz promowanie
zrównoważonego rozwoju.
W latach 2014-2020 FS będzie wspierał następujące priorytety:
- transeuropejskie sieci transportowe,
- infrastruktura ochrony środowiska,
- połączenia kolejowe, morskie, śródlądowe,
- programy transportu multimodalnego poza sieciami transeuropejskimi,
- zrównoważony rozwój transportu miejskiego,
- inwestycje środowiskowe (projekty energooszczędne oraz w zakresie źródeł energii
odnawialnej).
10.3.2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
W latach 2014 – 2020 POIiŚ będzie realizował osiem priorytetów:
- promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej,
- ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu,
- rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali
europejskiej,
- zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej,
- rozwój infrastruktury bezpieczeństwa energetycznego,
- ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego,
- wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia,
- pomoc techniczna.
10.3.3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW)
Głównym celem Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 będzie
poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi
i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich.
PROW będzie realizował wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej
polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020, a mianowicie:
- ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich,
- poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie
rentowności gospodarstw rolnych,
- poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem
w rolnictwie,
- odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa,
- wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę
niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym.
- zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju
gospodarczego na obszarach wiejskich.
127
Planuje się, że łączne środki publiczne przeznaczone na realizację PROW 2014-2020
wyniosą 13 513 295 000 euro, w tym: 8 598 280 814 z budżetu UE (EFRROW) i 4 915 014
186 euro wkładu krajowego.
W ramach PROW 2014-2020 będzie realizowanych łącznie 14 działań, w tym
30 poddziałań. Pomoc finansowa ze środków Programu będzie skierowana głównie do
sektora rolnego.
11. ORGANIZACJA
ZARZĄDZANIA
ŚRDOWISKEIM
PODSTAWIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
NA
11.1. Zarządzanie środowiskiem
Aktualizacja powiatowego programu ochrony środowiska dla powiatu lubelskiego na
lata 2014 -2017 z perspektywą do 2021 r. jest dokumentem o charakterze strategicznym.
Stanowi instrument realizacji prawa miejscowego. Pozostaje w ścisłym związku z planami
zagospodarowania przestrzennego gmin, decyzjami o warunkach zabudowy
i zagospodarowania oraz decyzjami związanymi z realizacją przedsięwzięć w zakresie
gospodarki wodno – ściekowej, gospodarki odpadami, rozwojem terenów zielonych i innych.
Samorząd powiatowy posiada kompetencje pozwalające mu realizować zawarte
w programie priorytety i strategie.
Cele zawarte w Aktualizacji programu mogą być skutecznie realizowane dzięki
instrumentom zarządzania środowiskiem.
Jako najważniejsze z punktu widzenia realizacji polityki ekologicznej powiatu są:
−
instrumenty prawne,
−
instrumenty finansowe,
−
instrumenty społeczne.
Do instrumentów prawnych należą:
− pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza oraz
przyjmowanie zgłoszeń instalacji nie wymagających pozwoleń,
− pozwolenia na wytwarzanie/przetwarzani, odzysk, unieszkodliwianie,
zbieranie i transport odpadów,
− pozwolenia na emitowanie hałasu do środowiska,
− pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych,
− pozwolenia wodnoprawne,
