poziom wiedzy na temat gazu łupkowego

AGENDA SPOTKANIA
1.
Przedstawienie założeń programu „Razem o łupkach”
2.
Prezentacja wyników lokalnej diagnozy społecznej
3.
Cel i zasady działania Lokalnego Komitetu Dialogu (LKD)
4.
Dyskusja z udziałem uczestników spotkania
POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE
GAZU ŁUPKOWEGO
W OPINII BADANYCH
DIAGNOZA LOKALNA – POWIAT BRANIEWSKI
17 PAŹDZIERNIKA, 2013
CELE DIAGNOZY SPOŁECZNEJ
ROZPOZNANIE NASTROJÓW SPOŁECZNYCH DOTYCZĄCYCH GAZU ŁUPKOWEGO
 Poziom i źródła wiedzy na temat gazu łupkowego
 Ocena skutków poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego
 Poziom akceptacji dla prowadzonych prac
IDENTYFIKACJA GRUP INTERESARIUSZY
 Mapa społeczna grup interesariuszy
IDENTYFIKACJA POSTRZEGANYCH ZAGROŻEŃ I KORZYŚCI
 określenie obaw
 Zdefiniowanie korzyści
 Zwolennicy i przeciwnicy gazu łupkowego
ZAGROŻENIE KONFLIKTEM I MAPA POTRZEB
METODOLOGIA [1]
DESK RESEARCH (analizy źródeł zastanych)
 publikacje na urzędowych stronach internetowych powiatu braniewskiego
 publikacje na stronach internetowych gmin z terenu powiatu braniewskiego
 monitoring prasy: Gazeta Wyborcza; Dziennik Elbląski, Gazeta Braniewska
 informacje na portalach: www.braniewo.wm.pl; www.portel.pl; www.elblag.twojemiasto.pl;
www.dziennikelblaski.wm.pl
 branżowe portale internetowe: lupkipolskie.pl; gazlupkowy.pl; lupki.mos.gov.pl
METODOLOGIA [2]
BADANIA SOCJOLOGICZNE w okresie 25.07. – 23.08.2013
 dyskusja grupowa z udziałem przedstawicieli władz samorządowych z terenu powiatu braniewskiego
oraz instytucji odpowiedzialnych za sprawy ochrony środowiska i geologii (Elbląg, 21.08.2013 r.)
 kilka ankiet internetowych
 10 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI)
 Z przedstawicielami władz samorządu lokalnego
 Z przedstawicielami mieszkańców z gmin położonych w sąsiedztwie terenu koncesji
 Z przedsiębiorcami
 Z przedstawicielami organizacji/izb gospodarczych
 Z przedstawicielami administracji lokalnej
 Analiza komentarzy internatów nt poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego w powiecie braniewskim
POSZUKIWANIE I WYDOBYCIE
GAZU ŁUPKOWEGO W OPINII
BADANYCH
WIEDZA NA TEMAT POSZUKIWAŃ I WYDOBYCIA GAZU ŁUPKOWEGO
Głównym źródłem mojej wiedzy na temat łupków są media, a wolałabym otrzymać
taką informację od przedstawicieli władz lokalnych mojej miejscowości. To, że ludzie
dowiadywali się o łupkach głównie z mediów nie było dobrym rozwiązaniem i
prowadziło do wielu nieporozumień. (mieszkanka powiatu sąsiadującego z terenem
poszukiwań)
 prawie wszyscy badani słyszeli informacje o poszukiwaniach gazu łupkowego w Polsce
 w zdecydowanej większości słyszeli, że na terenie ich powiatu może znajdować się gaz łupkowy
 tylko niewielu badanych twierdziło, że nie są pewni, czy tego tylu prace są prowadzone na terenie
gminy/ powiatu w którym mieszka.
 lepszą wiedzą na temat gazu łupkowego dysponują przedstawiciele samorządu i administracji lokalnej
ŹRÓDŁA WIEDZY NA TEMAT GAZU ŁUPKOWEGO
 z mediów ogólnopolskich (telewizji, prasy, radia, Internetu)
 z mediów regionalnych lub lokalnych (lokalnej telewizji, prasy, radia, lokalnych portali internetowych)
 ze spotkań z lokalnymi władzami
POZIOM WIEDZY NA TEMAT GAZU ŁUPKOWEGO




