Zwalczanie hałasu w miejscu pracy w ramach programowych

Zwalczanie hałasu w miejscu pracy w ramach programowych

WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA OCHRONĄ PRACY W KATOWICACH
II Konferencja Naukowa HAŁAS W ŚRODOWISKU
Anna Hintz
Główny Inspektor Pracy
Zwalczanie ha³asu w miejscu pracy
w ramach programowych dzia³añ Pañstwowej Inspekcji Pracy
Co najmniej 15% pracowników w Polsce jest narażonych na hałas przez cały czas
pracy. Hałas powoduje zmęczenie, stres i nieracjonalne zachowanie, niekorzystnie
wpływa na funkcjonowanie organizmu człowieka. Nadmierny hałas w pracy skutkuje
utratą sprawności narządu słuchu, a w konsekwencji trwałym, obustronnym ubytkiem
słuchu - zaliczanym do grupy chorób zawodowych.
Hałas jest wciąż podstawowym, szkodliwym czynnikiem fizycznym, występującym przede wszystkim w zakładach prowadzących działalność produkcyjną, zakładach wydobywczych lub energetycznych, przy określonych, charakterystycznych dla
tych branż czynnościach, maszynach lub procesach technologicznych. Wprawdzie
liczba osób zatrudnionych w Polsce w warunkach zagrożenia hałasem oraz liczba
zachorowań na zawodowe uszkodzenie słuchu systematycznie maleje. Niemniej jednak wciąż stan ochrony słuchu w zakładach jest daleki od oczekiwań.
Realizując ustawowe zadania Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie analizowania
przyczyn chorób zawodowych oraz kontroli stosowania środków zapobiegających
tym chorobom, inspektorzy pracy kontrolują pracodawców m.in. w zakresie obowiązków dotyczących:
• wdrażania działań technicznych i organizacyjnych mających na celu ograniczenie
narażenia pracowników na hałas,
• przeprowadzania badań i pomiarów hałasu w środowisku pracy i udostępniania ich
pracownikom,
• oznakowania stref zagrożonych hałasem,
• wyposażania pracowników w indywidualne ochrony słuchu, dobrane do wielkości
charakteryzujących hałas oraz ich stosowania,
• zapewnienia pracownikom okresowych badań kontrolnych słuchu.
W ramach realizacji zadań kontrolnych ujętych w programie działania PIP
w 2004 r. stwierdzono szereg nieprawidłowości w zakresie wyżej wymienionych
zagadnień, takich jak np. brak aktualnych badań i pomiarów hałasu w 1283 kontrolowanych zakładach. Stwierdzono również niewdrożenie programów działań technicznych i organizacyjnych, ograniczających narażenie pracowników w 147 zakładach,
7
Anna Hintz
w których przekroczone zostały wartości dopuszczalne hałasu. Pracodawcy nie informowali pracowników o przekroczeniach wartości dopuszczalnych hałasu w 94 kontrolowanych zakładach. W 39 zakładach nie wyznaczono stref zagrożenia hałasem.
Brak wyposażenia pracowników w odpowiednie indywidualne ochrony słuchu stwierdzono w 325 kontrolowanych zakładach, natomiast niewłaściwy dobór indywidualnych ochron słuchu w 35 zakładach. Nieprawidłowości w zakresie zapewnienia ochrony
pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas stwierdzano
przede wszystkim w zakładach produkcji drewna i wyrobów z drewna, w zakładach
produkcji metali i wyrobów z metali, w zakładach włókienniczych i sprzętu transportowego oraz kopalniach węgla kamiennego, brunatnego i miedzi.
Decyzje wydane w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami spowodowały
m.in.:
• wykonanie aktualnych badań i pomiarów hałasu na stanowiskach pracy, na których
zatrudniano 12324 pracowników (wg nieostatecznych danych PIP uzyskanych do
momentu sporządzenia niniejszej informacji),
• wdrożenie działań ograniczających narażenie na hałas 1993 pracowników w zakładach, w których stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu,
• poinformowanie 2114 pracowników o przekroczonych wartościach dopuszczalnych
hałasu,
• wyposażenie 848 pracowników w indywidualne ochrony słuchu, natomiast dla 655
pracowników dokonano właściwego doboru indywidualnych ochron słuchu.
W latach 2001-2003 realizowano długofalowy program wzmożonego nadzoru nad
warunkami pracy w 137 zakładach różnych branż, zatrudniających łącznie ponad 126
tys. pracowników, z których 36 tys. zatrudnionych było w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi środowiska pracy, w tym nadmiernym hałasem. W trakcie trzyletniej realizacji programu liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia zmniejszyła
się do 29 tys. Znacznemu zmniejszeniu uległa liczba chorób zawodowych narządu słuchu - ze 119 przypadków zarejestrowanych w 2001 r. do 57 przypadków - w 2003 r.
