Wpływ zarobkowych migracji zagranicznych
Transkrypt
Wpływ zarobkowych migracji zagranicznych
Wpływ zarobkowych migracji zagranicznych na więzi rodzinne. Raport z badań przeprowadzonych przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Opolu w 2003 roku. Charakterystyka badanej grupy. Zaprezentowane niżej badania zostały przeprowadzone we współpracy z Ośrodkami Pomocy Społecznej w marcu 2003 roku na grupie 290 rodzin. Do udziału w badaniach wytypowano te gminy z terenu województwa opolskiego, w których znaczący odsetek mieszkańców stanowią osoby migrujące zarobkowo poza granice Polski. Gminy te, leżące w centralno - wchodniej części regionu, w większości są zamieszkałe przez ludność pochodzenia miejscowego: Bierawa, Cisek, Gogolin, Jemielnica, Kolonowskie, Komprachcice, Krapkowice, Lasowice Wielkie, Leśnica, Łubniany, Murów, Ozimek, Polska Cerekiew, Popielów, Reńska Wieś, Tarnów Opolski, Turawa, Ujazd, Zawadzkie, Zdzieszowice, Zębowice. Metodologia przeprowadzonych badań nakazywała skonstruowanie dwóch kwestionariuszy ankiet – jeden skierowany został do osób, które pozostają w Polsce (współmałżonków, tych którzy wyjeżdżają do pracy za granicę), drugi natomiast do osób migrujących zarobkowo poza granice naszego kraju. Warunkiem uczestnictwa w badaniach - poza pracą za granicą - było posiadanie rodziny (współmałżonka, dzieci). Wynikało to z celu badań, którym było przeanalizowanie wpływu, jaki zarobkowe migracje zagraniczne wywierają na więzi rodzinne, na wzajemne stosunki między małżonkami oraz na wychowanie dzieci. Analiza pytań zawartych w metryczce wykazała, że 85 % wyjeżdżających do pracy za granicę stanowią mężczyźni, 15 % - kobiety. Podwójne obywatelstwo (zarówno polskie jak i niemieckie) posiadało 84 % respondentów pracujących za granicą, pozostałe 16 % to osoby nie posiadające tego typu uprawnień. Zdecydowana większość respondentów (95 %) pracowała za granicą legalnie - osoby posiadające „niemiecki paszport” mają możliwość podjęcia legalnej pracy w Niemczech i innych krajach Unii Europejskiej, reszta przyznała się do pracy wykonywanej bez zezwolenia, „na czarno”. Blisko trzy czwarte respondentów (74 %) pracowało w Niemczech, 21 % w Holandii, znikoma ilość w Czechach, Austrii, Luksemburgu, Kanadzie (w sumie 5%). Wśród osób migrujących zarobkowo 43 % pracowało za granicą powyżej 3 lat, jedna trzecia krócej niż 1 rok, co czwarty ankietowany od 1 do 3 lat. Ponad dwie trzecie ankietowanych (68 %) stanowiły osoby pomiędzy 21-40 rokiem życia. Co czwarty ankietowany (24 %) był w wieku 41-50 lat, 6 % miało więcej niż 50 lat, zaledwie 2 % ankietowanych nie miało ukończonych 20 lat. Ponad trzy czwarte respondentów (77 %) to mieszkańcy wsi, 21 % mieszkało w mieście liczącym do 50 tys. mieszkańców a 1 % w mieście liczącym powyżej 50 tys. mieszkańców. Wynikało to z charakteru gmin biorących udział w badaniach – 62 % należało do gmin typowo wiejskich, pozostałe 38 % to gminy miejsko-wiejskie. Struktura rodzin. Blisko połowa respondentów (49 %) posiadała dwoje dzieci. Tyle samo osób miało jedno lub troje dzieci (po 19 %), 7 % posiadało czworo dzieci, pozostali ankietowani (6 %) mieli więcej niż