charakterystyka zasobów ludzkich dla powiatu bocheńskiego

CHARAKTERYSTYKA ZASOBÓW LUDZKICH
DLA POWIATU BOCHEŃSKIEGO
Dokument został opracowany przy współpracy firmy doradztwa personalnego
Advisory Group TEST Human Resources
dla Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie
w ramach Projektu
„Partnerstwo na rzecz świadczenia usług dla inwestorów pozyskujących kadry
oraz usług outplacementowych”
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007-2013
1
Dokument powstał w ramach Projektu „Partnerstwo na rzecz świadczenia usług dla inwestorów
pozyskujących kadry oraz usług outplacementowych” realizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy
w Krakowie. Poniższa charakterystyka zasobów ludzkich jest odpowiedzią na potrzebę usystematyzowania
danych obrazujących potencjał drzemiący w kadrach powiatu oświęcimskiego bocheńskiego.
Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie dostarcza profesjonalnych i systemowych informacji
o rynku pracy. Corocznie wydaje Regionalny Plan Działania na Rzecz Zatrudnienia oraz
dokonuje Oceny Sytuacji na Rynku Pracy Województwa Małopolskiego.
WUP Kraków posiada informacje, które Małopolanie mogą wykorzystać, aby
zwiększyć swoje kompetencje i kwalifikacje. Doradcy zawodowi Wojewódzkiego
Urzędu Pracy w Krakowie świadczą usługi z zakresu poradnictwa zawodowego
dla dorosłych i młodzieży wchodzącej na rynek pracy.
WUP
Kraków
dysponuje
również
środkami,
które
można
pozyskać
na
realizację
przedsięwzięć z zakresu rozwoju zasobów ludzkich. Możliwe jest to dzięki pełnieniu
w województwie małopolskim funkcji Instytucji Wdrażającej (Instytucji Pośredniczącej
II stopnia) Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007 – 2013.
Więcej na stronach
www.wup-krakow.pl
www.pokl.wup-krakow.pl
2
1. PROFIL SPOŁECZNO – GOSPODARCZY POWIATU (NA TLE WOJEWÓDZTWA)
A. Podstawowe dane na temat województwa małopolskiego
Województwo
małopolskie
położone
jest
na
południowym
wschodzie
Polski.
Jest
jednym
z najmniejszych regionów Polski. Pod względem powierzchni, która wynosi 15 108 km2, zajmuje 12 pozycję
wśród 16 województw Polski. Od zachodu graniczy z województwem śląskim, od północy ze świętokrzyskim,
od wschodu z podkarpackim, a od południa z Republiką Słowacką. Przez obszar Małopolski wiodą ważne
szlaki komunikacyjne ze wschodu na zachód oraz z północy na południe.
Małopolska składa się z 19 powiatów ziemskich (bocheński, brzeski, chrzanowski, dąbrowski, gorlicki,
krakowski, limanowski, miechowski, myślenicki, nowosądecki, nowotarski, olkuski, oświęcimski, proszowicki,
suski, tarnowski, tatrzański, wadowicki, wielicki) oraz trzech miast na prawach powiatów grodzkich (Kraków,
Nowy Sącz, Tarnów).
Pod względem liczby mieszkańców (3 mln 293 tys. osób)1 województwo znajduje się na 4 miejscu w Polsce.
Gęstość zaludnienia jest tu jedną z najwyższych w kraju (małopolskie – 217 osób/km², średnia krajowa – 122
osób/km²).2
1
2
GUS, 2009 rok
GUS, 2009 rok
3
B. Lokalizacja powiatu bocheńskiego na mapie województwa małopolskiego
Rysunek 1. Mapa województwa małopolskiego z wyszczególnieniem powiatu bocheńskiego
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
C.
Położenie, powierzchnia, podział administracyjny powiatu bocheńskiego
Powiat bocheński zlokalizowany jest w środkowo– północnej części województwa małopolskiego. Graniczy
z powiatami: proszowickim Od północy graniczy z powiatem proszowickim, od zachodu z wielickim
i myślenickim, od południa z limanowskim i od wschodu z brzeskim. Powiat bocheński ma powierzchnię 649
km2, co stanowi 4,3% całej powierzchni województwa małopolskiego. W skład powiatu wchodzą 104
miejscowości.
Powiat bocheński tworzy 9 gmin:
•
1 gmina miejska: Miasto Bochnia;
•
1 gmina miejsko-wiejska: Miasto i Gmina Nowy Wiśnicz;
•
7 gmin wiejskich: Bochnia, Drwinia, Lipnica Murowana, Łapanów, Rzezawa, Trzciana, Żegocina.
Bochnia – stolica powiatu bocheńskiego i jego największe miasto. Po reformie administracyjnej znajduje się
w środkowo–północnej części województwa małopolskiego, wcześniej w województwie tarnowskim. Zajmuje
4
powierzchnię 29,9 km2. Leży na pograniczu Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego, nad rzeką Rabą.
Jest jednym z najstarszych miast Małopolski.
Rysunek 2. Podział administracyjny powiatu bocheńskiego
Źródło: Strona portalu Ziemia Bochańska, http://www.ziemia.bochnia.pl/mapa.htm, 2010
5
D. Cechy charakterystyczne
Powiat bocheński leży na pograniczu dwóch różnych krajobrazów, które rozdzielają go na dwie części:
górzyste południe (Pogórze Wiśnickie i Beskid Wyspowy) i nizinną północ (Nizina Nadwiślańska). Powiat ten
jest także bogaty w lasy: Puszcza Niepołomicka, Las Grobla, Las Bratucicki, Las Jodłówka i lasy Pogórza.
Mamy tu także dwa rezerwaty przyrody: Bratucicki i Wiśnicko-Lipnicki. Przez powiat bocheński przepływa
rzeka Raba, która wpada do Wisły w okolicy Uścia Solnego. Użytki rolne stanowią 59% powierzchni powiatu,
a użytki leśne - 8%.
Jest to teren niezwykle atrakcyjny turystycznie, co powiat bocheński umiejętnie wykorzystuje – turystyka
stanowi ważną dziedzinę gospodarki regionu. Znajduje się tu Kopalnia Soli i liczne zabytki m.in. zamek
w Nowym Wiśniczu, Szlak Architektury Drewnianej z kościołem św. Leonarda w Lipnicy Murowanej wpisanym
na listę UNESCO, Bazylika św. Mikołaja w Bochni, oraz liczne ważne miejsca kultu religijnego. Dla turystów
otwarte są również muzea w Bochni i Nowym Wiśniczu. Do atrakcji turystycznych należą również Centrum
Aktywnego Wypoczynku w Borku, średniowieczna Osada VI Oraczy w Bochni, hala widowiskowo – sportowa
w Bochni, dwie kryte pływalnie w Bochni i Proszówkach, sztuczne lodowisko w Proszówkach, zalew
w Łapanowie. Teren posiada liczne walory krajobrazowe, ścieżki edukacyjno – przyrodnicze, zespół Kamieni
Brodzińskiego, Kamień Grzyb. Mieszkańcy podtrzymują tradycję poprzez działalność licznych grup
artystycznych, folklorystycznych, obrzędowych. Organizowane są liczne imprezy kulturalne i plenerowe.
Gospodarka powiatu bocheńskiego w dużej mierze oparta jest na handlu detalicznym i hurtowym, usługach
i przetwórstwie przemysłowym. W kilku gminach duże znaczenie ma nadal rolnictwo.
Przez powiat
przebiega ważny międzynarodowy szlak komunikacyjny – trasa A4 (część E40) Medyka
– Zgorzelec.
Odległość:
Zgorzelec – Bochnia – 459 km
Bochnia – Medyka – 218 km
6
Rysunek 3. Trasa Medyka - Zgorzelec
Źródło: Mapa Google, http://maps.google.com, 2010
Na koniec roku 2008 największy udział działających podmiotów gospodarczych na terenie powiatu stanowiły
podmioty zajmujące się:
•
handlem hurtowym lub detalicznym, naprawą pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów
użytku osobistego i domowego – 29,5% (2 055 firm);
•
budownictwem – 18,7% (1 302 firmy);
•
przetwórstwem przemysłowym – 11% (763 firm);
•
obsługą nieruchomości i usługami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej – 10% (695
firm);
•
działalnością usługową, komunalną, społeczną i indywidualną – 7,8% (540 firm);
•
transportem, gospodarką magazynową i łącznością – 5,7% (396 firm);
•
ochroną zdrowia i pomocą społeczną – 3,9% (270 firm);
•
edukacją – 3,7% (260 firm);
•
pośrednictwem finansowym – 3,4% ogółu (235 firm).
