Sześciolatek pod ochroną

Sześciolatek pod ochroną.
Angelika Butryn
Aneta Ciesielska
Reforma systemu oświaty wprowadza obowiązek szkolny dla sześciolatków. Sam wiek
dziecka nie jest najważniejszym wyznacznikiem rozpoczynania nauki w I klasie.
Najważniejsza jest gotowość dziecka do podjęcia nauki szkolnej czyli osiągnięcie takiego
poziomu rozwoju fizycznego, umysłowego i emocjonalno – społecznego, który pozwala
sprostać obowiązkom szkolnym. Rozwój psychoruchowy dziecka jest procesem ciągłym,
stopniowym, uwarunkowanym dojrzewaniem układu hormonalnego. Ok. 6 roku życia
obserwuje się intensywne zmiany zarówno w rozwoju fizycznym dziecka, jak i w rozwoju
układu nerwowego. Każde dziecko rozwija się w sposób indywidualny. Zmianom towarzyszą
określone prawidłowości.
W procesach poznawczych sześciolatka dominuje myślenie konkretno – wyobrażeniowe
przedoperacyjne. Sposób myślenia dziecka jest uzależniony od spostrzeżeń i wyobrażeń,
zmienia się w zależności od punktu widzenia czy sytuacji. W umyśle dziecka pojawiają się
klasyfikacje, dzięki którym może ono porządkować i rozumieć świat. Ciekawy świata
sześciolatek poznaje rzeczywistość w trakcie zabawy i codziennych sytuacji życiowych –
ogląda przedmioty, dostrzega różnice i podobieństwa, łączy je w pary, grupuje. Aby rozwiązać
problem, potrzebuje manipulowania i eksplorowania na rzeczywistych przedmiotach, a także
słownego uzasadniania swoich myśli. Dziecko sześcioletnie potrafi skupić się na zadaniu, ale
jego koncentracja uwagi jest jeszcze słaba. Przeważa uwaga mimowolna, zależna od bodźców
zewnętrznych. Uwaga dowolna czyli ukierunkowana na określony cel dopiero się kształtuje.
Czas koncentracji uwagi na zadaniu jest krótki – około 15 min. Dziecko nie potrafi skupić się
na wykonywaniu kilku czynności jednocześnie. Długotrwałe skupienie uwagi wymaga od
dziecka dużego wysiłku, a bodźce zew. mogą ją zaburzyć. Sześciolatek potrzebuje dużo
przerw (najlepiej w formie zabawy ruchowej), w trakcie których musi odpocząć. Pamięć
sześciolatka ma charakter mechaniczny – dziecko potrafi zapamiętać wierszyk czy piosenkę,
odtwarza dosłownie tekst, nie potrafi jeszcze zrozumieć treści i opowiedzieć własnymi
słowami.
Rozwój emocjonalny dziecka zależy od dojrzałości układu nerwowego. Życie uczuciowe
sześciolatka jest bardzo bogate. Cechuje je brak równowagi emocjonalnej, zmienność
nastrojów oraz duża wrażliwość. Dziecko sześcioletnie bywa nadpobudliwe, impulsywne, nie
zawsze radzi sobie z porażkami, lubi rywalizować, dominować, wygrywać. Jest ciekawe,
ekspansywne, hałaśliwe, pełne energii. W szkole musi poradzić sobie w sytuacjach trudnych,
podejmuje próby opanowania swoich emocji. Potrzebuje więcej czasu na rozładowanie
napięcia emocjonalnego i wyciszenie. Sprzyjają temu zajęcia ruchowe, specjalnie dobrane
baśnie, elementy relaksacji.
W zakresie dojrzałości społecznej ważna jest samodzielność – dziecko musi umieć zadbać o
siebie, odnaleźć się w przestrzeni szkolnej, zachować się adekwatnie do sytuacji zgodnie z
przyjętymi zwyczajami.
W oparciu o Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012r. w
sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w
poszczególnych typach szkół (Dziennik Ustaw z dnia 30 sierpnia 2012r., poz. 977) dziecko
jest gotowe do podjęcia nauki w szkole, jeżeli:

rozumie polecenia formułowane do niego przez dorosłych;

mówi poprawnie, uważnie słucha, potrafi zadawać pytania, w zrozumiały sposób mówi
o swoich potrzebach;

orientuje się w swoim najbliższym otoczeniu;