czworo dzieci. Wykształcenie osób emigrujących - wykonywane zawody. Osoby migrujące posiadały najczęściej wykształcenie zasadnicze-zawodowe (59 %), następnie średnie (27 %), 8 % legitymowało się wykształceniem wyższym, 6 % posiadało wykształcenie podstawowe. Wśród ankietowanych wyjeżdżających do pracy za granicę najwięcej było osób, których wyuczonym zawodem był pracownik budowlany (26 %), następnie elektryk, elektronik (14 %), mechanik samochodowy (12 %), stolarz (8 %), ślusarz (7 %), rolnik, ogrodnik (4 %), nauczyciel (4 %). Wśród pozostałych 25 % respondentów występowała duża różnorodność zawodów, byli to m.in. ekonomiści, spawacze, hydraulicy, tokarze, pielęgniarki, krawcowe. Ponad połowa ankietowanych (56 %) pracowała za granicą wykonując prace budowlane. Co dziesiąty respondent pracował w rolnictwie, 7 % respondentów pracowało jako pomoc domowa, 6 % wykonywało prace stolarskie, 4 % było mechanikami samochodowymi. Do innych wykonywanych rzadziej zajęć należały m.in. prace w zawodach: kucharz, kierowca, spawacz, rzeźnik. Wykres 1. Odpowiedź na pytanie: w jakim zawodzie pracuje Pan(i) za granicą? stolarz pomoc domowa 17% 6% 7% pracwnik budowlany 4% 10% rolnik/ogrodnik 56% mechanik samochodowy inne W zawodzie wyuczonym pracowało za granicą 40 % badanych, pozostałe 60 % wykonywało zawód niezgodny z profilem swojego wykształcenia. Jedna trzecia badanych posiadała za granicą stałą pracę, natomiast dla większości (77 %) praca za granicą ma charakter czasowy, na czas określony. Zdecydowana większość ankietowanych (88 %) pracuje tylko za granicą, jedynie 22 % posiada oprócz tego pracę w Polsce. Ponad połowa ogółu ankietowanych (59 %) stwierdziła, że zarobki 2 uzyskiwane z pracy wykonywanej za granicą są głównym źródłem utrzymania rodziny. Pozostali respondenci (41 %) nie podzielili tej opinii. Plany zawodowe. Osoby migrujące najczęściej nie były zdecydowane kiedy powrócą na stałe do Polski (dotyczy to 41 % badanych). Co piąty ankietowany powróciłby gdyby miał możliwość uzyskania pracy w kraju. Ok. 16 % zamierza wrócić do Polski w ciągu najbliższych kilku miesięcy, 14 % na przestrzeni najbliższych kilku lat, 6 % planuje pracować za granicą do czasu osiągnięcia wieku uprawniającego do otrzymywania świadczeń emerytalnych. Wykres 2. Odpowiedź na pytanie: kiedy zamierza Pan(i) powrócić na stałe do kraju? nie wiem 6% 14% po uzyskaniu prcy w kraju 43% w ciągu najbliższych kilku miecięcy 16% w ciągu najbliższych kilku lat po osiągnięciu wieku emerytalnego 21% Kontakty z rodziną w Polsce. Osoby pracujące za granicą stosunkowo rzadko przyjeżdżają do domu. Najczęściej przyjazdy mają miejsce raz w miesiącu (dotyczy to 30 % ankietowanych) lub raz na dwa miesiące (23 %). Blisko co piąty ankietowany (19 %) przyjeżdża do Polski co dwa tygodnie, 13 % co trzy tygodnie. Najmniej respondentów (9 %) przyjeżdża do domu raz w tygodniu. Pozostali ankietowani (6 %) udzielili innej niż zaproponowane w kafeterii odpowiedzi, a mianowicie takiej, że pracują za granicą dwa razy do roku nieprzerwanie przez ok.2-3 miesiące i wracają do Polski po ukończeniu pracy. Wykres 3. Odpowiedź na pytanie: kiedy przyjeżdża Pan(i) do