Powiat należy do średnio uprzemysłowionych regionów, prezentując zróżnicowany potencjał produkcyjny.
Dużą rolę odgrywa przetwarzanie stali oraz produkcja maszyn i urządzeń w zakresie wyrobów
konsumpcyjnych.
7
W Bochni zlokalizowana jest większość dużych firm powiatu bocheńskiego, m.in. Stalprodukt S.A.
(www.stalprodukt.com.pl), należący do najlepszych przedsiębiorstw w Polsce. Firma ta jest największym
przedsiębiorstwem produkcyjnym powiatu, wytwarzającym w oparciu o najnowsze technologie
kształtowniki stalowe gięte, ochronne bariery drogowe, blachy i taśmy elektrotechniczne krzemowe. Posiada
ona certyfikaty ISO 9002 oraz ISO 14001, a także jest laureatem prestiżowych wyróżnień. Stalprodukt S.A.
posiada własną sieć dystrybucji swoich wyrobów w Gdyni, Krakowie, Szczecinie, Tarnowie, Włocławku
i Zamościu. Firma dysponuje także Składem Celnym Publicznym. Firma zatrudnia 1 645 pracowników.
Na terenie powiatu dynamicznie rozwija się kilka firm przemysłu chłodniczego, które zatrudniają po
kilkaset pracowników, należą do nich: Zakład Produkcji Urządzeń Chłodniczych Bolarus S.A. (zatrudnia
220 pracowników), Zakład Produkcji Doświadczalnej CEBEA (zatrudnia 70 pracowników), firmy IGLOO
(zatrudnia około 200 pracowników), COLD (zatrudnia około 300 pracowników) i MAWI (zatrudnia 80
pracowników). Prężnie rozwija się przemysł spożywczy, firma Segafredo Zanetti Poland Sp. z o. o.
(zatrudnia około 100 pracowników) jest generalnym przedstawicielem i autoryzowanym dystrybutorem
ekspresów ciśnieniowych do parzenia kawy włoskiej firmy “Saeco". W powiecie bocheńskim działają także:
przetwórnia i zamrażalnie warzyw i owoców Zamvinex z Łąkty Górnej, zakłady mleczarskie Okręgowej
Spółdzielni Mleczarskiej w Bochni i „Ekomilk” w Łapanowie, firma Gallom z Leszczyny produkującej lody. Na
terenie powiatu funkcjonują liczne piekarnie i zakłady przetwórstwa mięsnego i rybnego (Contimax).
Większa część gmin powiatu posiada wolne obiekty i tereny do zagospodarowania pod średniej wielkości
zakłady produkcyjne. Na terenie powiatu działa także Zakład Produkcyjny Krakowskich Zakładów Zielarskich
„Herbapol” S.A.
Ze względu na dużą powierzchnię terenów zalesionych prężnie działają liczne tartaki (m.in. w Bochni,
w gminie Lipnica, Żegocina), dzięki którym działają liczne małe zakłady stolarskie. W południowej, górzystej
części powiatu intensywnie rozwija się agroturystyka (przede wszystkim w gminach Żegocina i Trzciana).
Samorząd
bocheński
oferuje
inwestorom
tereny
w
obrębie
Bocheńskiej
Strefy
Aktywności
Gospodarczej, posiadającej status specjalnej strefy ekonomicznej. Powierzchnia strefy wynosi 54,8 ha, jest
to teren równinny. Do atutów strefy należy bliskość do węzła komunikacyjnego m.in. autostrady A4, drogi
krajowej A4, portu lotniczego Kraków Balice – 42 km. Oprócz dobrej infrastruktury drogowej Strefa posiada
również połączenia kolejowe. O atrakcyjności inwestycyjnej terenu świadczy również bliskość ośrodków
akademickich (Kraków, Tarnów), wykwalifikowana kadra średniego i wyższego szczebla oraz dobrze
rozwinięta infrastruktura techniczna.
8
Rysunek 4. Położenie Bocheńskiej Strefy Aktywności Gospodarczej
Źródło: Strona główna miasta Bochni, 2010
http://www.bochnia.pl/pl/inwestor/36_Zachety-inwestycyjne/57_Strefa-Aktywnosci-Gospodarczej/198_Mapy.html
9
E.
Infrastruktura drogowa
Rysunek 5. Drogi krajowe i wojewódzkie w Małopolsce
Źródło: Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, http://www.zdw.krakow.pl/index.php/drogi/mapy, 2010
Bochnia zlokalizowana jest w połowie trasy Kraków – Tarnów, oddalona jest o 37 km od Krakowa i o 38 km
od Tarnowa. Charakterystyczny jest dla powiatu strategiczne położenie przy międzynarodowej drodze nr 4
(E40), przez Bochnię przebiega także droga wojewódzka nr 965 Limanowa-Zielona, a dodatkowo obecnie
budowana jest w pobliżu miasta autostrada A4. Od południa miasto oplata obwodnica, wybudowana w 1984
roku. Przez miasto przebiega linia kolejowa Wrocław-Medyka (E30), zatrzymuje się tutaj każdy pociąg
pospieszny i niektóre pociągi ekspresowe. Miasto posiada również bardzo dobre połączenia autobusowe, gdyż
leży na trasie Przemyśl – Wrocław.
Położenie w południowym pasie przemysłowym Polski biegnącym przez Tarnów, Kraków, Górny Śląsk aż po
Wrocław jest dodatkowym atutem. Usytuowanie w pobliżu Krakowa możliwa łatwy dostęp do całej
10
infrastruktury aglomeracji, a zwłaszcza transportu lotniczego. Najbliższe lotnisko to odległy od Bochni o około
60 kilometrów, Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II w Krakowie-Balicach. W Bochni i okolicach
kursuje 11 linii autobusowych Rejonowego Przedsiębiorstwa Komunikacji Spółka z o.o.
Rysunek 6. Trasa Bochnia – Balice koło Krakowa (Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła
II Kraków – Balice)
Źródło: Mapa Google, http://maps.google.com, 2010
Połączenia wewnątrz powiatu występują na poziomie dostatecznym, gdyż brak jest publicznego, zbiorowego,
osobowego transportu. Linie obsługiwane są głównie przez prywatnych przewoźników, za pomocą tzw.
busów, których ilość nie jest wystarczająca do potrzeb.
11
Rysunek 7. Mapa dróg krajowych oraz autostrady w regionie powiatu bocheńskiego
Źródło: www.gazeta.pl, http://krakow.gazeta.pl/krakow/51,35821,7189310.html?i=1, 2010
W 2009 roku został oddany do użytkowania odcinek autostrady A4 Wielicka – Szarów o długości 19,9 km,
który był realizowany w latach 2007 – 2009 i kosztował 839 mln zł. Obecnie realizowany jest odcinek
Szarów – Brzesko, w planach o długości 23,1 km, lata realizacji: 2009-2011, wartość projektu: 778 mln zł.
12
2. WNIOSKI I PROPOZYCJE ODNOŚNIE KIERUNKÓW ROZWOJU GOSPODARCZEGO
(NAPŁYWU INWESTYCJI) W KONTEKŚCIE CHARAKTERYSTYKI LOKALNEGO
RYNKU PRACY
WNIOSKI:
Cechy charakterystyczne zasobów ludzkich powiatu bocheńskiego:
•
gęstością zaludnienia – 157 os/km2;
•
średni współczynnik feminizacji – 104 kobiety na 100 mężczyzn;
•
społeczności z przewagą ludzi młodych;
•
najliczniejsze są grupy osób w wieku produkcyjnym – 62,8%;
•
wskaźnik obciążenia ekonomicznego – 58,5;
•
wzrost liczby ludności – obecnie około 101 800 mieszkańców;
•
dodatni przyrost naturalny;
•
dwa sektory zatrudniające największą liczbę osób – rolniczy (37%) oraz usługi (34%);
•
jedna z najniższych stóp bezrobocia – 9,7%;
•
wzrost liczby zarejestrowanych bezrobotnych;
•
wskaźnik przedsiębiorczości – 71,9;
•
wskaźnik aktywności zawodowej – 39,6%.