− pozwolenia zintegrowane,
− koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatację surowców
mineralnych,
− procedury oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko.
Poprzez system pozwoleń można bezpośrednio wpływać na ochronę środowiska
realizowaną w zakładach przemysłowych.
Instrumentem prawnym określania stanu środowiska jest prowadzenie monitoringu
jakości środowiska, oraz monitoringu w odniesieniu do ilości i jakości zasobów
w środowisku.
Do instrumentów finansowych należą:
− opłaty za korzystanie ze środowiska: za wprowadzanie gazów i pyłów do
powietrza, za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, za pobór wód, za
składowanie odpadów,
128
− administracyjne kary pieniężne,
− odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna,
− kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska,
− opłaty eksploatacyjne za pozyskiwanie kopalin.
Do instrumentów społecznych należą:
− zarządzanie,
− uzgodnienia,
− edukacja ekologiczna,
− informowanie mieszkańców o podejmowanych zadaniach poprzez media.
11.2. Uczestnicy realizacji programu i współpraca w ramach realizacji
programu
W procesie wdrażania Programu ochrony środowiska można wyodrębnić cztery grupy
podmiotów uczestniczących w nim.
Są to:
podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem,
podmioty realizujące zadania programu,
podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu,
społeczność powiatu lubelskiego, jako główny podmiot odbierający wyniki
działań programu.
Współpraca wielu partnerów włączonych w zagadnienia ochrony środowiska jest
warunkiem koniecznym, aby ten program był wdrożony z sukcesem. Współpraca jest
niezbędnym elementem dobrej organizacji procesu wdrażania programu. W ramach realizacji
niniejszego programu szczególną uwagę należy zwrócić na:
współpracę starostwa z władzami administracyjnymi różnych poziomów:
Lubelskim Urzędem Wojewódzkim, Urzędem Marszałkowskim w Lublinie, WIOŚ, władzami
gmin oraz sąsiednich powiatów,
współpracę z reprezentantami poszczególnych grup społecznych, gospodarki
oraz przemysłu, w celu wdrażania polityki zdefiniowanej w programie, a także dostosowania
jej do przyszłych wymagań. Bardzo ważna jest współpraca z grupami reprezentującymi
mieszkańców powiatu (np. młodzieżą szkolną, radami osiedlowymi, pozarządowymi
organizacjami ekologicznymi), w celu uzyskania akceptacji podejmowanych działań oraz
zaangażowania mieszkańców (np. selektywna zbiórka odpadów),
współpracę z instytucjami finansowymi w celu zorganizowania funduszy na
realizację wybranych projektów.
11.2. Monitoring realizacji programu i ocena realizacji programu
Jednym z niezbędnych elementów umożliwiających efektywne zarządzanie
Programem jest system monitorowania Programu.
Aktualizacja programu ochrony środowiska dla powiatu lubelskiego będzie podlegała
na regularnej ocenie w zakresie: określenia stopnia wykonania przedsięwzięć, określenia
stopnia realizacji przyjętych celów, oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami
i działaniami, a ich wykonaniem oraz analizy przyczyn tych rozbieżności.
Rada Powiatu będzie oceniała, co dwa lata stopień aktualizacji Programu, natomiast
na bieżąco będzie kontrolowany postęp w zakresie wykonania przedsięwzięć zdefiniowanych
w Programie.
W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych
(określonych w tym dokumencie dla okresu do 2021 roku). Ocena ta będzie bazą do
129
ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie
wymagań zapisanych w ustawie "Prawo ochrony środowiska", a dotyczących okresu, na jaki
jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji
programu ochrony środowiska.
11.4. Wskaźniki efektywności realizacji programu