domu? 9 5 30 raz w miesiącu raz na dwa miesiące co dwa tygodnie 19 raz w tygodniu inna odpowiedź 23 3 Na rzadkie przyjazdy do domu wpływa duża odległość pomiędzy miejscem zamieszkania a miejscem pracy. Ponad połowa ankietowanych (54 %) pracuje ok.1000 km od domu, jedna trzecia ponad 1000 km, 12 % badanych ma pracę oddaloną od miejsca zamieszkania o ok. 500 km. Powody poszukiwania pracy za granicą. Ponad połowa respondentów (52 %) przyznała, że powodem pracy za granicą jest brak pracy w kraju. Ok. jedna trzecia ankietowanych (34 %) jako przyczynę takiego stanu rzeczy wymieniła możliwość uzyskania za granicą wyższych dochodów, 14 % ankietowanych zaakcentowało to, iż dzięki temu ich rodzinę stać jest na zaspokojenie wszystkich potrzeb. Potwierdza to, że głównie przyczyny społecznoekonomiczne wpływają na taką decyzję. Nikt bowiem nie zaznaczył pozostałych możliwości („lepsza organizacja pracy”, „odpowiadają mi dłuższe nieobecności poza domem”). Wykres 4. Odpowiedź na pytanie: z jakiego powodu pracuje Pan(i) za granicą? brak pracy w kraju 14% 52% 34% możliwość uzyskania wyższych dochodów zaspokojenie wszystkich potrzeb Za czynnikiem ekonomicznym przemawia również fakt, że 42 % badanych udzieliło odpowiedzi, że gdyby mieli możliwość stałej pracy w kraju, choćby nawet za niższe wynagrodzenie, to woleliby wrócić i pracować w Polsce. Ok. 30 % respondentów stwierdziło natomiast, że nie pracowaliby w Polsce za niższą pensję. Co czwarty ankietowany nie był zdecydowany jaką w takiej sytuacji podjąłby decyzję. Jedynie 3 % stwierdziło, że nie pracowaliby w Polsce nawet za takie samo wynagrodzenie jak za granicą. 4 Wykres 5. Odpowiedź na pytanie: czy gdyby miał(a) Pan(i) możliwość stałej pracy w Polsce, ale za niższe wynagrodzenie to czy wrócił(a)by Pan(i) i pracował(a) w kraju? 25% 42% tak nie nie wiem 33% Zarobki uzyskiwane z pracy za granicą w przypadku 60 % ankietowanych zaspakajały wszystkie potrzeby respondenta i jego rodziny. Ok. 22 % osób stwierdziło, że pozwalają one na gromadzenie oszczędności. Co dziesiąty badany udzielił odpowiedzi, że nie zaspokajają one podstawowych potrzeb rodziny. Ok. 7 % respondentów stwierdziło, że zaspokajają one większość potrzeb, ale nie na wszystko rodzina może sobie pozwolić. Ponad trzy czwarte ankietowanych (78 %) uważa, że warunki w jakich mieszkają poprawiły się odkąd pracują za granicą. Zaledwie 3 % badanych było odmiennego zdania. Co piąty ankietowany nie miał wyrobionego w tej sprawie zdania. Wpływ emigracji zarobkowej na różne aspekty życia rodzinnego. Ankieta oprócz pytań odnoszących się do pracy respondenta za granicą, zawierała również pytania dotyczące sytuacji rodzinnej badanych. Oddzielnie wypowiedziały się w tej kwestii osoby migrujące zarobkowo jak również ich współmałżonkowie pozostający w Polsce. Życie towarzyskie i rozrywki. Respondenci zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na pytania na temat swojego życia towarzyskiego, tzn. kiedy ostatnio byli wraz ze współmałżonkiem z wizytą u znajomych, w kinie, w kawiarni, w restauracji, na dancingu, na wczasach. Obie grupy respondentów w zbliżony sposób wypowiedziały się w tej sprawie. Życie towarzyskie ankietowanych opiera się głównie na wizytach u znajomych. Znacznie rzadziej ankietowani korzystali z pozostałych wymienionych form rozrywek. Blisko połowa ankietowanych nigdy nie była lub też nie pamięta kiedy ostatnio była w kinie, na dancingu, na wczasach. Natomiast ok. jedna trzecia respondentów nigdy nie była bądź też nie przypomina sobie kiedy ostatnio spędzała czas w kawiarni lub restauracji. Poniższa tabela przedstawia uzyskane odpowiedzi. 