ASPI - ulga rehabilitacyjna

Wydatki na cele rehabilitacyjne - Skonieczna Zofia - ABC nr 71979
Autor:
Tytuł:
http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/content.rpc?nro=151...
Zofia Skonieczna
Wydatki na cele rehabilitacyjne
Ulga z tytułu wydatków na cele rehabilitacyjne istnieje od początku obowiązywania
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podstawę obliczenia podatku
stanowi dochód po odliczeniu, m.in. wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków
związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych. Możliwość skorzystania
z tej ulgi dotyczy podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na
którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne (art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy).
1. Wprowadzenie
Odliczenie z tytułu wydatków na cele rehabilitacyjne przysługuje podatnikom
opodatkowanym na zasadach ogólnych, jak również rozliczającym się w formie ryczałtu
ewidencjonowanego na podstawie ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku
dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz.
930 z późn. zm.) – u.z.p.d.o.f. Podatnicy rozliczający się w formie ryczałtu ewidencjonowanego
odliczają wydatki na cele rehabilitacyjne od przychodów, a nie od dochodu, chyba że
jednocześnie uzyskują dochody opodatkowane na zasadach ogólnych (wtedy dokonują odliczeń
według uznania bądź od przychodów, bądź od dochodu albo częściowo od przychodów, a
częściowo od uzyskanego dochodu).
2. Zakres podmiotowy
W prawie podatkowym nowelą do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia
9 listopada 2000 r. (Dz. U. Nr 104, poz. 1104 z późn. zm.) – z mocą od dnia 1 stycznia 2001 r.,
określono, jakie osoby należy uznać za osoby niepełnosprawne. Zgodnie z nimi, przez osoby
zaliczone do:
1) I grupy inwalidztwa – należy rozumieć odpowiednio osoby w stosunku, do których na
podstawie odrębnych przepisów orzeczono:
a) całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
b) znaczny stopień niepełnosprawności,
2) II grupy inwalidztwa – należy rozumieć odpowiednio osoby w stosunku, do których na
podstawie odrębnych przepisów orzeczono:
a) całkowitą niezdolność do pracy albo
b) umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Bliższe określenie pojęcia znacznego stopnia niepełnosprawności, umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności oraz szczególne zasady orzekania o stopniu niepełnosprawności w odniesieniu
do dorosłych podaje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 182) – u.r.z.s.
Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością
organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i
wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych
osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (art. 4 ust. 1 u.r.z.s.).
Obecnie do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną
sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy
chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról
społecznych (art. 4 ust. 2 u.r.z.s.).
Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli
mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12
miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu,
powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu
podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym
wieku (art. 4a ust. 1 u.r.z.s.)
Jak już wyżej wspomniano, z ulgi rehabilitacyjnej mogą również korzystać podatnicy, na
których utrzymaniu pozostają osoby niepełnosprawne, a mianowicie: współmałżonek, dzieci
własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice
1z8
2014-03-11 17:30
Wydatki na cele rehabilitacyjne - Skonieczna Zofia - ABC nr 71979
http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/content.rpc?nro=151...
współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowie.
W 2012 r., tak samo jak w latach 2006–2011, odliczenie jest możliwe, jeśli kwota rocznego
dochodu osoby niepełnosprawnej będącej na utrzymaniu podatnika nie przekroczy 9120 zł. Limit
ten dotyczy również podatników opodatkowanych ryczałtowo (art. 11 ust. 2 u.z.p.d.o.f.).
Warunkiem odliczenia jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:
1) orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni
niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach;
2) decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy albo
rentę szkoleniową;
3) orzeczenia o niepełnosprawności) osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na
podstawie odrębnych przepisów (art. 26 ust. 7d u.p.d.o.f.).
Trzy stopnie niepełnosprawności, tj.:
1) znaczny,
2) umiarkowany,
3) lekki
ustawodawca ustalił w art. 3 ust. 1 u.r.z.s.
Podatnik nie posiadający orzeczenia o niepełnosprawności wystawionej przez komisję
lekarską ds. inwalidztwa i zatrudnienia, nie mógłby odliczyć od dochodu wydatków na cele
rehabilitacyjne (wyrok NSA z dnia 20 sierpnia 1993 r., III SA 830/96, Monitor Podatkowy 1998,
nr 7, s. 218).