radzi sobie w codziennych sytuacjach życiowych, próbuje, potrafi zwrócić się o
pomoc;

jest sprawne w zakresie czynności samoobsługowych;

stara się współdziałać w zabawie i sytuacjach zadaniowych, przestrzega reguł
obowiązujących w grupie, próbuje pokonywać trudności;

interesuje się książkami, słucha opowiadań i rozmawia o nich, układa krótkie zdania,
dzieli wyrazy na sylaby, wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej;

jest sprawne manualnie, ma dobrą koordynację wzrokowo – ruchową potrzebną do
rysowania, wycinania i nauki pisania;

jest sprawne fizycznie, uczestniczy w zajęciach ruchowych, zabawach i grach
zespołowych;

buduje konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów,
potrafi przewidywać skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach;

klasyfikuje obiekty i formułuje uogólnienia typu: to do tego pasuje, te obiekty są
podobne, a te inne;

stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co może się zdarzyć;

liczy obiekty, wyznacza wynik dodawania i odejmowania na konkretach, porównuje
liczebność i wielkość przedmiotów;

rozróżnia lewą i prawą stronę, określa kierunki i ustala położenie obiektów, zna stałe
następstwo pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku.
Dziecko rozpoczynające naukę w klasie I szkoły podstawowej nie musi umieć czytać,
pisać i przeprowadzać działań matematycznych na liczbach. Sześciolatek w szkole ma
prawo do:

maksymalnie wydłużonego okresu adaptacji,

nauki przez zabawę, doświadczanie, eksplorowanie otoczenia,

krótkiego czasu koncentracji uwagi na zajęciach,

indywidualnego tempa pracy na zajęciach,

rozładowania napięcia emocjonalnego poprzez ruch,

możliwości przerwy, odpoczynku w czasie lekcji,

zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i wsparcia ze strony nauczycieli.
Rodzice dzieci sześcioletnich mają prawo wymagać od nauczyciela nauczania zintegrowanego
dostosowania wymagań do ich możliwości i potrzeb. Nauczyciel powinien stosować
atrakcyjne, urozmaicone i zgodne z zainteresowaniami dziecka metody pracy. Oceniając
postępy sześciolatka powinien stosować wzmocnienia pozytywne, stosować pochwały i
nagrody, które zwiększają motywację do uczenia się. Nie wolno krytykować dziecka za błędy,
zmuszać do określonych zachowań. Należy pozwalać dziecku wyjść z ławki czy do toalety w
czasie zajęć. Sala lekcyjna powinna składać się z dwóch części: edukacyjnej, wyposażonej w
tablice i stoliki oraz rekreacyjnej, gdzie dzieci mają możliwość zabawy i odpoczynku.
Jak emocjonalnie przygotować dziecko do szkoły?

zapewnij dziecku poczucie bezpieczeństwa psychicznego i emocjonalnego (mów, że je
kochasz, akceptujesz, doceniasz);

łagodź lęk przed szkołą, wypełniając dziecku czas atrakcyjnymi zabawami, spacerami i
rozmowami;

wzmacniaj dziecko, podnosząc poczucie jego wartości (stosuj pochwały, nagrody, nie
krytykuj dziecka za błędy);

nie stawiaj dziecku zbyt wygórowanych wymagań;

wzmacniaj relacje z dzieckiem, poświęcaj mu dużo uwagi;

chroń dziecko przed budowaniem negatywnego obrazu szkoły (zwiedź z dzieckiem
szkołę przed rozpoczęciem w niej nauki, ciesz się razem z nim z nowo zakupionych
przyborów szkolnych, wspominaj swoje pozytywne doświadczenia ze szkoły);

wsłuchaj się w emocje dziecka (obserwuj, pytaj, co czuje i dlaczego, zastanów się nad
przyczynami smutku czy niepokoju);

pozwalaj dziecku na wyrażanie emocji;

zapewnij dziecko, że wszystko będzie dobrze, nie przenoś swojego lęku na dziecko.
Angelika Butryn - psycholog Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej, zajmuje się diagnozą
i wspomaganiem rozwoju dzieci młodszych (0 - 7 lat).
Aneta Ciesielska - Głowacka - pedagog Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej, zajmuje
się diagnozą i wspomaganiem rozwoju dzieci młodszych (0 - 7 lat).