PROPOZYCJE:
•
Modernizacja istniejących sieci infrastruktury drogowej;
•
Budowa węzła przesiadkowego w Bochni oraz utworzenie „szybkiego pociąg”;
•
Zagospodarowanie ciepłych źródeł oraz rozwój oferty Uzdrowiska Kopalnia Soli w Bochni;
•
Podjęcie inicjatywy wspólnej promocji Powiatu Bocheńskiego – słowo wspólnej odnosi się do
wszystkich gmin w powiecie i do wszystkich walorów powiatu – turystyczne, rolne i inne;
•
Rozwój Strefy Aktywności gospodarczej: doposażenie w media, prezentacja oferty inwestycyjnej;
•
Stworzenie planu zagospodarowania przestrzennego oraz wprowadzenie w nim terenów dających
możliwość realizacji obiektów o charakterze produkcyjnym i usługowym oraz związanych z turystyką
i wypoczynkiem;
•
Wprowadzenie przez władze powiatu / gmin ulg podatkowych dla przyszłych inwestorów;
•
Zatwierdzenie Miejscowych Planów Zagospodarowania Terenu w szczególności dla obszaru BSAG;
•
Dopasowanie profili szkół zawodowych do potrzeb rynkowych;
•
Opracowanie koncepcji wysypiska śmieci i segregacji odpadów;
13
•
Stworzenie centrum obsługi inwestora, instytucji otoczenia biznesu;
•
Dbałość o środowisko naturalne m.in. przy pomocy rozbudowy kanalizacji i oczyszczalni;
•
W związku z charakterem turystycznym regionu podjecie działań mających na celu poprawę
znajomości języków obcych wśród mieszkańców (rozwój bazy lingwistycznej).
14
3. ZASOBY LUDZKIE W POWIECIE BOCHEŃSKIM
A. Informacje demograficzne ogólne
Wykres 1. Ludność województwa małopolskiego według powiatów w 2009 roku
m. Kraków
754854
krakow ski
251836
now osądecki
202044
tarnow ski
195362
now otarski
184804
w adow icki
155753
ośw ięcimski
153637
chrzanow ski
127692
limanow ski
123848
myślenicki
119391
m. Tarnów
115341
olkuski
113935
w ielicki
109591
gorlicki
106912
bocheński
101799
brzeski
91124
m. Now y Sącz
84558
suski
82706
tatrzański
65224
dąbrow ski
58755
miechow ski
50238
proszow icki
43401
0
100000 200000 300000 400000 500000 600000 700000 800000
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2009
Powiat bocheński zamieszkiwany jest przez 101 799 osób, co daje mu 15 miejsce wśród 22 powiatów
województwa małopolskiego i stanowi około 3,1% ogólnej liczby mieszkańców Małopolski. Najliczniej
15
zamieszkana jest stolica powiatu – Bochnia, z liczbą mieszkańców wynoszącą 29 7483 (co stanowi ponad
29% liczby mieszkańców całego powiatu). Największą liczbę mieszkańców skupia miasto Bochnia oraz gmina
wiejska Bochnia, najmniejszą gmina Żegocina. Opisywany powiat charakteryzuje się gęstością zaludnienia na
poziomie 157 osób na km2, co sytuuje go na 8 miejscu wśród powiatów ziemskich województwa
małopolskiego. Dla porównania najwyższa średnia gęstość zaludnienia wśród powiatów ziemskich
województwa małopolskiego przypada na powiat oświęcimski – 378 os/km2, najniższa na powiat miechowski
– 74 os/km2, w Małopolsce wskaźnik ten wynosi 214 os/km2, a w kraju 124 os/km2.
Wykres 2. Ludność powiatu bocheńskiego według płci
120 000
101 548
100 000
80 000
60 000
49 769
51 779
mężczyźni
kobiety
40 000
20 000
0
ogółem
ogółem
mężczyźni
kobiety
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
W powiecie bocheńskim na 100 mężczyzn przypadają 104 kobiety, można więc stwierdzić, że struktura
płciowa powiatu jest stosunkowo zrównoważona.
Społeczeństwo powiatu bocheńskiego jest raczej młode, najliczniejsze grupy wiekowe to osoby w wieku
20 – 24 lata (8 826 osób), a także 25 – 29 lat (8 755 osób) oraz 15 – 19 (8 243 osoby). W grupach
młodszych, do 54 roku życia, przeważają liczebnie mieszkańcy płci męskiej. Kobiet natomiast więcej jest
w grupach starszych. W grupie wiekowej powyżej 85 roku życia jest ich ponad 3 razy więcej niż mężczyzn
(stosunek 867 kobiet do 275 mężczyzn)4.
Osoby w wieku przedprodukcyjnym, a więc poniżej 18 roku życia, stanowią 22,8% mieszkańców powiatu
bocheńskiego, natomiast osoby w wieku produkcyjnym, czyli mężczyźni pomiędzy 18 a 64 i kobiety
3
4
GUS, 2009 rok
GUS, 2008 rok
16
między 18 a 59 rokiem życia, to 62,8% ogółu mieszkańców powiatu. W obu tych grupach liczebnie
przeważają mężczyźni, natomiast kobiety stanowią aż 67,8% grupy osób w wieku poprodukcyjnym.
Wykres 3. Struktura wiekowa ludności powiatu bocheńskiego według płci
70 000
63 822
60 000
50 000
40 000
33 330
30 492
30 000
23 192
20 000
14 588
11 723
11 469
9 888
10 000
4 700
0
w w ieku przedprodukcyjnym
ogółem
w w ieku produkcyjnym
mężczyźni
w w ieku poprodukcyjnym
kobiety
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
Wskaźnik obciążenia ekonomicznego, a więc liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na
100 osób w wieku produkcyjnym, dla powiatu bocheńskiego w 2009 roku był równy 58,5. Analizując
ostatnie lata w powiecie bocheńskim widoczny jest trend spadkowy omawianego czynnika. W 2006 roku –
62; w 2007 roku – 60,4, w 2008 roku – 59,2, w 2009 roku – 58,5. Oznacza to, iż w powiecie przybywa osób
w wieku produkcyjnym i maleje w wieku poprodukcyjnym. Fakt ten świadczy o tym, iż średnia wieku
mieszkańców spada. Wartość opisywanego czynnika w powiecie bocheńskim jest nieznacznie wyższa niż
wskaźnik ten dla całego województwa, który w 2009 roku wyniósł 57,1.
Powiat bocheński charakteryzuje się wzrostem liczby ludności na przestrzeni kilku ostatnich lat. Jedną
z głównych przyczyn wzrostu liczby mieszkańców był dodatni przyrost naturalny, w latach 2004 – 2008
kształtujący się na poziomie wyższym niż średni przyrost naturalny zarówno dla województwa małopolskiego
(wynoszący 2,2 w roku 2008), jak również całego kraju (0,1 w roku 2008). Mimo to istnieje dysproporcja
w podziale na ludność zamieszkującą miasta i wieś. Przyczyną spadku liczby ludności mieszkającej
w miastach jest migracja na obszary wiejskie.
17
Wykres 4. Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców w powiecie bocheńskim
3,5
3,2
3,1
3,1
3
2,5
2
2
1,5
2005
2006
2007
2008
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2005 - 2008
Tabela 1. Migracje wewnętrzne ludności powiatu bocheńskiego na pobyt czasowy w 2008 roku
Migracje wewnętrzne ludności na pobyt czasowy w 2008 r.
Zameldowani na pobyt
czasowy
Czasowo nieobecni w
miejscu stałego
zameldowania
Saldo
ogółem
na 1000 ludności
1873
2048
-175
-1,7
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
Tabela 2. Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności powiatu bocheńskiego na pobyt stały
w 2008 roku
Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności na pobyt stały w 2008 r.
Saldo migracji
Napływ ogółem
Odpływ ogółem
ogółem
919
795
124
na 1000 ludności
1,2
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
Ważnym miernikiem, charakteryzujących przebieg procesów demograficznych jest saldo migracji stałej oraz
czasowej. W 2008 roku saldo migracji stałej dla powiatu bocheńskiego pozostawało dodatnie, na
poziomie 1,2, a więc wyższym od salda migracji stałej zarówno dla województwa małopolskiego (0,7) jak
i dla Polski (–0,4) za ten okres. Oznacza to przewagę ludności osiedlającej się na terenie powiatu nad
18
odpływem mieszkańców z jego terenu. Głównymi przyczynami stałych migracji są sprawy rodzinne (m.in.
zawieranie małżeństw) oraz chęć poprawy warunków mieszkaniowych. Obserwując wysoki poziom cen
nieruchomości w miastach, zaznacza się widoczny trend odpływu ludności z obszarów miejskich do obszarów
wiejskich, które posiadają dobrze rozwiniętą komunikację z centrum danego miasta. Z kolei saldo migracji
na pobyt czasowy było dla powiatu bocheńskiego ujemne i wyniosło –1,7 w analizowanym okresie czasu.