3. Zakres przedmiotowy
Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności
organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych,
społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie
najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej. Wydatki
rehabilitacyjne to wydatki związane z przywracaniem w możliwie wysokim stopniu sprawności
organizmu oraz przystosowaniem osoby niepełnosprawnej do czynnego udziału w życiu
społecznym (wyrok NSA z dnia 27 listopada 1996 r., SA/Łd 2682/95).
Należy pamiętać o tym, że ustawodawca, ustanawiając ulgę rehabilitacyjną, miał na celu
pomoc osobom niepełnosprawnym w usamodzielnieniu się i pokonaniu barier, związanych z
trudnościami wynikającymi ze schorzeń. Nie oznacza to jednak, iż każdy wydatek dokonany przez
osobę niepełnosprawną i związany z zaspokajaniem przez nią potrzeb życia codziennego i
ułatwianiem wykonywania codziennych czynności, może być uznany za wydatek objęty ulgą, o
której mowa w art. 26 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. Ulgą tą objęte są bowiem tylko te wydatki, których
poniesienie jest konieczne, aby osoba niepełnosprawna mogła samodzielnie egzystować w sposób
jak najbardziej zbliżony do egzystencji osób zdrowych. Pomoc w postaci ulgi podatkowej nie
dotyczy zaś tych obszarów życia i tych wydatków, które są ponoszone przez tę osobę na
zaspokojenie potrzeb, które - mimo niepełnoprawności - jest ona w stanie zaspokoić samodzielnie
bez żadnych utrudnień (wyrok NSA z dnia 4 listopada 2009 r., II FSK 881/08).
Nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 9 listopada 2000 r.
(Dz. U. Nr 104, poz. 1104 z późn. zm.) od dnia 1 stycznia 2001 r. przepisy dotyczące ulgi
rehabilitacyjnej wprowadzono bezpośrednio do ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych. W art. 26 ust. 1 pkt 6 i ust. 7a u.p.d.o.f. określono wydatki ponoszone na cele
rehabilitacyjne Przepisy u.p.d.o.f. odnoszą się do podatników opodatkowanych na zasadach
ogólnych. W przypadku podatników opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym –
na mocy art. 11 ust. 2 u.z.p.d.o.f. – stosuje się odpowiednio właściwe przepisy ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych.
Większość wydatków podlegających odliczeniu nie jest ograniczona limitem kwotowym, tzn.
podlega odliczeniu w wysokości faktycznie poniesionego wydatku, pod warunkiem posiadania
dowodu poniesienia. Podatnik nie może być pozbawiony prawa do odliczeń omawianych
wydatków, o ile wydatki te zostaną udokumentowane (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 12 lutego
2009 r., I SA/Gl 901/08, wyrok NSA z dnia 17 października 2006 r., II FSK 1373/05).
Są też wydatki, których odliczenie nie jest co prawda limitowane, jednak prawo skorzystania
z ulgi w podatku dochodowym przysługuje ograniczonej grupie podatników, np. przewóz innymi
środkami transportu niż karetka przyznaje prawo do ulgi jedynie osobom niepełnosprawnym
zaliczonym do I lub II grupy inwalidztwa i podatnikom ponoszącym wydatki na przewóz dzieci
niepełnosprawnych do lat 16.
W sprawie limitu ulgi rehabilitacyjnej przysługującej rodzicom niepełnosprawnego dziecka
2z8
2014-03-11 17:30
Wydatki na cele rehabilitacyjne - Skonieczna Zofia - ABC nr 71979
http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/content.rpc?nro=151...
wypowiedział się WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 20 listopada 2007 r., I SA/Gd 831/07, który
stwierdził, że rodzicom mającym na utrzymaniu niepełnosprawne dziecko przysługuje jeden
wspólny limit odliczeń z tytułu wydatków na cele rehabilitacyjne tego dziecka, inaczej aniżeli w
przypadku, gdyby osobą niepełnosprawną było zarówno dziecko pozostające na utrzymaniu, jak
też jedno z rodziców.
Wydatki na cele rehabilitacyjne podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie były finansowane
(dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych,
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub z Narodowego Funduszu
Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, zaś od dnia 1 stycznia 2011 r. - również
zakładu aktywności zawodowej, albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek innej
formie. Jeżeli wydatki byłyby częściowo finansowane z tych funduszy (środków), odliczeniu
podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną ze środków
zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych, Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych, zakładu aktywności zawodowej albo zwróconą z jakichkolwiek innych środków.
