VI Kongres Stolarki Budowlanej - Stowarzyszenie Przetwórców

Transkrypt

Zapraszamy na VI Kongres Stolarki Polskiej, Ożarów Mazowiecki, 21-22 maja 2015 r.
TEMAT MIESIĄCA
Budownictwo pasywne
i energooszczędne
WEWNĄTRZ WYDANIA m.in.:
• J. Kinowski:
Bezpieczeństwo pożarowe
przeszklonych ścian osłonowych
(kurtynowych)
• J. Żurawski: :
5 (196) Maj 2015 r. Cena 15,50 PLN (w tym 8%VAT) Nr ind. 381721
Etykietowanie energetyczne
w budownictwie. Stolarka budowlana
– okna pionowe, geometria. Część 2
• W. Korzynow:
Termiczne hartowanie szkła.
Produkcja czy usługa?
Colorimo to szkło lakierowane farbami ekologicznymi. Szeroki wachlarz kolorystyczny
odpowiada aktualnym trendom wzorniczym i pozwala na dowolną aranżację mebli i wnętrz.
Jako szkło bazowe używany jest float biały, float ekstra biały, a także szkła ornamentowe.
Szkło Colorimo jest z powodzeniem stosowane w przemyśle meblowym, jako fronty szafek
i witryn, blaty szklane, a także w drzwiach szaf przesuwnych.
Znakomicie sprawdza się również jako okładzina ścienna.
Szybki, łatwy i czysty montaż stanowi niewątpliwie zaletę tego zastosowania.
Montaż i stosowanie szkła Colorimo należy przeprowadzać zgodnie z zaleceniami
producenta umieszczonymi na stronie:
www.colorimo.eu
Innowacyjny. Inteligentny.
Zaufaj wiedzy, nie przypadkowi.
Czy wiesz kiedy, gdzie i dlaczego znajduje się dana szyba? Im większa przejrzystość procesu tym bardziej
precyzyjne informacje dostępne w każdej chwili. Narzędzia monitorowania LiSEC umożliwiają kompleksowe
śledzenie produkcji, zaczynając od magazynu aż do momentu dostawy gotowego produktu. Dzięki tym danym
produkcja może zostać aktywnie dopasowana a błędy wyeliminowane. Nasz rozwój sterowania produkcją daje
Państwu możliwość aktualnego co do minuty śledzenia produkcji i reagowania w czasie rzeczywistym na potrzeby
klienta lub zmiany w dostępności maszyn.
www.lisec.com
Spis treści
Nowości
Napęd okienny CDP
3
Kioski multimedialne Strong Signage
3
Zamki DORMA z wyciszoną pracą zapadki
3
Wydarzenia
Innowacyjne zastosowanie szkła, które zostanie zaprezentowane
na INGLASS 2015 Warszawa
4
Certyfikowany Europejski Projektant/Doradca Budownictwa Pasywnego
5
Już jest!!!
Szkło w architekturze
Unikatowa architektura ekspresji
6
Elewacje
Bezpieczeństwo pożarowe przeszklonych ścian osłonowych (kurtynowych)
Jacek Kinowski
8
Chcesz go mieć?
Okna
15
Okucia do okien otwieranych na zewnątrz
18
Dobry montaż, czyli jaki? Paweł Zdybał
20
Warstwowy montaż energooszczędny: TYTAN ENERGY 2020
22
Montaż stolarki nowatorską metodą KiK po raz pierwszy w praktyce
23
Prolux – więcej światła w domu Magda Filipek
24
Inteligentne okna dla alergików Karol Niespodziewański
26
Skontaktuj się z nami:
e-mail: [email protected]
www.swiat-szkla.pl
REKLAMA
Etykietowanie energetyczne w budownictwie. Stolarka budowlana
– okna pionowe, geometria Część 2 Jerzy Żurawski
Materiały, technologie
Drzwi
Aplikacje mobilne Saint-Gobain Glass
Projekt normy wyrobu dla drzwi wewnętrznych: prEN 14351-2 – stan prac
Andreas Schmidt
27
Elektryczne przytrzymywacze otwarcia drzwi przeciwpożarowych
Zbigniew Czajka
30
42
O nowych gatunkach szkła w Japonii. Część 3 Ewa Maria Kido, Zbigniew Cywiński 44
Maszyny, urządzenia
Primus Waterjet INTERMAC i strumieniowe cięcie wodą przy użyciu ścierniwa
Małgorzata Wnorowska
Przegrody wewnętrzne
Bezpieczeństwo pożarowe przeszklonych ścian działowych
Bartłomiej Sędłak
34
Pilkington MirroView™ – druga strona lustra
41
50
Normy, przepisy
Termiczne hartowanie szkła. Produkcja czy usługa? Wojciech Korzynow
51
ISSN 1426-5494 Rok XX nr 5 (196) 2015
Fachowy miesięcznik
poświęcony branży
szklarsko-okiennej
Wersja elektroniczna:
www.e-czasopisma.net
www.czasopisma-online.pl
WYDAWCA
Euro-Media Sp. z o.o.
ul. Rosoła 10a
02-786 Warszawa
tel.: 22 535 32 27
REDAKCJA
tel.: 22 535 32 27
fax: 22 535 30 43
www.swiat-szkla.pl
e-mail: [email protected]
DZIAŁ REKLAMY
tel.: 22 535 32 29
fax: 22 535 30 43
PRENUMERATA
Katarzyna Polesińska
Prezes Zarządu
Krzysztof Zieliński
Redaktor Naczelny
[email protected]
Aneta Kawczyńska
tel. kom. (+48) 602 786 268
a.kawczyń[email protected]
Joanna Jaworska
Dyrektor Wydawniczy
Wojciech Kołodziejski
Sekretarz Redakcji
[email protected]
Agnieszka Roguska
tel. kom. (+48) 698 455 355
[email protected]
Agata Fronczak
Specjalista ds. marketingu
i prenumeraty
tel. (22) 535 32 29
[email protected]
Beata Dziawgo
Specjalista ds. prenumeraty
tel. (22) 535 32 29
[email protected]
SKŁAD: As-Art, Warszawa
DRUK: www.drukarniataurus.pl
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń. Nie zwracamy materiałów nie zamówionych oraz zastrzegamy sobie prawo do skrótów tekstów przyjętych do druku. Prawa autorskie zastrzeżone, przedruk
i wykorzystanie materiałów możliwe tylko po uzyskaniu pisemnej zgody Wydawcy. Wydawnictwo Euro-Media Sp. z o.o. jest członkiem Związku Kontroli i Dystrybucji Prasy (ZKDP)
www.swiat-szkla.pl
Świat Szkła 5/2015
1
Contents of “Świat Szkła” no 5/2015
Novelties
CDP Window Drive
Strong Signage Infoterminals
DORMA Lock with Muffled Latch
3
3
3
Events
Innovative Glass Application Presented at INGLASS Warsaw 2015
Certified European Project/ Passive Housing Consultant
4
5
Glass in Architecture
Unique Architecture of Expressiveness
Partition Walls
6
Elevation
Fire Safety of Glazed Curtain Walls Jacek Kinowski
8
Windows
Energy Labelling in Construction. Building Joinery – Vertical Windows and Geometry.
Part 2 Jerzy Żurawski
15
Energy labelling is important for an improvement of energy efficiency in all fields
of life in European Union Member states. Owing to the high impact of buildings
on energy consumption, it is inevitable to take actions aimed at reducing the
energy consumption in such constructions. Windows are responsible for approx.
25% of heat loss from buildings. They can be the reason for too low temperatures in winter and too high in summer, forcing the use of cooling devices. One of
the actions focused on alleviating that impact is energy labelling.
Ferrule for Windows Opened Outdoors
18
Correct Assembly – What Should it Be Like? Paweł Zdybał
20
Energy-Efficient Multi-Layer Installation: TYTAN ENERGY 2020
22
Fitting Joinery with Novel Kik Method for the First Time in Practice
23
Prolux – More Light in the House Magda Filipek
24
Smart Windows Ideal for Allergy Sufferers Karol Niespodziewański
26
Doors
Draft Standard for Manufacturing Internal Doors: prEN 14351-2 – progress in work
Andreas Schmidt
Electric Door Stays for Keeping Fire Door Open Zbigniew Czajka
30
The article debates issues connected with the necessity of using electric door
stays for keeping the fire door open. Moreover, it specifies the standards referring to these products and elaborates on the exploitation requirements resulting from them and referring to their construction and other key data. The article also presents the characteristics of electric door stays for keeping door open
and examples of such products, supported with photos. At the end the author
touches on the subject of using door stays for keeping door open in Germany.
Fire Safety of Glazed Partition Walls Bartłomiej Sędłak
34
The article discusses the most important aspects connected with the fire safety of glazed partition walls, including the requirements of the Polish construction law regarding that type of elements and technical solutions that would ensure meeting the necessary provisions. Additionally, the article presents the methodology of research and
the manner of classifying fire resistance of partition walls that contain glass elements.
Pilkington MirroView™ – Other Side of the Mirror
41
Materials and Technologies
Mobile applications by Saint-Gobain Glass
42
New Grades of Glass in Japan. Part 3 Ewa Maria Kido, Zbigniew Cywiński
44
The article is a continuation of the topic of modern grades of glass produced
in Japan that has been discussed in this monthly. It also refers to other articles
that have appeared in the magazine about new glass architecture in Japan. The
first part of the article focuses on one type of material, so-called smart glass –
UMU Switchable Light Control Glass. It is followed by the second part presenting another grade of smart glass, i.e. Virus Clean Glass. The third issue raised focuses on vacuum glass and a Japanese product of that type, i.e. Spacia (supēshia).
Machines and Tools
INTERMAC Primus Waterjet and Abrasive Waterjet Cutting
Standards and Regulations
27
Thermal Toughening of Glass. Production or Service? Wojciech Korzynow
2015
2
50
51
Już
jes t
www.swiat-szkla.pl
NOWOŚCI
Napęd okienny CDP Kioski multimedialne Zamki DORMA z wyciszoną pracą zapadki
Strong Signage
W ofercie D+H Polska pojawił się napęd okienny CDP, przeznaczony do otwierania dużych i ciężkich okien w systemach
naturalnej wentylacji. Charakteryzuje się wąską, kompaktową konstrukcją i możliwością
indywidualnego programowania parametrów m.in. długości wysuwu, siły pchania
czy prędkości otwierania. Pojedynczy napęd może podnieść skrzydło o wadze do
150 kg, a jego wersja tandemowa, wyposażona w dwa łańcuchy nawet 300 kg.
Kioski czy totemy multimedialne spotykamy coraz częściej w przestrzeni publicznej. Nic dziwnego – atrakcyjnie i skutecznie
pełnią rolę punktów informacyjnych.
Dostęp do informacji i komunikacji
jest jednym z głównych aspektów czynnego uczestnictwa w życiu społecznym. Najnowsze technologie w zakresie dystrybucji
i przekazu informacji są coraz częściej i coraz powszechniej adaptowane do potrzeb
osób z różnymi dysfunkcjami.
Osoby niepełnosprawne mogą aktywnie korzystać ze swoich praw, gdy mają zagwarantowany dostęp do informacji, a to
w przestrzeni publicznej, w każdym miejscu poza domem, mogą zapewniać kioski
informacyjne.
Strong Signage, jako jedyna firma na
polskim rynku, oferuje szeroki wybór kiosków informacyjnych przystosowanych także do obsługi przez osoby poruszające się
na wózkach inwalidzkich. Wysokość i rozmiar Infokiosku Premium ELO Table, została zaprojektowana w taki sposób, aby osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim
Zamki STUDIO produkcji DORMA Glass,
będące częścią oferty okuć do drzwi szklanych, charakteryzują się oryginalną stylizacją, niezawodnością działania i łatwością
montażu. DORMA wprowadziła jako standard do wszystkich zamków STUDIO zapadkę o wyciszonym działaniu. Wytrzymałe elementy metalowe zapadki, częściowo
w osłonie z tworzywa sztucznego z tłumie-
niem ruchu, zapewniają za każdym razem
ciche zamknięcie drzwi.
Okucia są zgodne z najnowszą wersją
normy EN 12209, co czyni je odpowiednimi do stosowania w budynkach użyteczności publicznej.
Dodatkową funkcją w standardzie
jest regulacja położenia klamki w zakresie
+1,5°/-1° razem z możliwością dowolnego
ustawienia siły sprężynowania klamki.
Studio Rondo
Klasyczna linia pasująca do każdego pomieszczenia. System Rondo jest przeznaczony do szkła 8-10 mm oraz wagi drzwi do
45 kg. Został zaprojektowany do skrzydeł
o szerokości do 1000 mm oraz posiada różne sposoby zamknięcia drzwi.
Zamek z serii DORMA Studio Arcos z wyciszoną pracą zapadki
mogła wygodnie korzystać z prezentowanych informacji. Totem Premium ELO Table
posiada duży, stabilny, dotykowy ekran,
Siłownik jest kompatybilny z większością systemów aluminiowych dostępnych na polskim rynku. Dodatkowo, podobnie jak w przypadku innych napędów
D+H Polska, istnieje możliwość polakierowania go na dowolny kolor (również spoza palety RAL) lub odwzorowujący dowolną strukturę powierzchni. Pozwala to
jeszcze lepiej dostosować się do najbardziej wymagających projektów architektonicznych.
Okucia są dostępne w standardowych i specjalnych wykończeniach powierzchni.
Studio Classic
Klasyczne prostokątne kształty okuć dobrze komponują się ze szkłem oraz idealnie
pasują do każdego mieszkania. Linia Stu-
Dane techniczne:
Typ napędu
Zasilanie
Siła pchająca
Siła ciągnąca
Siła zamykająca
Siła blokująca
CDP 1500 BSY+
CDP 1500-K-BSY+
24 VDC ±15 %, 4 A
230 VAC ±10 %, 107 VA
1500 N
1000 N
500 N (siła wyłącznika bezpieczeństwa)
1500 N
Prędkość otwierania
17 mm/s
Prędkość zamykania
6 mm/s
Stopień ochrony
Zakres temperatur
IP 32
od -25 do +55°C
Przewód
2,5 m silikonowy
Obudowa
aluminiowa/poliwęglanowa
www.swiat-szkla.pl
przystosowany także do potrzeb osób słabowidzących.
Natomiast Infokiosk People Flexi wyposażony jest w ekran, którego wysokość
można swobodnie regulować. Obsługa totemu jest bardzo prosta i wygodna. Wystarczy jedynie nacisnąć przycisk, a ekran obniży się do pożądanego poziomu. Opcjonalnie kiosk może zostać wyposażony w system audio dla osób niewidzących lub specjalną klawiaturę.
www.strong-signage.pl
dio Classic, dostępna jest w wielu wariantach montażowych w zależności od potrzeb
i gustów klienta. Różnorodne wykończenia
powierzchni oraz użyte materiały pozwalają
na zastosowanie tej serii w pomieszczeniach
mieszkalnych, jak i biurowych.
3
WYDARZENIA
Innowacyjne zastosowanie szkła, które zostanie
zaprezentowane na INGLASS 2015 Warszawa
przez architektów i wizjonerskich projektantów
Międzynarodowa Expo Konferencja INGLASS poświęcona innowacyjnemu zastosowaniu szkła w budownictwie
oraz technologii szkła, odbędzie się w Warszawie 27 maja
2015 r., w Hotelu Radisson Blu Centrum. Wydarzenie, realizowane przez profesjonalnego organizatora ABplus Events
zgromadzi ponad 200 architektów, w tym zwycięzców
i finalistów najnowszych konkursów międzynarodowych,
jak WAN Glass in Architecture, World Architecture
Festival, Green Good Design Award, International
Property Awards, German Iconic Awards oraz biur architektonicznych notowanych w pierwszej pięćdziesiątce na świecie.
Expo Konferencja INGLASS należy do europejskiego
programu realizowanego w 2015 r. w Polsce i Rumunii,
o tematyce wykorzystania szkła w architekturze, szklanych
elewacji oraz budynków zrównoważonych i efektywnych
energetycznie. Wydarzenie jest przeznaczone dla architektów, inżynierów oraz dla firm zajmujących się obróbką
szkła i ich klientów.
INGLASS Warszawa przedstawia najnowsze osiągnięcia z zakresu szklanej architektury, przykłady dobrej
praktyki zastosowania szkła w budownictwie oraz projekty
wyróżnione na arenie międzynarodowej, które podkreślają
znaczenie zastosowanych przeszkleń wpływ szkła na środowisko miejskie oraz korzyści materialne i niematerialne wynikające z jego użycia.
Arch. Peter van deer Toorn Vrijthoff jest głównym
gościem edycji 2015 w Międzynarodowej Expo Konferencji INGLASS poświęconej szklanej architekturze i technologii/obróbce szkła. Holenderski architekt w swej prezentacji opisze zastosowania szkła w dwóch różnych projektach: Ogród Botaniczny Wisley Londra, który zapewnił mu
nagrodę Heritage and Environment Award for New Building Design i projekt EcOman wyróżniony nagrodą „Green Award”, in 2012.
Jednym z przykładów szczytowych osiągnięć w stosowaniu szkła we współczesnej architekturze, który będzie
przedstawiony w ramach konferencji INGLASS Warszawa,
przez arch. Gokhan Avcioğlu, jest projekt który przedstawia ogromną konstrukcję ze szkła zbudowaną w wewnątrz
Pałacu Esma Sultan z Ortakoy w Stambule, zabytku architektonicznego pochodzącego sprzed 200 lat. W 2001 r. projekt został nominowany do wyróżnienia Aga Khan, międzynarodowej nagrody przyznawanej, co trzy lata dla projektów, które ustalają nowe standardy jakości w architekturze i przy konserwacji zabytków historycznych. Zdobywca
licznych nagród, m.in. German Iconic Awards w 2014, Chicago Athenaeum Green Good Design Award w 2014 i 2012,
Mipim AR Future Awards w 2013 i 2012, International Property Awards w 2013, International Property Awards „Best
High-rise Architecture of Europe” w 2011, arch. Gokhan
Avcioğlu ma filie swojego biura w Nowym Jorku, Bodrum
i Dubaju. Architekt pochodzenia tureckiego, jest członkiem
AIA (Amerykański Instytut Architektów), członkiem Brytyjskiego Instytutu Architektów (RIBA) i członkiem Izby Tureckich Architektów.
Projekt Ministerstwa Transportu, Transportu Morskiego
i Komunikacji z Turcji, zwycięski projekt w konkursie Chicago Athenaeum – Green Good Design Award 2014, finalista konkursu w 2014 w WAN AWARDS-Glass in architecture, zostanie zaprezentowany podczas INGLASS Warszawa
przez p. architekt Gül Güven. Nagrody Wan Awards otrzymują nominacje z 72 krajów, wyróżniane są projekty, które
podkreślają korzyści ze stosowania szkła w współczesnej architekturze, innowacje technologiczne oraz innowacje dotyczące design-u w projektach z użyciem szkła. Projekt zaprezentowany przez Gül Güven przedstawia przykład wysokiej jakości design-u, w zakresie budynków użyteczności publicznej, po zakończeniu prac stanie się najbardziej
przyjaznym środowisku budynkiem z Turcji. Szklana elewacja i jasno oświetlone przestronne wnętrza są tak zaprojektowane, żeby symbolicznie ukazać wartość transparentnej
demokracji. Jednocześnie projekt został finalistą w 2013
w międzynarodowym konkursie World Architecture
Festival (WAF) – w kategorii projekt biurowca.
HPP Architects, biuro architektoniczne z Niemiec usytuowane w pierwszej pięćdziesiątce na świecie, prezentuje na INGLASS Warszawa projekt „Dreischeibenhaus”, zwycięzcę w 2015 r. prestiżowego konkursu z Cannes, MIPIM
Award, najważniejszy konkurs dla profesjonalistów w sektorze nieruchomości, w kategorii „World's Best Refurbished Building” (Najlepszy projekt odnowionego budynku).
Budynek jest znakiem orientacyjnym dla miasta Düsseldorf
i jednym z pierwszych „drapaczy chmur” Niemczech zbudowanym po II Wojnie Światowej – ma wysokość 94 metrów
i 29 pięter, elewacja jest wykonana ze szkła, aluminium i stali. Biuro HPP Architects zaprezentuje również projekt nowej
siedziby „Vodafone” z Niemiec.
Program INGLASS Warszawa zawiera obok prezentacji
zaproszonych wykładowców z Niemiec, Stanów Zjednoczonych i Turcji, również prezentacje projektów niektórych
wybitnych biur architektonicznych z Polski. Biuro Kuryłowicz
& Associates, zwycięzca w 2014 r. konkursu na zbudowanie
Ambasady Kuwejtu w Polsce oraz nagród przyznawanych
przez SARP - Stowarzyszenie Architektów Polskich w 2013 r.,
będzie reprezentowany przez arch. Marcina Goncikowskiego, asystenta Wydziału Architektury Uniwersytetu Technologicznego z Warszawy.
Idea serii wydarzeń organizowanych w Warszawie i Bukareszcie, do którego należy też Expo Konferencja INGLASS,
polega na przedstawieniu będących na najwyższym poziomie osiągnięć we współczesnej architekturze, z udziałem wybitnych architektów i laureatów konkursów międzynarodowych.
Uczestnictwo dla architektów jest bezpłatne i można
tego dokonać wypełniając formularz zgłoszeniowy udostępniony na stronie: http://warsaw.ieglass.eu/pl/2015registration-pl/
Równocześnie z Expo Konferencją INGLASS będzie organizowana w Warszawie i międzynarodowa konferencja
dotycząca architektury krajobrazu i miejskiego designu.
Kolejne wydarzenie w kalendarzu imprez organizowanych w Warszawie przez ABplus Events i Stowarzyszenie Pro Event – to Międzynarodowa Expo Konferencja RIFF
Elewacje – Pokrycia dachowe – Izolacje, planowane jest na
06 października 2015 r.
„Świat Szkła” jest patronem medialnym konferencji INGLASS 2015 Warszawa
4
www.swiat-szkla.pl
WYDARZENIA
Certyfikowany Europejski Projektant/Doradca
Budownictwa Pasywnego
Budynki pasywne są budynkami o niemal zerowym zużyciu energii, a więc są podstawą dla kolejnego standardu
budynków: zerowoenergetycznych lub plusowych.
Coraz częściej developerzy oferują budynki pasywne.
Użytkownik takich budynków powinien płacić za ogrzewanie około 2,50 zł za m2/rok. Jest to oszczędność energetyczna około 90%. Termomodernizacja budynków już istniejących może przynieść oszczędności w zakresie 85–92%.
Realizacja nowych budynków pasywnych oraz termomodernizacja istniejącego budownictwa z komponentami
pasywnymi staje się coraz ważniejszym segmentem rynku dla architektów, inżynierów, doradców energetycznych
oraz użytkowników.
Chodzi o to aby nie było żadnej różnicy pomiędzy nowym budynkiem oraz tym poddawanym termomodernizacji. Aby umożliwić wszystkim grupom zawodowym działającym w branży budowlanej skorzystanie w pełni z wiedzy
i 20 lat doświadczeń rozwoju tego standardu, a także poznanie jego specyficznych wymagań, Instytut Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej organizuje cykl szkoleń dla Certyfikowanego Europejskiego Projektanta/Doradcy Budownictwa Pasywnego (Szkolenia CEPH Certified European Passive House Designer).
Są to szkolenia dające bogatą wiedzę i umiejętności
z zakresu budownictwa pasywnego, które będzie standardem w Polsce już od 2020 r. dla wszystkich nowo powstających budynków.
Polskie budownictwo musi dążyć do zatarcia różnic pomiędzy nowymi budynkami oraz poddawanymi termomodernizacji, gdyż wymaga tego słaba sytuacja energetyczna naszego kraju.
Szkolenie trwające dziewięć dni i kompleksowe materiały szkoleniowe dostarczają wyczerpującą wiedzę, niezbędną do zoptymalizowanego projektowania, realizacji,
nadzoru budowlanego, przygotowania procesu certyfikacji budynku pasywnego z najwyższą jakością lub przeprowadzania termomodernizacji istniejących obiektów do standardu budynku pasywnego.
Szkolenie takie to forma doskonalenia zawodowego, polecana w szczególności architektom, inżynierom
oraz doradcom energetycznym, którzy posiadają już doświadczenie zawodowe i chcą uzupełnić swoją wiedzę
na temat innowacyjnego, efektywnego, nowoczesnego
standardu budownictwa, zapewniającego wysoki komfort oraz zdrowie osób w nim mieszkających, pracujących
i przebywających.
Szkolenie adresowane jest do osób mających odpowiednią wiedzę i przygotowanie z zakresu architektury i inżynierii. Kurs jest formą doskonalenia zawodowego i nie zastępuje
innych form kształcenia, studiów, kursów etc. Program obejmuje tematykę związaną z różnymi formami budownictwa
mieszkalnego, zaczynając od budynków jednorodzinnych,
a na wielorodzinnych kończąc. W ograniczonym zakresie omawiane są zagadnienia związane z termomodernizacją budynków mieszkalnych do standardu pasywnego.
Tematyka budynków użyteczności publicznej, biurowych, administracyjnych i produkcyjnych nie jest poruszana.
W Polsce istnieje już możliwość uzyskania dofinansowania na zakup lub budowę budynku pasywnego. Zdobycie przez architekta odpowiednich umiejętności w tej dziedzinie może oznaczać pozyskanie wielu nowych potencjalnych klientów.
Pakiet do projektowania i optymalizacji budynków
pasywnych (PHPP) to narzędzie projektowe niezbędne do
projektowania i optymalizacji budynków pasywnych oraz termomodernizacji. Pakiety PHPP i inne wyczerpujące, niezbędne
materiały szkoleniowe są dostępne dla uczestników szkolenia.
Podczas wszystkich dni szkolenia uczestnik kursu musi
posiadać własny laptop z zainstalowanym pakietem Microsoft Office i kalkulator kieszonkowy. Przygotowane materiały szkoleniowe umożliwiają w tym krótkim czasie zdobycie
szerokiej wiedzy (bogate doświadczenia z Niemiec i Austrii),
dzięki której można z pewnością działać na dynamicznie rozwijającym się rynku polskim i europejskim.
Tematyka szkolenia CEPH
Zasady budownictwa pasywnego:
parametry budynku pasywnego oraz podstawy projektowania nowych obiektów i przeprowadzania termomodernizacji istniejących budynków;
powłoka termoizolacji budynku (przegrody zewnętrzne
budynku) oraz jej elementy konstrukcyjne;
www.swiat-szkla.pl
detale konstrukcyjne połączeń budowlanych bez mostków cieplnych, szczelność powietrzna budynku;
letnia ochrona przed nadmiernymi temperaturami w budynku pasywnym;
zaopatrywanie w ciepło w budynku pasywnym;
komponenty systemu grzewczego oraz wentylacyjnego;
projektowanie systemu wentylacyjno-grzewczego;
tworzenie bilansu energetycznego z wykorzystaniem
pakietu PHPP do projektowania budynków pasywnych;
koszty;
przegląd i projektowanie, obliczanie rentowności inwestycji, przetargi;
kontrola jakości podczas projektowania oraz realizacji
inwestycji;
dokonywanie pomiarów;
przykłady oraz ćwiczenia praktyczne;
próba szczelności budynku;
przygotowanie do certyfikacji z konsultacją;
certyfikat budynku pasywnego.