System monitoringu realizacji Aktualizacji powiatowego programu ochrony
środowiska dla powiatu lubelskiego składa się z elementów takich jak:
monitoring środowiska,
monitoring wdrażania zapisów programu ochrony środowiska, a także jego
przygotowania, oceny i aktualizacji,
monitoring społeczny (odczucia i skutki),
monitoring, inspekcje i egzekucje leżące w zakresie zadań WIOŚ i innych
instytucji.
W celu nadzoru nad realizacją opracowanej Aktualizacji programu… wybrano
wskaźniki, które będą pomocne w przedstawianiu stopnia realizacji założonych zadań.
Analiza tych wskaźników będzie podstawą do korekty i weryfikacji przedsięwzięć
planowanych w przyszłych Aktualizacjach programu ochrony środowiska.
Do określenia powyższych wskaźników wykorzystywane są przede wszystkim
informacje Głównego Urzędu Statystycznego, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony
Środowiska oraz dane własne Starostwa Powiatowego w Lublinie. Listę proponowanych
wskaźników dla powiatu przedstawiono w tabeli poniżej:
Tabela 18.
Wskaźniki efektywności realizacji celów Programu ochrony środowiska dla
powiatu lubelskiego
Jednostka
Rodzaj wskaźnika
Ochrona przyrody i krajobrazu
Powierzchnia prawnie chroniona ogółem (bez
ha
obszarów Natura 2000)
Obszary Natura 2000
szt.
Parki Krajobrazowe
szt.
Obszary Chronionego Krajobrazu
szt.
Rezerwaty
szt.
Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe
szt.
Użytki ekologiczne
szt.
Pomniki przyrody
szt.
Lasy
Wartość docelowa
(do osiągnięcia)
Utrzymanie i zachowanie
stanu istniejącego –
obejmowanie ochroną
ważnych obiektów
w postaci np. pomników
przyrody, użytków
ekologicznych
Wg Krajowego Programu
Zwiększania Lesistości
% zalesienia
Lesistość Powiatu
oraz miejscowych planów
powiatu
zagospodarowania
przestrzennego
Jakość wód podziemnych i powierzchniowych
Jakość jednolitych części wód podziemnych
Osiągnięcie dobrego stanu
Wg
(JCWPd)
wód i dobrego potencjału
obowiązującej
– cele środowiskowe wg
Jakość jednolitych części wód
klasyfikacji
planów zagospodarowania
powierzchniowych (JCWP)
130
Rodzaj wskaźnika
Jednostka
Wartość docelowa
(do osiągnięcia)
wodami dla obszarów
dorzeczy w zakresie
Ramowej Dyrektywy
Wodnej
Gospodarka wodno - ściekowa
Zwodociągowanie powiatu i poszczególnych
%
gmin
Skanalizowanie powiatu i poszczególnych
Wg celów określonych
%
gmin
w KPOŚK
Długość kanalizacji sanitarnej
km
Liczba komunalnych oczyszczalni ścieków
szt.
Ochrona powietrza atmosferycznego
Stężenie NO2
µg/m3
Stężenie SO2
µg/m3
Brak przekroczeń
poziomów dopuszczalnych
Stężenie średnioroczne benzenu
µg/m3
dla substancji
Stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego
µg/m3
PM10, PM2,5
Liczba przekroczeń wartości dopuszczalnej
poziomu 24- godzinnego pyłu zawieszonego
liczba
35 dni w ciągu roku
PM10
Substancje, których stężenia przekroczyły
wartości dopuszczalne lub wartości
strefa
A
dopuszczalne powiększone o margines
tolerancji – klasyfikacja strefy w której leży
powiat
Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów
Wartości określone
Mg/rok
szczególnie uciążliwych
w pozwoleniach na emisję
zanieczyszczeń
Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów
i w pozwoleniach
Mg/rok
szczególnie uciążliwych
zintegrowanych
Ochrona przed hałasem
Miejsca, gdzie poziom hałasu przekracza
Lokalizacja
Brak miejsc
wartości dopuszczalne wg obowiązujących
wg WIOŚ
z przekroczeniami
przepisów
Promieniowanie elektromagnetyczne
Miejsca, gdzie poziom pól
Brak miejsc
Lokalizacja
elektromagnetycznych przekracza wartości
wg WIOŚ
z przekroczeniami
dopuszczalne wg obowiązujących przepisów
Poważne awarie
Liczba poważnych awarii i miejscowych
Brak poważnych awarii
szt.
zagrożeń w ciągu roku
i miejscowych zagrożeń
Gospodarka odpadami
Odsetek masy zbieranych odpadów