Wieloletnie doświadczenia wskazują, iż zwiększenie częstotliwości kontroli w zakładach, charakteryzujących się znacznym stopniem zagrożeń zawodowych, w tym chorobowych przynosi konkretne efekty. Dlatego w programie na lata 2004-2006 wzmożonym nadzorem objęto 92 zakłady różnych branż, w tym 45 zakładów objętych nadzorem w latach 2001-2003. W roku 2004, który był pierwszym rokiem nowego, trzyletniego programu wzmożonego nadzoru, wyegzekwowano przy pomocy wydanych
decyzji wdrożenie programów działań ograniczających narażenie na hałas
w 8 zakładach, zatrudniających 481 pracowników.
Inspektorzy pracy oczekują, że wdrożenie drugiego etapu zróżnicowanej składki
ubezpieczenia wypadkowego - ustalanej m.in. na podstawie liczby zatrudnionych
w warunkach zagrożenia - zmobilizuje pracodawców do radykalniejszych, niż dotychczas inwestycji w poprawę warunków pracy.
8
Zwalczanie hałasu w miejscu pracy
w ramach programowych działań Państwowej Inspekcji Pracy
Rok 2004 był piątym rokiem wdrażania zakładowych programów ochrony słuchu
w 23 zakładach województwa świętokrzyskiego, przy współudziale Wojewódzkiego
Ośrodka Medycyny Pracy w Kielcach, Okręgowego Inspektoratu Pracy oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Celem programu jest ograniczenie emisji hałasu na określonych stanowiskach pracy, zapewnienie odpowiednich ochron
indywidualnych słuchu oraz poprawa opieki medycznej. Udział zakładów jest dobrowolny i wynika z chęci uzyskania trwałej i znaczącej poprawy w walce z hałasem,
skutkującej zmniejszeniem liczby chorób zawodowych narządu słuchu. Przyjęte formy i metody pracy to przede wszystkim: promocja medialna programu, szkolenia
uczestników i partnerów, kontrole i wizytacje, wspólne robocze warsztaty, sympozja
służb medycyny pracy. Realizacja programu przynosi corocznie konkretne efekty
w ograniczaniu lub eliminowaniu źródeł hałasu. W 2004 r. w zakładach uczestniczących w programie zmodernizowano 83 stanowiska pracy, zlikwidowano 22 miejsca
niebezpieczne, zmieniono technologię na 17 stanowiskach pracy, zastosowano ochrony zbiorowe na 43 stanowiskach. Pozwoliło to na ograniczenie zagrożenia hałasem
i wielokrotne w wielu przypadkach obniżenie poziomu dźwięku. Kompleksowa ocena programu ochrony słuchu w województwie świętokrzyskim nastąpi po jego zakończeniu w 2005 r.
W związku z ogólnoeuropejską kampanią informacyjną pod hasłem walki
z hałasem, Państwowa Inspekcja Pracy prowadzić będzie w 2005 r. działania prewencyjne, informacyjno-promocyjne i szkoleniowe w formie: kampanii medialnej na temat skutków oddziaływania ponadnormatywnego hałasu w miejscu pracy i sposobów
przeciwdziałania, publikacji i materiałów przygotowanych przez CIOP-PIB oraz szkoleń dla przedstawicieli organizacji związkowych i pracodawców. Podczas Europejskiego tygodnia BHP w okręgowych inspektoratach pracy zostaną ogłoszone dni otwarte, w trakcie których udostępnione zostaną materiały dotyczące zagrożenia hałasem oraz przykłady dobrych, praktycznych rozwiązań dotyczących eliminowania lub
ograniczania hałasu w miejscu pracy.
Doświadczenia z dotychczasowej działalności organów PIP w zakresie zwalczania
hałasu w miejscu pracy, jak również przesłanki do rozwinięcia w szerszym niż dotychczas stopniu programów działania prewencyjnego, wskazują, iż uzyskanie realnej i trwałej
poprawy sytuacji w powyższym zakresie powinno wynikać w szczególności z:
• doskonalenia dotychczasowych form nadzoru i kontroli, w tym programu wzmożonego nadzoru w zakładach, charakteryzujących się znacznym nasileniem zagrożeń
zawodowych, w tym zagrożeń związanych z hałasem,
• upowszechniania wśród pracodawców świadomości zagrożeń dla zdrowia
i bezpieczeństwa pracowników w związku z nadmiernym hałasem oraz potrzeby
podejmowania działań prozdrowotnych - w pierwszej kolejności inwestowania
w modernizację stanowisk pracy - jako spójnych z podstawowymi interesami przedsiębiorstw.
9