Egzamin: Pomyślne zdanie sześciogodzinnego egzaminu oznacza przyznanie uczestnikowi szkolenia tytułu Certyfikowanego Europejskiego Projektanta/Doradcy Budownictwa Pasywnego zgodnie z regulaminem egzaminacyjnym
Instytutu Budownictwa Pasywnego w Darmstadt. Kurs można alternatywnie zakończyć bez uczestnictwa w egzaminie,
jeżeli architekt/projektant zaprojektował budynek pasywny
z wykorzystaniem pakietu PHPP i konsultacjami w PIBP i EO.
Po pomyślnym egzaminie wpis na listę iPHA (The International Passive House Association)oraz umieszczenie na specjalnej stronie jako Certyfikowany Ambasador Budownictwa
Pasywnego na www.pibp.pl
Prelegenci: Dyrektor Akademii Budownictwa Pasywnego przy PIBPiEO: mgr inż. arch. Cezary Sankowski oraz
mgr inż. arch. Tomasz Pyszczek, mgr inż. arch. Łukasz Smól,
mgr inż. arch. Marcin Stelmach, dr inż. Andrzej Górka,
Dipl. Ing. Günter Schlagowski oraz inni
Więcej informacji o szkoleniach CEPH: www.pibp.pl
5
SZKŁO W ARCHITEKTURZE
Unikatowa architektura ekspresji
Nowy gmach Wydziału Filologii Uniwersytetu Łódzkiego to doskonały przykład architektury
idealnie dopasowanej do charakteru obiektu. Kombinacja różnorodnych materiałów, takich
jak szkło, ceramika i kamień, w połączeniu z zastosowaniem nowoczesnych fasad SCHÜCO
pozwoliły na stworzenie budynku unikatowego, a zarazem funkcjonalnego.
Elewacja jak muzyka
Swoją niekonwencjonalną formę budynek Wydziału Filologicznego w Łodzi zawdzięcza pracowni AGG-Architekci Grupa Grabowski. Architekci
Jacek i Matylda Grabowscy – autorzy projektu –
zainspirowali się charakterem placówki, by zaprojektować budynek o bardzo złożonej formie, odzwierciedlającej mnogość języków, kultur i specjalizacji,
jakie są obecne na uczelni. Projektanci zestawili ze
sobą kilka prostopadłościennych brył, które przenikają się ze sobą, tworząc monumentalną kompozycję. W projekcie zastosowano rozwiązania fasad,
okien i drzwi SCHÜCO, które pozwoliły na uzyskanie optycznej lekkości elewacji i wpuszczenie dużej
dawki światła dziennego do wnętrz.
Główne wejście, przez które na co dzień wchodzi do budynku 5000 studentów, podkreślają elementy łączące styl klasyczny z nowoczesnym.
Tradycyjny kamień został wykorzystany w strefie
wejścia do wyłożenia chodnika i ścian. Do funkcji budynku nawiązują wykute antykwą w kamieniu sentencje w różnych językach. Nad strefą wejścia umieszczono finezyjne szklane zadaszenie, a
w przejściu zamontowano aluminiowe drzwi wejściowe SCHÜCO ADS 70 HD.HI o dużej wytrzymałości na obciążenia użytkowe i wysokiej odporności na wielokrotne otwieranie i zamykanie (przetestowane na 1 milion cykli otwarć i zamknięć).
Na uwagę zasługują charakterystyczne elewa-
Nowy Gmach Wydziału Filologii Uniwersytetu Łódzkiego (fot. AGG-Architekci Grupa Grabowski)
6
www.swiat-szkla.pl
SZKŁO W ARCHITEKTURZE
cje skrzydeł bocznych. Nieregularnie rozmieszczone, białe pionowe profile wysuwają się przed
pola szklanych, ciemnych wypełnień, dając bardzo
ekspresyjne wrażenie. W ten sposób skomponowane elewacje ożywają rytmem pionowych linii
wraz ze zmieniającą się perspektywą poruszającego się obserwatora.
Efekt klarownych, białych akcentów można było
uzyskać dzięki zastosowaniu ciepłych fasad w systemach SCHÜCO FW 50+/60+.HI. Szare profile o
subtelnym, wąskim wyglądzie tworzą niemal niewidoczne podziały i nie zaburzają zamierzonego
efektu estetycznego.
Przestrzeń dla myśli
Centralnym miejscem budynku jest sześciopoziomowy, przeszklony hol, który ze względu na swoją przestronność i jasny charakter wywołuje skojarzenie z atrium. Dla podkreślenia efektu gry światła
i przestrzeni, projektanci przewidzieli efektowny system „zawieszonych w powietrzu” biegów schodowych ze szklanymi balustradami. Hol utrzymany w
transparentnej estetyce wraz ze zlokalizowanymi tu
głównymi funkcjami stanowi przestrzeń wspólną dla
wszystkich użytkowników budynku. Natomiast wielokulturowy charakter uczelni podkreślają motywy ko-
Imponujący, szklany hol w Gmachu Wydziału Filologii
Uniwersytetu Łódzkiego (fot. AGG-Architekci Grupa
Grabowski)
Elewacja z charakterystycznymi, białymi elementami dekoracyjnymi w postaci pionowych, wysuniętych profili
(fot. AGG-Architekci Grupa Grabowski)
lorystyczne we wnętrzach. Dominującymi akcentami
jest sześć wybranych kolorów tęczy. Do poszczególnych pięter przypisano czyste barwy, które wprowadzają rozróżnienie poszczególnych stref i służą czytelnej informacji wizualnej. Towarzyszą im neutralne
biele i szarości. Wnętrza są wypełnione jasnym światłem dziennym, co uzyskano między innymi dzięki zastosowaniu energooszczędnych okien aluminiowych
o estetycznie wąskich ramach w systemach SCHÜCO
AWS 70.HI oraz SCHÜCO AWS 70 BS.HI. Cechą charakterystyczną okien w systemie blokowym jest ukryte
skrzydło oraz niewidoczne okucia. Klarowna estetyka stolarki z jedną widoczną ramą pozwala na jeszcze
lepsze zaakcentowanie wielkości przeszkleń.
www.schueco.pl
Jeśli chcesz kupić/sprzedać maszynę lub urządzenie to wiedz,
że już działa nasz portal ogłoszeniowy dotyczący maszyn szklarskich
pod adresem: www.ogloszenia.swiat-szkla.pl.
Korzystanie z niego w okresie rozruchowym jest bezpłatne!
Bliższe informacje: tel. 22 678 37 30, wew. 106 lub 108, e-mail: [email protected]
www.swiat-szkla.pl
7
ELEWACJE
przeszklonych ścian osłonowych
(kurtynowych)
Cechy ścian osłonowych powiązane z bezpieczeństwem pożarowym są dziś zdefiniowane
z precyzją i dbałością o detale, niespotykaną wcześniej nie tylko jeśli chodzi o ten
konkretnie rodzaj przegrody budowlanej, ale w szerszej perspektywie są dziś jednym z lepiej
zdefiniowanych produktów z grupy wyrobów wykonywanych z wykorzystaniem podobnych
rozwiązań konstrukcyjnych (ściany działowe, ściany wypełniające, świetliki dachowe).
Wstęp
Wprowadzony w ubiegłym roku duet rewizji podstawowych norm badawczych z zakresu odporności
ogniowej PN-EN 1364-3:2014-03 Badania odporności ogniowej elementów nienośnych. Część 3: Ściany osłonowe. Pełna konfiguracja (kompletny zestaw),
PN-EN 1364-4:2014-04 Badania odporności ogniowej elementów nienośnych. Część 3: Ściany osłonowe. Częściowa konfiguracja [6, 7] zawiera sporo nowych, dość rewolucyjnych zapisów, które w ocenie
Zakładu Badań Ogniowych ITB będą w przyszłości
mieć ogromne szanse zostać w znakomitej większości zaadaptowane także dla ścian działowych, świetlików dachowych, a w części dotyczącej przeszkleń
być może także i drzwi. Dodatkowo, także w roku
2014, opublikowano pierwsze wydanie normy PN-EN
15254-6:2014-03 Rozszerzone zastosowanie wyników
badań odporności ogniowej. Ściany nienośne Część 6:
Ściany osłonowe [9] – czyli tzw. EXAP-u porządkującego dodatkowo także kilka kwestii formalnych.
W niniejszym artykule przybliżone zostaną wybrane
zagadnienia, w obszarze których nastąpiły istotne
zmiany oraz ich praktyczne konsekwencje.
niejsze rozwiązanie konstrukcyjne ścian osłonowych,
tzw. układ słupowo-ryglowy: lekka nośna konstrukcja
szkieletowa z elementów złożonych na placu budowy i elementów wypełniających pełnych i/lub przezroczystych. Omówienie części charakterystyk powyższych konstrukcji znajduje się artykułach [14, 15].
Za swoistą definicję ścian osłonowych można także traktować graficzną prezentację metod badawczych w normach [6, 7], właściwych dla odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnych zaprezentowaną na
rysunku nr 1. Na czerwono oznaczono rozwiązania
ścian osłonowych w pełnej konfiguracji, zaś na niebiesko rozwiązania ścian osłonowych w konfiguracji
częściowej. Tak ujęta definicja posłuży w dalszej części artykułu do dość istotnej konkluzji w kontekście
zasad dotyczących możliwości mocowana w ścianach
osłonowych zestawów drzwiowych.
Wyszczególnione powyżej procedury mają zatem
zastosowanie jedynie do ścian osłonowych montowanych do czoła stropu, nie zaś do ścian osłonowych
wypełniających (montowanych pomiędzy stropami).
Ściany tego typu, z punktu widzenia definicji norm
traktowane są jako ściany działowe. Sposób badania
i klasyfikacji tego rodzaju konstrukcji przedstawiono
w artykułach [11, 13, 18, 20]. Bez znaczenia jest tutaj
nazwa własna systemu, zestaw wykorzystywanych
profili konstrukcyjnych, rodzaje użytych przeszkleń
czy pozostałych, najdrobniejszych nawet detali danego rozwiązania. W rozumieniu norm [5, 6, 7] ściany międzystropowe nie są już ścianami osłonowymi,
Definicje
Ściany osłonowe zostały od strony formalnej zdefiniowane w nomie wyrobu PN-EN 13830:2005 [2].
W pkt. 3.1 powyższej normy zapisano: ściana osłonowa zwykle składa się z pionowych i poziomych
elementów, połączonych ze sobą i zakotwionych do
konstrukcji nośnej budynku, tworząc lekkie, ciągłe
pokrycie zamykające przestrzeń, które spełnia samodzielnie lub w połączeniu z konstrukcją budynku wszystkie, oraz dodatkowo opisano najpopular-
8
Rys. 1. Zestawienie możliwych konfiguracji ścian osłonowych w danych wersjach konstrukcyjnych oraz właściwych
metod badawczych dla konkretnego rozwiązania
www.swiat-szkla.pl
ELEWACJE
a ścianami działowymi. W tym miejscu można dodać,
że innym przykładem na – być może nieco sztuczny – ale z drugiej strony niezbędny i nieunikniony
sposób podziału na konkretne rodzaje przegród jest
fakt, że rozwiązania tego typu stosowane są również
w przypadku konstrukcji dachów
[10, 26]. Przeszklone świetliki dachowe często
wykonywane są z dokładnie takich samych profili, jak te stosowane w przypadku ścian osłonowych.
W przypadku świetlików rzadziej jednak spotykamy się
z wątpliwościami, z jakim rodzajem konstrukcji mamy
do czynienia. Teoretyczny przypadek, gdzie w dwukondygnacyjnym obiekcie z przeszklonym dachem
na jednej elewacji mamy 3 rodzaje różnych, inaczej
badanych i osobno klasyfikowanych konstrukcji (ściana działowa, ściana wypełniająca między stropowa,
świetlik dachowy), może budzić zdziwienie i prowokować do pytań, tym bardziej, gdy wszystkie te przegrody są wykonane de facto z tego samego zestawu
materiałów, według jednej dokumentacji systemowej. Tak w praktyce wygląda czasem relacja między
definicją normową a praktycznym zastosowaniem,
lecz nie sposób takich sytuacji uniknąć.
Wymagania Polskiego Prawa
Budowlanego, klasyfikacje
Podobnie, jak w przypadku definicji wyrobu, zagadnienia związane z wymaganiami Krajowymi zostały już dobrze opisane we wcześniejszych opracowaniach [24, 28]. Możliwe klasy odporności ogniowej
zdefiniowane w normie klasyfikacyjnej [8] przedstawiono w tabeli poniżej.
Tabela 1
E
15
30
60
90
120
EI
EW
15
30
30
60
60
90
120
20
Z uwagi na konstrukcję przepisów krajowych [1]
wymagania najczęściej dotyczą jedynie obszaru pasa
międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem. W dalszej części niniejszego artykułu uwaga zostanie skupiona na zagadnieniach związanych ze ścianami osłonowymi w pełnej konfiguracji.
Zgodnie z zapisami w normie klasyfikacyjnej
PN-EN 13501-2+A1 [8], obok danej klasy odporności ogniowej ściany osłonowej podane się oznaczenie wskazujące na rodzaj badania, na podstawie którego została nadana klasyfikacja. W przypadku szklanych fasad badanych przy nagrzewaniu od wewnątrz
oraz od zewnątrz, stosuje się oznaczenie „oi”. W wypadku pojedynczego badania dla danej klasy odporności ogniowej, przy nagrzewaniu od wewnątrz stosuje się oznaczenie „io”, zaś przy nagrzewaniu od
zewnątrz stosuje się oznaczenie „oi”. Analiza wpływu warunków nagrzewania na odporność ogniową ścian osłonowych omówiona została w artykułach [17, 19, 21, 22].
www.swiat-szkla.pl
Fot. 1, 2, 3. Fotografie z badań odpadania elementów okładzin elewacyjnych
Pozostając jeszcze na chwilę w tematyce przepisów budowlanych należy przy okazji zwrócić uwagę na wymaganie z pogranicza odporności ogniowej i bezpieczeństwa pożarowego a mianowicie
zapisy paragrafu oraz 225 Rozporządzenia Ministra
Infrastruktury:
§ 225. Elementy okładzin elewacyjnych powinny być mocowane do konstrukcji budynku w sposób uniemożliwiający ich odpadanie w przypadku pożaru w czasie krótszym niż wynikający z wymaganej klasy odporności ogniowej dla ściany zewnętrznej, określonej w § 216 ust. 1, odpowiednio
do klasy odporności pożarowej budynku, w którym
są one zamocowane.
Problemy interpretacyjne powyższego przepisu, jak i analiza zasadności jego funkcjonowania
w aktualnej formie zostały przeanalizowane w artykułach: Bezpieczeństwo pożarowe ścian zewnętrznych. Część 2: Mocowanie okładzin elewacyjnych
w aspekcie wymagań przepisów techniczno-budowlanych, „Ochrona Przeciwpożarowa” 1/2015
[30], oraz Bezpieczeństwo użytkowania elewacji,
„Materiały Budowlane” 9/2014 [31], gdzie dodatkowo opisano procedurę badawczą wdrożoną pod
koniec 2013 r. w Zakładzie Badań Ogniowych Instytutu Techniki Budowlanej. Procedura służy do oceny odpadania elementów okładzin elewacyjnych
w przypadku, weryfikacji danych rozwiązań systemowych pod kątem bezpieczeństwa użytkowania
w kontekście wspomnianego wymagania. Zdjęcia
z badań przeprowadzonych według procedury pokazano na fot. 1-3.
Istotne zmiany w normie
PN-EN 1364-3 i ich konsekwencje
Zakres zmian objął zarówno wprowadzenie nowych definicji, zmianę części istniejących oraz (być
może przede wszystkim) szereg istotnych zapisów
Rys. 2. Warianty mocowania ściany osłonowej
9
ELEWACJE
Rys. 3. Warianty mocowania ściany osłonowej (po lewej konfiguracja dająca największy zakres zastosowania (oba
mocowana w obszarze bezpośredniego nagrzewania), po prawej konfiguracja najczęściej spotykana
w tzw. „zakresie zastosowania”. Zapisem, który spaja wymienione kategorie, jest z pewnością wprowadzenie pojęcia przedłużonego czasu badania (tzw.
overrun), którego wartości zostały ustanowione w
wymiarze: 3 minut dla czasu klasyfikacyjnego maks.
20 minut, 6 minut dla czas czasu klasyfikacyjnego
maks. 60 minut oraz jako wartość 10% czasu klasyfikacyjnego dla konstrukcji badanych powyżej 90 minut. W przypadku uzyskania przez dany element
próbny kryteriów skuteczności działania zgodnie
z minimalną wartością naddatku czasu, szereg zmian
w konstrukcji elementu będzie można wprowadzić
bez konieczności dodatkowych badań. Część z wymienionych zagadnień zostało także omówionych
Tabela 2
10
w artykule Odporność ogniowa ścian osłonowych
z dużymi przeszkleniami. Cz. 2. „Świat Szkła” 5/2014 [22].
Warianty mocowania ścian osłonowych zostały
w rewizji normy [6] dokładnie zdefiniowane, a przysługujący po badaniu zakres zastosowania uszczegółowiony. Norma przewiduje trzy możliwości umiejscowienia mocowania, ścian osłonowych, przy czym każdy z wariantów (A, B lub C, rys. 2) może być z umożliwionym przesuwem lub sztywny. Perfekcyjna, w kontekście uzyskania maksymalnego zakresu zastosowania, byłaby konfiguracja pokazana na rys. 3, jednak
w praktyce najczęściej spotyka się rozwiązanie pokazane na rys. 4. Możliwa jest bardzo duża liczba kombinacji – zależności zostały zaprezentowane w tabeli 2.
Rys. 4. Dodatkowe termoelementy do pomiaru temperatury maksymalnej na nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego – szyby o maksymalnych wymiarach
W tabeli 2 mocowanie typu F oznacza brak możliwości przesuwu w płaszczyźnie poziomej (fixed ),
zaś oznaczenie L oznacza brak możliwości przesuwu
w płaszczyźnie pionowej (floating).
W aktualnej rewizji normy [6] narzucono dodatkowe miejsca pomiaru temperatury maksymalnej
na nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego, a konkretnie na szybach o maksymalnych wymiarach. Na rys. 4 oznaczono termoelementy, których naklejanie na elemencie próbnym jeszcze na
początku 2014 r. nie było obligatoryjne, a dziś jest
już wymagane.
Na rys. 5 oraz 6 zaprezentowano porównanie
przyrostów temperatur wg. starych oraz nowych
wytycznych, w dwu różnych badaniach ścian osłonowych w pełnej konfiguracji w zakresie odporności ogniowej przy nagrzewaniu od wewnątrz.
Można zaobserwować, że wskazania przyrostów temperatury w „nowych” miejscach mogą być zdecydowanie bardziej niekorzystne niż mierzone dawniej
temperatury średnie, przy czym w analizowanych
przypadkach generalnie nie byłyby to wartości grożące przekroczeniem kryteriów izolacyjności.
Być może najbardziej charakterystyczną zmianą
w aktualnych normach [5, 6] jest wprowadzenie nowej konfiguracji badawczej dla ścian z załamaniami
w płaszczyźnie poziomej, popularnych „zygzaków”.
W praktyce, z uwagi na tak zdefiniowaną wariantowość wykonanie elementu próbnego skutkuje określonymi konsekwencjami. Po badaniu jedynie prostej ściany, przy spełnieniu odpowiednich
warunków określonych w normach [7, 8], pokazane na rys. 8 kąty β pomiędzy sąsiednimi wypełnieniami, jakie będziemy mogli stosować mieszczą się
w przedziale:
0÷1,5o dla ścian, które nie uzyskały rozszerzonego czasu badania,
0÷5o dla ścian, które uzyskały rozszerzony
czasu badania.
www.swiat-szkla.pl
ELEWACJE
Rys. 5. Wykres przyrostów temperatury na nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego – wskazania termoelementów: „starych” do pomiaru przyrostów temperatury średniej
(na czerwono) oraz „nowych” do pomiaru przyrostów temperatury maksymalnej (na czarno)
Rys. 6. Wykres przyrostów temperatury na nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego – wskazania termoelementów: „starych” do pomiaru przyrostów temperatury średniej
(na czerwono) oraz „nowych” do pomiaru przyrostów temperatury maksymalnej (na czarno)
Rys. 7. Schematy konfiguracji elementu próbnego do badania ściany osłonowej w pełnej konfiguracji przy nagrzewaniu od wewnątrz – warianty przekrojów B-B: ściana „prosta” oraz „zygzak”
Rys. 8. Definicja kąta β – konsekwencje w zakresie zastosowania względem zbadanych konfiguracji elementów próbnych
REKLAMA
Rys. 9. Konfiguracja elementu próbnego drzwi/ okien mocowanych w ścianie osłonowej. Oznaczenia: d – szerokość
konstrukcji mocującej (ściany osłonowej) określony na poziomie minimum 200 mm, przy czym sugeruje się aby
wymiar ten miał minimum 500 mm; 1 –ściana osłonowa; 2 – reprezentatywna konstrukcja drzwi/ okna
Aby mieć możliwość konstruowania ścian osłonowych z kątami β o większej wartości, wymagane jest badanie elementu próbnego z załamaniami.
Wracając do obiecanego we wstępie komentarza odnośnie montażu zespołów drzwiowych
w ścianach osłonowych, należy dodać, że tego typu
konstrukcje w praktyce są bardzo często wyposażone w drzwi lub okna, dla których również stawiane są wymagania dotyczące odporności ogniowej,
a w określonych przypadkach również dymoszczelności. Elementy te, rzecz jasna, podlegają badaniu w zakresie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Badanie jednak przeprowadzane jest według innej normy badawczej – elementem próbnym są drzwi, a ściana osłonowa stanowi jedynie
stowarzyszoną (w przypadku odporności ogniowej)
lub uzupełniającą (w przypadku dymoszczelności)
konstrukcję mocującą. Ponieważ badanie weryfikacyjne musi zostać przeprowadzone w konstrukcji
danego typu, to chcąc uzyskać możliwość mocowana drzwi w ścianie osłonowej w pełnej konfiguracji (w normowym rozumieniu taką konkretnie konstrukcję definiuje się w ten sposób), badanie takie
nie może być przeprowadzone np. w ścianie działowej, czy międzystropowej. Zgodnie z rozważaniami z części zawierającej definicje, nie są to po prostu te same rodzaje ścian.
Szczegóły dotyczące metodyki badań w zakresie odporności ogniowej zespołów drzwiowych
przedstawione zostały w artykułach: Metodyka badań odporności ogniowej drzwi przeszklonych.
Cz. 1 („Świat Szkła” 3/2012) [12] i Problematyka prawidłowego odbioru wybranych oddzieleń przeciwpożarowych („Materiały Budowlane” 11/2014) [25],
a w zakresie dymoszczelności w artykułach: Przeszklone drzwi dymoszczelne – badania oraz klasyfikacja w zakresie dymoszczelności („Świat Szkła”
4/2013) [16] i Odporność ogniowa i dymoszczelność drzwi przeciwpożarowych na wyjściach awaryjnych z tuneli – badania i klasyfikacja („Logistyka” 6/2014) [27]. Nowością, choć nie rewolucyjną, są natomiast dodatkowe wytyczne, co do ko-
ELEWACJE
nieczności przeprowadzenie odpowiednich badań,
które pojawiły się w normie 15254-6:2014-03 [9].
Na rys. 9 pokazano sposób instalowania drzwi (po
lewej) oraz okien w ścianie osłonowej.
Ostatnie, lecz prawdopodobnie najbardziej rewolucyjne zmiany, które będą miały w przyszłości swoje reperkusje nie tylko odnośnie ścian osłonowych,
ale także ścian działowych a być może i drzwi, dotyczą przeszkleń.
Rys. 10. Typy przeszkleń zgodnie z definicją w normach PN-EN 1364-3:2014-03, PN-EN 1364-3:2014-04
Rys. 11. Schemat zakresu zastosowania przeszkleń – nagrzewanie od wewnątrz
Rys. 12. Schemat zakresu zastosowania przeszkleń - nagrzewanie od zewnątrz
12
Wcześniejsze definicje dotyczące możliwości zamiany szkła ognioodpornego opierały się
na definicji z normy PN-EN 15254-4+A1:2011
o brzmieniu:
Zamiana szkła jest dopuszczalna, pod warunkiem,
że zostanie wykazane, iż oba szkła znajdują się
w tej samej grupie wyrobów szklanych (ten sam
producent) i mają, co najmniej tę samą lub zwiększoną grubość nominalną. Gdy szkło z badania
odniesienia jest zamieniane (zastępowane), to
w przypadku zamiennego (nowego) szkła należy
potwierdzić, że osiąga, co najmniej tę samą klasyfikację odporności ogniowej (lub równoważną
odporność ogniową), co szkło z badania odniesienia (tak jak w przypadku istniejących wcześniej
wyników badań).(…);
Przy zamianie jednego szkła na szkło grubsze
z tej samej grupy wyrobów szklanych (ten sam producent) powinna zostać zachowana stabilność całego elementu przeszklonego.”
Oraz kluczowa uwaga: „UWAGA: Zamieniając jedno szkło EI na inne szkło EI, wartości przepuszczalności/pochłaniania w niewielkim stopniu wpływają na
właściwości z uwagi na odporność ogniową szkła. Jest
to dołączenie jednej lub więcej specjalnych warstw
pośrednich, które wpływają na odporność ogniową,
nie na typ zastosowanego szkła”
W ubiegłorocznych wydaniach norm [6, 7] zaprezentowano diametralnie odmienne podejście
do tego zagadnienia. Sama definicja „grupa wyrobów” nie jest już pozostawiona w gestii Producenta, a określone typy przeszkleń zostały zdefiniowane na poziomie normy badawczej wraz
z wynikającymi z tego konsekwencjami w zakresie nadania możliwych klasyfikacji. Na rys. 10
znajduje się wykaz typów przeszkleń, jakie przewidziano w normie. Co ciekawe, nabierające dynamicznie na znaczeniu ze względów na właściwości termiczne, szyby dwukomorowe nie zostały w podziale uwzględnione.
Bezpośrednią konsekwencją zastosowanego podziału są ograniczenia w zakresie możliwości zamiany szkła ognioodpornego w zależności od typu
szyby i rodzaju badań, w jakich skuteczność działania danego typu szyby (w danej konstrukcji) została sprawdzona. Na rys. 11 oraz 12 zaprezentowano
diagramy z wizualną prezentacją dopuszczenia określonych typów szyb na podstawie badań – odpowiednio dla nagrzewania od wewnątrz oraz od ze-
www.swiat-szkla.pl
SZTUKA PROJEKTOWANIA
CAŁOSZKLANYCH SYSTEMOW
Jeśli realizowany projekt wymaga zastosowania balustrad całoszklanych dających efekt
otwartej przestrzeni i zapewniających bezpieczeństwo, seria produktowa Easy Glass® firmy
Q-railing to doskonałe rozwiązanie. Obejmuje ona warianty przeznaczone do montażu
podłogowego i bocznego, które można stosować w pomieszczeniach jak i na zewnątrz.