5 Po raz ostatni raz Osoby migrujące w /%/ Pozostający współmałżonkowie w /%/ znajomi kino kawiarnia restauracja dancing wczasy znajomi kino kawiarnia restauracja dancing wczasy kilka dni temu 38 3 4 4 3 1 32 0,5 2 2 4 0 kilka tygodni temu 37 9 18 12 6 1 42 5 13 13 6 0 kilka miesięcy temu 18 10 24 29 10 4 18 14 20 19 8 6 rok temu 1 13 9 15 14 24 1 11 9 11 15 19 kilka lat temu 0 21 9 12 19 26 3 30 16 19 18 27 nie pamiętam 6 37 27 21 28 19 3 25 23 18 23 11 Nigdy 0 6 9 7 20 25 0 15 16 17 26 36 Ponad połowa ankietowanych na pytanie czy uważają swoje życie towarzyskie za udane udzieliła odpowiedzi przeczącej lub też nie była w tej sprawie zdecydowana. Dotyczy to odpowiednio 51 % osób migrujących i 60 % osób pozostających w Polsce. Pozostali ankietowani z obu grup uznali prowadzone przez siebie życie towarzyskie za satysfakcjonujące. Sposób spędzania wolnego czasu podczas pobytu w Polsce. Ankietowani mając możliwość wyboru kilku propozycji zajęć podczas, których relaksują się przyznali, że najczęściej oglądają telewizję (65 %), następnie czytają prasę i książki (17 %), wybierają się na zakupy (6 %), 5 % robi sobie w tym celu drinka. Pozostałe 6 % wskazało na inne niż te wymienione w kafeterii możliwości (np. zabawy z dziećmi, zajmowanie się domem, ogrodem). Ponad jedna trzecia ankietowanych (35 %) wskazała na więcej niż jedną czynność, która w wolnych chwilach pozwala im się odprężyć – dla 62 % osób z tej grupy oprócz oglądania TV było to czytanie prasy, książek, dla 20 % wybranie się na zakupy, dla 14 % zrobienie sobie drinka, dla pozostałych 4 % coś innego (np. praca w ogrodzie). Relacje w rodzinie. Połowa spośród ogółu respondentów oceniła, że wyjazdy do pracy za granicę nic nie zmieniły we wzajemnych rodzinnych kontaktach. Jednak niewiele mniej, bo ok. 43 % respondentów wyraziło negatywną opinię na temat wpływu migracji zarobkowych na rodzinne relacje. Co czwarta osoba migrująca stwierdziła, że wzajemne kontakty pogorszyły się, nastąpiło oddalenie się małżonków od siebie, nie rozumieją się tak dobrze jak kiedyś, że dla rodziny ważniejsze są przywożone pieniądze i prezenty niż możliwość spotkania się. W jeszcze większym zakresie potwierdzili te opinie współmałżonkowie pozostający w Polsce, bowiem blisko jedna trzecia spośród nich (31 %) dostrzega ww. niepokojące zjawiska. Ok. 17 % emigrantów i 13 % współmałżonków osób migrujących dostrzega problem zmniejszenia wpływu, jaki osoby pracujące za granicą mają na wychowanie dzieci. Natomiast ok. 7 % ankietowanych wyraziło przekonanie, że dzięki wyjazdom wzajemne kontakty uległy poprawie. 6 Wykres 6. Odpowiedź na pytanie: jaki wpływ na kontakty z rodziną wywierają wyjazdy do pracy za granicę? 