badani ocenili poziom wiedzy mieszkańców, jako generalnie „słaby” lub jedynie „średni”
część badanych krytycznie stwierdziła, że „nie wie nic” na ten temat
część badanych uznała, że wiedzą „dużo” lub „bardzo dużo”
brak wiedzy deklarowali nawet urzędnicy administracji lokalnej, ale bardzo rzadko
JAKICH INFORMACJI BRAKUJE?
 czy będzie faktycznie prowadzone wydobycie gazu (jakie są wyniki poszukiwań)?
 jak długo będzie utrwala inwestycja?
 czy będzie prowadzony wykup terenów?
 jak będą rozdzielone dochody (podatki, opłaty) między gminy na obszarze koncesji?
 jak wygląda technologia wydobycia gazu łupkowego?
 jakie przyznano koncesje?
 jak wyglądają normy bezpieczeństwa i wpływ na środowisko?
Sam gaz jest w porządku dla środowiska i dla ludzi, którzy z niego korzystają. Problem
rodzi sposób jego wydobywania. Mieszkańca bardziej od poznania metod technologicznych
wydobycia interesuje fakt kto będzie kontrolował wybór zastosowanych metod
(Krzysztof Grygo – spotkanie w Elblągu 21.08.2013)
OCENA SKUTKÓW POSZUKIWANIA I WYDOBYCIA GAZU ŁUPKOWEGO W POWIECIE
BRANIEWSKIM
 Ocena dotyczyła: życia mieszkańców i kondycji lokalnych firm; rozwoju gospodarczego powiatu i gminy
oraz sytuacji na rynku pracy; stanu środowiska naturalnego i funkcjonowania gospodarstw rolnych i
turystyki
 Według zdecydowanej większości badanych inwestycje w gaz łupkowy będzie miały korzystny wpływ na
rozwój Polski, województwa warmińsko-mazurskiego, powiatu braniewskiego i gmin
 Żaden z respondentów nie ocenił planów poszukiwania i wydobywania gazu łupkowego „zdecydowanie
negatywnie”
 Zdecydowana większość badanych zadeklarowała poparcie dla tego typu inwestycji, określając się jako
„zwolennicy poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego”
 Relatywnie niewielka część badanych deklaruje, że jest „raczej przeciwna” tej inwestycji
KORZYŚCI I SZANSE ZWIĄZANE Z GAZEM ŁUPKOWYM W POWIECIE BRANIEWSKIM
W OPINII BADANYCH