Tego właśnie potrzebujesz do wyposażenia budynków handlowo-usługowych, biurowych
i mieszkalnych.
Zadzwoń na numer 61 661 80 00, napisz na adres [email protected] lub odwiedź naszą
stronę internetową www.q-railing.com i przekonaj się, że Q-railing oferuje doskonałe
rozwiązania na wszystkie okazje.
YOUR CHOICE IN RAILING SYSTEMS
WWW.QRAILING.COM
ELEWACJE
[17] Sędłak B., Kinowski J., Borowy A.: Fire resistance te-
sts of large glazed aluminium curtain wall test specimens–results comparison. „MATEC Web of Conferences” 2013, Vol. 9, p. 02009, EDP Sciences, DOI: 10.1051/
matecconf/20130902009.
[18] Sędłak B.: Systemy przegród aluminiowo szklanych
o określonej klasie odporności ogniowej. „Świat Szkła”
10/2013, 30-33, 41.
[19] Sędłak B., Kinowski J.: Badania odporności ogniowej
ścian osłonowych – przyrosty temperatury na szybach.
„Świat Szkła” 11/2013, 20-25.
[20] Sędłak B.: Badania odporności ogniowej przeszklonych
ścian działowych. „Świat Szkła” 2/2014, 30-33.
[21] Sędłak B.: Odporność ogniowa ścian osłonowych
z dużymi przeszkleniami. Cz. 1. „Świat Szkła” 3/2014,
16-19, 25.
[22] Sędłak B.: Odporność ogniowa ścian osłonowych
Rys. 13. Schemat zakresu zastosowania przeszkleń – w przypadku badań typu E oraz EW
z dużymi przeszkleniami. Cz. 2. „Świat Szkła” 5/2014,
28-31.
wnątrz. Na rys. 13 pokazano natomiast możliwości
(a w zasadzie ich brak) zamiany szyb typu EW lub E
na podstawie określonych badań.
Podsumowanie
Analizując normowe diagramy można odgadywać intencje autorów normy i dojść do wielu interesujących wniosków, natomiast jedna konkluzja
wysuwa się na czoło tych rozważań. Doświadczenie badawcze, większa świadomość odnośnie możliwych konsekwencji zastosowania danych typów szkła
w kontekście wyniku badania zaowocowała bardziej
restrykcyjnymi zasadami udzielania rozszerzonego
zakresu zastosowania i – zważywszy na fakt, że jest
to najnowsza z rewizji norm tego typu – można zakładać, że to w kierunku precyzowania, a więc de
facto zaostrzania kryteriów będzie szła normalizacja.
AUTOR
Jacek Kinowski
Instytut Techniki Budowlanej
e-mail: [email protected], [email protected]
[6] PN-EN 1364-3:2014-03 Badanie odporności ogniowej
ścian osłonowych wg nowego wydania normy PN-EN
na konfiguracja (kompletny zestaw)
1364-3. „Świat Szkła” 7-8/2014, 49-53.
[7] PN-EN 1364-4:2014-04 Badanie odporności ogniowej
[24] Sulik P., Sędłak B., Turkowski P., Węgrzyński W.: Bezpie-
elementów nienośnych. Część 4: Ściany osłonowe czę-
czeństwo pożarowe budynków wysokich i wysokościo-
ściowa konfiguracja
wych. [W:] A. Halicka, Budownictwo na obszarach zur-
[8] PN-EN 13501-2+A1:2010 Klasyfikacja ogniowa wyrobów
budowlanych i elementów budynków. Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnych
[9] PN-EN 15254-6:2014-03 Rozszerzone zastosowanie wy-
ników badań odporności ogniowej. Ściany nienośne.
Część 6: Ściany osłonowe
[10] Roszkowski P., Sędłak B.: Metodyka badań odporności
ogniowej dachów przeszklonych. „Świat Szkła” 6/2011,
50-52.
[11] Roszkowski P., Sędłak B.: Metodyka badań odporno-
ści ogniowej przeszklonych ścian działowych. „Świat
Szkła” 9/2011, 59-64.
[12] Sędłak B.: Metodyka badań odporności ogniowej drzwi
przeszklonych. Cz. 1. „Świat Szkła” 3/2012, 50-52, 60.
Bibliografia
[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia
2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, Poz.690)
[13] Sędłak B., Roszkowski P.: Klasyfikacja w zakresie odpor-
ności ogniowej przeszklonych ścian działowych. „Świat
Szkła” 7-8/2012, 54-59.
[14] Sędłak B. (2012): Badania odporności ogniowej prze-
[2] PN-EN 13830:2005 Ściany osłonowe. Norma wyrobu
szklonych ścian osłonowych. Cz. 1. „Świat Szkła”, R. 17
[3] PN-EN 1363-1:2012 Badania odporności ogniowej
(nr 9), 52-54.
Część 1: Wymagania ogólne
[4] PN-EN 1363-2:2001 Badania odporności ogniowej.
Część 2: Procedury alternatywne i dodatkowe
[5] PN-EN 1364-1:2001 Badanie odporności ogniowej ele-
mentów nienośnych. Część 1: Ściany
14
elementów nienośnych. Część 3: Ściany osłonowe peł-
banizowanych, Nauka, praktyka, perspektywy, Politechnika Lubelska 2014, pp. 105-120.
[25] Izydorczyk D., Sędłak B., Sulik P.: Problematyka prawi-
dłowego odbioru wybranych oddzieleń przeciwpożarowych. „Materiały Budowlane” 11/2014, 62-64.
[26] Roszkowski P., Sędłak B.: Badania odporności ognio-
wej poziomych elementów przeszklonych. „Świat Szkła”
12/2014.
[27] Sulik P., Sędłak B., Izydorczyk D.: Odporność ognio-
wa i dymoszczelność drzwi przeciwpożarowych na
wyjściach awaryjnych z tuneli – badania i klasyfikacja.
„Logistyka” 6/2014, 10104-10113.
[28] Sulik P., Sędłak B., Kinowski J.: Bezpieczeństwo pożaro-
we ścian zewnętrznych (Cz. 1) Elewacje szklane, wymagania, badania, przykłady. „Ochrona Przeciwpożarowa”,
4 (50)/2014, 10-16.
[29] Kinowski J., Sędłak B., Sulik P.: Izolacyjność ogniowa alu-
miniowo-szklanych ścian osłonowych w zależności od
sposobu wypełnienia profili szkieletu konstrukcyjnego,
„Izolacje” 2/2015, 48-53.
[30] Sędłak B., Kinowski J., Sulik P.: Bezpieczeństwo pożarowe
ścian zewnętrznych. Część 2: Mocowanie okładzin elewa-
ścian osłonowych. Cz. 2. „Świat Szkła” 10/2012, 53-58, 60.
cyjnych w aspekcie wymagań przepisów techniczno-bu-
[16] Sędłak B.: Przeszklone drzwi dymoszczelne – badania
oraz klasyfikacja w zakresie dymoszczelności. „Świat
Szkła” 4/2012, 35-38.
dowlanych, „Ochrona Przeciwpożarowa”, 1/2015, 9-12.
[31] Kinowski J., Sulik P.: Bezpieczeństwo użytkowania ele-
wacji, „Materiały Budowlane” 9/2014, s. 38-39
www.swiat-szkla.pl
OKNA
w budownictwie. Stolarka budowlana
– okna pionowe, geometria Część 2
Etykietowanie energetyczne jest ważnym działaniem na rzecz poprawy efektywności
energetycznej wszystkich dziedzin życia w krajach Unii Europejskiej. Ze względu
na bardzo duży wpływ na zużycie energii przez budynek konieczne jest wprowadzenie
działań mających na celu zmniejszenie jego zużycia energii. Okna odpowiadają za ok. 25%
strat ciepła w budynku. Mogą być przyczyną niedogrzewania zimą lub przegrzewania lokali
latem, wymuszając stosowanie urządzeń chłodniczych. Dlatego jednym z takich działań jest
etykietowanie stolarki budowlanej.
stolarki budowlanej
Najczęściej o ocenie energetycznej okna decyduje współczynnik przenikania Uw. Jak się okazuje,
nie jest to jedyny parametr mający wpływ na efektywność rozwiązania. Aby poprawnie opisać jakość
energetyczną okna niezbędne jest określenie następujących parametrów składowych, mających istotny wpływ na wynik końcowy:
1. izolacyjność termiczna profili,
2. geometria profili,
3. izolacyjność termiczna szyby,
4. izolacyjność termiczna ramki dystansowej,
5. powierzchnia profili, powierzchnia szyby (geometria okna),
6. przepuszczalność energii promieniowania słonecznego,
7. szczelność okna,
8. sposób mocowania okna do budynku,
9. osłony termiczne i przeciwsłoneczne,
10. automatyka sterująca osłon.
Geometria a efektywność
energetyczna okna
Prawie zawsze na etapie projektowania opisuje
się jeden parametr: UW lub UD (współczynniki przenikania ciepła stolarki). Dla okien określona została
w Warunkach Technicznych [1] wartość graniczna
UW≤1,3 W/m2K. Pojawia się pytanie: czy tak opisana stolarka może mieć niezadowalającą efektywność
energetyczną zgodnie z przeznaczeniem?
Ten problem najlepiej zobrazuje przykład dwóch
okien o jednakowych wymiarach: 1,48x1,23 m2
i UW=1,3 W/m2K, różniących tylko się niektórymi
parametrami, uznawanymi za nieistotne. Efektyw-
Ze względu na tak dużą ilość parametrów, niezbędne jest wprowadzenie wielokryterialnej oceny
energetycznej, opisanej w postaci etykiety, które
w zintegrowany sposób pozwoli oceniać ostatecznie jakość energetyczną stolarki.
W niniejszym artykule omówione zostaną zagadnienia związane z wpływem geometrii, powierzchni profili, powierzchni szyby oraz geometrii okna.
www.swiat-szkla.pl
Rys. 1. Etykieta energetyczna okna o Uw=1,3 W/m2K
15
OKNA
Tabela 1. Analiza efektywności energetycznej okna o wymiarach 1,48x1,23 m2 wykonanego z profili o Uf=1,3 W/m2K , z szyby o Ug=1,1 W/m2K oraz ramki dystansowej
o =0,04 W/mK przy wysokości profili: 50 mm, 70 mm, 90 mm, 110 mm i 130 mm.
Dane techniczne okna
symbol
jednostka
Wymiary okna: 1,48x1,23 m2
Aw
m2
1,8204
1,8204
1,8204
1,8204
1,8204
Współczynnik przenikania ciepła ramy
Uf
W/m2K
1,3
1,3
1,3
1,3
1,3
Wysokość profil
hf
m
0,05
0,07
0,09
0,11
0,13
Ug
W/m2K
1,1
1,1
1,1
1,1
1,1
Ag
m2
1,559
1,461
1,365
1,273
1,183
0%
-7%
-14%
-23%
-32%
0,63
0,63
0,63
0,63
0,63
Współczynnik przenikania ciepła szyby
Powierzchnia szyby
Zmniejszenie powierzchni szyby
Wartości obliczeniowe
Współczynnik przepuszczalności energii słonecznej
gG
Mostek cieplny na ramce dystansowej
y
W/mK
0,04
0,04
0,04
0,04
0,04
Długość ramki dystansowej
L
m
2,51
2,43
2,35
2,27
2,19
Współczynnik przenikania ciepła okna*
Uw
W/m2K
1,18
1,19
1,20
1,21
1,22
Energia nieodnawialna pierwotna na ogrzewanie
EEh
kWh/m2
66,04
70,1
73,91
77,95
82,34
Energia nieodnawialna pierwotna na chłodzenie
EEc
kWh/m2
45
41,37
38,34
35,31
32,29
EE h+c
kWh/m2
111,04
111,47
112,25
113,26
114,63
Klasa energetyczna na ogrzewanie
C
C
C
D
D
Klasa energetyczna na ogrzewanie i chłodzenie
D
D
D
D
D
ność energetyczna omawianego przypadku dla
pomieszczeń ogrzewanych może przedstawiać
się następująco: energia na ogrzewanie dla okna
o UW=1,3 W/m2K może wynosić: 89,76 kWh/m2 rok
lub 111,23 kWh/m2 rok. Efektywność energetyczna
pierwszego rozwiązania jest o 23,9% korzystniejsza.
O efektywności energetycznej stolarki nie decyduje
jedynie parametr UW, a szczelność stolarki, rozwiązania konstrukcyjne połączenia stolarki ze ścianami
oraz parametry energetyczne szyby.
Poddano klasyfikacji energetycznej okna
o UW=1,3 W/m2k. Jeżeli okna byłyby zastosowane w pomieszczeniu ogrzewanym, pierwsze oceniono na klasę D drugie oceniono na klasę E. Jeżeli okno byłoby użyte w pomieszczeniu ogrzewanym i chłodzonym, dla pierwszego i drugie okno
otrzymałoby klasę E (szczegóły na rys. 1). Całkowity bilans energetyczny okna pierwszego wynosi
121,69 kWh/m2rok, dla drugiego 130,33 kWh/m2rok.
Okno pierwsze charakteryzuje się korzystniejszym
bilansem energetycznym. Jak widać stosowanie
rozwiązań spełniających minimalne wymagania
o UW=1,3 W/m2K mogą charakteryzować się różnym
bilansem energetycznym. Można to rozróżnić dopiero
gdy stolarka zostanie poddana ocenie energetycznej.
Wpływ wysokości profili
na jakość energetyczną okna
Jakość energetyczna okna może zależeć od wysokości profili okiennych. Dla tego samego okna
16
o wymiarach 1,48x1,23 m2 wykonano szczegółowe
analizy energetyczne okna przy wysokości profili o 50 mm, 70 mm, 90 mm, 110 mm, 130 mm oraz
o Uf=1,3 W/m2K i Ug=1,13 W/m2K . Zróżnicowanie
wysokości profili okiennych ma nieznaczny wpływ
na izolacyjność termiczną okna oraz na wielość powierzchni przeźroczystych. Zmiany powierzchni są
istotne i mają wpływ na efektywność energetyczną
okna zwłaszcza w budynkach tylko ogrzewanych.
Wzrost wysokości profili okiennych może mieć pogarszający wpływ na bilans energetyczny okna nawet o niespełna 25%.
Zmiany wysokości profili mają wpływ na efektywność energetyczną okna. Podsumowanie uzyskanych wyników zamieszonych w tabeli 1 poniżej:
1. Współczynnik przenikania ciepła okna Uw jest zbliżony dla każdej wysokości profili. Po zaokrągleniu do jednego miejsca po przecinku, wartość Uw
wynosi od 1,18 do 1,22 W/m2K, po zaokrągleniu
1,2 W/m2K. Rozbieżności procentowe w zakresie
UW wynoszą do 3,4%.
2. W pomieszczeniach ogrzanych najkorzystniejsze są okna o jak największej powierzchni szyby.
Różnice w bilansie energetycznym wynoszą do
82,34 – 66,04 = 16,3 kWh/m2rok, co stanowi do
25% więcej dla okna o wysokości profili 130 mm.
3. W pomieszczeniach ogrzewanych i chłodzonych bilans energetyczny jest zbliżony. Maksymalna różnica w bilansie energetyczny wynosi
114,63 – 111,04 = 3,59 kWh/m2rok, co stanowi
3,2% okna o najniższym profilu.
4. Najkorzystniejszym rozwiązaniem są okna o jak
najniższych profilach i jak największej powierzchni szklenia. Różnice w bilansie energetycznym są
istotne dla okien stosowanych w pomieszczeniach ogrzewanych. Różnice w bilansie energetycznym nie są aż tak istotne dla okien stosowanych w pomieszczeniach ogrzewanych i chłodzonych.
Geometria okna
Poddano analizie energetycznej okno o stosunkowo dużych wymiarach 2,1x2,1 m2 ale o różnych podziałach. Analizowano podział okna na jedno, dwu,
trzy i czterokwaterowe o Uf=1,2 W/m2K, Ug=0,7 W/m2K
i profilu o hf=129 mm. Szczegóły analizy zamieszczono w tabeli 2. Pierwsze spostrzeżenie dotyczy
izolacyjności termicznej okna. Okno jednokwaterowe charakteryzuje się najlepszym współczynnikiem
przenikania ciepła Uw=0,78 W/m2K. Okno czterokwaterowe charakteryzuje się Uw=1,02 W/m2K. Podobne
zależności zaobserwowano w zakresie efektywności
energetycznej. Okna jednokwaterowe przeznaczone do pomieszczeń ogrzewanych charakteryzują się
najkorzystniejszym bilansem energetycznym. Duża 
powierzchnia szyby ma jednak niekorzystny wpływ
w przypadku stosowania okien w pomieszczeniach
chłodzonych. Ostatecznie okna jednokwaterowe są
najkorzystniejsze dla pomieszczeń ogrzewanych, uzyskując klasę B oraz dla pomieszczeń ogrzewanych
i chłodzonych uzyskując klasę C.
dokończenie na str. 21
Energia nieodnawialna pierwotna razem
www.swiat-szkla.pl
OKNA
Okucia do okien otwieranych
na zewnątrz
Nowoczesne biurowce i obiekty użyteczności publicznej coraz częściej mają szklane
„opakowanie”. Nie jest to zabieg czysto architektoniczny, lecz ma on na celu lepsze
doświetlenie dość wysokich wnętrz. Okna w takich fasadach muszą jednak spełniać
wiele wymagań i – co bardzo ważne – otwierać się na zewnątrz.
Wysokie wymagania dotyczące ergonomicznego projektowania przestrzeni biurowej sprawiają, że bardzo często nie jest możliwe stosowanie zwykłych okien uchylno-rozwiernych.
Trudno byłoby pracownikom obsługiwać duże
i ciężkie skrzydła, ale też po otwarciu zabierałby one miejsce w pomieszczeniu. Nie zawsze też
jest możliwe zamontowanie w takich budynkach
okien przesuwnych. Są one wprawdzie wyposażone w okucia, które bez większego problemu
poradzą sobie z uniesieniem masywnych skrzydeł, ale brak tarasów wyklucza ich zastosowanie.
Jeśli więc nie da się szklanej elewacji zastąpić
oknami w części otwieranymi do środka, najlepszym rozwiązaniem będą otwierane na zewnątrz
z okuciami ROTO Parallel. Dzięki nim przeszklone
skrzydła są równolegle odstawiane na odległość
maksymalnie 200 mm (przy otwieraniu ręcznym).
Odsuwają się one na zewnątrz przed fasadę budynku (a gdy jest ona podwójna przed jej powło-
W szklanej elewacji można zastosować okna otwierane
odchylnie na zewnątrz z okuciami Roto TSH 30, zapewniające doskonałą szczelność: im silniejszy wiatr, tym
mocniej skrzydło dociskane jest do ościeża (fot. ROTO)
18
Okucia ROTO Top-Hungumożliwiają „klapowe” odchylanie okien na zewnątrz
Okucia ROTO SideHung– otwieranie na zewnątrz. Ich skrzydła zawieszone są na zawiasach nożyco-wych (fot. ROTO)
Okna równolegle odstawiane na zewnątrz z okuciami Parallel umożliwiają naturalną wentylację. Skrzydła otwierane
ręcznie mogą mieć maksymalną masę 200 kg (fot. ROTO)
www.swiat-szkla.pl
OKNA
Okno z zasuwnicą TSH 30 i wielostopnio-wą wentylacją TurnPlus: w pozycji 00 – wentylacja nieaktywna,
okno zamknięte
TurnPlus 900 – nieaktywna, okno otwarte
Zasuwnica TSH 30 może występować w wersji ze standardowym narożnikiem lub z ryglem krawędziowym (fot. ROTO)
kę wewnętrzną) przy okazji sprawiając, że zmienia ona swój wygląd z płaskiego na przestrzenny. Ten sposób otwierania okien pozwala na dowolne zaaranżowanie przestrzeni wewnątrz i naturalne wietrzenie (najefektywniej nocą przy wyłączonej klimatyzacji). Po wysunięciu skrzydła,
zgodnie z prawami fizyki, ciepłe powietrze jest
usuwane na zewnątrz przez szczelinę u góry,
a świeże napływa do środka dołem. Okucia ROTO
Parallel są przeznaczone do skrzydeł o znacznych
wymiarach i masie. Maksymalny ciężar pojedynczego skrzydła otwieranego ręcznie wynosi 200
kg. Największe skrzydło z napędem elektrycznym
wyprodukowane z użyciem tego rodzaju okuć
ma wysokość aż 6 m i waży 1000 kg!
Innym rozwiązaniem umożliwiającym otwieranie okien na zewnątrz są zawiasy nożycowe ROTO
Top-Hung. Oś obrotu takiego okna jest umieszczona w górnej jego części, pozwalając na odchylanie klapowe skrzydeł o maksymalnej masie 180 kg.
Inną wersją tego okucia jest ROTO Side-Hung
z pionową osią obrotu okna. Sprawia to, że skrzydła o maksymalnej masie 47 kg otwierają się
w pionie na zewnątrz. W obydwu typach okien
skrzydła zawieszone na zawiasach nożycowych
obsługiwane są jedną klamką – prostą lub odgiętą.
TurnPlus 1350 – funkcja miktowentylacji aktywna
(fot. ROTO)
Oprócz zawiasów nożycowych w skład okucia
ROTO Top-Hung i Side-Hung wchodzi zasuwnica
z rolkami grzybkowymi, na przykład: standardowa NT, Defender Lock, SSL lub TSH-30.
Zasuwnice TSH-30 mają stabilizator pozycji
klamki i wielostopniową wentylację TurnPlus.
Mogą być stosowane do okien o maksymalnej wysokości 2,4 metra z profilami wykonanymi z drewna, PVC oraz aluminium z rowkiem
Euro 9,3 mm.
Zasuwnica TSH 30 łączona jest z odpowiednimi narożnikami lub ryglami krawędziowymi,
w zależności od wymaganego stopnia zabezpieczenia i szczelności. Ponadto jest ona kom-
Klamka prosta MK3 z kluczem
Klamka odgięta RotoLine
Okna z okuciami ROTO Top-Hung i Side-Hung obsługiwane są za pomocą klamek prostych lub odgiętych.
W sytuacji, gdy jest mało miejsca na uchwyt, klamki
odgięte zapewniają wygodniejszą obsługę i zapobiegają przytrzaśnięciu ręki (fot. ROTO)
patybilna z elementami systemu NT – narożnikami oraz przeciwbieżnymi zamknięciami środkowymi z funkcją Twin-Cam, wyposażonymi
w przeciwbieżne rolki ryglujące. Rolki ryglujące
zakotwiczają się w wycięciach po obydwu stronach zaczepu antywyważeniowego podczas ryglowania skrzydła. Każda próba podważenia jednej z nich powoduje silniejsze zakotwienie w zaczepie drugiej.
Zabezpieczenia okien otwieranych na zewnątrz: rygiel krawędziowy i zamknięcie środkowe przeciwbieżne z rolkami
ryglującymi ROTO Twin-Cam (fot. ROTO)
www.swiat-szkla.pl
ROTO Frank Okucia Budowlane Sp. z o.o.
19
OKNA
Dobry montaż, czyli jaki?
Prawidłowo zamontowane drzwi, okna i bramy to wyroby, które zapewniają komfort
użytkowania i nie sprawiają nam problemów w trakcie eksploatacji. Świadomi inwestorzy
zadają sobie pytanie co znaczy zatem dobry montaż wyrobów stolarki budowlanej?
Składa się na niego szereg czynników, mających wpływ na energooszczędność,
funkcjonalność i bezpieczeństwo zamontowanego rozwiązania.
Prawidłowe osadzenie stolarki
W przypadku nieszczelnego połączenia stolarki
z murem, traci sens zakup energooszczędnego okna.
Podobnie nic nie da wybór dodatkowych funkcji wyrobu, jeśli podstawowe z nich – jak rozwieranie czy
uchylanie – są zakłócone poprzez nieprawidłowe zakotwienie wyrobu w murze.
Podstawą dobrego montażu stolarki budowlanej
jest właściwe dopasowanie wielkości otworu montażowego do rozmiarów instalowanego wyrobu. Zbyt
mały otwór uniemożliwi zachowanie niezbędnego
tzw. luzu dylatacyjnego i uszczelnienie przestrzeni
między ramą a murem. Zbyt duży utrudni natomiast
zamontowanie okna, drzwi lub bramy. Otwór montażowy powinien być oczyszczony i odpowiednio zagruntowany. Stolarka musi być również zamocowana w sposób stabilny, tak aby skutecznie opierać się
parciu i ssaniu wiatru. Stąd konieczność stosowania
odpowiednich systemów mocowań. Na rynku dostępne są różnorodne rozwiązania montażowe, począwszy od tradycyjnych kotew, po specjalne kon-
Rys. 1. Nieprawidłowe zwymiarowanie otworu montażowego skutkuje wypaczeniem okna i trudnościami z jego obsługą
20
sole i systemy, dzięki którym możliwe jest np. wysunięcie okna w warstwę ocieplenia domu. Dobór
odpowiedniej techniki uzależniony jest od specyfiki danej inwestycji.
Ochrona przed działaniem wilgoci
W pomieszczeniach, w których przebywają ludzie,
powstaje wilgoć. Jej źródłem jest wydychane przez
człowieka powietrze, ale też czajnik, żelazko czy kabina prysznicowa. Migracja wilgoci sprawia, że przenika
ona w miejsca, gdzie następuje niekontrolowana wymiana powietrza – czyli najczęściej w najzimniejsze
strefy ściany, jakim są styki ramy okien i drzwi z murem. Wilgoć powstaje tam również w wyniku różnicy temperatur. Im mocniej ogrzewane pomieszczenie,
gdy jednocześnie na zewnątrz panuje niska temperatura, tym więcej tworzy się wilgoci w miejscu styku
zimnego i ciepłego powietrza. Nieodpowiednie zabezpieczenie przeciwwilgociowe tej przestrzeni skutkuje zagrzybieniami i pleśnią we wnękach okiennych.
Początkowe objawy to skroplona para wodna w dol-
Rys. 2. Nieprawidłowo zwymiarowany otwór montażowy uniemożliwia właściwe uszczelnienie przestrzeni między ramą a murem, co skutkuje stratami energii cieplnej
i przewiewaniem chłodnego powietrza z zewnątrz
nych częściach szyb. W efekcie, konieczne są kosztowne remonty nawet w dopiero co oddanych do użytku pomieszczeniach.
Trzeba też pamiętać, że woda jest dobrym przewodnikiem i mimo, że w pomieszczeniu panuje wysoka temperatura, to przy zawilgoceniu połączenia
stolarka-mur ciepło szybko zacznie tędy uciekać. Rozwiązaniem w tej sytuacji jest właściwe uszczelnienie tej przestrzeni. Nie wystarczy jednak zastosowanie samej piany montażowej, która tworzy warstwę izolacji termicznej i akustycznej. Powinna być
ona dodatkowo zabezpieczona materiałami paroszczelnymi od wewnątrz i paroprzepuszczalnymi od
zewnątrz, co zapewni jej skuteczną ochronę przed
działaniem wilgoci.