50 40 30 20 10 0 Osoby migrujące nic się nie z mieniło wz aj emne oddaliliśmy nie kontakty się od roz umiemy pogorsz yły siebie się tak się dobrz e j ak kiedyś brak wpływu waż niej sz e na są wychowanie prz ywoż one dz ieci pieniądz e i stosunki międz y nami uległy poprawie Małżonkowie osób migrujących prz enty Ok. 26 % badanych stwierdziło, że namawia współmałżonków do wyjazdów. Jednak zdecydowana większość (66 %) to osoby, które nie chcą, aby współmałżonkowie wyjeżdżali. Natomiast 7 % wyraziło opinię, że jest im to obojętne. Jedna trzecia spośród ogółu ankietowanych odparła, że współmałżonek pracujący za granicą spędza wszystkie uroczystości świąteczne i rodzinne wspólnie z rodziną. W zdecydowanej większości gospodarstw domowych (66 %) pracujący poza granicami kraju małżonek ze względu na rzadkie przyjazdy do domu nie może uczestniczyć we wszystkich tego typu uroczystościach. Według połowy respondentów z grupy osób pozostających w kraju współmałżonek dobrze wypełnia swoje funkcje rodzicielskie. Ok. 14 % ocenia je natomiast w sposób negatywny, 36 % nie potrafiło ustosunkować się w tej kwestii. Nieco bardziej samokrytycznie oceniły siebie osoby migrujące. Mniej niż połowa spośród nich (45 %) pozytywnie odniosła się do sposobu, w jaki realizują swoje funkcje rodzicielskie, 16 % oceniło go krytycznie, 39 % trudno było w tej sprawie wyrazić jednoznaczną opinię. Podejmowanie ważnych decyzji w rodzinie. Połowa spośród ogółu respondentów przyznała, że w ich rodzinie decyzje podejmowane są wspólnie – przez oboje współmałżonków. Natomiast 45 % ankietowanych pracujących za granicą przyznało, że w związku z tym, że często nie ma ich w domu decyzje najczęściej musi podejmować samodzielnie współmałżonek. Wśród współmałżonków osób migrujących potwierdziło to 38 % badanych. Ok. 11 % respondentów pozostających w kraju przyznało, że rodzinne decyzje zawsze podejmują zupełnie samodzielnie, z opinią tą zgodziło się blisko połowę mniej osób migrujących (6 %). 7 Postawy wobec możliwości emigracji całej rodziny. Ponad jedna trzecia (34%) ankietowanych migrujących zarobkowo chciałaby wraz z rodziną zamieszkać za granicą. Spośród osób pozostających w kraju zdecydowałoby się na to 23% respondentów. Blisko połowa z tej grupy ankietowanych (45 %) była natomiast przeciwna takiemu rozwiązaniu, 32 % nie miało wyrobionego zdania. Z grupy osób migrujących ustosunkowanych negatywnie było 30% a 36% było niezdecydowanych. Co czwarty respondent przyznał, że prosił współmałżonka, aby zaprzestał wyjazdów do pracy za granicę. Natomiast pozostali respondenci z tej grupy (75 %) stwierdzili, że tego nie robili. Spośród osób migrujących ponad jedna trzecia (34 %) potwierdziła, że byli proszeni przez współmałżonka, aby zrezygnowali z pracy za granicą. W przypadku pozostałych ankietowanych z tej grupy (66 %) nie miało to miejsca. Jednocześnie 37 % osób migrujących zarobkowo odpowiedziało, że gdyby rodzinie bardzo na tym zależało, wówczas zrezygnowaliby z wyjazdów. Nieco mniej osób (33 %) namawiałoby rodzinę do zmiany zdania. Blisko co piąty ankietowany (19 %) pracowałby za granicą pomimo sprzeciwów ze strony rodziny. Zaledwie 6 % natychmiast