rozwój regionu/powiatu, w którym będzie wydobywany gaz łupkowy
nowe inwestycje, rozwój przemysłu
nowe miejsc pracy, spadek bezrobocia
wzrost dochodów mieszkańców (dzierżawa, rekompensaty)
wzrost dochodów samorządów lokalnych wszystkich szczebli - podatki
rozwój i polepszenie lokalnej infrastruktury, dofinansowanie inwestycji gminnych
alternatywne źródło energii,
niższe ceny gazu dla mieszkańców, obniżenie kosztów życia
samowystarczalność energetyczna Polski
promocja regionu jako terenu otwartego na inwestycje
pozyskanie i wykorzystanie nowych technologii
dopływ funduszy zewnętrznych
KORZYŚCI I SZANSE ZWIĄZANE Z GAZEM ŁUPKOWYM W POWIECIE BRANIEWSKIM
W OPINII BADANYCH – cd.
Mieszkańcy muszą poznać konkretne, wymierne korzyści, jakie może otrzymać gmina, a przez to i oni. Nie
mogą to być ogólne frazesy typu: „zyskacie miejsca pracy”, „będą wpływy do kasy gminy”. Trzeba mówić
konkretnie :ile miejsc, dla kogo, w jakiej wysokości wpływy? Składane obietnice muszą być realne.
Warto pokazać przykłady ze świata tych gmin, w których wydobywany jest gaz łupkowy i jak te gminy zmieniły
się po wydobyciu (korzyści, szkody, zmiany)
(zapis ze spotkania w Elblągu w dniu 21.08.2013)
NEGATYWNE SKUTKI, ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z INWESTYCJI W GAZ ŁUPKOWY W
POWIECIE BRANIEWSKIM
 Negatywny wpływ na środowisko, w tym:
o zanieczyszczenie / zatrucie środowiska
o nie do końca zbadany wpływ na środowisko
o zatrucie gleby i wody
o składowanie odpadów niebezpiecznych
o degradacja krajobrazu
Ludzie przejrzą na oczy dopiero jak będzie za późno ale tak to jest „Polak po szkodzie mądry”
zdewastowane środowisko naturalne, zanieczyszczone podziemne ujęcie wody dla miasta. Jedynie
kto będzie zadowolony to grabarz bo klientów będzie miał więcej niż zwykle. Co do wypowiedzi
geologów czy fizyków za pieniądze co dostali to na pewno będą mówić szczerą prawdę żeby
uspokoić opinie publiczną. (mieszkaniec, 20-09-2011)
NEGATYWNE SKUTKI, ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z INWESTYCJI W GAZ ŁUPKOWY W
POWIECIE BRANIEWSKIM – cd.
 Zagrożenie dla zasobów wodnych: obawa przed skażeniem wód gruntowych i powierzchniowych; zużycie
zasobów wody pitnej
 Zagrożenie dla terenów rolniczych (likwidacja upraw)
 Zagrożenie dla zdrowia mieszkańców (obniżenie jakości życia)
 Utrata walorów turystycznych regionu w tym:
o zmniejszenie atrakcyjności turystycznej
o odpływ turystów
o zwiększenie ruchu na drogach lokalnych i wzrost hałasu
Na terenie gminy wykonano odwiert w Rogitach, ale nadal nie przedstawiono wyników. Głosy
mieszkańców są raczej obojętne i negatywne. Niepokój budzi fakt, że w obrębie odwiertu zlokalizowane
są 4 punkty poboru wody dla gminy”
(specjalista ds. ochrony środowiska z gminy Braniewo, 21.08.2013 r.)
POZIOM POPARCIA DLA POSZUKIWAŃ I WYDOBYCIA GAZU ŁUPKOWEGO W POWIECIE
BRANIEWSKIM
(… )nie odnotowaliśmy sprzeciwu mieszkańców na żadnym etapie prac dot. gazu
łupkowego, pojedynczy incydent miał miejsce na koncesji Marathon Oil pod Nowym Miastem
Lubawskim, gdzie wywieszono flagi z protestem przeciwko wydobyciu gazu. W regionie posiadamy
dopiero 4 odwierty dlatego tez do tej pory nie odnotowaliśmy poważniejszych problemów ze
społecznościami lokalnymi. (Piotr Pasternak)
 Zdecydowana większość badanych zadeklarowała poparcie dla tego typu inwestycji, określając się jako
„zwolennicy poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego”
 Relatywnie niewielka część badanych stwierdziła, że jest „raczej przeciwna” tej inwestycji
 Wśród zwolenników gazu łupkowego wymieniono: przedsiębiorcy (nowy rynek zleceń); samorząd (wpływy
do budżetu); bezrobotni (szansa na zatrudnienie); młodzież (miejsca pracy); „klasa średnia” (szanse na
rozwój biznesowy)
 Do przeciwników zaliczono: mieszkańcy z terenów sąsiadujących z inwestycją (uciążliwości); emeryci
(brak spokoju); ekolodzy (negatywny wpływ na środowisko); rolnicy (pominięci w korzyściach)
OCZEKIWANIA WOBEC WŁADZ SAMORZĄDOWYCH W PRZYPADKU INWESTYCJI W GAZ
ŁUPKOWY W POWIECIE BRANIEWSKIM
MIESZKAŃCY OCZEKUJĄ
 współpracy z inwestorami (firmami inwestującymi w gaz łupkowy)
 dużej dbałości o bezpieczeństwo mieszkańców i ich zabezpieczenie przed ewentualnymi potencjalnymi
zagrożenia mogącymi być efektem eksploatacji gazu łupkowego,
 prowadzenia dialogu z udziałem społeczności lokalnej,
 dbałości o interesy mieszkańców / społeczności lokalnej
 podania rzetelnej i kompleksowej informacji dla mieszkańców od specjalistów i ludzi mających
doświadczenie w wydobywaniu gazu łupkowego:
OCZEKIWANIE WOBEC KONCESJONARIUSZY PLANUJĄCYCH INWESTYCJE
W POWIECIE BRANIEWSKIM