Dobry montaż
– zwieńczenie inwestycji
Na rynku stosuje się nowoczesne komponenty
służące skutecznemu uszczelnieniu połączenia stolarki z murem. Ich wykorzystanie ma na celu ogranicze-
Rys. 3. Brak prawidłowego zabezpieczenia połączenia
okna z murem powoduje zbieranie się wilgoci
www.swiat-szkla.pl
OKNA
nie strat ciepła, izolację przeciwwilgociową, przeciwwiatrową i akustyczną. Wysokie parametry izolacyjne
można uzyskać dzięki dostępnym, choć nie wszędzie
jeszcze rozpowszechnionym, materiałom montażowym: taśmom paroszczelnym i paroprzepuszczalnym, taśmom rozprężnym czy nowoczesnym pianom
uszczelniającym. Nawet jeśli koszt montażu z ich użyciem jest nieco wyższy w porównaniu z niekompletnym sposobem instalacji (czyli przy zastosowaniu sa-
mej piany montażowej), to prawidłowe wykorzystanie
tych rozwiązań oszczędzi nam nieplanowanych kosztów – zarówno z punktu widzenia materialnego, jak
i zdrowotnego (grzyby i pleśnie mogą być bowiem
szkodliwe dla zdrowia człowieka).
W celu propagowania wiedzy na temat dobrego
montażu Związku POiD realizuje ogólnopolską kampanię edukacyjną „DOBRY MONTAŻ”, którą wspierają uznane na rynku firmy i marki: AIB, FAKRO, Hör-
Rys. 6. Prawidłowo wykonany montaż warstwowy, wykorzystujący: taśmy paroszczelne (warstwa wewnętrzna), pianę
montażową lub taśmę samorozprężną (warstwa środkowa)
oraz taśmy paroprzepuszczalne (warstwa zewnętrzna) ogranicza straty ciepła i zapewnia ochronę warstwy izolacji termicznej przed działaniem wilgoci
mann, POL-SKONE, Porta KMI Poland, Pozbud, Proline,
Soudal, Tytan Professional i Yawal – uzupełnia specjalista.
AUTOR
Paweł Zdybał
RED PEN
Podsumowanie
Analiza efektywności energetycznej okien w odniesieniu do ich geometrii wykazała, że dla okien
o zbliżonych wartościach UW, lecz o różnej wysokości
profili, bilans energetyczny okna może być znacząco
różny. Ze względów energetycznych niskie profile są
korzystniejsze, zwłaszcza dla okien przeznaczonych do
pomieszczeń tylko ogrzewanych. Właśnie takie rozwią-
www.swiat-szkla.pl
Wartości
składowe
jednostka
Tabela 2. Analiza efektywności energetycznej okna o wymiarach 2,1x2,1 m2 wykonanego z profili o Uf=1,2 W/m2K , z szyby o Ug=0,7 W/m2K oraz ramki dystansowej
o =0,04 W/mK przy wysokości profili 129 i dla podziału jedno, dwu, trzy i czterokwaterowgo.
Współczynnik przenikania ciepła – okno
Konstrukcja okna
jednodwutrzyczterokwaterowe
kwaterowe
kwaterowe
kwaterowe
Uw
Uw
Uw
Uw
Współczynnik przenikania ciepła okna
W/m2K
W/m2K
W/m2K
W/m2K
Okno o wymiarach 2,1 x 2,1 m2
Aw
m2
4,41
W/m2K
1,2
Współczynnik przenikania ciepła ramy
Uf
Współczynnik przenikania ciepła szyby
Ug
W/m2K
0,7
0,78
0,92
1
1,02
Mostek cieplny na ramce dystansowej
y
W/mK
0,04
0,5
Współczynnik przepuszczalności energii słonecznej
gG
Energia nieodnawialna pierwotna na ogrzewanie
EEh
kWh/m2
44,5
56,34
62,99
64,68
Energia nieodnawialna pierwotna na chłodzenie
EEc
kWh/m2
32,12
31,45
31,09
31
Energia nieodnawialna pierwotna razem
EE h+c kWh/m2
76,62
87,79
94,08
95,68
Klasa energetyczna na ogrzewanie
B
B
C
C
Klasa energetyczna na ogrzewanie i chłodzenie
C
C
D
D
symbol
dokończenie ze str. 19

Rys. 4. Brak prawidłowego zabezpieczenia połączenia okna z murem powoduje zawilgocenie i rozwój
zagrzybienia
Rys. 5. Brak zabezpieczenia piany montażowej powoduje jej uszkodzenie pod wpływem działania czynników
atmosferycznych, co skutkuje pogorszeniem parametrów termicznych izolacji
zania są stosowane w znaczącej większości polskich
domów. Szacuje się, że ponad 92-95% nowych okien
ostatecznie będzie pracować w pomieszczeniach jedynie ogrzewanych.
Zaobserwowano również znaczące różnice w zakresie efektywności energetycznej pomiędzy oknami jednokwaterowym i wielokwaterowym. Im więcej kwater,
tym okno jest mniej korzystne energetycznie, zwłaszcza dla pomieszczeń ogrzewanych. Do określenia jako-
ści energetycznej okna przydatnym jest program Etykieta Energetyczna Stolarki (EES), można go pobrać
z: http://www.cieplej.pl/soft/etenstol/setup.exe
AUTOR
Jerzy Żurawski
Dolnośląska Agencja Energii i Środowiska
21
OKNA
Warstwowy montaż
energooszczędny:
TYTAN ENERGY 2020
Najnowsze trendy w budownictwie energooszczędnym spowodowały, że normą są okna,
w których wartość Uw wynosi mniej niż 0,7 W /(m2K). Należy jednak pamiętać – a przy okazji
edukować zarówno wykonawców jak i Klientów końcowych – że produkt o najwyższej jakości,
nie będzie spełniał oczekiwanych parametrów jeśli nie zostanie prawidłowo zainstalowany,
czy też zignorowana zostanie sugestia wykorzystania produktów komplementarnych
zalecanych przez producentów.
W przypadku poprawnego montażu systemu
warstwowego, istotą będzie odpowiednie połączenie okna z murem, na które składać się będą trzy warstwy: zewnętrzna, środkowa i wewnętrzna.
Pierwsza – zewnętrza – to taśma paroprzepuszczalna, której zadaniem jest ochrona łączenia przed
trudnymi warunkami atmosferycznymi, a także odprowadzenie wilgoci na zewnątrz.
Niezwykle istotna, środkowa
warstwa, to izolacja termiczna
i akustyczna – piana poliuretanowa. Jeżeli zależy nam na
wcześniej wspomnianym aspekcie energooszczędności, najlepiej użyć pierwszej dostępnej na
rynku piany montażowej, która pozwala zredukować utratę
ciepła nawet do 60% – TYTAN
Energy 2020.
Produkt skutecznie i trwale
eliminuje mostki termiczne i nadaje się dla inwestorów i montażystów stolarki szukających profesjonalnych rozwiązań, gdzie istotne są bardzo wysokie parametry
produktu, m.in. Uw 0,5 W /(m2k),
a (współczynnik infiltracji powietrza) <0,1, klasa 4 przepuszczalności powietrza oraz wyjątkowa wodoszczelność – E 1800.
Dopełnieniem całości energooszczędnego systemu warstwowego, jest warstwa trzecia – taśma paroszczelna, która chroni przed wnikaniem pary wodnej, zbierającej się w pomieszczeniach. Dopiero taki
kompletny sposób montażu, pozwala na stałe zachowanie wszystkich parametrów piany poliuretanowej
22
TYTAN Energy 2020, a co za tym idzie korzystanie
z walorów energooszczędnego montażu.
szczelne przyklejenie taśmy zewnętrznej do muru,
do narożników ze szczególną uwagą,
wypełnienie szczeliny między oknem na murem
Etapy montażu warstwowego:
przygotowanie czystego i zagruntowanego otwo-
ru w murze, o powierzchni związanej i jednorodnej,
instalacja taśmy paroszczelnej do wewnętrznej kra-
wędzi ościeżnicy,
pianą TYTAN Energy 2020, od dołu do góry ościeżnicy,
odcięcie ewentualnego nadmiaru piany, ale dopiero po jej rozprężeniu i całkowitym wyschnięciu,
szczelne przyklejenie taśmy wewnętrznej.
instalacja taśmy paroprzepuszczalnej do zewnętrz-
nej krawędzi ościeżnicy,
wstawienie okna,
www.tytan.pl
www.selena.pl
www.swiat-szkla.pl
OKNA
Montaż stolarki nowatorską
metodą KiK po raz pierwszy
w praktyce
Energooszczędność rozwiązań bezsprzecznie jest jednym z najważniejszych kryteriów
przy wyborze stolarki. Świadomi klienci, decydując się na zakup okien o właściwościach
wysoce termoizolacyjnych, oczekują od sprzedawców profesjonalnego, energooszczędnego
montażu, który pozwoli w pełni wykorzystać ciepłochronne walory stolarki. Innowacyjne
metody tzw. „ciepłego” montażu cieszą się wśród klientów Autoryzowanych Salonów
Sprzedaży VETREX coraz większym zainteresowaniem.
Gdy na rynku pojawiła się kolejna technika energooszczędnego osadzania okien poza licem muru –
montaż KIK, premierowo zaprezentowany podczas
poznańskich Targów Budma, ekipa salonu WIDERSKI
jako pierwsza zastosowała tę metodę w praktyce.
Nowatorski montaż stolarki wykonanej w systemie
Vetrex V90+ zrealizowany został w zlokalizowanej
w Suszcu k. Żor inwestycji prywatnej, zaledwie kilka
dni po prezentacji systemu na targach.
KIK łączy wykorzystanie dobrze znanych i wielokrotnie sprawdzonych akcesoriów oraz materiałów montażowych w jednej metodzie. Integracja
korzyści płynących z zastosowania ich w jednym
rozwiązaniu pozwala uzyskać zupełnie nową jakość montażu.
Koncepcja montażu okien KIK łączy w sobie solidne mocowanie mechaniczne i skuteczne uszczelnienie połączenia okien z murem, zapewniające zauważalne korzyści w zakresie izolacji termicznej oraz
szczelności połączenia. W metodzie tej przeszklenie
montowane jest na konsolach i wspornikach marki
KNELSEN. Wykonana z tych elementów konstrukcja
dobrze przenosi obciążenia powalając na wysunięcie okna poza lico muru, w warstwę ocieplenia i osadzenie go na specjalnej kształtce – „ciepłym parapecie” – którego tradycyjną funkcją jest uszczelnienie
progu okna, lecz który pełni też funkcję podpory dla
dolnej ramy okiennej. Nazwa nowego rodzaju montażu jest skrótem od KNELSEN i KLINAR – nazw firm
będących producentami kluczowych komponentów
w nim wykorzystywanych i twórcami nowego, opatentowanego rozwiązania.
Nowa technika montażu rozwiązuje dwa istotne problemy pojawiające się przy zastosowaniu innych metod wykorzystujących konsole stalowe. Dzię-
www.swiat-szkla.pl
ki przytwierdzeniu konsol i wsporników bocznych
doczołowo od strony zewnętrznej, KIK pozwala na
wyeliminowanie punktowych mostków cieplnych
w obrębie ościeży, co pozytywnie wpływa na termikę
połączenia okna z murem. Innym problemem rozwiązanym przy użyciu Systemu KiK jest możliwość pełnego uszczelnienia połączenia okna z murem niezależnie od etapu prac elewacyjnych.
W systemie KiK wykorzystywane są także specjalne ramki styropianowe, które przyklejane są do
muru za pomocą kleju PU do styropianu, natomiast
szczelina pomiędzy ramką a oknem wypełniana jest
pianą poliuretanową, dzięki czemu możliwe jest wykonanie kompletnych uszczelnień w nieocieplonym
jeszcze budynku. Od zewnątrz szczelina dylatacyjna zabezpieczona jest przed przenikaniem wody
i chłodnego powietrza szeroką folią paroprzepuszczalną zachodzącą mocno na mur, aby zapewnić jak największą powierzchnię połączenia, a tym
samym jego szczelność. W montażu wykorzystywane są także folie paroizolacyjne umiejscowione od
wnętrza budynku.
VETREX
23
OKNA
Prolux – więcej światła w domu
OKNOPLAST wprowadza do oferty autorskie okno Prolux, będące odpowiedzią na
współczesne trendy architektoniczne, w których kluczową rolę odgrywają światło
i przestrzeń. Jest to kolejne innowacyjne rozwiązanie OKNOPLAST, które wyróżnia między
innymi większa powierzchnia szyby i smuklejsze profile PVC. Nowatorski system jest
pierwszym tego typu produktem na polskim rynku stolarki otworowej.
Światło źródłem dobrego
samopoczucia
tralna, zapewniająca Proluxowi symetryczny i harmonijny wygląd. Jest to bardzo charakterystyczne
dla nowego systemu, a przy tym pierwsze w Polsce tego rodzaju rozwiązanie.
Od lat naukowcy udowadniają, jak ważnym
czynnikiem wpływającym na codzienne samopoczucie i zdrowie człowieka jest światło naturalne. W naszej szerokości geograficznej, szczególnie
w okresie jesienno-zimowym, jesteśmy narażeni na
deficyt promieni słonecznych. Dlatego OKNOPLAST
opracował innowacyjny system okienny Prolux,
którego nazwę można rozumieć jako „sprzyjający światłu”.
Korzyści widziane gołym okiem
Nowe okno OKNOPLASTu dzięki rozwiązaniom
nastawionym na maksymalizację powierzchni szyby
gwarantuje pozyskanie większej ilości naturalnego
światła słonecznego. Elementy, które minimalizują
barierę dla wpadającego światła to wyjątkowo niski
profil skrzydła oraz bardzo wąski słupek ruchomy.
Prolux to pierwszy w Polsce profil PVC o głębokości zabudowy 70 mm, który ma tak niską wysokość
złożenia profilu ramy i skrzydła, czyli tylko 108 mm.
W większości standardowych systemów taka wysokość wynosi od 114 mm do 124 mm. Nowy, wąski
słupek ruchomy w Prolux ma natomiast szerokość
tylko 112 mm. Te niskie złożenia systemu sprawiają, że do pomieszczenia wpada do 22% więcej światła słonecznego.
Nowością jest klamka umieszczona dokładnie na
środku słupka ruchomego. Jest to tzw. klamka cen-
Wyjątkowe pakiety szybowe
Większą ilość naturalnego światła zapewniają
również pakiety szybowe, w których stosowane
są najbardziej przejrzyste powłoki niskoemisyjne.
Wpuszczają one do naszych domów więcej energii
i światła słonecznego. Większe przeszklenie oznacza nie tylko lepsze doświetlenie wnętrza i w konsekwencji poprawę samopoczucia, ale również daje
poczucie przestrzeni w pomieszczeniu, optycznie ją
powiększając.
Większa, w porównaniu do tradycyjnych okien,
powierzchnia szyb, dzięki zwiększonej ilości energii słonecznej wpadającej przez szybę, pozwala na
24
www.swiat-szkla.pl
OKNA
mniejsze zużycie energii potrzebnej na ogrzanie pomieszczenia. Prolux umożliwia tym samym poprawę bilansu energetycznego budynku, czyli różnicy
pomiędzy stratą i zyskiem energii.
Niższy i mocniejszy jednocześnie
Pomimo smuklejszych profili okiennych, parametry techniczno-użytkowe systemu Prolux
prezentują wysoki poziom zaawansowania. Konstrukcja nowego profilu OKNOPLASTu daje możliwość szklenia pakietów szybowych: bezpiecznych
i antywłamaniowych, w tym dwukomorowych,
o współczynniku Ug=0,6 W/m2K, wypełnionych argonem. Ponadto w oknie zastosowane zostało autorskie wzmocnienie wykonane z wielokrotnie giętej stali. Zapewnia ono odpowiednią sztywność
i stabilność konstrukcji, pozwalając jednocześnie na
projektowanie dużych, modnych przeszkleń. Nowy
system to także przygotowane dla OKNOPLAST
nowe okucie ProLight firmy WINKHAUS. Gwarantuje ono szereg funkcjonalnych właściwości, jak również walory estetyczne znakomicie współgrające
z formą okien PROLUX. Skrzydło rozwierno-uchylne posiada funkcję wielostopniowej regulacji uchyłu „FOUR Seasons”. Daje ona możliwość wietrzenia
pomieszczeń przez cały rok, bez względu na aurę
na zewnątrz.
Charakterystycznym elementem wyposażenia
okna Prolux są również specjalne czopy i.S (intelligente Sicherheit – inteligentne zabezpieczenie),
które wpływają na lekką i precyzyjną pracę okucia
oraz zapewniają wysoki poziom zabezpieczenia.
Prolux umożliwia przy tym wykonanie również drzwi
tarasowych w systemach przesuwnych PSK (PSK,
PSK-Z i PSK Atrium), co dotychczas było zarezerwowane dla „wysokich profili”.
Nowoczesność i minimalizm
w jednym
Nowy profil posiada unikalny, zaprojektowany
przez OKNOPLAST kształt, inspirowany linią okien
Platinium, jednak znacznie bardziej minimalistyczny i nowoczesny. Wysoka precyzja wykonania sprawia, że system Prolux w nowym kolorze Sheffield
Oak nadaje elewacji budynku i wnętrzu unikalny,
wyrafinowany charakter. Nowoczesny design Prolux sprawia, że okno staje się również znaczącym
elementem dekoracyjnym wnętrza pomieszczenia.
Ważny jest każdy szczegół
Elementami podnoszącymi walory estetyczne
nowego okna są: unikatowe wykończenie uszczelki
w listwie przyszybowej pod kątem 45o, listwa przyszybowa w harmonii z krzywizną skrzydła oraz specjalne zaślepki na odwodnienie w kolorze odpowiadającym nowej barwie Sheffield Oak. Okno Prolux
dostępne jest we wszystkich kolorach pakiety RAL
oraz barwach drewnopodobnych.
Prolux to autorski projekt OKNOPLAST, chroniony dwoma zgłoszeniami patentowymi, m.in. odnośnie umiejscowienia stali zbrojeniowej w skrzydle.
Okna Prolux dostępne są w ofercie OKNOPLAST-u
od kwietnia br. Obowiązuje na nie siedmioletnia
gwarancja.
REKLAMA
Magda Filipek
OKNOPLAST Sp. z o.o.
OKNA
Inteligentne okna dla alergików
Panujący w dzisiejszym budownictwie trend na superszczelne okna często negatywnie
wpływa na wentylację budynków, w których się je montuje. Przebywanie w zatęchłym
powietrzu nie jest dobre dla ludzkiego zdrowia i samopoczucia, natomiast zwykłe otwarcie
okien może (szczególnie w zimie) drastycznie obniżyć temperaturę w pomieszczeniu,
czego również należy unikać, ponieważ takie postępowanie przeczy idei stosowania okien
energooszczędnych. Innym niepożądanym skutkiem wietrzenia bywa… przeziębienie.
Wentylacja mechaniczna
na miarę XXI wieku
INTERNORM opracował nowatorski system wentylacji I-tec. Za tą prostą nazwą kryją się zaawansowane rozwiązania techniczne, które zapewniają
optymalną, całodobową wymianę powietrza wewnątrz pomieszczeń. Pierwszą zaletą systemu I-tec
jest fakt, że nie wpływa on negatywnie na wygląd
budynku – z zewnątrz widoczne są jedynie niewielkie wywietrzniki na ramie okiennej. Należy też podkreślić niskie straty cieplne, jakie wiążą się z zastosowaniem opisywanego rozwiązania. I-tec pozwala odzyskać aż 93% ciepła, dzięki czemu wewnątrz
budynku nie dochodzi do nagłych wahań temperatury, a zintegrowane z systemem okna zapewniają energooszczędność na najwyższym poziomie. Ta
wentylacja przyszłości ma oczywiście także inne,
bardziej oczywiste zalety: zamknięte okna nie kuszą włamywaczy, sprawiają też, że do pomieszczeń
nie przedostaje się hałas z zewnątrz ani woda podczas ulewnego deszczu.
Stop wilgoci, kurzowi i pyłkom
Przez szeroką szczelinę, jaka powstaje podczas
„tradycyjnego” wietrzenia, do pomieszczeń mogą
wpadać drobiny kurzu i pyłki. Ich obecność w powietrzu bywa szczególnie uciążliwa dla alergików,
26
dlatego I-tec da się wyposażyć w specjalny filtr, który wiosną przyniesie im ulgę. Innowacyjna wentylacja opracowana przez INTERNORM potrafi jednak znacznie więcej – nie od dziś wiadomo, że
w szczelnie zamkniętych budynkach często wykształcają się grzyby oraz pleśń. Samemu trudno
ocenić, czy powietrze w danym pomieszczeniu
sprzyja ich rozwojowi, dlatego system I-tec ma
wbudowany czujnik wilgoci, który pozwala automatycznie obniżyć jej poziom np. wewnątrz kuchni
lub łazienki. Całodobowy proces wymiany powie-
trza odbywa się bez jakiegokolwiek udziału człowieka, co wiąże się z dużą wygodą. I-tec pozwala
ustawić temperaturę i poziom wilgotności osobno
dla każdego pomieszczenia. Sterowanie odbywa się
poprzez panel umieszczony na ramie okiennej, lub
– jeśli klient pragnie w szczególny sposób podkreślić nowoczesność swojego domu – poprzez instalowaną na smartfonie lub tablecie aplikację I-tec
SmartWindow. Wentylację I-tec można zintegrować z oknami KF500, KF410 oraz KV440.
Ten rozbudowany system w razie potrzeby
można wyłączyć. Ewentualnie można zamknąć
obie klapy wewnętrzne – wówczas wyłączy się
automatycznie. Tak stanie się również w sytuacji,
gdy oprogramowanie „stwierdzi”, że wymiennikowi ciepła grozi zamarznięcie. Wentylacja I-tec dba
więc nie tylko o świeże powietrze wewnątrz domu,
ale w pewien sposób także o samą siebie. Mimo
wszystko warto czasami wymontować i przemyć
wspomniany wymiennik wodą oraz łagodnymi detergentami. Należy też pamiętać o tym, by go dokładnie osuszyć przed ponownym umieszczeniem
w ramie okiennej.
Karol Niespodziewański
IFTM INTERNORM
www.swiat-szkla.pl
DRZWI
Projekt normy wyrobu
dla drzwi wewnętrznych:
prEN 14351-2 – stan prac
Prace nad normą dla drzwi wewnętrznych były prowadzone w Niemczech stosunkowo
długo. Na początku lat 70. przedstawiciele przemysłu drzwi wewnętrznych połączyli siły
w celu określenia standardów jakości dla swoich produktów.
Na poziomie europejskim za zaawansowanie pracy
w tej dziedzinie jest odpowiedzialny Komitet Techniczny
CEN/TC33 (drzwi dla ruchu pieszego, bramy przemysłowe i garażowe, okna, żaluzje, okucia budowlane i ściany
osłonowe). Program prac Komitetu jest kompleksowy,
obejmujący opracowanie kilku różnych norm. Pierwsze
normy badawcze i klasyfikacyjne w tym obszarze zostały
ukończone i opublikowano je na przełomie wieków. Komitet dokonał już kolejnych zmian w niektórych z nich
w trakcie okresowych przeglądów norm (co pięć lat) –
na przykład w EN 1191, EN 12046-2 i innych.
Proces zatwierdzania normy EN 14351-1 Okna
i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne.
Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości
dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności został dawno zakończony, a norma ta już długo funkcjonuje na rynku. Była już też aktualizowana.
Grupa robocza zakończyła również prace nad projektem drugiej części tej normy wyrobu, prEN 143512:2009 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 2: Drzwi wewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności, które przeszły etap ankiety prowadzonej przez CEN. To jeszcze nie oznacza, że zostały już w pełni uzgodnione. Z powodu zmian w treści i zmian formalnych (na przykład ze względu na
uchwalenie Rozporządzenia o wyrobach budowlanych CPR), konieczne były dalsze modyfikacje.Obecny projekt bardzo teraz różni się od wersji udostępnionej do publicznej ankiety. W październiku 2015 r.
zaplanowano oficjalne głosowanie nad przyjęciem
uaktualnionego projektu tej normy, a po ratyfikacji może ona zostać opublikowana w marcu 2016 r.
Wciągnięcie do wykazu krajowych norm w Niemczech
może nastąpić na przełomie czerwca i lipca 2016.
Wersje projektu normy różnią się w odniesieniu do
struktury i zakresu oraz w kilku kluczowych obszarach,
takich jak palność, zdolność „do uwalniania” drzwi na
drogach ewakuacyjnych i odnośnie kilku określeń dotyczących Zakładowej Kontroli Produkcji (ZKP, ang. FCP).
www.swiat-szkla.pl
Te różnice odnoszą się do podstawowych aspektów procedury zgodności (1 lub 3) dla drzwi wyjściowych oraz kwestii, czy właściwość „zdolność do uwalniania” drzwi na drogach ewakuacyjnych odnosi się
wyłącznie do urządzeń uwalniających (np. przytrzymywaczy elektromagnetycznych), czy też skrzydła
drzwiowego w całości. Część 1 normy EN 14351 stosuje procedurę zgodności nr 1 dla drzwi zewnętrznych. Tylko raz rozwiązanie tych kwestii było poddane
do opiniowania i konsultacje dotyczące rozwiązania
tego zagadnienia w normie EN 14351-2 trwają. Ogólnie mówiąc struktura nowej normy prEN 14351-2 będzie bardzo się różniła od struktury normy EN 14351-1.
Po harmonizacji, a w czasie okresów przejściowych,
oba wymogi: krajowe (np znak Ü) i oznakowania CE będą
akceptowane. Po upłynieciu okresów przejściowych oznakowanie CE zgodne z EN 14351-2 będzie obowiązkowe dla wszystkich drzwi wewnętrznych sprzedawanych
na rynku, zastępując krajowe wymagania (jak znak Ü) .
Zakres
Norma wyrobu określa właściwości użytkowe, które mogą być odpowiednie do drzwi wewnętrznych,
niezależnie od materiału drzwi. „Zespoły drzwiowe/
drzwi” to w pełni funkcjonalne zespoły drzwiowe/
drzwi (w tym ościeżnice), składające się z jednego lub
kilku skrzydeł i związane z nimi okucia i urządzenia,
uzyskane z kilku źródeł (zespoły drzwi/door assemblies) lub z jednego źródła (drzwi/doorsets).
Procedury zgodności
Przemysł drzwiowy jest zasadniczo już zaznajomiony z różnymi procedurami zgodności (1-4) stosowanymi dla sprawdzenia zgodności właściwości użytkowych
wyrobów budowlanych i ich wykorzystaniem w różnych
dziedzinach. Znane są procedury zgodności typu 1,
składające się ze wstępnych badań typu ITT, początkowego nadzoru i kontroli różnych firm przez jednostkę
notyfikowaną i bieżącej fabrycznej kontroli produkcji
przez producenta FCP – przykładowo w zakresie produktów odnoszących się do bezpieczeństwa pożarowego.