komunalnych w stosunku do masy
%
100
powstających odpadów
Odsetek mieszkańców powiatu objętych
%
100
zorganizowanym systemem gospodarki
131
Rodzaj wskaźnika
Wartość docelowa
(do osiągnięcia)
Jednostka
odpadami komunalnymi
Odsetek mieszkańców powiatu objętych
systemem selektywnego odbierania odpadów
Liczba legalnych składowisk odpadów
komunalnych nie spełniających wymogów
technicznych
Ograniczenie masy odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji przeznaczonych do
składowania w stosunku do wytworzonych
w 1995 r.
%
100
szt.
0
%
Do dn. 16 VII 2020 r. nie
więcej niż 35 % wagowo
całkowitej masy odpadów
ulegających biodegradacji
przekazanych do
składowania
Poziom recyklingu i przygotowania do
Do dn. 31 XII 2020 r.
ponownego użycia następujących frakcji
%
w wysokości co najmniej
odpadów komunalnych: papieru, metali,
50 % wagowo
tworzyw sztucznych i szkła
Poziom recyklingu, przygotowania do
Do dn. 31 XII 2020 r.
ponownego użycia i odzysku innymi metodami
%
w wysokości co najmniej
innych niż niebezpieczne odpadów
70 % wagowo
budowlanych i rozbiórkowych
Nakłady inwestycyjne na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska
Nakłady na gospodarkę komunalną i ochronę
Poziom nakładów
zł
środowiska ogółem
określony w Wieloletniej
Prognozie Finansowej dla
w tym: ochrona powietrza i klimatu
zł
Powiatu i poszczególnych
w tym: nakłady na gospodarkę ściekową
zł
gmin z terenu powiatu
i bochronę wód
11.5. Harmonogram realizacji programu
Harmonogram wdrażania Programu winien być jego integralną częścią. Program
operacyjny obejmował będzie lata 2014-2017. Podstawą weryfikacji będzie przeprowadzana,
co 2 lata, ocena realizacji wdrażania zadań finansowo - rzeczowych oraz osiągniętych
efektów. Należy jednak zaznaczyć, iż możliwe są modyfikacje tego harmonogramu
w zależności od oceny postępów w zakresie osiągania celów i zmieniających się
uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych.
132
Tabela 19. Harmonogram wdrażania Aktualizacji programu ochrony środowiska dla powiatu
lubelskiego
Rok
Zadania
2014
Realizacja priorytetów
i strategii działań na lata 2014
- 2021
Plan operacyjny
Monitoring stanu środowiska
i bieżąca analiza mierników
realizacji programu
X
2015 2016 2017
X
X
X
20142017
X
2018
X
2019 2020 2021
X
X
X
X
X
X
20182021
X
X
Ocena realizacji planu
operacyjnego
Raporty z realizacji Programu
Ocena realizacji celów
i kierunków działań
Aktualizacja Programu
ochrony środowiska
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
12. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW
OCHRONY ŚRODOWISKA
Gminne Programy ochrony środowiska powinny się składać z dwóch części: pierwsza
część powinna zawierać opis zadań własnych, tzn. tych przedsięwzięć, które będą
finansowane w całości lub częściowo ze środków gminnych. Zadania własne powinny być
w programie ujęte wraz z pełnym zakresem informacji niezbędnych do kontroli ich realizacji.
W opisie inwestycji powinien być podany: opis inwestycji, terminy realizacji, instytucja
odpowiedzialna, koszty oraz źródła finansowania.
Druga część programu powinna zawierać opis zadań koordynowanych, tzn. takich,
które związane są z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych,
które finansowane są ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących
w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego.
Zadania koordynowane powinny być w programie ujęte z takim stopniem szczegółowości,
jaki jest dostępny na terenie gminy. Do prac nad gminnym programem ochrony środowiska
powinny być włączone wszystkie instytucje związane z ochroną środowiska
i zagospodarowaniem przestrzennym, przedsiębiorstwa oddziaływujące na środowisko oraz