stworzenia nowych miejsc pracy
podawania prawdziwych informacji o skutkach dla środowiska
ujawnienia szczegółów planów inwestycji,
rzetelnej informacji o wydobyciu, o podejmowanych działaniach - uczciwego przepływu informacji,
słuchania głosu mieszkańców,
woli współpracy
współpracy z samorządami gmin, miejscowości i wsi,
zapewnienia, że dotychczasowy standard życia nie ulegnie pogorszeniu i działania w tym kierunku,
prowadzenia inwestycji dodatkowych (inwestycji towarzyszących)ułatwiających życie mieszkańcom,
współudziału w finansowaniu społecznego życia miejscowości,
wsparcie młodych ludzi w realizacji ich celów,
zaangażowania w życie mieszkańców
przestrzegania praw społeczności lokalnej
przestrzegania przepisów które wiążą się z wydobyciem
ZAGROŻENIE
KONFLIKTEM
I MAPA INTERESARIUSZY
DEFNICJA KONFLIKTU
 Pewien układ wrogich interakcji rozumianych jako wzajemne oddziaływanie na siebie jednostek
społecznych: osób, grup, klas, instytucji itd.
KONFLIKT POWSTAJE GDY:
 dwie strony, które są od siebie zależne
 dostrzegają niemożliwe do pogodzenia różnice - interesów, potrzeb, wartości
 żadna ze stron nie może osiągnąć celów bez udziału lub zgody drugiej strony
 strony blokują realizację swoich dążeń, etc.
Wzajemne relacje, a co za tym idzie opinie i stanowiska interesariuszy nie wkroczyły jeszcze w fazę
polaryzacji. Z tego też względu uprawniony jest wniosek, że na tym etapie istnieją jeszcze duże
możliwości i szanse w miarę bezkonfliktowej współpracy pomiędzy grupami interesariuszy.
KOŁO KONFLIKTU Christophera W. Moore’a
KONFLIKT INTERESÓW
jedna stron pragnie zaspokoić interesy kosztem drugiej strony (materialne, proceduralne, psychologiczne)

zagrożenie konfliktem interesów (mieszkańcy vs inwestorzy) jest uświadamiane przez badanych

obawy dotyczą kwestii odszkodowań i potencjalnych rekompensat ze strony firm wydobywczych

przedsiębiorcy z branży turystycznej i usług dostrzegają potencjalne zagrożenie w postaci uciążliwości
inwestycji w postaci hałasu, zatrucia środowiska i zniszczenia krajobrazu

mieszkańcy wsi obawiają się naruszenia prawa własności i zbyt małej wysokości rekompensat
KONFLIKT STRUKTURLANY
Konflikt związany z różnym dostępem do zasobów, odmiennością ról, nierównym rozkładem sił