Znane sa procedury zgodności typu 3 (wstępne
badania typu przez właściwy organ i fabryczna kontrola produkcji przez producenta) z zakresu izolacyjności
akustycznej. Mamy też procedury zgodności typu 4
w odniesieniu do sprawdzania wymiarów i tolerancji,
które producent określa na własną odpowiedzialność.
Unikatowe właściwości
i specjalne wymagania
W celu weryfikacji zgodności z odpowiednimi wymaganiami podstawowymi, „wstępne badania typu”
muszą być przeprowadzane przez jednostkę notyfikowaną.
W tych badaniach producent jest odpowiedzialny za wybór reprezentatywnej próbki do badań. Musi
być również wykonany raport z przygotowania próbek. Kategoryzacja wyrobów w „rodziny produktów”
okazała się być przykladem wykonalnego podejścia.
Ponieważ uzyskane wyniki badań powinny być wykorzystywane do tak wielu różnych produktów, jak to
możliwe, warto wybrać próbki o „niekorzystnych” wymiarach i konstrukcji tak, aby te same wyniki mogły
być również wykorzystywane do badanych bardziej
„korzystnych” próbek. Właściwości, dla których producent nie ma jeszcze badań lub nie chce dostarczać informacji może być oznaczony jako „NPD” (nie
oznaczone/no performance determined). Jednak ta
informacja musi pojawić się przy oznakowaniu CE. Po
wykonaniu wstępnych badań typu, sporządzany jest
raport ITT (Initial Type Test) z wyników tych badań.
Podstawowe właściwości, których oznaczenie jest
obowiązkowe, są określone w załączniku ZA normy
wyrobu dla drzwi.
Oznakowanie znakiem CE jest obowiązkiem producenta lub jego przedstawiciela. W uzupełnieniu do
ogólnych informacji określających:
27
DRZWI
Tabela 1. Fragmenty z Tabeli ZA.1 „Podstawowe właściwości drzwi wewnętrznych”, z prEN 14351-2 E: 2009 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 2: Drzwi wewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności [3]
CPD
ER nr.
3
Mandat 101
Podstawowe właściwości
Niebezpieczne substancje
Odporność na uderzenia
Wysokość i szerokość
4
Zdolność do uwolnienia zamknięciaa
Siły operacyjnea
5
6
Klucz
a
(tylko dla urządzeń automatycznych)
Właściwości akustyczne
Przenikalność cieplna
Przepuszczalność powietrzaa
Y = Tak (Yes)
N = Nie (No)
w tym trwałość
producenta,
numer deklaracji zgodności,
dwie ostatnie cyfry roku, w którym zostało umiesz-
czone oznakowanie CE,
numery odpowiednich norm europejskich
krótki opis produktu
deklaracje zgodności musi również zawierać informacje o wszystkich istotnych cechach (Tabela 1).
Porównanie norm europejskich
z niemieckimi krajowymi przepisami
i regulacjami dotyczącymi drzwi
wewnętrznych dla ruchu pieszego
i drzwi wejściowych do mieszkania
W Niemczech normy badawcze i klasyfikacyjne
w tym zakresie zostały już przyjęte. Przepisy krajowe
i regulacje (normy, które istnieją tylko jako niemieckie normy DIN) albo zostały zastąpione lub, w niektórych przypadkach, zachowane jako „szczątkowe normy uzupełniające” (np DIN 4109).
Systemy certyfikacji, takie jak „ift certyfikacja dla
drzwi wewnętrznych” już dawno zostały opracowane na podstawie norm badawczych i klasyfikacyjnych.
Inne regulacje i przepisy zostały również opracowane
zgodnie z tymi ogólnymi wymaganiami dla drzwi wewnętrznych i według obecnego stanu techniki oraz
przy uwzględnieniu ostatnich zmian w normalizacji.
Niemcy, na przykład, posiadają regulacje dotyczące
jakości i specyfikacje procedur badawczych dla drzwi
wewnętrznych (RAL-GZ 426, Części 1 do 4 z 07.2010).
Z porównania norm europejskich w zakresie drzwi
wewnętrznych z niemieckimi przepisami krajowymi
(RAL-GZ 426) wynika, że RAL-GZ 426, a w szczególności jego „Zalecenia dotyczące użytkowania”, są znacznie łatwiejsze do stosowania przez użytkowników
końcowych, a także bardziej „zorientowane” na klienta. Podobne systemy oceny, czy ogólne wymagania
28
Wymagania/Klauzule
wg normy
Poziom i/lub
klasy
Deklarowane techniczna klasyfikacja lub wartości
4.2
–
–
4.3
–
techniczna klasyfikacja
4.4
-
[mm]
4.5
–
Y
4.18.2
–
Y (gdy wymagane)
Y (gdy wymagane)
Y (gdy wymagane)
4.6
4.7
4.8
–
–
–
[dB]
[W/(m2 K)]
Drzwi
Y (tylko dla drzwi wewnętrznych)
Y (tylko przeszklone drzwi
z ryzykiem powodowania zranień)
Y
Y (tylko zamykane drzwi
na drogach ewakuacyjnych)
mogą również nadal być w użyciu w takich krajach, jak
Austria (normy Ö ) i Szwajcaria (arkusze VST), gdzie„profil aplikacji” jest przygotowany też dla drzwi.
Dzięki wieloletniemu doświadczeniu w stosowaniu
norm badawczych i klasyfikacyjnych, przemysł drzwi
wewnętrznych w krajach niemieckojęzycznych jest znakomicie przygotowany do nadchodzących zmian. Przemysł ten był, i nadal jest, znany z wprowadzenia „profilu aplikacji”, który jest stale aktualizowany i wdrażany
w celu umożliwienia dostawcy udziela informacji na temat stopnia, w jakim ich produkty spełniają indywidualne wymagania, aby pomóc im oprzeć się międzynarodowej konkurencji, To ułatwia drogę dla powstania
wysokich standardów jakości dla „europejskich drzwi”.
Ze względu na różnice narodowe, różne kraje
mają różne „profile aplikacji” (instrukcje doboru drzwi
i ich montażu), ale do chwili obecnej nie istnieją nawet jednolite wytyczne odnośnie dostarczania informacji i uzyskiwania określonych klas. Gdy norma
wyrobu EN 14351-2 produktu stanie się normą zharmonizowaną (hEN), nie będzie żadnej przeszkody na
drodze do opracowania zharmonizowanego systemu
oznaczania drzwi wewnętrznych.
Więcej czynności „przygotowawczych”
Oprócz tych ogólnych wymagań, dalsze dodatkowe wymagania są w trakcie wprowadzania. Podobnie
Rys. 1. Nowe urządzenia IFT do badań określających zachowanie drzwi w różnych klimatach i przy zastosowaniu
różnych sił operacyjnych
www.swiat-szkla.pl
DRZWI
jak w innych branżach, przemysł drzwi wewnętrznych
nie tylko dyskutuje o takich kwestiach, jak dostępność
wyrobów, lotne związki organiczne (VOCs, ang. volatile
organic compounds) i zapewnienie zrównoważonego
rozwoju, ale działa także aby wprowadzać je w życie.
Deweloperzy, spółdzielnie mieszkaniowe, architekci,
planiści i projektanci oraz władze publiczne mają swoje
dodatkowe wymagania i żądania już na etapie przetargu, aby dostawcy dostarczali dokumenty potwierdzające, że te wymagania zostały spełnione.
Dostępność
Ze względu na brak innych, istotnych europejskich
postanowień, wprowadzanie drzwi wewnętrznych na
rynek jest regulowane przez normy i przepisy krajowe
wprowadzone w Niemczech już w 1970 r. W tym czasie
opracowano dwie normy, z których każda składała się
z dwóch części. Wszystkie te cztery publikacje zostały aktualizowane w latach 1990. Podjęte już wtedy idee oferowania drzwi jako„konstrukcji przyjaznej dla osób niepełnosprawnych” dziś wpisuje się w logikę pojęć, takich jak„projektowanie dla wszystkich” i „projektowanie uniwersalne”.
Normy określają wymagania techniczne, które
wyroby budowlane muszą spełniać, aby mogły być
dostępne na rynku. Normą dotyczącą budynków
mieszkalnych jest DIN 18040-2 Budownictwo bez
barier. Zasady projektowania. Część 2: Budownictwo
mieszkaniowe, która zastąpiła dotychczasowe normy DIN 18025-1 i DIN 18025-2 we wrześniu 2011 r.
Obecny, szybki wzrost liczby osób w podeszłym wieku jest głównym czynnikiem, który skłonił projektantów
i planistów oraz deweloperów do podjęcia działań gwa-
rantujących dostępność budynków dla osób niepełnosprawnych. Według prognoz w Niemczech, w roku 2030,
co trzecia osoba będzie w wieku 60 lat lub wyższym,
a ci ludzie będą musieli mieszkać w odpowiednio zaprojektowanych domach. Obecnie nie ma wystarczającej ilości domów przeznaczonych dla osób starszych
i zapewnienie dostępności takich budynków będzie poważnym problemem w najbliższej przyszłości.
Dostępność budynków bez barier architektonicznych sprawi, że życie będzie bezpieczniejsze i bardziej
komfortowe dla każdego. Użyteczność budynków, a tym
samym jakość życia doceniana i wymagana przez coraz
większą liczbę osób – niezależnie od ich wieku i poziomu
zdrowia – poprawia się cały czas. W przyszłości rynek będzie domagać się głównie produktów zaprojektowanych
zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego (bez barier architektonicznych). Takie wyroby nie będą już postrzegane jako specjalistyczne produkty odpowiednie tylko dla
małej grupy osób niepełnopsprawnych.
Zrównoważony rozwój
Emisja lotnych związków organicznych
Instytucjom normalizacyjnym jeszcze nie udało się
w pełni zaimplementować wszystkich wymagań w zakresie higieny, ochrony zdrowia i środowiska w rozporządzeniu dotyczącym wyrobów budowlanych. Podczas intensywnej pracy przy opracowaniu zharmonizowanych norm wprowadzanie tych wymagań było realizowane na poziomie europejskim, ale w niektórych krajach – zarówno w Europie, jak i poza nią – zostały sformułowane wymagania alternatywne i były rozwijane
własne systemy oceny spełniania wymagań odnośnie
poziomu emisji lotnych związków z wyrobów budowCzytelna informacja
Opis konstrukcji podaje informacje faktycznie niezbędne dla
użytkownika, niezależnie od warunków otoczenia lub zdolności
sensorycznych użytkownika.
Powszechne korzystanie
Konstrukcja jest przydatna
i odpowiednia dla osób
z różnymi zdolnościami.
Mały Wysiłek Fizyczny
Konstrukcja może być
wykorzystywana wydajnie
i wygodnie i przy minimum
zmęczenia.
Rozmiar i przestrzeń potrzebna do wygodnego dostępu i użytkowania
Odpowiedni rozmiar i przestrzeń jest potrzebna do wygodnego dostępu
sięgnięcia ręką, manipulowania i użytkowania niezależnie od wielkości ciała
użytkownika, jego postury, czy mobilności.
Rys. 2. Zasady projektowania uniwersalnego (na podstawie: Centrum projektowania uniwersalnego w NC State,
www: design.ncsu.edu/cud)
www.swiat-szkla.pl
Siłą napędową idei zrównoważonego rozwoju odnośnie wyrobów budowlanych jest popyt na zrównoważone, energooszczędne budynki. Budynki powinny osiągnąć certyfikaty DGNB, BNB, LEED lub BREEAM.
Instytut IFT opracował własny system, który sprawił, że producenci elementów łatwo mogli podkreślić
zalety swoich produktów wobec projektantów, planistów oraz właścicieli budynków, prezentując wszystkie odpowiednie dokumenty i charakterystyczne wartości z Deklaracji Środowiskowej Produktu (EPD Environmental Product Declaration). Środowiskowe deklaracje produktu tego rodzaju są wymienione w
nowym Rozporządzeniu o wyrobach budowlanych,
w pkt 56 w stwierdzeniu że: Do oceny zrównoważonego wykorzystania zasobów i wpływu obiektów budowlanych na środowisko powinny być stosowane Deklaracje Środowiskowe Produktów, gdy są dostępne.
AUTOR
Tolerancja na błędy
Konstrukcja zmniejsza
poziom zagrożeń
i negatywnych skutków działań
przypadkowych
lub niezamierzonych.
Elastyczność w użytkowania
Konstrukcja zapewnia
spełnienie szerokiego zakresu
indywidualnych preferencji
i zdolności.
Prosta i intuicyjna obsługa
Zastosowanie konstrukcji jest łatwe do zrozumienia, bez
względu na doświadczenie użytkownika, jego poziom
wiedzy, umiejętności językowych czy wykształcenia.
lanych. Istnieje również duża liczba dobrowolnych systemów znakowania„ekologicznych” produktów. W rezultacie producenci (głównie małe i średnie firmy) i dystrybutorzy drzwi wewnętrznych są coraz bardziej zdezorientowani co do wymagań odnośnie„higieny, ochrony
zdrowia i środowiska”, które powinny być wypełnione.
W ramach przygotowań do przyszłych debat
i dyskusji na temat specyficznych problemów branży oraz formułowania odpowiedzi na prawdopodobne pytania, oraz na temat sposobów radzenia sobie z tymi problemami w przyszłości, instytuty takie
jak: Institut für Holzforschung, Fraunhofer WilhelmInstitut-Klauditz, WKI oraz IFT Rosenheim przeprowadziły wspólny projekt badawczy zatytułowany „Emisja
lotnych związków organicznych z drzwi wewnętrznych”. Wyniki projektu zostałyrównież przedstawione
na Międzynarodowej Konferencji Drzwiowej zorganizowanej w Rosenheim w dniach na 24-25.05.2012 r.
Andreas Schmidt
IFT Rosenheim
Artykuł pochodzi z International Rosenheim
Window & Facade Conference 2014
Przedstawicielem IFT Rosenheim w Polsce jest
Andrzej Wicha, e-mail: [email protected]
Literatura
[1] EN 14351-1: 2006 + A1: 2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących
odporności pieszych ogniowej i/lub dymoszczelności
[2] prEN 14351-2: 2009 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 2: wewnętrzne doorsets pieszych bez właściwości dotyczących
odporności ogniowej i/lub charakterystyka wycieku dymu
[3] Przedruk za zgodą DIN, Deutsches Institut für Normung eV Powinny być stosowane tylko w najnowszej wersji (ostatnia data wydania) z normami DIN.
Są one dostępne od Beuth Verlag GmbH, Burggrafenstraße Berlinie 6, 10787.
[4] RAL-GZ 426 Drzwi wewnętrzne z drewna i płyt drewnopochodnych (tylko po niemiecku)
[5] Wensing, dr Michael; Bliemetsrieder Benno, Raport końcowy VOC. Emisja
drzwi wewnętrznych (tylko po niemiecku), Fraunhofer Institut für Holzforschung, Wilhelm-Institut-Klauditz WKI, Braunschweig, ift gemeinnützige Forschungsgesellschaft mbH, Rosenheim 2011
29
DRZWI
Elektryczne przytrzymywacze
otwarcia drzwi przeciwpożarowych
Drzwi przeciwpożarowe mogą zapewnić założoną odporność ogniową jedynie w przypadku,
gdy są w pozycji zamkniętej. W tym celu wyposaża się je w urządzenia powodujące
samoczynne zamykanie. Jednak często dla zapewnienia właściwego funkcjonowania
obiektu drzwi powinny być otwarte, a zamykane tylko w wyniku konieczności zapewnienia
bezpieczeństwa pożarowego. Taką sytuację umożliwia m.in. zastosowanie elektrycznych
przytrzymywaczy otwarcia drzwi.
Wprowadzenie
Jak już powyżej podano, drzwi przeciwpożarowe
zapewniają wymagany poziom bezpieczeństwa pożarowego przegrody, w której je zainstalowano tylko wtedy, gdy są zamknięte. Aby to osiągnąć, drzwi
przeciwpożarowe powinny być zaprojektowane
w taki sposób, aby były:
a) normalnie utrzymywane w położeniu zamkniętym, ale regularnie i często otwierane oraz zamykane z użyciem urządzenia samoczynnie zamykającego,
b) normalnie utrzymywane w położeniu otwartym,
przy pomocy przytrzymywacza otwarcia, w okresach, gdy budynek jest użytkowany, ale zamykane
dla bezpieczeństwa pożarowego i/lub zabezpieczane poza okresem użytkowania, jak np. w nocy,
Fot. 1. Przykład zastosowania przytrzymywacza (chwytaka) otwarcia drzwi firmy D+H Polska
30
c) stale otwarte, dzięki zastosowaniu przytrzymywaczy otwarcia, a zamykane na sygnał instalacji
przeciwpożarowej,
d) normalnie zamknięte i zablokowane w położeniu zamkniętym oraz odpowiednio oznakowane.
Ważna więc funkcja drzwi przeciwpożarowych,
jaką jest zamykanie, wymaga w niektórych przypadkach zastosowania systemu przytrzymywania otwarcia, w tym elektrycznych przytrzymywaczy otwarcia.
Zgodnie z normą określającą wymagania, jakie
powinny spełniać drzwi przeciwpożarowe, tj. PN-EN
14600:2005 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfikacja, przytrzymywaczami
otwarcia nazywamy element systemu przytrzymywania otwarcia, który umożliwia samoczynnie zamykają-
Fot. 1a. Podobne urządzenie firmy GEZE
Fot. 2. Przykład zastąpienia przytrzymywaczy otwarcia drzwi przez skrzynki i sznurek
cym się drzwiom przeciwpożarowym i/lub dymoszczelnym pozostanie w pozycji otwartej w nastawionej
albo wybranej pozycji, dopóki nie zostaną zwolnione.
Elektryczne przytrzymywacze otwarcia drzwi
rozwieranych mogą utrzymywać skrzydła przez dowolnie długi czas w pozycji nieruchomej, uwalniając użytkowników obiektu od konieczności codziennego, częstego otwierania dużej ilości drzwi, co
w znacznym stopniu utrudnia swobodny ruch osobowy, a także towarowy. W przypadku wybuchu
pożaru następuje uruchomienie ręczne lub automatyczne wykrycie zagrożenia przez czujniki przeciwpożarowe, co powoduje zwolnienie blokad,
a wyposażone w samozamykacze drzwi ulegają automatycznie zamknięciu. Dzięki temu stają się barierą utrudniającą rozprzestrzenianie się ognia i dymu
do innych pomieszczeń obiektu.
Przykładowe zastosowanie przytrzymywacza
otwarcia drzwi przeciwpożarowych firmy D+H Polska przedstawiono na fot. 1.
Jednak nie zawsze są stosowane oryginalne
przytrzymywacze otwarcia drzwi. Spotkać czasami
można rozwiązania „zastępcze”, które są na pewno
tańsze, lecz ich stosowanie w przypadku wybuchu
www.swiat-szkla.pl
DRZWI
pożaru, a także kontroli uprawnionych organów,
przynosi negatywne skutki. Na fot. 2 pokazano przykład „zastąpienia” przytrzymywaczy otwarcia drzwi
przez skrzynki i sznurek.
Dodać jeszcze można, że w Polsce nie opracowano dotychczas żadnych obligatoryjnych wytycznych dotyczących warunków stosowania, zasad montażu i odbioru oraz konserwacji i kontroli
okresowych przytrzymywaczy otwarcia drzwi przeciwpożarowych. Takie dokumenty istnieją już od kilkudziesięciu lat w Niemczech, co przedstawiono
w dalszej części publikacji.
Normy związane
Norma PN-EN 1155:1999/A1:2004 Okucia budowlane. Przytrzymywacze elektryczne otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych. Wymagania i metody badań
Norma zawiera wymagania dotyczące przytrzymywaczy otwarcia drzwi będących oddzielnymi urządzeniami, a także mechanizmów przytrzymujących otwarcie, wbudowanych w zamykacz
drzwiowy. Elektryczne przytrzymywacze otwarcia
drzwi rozwieranych i wahadłowych, które zostaną
wyprodukowane zgodnie z wymaganiami normy
PN-EN 1155:1999/A1:2004, mogą utrzymywać skrzydło drzwi w pozycji nieruchomej, jak również pozwalają na ich swobodny ruch rozwierany albo wahadłowy.
W normie określono zastrzeżenie, iż przerwa
w zasilaniu elektrycznym, spowoduje w każdym
przypadku przymusowe zamknięcie drzwi wyposażonych w przytrzymywacze.
Prezentowany dokument zawiera m.in. definicje,
klasyfikację, wymagania oraz metody badań wraz
z niezbędną aparaturą badawczą.
Jedna z definicji określa elektryczny przytrzymywacz otwarcia drzwi (występujący jako oddzielny
wyrób) jako urządzenie, które umożliwia drzwiom
wyposażonym w osobny zamykacz pozostanie
w stanie otwarcia pod zaprogramowanym lub wybranym kątem, aż do elektrycznego zwolnienia.
Określone w normie wymagania obejmują dwie
grupy zagadnień – dotyczące informacji o wyrobie i konstrukcji oraz odnoszące się do eksploatacji.
REKLAMA
Norma PN-EN 14637:2007 Okucia budowlane. Sterowane elektrycznie systemy przytrzymywania otwarcia do drzwi przeciwpożarowych/
dymoszczelnych. Wymagania, metody badań,
stosowanie i konserwacja
W normie określono wymagania, metody badań
oraz kryteria właściwości, według których należy
oceniać kompatybilność i właściwości elementów
składowych stosowanych w kombinacji tworzącej
sterowany elektrycznie system przytrzymywania
otwarcia drzwi. Sprecyzowano także wymagania
umożliwiające zintegrowanie systemów przytrzymywania otwarcia, w przypadku ich podłączenia
do systemów wykrywania lub sygnalizacji pożaru, a także do innych systemów. Ponadto zawarto
w niej wymagania odnoszące się do stosowania sterowanych elektrycznie systemów przytrzymywania
otwarcia drzwi przeciwpożarowych w budynkach,
co do których istnieje wymaganie samoczynnego
zamykania się drzwi.
W skład normy wchodzą również zasady projektowania, instalowania, rozruchu, użytkowania
i konserwacji systemów przytrzymywania otwarcia, których celem jest utrzymanie ich trwałości
i/lub właściwości. Systemy te oraz ich elementy składowe mogą występować samodzielnie, w indywidualnych obudowach.
Sterowane elektrycznie systemy przytrzymywania otwarcia drzwi, które są produkowane, instalowane i serwisowane zgodnie z prezentowaną normą, powinny być stosowane wszędzie tam, gdzie
wymaga się niezawodnego trzymania otwartych
skrzydeł i zwolnienie indywidualnych, samoczynnie
zamykających się w razie pożaru drzwi przeciwpożarowych/dymoszczelnych.
Norma PN-EN 14637:2007 nie uwzględnia projektowania, instalowania, rozruchu, użytkowania
i konserwacji systemów wykrywania i sygnalizacji
pożarów w budynkach, ale uwzględnia przyłączenie systemów przytrzymywania otwarcia spełniających jej wymagania, do systemów wykrywania
i sygnalizacji pożarów. Ponadto nie dotyczy tych
sterowanych elektrycznie systemów przytrzymywania otwarcia, które nie są przewidziane do podłączenia do głównego zasilania energią, gdyż są zasilane z baterii.
Wymagania
Wynikające z normy PN-EN 14600:2005
Drzwi przeciwpożarowe i związane z nimi okucia powinny spełniać wymagania wynikające z normy PN-EN 14600:2005. Zawarte w niej wymagania,
które dotyczą przytrzymywaczy otwarcia, związane są z trwałością funkcji samoczynnego zamykania oraz z bezpieczeństwem użytkowania drzwi.
Z normy wynika wymóg, iż w przypadku zastosowania przytrzymywacza otwarcia w celu pominięcia normalnego trybu działania drzwi przeciwpożarowych (czyli stanu zamkniętego) i gdy jest on
dostarczany jako część wyrobu, aby takie urządzenie było zgodne z prezentowaną już normą PN-EN
14637:2007. Ponadto powinien być sterowany systemem przytrzymywania otwarcia, także zgodnym
z wymienioną normą.
Jeżeli przytrzymywacz otwarcia nie jest dostępny do określonych typów drzwi przeciwpożarowych, to powinien być sprawdzony na próbce przygotowanej do badania odporności ogniowej lub
podczas odrębnego badania, które przedstawiono
w dalszej części publikacji.
Drzwi przeciwpożarowe wyposażone w przy-
trzymywacz otwarcia umożliwiający normalne ich
utrzymywanie w położeniu otwarcia, a które są
zwalniane w celu zamknięcia w warunkach wystąpienia ognia lub dymu, powinny mieć nastawioną
prędkość zamykania nie przekraczającą:
w przypadku drzwi rozwieranych – 300 mm/s
(w odniesieniu do krawędzi prowadzącej),
w przypadku drzwi przesuwnych – wartości 1/10
szerokości skrzydła na sekundę, ale maksymalnie 300 mm/s.
Podczas rzeczywistego pożaru lub próbnych
warunków badania, drzwi przeciwpożarowe, które
są normalnie utrzymywane w położeniu otwartym,
mogą być zwolnione z przytrzymywacza otwarcia za
pomocą miejscowej czujki ciepła/dymu, pod warunkiem, że elektrycznie sterowane czujki są dobrane
i umiejscowione zgodnie z normą PN-EN 14637:2007.
Przytrzymywacze otwarcia, które mogą zawierać
miejscowe czujki ciepła i są stosowane do zmiany
normalnego trybu działania drzwi przeciwpożarowych, mogą być założone na próbkę przygotowaną do badania odporności ogniowej według normy PN-EN 1634-1:2009 Badania odporności ogniowej i dymoszczelności zespołów drzwiowych, żaluzjowych i otwieralnych okien oraz elementów okuć
budowlanych. Część 1: Badanie odporności ogniowej drzwi, żaluzji i otwieralnych okien.
Tam, gdzie takie urządzenie już zamontowano, należy je badać pod kątem spełniania wymagań funkcjonalnych, wykonując 25 cykli otwarć
i zamknięć, przed badaniem odporności ogniowej.
Badanie to może być połączone z badaniem zdolności do działania, polegającym również na wykonaniu 25 cykli od położenia całkowicie zamkniętego do położenia całkowicie otwartego.
W przypadku, gdy urządzenie przytrzymujące
otwarcie drzwi jest częścią okucia budowlanego
(np. samozamykacza), które już zostało przebadane pod kątem spełnienia wymagań, odpowiednio z normy PN-EN 1155:1999/A1:2004 lub PN-EN
14637:2007, badanie przytrzymywacza otwarcia nie
jest konieczne.
Wynikające z normy
PN-EN 1155:1999/A1:2004
Wymagania eksploatacyjne
W normie zawarto szereg wymagań eksploatacyjnych, które elektryczny przytrzymywacz otwarcia drzwi, badany zgodnie z postanowieniami
odpowiednich rozdziałów tego dokumentu, powinien spełniać. Poniżej przedstawiono najistotniejsze wymagania.