3.1. Wydatki nie limitowane
Do wydatków nie limitowanych, z których skorzystać może niemal każda osoba
niepełnosprawna, należy zaliczyć wydatki na:
1) Adaptację i wyposażenie mieszkania oraz budynków mieszkalnych stosownie do
potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
Ustawodawca nie konkretyzuje co to są potrzeby wynikające z niepełnosprawności, dlatego
też przy kwalifikowaniu wydatków należałoby się kierować konkretnymi sytuacjami. Z pewnością
nie będą to wydatki na wyżywienie, opłaty za czynsz, gaz, energię elektryczną (por. wyrok NSA z
dnia 27 listopada 1996 r., SA/Łd 2728/95). Natomiast unowocześnienie mieszkania np. poprzez
zmianę ogrzewania, czy wydatek na urządzenie czyszcząco-filtrujące mogą być podyktowane
potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności, w zależności od konkretnego przypadku (wyrok
NSA z dnia 25 września 1995 r., SA/Ka 1739/94 oraz wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 1997 r.,
SA/Sz 696/96). Podstawowym czynnikiem, decydującym o odliczeniu danego wydatku w ramach
ulgi rehabilitacyjnej, powinny być potrzeby osoby niepełnosprawnej, ułatwienie jej życia
codziennego, a nie zapewnienie lepszego komfortu mieszkania czy budynku mieszkalnego.
Adaptacja i wyposażenie dotyczy lokalu należącego do osoby niepełnosprawnej oraz osoby ją
utrzymującej, jeżeli oczywiście razem zamieszkują w danym lokalu.
2) Przystosowanie pojazdów mechanicznych dla potrzeb wynikających z
niepełnosprawności.
Nie można wywodzić, że ulga przysługuje z samego faktu inwalidztwa i posiadania
samochodu osobowego wykorzystywanego także dla potrzeb osoby niepełnosprawnej. Określone
wydatki muszą być faktycznie poniesione i to na określone cele (wyrok WSA w Gliwicach z dnia
12 lutego 2009 r., I SA/Gl 901/08).
Z pewnością zakup samochodu inwalidzkiego przez osobę niepełnosprawną nie stanowi
wydatku na cele rehabilitacyjne, podlegające odliczeniu od dochodu (wyrok NSA z dnia 26
października 1993 r., SA/Gd 335/93, wyrok NSA z dnia 9 czerwca 1994 r., SA/Po 284/94, wyrok
NSA z dnia 30 marca 1994 r., III SA 1002/93). Wydatek na zakup samochodu osobowego nie
podlega dyspozycji art. 26 ust. 7a pkt 3 u.p.d.o.f., czym innym jest bowiem sprzęt
rehabilitacyjny, a czym innym środek transportu ogólnego przeznaczenia (wyrok WSA w
Gliwicach z dnia 22 kwietnia 2009 r., I SA/Gl 1009/08).
Będą natomiast wydatkami na przystosowanie, wydatki na określone części czy przeróbki np.
umieszczenie pedałów gazu, hamulca czy sprzęgła na wysokości kierownicy w celu umożliwienia
obsługi ręcznej. Przepisy nie określają zakresu prac, które mogą być wykonane w celu
przystosowania pojazdu mechanicznego dla potrzeb osoby niepełnosprawnej.
W przypadku pojazdów mechanicznych za wydatki na cele rehabilitacyjne, o jakich mowa w
art. 26 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f., uznane być mogą tylko i wyłącznie te wydatki, które dotyczą
przystosowania pojazdu mechanicznego do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Wydatek
na zakup samochodu osobowego z automatyczną skrzynią biegów nie podlega dyspozycji art. 26
ust. 7a pkt 3 u.p.d.o.f. (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 10 lutego 2009 r., I SA/Gd 855/08).
3) Zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych
niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych,
stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (np. zakup protez, aparatów
słuchowych, wózków inwalidzkich), z wyjątkiem – od dnia 1 stycznia 2004 r. – sprzętu
3z8
2014-03-11 17:30
Wydatki na cele rehabilitacyjne - Skonieczna Zofia - ABC nr 71979
http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/content.rpc?nro=151...
gospodarstwa domowego.
Wyraźne wyłączenie sprzętu gospodarstwa domowego z kategorii wydatków podlegających
odliczeniu zamyka spory toczone dotychczas między podatnikami a organami podatkowymi
dotyczące możliwości odliczania w ramach ulgi rehabilitacyjnej również tego rodzaju sprzętu.