Jednym z niedocenianych, ale dostrzeganych przez samorządy lokalne jest podejście władz centralnych do
samorządów – obciążanie ich zadaniami bez jednoczesnego wsparcia logistycznego, a zwłaszcza
finansowego. Poszukiwanie i wydobycie gazu łupkowego wymaga więc większego wsparcia ze strony tych
pierwszych. Samorządy w tej sprawie nie powinny być pozostawione samym sobie
MARSZAŁKOWIE W SPRAWIE GAZU ŁUPKOWEGO
Zarząd Związku Województw stoi na stanowisku, ze każde województwo, na terenie którego zostały wydane
koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów, powinno mieć obowiązek sporządzenia
„Studium potencjalnych obszarów górniczych na terenie regionu uwzgledniające ich wpływ na kwestie
społeczne, środowiskowe i gospodarcze” tak, aby określić miejsca występowania prawnych form ochrony
przyrody, siedlisk ludzkich, gęstość zabudowy, lokalnej infrastruktury, ładu przestrzennego itp. Studium takie
pozwoli określić potencjał wydobywczy danego regionu z uwzględnieniem jego wpływu na jakość życia
mieszkańców, środowisko naturalne oraz gospodarkę.
www.portel.pl (2012-06-03 00:00:00); www.portel.pl/artykul.php3?i=57977
KONFLIKT WARTOŚCI (kiedy problemem jest różnica poglądów, odmienne systemy wartości)

Ze względu na stosunkowo wysokie bezrobocie w całym powiecie (blisko 28% w roku 2012) i brak dużych
zakładów przemysłowych większość mieszkańców upatruje w wydobyciu gazu łupkowego szanse
rozwojowe.

Z drugiej strony, walory ekologiczne i krajobrazowe i duży udział rolnictwa w gospodarce powiatu sprawia,
że mieszkańcy obawiają się różnego typu (wykazanych w raporcie) zagrożeń.

Należy więc założyć, że tradycyjne wartości i dotychczasowy styl życia mogą stać w konflikcie z
zakładanymi korzyściami – przede wszystkim ekonomicznymi.
KONFLIKT DANYCH (nierówny dostęp do danych, manipulowanie i ograniczanie źródeł informacji)

W świetle wyników przeprowadzonych badań, generalnie dominuje przychylny stosunek do poszukiwań i
ewentualnego wydobycia gazu łupkowego w regionie, jednakże stosunek i postawy mieszkańców do
problemu gazu są tak naprawdę w fazie kształtowania się. Analiza danych zastanych i wyniki badań
jednoznacznie pokazuje, że najbardziej potrzebna jest kompetentna i rzetelna informacja. Ta zaś pozostaje
w konflikcie ze stereotypami, mitami i plotkami.
A gdy nie ma wiedzy to postawy kształtują się w następujący sposób: plotka – mit – fakty – polityka –
administracja
(z zapisu spotkania w Elblągu w dniu 21.08.2013)
KONFLIKT RELACJI (kiedy problemem jest druga strona - negatywne nastawienie do drugiej strony)

Pewnego rodzaju zagrożeniem jest sytuacja, w której jak wynika z naszej diagnozy – brak jest
zinstytucjonalizowanych (i zagwarantowanych prawnie) procedur udziału społeczności lokalnych w
decyzjach dotyczących inwestycji związanych z gazem łupkowym.

Deklarowany przez władze regionalne potencjał korzyści ekonomicznych i społecznych nie zrekompensuje
braku realnego wpływu mieszkańców na sprawy związane z przebiegiem spodziewanych inwestycji.

Uruchomienie zinstytucjonalizowanych form dialogu społecznego oraz szeroka kampania informacyjna
pozwoli ograniczyć zagrożenie tego rodzaju konfliktem.
GRUPY INTERESARIUSZY NA TERENIE POWIATU BRANIEWSKIEGO

Samorząd gminy

Mieszkańcy w pobliżu potencjalnych odwiertów

Mieszkańcy innych wsi w gminie

Właściciele gospodarstw agroturystycznych

Rolnicy mieszkający przy odwiercie

Firmy – koncesjonariusze

Regionalne organizacje społeczne

Starostwo Powiatowe

Województwo warmińsko - mazurskie

Rząd RP
FUNDACJA ROZWIĄZAŃ
EKO ENERGETYCZNYCH
ul. Dyrekcyjna 7, 80-852 Gdańsk
tel.: 58 305 23 25, fax: 58 741 53 73
[email protected]