1. Zwolnienie elektryczne.
Po usunięciu zasilania elektrycznego i gdy przyłożone napięcie zostało zredukowane do 10% wartości napięcia znamionowego, przytrzymywacz powinien zwolnić drzwi i umożliwić ich zamknięcie się
DRZWI
pod kontrolą zamykacza drzwiowego. Przytrzymywacz powinien zwolnić drzwi w ciągu 3 sekund od
odłączenia zasilania.
2. Trwałość.
Elektryczne przytrzymywacze otwarcia powinny być zdolne do zwolnienia drzwi próbnych
spełniających określone wymagania (np. o wysokości 2000 mm i szerokości od 750 mm do 1200
mm), z położenia otwarcia o kąt 90°, co najmniej
25 000 razy poprzez usunięcie zasilania elektrycznego oraz kolejne 25 000 razy poprzez mechaniczne ciągnięcie drzwi przytrzymywanych w położeniu otwarcia.
3. Kąt przytrzymanego otwarcia.
Zamykacze drzwiowe z elektrycznym przytrzymywaczem otwarcia nie powinny przytrzymywać
otwartych drzwi pod kątem mniejszym niż 65°.
Różnica pomiędzy kątem przytrzymanego otwarcia a kątem otwarcia drzwi niezbędnym do osiągnięcia kąta przytrzymanego otwarcia, nie może
przekraczać 5°.
4. Zwolnienie ręczne.
Moment potrzebny do ręcznego zwolnienia
drzwi przytrzymywanych w położeniu otwarcia pod
kątem 90° nie powinien być większy niż 120 Nm
i mniejszy niż 40 Nm. Wymaganie dotyczące zwolnienia ręcznego można również osiągnąć zapewniając dostępny i wyraźnie rozpoznawalny przycisk, wbudowany w urządzenie lub umieszczony
w pobliżu.
Fot. 3. Przykładowe przytrzymywacze otwarcia drzwi
oraz zwory
Fot. 3a. Zwora produkowana przez GEZE
32
5. Ciągłe przytrzymywanie otwarcia.
Zamykacze drzwiowe z elektrycznym przytrzymywaczem otwarcia nie powinny pozwolić
drzwiom na przemieszczenie się w kierunku położenia zamknięcia więcej niż o 2° przy zasilaniu energią przez 48 godzin.
6. Opóźnione zwolnienie.
Jeżeli urządzenie jest wyposażone w funkcję
opóźnionego zwolnienia, to powinno ono mieć
możliwość wyregulowania opóźnienia na czas krótszy niż 30 s.
7. Udział w odporności ogniowej przeciwpożarowego zespołu drzwiowego.
Elektryczny przytrzymywacz otwarcia, reprezentatywny dla swego typu, powinien być wbudowany w zespół drzwiowy, który spełnia odpowiednie
kryteria badań ogniowych. Badania powinny być
przeprowadzone na zespole drzwiowym naturalnej
wielkości, zgodnie z procedurą wynikającą z normy
PN-EN 1634-1:2009. Każdy deklarowany zakres
stosowania należy ograniczyć do stosowania
w drzwiach o podobnej konstrukcji i typie.
Wymagania dotyczące informacji
o wyrobie i konstrukcji
Elektryczne przytrzymywacze otwarcia drzwi
produkowane zgodnie z postanowieniami normy
PN-EN 1155:1999/A1:2004, powinny być dostarczane z przejrzystą, szczegółową instrukcją dotyczącą
wymagań w zakresie zasilania elektrycznego, montażu, regulacji i konserwacji, która powinna zawierać wszelkie ograniczenia dotyczące kąta montażu.
W przypadku przytrzymywacza otwarcia, który nie
jest wbudowany w zamykacz drzwiowy, w instrukcji powinien być precyzyjnie określony zakres wielkości zamykacza drzwiowego, do którego przytrzymywacz jest przeznaczony.
Ponadto norma wymaga, aby produkowane
zgodnie z nią elektryczne przytrzymywacze otwarcia drzwi:
umożliwiały ręczne i elektryczne zwolnienie drzwi
od każdego kąta, przy którym ich skrzydło może
być przytrzymywane,
miały konstrukcję uniemożliwiającą w jakikolwiek
łatwy sposób wstrzymanie zwolnienia,
Fot. 4. Przytrzymywacz otwarcia drzwi GTR 048 A07
firmy D+H Polska
powinny być zaprojektowane dla napięcia znamio-
nowego 24 V prądu stałego, ze współczynnikiem
tętnień nie przekraczającym 30%.
Charakterystyka wyrobów
Aby zapewnić właściwe działanie drzwi przeciwpożarowych w chronionym obiekcie, należy tak dobrać rodzaj przytrzymywacza otwarcia, aby pewnie i mocno trzymał skrzydło/skrzydła otwartych drzwi. Na rynku budowlanym występuje dość szeroka gama przytrzymywaczy
otwarcia, co pozwala na dobranie odpowiedniego wyrobu do konkretnej sytuacji. Szerokie zastosowanie mają przytrzymywacze (zwane także chwytakami) uniwersalne, wyposażone w głowicę obrotową oraz ramię o zmiennej długości,
co umożliwia na optymalne dostosowanie do
dowolnych drzwi przeciwpożarowych. Dostępne są różnego rodzaju przytrzymywacze ścienne
i podłogowe, dzięki czemu nawet nietypowe drzwi
lub zainstalowane w sposób niestandardowy, będą
utrzymywane we właściwy sposób.
Poszczególne rozwiązania przytrzymywaczy
charakteryzują się różną siłą chwytu, dochodzącą
nawet do 1300 N, co pozwala na utrzymanie drzwi
w pozycji otwartej nawet przy gwałtownych i bardzo silnych szarpnięciach.
Przytrzymywacze otwarcia drzwi działają na zasadzie elektromagnesu, więc dopóki podawane
jest zasilanie – urządzenie utrzymuje drzwi w pozycji otwartej, uniemożliwiając jego zamknięcie.
W przypadku odcięcia zasilania, np. przez centralkę
przeciwpożarową albo z ręcznego przycisku, a także gdy zaniknie napięcie, elektromagnes zwalnia
zworę i drzwi za pomocą samozamykacza zostają
zamknięte. Przykładowe elektryczne przytrzymywacze otwarcia drzwi oraz współpracujące z nimi
zwory przedstawiono na fot. 3.
Jednym z producentów elektrycznych przytrzymywaczy otwarcia drzwi jest firma GEZE. Ich produkty (zwane w katalogach chwytakami) charakteryzują się następującymi podstawowymi parametrami technicznymi:
napięcie zasilania – 24 VDC ±10 %,
natężenie prądu – około 60 mA,
www.swiat-szkla.pl
DRZWI
moc znamionowa – około 1,5 W,
siła trzymania – około 490 N.
Duży asortyment przytrzymywaczy otwarcia
drzwi, określanych także jako chwytaki elektromagnetyczne, oferuje firma D+H Polska. Tego typu wyrobem, który może być montowany do ściany, a przy
pomocy specjalnego wspornika także do podłogi,
jest przytrzymywacz GTR 048 A07, przedstawiony na
fot. 4. Charakteryzuje się następującymi parametrami technicznymi:
napięcie zasilania – 24 VDC,
natężenie prądu – 67 mA,
siła trzymania – 400 N,
moc znamionowa – 1,6 W,
stopień ochrony – IP 42.
Przytrzymywacz otwarcia współpracuje ze zworą
kątową typu GT 50 R6 produkowaną również przez
firmę D+H Polska.
Innym rozwiązaniem przytrzymywacza otwarcia drzwi wymienionej firmy jest wyrób oznaczony
jako GTR 048 A06, współpracujący również ze zworą kątową typu GT 50 R6. Przedstawiony na fot. 5,
cechuje się identycznymi parametrami technicznymi jak przytrzymywacz GTR 048 A07.
Kolejnym wyrobem z asortymentu oferowanego przez firmę D+H Polska jest uniwersalny przytrzymywacz otwarcia drzwi GTR 063 A10 z obrotową głowicą i ramieniem o zmiennej długości.
Charakteryzują go następujące parametry techniczne:
siła trzymania – 850 N;
moc znamionowa – 2,2 W,
stopień ochrony – IP 42.
Powyżej opisany przytrzymywacz pokazano na
fot. 6.
Urządzeniem przeznaczonym do poziomego
mocowania jest przypodłogowy przytrzymywacz
otwarcia drzwi CSA 1369. Wyrób cechują m.in. takie parametry jak:
firmy D+H Polska
siła trzymania – 490 W.
Przytrzymywacz przypodłogowy typu CSA 1369,
produkowany przez firmę D+H Polska, przedstawiono na fot. 7.
Stosowanie przytrzymywaczy
otwarcia drzwi w Niemczech
Wytyczne dotyczące stosowania przytrzymywaczy otwarcia drzwi zostały opracowane w Niemczech przez Niemiecki Instytut Techniki Budowlanej (DIBt) już w 1988 roku. Celem wytycznych jest
określenie zasad stosowania i montażu przytrzymywaczy otwarcia (zwanych w Niemczech blokadami) przeznaczonych do ruchomych zamknięć
pomieszczeń, które powinny mieć cechę samozamykania. Urządzenia te, stosowane zgodnie z wytycznymi, gwarantują – pod warunkiem odpowiedniej konserwacji – samozamykanie zamknięć pomieszczeń w razie pożaru. Jako ruchome zamknięcia rozumieć należy drzwi przeciwpożarowe i dymoszczelne oraz inne zamknięcia, które powinny się
zamykać samoczynnie.
W zawartych w wytycznych warunkach stoso-
wania podano m.in., iż w przestrzeni wymaganej do
zamknięcia drzwi przeciwpożarowych i podobnych
wyrobów utrzymywanych przez przytrzymywacze
w pozycji otwarcia, zabrania się ustawiania jakichkolwiek przedmiotów. Przestrzeń tę należy wyraźnie oznaczyć przy pomocy napisów, oznakowania
posadzki itp. W razie potrzeby należy dostosować
konstrukcję w taki sposób, aby zagwarantować, że
żadne przewody, drzwi magazynowe czy elementy budynku (np. sufity podwieszane lub ich części)
nie spadną do tej strefy.
Zamontowanie przytrzymywaczy otwarcia drzwi
w zamknięciach przeciwpożarowych wymaga zgody niższego organu nadzoru budowlanego. Urządzenia te należy montować zgodnie z postanowieniami Instytutu Kontroli Technicznej VdS. Po zamontowaniu przytrzymywacza otwarcia drzwi w miejscu
przeznaczenia, należy przeprowadzić przegląd odbiorczy pod kątem zgodnej z przepisami instalacji
i prawidłowego działania. Odbioru może dokonać
wyłącznie producent tych wyrobów, fachowy personel autoryzowany przez producenta lub fachowy
personel powołanej jednostki kontrolnej. Producent
przytrzymywaczy otwarcia jest zobowiązany do poinformowania o konieczności dokonania takiego odbioru, a jego wykonanie zleca użytkownik. Po dokonanym odbiorze w sąsiedztwie przytrzymywacza
otwarcia należy umieścić trwałą tabliczkę zawierającą informację o dopuszczeniu.
Wytyczne zawierają także wymóg dla użytkownika o obowiązku utrzymywania przytrzymywaczy
otwarcia drzwi w stanie umożliwiającym właściwą
eksploatację i sprawdzania prawidłowości ich działania raz w miesiącu. Ponadto użytkownik jest zobligowany do przeprowadzania przynajmniej raz
w roku kontroli poprawnego i bezawaryjnego
współdziałania wszystkich urządzeń i zlecania ich
konserwacji. Powyższe kontrole i czynności konserwacyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez
specjalistę lub osobę posiadającą odpowiednie
uprawnienia albo wykształcenie. Należy prowadzić
rejestr okresowych kontroli, ich zakresu i terminu
przeprowadzania, a użytkownik jest zobowiązany
do jego przechowywania.
AUTOR
inż. Zbigniew Czajka
Literatura
firmy D+H Polska
www.swiat-szkla.pl
Fot. 7. Podłogowy przytrzymywacz otwarcia drzwi CSA
1369 firmy D+H Polska
Normy: PN-EN 14600:2005, PN-EN 1155:1999/A1:2004,
PN-EN 14637:2007, PN-EN 1634-1:2009
Materiały informacyjne firm: GEZE, D+H Polska, AlfaSystem, Hörmann Polska
33
PRZEGRODY WEWNĘTRZNE
przeszklonych ścian działowych
W niniejszym artykule omówione zostaną najważniejsze aspekty związane
z bezpieczeństwem pożarowym przeszklonych ścian działowych, w tym wymagania
polskiego prawa budowlanego dotyczące tego typu elementów oraz rozwiązania techniczne
zapewniające ich spełnienie. Ponadto przedstawiona zastanie metodyka badań oraz sposób
klasyfikacji w zakresie odporności ogniowej ścian działowych, które w swej budowie
zawierają szklane elementy.
Wymagania [7, 13, 17, 19, 20]
Wewnętrzne ściany budynku, które nie stanowią
jego konstrukcji, a więc nie posiadają właściwości
nośnych, nazywane są ścianami działowymi. Głównym zadaniem elementów tego typu jest wydzielenie pomieszczeń w budynku, dlatego też powinny być one zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby zapewnić między innymi spełnienie wymagań dotyczących bezpieczeństwa pożarowego.
Wymagania te zestawione zostały w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], jako drugie po nośności i stateczności wymaganie podstawowe dotyczące obiektów budowlanych [15]. Zarówno
na światowym, jak i europejskim czy też polskim rynku budowlanym istnieje wiele rodzajów przeciwpożarowych ścian działowych, spośród których zdecydowanie najbardziej efektowne wrażenie sprawiają te
wykorzystujące w swojej budowie elementy szklane.
Ściany działowe wydzielające pomieszczenia
w budynkach o specjalnym przeznaczeniu (np. ho-
Tabela 1. Wymagania w zakresie odporności
ogniowej zawarte w Rozporządzeniu [1]
Klasa odporności
Klasa odporności
pożarowej budynku
ogniowej ściany działowej
„A”
EI 60
„B”
EI 30
„C”
EI 15
„D”
(-)
„E”
(-)
gdzie:
E – szczelność ogniowa (w minutach), określona zgodnie
z Polską Normą dotyczącą zasad ustalania klas odporności
ogniowej elementów budynku,
I – izolacyjność ogniowa (w minutach), określona j.w.
( - ) – nie stawia się wymagań.
tele, szpitale, szkoły), jako nienośne elementy powinny być (zgodnie z polskimi przepisami budowlanymi
[1], jak również przepisami wielu innych krajów Unii
Europejskiej) zaprojektowane i wykonane w sposób
zapewniający w razie pożaru ograniczenie rozprzestrzenianie się ognia i dymu w budynku, umożliwienie ewakuacji użytkowników oraz zapewnienie bezpieczeństwa ekipom ratowniczym. W celu spełnie-
Rys. 1. Zachowanie w warunkach pożaru szyby monolitycznej – a) przed pożarem,
b) po 10 minutach nagrzewania, c) po 30 minutach nagrzewania [19]
34
nia stawianych wymagań ściany działowe powinny być (w większości przypadków) nierozprzestrzeniające ognia oraz posiadać odpowiednią klasę odporności ogniowej. Zgodnie z Rozporządzeniem [1]
dopuszcza się zastosowanie ścian działowych słabo
rozprzestrzeniających ogień, w przypadku budynków
o jednej kondygnacji i kategorii zagrożenia ludzi ZL IV
lub magazynowych o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do 500 MJ/m2
oraz magazynowych niskich o maksymalnej gęstości obciążenia ogniowego strefy pożarowej do
1000 MJ/m2. Wymagana klasa odporności ogniowej
ściany działowej zależna jest od klasy odporności pożarowej, do której zaliczony zostanie dany budynek.
Klasy te z kolei, oznaczone literami A, B, C, D i E (kolejność od najwyżej postawionych wymagań), uzależnione są od przeznaczenia i sposobu użytkowania
budynku (ZL I÷V – kategorie zagrożenia ludzi), wysokości budynku lub liczby kondygnacji oraz obciążenia ogniowego. Wymagane klasy odporności ogniowej ścian działowych określone w Rozporządzeniu [1],
w przypadku różnych klas odporności pożarowej budynku zestawione zostały w Tabeli 1.
Rys. 2. Zachowanie w warunkach pożaru szyby warstwowej – a) przed pożarem,
b) po 10 minutach nagrzewania, c) po 30 minutach nagrzewania [19]
www.swiat-szkla.pl
Rys. 3. Przekrój przez przykładowy profil aluminiowy
Rys. 4. Przekrój przez przykładowy profil stalowy
Rys. 5. Przekrój przez przykładowy profil drewniany
Rys. 6. Przekrój przez przykładowe połączenie przeszkleń w ścianie bezszprosowej
Rozwiązania techniczne
REKLAMA
Przeszklone ściany działowe wykonywane są najczęściej jako konstrukcje szkieletowe, w których przestrzenie pomiędzy metalowymi [12, 23] lub drewnianymi [16, 24] profilami wypełniane są matowymi lub
przezroczystymi przeszkleniami. Profile, z których wykonane są ściany działowe najczęściej posiadają symetryczny przekrój. Metalowe składają się z kształtowników połączonych przekładką termiczną, a drewniane
wykonane są z litego lub klejonego drewna i stanowić
mogą element pojedynczy lub złożony z kilku warstw
sklejonych ze sobą przy użyciu specjalnego kleju. Przeszklenie mocowane jest zazwyczaj w środku grubości
profilu przy użyciu specjalnych, stalowych kątowników, przykręcanych do profili szkieletu. Bardzo ważny
jest odpowiedni rozstaw elementów mocujących szyby oraz odległość pierwszego zamocowania od naroża danego przeszklenia. Po obwodzie przeszklenia do
profili mocowane są specjalne uszczelki pęczniejące,
które pod wpływem temperatury zwiększają swoją objętość, zamykają przestrzenie, przez które mógłby przedostać się ogień oraz obniżają temperaturę profili. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że istnieją na rynku rozwiązania, w których w/w uszczelki nie są stosowane,
a przestrzeń pomiędzy profilem a wypełnieniem zamykana jest w trakcie pożaru poprzez pęczniejący żel
znajdujący się w przeszkleniu. Całe mocowanie ukryte jest pod przykręcaną lub wpinaną listwą przyszybową, wykonaną najczęściej z tego samego materiału co profil podstawowy.
W przypadku profili metalowych, bardzo istotne
jest odpowiednie zaizolowanie kształtownika. We-
wnątrz profili umieszczane są specjalne wkłady izolacyjne, wykonane najczęściej z płyt gipsowo-kartonowych, silikatowo-cementowych lub krzemianowo-wapniowych. Rodzaj wkładu izolacyjnego oraz
sposób wypełnienia profilu mają ogromny wpływ
na klasę odporności ogniowej danej przegrody, co
przedstawione zostało w artykułach Systemy przegród aluminiowo-szklanych o określonej klasie odporności ogniowej [12] i Badania odporności ogniowej przeszklonych ścian działowych [14].
Coraz częściej spotykanym na rynku rozwiązaniem są bezszprosowe ściany działowe [17], w których profile występują tylko po obwodzie ściany, słu-
Rys. 7. Przekrój przez przykładową ścianę działową
z pustaków szklanych
py zastąpione są specjalnym silikonem ognioodpornym lub uszczelką pęczniejącą, a rygle w większości
przypadków w ogóle nie występują. Istnieją również
rozwiązania, w których przeszklenie mocowane jest
bezpośrednio do konstrukcji mocującej, a mocowanie zabezpieczane jest przed działaniem ognia i wysokiej temperatury poprzez paski płyt, np. gipsowokartonowych, silikatowo-cementowych lub krzemianowo-wapniowych.
Jako przeszklenia ścian działowych o określonej
klasie odporności ogniowej stosowane są specjalne
szyby ogniochronne. W zależności od oczekiwanej
klasy odporności ogniowej mogą być one wykonane
jako warstwowe lub monolityczne [22]. Szyby monolityczne stosowane są zazwyczaj w elementach nie posiadających klasy izolacyjności ogniowej. Wykonane są
z jednej tafli szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego
lub borokrzemianowego, która może być dodatkowo
zbrojona stalową siatką. Szyby warstwowe wykonane
są z dwóch lub kilku tafli szklanych, przedzielonych
specjalnym żelem pęczniejącym pod wpływem temperatury. Dzięki właściwościom żelu, szyby tego typu
stosowane być mogą w przegrodach, którym stawiane są wymagania dotyczące szczelności i izolacyjności ogniowej. Rodzaje szkieł ogniochronnych, stosowanych w pionowych przegrodach przeszklonych, zostały szeroko opisane w artykułach: Bezpieczeństwo pożarowe ścian działowych przeszklonych – badania i rozwiązania [20] i Szkło ogniochronne [21]. Na rysunkach
1 i 2 przedstawiony został sposób zachowania w warunkach pożaru szyb danego rodzaju.
Ciekawym rozwiązaniem, w którym – podobnie,
jak w opisanych powyżej, szkło jest podstawowym
materiałem składowym – są ściany działowe wykonane z pustaków szklanych [13]. Pustaki szklane
stosowane w ognioodpornych ścianach działowych,
wykonywane są z grubej warstwy szkła (zazwyczaj
około 20 mm). Ich wymiary, a w szczególności grubość całego pustaka, zależne są od oczekiwanej klasy odporności ogniowej. Pustaki łączone są przy użyciu specjalnych zapraw murarskich, grubość spoiny
wynosi zazwyczaj około 10 mm, a pomiędzy poszczególnymi rzędami i kolumnami umieszczane są
pręty zbrojeniowe. Po obwodzie ściany działowej
z pustaków szklanych wykonane są dylatacje z wełny mineralnej umieszczonej (razem z częścią pustaka) np. w specjalnie wykonanym wrębie w konstrukcji mocującej.
Na rysunkach 3÷7 przedstawiono przekroje przez
poszczególne omówione powyżej rozwiązania.
Klasyfikacja ogniowa [10]
Klasa odporności ogniowej przeszklonych ścian
działowych przyznawana jest zgodnie z normą
PN-EN 13501-2 [5] na podstawie badania w zakresie odporności ogniowej, wykonanego według normy PN-EN 13641 [4]. Norma klasyfikacyjna w przypadku ścian działowych
definiuje kilka rodzajów możliwych do nadania klas odporności ogniowej, związanych z kombinacjami parametrów skuteczności działania, takich jak szczelność ogniowa
(E), izolacyjność ogniową (I), promieniowanie (W) oraz odporność na oddziaływanie mechaniczne (M). Klasy zdefiniowane w normie zestawione zostały w Tabeli 2.
W dokumencie klasyfikacyjnym danej przeszklonej ściany działowej, oprócz dokładnego opisu technicznego, powinien znajdować się punkt odnoszący
się do zakresu zastosowania wyników badania, zawierający wszystkie możliwe do wykonania zmiany
w konstrukcji przeszklonej ściany działowej, nie wpływające na obniżenie jej właściwości ogniowych. Wyróżnić możemy zakres bezpośredniego zastosowania
wyników badania, który przedstawiony jest w normie
badawczej [4] oraz rozszerzony zakres zastosowania,
który opisany jest w tzw. normie EXAP [6].
Wyniki badań ogniowych mają bezpośrednie zastosowanie do podobnych konstrukcji, w których
wprowadzona została jedna lub więcej z podanych
niżej zmian:
zmniejszenie wymiarów liniowych szyb,
zmiana współczynnika kształtu szyb, pod warunkiem że największy wymiar szyby i jej powierzchnia nie zwiększą się,
zmniejszenie odległości pomiędzy słupami i/lub
poprzeczkami,
Tabela 2. Klasy odporności ogniowej przeszklonych ścian działowych
E
20
30
60
EI
15
20
30
45
60
EI-M
30
60
EW
20
30
60
zmniejszenie odległości pomiędzy punktami za-
mocowania,
zwiększenie wymiarów elementów obramowania,
jeżeli element próbny zawierał zatrzaskowe listwy
dekoracyjne, dopuszcza się zastosowanie przykręcanych listew dekoracyjnych,
zastosowanie luzów ze względu na rozszerzalność,
jeżeli w elemencie próbnym ich nie stosowano,
zmiana kąta mocowania ściany do 10o od pionu.
Dopuszczalne jest także nieograniczone zwiększenie szerokości, jeżeli badany był element o szerokości min. 3 m, z jedną pionową krawędzią swobodną.
Rozszerzony zakres zastosowania jest prognozowaniem oczekiwanej klasy odporności ogniowej dla danej
ściany przeszklonej. Głównym założeniem w tym przypadku jest to, że dany element, po zastosowaniu danego rozszerzenia, osiągnąłby wymagane właściwości
ogniowe, w przypadku, gdy zbadano by go zgodnie z
PN-EN 1364-1 [4]. Należy tutaj zaznaczyć, że rozszerzony zakres nie dopuszcza takich zmian, jak zwiększenie
czasu klasyfikacyjnego (np. z 30 na 60 min) lub klasyfikacji z uwagi na właściwości ogniowe (np. z EW na EI).
Każde rozszerzone zastosowanie powinno być
przedmiotem oddzielnej oceny. Tworzenie kombinacji rozszerzeń dopuszcza się tylko pod warunkiem, że
kombinację tę można uzasadnić przedstawiając dokumentację badawczą lub istniejące wcześniej wyniki badań. Jeżeli przyjęto już jakieś rozszerzone zastosowanie, to można wykorzystać je także w nowym, rozszerzonym zastosowaniu pod warunkiem, że nowe zmiany nie będą sprzeczne z żadną z zasad zastosowanych
do ustalania pierwszego rozszerzonego zastosowania.
Badanie odniesienia, będące podstawą każdego rozszerzenia powinno mieć przekroczenie czasu klasyfikacyjnego zgodnie z zasadami przedstawionymi w tabeli 3.
Sposób klasyfikacji przeszklonych ścian działowych
wraz z możliwymi rozszerzeniami zgodnie z normą
EXAP [6] został szeroko omówiony w artykule [10].
Badanie w zakresie odporności
ogniowej [7, 12, 13, 14, 17, 19]
Badanie odporności ogniowej przeprowadzane
jest na elementach próbnych ścian działowych. Klu-
Tabela 3. Wymagane przekroczenie czasu klasyfikacyjnego
Czas klasyfikacyjny [min]
Wymagane przekroczenie czasu klasyfikacyjnego
≤ 20
Co najmniej 3 min
30, 45 i 60
Co najmniej 6 min *)
≥ 90
Co najmniej 10 % czasu klasyfikacyjnego **)
*) przy przekroczeniu czasu klasyfikacyjnego pomiędzy 3 min i 6 min rozszerzenie również jest możliwe ale w mniejszym stopniu,
**) przy przekroczeniu czasu klasyfikacyjnego pomiędzy 5 % i 10 % rozszerzenie również jest możliwe ale w mniejszym stopniu.