Na tle tych sporów wydanych zostało dotąd szereg, często sprzecznych ze sobą, orzeczeń
NSA.
Wydatków na zakup odkurzacza nie można odliczać od podatku, gdyż nawet jeśli oczyszcza i
filtruje powietrze nie można go uznać za sprzęt rehabilitacyjny. Sprzęt rehabilitacyjny musi być
nie tylko powiązany z rodzajem schorzenia, na które cierpi korzystający z ulgi, lecz również mieć
charakter indywidualny (por. wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 1999 r. III SA 5352/98 oraz wyrok
NSA z dnia 7 września 1999 r., III SA 7090/98). Sprzęt podlegający odliczeniu powinien
cechować się indywidualnym przeznaczeniem i niezbędnością w rehabilitacji oraz ułatwiać
wykonywanie czynności życiowych w związku z niepełnosprawnością (wyrok NSA z dnia 22 lutego
2001 r., SA/Sz 1985/99). Warunków tych nie spełnia sprzęt gospodarstwa (por. wyrok NSA z
dnia 27 października 1995 r., SA/Rz 767/94), jako sprzęt ogólnego użytku przeznaczony do
korzystania przez nieokreślony krąg osób. Odmienne stanowisko zostało zaprezentowane w
wyroku NSA z dnia 19 listopada 1999 r., I SA/Łd 1532/97, zgodnie z którym istotne jest jedynie,
aby określony przedmiot niezależnie od nadanego mu symbolu SWW odpowiadał wymogom
określonym w rozporządzeniu z dnia 24 marca 1995 r., gdzie jest mowa o wydatkach na zakup
„indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych". Określenie „indywidualny" odnosi się
jedynie do pierwszego z rzeczowników, czyli do sprzętu. W przeciwnym razie przymiotnik
„indywidualny", powinien być użyty w liczbie mnogiej. Wykładnia gramatyczna omówionego
przepisu prowadzi do wniosku, że urządzenia, narzędzia techniczne – w przeciwieństwie do
sprzętu – nie muszą mieć cechy indywidualności, istotne jest jedynie, aby służyły celom
określonym w tym przepisie. Jak widać każdy zakup sprzętu, urządzeń czy narzędzi technicznych
należy oceniać indywidualnie w ramach „zdrowego rozsądku"
4) Zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb
wynikających z niepełnosprawności (por. wyrok NSA z dnia 26 lutego 1999 r., III SA
2393/98).
5) Odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym.
6) Odpłatność ponoszoną za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa
uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacyjno-leczniczym, zakładach
opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych, oraz odpłatność za zabiegi
rehabilitacyjne.
Nie uważa się za wydatki na cele rehabilitacyjne kosztów poniesionych przez osobę
niepełnosprawną za pobyt na wczasach wypoczynkowych w ośrodku sanatoryjnym. Z
kolei wydatek poniesiony na leczenie operacyjne mieści się w pojęciu wydatku na cele
rehabilitacyjne, o którym mowa w art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z ust. 7a pkt 6 u.p.d.o.f.
(wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 10 marca 2010 r., I SA/Go 55/10).
Placówki leczniczo-sanatoryjne, leczniczo-opiekuńcze i pielęgnacyjno-opiekuńcze to –
zgodnie z ustawą z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z
2007 r. Nr 14, poz. 89) – placówki, które wykonują świadczenia zdrowotne w zakresie, m.in.
leczenia, rehabilitacji leczniczej czy też opieki nad niepełnosprawnymi; przeznaczone dla osób,
których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych
w odpowiednim stałym pomieszczeniu.
Zakład rehabilitacji leczniczej udziela świadczeń zdrowotnych, polegających na
interdyscyplinarnych, kompleksowych działaniach usprawniających, które służą zachowaniu,
przywracaniu i poprawie zdrowia.
Zakład opiekuńczo-leczniczy udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują
swoim zakresem pielęgnację i rehabilitację osób nie wymagających hospitalizacji, oraz zapewnia
im środki farmaceutyczne i materiały medyczne, (od dnia 18 września 2010 r. - produkty
lecznicze oraz wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, wyroby medyczne do
diagnostyki in vitro, wyposażenie wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych, Dz. U. Nr 107, poz. 679),
pomieszczenie i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a także opiekę w czasie
organizowanych zajęć kulturalno-rekreacyjnych.
Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych, które
obejmują swoim zakresem pielęgnację, opiekę i rehabilitację osób nie wymagających
hospitalizacji, oraz zapewnia im kontynuację leczenia farmakologicznego, pomieszczenie i
wyżywienie do stanu zdrowia, a także prowadzi edukację zdrowotną tych osób.
Nie uprawnia do ulgi pobyt w zakładach powołanych na podstawie ustawy z dnia 12 marca
4z8
2014-03-11 17:30
Wydatki na cele rehabilitacyjne - Skonieczna Zofia - ABC nr 71979
http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/content.rpc?nro=151...
2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 późn. zm.) Cel i zakres działań
zakładów powołanych na podstawie ustawy o pomocy społecznej i ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej jest inny. Nie jest przy tym sprawą drugorzędną, dla zaliczenia konkretnego zakładu
do kategorii podmiotów, których świadczenie usług uprawnia do odliczeń, kwestia podstaw
prawnych działalności placówki. Przeciwnie, dla konstrukcji odliczeń od dochodów - będących w
rozpatrywanym
przypadku
formą
rekompensaty
podatkowej
zwiększonych
kosztów
funkcjonowania osób niepełnosprawnych - niezbędna jest ścisła interpretacja warunków
uprawniających do ulgi. Dowolność w tej kwestii prowadziłaby do nieuprawnionego kwalifikowania
wydatków z punktu widzenia ich odliczenia (wyrok NSA z dnia 25 listopada 2009 r., II FSK
1007/08).
Zabieg chirurgiczny jako zabieg rehabilitacyjno-usprawniający podlega odliczeniu od dochodu
w rozumieniu przepisów regulujących zasady i warunki odliczeń od dochodu wydatków
ponoszonych na cele rehabilitacyjne przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną.
Rehabilitacja lecznicza to połączenie leczenia z postępowaniem usprawniającym, które obejmuje
zabiegi
fizykoterapeutyczne,
wodolecznictwo,
światłolecznictwo,
elektrolecznictwo,
mechanoterapię i kinezyterapię. Istotne znaczenie mają również zabiegi chirurgiczne zmierzające
do przywrócenia ograniczonych funkcji (wyrok NSA z dnia 17 października 1996 r., SA/Sz
2668/95).
7) Opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej
choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób
niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa.
8) Opłacanie tłumacza języka migowego – sytuacja ta dotyczy osoby
niepełnosprawnej głuchej lub głuchoniemej.
9) Kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób
niepełnosprawnych. Z dniem 1 stycznia 2004 r. wprowadzono warunek, zgodnie z
którym ulga z tytułu tego rodzaju wydatków przysługuje, jeśli dzieci nie ukończyły 25
roku życia.
Niezależnie od stopnia orzeczonego inwalidztwa dzieci i młodzieży niepełnosprawnej
ustawodawca umożliwia odliczenie ww. wydatków w ramach ulgi na cele rehabilitacyjne.
10) Odpłatny konieczny przewóz osoby niepełnosprawnej karetką transportu
sanitarnego na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne Dotyczy to również
przewozu innymi środkami transportu osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II
grupy inwalidztwa), a ponadto dzieci osób niepełnosprawnych w wieku do 16 lat.
Dla odliczenia wydatków na używanie samochodu osobowego dla potrzeb związanych z
koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne należy udowodnić, iż
podatnik utrzymuje osobę niepełnosprawną. Utrzymywać tj. zapewnić środki do życia, ponosić
koszty związane z czyimś wyżywieniem, mieszkaniem i innymi potrzebami (wyrok NSA z dnia 12
lipca 2000 r., I SA/Lu 535/99).
11) Odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
a) na turnusie rehabilitacyjnym,
b) w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacyjno-leczniczym,
zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,
c) koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób
niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia.
3.2. Wydatki limitowane
Następna grupa wydatków na cele rehabilitacyjne, to koszty których odliczenie ustawodawca
limituje. Są to:
1) Wydatki na opłacenie przewodników, towarzyszących samotnym osobom niewidomym I i II
grupy oraz osobom z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonym do I grupy
inwalidztwa. Podatnik będący osobą niewidomą, nie może korzystać dodatkowo z
podwójnej ulgi z tego samego tytułu, tj. opłacenia przewodnika w jednym przypadku jako
osoba niewidoma, a w drugim jako osoba niepełnosprawna (wyrok NSA z dnia 10 września
1998 r., I SA/Kr 1468/97). Korzystanie przez osobę niewidomą z usług nieznanych osób i
odwzajemnianie się im drobnymi upominkami, czy też kwotami nie może być uznane za
korzystnie z przewodnika w rozumieniu art. 26 ust. 7a pkt 7 u.p.d.o.f. (wyrok WSA w
Gliwicach z dnia 12 września 2009 r., I SA/Gl 901/08). W latach 2006–2012 limit ulgi
został określony kwotowo w wysokości 2280 zł.
