pismo do IPN - Radio Zielona Góra
Transkrypt
pismo do IPN - Radio Zielona Góra
Zielona Góra, dnia 4 maja 2016 r. Grzegorz Maćkowiak ul. Wandy 17/4 65-095 Zielona Góra tel. 783 577 222 Piotr Natkański ul. Złotej Rybki 16 65-012 Zielona Góra tel. 665 136 101 Pan dr Łukasz Kamiński Prezes Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu ul. Wołoska 7 02-675 Warszawa WNIOSEK O ZAJĘCIE STANOWISKA PRZEZ INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ W SPRAWIE USUNIĘCIA POMNIKA BOHATERÓW II WOJNY ŚWIATOWEJ W ZIELONEJ GÓRZE (DAWNIEJ BRATERSTWA BRONI) Z PRZESTRZENI MIASTA Wdzięczni za niedawną inicjatywę Instytutu Pamięci Narodowej, dotyczącą usunięcia z przestrzeni publicznej polskich miast sowieckich pomników, a także mając na względzie wkład Instytutu w zachowaniu pamięci o zmaganiach Polek i Polaków z nazizmem i komunizmem, zwracamy się z wnioskiem o zajęcie stanowiska przez IPN w sprawie Pomnika Bohaterów II wojny światowej w Zielonej Górze, mianowicie czy ww. obiekt powinien zostać usunięty z przestrzeni miasta. Wiemy, że ewentualna likwidacja pomnika w zgodzie z obowiązującym prawem należy do kompetencji samorządu terytorialnego, a więc w tym przypadku do władz Zielonej Góry, chcemy jednak poznać opinię Instytutu w tej sprawie, ponieważ będąc mieszkańcami Zielonej Góry czujemy się zobowiązani dbać o właściwy kształt przestrzeni publicznej, szczególnie że w 2014 roku udało się nam doprowadzić do upamiętnienia w naszym mieście Pułkownika Witolda Pileckiego poprzez nazwanie ulicy jego imieniem. W ostatnim czasie domagaliśmy się również usunięcia nazw ulic 22 lipca i Armii Ludowej. Sprawa zielonogórskiego pomnika, oficjalnie przemianowanego na początku lat 90’ na „Pomnik Bohaterów II wojny światowej” od lat budzi w naszym mieście wiele kontrowersji i wątpliwości z uwagi na osadzoną w komunistycznym systemie przeszłość, ponadto jest to największy pomnik w Zielonej Górze, umiejscowiony w samym centrum miasta, na reprezentacyjnym placu (Plac Bohaterów), gdzie odbywają się główne uroczystości państwowe. Pomnik Bohaterów II wojny światowej to bowiem dawny Pomnik Braterstwa Broni, który został odsłonięty w 21 rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN 22 lipca 1965 roku. Zarówno nazwa, jak i konstrukcja pomnika, upamiętniać miała przede wszystkim żołnierzy Armii Czerwonej, niosących Polsce „wyzwolenie”. Stąd główną bryłę pomnika otaczały płaskorzeźby przedstawiające żołnierzy sowieckich w szynelach i z pepeszami, a także z czerwonymi gwiazdami na hełmach oraz witające „wyzwolicieli” kobiety i dzieci z kwiatami, a także umieszczono znacznej wielkości sierp i młot. Po upadku PRL postanowiono zatrzeć elementy sowieckiej symboliki, w tym skuto sierp i młot, który zastąpiono orłem w koronie. Zmieniono również nazwę pomnika na „Pomnik Bohaterów II wojny światowej”. Jednak w opinii wielu, wprowadzone na początku lat 90’ zmiany są kosmetyczne i pomnik w swej wymowie w dalszym ciągu upamiętnia komunistyczną przeszłość. Wielokrotnie pojawiały się głosy daleko idącej modyfikacji (np. umieszczenie na szczycie pomnika odlanego z brązu orła), czy dodania do płaskorzeźb postaci przedstawiających żołnierzy Armii Krajowej. Na takie jednak zmiany nie zgodziła się autorka pomnika, która powoływała się na stan techniczny obiektu. W związku z tym przy okazji uroczystości państwowych środowiska kombatanckie umieszczały na pomniku tymczasowe napisy i portrety. Pojawiały się również postulaty przeniesienia lub zburzenia pomnika. W wyniku tego, w 2012 roku Rada Miasta Zielona Góra podjęła uchwałę, w efekcie której w górnej części obiektu zawisło godło RP w formie plastikowej tablicy. Warto w tym miejscu powrócić do wspomnianego powyżej wątku stanu technicznego, gdyż jest to osobna kwestia w dyskusji nad przyszłością obiektu. Pomnik jest wykonany z piaskowca. Mający już ponad pół wieku, jest z roku na rok w coraz gorszym stanie technicznym i nieuchronność jego degradacji z przyczyn naturalnych jest oczywista, co dodatkowo stawia pytanie o zasadność dalszego istnienia. Reasumując, skomplikowana sytuacja zielonogórskiego pomnika skłoniła nas do zasięgnięcia opinii Instytutu w tej sprawie. Nie ukrywamy, że dodatkowym bodźcem w tej sprawie była publiczna deklaracja władz IPN o usunięciu z przestrzeni polskich miast sowieckich pomników i zapowiedź utworzenia miejsca o charakterze skansenu, w którym usunięte obiekty byłyby przechowywane. W naszym przekonaniu pomnik upamiętnia komunistyczną przeszłość i zależność Polski od Związku Sowieckiego, a jego miejsce jest we wspomnianym wyżej skansenie. Liczymy na zrozumienie przez Instytut naszego oglądu sprawy, wyrażonego w niniejszym wniosku. Nie mogliśmy jednak nie zająć się tą kwestią. Od dawna mamy głębokie poczucie, że jesteśmy to winni szczególnie tym, których z racji wieku jest każdego roku co raz mniej, a bez których nie moglibyśmy dziś żyć w wolnym i suwerennym kraju, a więc uczestnikom walk o wolność Polski w latach II wojny światowej i po jej zakończeniu. Z poważaniem Załączniki: -zdjęcia: nr 1,2,3,4,5. Do wiadomości: -Urząd Miasta Zielona Góra, -Oddział IPN w Szczecinie, -Delegatura IPN w Gorzowie Wlkp.