36
90
90
90
90
120
120
120
120
180
180
240
240
czem do osiągnięcia wymaganego zakresu zastosowania, opisanego w rozdziale powyżej, jest dobór odpowiednich elementów próbnych. Pomimo iż pod
względem konstrukcyjnym będą one różne dla każdego z przedstawionych wcześniej rozwiązań (ściany profilowe, ściany bezszprosowe, ściany z pustaków szklanych), to istnieje kilka cech wspólnych, na
które należy zwrócić szczególną uwagę przy projektowaniu elementu próbnego.
Jedną ze spraw najistotniejszych jest dobór odpowiedniej wysokości, ponieważ w klasyfikacji nie dopuszcza się wysokości ponad tę, która została przebadana. Wysokość ta może być również ograniczona
poprzez możliwości danego laboratorium badawczego. W standardowych piecach do badań odporności
ogniowej możliwe jest przebadanie elementów sięgających 4 m wysokości, przy czym możliwości badawcze Laboratorium Badań Ogniowych Instytutu Techniki Budowlanej pozwalają na sprawdzenie odporności
ogniowej próbek o wysokości sięgającej 7 m.
Kolejną istotną sprawą jest szerokość próbki – jeżeli w praktyce stosowane mają być elementy o szerokości przekraczającej 3 m, należy do badania przygotować element próbny o szerokości min. 3 m, z jedną pionową krawędzią swobodną (niezamocowaną).
Wolna krawędź o szerokości od 25 do 50 mm wypełniana jest szczelnie wełną mineralną w taki sposób
aby pozwolić na swobodne odkształcanie się krawędzi pod wpływem działania ognia. Szczególną uwagę
na odpowiednie wykonanie krawędzi swobodnej należy zwrócić przy projektowaniu elementu próbnego
bezszprosowej szklanej ściany działowej. W tym przypadku na wolnej krawędzi nie może występować profil, krawędź ta musi być zakończona przeszkleniem,
ponieważ w przeciwnym wypadku rozszerzenie szerokości będzie co prawda możliwe, jednakże w przypadku szerszych ścian stosowanych w praktyce niezbędne będzie wykonywanie słupka co min. 3 m.
Ważne jest również (w przypadku każdego z omawianych wcześniej rozwiązań technicznych) zastosowanie odpowiedniej konstrukcji mocującej w badaniu. W przypadku standardowych konstrukcji mocujących (podanych w PN-EN 1363-1 [2]) wynik
badania może być wykorzystany dla każdej innej konstrukcji mocującej tego samego typu (sztywna o wysokiej gęstości, sztywna o małej gęstości lub podatna),
o ile mają wyższą odporność ogniową. Natomiast, jeśli dany element przebadany został w niestandardowej konstrukcji mocującej, wtedy wyniki badania odnoszą się tylko do tej konkretnej konstrukcji. Warto
w tym miejscu zaznaczyć, że konstrukcje standardowe, to takie, które mają możliwy, do ilościowego określenia, wpływ na przepływ ciepła między konstrukcją
www.swiat-szkla.pl
Fot. 1. Widok nienagrzewanej powierzchni elementu
próbnego aluminiowej profilowej przeszklonej ściany
działowej (archiwum Zakładu Badań Ogniowych ITB)
Fot. 2. Widok nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego stalowej profilowej przeszklonej ściany
próbnego drewnianej profilowej przeszklonej ściany
a elementem próbnym oraz znaną odporność na odkształcenie termiczne, dzięki czemu badanie w nich
pozwala na rozszerzenie wyników na inne podobne
konstrukcje. Najczęściej stosowanymi standardowymi
sztywnymi konstrukcjami mocującymi są ściany wykonane z pustaków z betonu komórkowego. Z uwagi na
ich stosunkowo niską gęstość możliwe jest rozszerzenie wyników badania na ściany wykonane między innymi z cegieł oraz betonu. Konstrukcje standardowe
podatne wykonywane są najczęściej z płyt gipsowokartonowych typu F na ruszcie z profili stalowych. Pomiędzy płytami, w obszarze profili, zależnie od oczekiwanej odporności ogniowej, umieszcza się warstwę
wełny mineralnej o odpowiedniej grubości i gęstości.
Poza opisanymi powyżej, istnieją szczegółowe wymagania dla poszczególnych rodzajów konstrukcji.
Ogólnie rzecz biorąc, do badania w zakresie odporności ogniowej zastosować można albo element próbny w pełni reprezentatywny do ściany działowej wykonanej w praktyce, albo wykonany w taki sposób,
który pozwoli na osiągnięcie najszerszego zakresu
zastosowania. W pierwszym przypadku na stanowisku badawczym montowany jest element identyczny
pod względem budowy i wymiarów z tym, który jest
lub ma być zamontowany w danym obiekcie. W tym
wypadku istotne jest także odwzorowanie właściwego sposobu zamocowania elementu próbnego oraz
dobranie konstrukcji mocującej odpowiadającej tej,
w której element zamontowany jest w praktyce. W drugim przypadku element próbny do badania odbiega
w znacznym stopniu od tych stosowanych w praktyce ale dzięki zastosowaniu w nim różnych kombinacji połączeń oraz odpowiednich wymiarów możliwe
jest przeniesienie wyników badań na szereg konstrukcji podobnych. Z reguły do badań przygotowywane
są elementy tego drugiego typu (pozwalające na jak
najszersze zastosowanie), z uwagi na koszty związane
z wykonaniem badania. Często nieopłacalne okazuje
się przeprowadzenie testu tylko i wyłącznie na potrzeby jednego obiektu. Dobrze zaprojektowany element
próbny pozwala natomiast na zastosowanie ścianek
na wielu inwestycjach, a co za tym idzie dosyć szybki zwrot pieniędzy zainwestowanych w badania. Przy
projektowaniu elementu próbnego przeszklonej ściany działowej ważne jest uwzględnienie tafli szklanych
o odpowiednich wymiarach, zarówno w układzie pionowym jak i poziomym, ponieważ niemożliwe będzie
stosowanie w praktyce przeszkleń o wymiarach większych niż te wynikające z badania (w sposób bezpośredni lub po uwzględnieniu rozszerzonego zakresu zastosowania). Należy tutaj również zaznaczyć, że
w jednym elemencie próbnym dopuszczalne jest zastosowanie tylko jednego typu szkła, a wyników badania z przeszkleniem danego typu nie można przenosić na inne przeszklenia. W przypadku ścian profilowych bardzo ważne jest również aby element próbny
zawierał w swojej konstrukcji wszystkie przewidywane do stosowania w praktyce połączenia słupów z ryglem. Natomiast w przypadku ścian bezszprosowych
należy pamiętać o tym, że próbka powinna być wykonana w taki sposób, aby składała się z minimum trzech
ustawionych obok siebie przeszkleń, z których przynaj-
próbnego bezszprosowej przeszklonej ściany działowej (archiwum Zakładu Badań Ogniowych ITB)
www.swiat-szkla.pl
Fot. 5. Widok nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego ściany działowej z pustaków szklanych
(archiwum Zakładu Badań Ogniowych ITB)
37
Rys. 8. Krzywe nagrzewania [25]
mniej jedno posiada maksymalne przewidywane do
stosowania w praktyce wymiary.
Na fot. 1÷5 przedstawiono elementy próbne różnych typów przeszklonych ścian działowych.
Liczba niezbędnych do wykonania badań ogniowych w celu sklasyfikowania danej przeszklonej ściany działowej zależna jest od oczekiwanego zakresu
zastosowania oraz od konstrukcji przegrody. W przypadku przegrody o symetrycznym przekroju wystarczające jest wykonanie jednego badania, natomiast
dla przegród niesymetrycznych niezbędne jest sprawdzenie odporności ogniowej elementu dla oddziaływania z jednej, jak i drugiej strony przekroju.
Element próbny, zamontowany w konstrukcji
mocującej, przystawiany jest do pieca badawcze-
go, gdzie poddany zostaje oddziaływaniu ognia odpowiadającemu w pełni rozwiniętemu, następującemu po rozgorzeniu pożarowi wewnątrz budynku.
Nagrzewanie elementu próbnego prowadzone jest
według krzywej standardowej oznaczonej czerwonym kolorem na rys. 8.
Podczas badania sprawdzane są następujące kryteria skuteczności działania:
szczelność ogniowa (E),
izolacyjność ogniowa (I),
promieniowanie (W),
odporność na oddziaływanie mechaniczne (M).
Fot. 6. Widok nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego aluminiowej przeszklonej ściany działowej, utrata szczelności ogniowej (archiwum Zakładu Badań Ogniowych ITB)
Fot. 7. Widok nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego aluminiowej przeszklonej ściany działowej, utrata szczelności ogniowej (archiwum Zakładu Badań Ogniowych ITB)
38
Szczelność ogniowa to zdolność elementu konstrukcji, który pełni funkcję oddzielającą, do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony, bez przeniesienia ognia na stronę nienagrzewaną w wyniku przeniknięcia płomieni lub gorących gazów. Podczas badania szczelność ogniowa weryfikowana jest za pomocą
szczelinomierzy, tamponu bawełnianego lub wizualnie
i uznaje się, że została utracona, gdy: na nienagrzewanej
powierzchni elementu próbnego pojawi się ogień ciągły trwający dłużej niż 10 s, tampon bawełniany ulegnie
zapaleniu w czasie 30 s od momentu przyłożenia go do
elementu próbnego, w wyniku działania ognia powstanie szczelina przekraczająca dopuszczalne wymiary. Na
fot. 6 i 7 przedstawiono elementy próbne przeszklonych
ścian działowych, które utraciły szczelność ogniową.
Izolacyjność ogniowa to zdolność danego elementu, będącego oddzielającym elementem konstrukcji budowlanej, poddanego działaniu ognia
z jednej strony, do ograniczenia przyrostu temperatury na powierzchni nienagrzewanej powyżej danego poziomu. Izolacyjność ogniowa weryfikowana jest za pomocą termoelementów powierzchniowych, mocowanych do badanego elementu za pomocą kleju odpornego na temperaturę. Termoelementy rozmieszczone są w konkretnych miejscach
wyznaczonych przez normę. Dodatkowo laboratorium badawcze musi być wyposażone w termoelement ruchomy, umożliwiający pomiar temperatury
w dowolnym miejscu elementu próbnego, w którym wystąpi podejrzenie o przekroczeniu kryterium
izolacyjności ogniowej. W przypadku przeszklonych
ścian działowych maksymalny przyrost temperatury
w danym punkcie ograniczony jest do 180 K, a średni przyrost temperatury do 140 K.
Promieniowanie to zdolność elementu, pełniącego funkcję oddzielającą, do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony tak, aby ograniczyć
prawdopodobieństwo przeniesienia ognia w wyniku
znaczącego wypromieniowania ciepła albo poprzez
element albo z jego powierzchni nienagrzewanej do
sąsiadujących materiałów.
Promieniowanie oceniane jest na podstawie czasu,
w którym maksymalna wartość promieniowania mierzonego w odległości 1 m od geometrycznego środka
elementu próbnego nie przekracza 15 kW/m2. Na fot. 8
Fot. 8. Widok nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego ściany działowej z pustaków szklanych w trakcie badania,
przed elementem ustawione urządzenie do pomiaru poziomu promieniowania
www.swiat-szkla.pl
Rys. 9. Element uderzający wraz ze schematem sposobu uderzenia
widoczny jest przyrząd do pomiaru promieniowania,
ustawiony przed nienagrzewaną powierzchnią elementu próbnego ściany działowej z pustaków szklanych.
Odporność na oddziaływanie mechaniczne sprawdzana jest poprzez uderzenie w ścianę działową tzw.
elementem uderzającym (eliptycznym workiem wypełnionym śrutem ołowianym). Element uderzający
podwieszony jest do stalowego kabla przymocowanego do stałego punktu na stanowisku badawczym
i tak zamocowany, aby w stanie spoczynku tylko dotykał elementu próbnego w przewidywanym miejscu
uderzenia. Kryterium sprawdzane jest po osiągnięciu
danego czasu klasyfikacyjnego. Jeżeli po trzykrotnym
uderzeniu elementem opisanym powyżej przeszklona
ściana działowa nie utraci szczelności oraz izolacyjności ogniowej możliwe będzie sklasyfikowanie jej jako
EI-M. Element uderzający oraz schemat sposobu uderzenia przedstawiony został na rys. 9.
Koniec badania następuje w momencie, gdy osiągnięte zostały wybrane kryteria odporności ogniowej lub gdy życzy sobie tego Zleceniodawca badania. Przerwanie badania nastąpić może również wtedy, gdy dalsze jego prowadzenie stanowi zagrożenie
dla bezpieczeństwa personelu lub może spowodować uszkodzenie wyposażenia badawczego.
Przeszklone ściany działowe w praktyce często
wyposażone są w drzwi, dla których również stawiane są wymagania dotyczące odporności ogniowej,
a w określonych przypadkach również dymoszczelności. Badanie elementów tego typu jest jednak przeprowadzane według innej normy badawczej – elementem próbnym są wtedy dane drzwi, a przeszklona ściana działowa stanowi jedynie stowarzyszoną
(w przypadku odporności ogniowej) lub uzupełniającą (w przypadku dymoszczelności) konstrukcję mocującą. Przypadki tego typu oraz metodyka badania
takich elementów w zakresie odporności ogniowej
przedstawione zostały w artykułach Metodyka badań
odporności ogniowej drzwi przeszklonych. Cz. 1 [8]
i Metodyka badań odporności ogniowej drzwi przeszklonych. Cz. 2 [9], a w zakresie dymoszczelności
w artykułach Przeszklone drzwi dymoszczelne – ba-
40
dania oraz klasyfikacja w zakresie dymoszczelności
[11] i Odporność ogniowa i dymoszczelność drzwi
przeciwpożarowych na wyjściach awaryjnych z tuneli – badania i klasyfikacja [18].
Podsumowanie
Na klasę odporności ogniowej danej przeszklonej ściany działowej wpływa wiele czynników dlatego też nie jest możliwe określenie jej lub wyliczenie na podstawie projektu czy też innej specyfikacji
technicznej. Jedynym sposobem na określenie rzeczywistej klasy odporności ogniowej danej przeszklonej ściany działowej jest wykonanie badania zgodnie
z odpowiednią normą badawczą. Odporność ogniowa przeszklonych ścian działowych zależna jest od
właściwości szkła, rozmiaru tafli szklanych zastosowanych w danym elemencie, współczynnika kształtu
szyb, elementów obramowania oraz sposobu ich wypełnienia w przypadku profili metalowych oraz metod osadzenia przeszkleń i zapewnienia odpowiedniej rozszerzalności termicznej. Uzyskanie oczekiwanej klasy odporności ogniowej przez dany element
w znacznej mierze zależy od precyzji wykonanie elementu i świadomego rozumienia zachowania poszczególnych komponentów w warunkach oddziaływania ognia. Często niewielkie zmiany konstrukcyjne spowodować mogą znaczne obniżenie odporności ogniowej danej przegrody.
AUTOR
mgr inż. Bartłomiej Sędłak
Instytut Techniki Budowlanej
Zakład Badań Ogniowych
Artykuł jest zapisem wystąpienia Autora
na Konferencji Technicznej „Świata Szkła”
w dn. 24.03.2015 r., zatytułowanej „Przegrody
przeszklone w ochronie przeciwpożarowej”.
Bibliografia
1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U.
Nr 75, Poz.690)
2. PN-EN 1363-1:2012 Badania odporności ogniowej. Część
1: Wymagania ogólne
3. PN-EN 1363-2:2001 Badania odporności ogniowej. Cześć 2:
Procedury alternatywne i dodatkowe
4. PN-EN 1364-1:2001 Badanie odporności ogniowej elementów nienośnych. Część 1: Ściany
5. PN-EN 13501-2+A1:2010 Klasyfikacja ogniowa wyrobów
budowlanych i elementów budynków. Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnych.
6. PN-EN 15254-4+A1:2011 Rozszerzone zastosowanie wyników badań odporności ogniowej. Ściany nienośne. Część
4: Konstrukcje przeszklone
7. Roszkowski P., Sędłak B.: Metodyka badań odporności
ogniowej przeszklonych ścian działowych. „Świat Szkła”
9/2011, 59-64.
8. Sędłak B.: Metodyka badań odporności ogniowej drzwi przeszklonych. Cz. 1. „Świat Szkła” 3/2012, 50-52, 60.
9. Sędłak B.: Metodyka badań odporności ogniowej drzwi przeszklonych. Cz. 2. „Świat Szkła” 4/2012, 55-58, 60.
10. Sędłak B., Roszkowski P.: Klasyfikacja w zakresie odporności ogniowej przeszklonych ścian działowych. „Świat Szkła”
7-8/2012, 54-59.
11. Sędłak B.: Przeszklone drzwi dymoszczelne – badania oraz
klasyfikacja w zakresie dymoszczelności.„Świat Szkła”4/2013,
35-38.
12. Sędłak B.: Systemy przegród aluminiowo szklanych o określonej klasie odporności ogniowej. „Świat Szkła” 10/2013,
30-33, 41.
13. Sędłak B.: Ściany działowe z pustaków szklanych – badania
oraz klasyfikacja w zakresie odporności ogniowej. „Świat
Szkła” 1/2014, 30-33.
14. Sędłak B.: Badania odporności ogniowej przeszklonych ścian
działowych. „Świat Szkła” 2/2014, 30-33.
15. Sulik P., Sędłak B., Turkowski P., Węgrzyński W.: Bezpieczeństwo pożarowe budynków wysokich i wysokościowych.
[W:] Halicka A.: Budownictwo na obszarach zurbanizowanych. Nauka, praktyka, perspektywy. Politechnika Lubelska
2014, pp. 105-120.
16. Sędłak B., Izydorczyk D., Sulik P.: Fire Resistance of timber glazed partitions. „Annals of Warsaw University of Life
Sciences - SGGW Forestery and Wood Technology”, No. 85,
221-225 (2014).
17. Sędłak B.: Bezszprosowe szklane ściany działowe o określonej klasie odporności ogniowej. „Świat Szkła” 11/2014, 24-30.
18. Sulik P., Sędłak B., Izydorczyk D.: Odporność ogniowa i dymoszczelność drzwi przeciwpożarowych na wyjściach awaryjnych z tuneli – badania i klasyfikacja. „Logistyka” 6/2014,
10104-10113.
19. Sulik P., Sędłak B.: Odporność ogniowa drewnianych przeszklonych ścian działowych. „Świat Szkła” 3/2015, 43-48, 56.
20. Laskowska Z., Kosiorek M.: Bezpieczeństwo pożarowe ścian
działowych przeszklonych – badania i rozwiązania, „Świat
Szkła” nr spec. styczeń 2008, 16-21.
21. Zieliński K.: Szkło ogniochronne. „Świat Szkła” nr spec. styczeń 2008, 9-11.
22. Yang Z., Zhao X., Wu X., Li H.: Application and Integrity Evaluation of Monolithic Fire-resistant Glass. „Procedia Engineering” 11/2011, 603-607.
23. Kuczyński, K.: Kształtowniki metalowe z przekładką termiczną. „Materiały Budowlane” 8/2010, 38-39.
24. Sudoł E.: Drewno w stolarce budowlanej: wymagania
normowe. „Świat Szkła” 12/2014, 52-56.
25. Sędłak B.: Odporność ogniowa ścian osłonowych z dużymi przeszkleniami. Cz. 1. „Świat Szkła” 3/2014, 16-19, 25.
www.swiat-szkla.pl
ARCHITEKTURA WNĘTRZ
Pilkington MirroView™
– druga strona lustra
Ekran LCD ukryty za lustrem to coraz popularniejszy sposób na dyskretną obecność
telewizji w nowoczesnej aranżacji wnętrz. NSG Group wprowadza na polski rynek szkło
Pilkington MirroView™ przeznaczone do ekranów multimedialnych, które po wyłączeniu
znikają w idealnie gładkiej tafli lustra, neutralnej dla charakteru i stylu każdego
pomieszczenia.
Lustrzana technologia
wysokiej trwałości
Pilkington MirroView™ jest nowym na polskim
rynku produktem szklanym, który z pozoru wygląda
jak tradycyjne lustro. W rzeczywistości umieszczona
za nim matryca sprawia, że po włączeniu szklana powierzchnia lub jej fragment zmieniają się w telewizyjny wyświetlacz. Po wyłączeniu szklana tafla znów
tworzy jednolitą lustrzaną powierzchnię, dyskretnie wkomponowaną w dowolny wystrój wnętrza.
Lustrzany wygląd szkła Pilkington MirroView™
zapewnia wysokorefleksyjna powłoka, naniesiona
na bezbarwne szkło float. Warstwa powłoki jest
napylana pirolitycznie na linii produkcyjnej. Dzięki technice wytwarzania szkło zyskuje większą odporność na działanie czynników atmosferycznych,
Gdy ekran jest wyłączony, Pilkington MirroView™
wygląda jak zwykłe lustro (fot. NSG Group)
Idealnie wkomponowuje się w dowolny wystrój wnętrza (fot. NSG Group)
a jego podwyższona trwałość umożliwia długotrwałą eksploatację i bezpieczne przetwarzanie, oprawianie czy transport.
należą jasno oświetlone galerie handlowe, restauracje czy hotelowe lobby. Dzięki lustrzanym powierzchniom wnętrza zyskują efekt eleganckiej
przestronności, a dodatkową korzyścią jest możliwość prezentacji różnego rodzaju filmów reklamowych, promocyjnych, informacyjnych czy transmisji sportowych.
Oba rodzaje szkła dostępne są w dużych wymiarach tafli. Pilkington MirroView™ oferowany jest
w grubościach 3 i 6 mm, a Pilkington MirroView™
50/50 w grubości 6 mm. Produkt dostępny jest także
w wersji hartowanej lub laminowanej, zapewniając
bezpieczne użytkowanie tafli o dużej powierzchni,
zwiększoną wytrzymałość i odporność na stłuczenie.
Subtelnie i praktycznie
Pozwala na oglądanie najświeższych informacji podczas porannej toalety (fot. NSG Group)
www.swiat-szkla.pl
Wykorzystanie szkła Pilkington MirroView™
umożliwia umieszczenie telewizora w miejscach,
gdzie duży ekran po prostu nie pasuje lub gdzie nie
ma dla niego miejsca. Schowane za lustrami ekrany LCD mogą pozostać niewidoczne, nie kolidując z klasycznym wystrojem salonów i sypialni czy
reprezentacyjnym charakterem obiektów historycznych.
Nowe szkło jest dostępne w ofercie NSG Group
w dwóch wersjach. Pilkington MirroView™ przeznaczony jest do słabo oświetlonych pomieszczeń, jak
sypialnie czy łazienki. W małym pomieszczeniu, takim
jak np. łazienka, nowe rozwiązanie połączy funkcje
niezbędnego tam lustra z telewizorem, umożliwiając oglądanie ulubionego programu lub serialu podczas relaksującej kąpieli. Natomiast szkło Pilkington
MirroView™ 50/50 może być stosowane w pomieszczeniach o dużym natężeniu światła, do których
Więcej informacji na stronie: http://www.pilkington.com/europe/poland/polish/products/bp/bybenefit/specialapplications/mirroview/default.htm
Na podstawie materiałów
Pilkington Polska
41
MATERIAŁY, TECHNOLOGIE
Aplikacje mobilne
Artykuł promocyjny
Saint-Gobain Glass
Inspiracje, profesjonalne narzędzia, a także wysokiej jakości produkty i technologie
– firma Saint-Gobain Glass na wiele sposobów wspiera projektantów i architektów
w ich codziennych kreacjach.
Wiedząc, jak ważna w pracy architekta jest inspiracja, firma Saint-Gobain Glass stworzyła aplikację
Glass Facades www.glassfacade.saint-gobain-glass.
42
com. Za jej pośrednictwem użytkownicy mogą zobaczyć, jak produkty Saint-Gobain Glass zostały wykorzystane w referencyjnych projektach architek-
tonicznych z całego świata. Możliwość inspiracji to
jednak nie wszystko, co oferuje Saint-Gobain Glass.
Najnowsza, bezpłatna, aplikacja GlassPro pozwa-
www.swiat-szkla.pl
la stworzyć symulację projektu szklanej fasady budynku. Użytkownik programu ma możliwość wirtualnego porównania różnych rodzajów szkieł fasadowych – również wzbogaconych o żaluzje wewnętrzne – pod kątem barwy, odbicia światła i przejrzystości. Symulacja stworzona z pomocą aplikacji
GlassPro uwzględnia nie tylko wybrane przeszkle-
www.swiat-szkla.pl
nia oraz zespolenia, ale także różnorodne warunki
pogodowe. Program pozwala oglądać wizualizację
pod każdym kątem, zarówno z zewnątrz, jak i od
wewnątrz budynku.
Korzystając z aplikacji mobilnych Saint-Gobain Glass, użytkownicy otrzymują realistyczny mo-
del projektu oraz podpowiedzi rozwiązań technologicznych i produktowych. Aplikacje dostępne na
stronie www.saint-gobain-glass.pl i w sklepach Google Play oraz App Store z pewnością spełnią oczekiwania urbanistów, architektów wnętrz i krajobrazu.
www.saint-gobain-glass.pl
43
O nowych gatunkach szkła
w Japonii
Część 3
Niniejszy artykuł jest kontynuacją tematyki dotyczącej nowoczesnych gatunków
szkła produkowanego w Japonii [1-2]. Stanowi on także nawiązanie do dotychczas
opublikowanych artykułów dotyczących nowej architektury szkła w Japonii [3-8].
W pierwszej części niniejszego artykułu [1] został omówiony jeden z materiałów określany
jako tzw. szkło inteligentne (ang.: smart glass) – UMU Switchable Light Control Glass.
W drugiej części omówiono inne szkło z gatunku smart glass – szkło antywirusowe
– Virus Clean Glass. Obecna, trzecia część, dotyczy szkła próżniowego (ang.: vacuum glass)
i japońskiego produktu z tego gatunku – Spacia (supēshia).
Tło
Jedną z najważniejszych zalet szkła budowlanego jest jego izolacyjność. Istnieją współcześnie różne
rozwiązania technologiczne, które dążą do realizowania budynków energoszczędnych, zarówno nowych,
jak i modernizowanych. Polegają głównie na wypełnieniu przestrzeni międzyszybowej w szybie zespolonej Insulated Glass (IG) tworzywami sztucznymi, żelem, gazem lub pozostawienie w niej próżni. Obecnie
szczególne zainteresowanie budzi szkło wykonane
w technologii vacuum – Vacuum Glass lub Vacuum
Glazing (VG), czyli szkło próżniowe. Do wyrobów budowlanych w technologii próżniowej należą szyby
zespolone – Vacuum Insulated Glass (VIG), panele
nieprzezierne stosowane w ścianach osłonowych
– Vacuum Insulated Sandwiches (VIS), oraz płyty termoizolacyjne posiadające zewnętrzną osłonę z folii
– Vacuum Insulated Panels (VIP).