zrezygnowałoby z wyjazdów. Niemalże identycznych odpowiedzi w tej sprawie udzieliły osoby pozostające w Polsce. Wykres 7. Odpowiedź na pytanie: co by Pan(i) zrobił(a) gdyby rodzina prosiła, aby zaprzestał(a) Pan(i) wyjazdów do pracy za granicę? gdyby rodzinie bardzo na tym zależało, wówczas zrezygnował(a)bym z wyjadów 19% 6% 37% 33% namawiał(a)bym rodzinę do zmiany zdania pracował(a)bym pomimo sprzeciwów ze strony rodziny natychmiast zrezygnował(a)bym z wyjazdó 8 Emocje związane z długotrwałą rozłąką. Ankietowani migrujący zarobkowo częściej niż współmałżonkowie osób migrujących potwierdzali to, że współmałżonek mówi im, że w związku z ich częstymi i długimi nieobecnościami w domu: Możliwości: brakuje im jej/jego i czują się samotnie trudno jest im samym wychowywać dzieci ciężko jest im samym zajmować się domem Osoby migrujące w /%/ Tak Nie Pozostający współmałżonkowie w /%/ Tak Nie 85 15 73 27 72 28 63 37 63 37 56 44 Kontakty rodzinne. Ok. 29 % respondentów pozostających w Polsce dostrzega, ze dzieci czują większy respekt w stosunku do nich niż do często nieobecnego współmałżonka, 38 % jest przeciwnego zdania, jedna trzecia nie ma w tej kwestii wyrobionego zdania. Jednocześnie blisko połowa (48 %) twierdzi, że mają lepszy kontakt z dziećmi niż migrujący współmałżonek. Co piąty ankietowany (21 %) wyraził odmienną opinię. Ok. 31 % nie ustosunkowało się w tej kwestii. Spośród osób migrujących więcej zauważa to, ze dzieci czują większy respekt do pozostającego w domu współmałżonka niż do nich. Stanowią oni bowiem 37 % ogółu respondentów z tej grupy. Nieco mniej osób ma odmienne zdanie (34 %) a pozostałym (29 %) trudno jest tę sprawę jednoznacznie ocenić. Połowa z grona osób migrujących uważa, że współmałżonek ma lepszy kontakt z dziećmi. Co czwarty ankietowany wyraził przekonanie, że to jednak on potrafi lepiej porozumieć się ze swoimi dziećmi. Tyle samo respondentów (25 %) nie wypowiedziało się konkretnie w tej sprawie. Współmałżonkowie osób migrujących na pytanie: „Co zmienił(a)by Pan(i) w kontaktach żony/męża z rodziną?” udzielili następujących odpowiedzi: - wolał(a)bym, aby widywał się częściej z rodziną – 35 %, chciał(a)bym, aby miał(a) większy wpływ na wychowanie dzieci – 20 %, chciał(a)bym, aby więcej pomagał mi w wykonywaniu codziennych obowiązków – 12 %, nie wiem – 14 %, nic bym nie zmieniał(a) – 19 %. Osoby migrujące odpowiadając na pytanie: „Co zmienił(a)by Pan(i) w swoich kontaktach z rodziną?” znacznie częściej wskazywały na odpowiedź, ze chcieliby częściej widywać się z rodziną (53 %). Co dziesiąty respondent wolałby mieć większy wpływ na wychowanie dzieci, 13 % chciałoby więcej pomagać współmałżonkowi w codziennych obowiązkach. Ok. 9 % nie potrafiło określić jakie zmiany chcieliby wprowadzić. 9 Natomiast 14 % nie sądzi aby istniała potrzeba zmieniania czegokolwiek w kontaktach z rodziną. Większość ankietowanych pozostających w Polsce (66 %) stwierdziła, że wyjazdy współmałżonka do pracy za granicę nie są powodem kłótni małżeńskich. Z pozostałych 34 % respondentów, ok. 14 % przyznało, że praca za granicą i związane z nią częste nieobecności współmałżonka w domu powodują małżeńskie kłótnie, 20 % respondentów nie wyraziło w tej sprawie jednoznacznej opinii. Zbliżone odpowiedzi uzyskano od osób migrujących. Poniższa tabela przedstawia odpowiedzi respondentów na pytanie: „Czy dłuższe nieobecności w domu związane z wyjazdami do pracy za granicę mogą być powodem zdrad małżeńskich?”