przedstawiciele społeczeństwa, czyli organy samorządu terytorialnego, samorządu
gospodarczego i ekologiczne organizacje pozarządowe obejmujące swym działaniem teren
gminy.
Gminne programy ochrony środowiska powinny być skoordynowane m. in. z:
Krajowym, Wojewódzkim oraz Powiatowym Programem ochrony środowiska,
lokalnym, miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego,
lokalnymi planami rozwoju infrastruktury mieszkalnictwa, transportu,
zaopatrzenia w energie itd.,
133
gminnym planem gospodarowania odpadami, sporządzonym zgodnie z ustawą
o odpadach, obejmującym teren gminy,
programami ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
programem ochrony powietrza,
programem ochrony środowiska przed hałasem,
programem ochrony wód oraz gleb.
Biorąc pod uwagę powyższe, struktura gminnych programów powinna nawiązywać do
struktury wojewódzkiego i powiatowego programu ochrony środowiska i powinna zawierać
następujące zagadnienia:
(1) Ocenę aktualnego stanu środowiska, w zakresie poszczególnych elementów
środowiska i uciążliwości, najważniejsze problemy/zagrożenia.
(2) Priorytety ochrony środowiska w skali gminy, sformułowane na podstawie
analizy aktualnego stanu środowiska, rozpatrywane w kontekście aktualnych
i przyszłościowych wymagań prawnych.
(3) Strategię działań w zakresie ochrony środowiska: kierunki działań systemowych,
ochrony zasobów naturalnych i poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego. Strategia realizacji celów i kierunki działań powinny być
określone co najmniej na 8 lat.
(4) Listę przedsięwzięć priorytetowych w skali gminy (opis przedsięwzięcia,
jednostki odpowiedzialne za realizację, koszty i źródła finansowania).
(5) Organizację zarządzania Programem (współpraca w ramach wdrażania
Programu, cykliczna ocena realizacji Programu, w tym harmonogram procesu
wdrażania Programu).
(6) Aspekty finansowe wdrażania Programu: koszty wdrożenia przedsięwzięć
przewidzianych do realizacji oraz udział potencjalnych źródeł finansowania
w ogólnych kosztach realizacji Programu.
Programy ochrony poszczególnych elementów środowiska powinny być sporządzone
dla terenów, na których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów
zanieczyszczeń, natomiast program ochrony wód, dla obszarów dorzeczy, na których nie są
osiągnięte wymagane poziomy jakości wód.
13. WYKAZ SKRÓTÓW
b.d. – brak danych
BIZ - foreign direct investment – FDI, bezpośrednie inwestycje zagraniczne
dB – decybel
DNB – dochód narodowy brutto
DPS – Dom Pomocy Społecznej
Dz. U. – Dziennik Ustaw
EMAS – ang. Eco-management and audit scheme of the European Union, Wspólnotowy
System Ekozarządzania i Audytu
FS –Fundusz Spójności
gm. – gmina
GUS – Główny Urząd Statystyczny
GZWP – Główny Zbiornik Wód Podziemnych
ha - hektar
JCWP – Jednolita Część Wód Powierzchniowych
JCWPd – Jednolita część Wód Podziemnych
KP PSP – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej
KZGW – Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
134
LOP - Liga Ochrony Przyrody
Mg – megagramy (tony)
mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
OChK – Obszar Chronionego Krajobrazu
ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego
OSO – obszar specjalnej ochrony ptaków
PIG – Państwowy Instytut Geologiczny
POIiŚ – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
POŚ – prawo ochrony środowiska
PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
PSZOK – Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych
RDLP – Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych
SOO – specjalny obszar ochrony siedlisk
tys. – tysiące
UG- Urząd Gminy
UE – Unia Europejska
WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WHO – World Heath Organization, Światowa Organizacja Zdrowia