Wskazuje to na przewagę osób czasowo nieobecnych w miejscu stałego zamieszkania nad liczbą osób
zameldowanych na pobyt czasowy w tym powiecie według stanu na 2008 rok. Przyczyn tej sytuacji można
się doszukiwać w odpływie młodzieży na studia do większych ośrodków akademickich takich jak Kraków czy
Tarnów oraz w odpływie osób poszukujących pracy za granicą lub w innym regionie Polski. Dynamikę
procesów migracyjnych obrazują tabele nr 1 i 2.
19
B. Rynek pracy
Wykres 5. Pracujący w powiecie bocheńskim według sektorów ekonomicznych
29%
sektor rolniczy
14%
sektor przemysłow y
34%
20%
sektor usługow y usługi rynkow e
sektor usługow y usługi nierynkow e
37%
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
Struktura pracujących według sektorów działalności na przestrzeni ostatnich lat praktycznie nie uległa
zmianie. W powiecie bocheńskim osoby zatrudnione są w:
•
sektorze rolniczym (sekcje: Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo oraz Rybactwo) – 9 346 osób – 37%.
•
sektorze usług – 8 544 osób– 34%:
o
sektorze usług nierynkowych (sekcje: Administracja publiczna i obrona narodowa,
obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, Edukacja oraz Ochrona zdrowia i pomoc
społeczna) – 5 047 osób – 20%;
o
sektorze usług rynkowych (sekcje: Handel i naprawy, Hotele i restauracje, Transport,
gospodarka magazynowa i łączność, Pośrednictwo finansowe, Obsługa nieruchomości i firm,
Działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała) – 3 497 osób – 14%;
•
sektorze
przemysłowym
(sekcje:
Górnictwo,
Przetwórstwo
przemysłowe,
Wytwarzanie
i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę oraz Budownictwo) – 7 232 osób – 29%;
Proporcja pracujących kobiet w stosunku do mężczyzn w sektorze rolniczym jest wyrównana. Wśród osób
zatrudnionych w sektorze przemysłowym 73% pracowników stanowią mężczyźni. Natomiast dla sektora usług
nierynkowych
charakterystycznym
jest
fakt,
iż
w
większej
mierze
pracownikami
są
kobiety
– stanowią one aż 80% pracowników tam zatrudnionych. Grupa pracowników sektora przemysłu
zdominowana jest przez płeć męską. Zatrudnionych jest tu 5 232 mężczyzn oraz 2 000 kobiet.
20
Wykres 6. Ilość zatrudnionych w poszczególnych sektorach według płci
10000
9346
8000
7232
6000
4569
5232
4777
5047
4057
3497
4000
2000
1701 1796
2000
990
0
sektor rolniczy
sektor przemysłow y
ogółem
sektor usługow y - usługi
rynkow e
mężczyźni
sektor usługow y - usługi
nierynkow e
kobiety
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
Wykres 7. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie według sektorów w powiecie bocheńskim
[zł brutto]5
4000
3798,93
3500
3000
3238,50
3006,79
2903,63
2630,43
2758,17
2695,83
2544,41
3136,40
2801,79
2890,15
2724,90
2699,26
2500
2134,16
2000
1500
1000
500
Pow iat bocheński
Usługi
nierynkowe
Usługi
rynkowe
Przemysł
i budownictwo
Rolnictwo,
łowiectwo
i leśnictwo;
rybactwo
Sektor
prywatny
Sektor
publiczny
Ogółem
0
Wojew ództw o małopolskie
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Krakowie, 2008
5
wartości nie obejmują danych dla podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz zatrudnionych za granicą, fundacji,
stowarzyszeń i innych organizacji.
21
Wykres 8. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie na koniec 2008 roku [zł brutto]6
m. Kraków
3260
Polska
3158
Pow iat olkuski
2973
Wojew ództw o małopolskie
2904
Pow iat krakow ski
2867
Pow iat chrzanow ski
2852
Pow iat ośw ięcimski
2754
m. Tarnów
2691
Pow iat w ielicki
2668
Pow iat bocheński
2630
m. Now y Sącz
2603
Pow iat tatrzański
2544
Pow iat suski
2540
Pow iat proszow icki
2533
Pow iat myślenicki
2501
Pow iat gorlicki
2493
Pow iat dąbrow ski
2464
Pow iat miechow ski
2450
Pow iat now osądecki
2377
Pow iat limanow ski
2375
Pow iat w adow icki
2367
Pow iat brzeski
2348
Pow iat now otarski
2336
Pow iat tarnow ski
2294
0
1000
2000
3000
4000
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w powiecie bocheńskim, według danych GUS z 2008 roku, wynosiło
2 630 zł. Daje mu to ósme miejsce wśród wszystkich powiatów Małopolski i jest o 274 zł niższe niż średnia
dla całego województwa oraz o 528 zł niższe niż średnia krajowa.
W porównaniu średnich zarobków mieszkańców powiatu do przeciętnych wynagrodzeń w województwie
w poszczególnych sektorach, okazuje się, że mieszkańcy powiatu bocheńskiego mogą liczyć na zdecydowanie
6
wartości nie obejmują danych dla podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz zatrudnionych za granicą, fundacji,
stowarzyszeń i innych organizacji.
22
niższe płace w niemal każdym sektorze. Wyjątek stanowi jedynie sektor „Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo;
rybactwo”, w którym miesięczne zarobki zatrudnionych na terenie powiatu o prawie 800 zł przewyższają
średnie wynagrodzenie w województwie. Największa różnica, na niekorzyść osób zatrudnionych na terenie
powiatu, dotyczy sektora publicznego, w którym średnia wojewódzka jest wyższa aż o 500 zł.
Wykres 9. Ranking powiatów województwa małopolskiego według stop bezrobocia - stan na
luty 2010 [w %]
limanow ski
19,8
dąbrow ski
19,8
19,3
now osądecki
gorlicki
16,8
olkuski
15,1
tarnow ski
14,7
chrzanow ski
13,5
brzeski
13,5
POLSKA
13
myślenicki
12,8
w adow icki
12,4
ośw ięcimski
11,7
m. Now y Sącz
11,5
w ielicki
11,3
now otarski
11,2
WOJ. MAŁOPOLSKIE
10,8
krakow ski
10,7
proszow icki
10,5
suski
10,4
m. Tarnów
10,1
bocheński
9,7
9,5
miechow ski
tatrzański
8,8
4,9
m. Kraków
0
5
10
15
20
25
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2010
23
Powiat bocheński jest jednym z trzech powiatów ziemskich województwa małopolskiego, w których
odnotowuje się najniższą stopę bezrobocia, na poziomie poniżej 10%. W lutym 2010 roku wynosiła ona
9,7%, a więc była o 1,1 punktu procentowego niższa niż średnia dla Małopolski oraz o 3,3 punktu
procentowego niższa niż średnia krajowa w badanym okresie. Spowodowane jest głównie dużą aktywnością
zawodową społeczności powiatu, rozwojem małych firm i wysokim stopniem zatrudnienia w rolnictwie.
Analizując poniższy wykres, zauważamy podobne trendy w kształtowaniu się stopy bezrobocia na przestrzeni
roku w powiecie, województwie i w kraju. Wskaźnik ten zarówno w powiecie bocheńskim, jak i w Małopolsce,
wzrósł z początkiem nowego roku. Porównując miesiąc luty 2010 z grudniem 2009 zanotowano wzrost
o 1,2% w powiecie bocheńskim oraz 1,1% w Małopolsce.