2) Wydatki na utrzymanie przez osoby niewidome, o których mowa w pkt 7, psa przewodnika.
5z8
2014-03-11 17:30
Wydatki na cele rehabilitacyjne - Skonieczna Zofia - ABC nr 71979
http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/content.rpc?nro=151...
Od dnia 1 stycznia 2011 r. ulga ta dotyczy osób niewidomych i niedowidzących zaliczonych
do I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych
do I grupy inwalidztwa z tytułu wydatków na psa asystującego, o którym mowa w u.z.r.s.
Wydatki z tego tytułu odlicza się na zasadach określonych w pkt 1.
Niezbędnym warunkiem skorzystania z odliczenia poniesionych wydatków na utrzymanie psa
przewodnika (po dniu 1 stycznia 2010 r. – psa asystującego) jest posiadanie i
utrzymywanie takiego psa przez osobę niewidomą (niedowidzącą). Podatnik nie jest
zobligowany do dokumentowania kosztów wydatkowanych na utrzymanie tego psa, lecz
jedynie do wykazania, że psa takiego posiada, a zatem i utrzymuje. Chodzi tu o sytuację,
w której pies ten stale jest utrzymywany w gospodarstwie domowym osoby niewidomej,
ponoszącej z tego tytułu koszty jego utrzymania (wyrok NSA z dnia 2 września 2003 r., I
SA/Wr 1002/01).
3) Wydatki związane z używaniem samochodu osobowego, stanowiącego własność osoby
niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, jak również samochodu do
przewozu dzieci niepełnosprawnych do lat 16) lub podatnika mającego na utrzymaniu
osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa dla potrzeb związanych z
koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. W latach
2006–2012 limit ulgi został określony kwotowo w wysokości 2280 zł.
W sytuacji jeżeli oboje małżonkowie, zaliczeni do I lub II grupy inwalidztwa, są właścicielami
tego samego samochodu np. w związku z małżeńską wspólnotą majątkową, to obydwoje
mają prawo do ulgi z tytułu używania samochodu, pod warunkiem, że samochód ten
wykorzystują dla swoich potrzeb związanych z koniecznym przewozem na zabiegi
leczniczo-rehabilitacyjne. Jeżeli niepełnosprawny podatnik ma na utrzymaniu osobę
niepełnosprawną albo dzieci niepełnosprawne do lat 16 ulga ta nie może przekroczyć ww.
limitu kwotowego. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby
fizyczne nie warunkują prawa do tej ulgi posiadaniem prawa jazdy przez osobę
niepełnosprawną.
Zabiegami leczniczo - rehabilitacyjnymi w rozumieniu przepisu art. 26 ust. 7a pkt 14 u.p.d.o.f.
są działania mające na celu leczenie, oraz działania w celu wyrobienia u osób, które
utraciły sprawność fizyczną lub psychiczną, tych sprawności i przystosowanie ich do
normalnego życia. Już samo korzystanie z leczenia szpitalnego, udokumentowanego kartą
leczenia szpitalnego, należy uznać za spełnienie wymogu uprawdopodobnienia poniesienia
wydatków na zabiegi lecznicze, uprawniające do dokonania odliczenia (wyrok WSA w
Warszawie z dnia 26 stycznia 2010 r., III SA/Wa 1506/09).
Za zabiegi leczniczo - rehabilitacyjne w rozumieniu ww. przepisu u.p.d.o.f. nie można uznać
pływania, czy też spacerowania. Przez rehabilitację należy rozumieć przywracanie choremu
aktywności i przystosowywanie go do nowych warunków. Zabiegi leczniczo rehabilitacyjne to pewien celowy zespół działań medycznych i usprawniających fizycznie,
służący rehabilitacji chorego (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 12 września 2009 r., I SA/Gl
901/08).