. Tak 22 Osoby migrujące w /%/ Nie Trudno powiedzieć 44 34 Pozostający współmałżonkowie w /%/ Tak Nie Trudno powiedzieć 21 54 25 Wyrażając swój stosunek do pracy współmałżonka za granicą ankietowani najczęściej udzielali odpowiedzi, że przyzwyczaili się już do tego (40 %). Nieco mniej ankietowanych (37 %) przyznało, że trudno jest się im z tym pogodzić i chcieliby aby współmałżonek pracował w Polsce i mieszkał z rodziną. Ok. 13 % coraz dotkliwiej odczuwa niedogodności związane z taką sytuacją. Najmniej ankietowanych (8 %) stwierdziło, że odpowiada im obecna sytuacja. Natomiast pogląd na tę sprawę osób migrujących przedstawia się następująco: - współmałżonek przyzwyczaił się do obecnej sytuacji – 45 %, trudno jest się jemu z tym pogodzić i chciałby abym pracował w Polsce i mieszkał z rodziną – 32 %, współmałżonek znosi to coraz gorzej – 21 %, aprobuje istniejący stan rzeczy – 1 %. Skutki emocjonalne długotrwałej rozłąki. Wyjazdy współmałżonka za granicę są powodem nadmiernej nerwowości blisko u połowy ankietowanych (44 %), ok. 15 % przyznało, że cierpiało z tego względu na depresję a 7 % brało pod uwagę nawet rozstanie ze współmałżonkiem. Co piąty ankietowany z tej grupy (21 %) w obliczu problemów rodzinnych skłonny byłby skorzystać z porad psychoterapeuty, ok. 45 % nie zastanawiało się nad tym i nie miało wyrobionego zdania. Zdecydowanie przeciwna takiemu rozwiązaniu (pójściu do psychoterapeuty) była jedna trzecia ankietowanych (34 %). Natomiast do wzmożonej nerwowości, z powodu częstych i długich nieobecności w domu, przyznała się więcej niż połowa (55 %) osób migrujących, 15 % miało wręcz stany depresyjne a 7 % myślało, właśnie z tego względu, o rozwodzie ze współmałżonkiem. Ok. 18 % osób pracujących za granicą skorzystałoby z pomocy psychoterapeuty przy rozwiązywaniu rodzinnych problemów, 40 % nie zastanawiało się nad tym, 42 % nie zrobiłoby tego. 10 Stosunek do używek. W ankiecie znalazło się również kilka pytań odnośnie stosunku respondentów do stosowania używek takich jak: papierosy, alkohol, narkotyki. Poniższe tabele przedstawiają uzyskane dane. Jaki jest Pana(i) stosunek do stosowania następujących używek? Używki Papierosy Alkohol Narkotyki Obojętny 30 38 19 Osoby migrujące w /%/ Pozytywny Negatywny 30 40 16 46 0 81 Pozostający współmałżonkowie w /%/ Obojętny Pozytywny Negatywny 30 15 55 27 6 67 7 0,5 92,5 Zwraca uwagę fakt, że osoby migrujące (wśród, których 85 % stanowią mężczyźni) częściej wyrażały pozytywny stosunek do stosowania takich używek jak papierosy i alkohol (odpowiednio 30 % i 16 %). Podczas gdy spośród osób pozostających w Polsce (85 % stanowią kobiety) pozytywny stosunek do palenia papierosów wyraziło 15 % respondentów, natomiast do picia alkoholu 6 %. Prawie nikt nie ustosunkował się pozytywnie do używania narkotyków – jedynie 0,5 % respondentów z grupy osób pozostających