Wykres 10. Stopa bezrobocia w powiecie bocheńskim, województwie małopolskim i w Polsce
w okresie III 2009 - II 2010 [w %]
14
12,7
13
11,9
12
11,1
10,9
10,7
10,7
10,7
10,8
10,9
11,4
11,1
10,8
10,5
9,7
10
8,7
8,7
7,2
7,1
7,2
7,1
7,1
7,3
07.2009
08.2009
09.2009
10.2009
9
8,6
06.2009
8,9
8,6
8,5
7,3
04.2009
7,7
7,2
03.2009
8
8,8
05.2009
9
9,7
9,3
9,4
Pow iat bocheński
Wojew ództw o małopolskie
02.2010
01.2010
12.2009
11.2009
6
Kraj
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych PUP w Bochni, 2009 - 2010
W kwestii kształtowania się ilości osób zarejestrowanych jako bezrobotne w Powiatowym Urzędzie Pracy
w Bochni na przestrzeni ostatnich lat widoczny jest trend zmniejszania się liczby tych osób w latach 2006
– 2008 (zmniejszenie ilości aż o 1 387 osób, czyli 40%). Natomiast na przestrzeni poprzedniego roku liczba
ta znów gwałtownie wzrosła, o 1 141 osób zarejestrowanych, co stanowi 56% stanu z grudnia 2008 roku.
24
Wykres 11. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych
4000
3438
3192
3000
2529
2051
2000
1000
0
grudzień 2006
grudzień 2007
grudzień 2008
grudzień 2009
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych PUP w Bochni, 2006 – 2009
Na kolejnym wykresie zauważyć można, że najniższy poziom bezrobocia w powiecie bocheńskim, biorąc pod
uwagę lata 2007 – 2010, odnotowano w roku 2008. Liczba bezrobotnych spadła wtedy do poziomu poniżej
2 000. Natomiast największa ilość zarejestrowanych w PUP w Bochni miała miejsce w lutym 2010 roku.
Poziom ten nadal utrzymuje się na wysokim pułapie, widać jednak tendencję spadkową. Największy wzrost
liczby bezrobotnych przypadł na koniec roku 2009 i początek 2010, kiedy to na przestrzeni 5 miesięcy ilość ta
podniosła się o ponad 1 000. W grudniu 2009 roku w PUP w Bochni było zarejestrowanych 3 192
bezrobotnych, co oznacza wzrost w skali roku o 1 141. Wzrost ten w dużej mierze był podyktowany
zwolnieniami w zakładach pracy oraz wygaśnięciem umów zawartych na czas określony. Urząd wypłacił
ponad 4 mln zł zasiłków dla bezrobotnych.
Większość bezrobotnych to osoby zamieszkujące wiejskie gminy powiatu. Osoby te stanowiły ponad połowę
populacji bezrobotnych czyli 65,3% (2 140 osób). Pozostałe 34,7% (1 136 osób) to mieszkańcy miast Bochni i Nowego Wiśnicza. Porównując stan bezrobotnych na koniec maja 2010 roku w poszczególnych
gminach do ich liczby z poprzedniego miesiąca, odnotowano spadek liczby bezrobotnych we wszystkich
gminach powiatu, natomiast porównując do stanu w maju 2009 roku odnotowano wzrost we wszystkich
gminach powiatu.
Podsumowując, wzrost liczby bezrobotnych w ciągu 2009 roku, spowodowany był przede wszystkim:
•
Czynnikami sezonowymi (rejestrowały się osoby po zakończeniu prac sezonowych);
•
Ponowną rejestracją osób, które zakończyły różne programy aktywizujące, a nie zostały przyjęte do
pracy;
25
•
Zmniejszeniem tempa powstawania nowych miejsc pracy, co związane było z kryzysem
gospodarczym;
•
Redukcjami zatrudnienia spowodowanymi słabą koniunkturą na rynku polskim i światowym.
Struktura osób bezrobotnych opisywana może być za pomocą różnych czynników. W poniższej analizie
opracowano dane Powiatowego Urzędu Pracy w Bochni według stanu na koniec maja 2010 roku,
wykorzystując takie wskaźniki, jak poziom wykształcenia osób bezrobotnych, ich struktura ze względu na
wiek, staż pracy ogółem oraz czas pozostawania bez pracy w miesiącach.
Wykres 12. Struktura bezrobotnych w powiecie bocheńskim według stanu na koniec maja
- wykształcenie
1200
999
957
900
794
762
672
539
574
600
438 496
474
374
231
300
307
291
162
0
w yższe
policealne i średnie
zaw odow e
średnie
ogólnokształcące
2008
2009
zasadnicze
zaw odow e
gimnazjalne i poniżej
2010
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych PUP w Bochni, 2008 – 2010
Pod względem wykształcenia dwie zdecydowanie najliczniejsze grupę bezrobotnych stanowią osoby
z wykształceniem zasadniczym zawodowym (999 osób) oraz policealnym i średnim zawodowym (957
osób). Ilość bezrobotnych we wszystkich grupach wykształcenia wzrastała na przestrzeni lat 2008 – 2010.
26
Biorąc pod uwagę wiek jako czynnik opisujący strukturę osób bezrobotnych w powiecie bocheńskim według
stanu na koniec maja 2010 roku, można zauważyć, że bezrobotni na tym obszarze tworzą społeczność
zdecydowanie młodą. Najliczniejszą grupę tworzyły osoby w przedziale wiekowym:
•
18 – 24 lata (1 122 osoby);
•
25 – 34 lata (949 osób).
Wśród osób bezrobotnych dużo jest osób młodych, w 2009 roku 49% bezrobotnych stanowiły osoby do 25
roku życia.
W przypadku rozpatrywania struktury bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Bochni pod względem stażu
pracy ogółem, zauważalnie największą grupę stanowią osoby z doświadczeniem zawodowym rzędu 1 – 5
lat. Stanowią oni 26% ogółu osób bezrobotnych w powiecie. Liczną grupę tworzą również osoby bezrobotne
nigdy wcześniej niezatrudnione (637 osób, prawie 20%).
Ostatnim analizowanym czynnikiem opisującym strukturę bezrobocia jest czas pozostawania bez pracy
w miesiącach. Na koniec maja 2010 roku w powiecie bocheńskim 892 osoby rejestrujące się jako
bezrobotni nie pracowały od 3 do 6 miesięcy, a 842 pozostawały bez pracy od 6 miesięcy do roku. Łącznie te
dwie najliczniejsze grupy stanowią 53% wszystkich bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Bochni.
Podsumowując czynniki wpływające na strukturę bezrobocia, można wysnuć następujące wnioski:
Bezrobotni:
•
•
•
•
Wykształcenie
o
Najwięcej bezrobotnych: zasadnicze zawodowe oraz policealne i średnie zawodowe
o
Najmniej bezrobotnych: wyższe
Staż pracy ogółem
o
Najwięcej bezrobotnych: 1 – 5 lat
o
Najmniej bezrobotnych: 30 lat i więcej
Czas pozostawania bez pracy w miesiącach
o
Najwięcej bezrobotnych: od 3 do 6
o
Najmniej bezrobotnych: do 1
Wiek
o
Najwięcej bezrobotnych: 18 – 24 lat
o
Najmniej bezrobotnych: 60 – 64 lat
27
W PUP w Bochni według stanu na koniec maja 2010 roku zarejestrowanych było 170 niepełnosprawnych
osób bezrobotnych, w tym 103 kobiety. Osoby niepełnosprawne bezrobotne stanowią 5,2% ogółu osób
bezrobotnych powiatu bocheńskiego. Opisywany powiat charakteryzuje najwyższy udział bezrobotnych kobiet
w rejestrach PUP (58,1%), choć i tak nastąpił tu spadek o ponad 13 punktów procentowych w porównaniu
do sytuacji z 2008 roku.
Struktura wiekowa osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w powiecie bocheńskim pokazuje, że
zdecydowanie najwięcej zarejestrowanych mieszkańców z tej grupy znajduje się w przedziale wiekowym 45
– 54 lata (76 osób, czyli 45%). Pozostałe grupy prezentują zbliżoną liczebność, najmniej osób znajduje się
w najniższym przedziale wiekowym.
Wykres 13. Niepełnosprawni bezrobotni zarejestrowani w PUP w Bochni według wieku - stan
na 31.05.2010 roku
100
76
80
60
40
28
26
20
23
17
0
18-24
25-34
35-44
45-54
55-64
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych PUP w Bochni, 2010
Biorąc pod uwagę wykształcenie niepełnosprawnych pozostających bez zatrudnienia, najczęściej posiadają
oni wykształcenie zasadnicze zawodowe (70 osób), najrzadsze w tej grupie jest natomiast wykształcenie
wyższe (8 osób) oraz średnie ogólnokształcące (15 osób).