Ustawodawca rozróżnia pojęcia: rehabilitacja i leczenie, skoro np. w art. 26 ust. 7a pkt 15 lit.
a u.p.d.o.f. używa sformułowania "turnus rehabilitacyjny"- chociaż organizowane są
również - "turnusy leczniczo-rehabilitacyjne". Uprawnia to do stwierdzenia, że
ustawodawca w art. 26 ust. 7a pkt 14 u.p.d.o.f. wskazał na takie zabiegi leczniczorehabilitacyjne, gdzie następuje połączenie leczenia i rehabilitacji (wyrok WSA w Rzeszowie
z dnia 29 stycznia 2010 r., I SA/Rz 900/09).
4) Wydatki poniesione na leki w wysokości stanowiącej nadwyżkę pomiędzy faktycznie
poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista
stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo).
Podatnik nie może odliczać wszystkich zakupionych leków. Warunkiem dopuszczającym
odliczenie wydatków na leki jest posiadanie zaświadczenia lekarza specjalisty o konieczności
stosowania określonych leków przez osobę niepełnosprawną (por. wyrok NSA z dnia 13 listopada
1998 r., III SA 1044/97).
Przykładowe rozliczenie wydatków poniesionych na leki przez osobę niepełnoprawną w 2011
r. (limit – 100 zł) ilustruje poniższa tabela:
Miesiąc
Styczeń
6z8
Faktyczne
wydatki na leki
200 zł
Odliczenia od dochodu
za 2011 r.
100 zł
Faktyczne wydatki minus 100 zł
200 zł – 100 zł = 100 zł
2014-03-11 17:30
Wydatki na cele rehabilitacyjne - Skonieczna Zofia - ABC nr 71979
Luty
Marzec
Kwiecie
http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/content.rpc?nro=151...
300 zł
170 zł
200 zł
70 zł
300 zł – 100 zł = 200 zł
170 zł – 100 zł = 70 zł
100 zł
0 zł
100 zł – 100 zł = 0 zł
80 zł
–
kwota mniejsza niż 100 zł
160 zł
60 zł
160 zł – 100 zł = 60 zł
Lipiec
Sierpień
Wrzesie
350 zł
140 zł
250 zł
40 zł
350 zł – 100 zł = 250 zł
140 zł – 100 zł = 40 zł
180 zł
80 zł
180 zł – 100 zł = 28 zł
Razem
1680 zł
800 zł
–
ń
Maj
Czerwie
c
ń
Jak wynika z powyższego wyliczenia, podatnik w 2012 r. w zeznaniu za poprzedni rok może
odliczyć od dochodu wydatki na leki w łącznej kwocie 800 zł, przy faktycznie poniesionych
kosztach w wysokości 1680 zł.
Przepisy nie określają górnej granicy odliczeń na zakup leków.
W przypadkach gdy ustawodawca limituje wydatki z tytułu ulgi rehabilitacyjnej, limity te
dotyczą również korzystających z tej ulgi podatników opodatkowanych na podstawie przepisów
ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez
osoby fizyczne.
Podstawą do odliczenia wydatków na cele rehabilitacyjne jest posiadanie dowodu poniesienia
tych wydatków. Nie ma żadnych konkretnych wymogów, co do formy takiego dowodu –
wystarczy, że będzie z niego wynikało, iż podatnik dany wydatek poniósł Na przykład
potwierdzeniem zakupu danego leku będzie faktura wydana przez aptekę; wydatki związane z
adaptacją i wyposażeniem mieszkania muszą być udokumentowane, ale nie jest wymagana
faktura wystawiona przez podatnika VAT. Istotne jest, aby z treści dokumentów warunkujących
odliczenie, wynikało, że dotyczą one roku podatkowego, w którym dokonano wydatku
uprawniającego do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej (tak wyrok NSA z dnia 22 listopada 2006
r., II FSK 1313/05).
Jeżeli chodzi o wydatki na: opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy
inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do pierwszej grupy
inwalidztwa; utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika oraz używanie samochodu
osobowego stanowiącego własność osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy
inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu taką osobę albo dzieci niepełnosprawne do lat
16, to można odliczyć od dochodu wydatkowane na te cele kwoty bez ich dokumentowania, ale
tylko do wysokości limitu.
