dystrybucji - Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

REFORMA 2012
Organizowanie i monitorowanie
dystrybucji
Joanna Śliżewska, Dorota Zadrożna
Kwalifikacja A.30.3
Podręcznik do nauki zawodu
TECHNIK LOGISTYK
Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia w zawodach na podstawie
opinii rzeczoznawców: dr. hab. Jana Długosza, mgr inż. Edyty Majkowskiej i dr. Tomasza Karpowicza.
Typ szkoły: technikum.
Zawód: technik logistyk.
Kwalifikacja: A.30. Organizacja i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w procesach produkcji, dystrybucji i magazynowania.
Część kwalifikacji: 3. Organizowanie i monitorowanie dystrybucji.
Rok dopuszczenia: 2014.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.
Warszawa 2014
Wydanie I
ISBN 978-83-02-14637-4
Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Barbara Jaworska (redaktor koordynator)
Julia Konkołowicz-Pniewska (redaktor merytoryczny)
Agnieszka Wiąckowska (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. angielski)
Magdalena Wessel-Zasadzka (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. niemiecki)
Konsultacje: mgr Artur Gontarz, mgr Anna Wawruch-Lis
Redakcja językowa: Elżbieta Filipczuk (red.), Małgorzata Krygier (kor.)
Redakcja techniczna: Elżbieta Walczak
Projekt okładki: Małgorzata Wójcicka
Fotografia na okładce: (magazyn) Monkey Business Images/Shutterstock.com
Fotoedycja: Agata Bażyńska
Skład i łamanie:
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96
Tel.: 22 576 25 00
Infolinia: 801 220 555
www.wsip.pl
Druk i oprawa: Orthdruk sp. z o.o., Białystok
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują.
Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej
w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.
Szanujmy cudzą własność i prawo.
Więcej na www.legalnakultura.pl
Polska Izba Książki
SPIS TREŚCI
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
I. Dystrybucja i jej elementy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Zadania, funkcje i cele dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Instrumenty dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metody planowania w dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sieci dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
14
19
21
25
II. Kanały dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
Typy kanałów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Projektowanie kanałów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strategie w przedsiębiorstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strategie logistyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.1. Podział strategii logistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.2. Strategia klasyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.3. Planowanie zapotrzebowania materiałowego (MRP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.4. Planowanie zasobów wytwórczych (MRP / DRP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.5. Just-in-time – dokładnie na czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.6. Strategia łańcucha dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.7. Strategia efektywnej obsługi klienta (ECR) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32
38
41
44
44
46
47
49
50
54
57
1
2
3
4
5
6
7
8
9
III. Elementy łańcucha dystrybucji
.....................................
59
10
11
12
13
Węzeł logistyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lokalizacja węzłowych punktów sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Centrum dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jednostki uczestniczące w łańcuchu dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.1. Budowa łańcucha dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.2. Dostawca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.3. Produkcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.4. Magazyny i magazynowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.5. Handel hurtowy i detaliczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14 Planowanie w sieci dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15 Współpraca w łańcuchu dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15.1. Cele i warunki współpracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15.2. Typy relacji w łańcuchu dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15.3. Pomiar efektów współpracy w łańcuchu dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
64
66
68
68
70
71
72
75
76
78
78
78
80
IV. Systemy informatyczne w procesie dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
83
16 Systemy zarządzania logistyką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
84
84
87
88
89
90
92
16.1. Potrzeby informacyjne przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.2. Systemy klasy ERP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.3. System CRM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.4. System MRP II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.5. System SCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.6. System FRM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.7. System HRM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
4
SPIS TEŚCI
17 Technologie wspomagające proces dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.1. System DRP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.2. System WMS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.3. Technologia EDI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.4. Technologia ADC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.5. Technologia GPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18 Przepływ informacji w kanale dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.1. Podział strumieni informacyjnych w kanale dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.2. Informacje rynkowe w kanale dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.3. Informacje promocyjne w kanale dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.4. Negocjacje w sprzedaży jako informacja handlowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19 Internet w dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. Identyfikacja towarów
93
93
93
94
96
97
98
98
100
103
104
106
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
20 Produkt – właściwości i klasyfikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
20.1. Istota produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20.2. Klasyfikacja produktów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20.3. Funkcje i atrybuty produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21 Znakowanie towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22 System identyfikacji towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22.1. Automatyczna identyfikacja towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22.2. Kody kreskowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22.3. System radiowy RFID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23 Etykieta logistyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Centra logistyczne
112
114
119
120
124
124
125
127
130
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
24
25
26
27
28
Pojęcie centrum logistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadania centrów logistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funkcje centrów logistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje centrów logistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Planowanie lokalizacji centrum logistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28.1. Uwarunkowania lokalizacji centrum logistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28.2. Wybór lokalizacji bazy logistycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28.3. Rozwiązania organizacyjno-techniczne projektowanego centrum logistycznego . . . . .
28.4. Fazy realizacji inwestycji w centrum logistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29 Procesy zachodzące w centrum logistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.1. Centrum logistyczne w łańcuchu logistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.2. Proces zaopatrzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.3. Proces magazynowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.4. Proces kompletacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.5. Wydawanie i transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
136
138
140
143
147
147
149
150
152
155
155
156
156
158
159
VII. Proces dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
163
30 Łańcuch dystrybucji towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
30.1. Charakterystyka łańcucha dystrybucji towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
30.2. Łańcuch dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
30.3. Sieci dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
SPIS TREŚCI
31 Strategia obsługi klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
31.1. Obsługa klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31.2. Pojęcie strategii obsługi klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31.3. Klasyfikacja strategii obsługi klientów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31.4. Tworzenie strategii w systemie logistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31.5. Etapy obsługi klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32 Dokumentacja w procesach dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.1. Obsługa zamówienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.2. Zapytanie ofertowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.3. Oferta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.4. Zamówienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.5. Wydanie na zewnątrz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.6. Faktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.7. List przewozowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.8. Przyjęcie z zewnątrz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.9. Dokumenty rozliczeniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.10. Przesunięcie międzymagazynowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
169
170
171
173
175
178
178
179
180
182
184
185
186
189
190
192
VIII. Koszty dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
195
33 Koszty logistyczne dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
33.1. Pojęcie kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33.2. Koszty fizycznego przepływu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33.3. Koszty zapasów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33.4. Koszty procesów informacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33.5. Sposoby zmniejszania kosztów w centrum dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34 Kalkulacja kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34.1. Istota kalkulacji i jej podział . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34.2. Kalkulacja podziałowa prosta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34.3. Kalkulacja podziałowa współczynnikowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34.4. Kalkulacja doliczeniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35 Kryteria oceny efektywności systemów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35.1. Ocena systemu dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35.2. Badanie efektywności systemów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35.3. Analiza badania efektywności systemów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35.4. Ocena efektywności systemów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz pojęć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim . . . . . . . . . . . . . . . .
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis ilustracji i fotografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
196
198
199
202
203
205
205
207
208
209
212
212
214
215
215
218
221
222
224
5