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
ZDR – zakład dużego ryzyka
zł. - złote
ZZR – zakład zwiększonego ryzyka
14. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
1. Ankietyzacja gmin,
2. Dane uzyskane w RDLP, WIOŚ, RDOŚ i WZMiUW,
3. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2012 r.
PIG, Warszawa 2013 r.,
4. Program ochrony środowiska Województwa Lubelskiego na lata 2012 – 2015
z perspektywą do roku 2019, ARCADIS Sp. z o.o., 2012,
5. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony środowiska
Województwa Lubelskiego na lata 2012 – 2015 z perspektywą do roku 2019, czerwiec
2012,
6. Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony powietrza dla
strefy lubelskiej, ATMOTERM S.A., Lublin 2013,
7. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla
terenów poza aglomeracjami położonych wzdłuż odcinków dróg,
8. Prognoza oddziaływania na środowisko Projektu Strategii Rozwoju Województwa
Lubelskiego na lata 2014 – 2020 ( z perspektywą do 2030), W. Wołoszyn, Lublin
2013,
9. Problemy bezpieczeństwa energetycznego województwa lubelskiego, M. Harasimiuk
i M. Kozieł, Lublin 2013,
10. Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa
Lubelskiego, Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie, Lublin 2006,
11. Raport o występowaniu zdarzeń o znamionach poważnej awarii w 2012 r., Główny
Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa 2013,
12. Dane statystyczne GUS,
13. Portal Lubelski serwis Ekologiczny,
135
14. Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2012 r., Inspekcja Ochrony
Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie, Lublin 2013,
15. Strony Internetowe Ministerstwa Środowiska,
16. Strategia rozwoju powiatu lubelskiego na lata 2007 – 2015, Lublin 2007,
17. Strategia rozwoju Gminy Bełżyce na lata 2007 – 2018, Bełżyce 2007,
18. Strategia rozwoju lokalnego Gminy Borzechów na lata 2007 – 2015, Borzechów
2008,
19. Strategia rozwoju Gminy Bychawa na lata 2007 – 2020, Bychawa 2007,
20. Strategia rozwoju Gminy Garbów na lata 2009 - 2015, Garbów 2008,
21. Strategia rozwoju Gminy Głusk na lata 2007 - 2015, Głusk 2007,
22. Wieloletni plan inwestycyjny Gminy Głusk na lata 2007 - 2015, Głusk 2007,
23. Strategia rozwoju lokalnego Gminy Jabłonna na lata 20008 – 2015, Jabłonna 2008,
24. Strategia rozwoju Gminy Jastków na lata 2008 – 2015, Jastków 2008,
25. Wieloletni plan inwestycyjny Gminy Jastków na lata 2008 – 2015, Jastków 2008,
26. Strategia rozwoju Gminy Konopnica z wieloletnim planem inwestycyjnym na lata
2007 – 2015, Konopnica 2007,
27. Strategia rozwoju Gminy Niedrzwica Duża na lata 2008 – 2020, Niedrzwica Duża
2008,
28. Strategia rozwoju Gminy Niemce na lata 2009 – 2015, Niemce 2008,
29. Strategia rozwoju lokalnego Gminy Strzyżewice na lata 2007 – 2020, Strzyżewice
2007,
30. Strategia rozwoju lokalnego Gminy Wojciechów z wieloletnim planem
inwestycyjnym na lata 2009 – 2015, Wojciechów 2008,
31. Strategia rozwoju Gminy Wólka na lata 2007 – 2020, Wólka 2007,
32. Strategia rozwoju Gminy Zakrzew na lata 2007 – 2015, Zakrzew 2008.
136

Plik źródłowy - Starostwo Powiatowe w Lublinie

Transkrypt

Podobne dokumenty

działanie 3.7 "wzrost konkurencyjności mśp"

935 - Warmińska- powołanie na dyrektora

Konsultacje społeczne w ramach działania 9.2

"Zatrudnij się sam!" czyli jak skorzystać z bezzwrotnej dotacji na

Środki na założenie działalności gospodarczej „Pomysł + dotacja

Plik źródłowy - Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w

Uchwała w sprawie obniżenia średniej ceny skupu żyta

PDFWygeneruj plik PDF z tej podstrony

1. Odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem stosunku pracy za

Komunikat ZARZĄDU WOJEWÓDZTWALUBELSKIEGO