Z kolei kierując się kryterium stażu pracy ogółem, najwięcej niepełnosprawnych bezrobotnych posiada
doświadczenie zawodowe rzędu 10 – 30 lat (w sumie 80 osób, 47%), najmniej natomiast jest osób
ze skrajnych grup – ze stażem przekraczającym 30 lat oraz bez stażu (w obydwóch grupach znajduje się po
11 osób).
28
C. Poziom wykształcenia
Wykres 15. Liczba szkół w powiecie bocheńskim
40
36
32
24
13
16
8
8
6
5
3
Szkoły dla
dorosłych
Technika dla
młodzieży
Licea profilowane
dla młodzieży
Licea
ogólnokształcące
dla młodzieży
Zasadnicze
szkoły
zawodowe dla
młodzieży
Gimnazja
0
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
Wśród szkół ponadpodstawowych w 2008 roku w powiecie bocheńskim najwięcej było gimnazjów (36),
ponadto w samej Bochni działają trzy zespoły szkół o kierunkach budowlanym, mechanicznym,
ekonomicznym oraz dwa licea ogólnokształcące. Bazę tą uzupełniają zespoły szkół ponadgimnazjalnych
w Żegocinie i Łapanowie.
29
Wykres 16. Liczba uczniów i absolwentów w powiecie bocheńskim
4800
4407
4000
3200
2345
2400
1730
1600
1533
902
567
631
800
311
206
779
226
74
Liczba uczniów
Szkoły dla
dorosłych
Technika dla
młodzieży
Licea profilowane
dla młodzieży
Licea
ogólnokształcące
dla młodzieży
Zasadnicze
szkoły
zawodowe dla
młodzieży
Gimnazja
0
Liczba absolw entów
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2008
Jak wynika z przedstawionego wykresu ze szkół ponadgimnazjalnych najwięcej absolwentów jest
o wykształceniu technicznym oraz ogólnokształcącym. Absolwenci szkół ogólnokształcących nie mają
przygotowania zawodowego, taka sytuacja ma wpływ na wzrastającą liczbę studentów w powiecie oraz
wzrost liczy szkół pomaturalnych.
Według danych raportu „Nauka zawodu w małopolskich szkołach 2009” przygotowanego przez Małopolskie
Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji w powiecie bocheńskim wśród absolwentów zasadniczych szkół
zawodowych najwięcej jest kucharzy małej gastronomi, mechaników pojazdów samochodowych oraz
sprzedawców. Do najpopularniejszych zawodów wśród absolwenci techników i szkół policealnych należą:
technik mechanik, technik budownictwa, technik ekonomista.
Obecnie większość małopolskiej młodzieży preferuje naukę w szkołach ogólnokształcących. Wśród osób
kończących szkoły ponadgimnazjalne (licea ogólnokształcące, licea profilowane, zasadnicze szkoły
zawodowe i technika) w 2008 roku 50% stanowili absolwenci liceów i co ważne, na przestrzeni ostatnich
czterech lat ich odsetek stale się zwiększał, głównie kosztem mniejszego zainteresowania liceami
profilowanymi.7
7
„Nauka zawodu w małopolskich szkołach 2009”, Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, 2009
30
Tabela 3. Zestawienie osób w powiecie bocheńskim wg przedziału wiekowego, stopnia
znajomości języków obcych oraz rodzajów języków obcych
Ogółem
Stopień
znajomości
języka
23-30 lat
31 lat i więcej
Co
najmniej
średni
Dobry
i biegły
Co
najmniej
średni
Dobry
i biegły
Co
najmniej
średni
Dobry
i biegły
Język angielski
67,7%
51,3%
29,2%
21,7%
31,5%
24,6%
Język niemiecki
18,5%
10,2%
7,9%
3,8%
9,6%
6,5%
Język rosyjski
14,0%
7,9%
2,3%
1,5%
11,0%
6,3%
Język francuski
3,1%
1,7%
1,5%
0,8%
1,5%
0,6%
Język hiszpański
3,1%
1,7%
0,8%
0,8%
2,1%
0,8%
Język włoski
2,7%
1,7%
1,0%
0,4%
1,7%
1,3%
Źródło: Opracowanie na podstawienie bazy danych Advisory Group TEST Human Resources, 2010
Sytuacja na rynku pracy wymusiła na mieszkańcach powiatu bocheńskiego emigrację zarobkową za
granicą. Miało to wpływ na większe zainteresowanie nauką języków obcych wśród mieszkańców powiatu
bocheńskiego. Obecnie w powiecie istnieje kilka szkół językowych. Największe zainteresowanie występuje
językiem angielskim we wszystkich grupach wiekowych.
31
D. Zatrudnienie
Według danych PUP w Bochni na koniec grudnia 2009 roku w powiecie bocheńskim zarejestrowanych było
3192 osoby, które posiadały status osoby bezrobotnej. W stosunku do poprzedniego roku zanotowano
wzrost liczby bezrobotnych o 1 141 osób.
W PUP w Bochni w 2009 roku pozyskano 1 823 oferty pracy. Najwięcej ofert dotyczyło pracy
w charakterze robotnika gospodarczego, sprzedawcy, technika biurowego, montera, spawacza,
magazyniera, operatora przetwórstwa rybnego i kierowcy.
W 2009 roku największy spadek odnotowano wśród zawodów z grupy pracownicy usług osobistych
i sprzedawcy (o 167 miejsc – 4,9%) oraz technicy i inny średni personel (o 136 miejsc – 4,1%). Spadek
liczby ofert odnotowano również dla:
•
pracowników przy pracach prostych o 106;
•
pracowników biurowych o 67;
•
specjalistów o 21.
Wzrost ofert pracy, miejsc odbywania stażu, przygotowania zawodowego i prac społecznie użytecznych
nastąpił w grupach zawodowych:
•
operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń o 97);
•
robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy o 21;
•
przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy o 10.
Wśród noworejestrujących się bezrobotnych w 2009 roku największa liczba osób należała do grupy
zawodów robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (1 329 osób) oraz technicy i inny średni personel (1 141).
Od 2006 roku obserwuje się spadek podjęć pracy w powiecie bocheńskim. Bezpośredni wpływ na taki
wynik ma zmniejszająca się liczba ofert pracy, dlatego też o wyborze stanowiska pracy w głównej mierze
decyduje pracodawca. W 2009 roku w PUP w Bochni zarejestrowało się 6 134 osób, a wyrejestrowało
4 993. Prace podjęło 2 320 osób. Znaczna liczba osób podjęła również staże. W minionym roku
zorganizowano ich ponad 600. Korzystano również z innych form subsydiowanych, chociażby z prac
interwencyjnych, doposażeń stanowisk w zakładach pracy, jak również przygotowanie zawodowe.
Najwięcej przyjęć w roku bieżącym zanotowano w miesiącu kwietniu, gdyż otwarł się rynek prac
budowlanych. Natomiast w roku 2009 miesiącu wrześniu, prawdopodobnie spowodowały to powroty
mieszkańców z zagranicy oraz wejściem na rynek pracy absolwentów.
32
W głównej mierze poszukiwani są pracownicy o wykształceniu zawodowym i ścisłej specjalizacji w tym
zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim branży budowlanej, mechanicznej. Ponadto też samodzielni
księgowi, niektóre grupy nauczycieli i opiekunów.
Zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe
Spośród wszystkich 643 zidentyfikowanych w 2009 roku zawodów i specjalności powiatu bocheńskiego
wyodrębniono na rynku pracy:
•
57 zawodów deficytowych;
•
464 zawodów nadwyżkowych;
•
22 zawodów zrównoważonych.
W grupie zawodów deficytowych, do zawodów o najwyższym wskaźniku deficytu należą m.in.: operator
urządzeń przetwórstwa ryb, spawacz, grafik komputerowy, księgowy, fakturzystka oraz blacharz
budowlany, konserwator budynków, robotnik gospodarczy.
Wśród zawódów nadwyzkowych najwyższy wskaźnik miały następujące zawody: pracownik ochrony mienia
i osób, pielęgniarka, kierowca samochodu osobowego, zbrojarz, monter instalacji centralnego ogrzewania
i ciepłej wody, ogrodnik – uprawa roślin ozdobnych, technik elektroradiolog oraz spawacz ręczny łukiem
elektrycznym, monter konstrukcji stalowych, elektromonter, lakiernik samochodowy.