By mieć prawo do odliczenia ponoszonych wydatków z tytułu opłacania przewodnika osób
niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu
zaliczonych do I grupy inwalidztwa, osoba niepełnosprawna musi faktycznie korzystać z pomocy
przewodnika i ponosić z tego tytułu koszty. Sam fakt, iż podatnik został zaliczony do I grupy
inwalidztwa narządu wzroku nie uprawnia go do korzystania z ulgi podatkowej. Ulga nie
przysługuje bowiem z tytułu inwalidztwa określonego stopnia, ale z tytułu korzystania z usług
przewodników - co oznacza, że ten fakt musi rzeczywiście mieć miejsce, a ponadto polega ona na
odliczeniu od dochodu wydatków - co z kolei oznacza, że podatnik może odliczyć tylko te wydatki,
które faktycznie poniósł, przy czym możliwość ich zrekompensowania w postaci ulgi została
ograniczona do wskazanej w art. 26 ust. 7a pkt 7 u.p.d.o.f. kwoty 2280 zł. Przewodnikiem osoby
niepełnosprawnej, o którym mowa w art. 26 ust. 7a pkt 7 u.p.d.o.f. będzie każdy, z czyjej
pomocy korzysta osoba niepełnosprawna, w sytuacji, gdy ze względu na charakter i stopień
swojej niepełnosprawności ma trudności z samodzielnym dostaniem się w określone miejsce
(poruszaniem się w określonej przestrzeni, czy np. załatwianiem spraw wymagających jej
osobistego uczestnictwa). Pozwala to przyjąć, że kategorią tą będą objęte nie tylko osoby, które
stale, na podstawie umowy, świadczą taką pomoc osobom niepełnosprawnym, ale także osoby
niezwiązane żadną umową z niepełnosprawnym podatnikiem, często nawet nieznane mu i
przygodnie spotkane, które tego rodzaju pomocy udzielają sporadycznie i okazjonalnie, z uwagi
na potrzeby konkretnej sytuacji (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 2 marca 2010 r., I SA/Wr
10/10).
Organ podatkowy ma prawo zwrócić się do podatników dokonujących tego rodzaju odliczenia
o przedstawienie stosownych dokumentów uprawniających do ww. odliczeń, o których mowa w
art. 26 ust. 7d u.p.d.o.f. Ustawodawca nie wymaga dokumentowania ponoszonych wydatków, co
nie oznacza jednak, że podatnik może skorzystać z ulgi bez konieczności ponoszenia wydatków
7z8
2014-03-11 17:30
Wydatki na cele rehabilitacyjne - Skonieczna Zofia - ABC nr 71979
8z8
http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline/content.rpc?nro=151...
na wskazane cele oraz bez obowiązku udowodnienia faktu ich poniesienia (wyrok WSA w
Białymstoku z dnia 17 grudnia 2008 r., I SA/Bk 246/08). Omawiane odliczenia, choć limitowane,
nie przysługują każdej osobie, a jedynie tej osobie, która faktycznie poniosła przedmiotowy
wydatek. W konsekwencji, w przypadku wykazania przez urząd skarbowy w postępowaniu
dowodowym, że podatnik w rzeczywistości nie poniósł wydatków na opłacenie przewodników,
organ podatkowy ma podstawy do zakwestionowania prawa podatnika do dokonanych przez
niego odliczeń (odpowiedź Ministerstwa Finansów z dnia 29 stycznia 2003 r. na interpelację
poselską).
Od dnia 1 stycznia 2011 r. przepis art. 26 ust. 7c u.p.d.o.f. został zmieniony. Nadal zasadą
jest, że w przypadku wydatków z tytułu ulgi rehabilitacyjnej, które są limitowane, nie jest
wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających ich wysokość. Jednakże na żądanie organów
podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić dowody
niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
1) wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie
funkcji przewodnika;
2) okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego;
3) okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczorehabilitacyjnych.
Zgodnie z art. 26 ust. 7c u.p.d.o.f. podatnik nie ma obowiązku udokumentowania wydatków
na opłacenie przewodnika i używanie samochodu, lecz powinien on liczyć się z koniecznością
wykazania uprawnienia do skorzystania z ulgi i w sposób wiarygodny uprawdopodobnić fakt
poniesienia spornych wydatków (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 12 września 2009 r., I SA/Gl
901/08).
71979
Dz.U.2012.361: art. 26 ust. 1 pkt 6; art. 26 ust. 7; art. 26 ust. 7(a); art. 26 ust. 7(b); art. 26
ust. 7(c); art. 26 ust. 7(d); art. 26 ust. 7(e); art. 26 ust. 7(f); art. 26 ust. 7(g); art. 26
ust. 13(a)
Dz.U.1998.144.930: art. 11
2014-03-11 17:30