Wady optyczne obiektywów

Wady optyczne obiektywów
Jednym z najwaŜniejszych elementów kaŜdego aparatu fotograficznego,
niezaleŜnie czy analogowego czy cyfrowego, jest obiektyw. W
poprzednich artykułach (szumy cyfrowe i ekwiwalent ogniskowej)
napisałem juŜ trochę o tym istotnym składniku naszego aparatu. Dzisiaj
chciałbym zająć się podstawowymi wadami optycznymi obiektywów.
Nic nie jest doskonałe. Każdy obiektyw niezależnie od ceny ma mniejsze bądź
większe wady. Trzy podstawowe to:
•
•
•
aberacja chromatyczna i sferyczna,
dystorsja poduszkowata i beczkowata,
winietowanie.
ABERACJA CHROMATYCZNA (barwna)
Światło to fala elektromagnetyczna. Co do tego nikt chyba nie ma wątpliwości. Fala
jak to fala... ma swoją długość. Niestety dla każdej barwy ta długość jest ciut inna.
Okazuje się, że soczewki obiektywu mają spory kłopot z tym aby ogniskować każdą
długość fali w tym samym miejscu. Barwa fioletowa (fala krótka) ogniskowana jest w
mniejszej odległości od soczewki niż barwa czerwona (fala dłuższa). Pokazuje to
poniższy rysunek.
Z rysunku wynika, że barwa fioletowa ogniskowana jest przed elementem
światłoczułym, a barwa czerwona za. Barwa żółta mniej więcej ogniskowana jest
dobrze.
Jak to widać na zdjęciach? Otóż w miejscach, gdzie mamy do czynienia z gwałtowną
Wady optyczne obiektywów. AJ.
zmianą jasności (np. gałęzie drzewa na tle jasnego nieba) powstaje przeważnie
fioletowa obwódka (fragment zdjęcia poniżej).
Efekt aberacji chromatycznej pogłębiany jest również przez nieostrość zdjęcia i
kompresję JPEG.
Metody walki z aberacją chromatyczną polegają na takiej konstrukcji obiektywu aby
soczewki użyte do jego budowy miały przeciwne aberacje (tworzy się w obiektywie
tzw. układ achromatyczny). Po zrobieniu zdjęcia obarczonego tą wadą zostaje nam
obróbka za pomocą programów graficznych. Niektóre z nich mają nawet specjalne
filtry do usuwania tej wady.
ABERACJA SFERYCZNA
Ta wada polega na innym ogniskowaniu promieni w środku soczewki a innym na jej
brzegach. Objawia się nieostrościami na zdjęciu. Często obiektyw gorzej "rysuje" na
brzegach kadru niż na środku. Dotyczy to szczególnie tańszych egzemplarzy. Można
walczyć częściowo z tą wadą przymykając przesłonę obiektywu.
DYSTORSJA
Wada ta polega na zniekształceniu proporcji i kształtów obrazu. Na tą bolączkę
cierpią szczególnie obiektywy zmiennoogniskowe (tzw. ZOOM). Im większy zakres
zmiany ogniskowej tym przeważnie bardziej objawiają się zniekształcenia.
DYSTORSJA BECZKOWATA
Zniekształcenie to pokazuje poniższy rysunek. Objawia sie ono zaokrągleniem "na
zewnątrz" krawędzi obrazu. Na tę dolegliwość cierpią obiektywy o krótkich
ogniskowych (szerokokątne). Szczególnie widoczne jest na zdjęciach zawierających
dużo poziomych i pionowych linii.
Wady optyczne obiektywów. AJ.
DYSTORSJA PODUSZKOWATA
Jest jakby odwrotnością dystorsji beczkowatej. Zniekształcenie to pokazuje poniższy
rysunek. Objawia sie ono zaokrągleniem "do wewnątrz" krawędzi obrazu. Na tę
dolegliwość cierpią obiektywy o długich ogniskowych (teleobiektywy). Podobnie jak
wyżej widoczne jest to na zdjęciach zawierających dużo poziomych i pionowych linii.
Dystorsja to cecha obiektywu. Pozostaje nam szukać takich obiektywów, które maja
możliwie małe zniekształcenia (i znów mamy wydatki...), stosować obiektywy
stałoogniskowe, które mają zdecydowanie lepiej skorygowane zniekształcenia (tylko
kto oprze się pokusie posiadania zoom'a o dużym zakresie ogniskowych...), bądź
używania zniekształceń posiadanego obiektywu jako środka wyrazu artystycznego :)
.
WINIETOWANIE
Wada ta polega na nierównomiernym naświetleniu powierzchni obrazu. Zazwyczaj
rogi są ciemniejsze niż centrum kadru (rysunek poniżej).
Wady optyczne obiektywów. AJ.
Przyczym może być kilka:
•
•
•
konstrukcja obiektywu (przewaŜnie obiektywy zoom mają problem
z tą wadą),
uŜycie filtra o zbyt szerokiej oprawie (dotyczy zazwyczaj
obiektywów szerokokątnych),
zły dobór osłony przeciwsłonecznej (za mały kąt lub za długa
osłona).
Aby zminimalizować bądź pozbyć się winietowania zazwyczaj wystarczy przymknąć
przesłonę o 1...2 działki, zastosować filtr w oprawie "slim" albo zakupić nową lepszą
osłonę przeciwsłoneczną i po kłopocie.
śyczę jak zwykle mało zniekształcających obiektywów i udanych
zdjęć! :)
Wady optyczne obiektywów. AJ.