Notuje się wyraźną przewagę liczby zawodów nadwyżkowych (464 zawodów z 608 zarejestrowanych
w ewidencji – 76,3 %) w stosunku do zawodów deficytowych, przy czym udział tej grupy w porównaniu do
przedniego roku zwiększył się o 10,5%.
Podmioty gospodarcze powiatu bocheńskiego
W krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki narodowej było zarejestrowanych 7 302
podmioty z powiatu bocheńskiego. Zdecydowaną większość stanowiły podmioty sektora prywatnego
– 95,6% , resztę uzupełniały podmioty sektora publicznego – 4,4%. Wśród podmiotów sektora
prywatnego najwięcej firm stanowiło własność osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą
– 84,1%. Na koniec omawianego okresu w powiecie funkcjonowały 293 spółki handlowe.
Warto wspomnieć, iż duże znaczenie w powiecie bocheńskim ma samozatrudnienie, które w okresie 1998
– 2008 utrzymywało
tendencję wzrostową. W
porównaniu do
1998 roku liczba
podmiotów
zarejestrowanych w systemie REGON wzrosła o 1 716. Na koniec 2003 roku odnotowano najwyższą liczbę
podmiotów gospodarczych, w kolejnych latach ulegała ona zmniejszeniu do roku 2006 (o 634), w 2007
i 2008 roku odnotowano wzrost o 512 w porównaniu do 2006 roku.
33
Tabela 5. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorów
własnościowych w 2008 roku w powiecie bocheńskim
Powiat
bocheński
Podmioty gospodarki narodowej
Ogółem
Sektor publiczny
podmioty gospodarki narodowej ogółem
państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem
przedsiębiorstwa państwowe
spółki handlowe
państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego, gospodarstwa
pomocnicze
Sektor prywatny
podmioty gospodarki narodowej ogółem
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
spółki handlowe
spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego
spółdzielnie
fundacje
stowarzyszenia i organizacje społeczne
7 302
317
262
2
6
2
6 985
5 876
243
44
25
9
211
Źródło: Opracowanie AG TEST HR na podstawie danych GUS, 2009
Na koniec grudnia 2008 roku najwięcej przedsiębiorstw zlokalizowanych było w mieście Bochni. Gmina
miejska Bochnia jako zaplecze administracyjne i handlowo-usługowe dla sąsiednich gmin, skupiała 44,2%
(3 075) wszystkich firm z terenu powiatu. Drugą w kolejności pod względem liczebności działających firm
była gmina wiejska Bochnia, która skupiała 15,4% (1 074) firm powiatu, trzecią gmina miejsko - wiejska
Nowy Wiśnicz, gdzie działało 11,1% (776) ogółu podmiotów. Najmniejszy odsetek firm przypadał na gminę
Drwinia (4%) i gminę Trzciana (4%).
Wskaźnik przedsiębiorczości
-
liczba
zarejestrowanych
podmiotów
gospodarczych
na
1000
mieszkańców
•
Wskaźnik przedsiębiorczości dla powiatu bocheńskiego: 71,98
Współczynnik aktywności zawodowej informuje o stosunku osób w aktywności zawodowej (tzn.
pracujących i bezrobotnych) w danym wieku (15-59 dla kobiet i 15-64 dla mężczyzn) do ogółu ludności
w tym wieku.
•
8
9
Współczynnik aktywności zawodowej dla powiatu bocheńskiego: 39,6%9
Dane GUS, 2009
Dane GUS, 2008
34
4. WSPARCIE DZIAŁAŃ UKIERUNKOWANYCH NA TWORZENIE MIEJSC PRACY
Powiatowe urzędy pracy realizują zadania z zakresu promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków
bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych i poszukujących pracy; świadczą usługi osobom
bezrobotnym, poszukującym pracy oraz pracodawcom.
Usługi rynku pracy świadczone przez urzędy pracy dla pracodawców oraz osób bezrobotnych
i poszukujących pracy:
1.
Pośrednictwo pracy - polega na udzielaniu pomocy osobom bezrobotnym i poszukującym pracy
w pozyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w doborze odpowiednich kandydatów do
pracy. Jest realizowane jest nieodpłatnie, zgodnie z zasadami dostępności, dobrowolności, równości
i jawności usług.
Pośrednicy pracy:
•
pozyskują i upowszechniają oferty pracy,
•
udzielają pracodawcom informacji o kandydatach do pracy,
•
inicjują i organizują kontakty pracodawców z kandydatami: indywidualne lub poprzez giełdy pracy
– podczas których następuje rekrutacja spośród zainteresowanych kandydatów do pracy oraz targi
pracy – w czasie których następuje prezentacja wolnych miejsc pracy przez wielu pracodawców,
•
zapoznają z aktualną sytuacją na lokalnym rynku pracy, informują o przysługujących prawach
i obowiązkach,
•
informują o usługach i instrumentach rynku pracy wspierających tworzenie nowych lub utrzymanie
istniejących miejsc pracy.
Zgłoszenie wolnego miejsca pracy:
•
pracodawca
zgłasza
ofertę
pracy
do
jednego
wybranego
przez
siebie
urzędu
pracy
jako:
„zamkniętej”
ze względu na siedzibę, miejsce wykonywania pracy lub z innego powodu;
•
pracodawca
może
wybrać
jeden
sposób
realizacji
oferty
pracy
– udostępnianej wyłącznie osobom zarejestrowanym jako bezrobotne i spełniającym wymagania,
którym są wydawane skierowania: ta oferta jest podawana do wiadomości bez informacji
umożliwiających identyfikację pracodawcy; lub „otwartej” – udostępnianej w pełnym zakresie
wszystkim zainteresowanym osobom, którym – za zgodą pracodawcy – może być wydane
skierowanie; ta oferta zawiera dane umożliwiające identyfikację pracodawcy.
35
Zgłaszając ofertę pracy podaje się:
•
dane dotyczące pracodawcy: nazwę, adres, numer telefonu, imię i nazwisko osoby do
kontaktu, oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej, REGON, NIP, rodzaj
działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności, stan zatrudnienia;
•
informacje na temat warunków zatrudnienia: nazwę stanowiska, liczbę wolnych miejsc pracy
(w tym liczbę miejsc pracy dla niepełnosprawnych), miejsce wykonywania pracy, rodzaj umowy,
informacje o systemie i czasie pracy, wysokości wynagrodzenia, planowaną datę zatrudnienia,
wymagania co do kwalifikacji i umiejętności kandydatów do pracy.
Rozpowszechnianie informacji o wolnych miejscach pracy odbywa się poprzez zamieszczenie ich na tablicy
ogłoszeń oraz w internetowej bazie ofert pracy.
W ramach sieci EURES (European Employment Services), urząd pracy prowadzi pośrednictwo pracy
związane ze swobodnym przepływem pracowników na terenie UE, EOG oraz państw korzystających ze
swobody przepływu osób.
Pośrednicy pracy udzielają informacji na temat:
•
aktualnie upowszechnionych zagranicznych ofert pracy;
•
warunków życia i pracy w poszczególnych krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru
Gospodarczego;
•
innych możliwości poszukiwania zatrudnienia za granicą, w szczególności z wykorzystaniem stron
internetowych
publicznych
służb
zatrudnienia
w
poszczególnych
krajach
oraz
portali
www.eures.praca.gov.pl oraz www.eures.europa.eu.
2.
Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa - zadaniem poradnictwa zawodowego jest
udzielanie pomocy bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy w wyborze odpowiedniego zawodu
i miejsca zatrudnienia. Poradnictwo zawodowe świadczone jest w formie porad indywidualnych
i grupowych.
3.
Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy – Klub Pracy - polega na przygotowaniu poprzez szkolenia
osób bezrobotnych i poszukujących pracy do lepszego radzenia sobie w poszukiwaniu i podejmowaniu
zatrudnienia.
4.
Doradztwo dla pracodawców - na wniosek pracodawcy doradcy zawodowi mogą udzielić pomocy
w zakresie:
•
doboru kandydatów do pracy spośród bezrobotnych i poszukujących pracy,
•
wspierania rozwoju zawodowego pracowników.