w kraju. Znacząca różnica procentowa wystąpiła w wyrażeniu negatywnego zdania na temat stosowania ww. używek. Osoby migrujące znacznie rzadziej negatywnie wypowiadały się odnośnie stosowania papierosów, alkoholu oraz narkotyków. Czy uważa Pan(i), że używki mogą przynieść ulgę w trudnych momentach życia? Używki Papierosy Alkohol Narkotyki Tak 49 30 0 Osoby migrujące w /%/ Nie Nie wiem 42 9 52 18 81 19 Pozostający współmałżonkowie w /%/ Tak Nie Nie wiem 34 52 14 20 63 17 1 84 15 Czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) usprawiedliwić stosowanie używek w trudnej sytuacji życiowej? Używki Papierosy Alkohol Narkotyki Tak 48 30 2 Osoby migrujące w /%/ Nie Nie wiem 41 11 57 13 84 14 Pozostający współmałżonkowie w /%/ Tak Nie Nie wiem 36 50 14 16 70 14 3 84 13 Również na te pytania osoby migrujące częściej udzielały pozytywnych odpowiedzi w porównaniu z osobami pozostającymi w kraju. Blisko jedna trzecia (29 %) osób migrujących zarobkowo przyznała, że zdarzyło się im „topić smutki” w alkoholu, 5 % przyznało, że zażywało narkotyki. Wśród współmałżonków osób migrujących do picia alkoholu w trudnych momentach życiowych przyznało się 12 % respondentów a do stosowania narkotyków 1 %. 11 Sposoby utrzymania dobrych relacji w rodzinie (wg. respondentów) Sposobem na utrzymanie dobrych relacji w rodzinie według 48% ankietowanych pozostających w Polsce jest pełne uczestnictwo w życiu rodziny, 41% odpowiedzi wskazywało na jak najczęstsze przebywanie z sobą, 39 % na wspólne podejmowanie decyzji, 17 % na dzielenie się po równo obowiązkami domowymi, 10% na zapewnienie rodzinie wysokiego poziomu życia, 3 % na dłuższe nieobecności poza domem, 4 % na unikanie rozmów o problemach. Spośród osób migrujących najwięcej wskazań (58 %) odnosiło się do pełnego uczestnictwa w życiu rodziny, 34% - jak najczęstsze przebywanie z sobą, 40 % - wspólne podejmowanie decyzji, 12 % dzielenie się na równi obowiązkami domowymi, 20 % - zapewnienie rodzinie wysokiego poziomu życia, 2 % - unikanie rozmów o problemach, żaden respondent z tej grupy nie wskazał na dłuższe nieobecności poza domem. Blisko trzy czwarte (73 %) respondentów pozostających w kraju opowiedziało się za partnerskim modelem życia – z równym podziałem obowiązków. Pozostałym osobom (27 %) odpowiada bardziej model życia rodziny z tradycyjnym podziałem ról. Spośród osób migrujących 65 % opowiedziało się za modelem partnerskim a 35 % za tradycyjnym. Co piąty respondent spośród współmałżonków osób migrujących (26%) odradzałby swojemu dziecku pracę za granicą z dala od rodziny. Ok. 35% zadeklarowało, że starałoby się nie wpływać na taką decyzję. Nieco mniej badanych (34%) nie potrafiło określić jak zachowaliby się w takiej sytuacji. Zaledwie 5% namawiałoby dziecko do tego. Wśród osób migrujących zarobkowo więcej było przeciwników takiego rozwiązania (33%). Tyle samo osób pozostawiłoby dziecku dokonanie własnego wyboru. Ok. 30 % stanowiły osoby niezdecydowane w tej kwestii a jedynie 4 % doradzałoby dziecku pracę za granicą, podczas gdy jego rodzina mieszkałaby w Polsce. Badania przeprowadzono przez ROPS w 2003 r. przy konsultacji dr Piotra Sikory (UO). 12