36
Ponadto, doradcy zawodowi udzielają informacji osobom zwalnianym z przyczyn ekonomicznych zakładu
pracy,
będących
w
okresie
wypowiedzenia
umowy
o
pracę,
współpracując
w
tym
zakresie
z przedstawicielami zakładów pracy i związkami zawodowymi, w ramach Zespołu ds. Zapobiegania
Negatywnym Skutkom Zwolnień Grupowych.
5.
Szkolenia - inicjowane są w celu podwyższenia dotychczasowych kwalifikacji zawodowych, zwiększenia
szans na uzyskanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bezrobotnych i poszukujących pracy,
w szczególności w przypadku braku kwalifikacji zawodowych, konieczności zmiany lub uzupełnienia
kwalifikacji, czy utraty zdolności do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie.
Formy szkoleń:
•
szkolenia grupowe – realizowane zgodnie z Planem szkoleń na dany rok, opracowanym na
podstawie wyników badań, analiz i prognoz na rynku pracy, częstotliwości występowania ofert oraz
zapotrzebowania ze strony pracodawców;
•
szkolenia w trybie indywidualnym – osoby bezrobotne kierowane są na wskazane przez siebie
szkolenie, jeżeli uzasadnią celowość tego szkolenia (oświadczenie przyszłego pracodawcy o zamiarze
powierzenia tej osobie odpowiedniej pracy, oświadczenie o zamiarze rozpoczęcia działalności
gospodarczej, inne uzasadnienie celowości skierowania na szkolenie), a jego koszt w części
finansowanej z Funduszu Pracy nie przekroczy 300% przeciętnego wynagrodzenia. Skierowanie
takie przysługuje nie częściej niż raz w ciągu roku kalendarzowego.
Szkoleniami mogą być objęte osoby:
•
bezrobotne;
•
poszukujące pracy, które m. in. są w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku
służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy lub są zatrudnione u pracodawcy, wobec
którego ogłoszono upadłość lub który jest w stanie likwidacji, z wyłączeniem likwidacji w celu
prywatyzacji.
Szkolenie może trwać do 6 miesięcy, a w przypadkach uzasadnionych programem szkolenia - nie dłużej niż
24 miesiące. Bezrobotnemu w okresie odbywania szkolenia przysługuje stypendium.
Osoby bezrobotne i poszukujące pracy mogą ponadto ubiegać się o:
•
przyznanie pożyczki na sfinansowanie kosztów szkolenia do wysokości 4 – krotnego przeciętnego
wynagrodzenia;
•
sfinansowanie kosztów studiów podyplomowych do wysokości 100%, jednak nie więcej niż do
wysokości 3 – krotnego przeciętnego wynagrodzenia;
•
sfinansowanie kosztów egzaminów, licencji niezbędnych do wykonywania pracy do wysokości
przeciętnego wynagrodzenia.
37
6.
Staże - polegają na nabywaniu przez osobę bezrobotną praktycznych umiejętności do wykonywania pracy
przez wykonywanie zadań w miejscu pracy, bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Staż odbywa się
na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy pracodawcą a urzędem pracy, na okres od 3 do 6
miesięcy, a w niektórych przypadkach do 12 miesięcy, według określonego programu. W okresie
odbywania stażu, stażystom przysługuje stypendium wypłacane przez Urząd Pracy.
Staże organizowane są w pierwszej kolejności u pracodawców, którzy:
7.
•
prowadzą działalność gospodarczą, co najmniej przez 6 miesięcy;
•
nie zmniejszyli stanu zatrudniania powyżej 10 % w ciągu ostatnich 6 miesięcy;
•
deklarują zatrudnienie kandydata po odbyciu przez niego stażu;
•
wywiązywali się z dotychczasowych zobowiązań wynikających z umów zawartych z Urzędem Pracy;
•
nie zalegają z opłatami w ZUS i Urzędzie Skarbowym;
•
tworzą miejsca odbywania stażu na terenie Tarnowa i Powiatu Tarnowskiego.
Przygotowanie zawodowe dorosłych - jest to praktyczna nauka zawodu dorosłych lub przyuczenie do
pracy dorosłych, realizowane bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Jest realizowane w oparciu
o program ukierunkowany na nabycie umiejętności praktycznych oraz zdobywanie wiedzy teoretycznej
opracowany przez pracodawcę lub instytucję szkoleniową i kończy się egzaminem potwierdzającym
uzyskane kwalifikacje. Odbywa się na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy pracodawcą a
starostą. Możliwa jest umowa trójstronna, zawierana pomiędzy pracodawcą, starostą i instytucją
szkoleniową,
wpisaną
do
rejestru
prowadzonego
przez
wojewódzki
urząd
pracy.
Uczestnikowi
przygotowania zawodowego przysługuje stypendium.
Kształcenie jest realizowane w miejscu pracy odbywa się w formie:
•
praktycznej nauki zawodu trwającej od 12 do 18 miesięcy, umożliwiającej przystąpienie do
egzaminu na tytuł zawodowy lub egzaminu czeladniczego;
•
przyuczenia do pracy trwającego od 3 do 6 miesięcy, mającego na celu zdobycie wybranych
kwalifikacji lub umiejętności niezbędnych do wykonywania określonych zadań zawodowych.
Pracodawcy przysługuje:
•
zwrot poniesionych wydatków na uczestnika przygotowania zawodowego w wysokości do 2%
przeciętnego wynagrodzenia za każdy pełny miesiąc realizacji programu;
•
premia w wysokości 400 zł za każdy pełny miesiąc – w przypadku, gdy uczestnik przygotowania
zawodowego ukończył program i zdał egzamin przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną lub
przez instytucję szkoleniową.
38
8.
Dofinansowanie kosztów studiów podyplomowych - starosta na wniosek bezrobotnego może
sfinansować z Funduszu Pracy koszty studiów podyplomowych należne organizatorowi studiów do
wysokości 100% jednakże nie więcej niż 300% przeciętnego wynagrodzenia.
9.
Dofinansowanie wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy – pracodawcy mają możliwość
ubiegania się o doposażenie i wyposażenie nowo tworzonego miejsca pracy, na którym zostanie
zatrudniona osoba bezrobotna. Wartość uzyskanego wsparcia jest określona w indywidualnej umowie, przy
czym nie może być wyższa niż sześciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia. Po podpisaniu umowy
podmiot ponosi koszty na wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy i zatrudnia na utworzonym
stanowisku pracy skierowana osobę bezrobotną w pełnym wymiarze czasu pracy na okres min. 24
miesięcy.
10. Jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej - jest to forma pomocy, kierowana
do osób bezrobotnych, która daje możliwość ubiegania się o bezzwrotną pomoc finansową na otwarcie
własnej działalności gospodarczej. Jednym z warunków uzyskania w/w pomocy jest prawidłowe
wypełnienie wniosku dostępnego na stronie urzędu wraz ze wszystkimi załącznikami. Corocznie duża grupa
osób bezrobotnych, korzysta z tej formy pomocy.
11. Prace interwencyjne oraz roboty publiczne - jest to zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę,
które następuje w wyniku umowy zawartej ze starostą i ma na celu wsparcie osób będących w szczególnej
sytuacji na rynku pracy. Pracodawca będący organizatorem prac interwencyjnych czy robót publicznych
może otrzymać refundację części kosztów poniesionych na wynagrodzenie, nagrody oraz składki na
ubezpieczenia społeczne skierowanych bezrobotnych.
39
5. Dokument został stworzony na podstawie danych z następujących instytucji:
1. Advisory Group TEST Human Resources – firma doradztwa personalnego
2. Główny Urząd Statystyczny
3. Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji
4. Powiatowy Urząd Pracy w Bochni
5. Starostwo Powiatowe w Bochni
6. Urząd Statystyczny w Krakowie
7. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego w Krakowie
8. Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie
6. Dokument został stworzony w trakcie warsztatów, które odbyły się w dniach 22-24
czerwca 2010 r. w Bochni. W opracowywaniu informacji wzięli udział przedstawiciele
następujących instytucji:
1.
Powiatowy Urząd Pracy w Bochni
2.
Urząd Miasta Bochnia
3.
Urząd Gminy Bochnia
4.
Urząd Gminy Rzezawa
5.
Urząd Gminy Lipnica Murowana
6.
Urząd Gminy Łapanów
7.
Urząd Gminy Żegocina
8.
Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie
40