Vacuum insulated glass jest, obok szkła inteligentnego smart glass, jednym z najważniejszych
rodzajów szkła budowlanego najnowszej generacji. Jego rosnące zastosowanie (np. w Japonii) wiąże się ze wspomnianą ogólną tendencją światową
w budownictwie w kierunku poszukiwania rozwiązań energooszczędnych. Podstawowe założenia dla
szyb VIG uwzględniają, następujące czynniki: polepszenie współczynnika przenikania ciepła w porównaniu do innych dostępnych dotychczas technologii w celu uzyskania Ug = 0,4-1,0 W/m2K, wykorzystanie izolacyjnych właściwości próżni, poprawa izolacyjności szyb bez zwiększania ich ciężaru, wyeliminowanie kosztownych gazów oraz wypracowanie ekonomicznego rozwiązania do powszechnego zastosowania [9].
44
Badania nad szkłem próżniowym
W ciągu ostatnich dwudziestu lat znacznie poprawiła się izolacyjność materiałów szklanych oraz
ich walory przezierności. Mimo dopracowania technologii szkła zespolonego, trwały badania nad bardziej nowoczesnym szkłem próżniowym. Prowadzone były w takich krajach jak USA, Kanada, Japonia
oraz w krajach UE. Teoria szkła próżniowego została
po raz pierwszy opatentowana w 1913 r., ale długo
nie udawało się opracować praktycznej technologii
jego produkcji. Pierwsza udana próba odbyła się na
Uniwersytecie w Sydney w 1989 r. Od 1994 r. uczelnia ta współpracowała z powstałą w 1918 r. japońską
firmą Nippon Sheet Glass Co., Ltd. (Nihon Ita-Garasu Kabushiki-gaisha; NSG). W 1996 r. firma NSG rozpoczęła po raz pierwszy na świecie produkcję szkła
próżniowego o nazwie Spacia na skalę przesmysłową.
Nazwa „Pilkington Spacia” jest nazwą marki,
która stała się dostępna jako pierwsza na rynku,
w Wielkiej Brytanii znana jako „EnergiKare Legacy” [10]. W Azji szkło próżniowe jest także produkowane w Chinach przez firmę Qingdao Henga
Industry Co., Ltd.
Wiodąca japońska firma NSG wyprodukowała także inne rodzaje szkła inteligentnego, m.in. poprzednio
już omówione Umu Switchable Light Control Glass
– co można przetłumaczyć jako Szkło z Kontrolowanym Włączaniem Światła oraz Virus Clean Glass, czyli
Szkło Septyczne. Informacje przedstawione w niniejszym artykule uzyskano podczas spotkania w siedzibie firmy w Tokio w dniu 23.07.2014 r. oraz w korespondencji z menedżerami. Niektóre informacje płynące z broszur NSG oraz ilustracje zostały zaprezentowane za zgodą tego przedsiębiorstwa.
W 2006 r. NSG wykupił brytyjską firmę produkującą materiały szklane – Pilkington plc. Z tego względu obecnie, w asortymencie szkła architektonicznego,
NSG produkuje szkło marki Pilkington. Renomowana firma Pilkington jako pierwsza opracowała technologię szkła ciągnionego (floating glass), wg której
produkuje się większość wysokogatunkowego szkła
ciągnionego na świecie. Od 2006 r. firma NSG wraz
z należącą do niej firmą Pilkington rywalizuje na rynku z innym japońskim potentatem w produkcji szkła
– firmą Asahi Glass Co., Ltd. (Asahi Garasu Kabushiki-gaisha; AGC). Jednym z najważniejszych produktów firmy NSG jest Pilkington Spacia Vacuum Glazing.
Ogólne zalety szyb próżniowych
vacuum glass (VG) w porównianu
do szyb zespolonych insulated
glazing (IG)
Szyby zespolone – insulated glazing (IG) są znane także jako szkło podwójne lub potrójne i oznacza
się je także jako insulated glazed unit (IGU). Szkło takie składa się z warstw szkła o grubości od 3 mm do
10 mm, pomiędzy którymi znajdują się przekładki dystansowe (spacer) z metalu lub tworzyw sztucznych
(np. silikonu). Przestrzeń pomiędzy szybami wypełniona jest powietrzem lub suchym gazem (argon,
krypton, itp.). Gaz redukuje przenikanie ciepła, ponieważ ma niskie przewodnictwo cieplne. Szkło zespolone było ulepszane, ale technologia ta zawsze wiąże się z możliwością zawilgocenia oraz utraty ciepła
i z przepływem hałasu.
Z kolei szkło próżniowe – vacuum insulated glass
(VIG) – składa się z dwóch 3-milimetrowych szyb
odzielonych 0,2 – milimetrową próżnią. Liczy w su-
www.swiat-szkla.pl
szkło float
powłoka o niskiej emisyjności
szkło o niskiej emisyjnosci
0.2 mm próżnia (vacuum)
element dystansujacy (microspacer)
przekrój
poprzeczny
profil uszczelniający
Rys. 2. Porównanie przekroju szyb ze szkła próżniowego z szybami zespolonymi
Rys. 1. Szyba próżniowa z pustką 0,2 mm
mie 6,2 mm grubości. VIG zapewnia lepszą izolację
termiczną, możliwość konstruowania cienkich tafli,
mniejszy ciężar i lepszą estetykę (elementy mocujące nie są widoczne).
Z przedstawionych zalet szkła próżniowego
najbardziej istotna jest jego korzystnie zwiększona izolacyjność. Vacuum glazing o grubości odpowiadającej 1/4 grubości szyb zespolonych zapewnia taką samą izolacyjność cieplną jak te szyby.
Z tego względu VIG szczególnie nadaje się do zastosowania wtedy, gdy projektantowi zależy na
efekcie cienkiego i lekkiego przeszklenia gwarantującego dobrą izolację termiczną. Szkło takie także znajduje zastosowanie podczas modernizacji
budynków historycznych, kiedy w zabytkowych
oknach cienkie szyby historyczne można wymienić
na podobnie cienkie szyby w technologii vacuum
i jednocześnie zapewnić prawidłową, czyli lepszą
niż dotychczas izolacyjność pomieszczeń oraz dostępny obecnie komfort cieplny.
Dzięki specjalnej technologii próżniowej oraz
technologii powlekania metali udało się ograniczyć
warstwę próżni do 0,2 mm (rys. 1). Szyba próżniowa
o grubości ok. 6,2 mm zapewnia taką wydajność ciepła, że aby zapewnić identyczną izolację, szyba zespolona musiałaby mieć grubość 24 mm (rys. 2). Zastosowanie szyb próżniowych zapewnia więc dużą
oszczędność energii i z tego względu takie przeszklenie świetnie nadaje się do domów jedno- i wielorodzinnych oraz do ich modernizacji.
Pilkington Spacia Vacuum Glazing
Charakterystyka szkła próżniowego
Pilkington Spacia
Pilkington Spacia jest pierwszym na świecie dostępnym komercyjnie szkłem próżniowym opracowanym przez Nippon Sheet Glass Co., Ltd. Charakterystyczne, cienkie szyby mogą być umieszczone w historycznych ramach i zapewnić świetną izolację cieplną przy nie zmienionym wyglądzie elewacji. Izolacyjność przegrody szklanej Spacia o grubości jednej szyby jest lepsza niż szyby zespolonej i cztery razy lepsza
niż pojedyńczej szyby [11]. Szkło próżniowe Spacia
może znaleźć zastosowanie w obiektach, gdzie jest
Rys. 3. Warstwy szkła próżniowego
Rys. 4. System przenikania ciepła w szkle próżniowym Pilkington Spacia: (od lewej)
przewodnictwo cieplne, konwekcja, promieniowanie termiczne
REKLAMA
zapotrzebowanie na cienkie i lekkie przeszklenia, jak
np. przesuwane okna, dodatkowe przeszklenia, itp.
Szkło Spacia oferuje również dobrą izolację akustyczną. Charakteryzuje się także niższym stopniem skraplania wewnętrznego w porównaniu do szkła jednowarstwowego. Spacia składa się z zewnętrznej szyby
ze szkła o niskiej emisyjności oraz z wewnętrznej szyby ze szkła przezroczystego float, oddzielonych geometrycznie ułożonymi w równych 20-milimetrowych
odległościach elementami dystansującymi (microspacer) o średnicy 0,5 mm (rys. 3). Elementy dystansujące mają na celu utrzymanie stałej szczeliny międzyszybowej. Brzegi szyb są zgrzewane hermetycznie. Powietrze wydostaje się poprzez punkt ekstrakcyjny, który jest przykryty zabezpieczającym kapslem.
Rys. 5. Ilustracja zalet izolacyjności termicznej szkła Pilkington Spacia (od lewej) w
porównaniu ze szkłem zespolonym (w środku) oraz z pojedyńczą szybą (po prawej)
Rys. 6. Skraplanie pary wodnej w zależności od temperatury: (od góry) w szkle próżniowym Spacia o grub. 6,2 mm,
w szybie zespolonej o grub. 12 mm i pojedyńczej szybie o grub. 3 mm
Rys. 7. Porównanie przezierności szyby Spacia (po
lewej) i szyby pojedyńczej (po prawej)
Rys. 8. Porównanie ram okiennych dla szyby pojedyńczej (po lewej), szyby Spacia (w środku) oraz szyby zespolonej (szyby zespolone IGU)
Szkło próżniowe Pilkington Spacia jest produkowane w różnych odmianach – poza typem podstawowym, także jako szkło o podwyższonej izolacji akustycznej – Pilkington Spacia Shizuka (shizuka – jap. cisza) oraz jako szkło zawierające podwyższoną ochronę termiczną – Pilkington Spacia 21, następnie jako
szkło z ochroną przeciwsłoneczną – Pilkington Spacia
Cool, a także jako szkło z podwyższonymi ochronami przeciwsłoneczną i akustyczną – Pilkington Spacia
Cool Shizuka. Szkło Spacia Shizuka zbudowane jest
z tradycyjnego szkła próżniowego Spacia, które posiada specjalną wartswę laminowaną, zapewniającą
lepszą izolację akustyczną, redukuje także promienie
ultrafioletowe o 99% (rys. 9). Szkło hybrydowe Spacia 21 charakteryzuje się jeszcze bardziej zaawansowaną technologią próżni, której wynikiem są ultra-silne izolacje akustyczna i przeciwsłoneczna – do 54%
(rys. 9). Szyby Spacia Cool dzięki zastosowaniu warstwy ochronnej redukują promieniowanie ultrafioletowe o 60% i nagrzanie szkła o 51% (rys. 10). Szkło
Spacia Cool Shizuka stanowi świetną izolację akustyczną i chroni przez promieniami słonecznymi zapewniając 54% izolacji cieplnej (rys. 10).
Cechą charakterystyczną technologii szkła próżniowego jest to, że pustka wewnętrzna pomiędzy
szybami zapobiega przewodnictwu cieplnemu i konwekcji oraz obniża promieniowanie cieplne (rys. 4).
Przewodnictwo cieplne oznacza zdolność substancji do przewodzenia ciepła, a ponieważ pustka nie
przewodzi ciepła, to zjawisko przewodnictwa w szybie próżniowej nie zachodzi. Konwekcja, czyli proces przekazywania ciepła związany z makroskopowym ruchem materii w gazie, cieczy bądź plazmie
również nie zachodzi w szkle próżniowym, ponieważ w pustce nie ma powietrza, gazu czy cieczy.
Z kolei promieniowanie cieplne polega na przekazywaniu energii cieplnej z obiektu na obiekt. Zastosowanie w szkle próżniowym powłoki o niskiej emisyj-
Izolacja
dźwiękowa
ności (low-e glass coating) powoduje redukcję tego
promieniowania. Zatem najważniejszą cechą szyb
Spacia jest ich izolacyjność termiczna.
Szyby próżniowe Spacia, dzięki swojej izolacyjności, mogą zapewnić komfortową temperaturę.
Szkło to jest także idealne, jeśli chodzi o oszczędność energii (rys. 5). Poza tym posiada zawsze bardzo dobrą przezierność, ponieważ skraplanie wody
zostało w nim zredukowane do minimum (rys. 6).
W porównaniu do szyby pojedyńczej, szyby Spacia
łatwo się nie zaparowują (rys. 7).
Szkło Spacia zapewnia ciszę i pozwala na utrzymanie oryginalnych elewacji budynków historycznych, ponieważ ma małe przekroje (rys. 8) i mieści
się w starych ramach.
Szkło próżniowe
laminowane
Szkło próżniowe
laminowane
Cool
Szkło próżniowe
Spacia
Spacia
Ultrawysoka
izolacja
dźwiękowa
hybrydowe szkło
próżniowe
Pilkington Spacia
21
Rys. 9. Rodzaje szkła Spacia Pilkington zapewniające izolację dźwiękową i termiczną:
Spacia Shizuka i Spacia 21
Podstawowe szyby Pilkington Spacia Vacuum
Glazing składają się z dwóch wartw szkła float, po-
Lepsze
zacienienie
Shizuka
Szkło próżniowe
46
Budowa
Lepsze
zacienienie
i ilozacja
dźwiękowa
Szkło próżniowe
Spacia
Cool
Shizuka
Rys. 10. Rodzaje szkła Spacia Pilkington zapewniające podwyższoną ochronę przeciwsłoneczną, a także łączoną z izolacją akustyczną: Spacia Cool i Spacia Cool Shizuka
www.swiat-szkla.pl
Rys. 11. Budowa szyby Pilkington Spacia
między którymi znajduje się pustka o szerokości
0,2 mm i elementy dystansujące (rys. 11). Łączna grubość szyby podstawowej Spacia wynosi 6,2 mm. Szyby wykonane ze szkła Spacia stanowią doskonałą izolację termiczną – pozwalają na zachowanie komfortowej temperatury w pomieszczeniu. Ponadto szyby
te bardzo dobrze doświetlają i redukują hałas. Szyby
Pilington Spacia są bardziej refleksyjne niż pojedyńcza szyba. Kolor szyb Spacia jest w odcieniu lekko
szarawym lub lekko niebieskawym w porównaniu
z pojedyńczą szybą.
Szkło Pilkington Spacia Cool składa się z wartwy szkła float, szyby z powłoką termiczną, pustki
0,2 mm oraz z symetrycznie zbudowanej drugiej połowy. Szyby te mają zainstalowane wkładki dystansujące (rys. 12). Szyby Spacia Cool mają grubosć zbliżoną do oryginalnych szyb Spacia (6,2 mm i 9,2 mm),
Rys. 14. Budowa szyby Spacia Shizuka
Rys. 12. Budowa szyby Spacia Cool
Rys. 13. Porównanie izolacyjności cieplnej szyb Spacia Cool z szybą tradycyjną
Rys. 15. Porównanie izolacji akustycznej szyb Spacia Shizuka z szybą tradycyjną
Rys. 16. Porównanie redukcji promieniowania szyb Spacia Cool Shizuka z szybą tradycyjną
www.swiat-szkla.pl
Rys. 17. Budowa szkła Pilkington Spacia 21
47
Rys. 18. Przewodnictwo termiczne szyby Pilkington Spacia 21 w porównaniu do szyby
zespolonej (IGU) oraz pojedyńczej szyby
można więc stosować je do wymiany, nie wymieniając ram okiennych. Szyby Spacia Cool mają bardzo
dobrą izolacyjnosć termiczną w porównaniu z pojedyńczą szybą konwencjonalną (rys. 13), a ponadto
stanowią także ochronę przeciwsłoneczną – redukują promieniowanie podczerwone o ok. 60%. Szyby te nie ulegają zamgleniu i wyciszają. Szkło Pilington Spacia Cool jest bardziej przezroczyste i bardziej
refleksyjne niż pojedyńcza szyba. Kolor szyb Spacia
jest w odcieniu lekko niebieskawym lub brązowawym
w porównaniu z pojedyńczą szybą.
Szkło Pilkington Spacia Shizuka składa się z warstwy
szkła float, pustki 0,2 mm oddzielonej elementami dystansującymi, szyby, specjalnej warstwy 0,5 mm
i szyby float; całkowita grubość wynosi 9,2 mm (rys. 14).
Mimo tego, że szyba jest stosunkowo cienka, zapewnia ona bardzo dobrą ochronę przed utratą ciepła.
Poza izolacją termiczną stanowi także bardzo dobrą
izolację akustyczną (rys. 15). Dodatkowo redukuje
promieniowanie ultrafioletowe o 99%, posiada dobrą wytrzymałość na wiatr, jest całkowicie przezroczysta i pozwala na zachowanie dogodnej tempera-
Rys. 19. Porównanie redukcji promieniowania szyby Pilkington Spacia 21 w stosunku do
szyby zespolonej (IGU) oraz pojedyńczej szyby
Rys. 20. Porównanie współczynnika STC dla szkła Spacia o
różnych grubościach
tury w pomieszczeniu. Szkło Pilington Spacia Shizuka jest bardziej przezroczyste i bardziej refleksyjne niż
pojedyńcza szyba. Kolor tych szyb jest w odcieniu
lekko szarawym w porównaniu z pojedyńczą szybą.
Szkło Pilkington Spacia Cool Shizuka posiada trzy
zasadnicze właściwości: stanowi izolację termiczną,
daje lepsze zacienienie i stanowi izolację akustyczną.
Szkło to jest specjalnie zaprojektowane w celu ochrony przeciwsłonecznej, zapewniając 54% redukcję
promieniowania. Jego wydajność w tym względzie
jest dużo większa niż pojedyńczej szyby, w wypadku
której redukcja wynosi 12% (rys. 16). Szkło Pilington
Spacia Cool Shizuka jest bardziej przezroczyste i bardziej refleksyjne niż pojedyńcza szyba. Kolor szyb
Spacia Cool Shizuka jest zbliżony do koloru szyb
Spacia Shizuka.
Szkło Pilkington Spacia 21 jest szkłem o budowie
hybrydowej i dużej ilolacyjności termicznej – Superb
Thermal Insulation (vacuum double glazing unit). Szyby potrójne Spacia 21, nazywane „super window”,
produkowane są o dwóch grubościach (18,2 mm
i 21,2 mm) i w trzech rodzajach:
typ szkła przeroczystego izolującego termicznie
(thermal insulating type) – lepsza ochrona przed
promieniami podczerwonymi;
typ szkła przezroczystego zapewniającego lepsze
zacienienie oraz ultrawysoką izolację termiczną
(solar shading type);
Rys. 21 Specyfikacje szkła Pilkington Spacia: grubość, światło widzialne, energia słoneczna, U-Factor – współczynnik przenikania ciepła, SHGC – współczynnik zysków ciepła
48
www.swiat-szkla.pl
Ultrawysoka izolacja termiczna zostaje zapewniona dzięki budowie hybrydowej szyby składającej się
ze szkła próżniowego Pilkington Spacia (6,2 mm) oraz
z dwóch 3-milimetrowych warstw ze szkła nisko-emisyjnego (low-e glass) oddzielonych przestrzenią wypełnioną argonem (rys. 17). Przewodnictwo termiczne takiej szyby wynosi 0,7 (rys. 18). Z kolei zabezpieczenie przed silnym promieniowaniem w wypadku
tych szyb jest prawie pięć razy większe (rys. 19). Szyby wspomagają chłodzenie pomieszczeń, są wytrzymałe na wiatr oraz dodatkowo redukują promieniowanie ultrafioletowe (o 54%) i nie zaparowują. Szkło
Pilkington Spacia 21 ma odcienie szarawe, z wyjątkiem typu w kolorze zielonym.
Zastosowania
Szyby Pilkington Spacia, oferujące cienki przekrój, dobrą izolacyjność akustyczną i termiczną,
znajdują zastosowanie w różnego rodzaju budynkach. Stosuje się je jako szyby zewnętrzne w systemach fasadowych oraz jako szyby okienne. Szczególne zastosowanie znajdują w nowoczesnych budynkach nisko-energetycznych. Szyby Spacia znajdują także zastosowanie w budynkach historycznych, gdzie mieszczą się w stare przekroje okien.
Są dwa razy droższe od szyb konwencjonalnych,
ale nie wymagają wymiany ram, a jedynie ich odrestaurowanie. Szkło próżniowe stosuje się także
w lekkich konstrukcjach szklanych. Wykorzystywane jest także jako dodatkowe przeszklenie oraz jako
jedna z szyb w potrójnych „super oknach” (Spacia
21). Ze względu na właściwości zacieniające, szyby próżniowe stosuje się szczególnie w budownictwie na terenach nasłonecznionych.
of the Year Award“, przyznawaną przez World Architecture News.
AUTOR
dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio
Specyfikacje techniczne
Zalety szyb Spacia dotyczące redukcji promieniowania słonecznego ilustrują rysunki 12, 15 i 18,
a izolacyjność cieplną rysunki 5 i 17. Izolacyjność
akustyczną szyb Pilkington Spacia obrazują rysunki 15 i 20. Współczynnik STC (Sound Transmission
Class – klasa transmisji dźwięku), w zależności od
grubości szkła, waha się od 34 do 36 w skali STC.
Szyby o podwyższonej izolacyjności akustycznej
– szyby Spacia Shizuka – mają współczynnik STC
w granicach 36-38. Maksymalne wymiary szyb wynoszą obecnie 3,0x2,0 m. Wymiary szyb na zamówienie wynoszą 1,35x2,40 m i 0,20x0,32 m [12].
Specyfikacje ilustruje rys. 21.
Uwagi końcowe
Szkło próżniowe zrewolucjonizowało zastosowanie szkła w architekturze. Firma NSG jest prekursorem w produkcji szkła próżniowego. Wiele gatunków tego szkła, które jest produkowane pod nazwą Pilkington Spacia, może być wykorzystanych
w różnorodnych sytuacjach projektowych. W Japonii szkło to jest szeroko stosowane m. in. w budownictwie biurowym i mieszkaniowym oraz przy
rewaloryzacji budynków zabytkowych. Szkło Spacia
cieszy się także dużym powodzeniem na świecie.
Z uwagi na swoje wyjątkowe właściwości, szkło Pilkington Spacia otrzymało nagrodę „2011 Product
SPRZEDAM
prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska
Bibliografia
[1] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii.
Część 1. „Świat Szkła” 10/2014.
[2] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii.
Część 2. „Świat Szkła” 12/2014.
[3] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat
Szkła” 4/2012.
[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1
i 7-8/2012 – Część 2.
[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1
i 12/2012 – Część 2.
[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Stacje
kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.
[7] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Terminale lotnicze. „Świat Szkła”: 12/2013.
[8] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014
– Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.
[9] Makarewicz M.: Oszklenia izolacyjne wg technologii Vacuum
(VIG). „Świat Szkła”: 9/2006.
[10] Pilkington Spacia, Handling and Glazing Guidelines for Finished
Sizes, broszura firmowa NSG, 2013.
[11] Vacuum Glazing Pilkington Spacia, broszura firmowa NSG, 2013.
[12] Vacuum Glazing Pilkington Spacia, broszura firmowa NSG, 2014.
SPRZEDAM
Nowe maszyny do obróbki szkła
– krawędziarkę 9-wrzecionową
– myjkę poziomą
– wiertarkę dwugłowicową
– szlifierkę do nieregularnych kształtów
wiertarkę dwugłowicową ZXM
ZX100
NOWA
REKLAMA
tel. 697-355-400
REKLAMA
tel. 603 927 737
AUTOR
www.norgpol.pl
www.cglass.pl
REKLAMA
sze zacienienie oraz ultrawysoką izolację termiczną (solar shading type).
REKLAMA
typ szkła w kolorze zielonym zapewniającego lep-
MASZYNY, URZĄDZENIA
Primus Waterjet INTERMAC
i strumieniowe cięcie wodą
przy użyciu ścierniwa
Cięcie wodą pozwala na nieograniczone możliwości produkcyjne bez potrzeby zakupu
drogich narzędzi. Dlatego od wielu lat popularnością cieszą się maszyny CNC
do strumieniowego cięcia wodą przy użyciu ścierniwa. Jedną z nich jest
Primus Waterjet włoskiego producenta INTERMAC.
Maszyna przeznaczona jest do wielu różnych zastosowań w obrębie branży kamieniarskiej. Przy jej użyciu można wykonywać elementy wzorów z kamienia
i ceramiki, znaków firmowych, logotypów, mebli i elementów wystroju wnętrz. Wyroby produkowane przy
jej udziale mogą być kompozycjami mieszanymi z różnych materiałów, takich jak kamień, marmur, granit,
drewno, stal, mosiądz, szkło. Maszyna jest opłacalnym
narzędziem zarówno w przypadku produkcji jednostkowych elementów, jak i masowej produkcji.
Primus dysponuje stołem roboczym o pokaźnych
wymiarach 4000x1860 mm, na którym można dokonywać obróbki materiału o maksymalnej grubości 250 mm
w przypadku wersji maszyny 3-osiowej i 200 mm,
gdy posiadamy maszynę 5-osiową. Konstrukcję maszyny – wykonaną ze stali nierdzewnej i dodatkowo
punktowo wzmocnioną – cechuje masywność. Dzięki
temu gwarantuje ona stabilną obróbkę oraz wytrzymałość i długoletnie użytkowanie.
Zarówno stół roboczy, jak i inne komponenty, zostały zaprojektowane pod kątem wymagań obróbki
przy użyciu ścierniwa (abrasive waterjet). Rozwiązania te pozwalają na osiągnięcie wysokiej wydajności,
przy jednoczesnej redukcji kosztów pracy maszyny.
Primus został wyposażony w 200 l zbiornik na
ścierniwo i wodę. Zbiornik podzielony jest na dwie
Primus model 184 podczas obróbki szkła. Fot. Mekanika
50
Primus 322 to model ze stołem obróbczym 4000x1860 mm. W zależności od ilości osi może ciąć materiał o grubości 250mm (3 osie) lub 200 mm (5 osi). Fot. Mekanika
sekcje, aby stale uzupełniać wodę w trakcie pracy.
Podawaniem ścierniwa kieruje automatyczny system
dozowania sterowany przez PC z panelu dotykowego. System czyszczenia zbiornika wyklucza możliwość powstawania zatorów. Zawdzięczamy to systemowi wtórnego wtłaczania wcześniej oczyszczonej
wody, który wywołuje w wannie ruch cyrkulacyjny.
Szczególną uwagę zwraca system sterowania
Primusem. Kontrolę nad maszyną sprawuje komputer PC wyposażony w system operacyjny Windows.
Może on być wykorzystywany nie tylko do obsługi
samej maszyny, lecz także do przygotowywana projektów w aplikacji CAD/CAM.
W standardzie maszyna posiada wbudowany
modem i funkcję teleserwisu, która pozwala na zdalny dostęp do urządzenia w celu dokonania uaktualnień czy diagnostyki. Kwestie bezpieczeństwa
w czasie pracy gwarantują fotokomórki, które wyłączają maszynę po przekroczeniu bariery wokół pola
pracy maszyny.
Primus Waterjet Intermac
3- lub 5-osiowe centrum obróbcze do cięcia hy-
dro-ściernego;
maszyna wyposażona w pompę BHDT;
struktura nośna i korpus wykonane ze stali nie-
rdzewnej;
sterowanie przy pomocy I-cam 3D;
ciśnieniowy system przepływu ścierniwa;
wzmacniacz strugi ciśnienia;
wymiary maszyny: 5690x2420 mm;
ciśnienie nominalne – 420 MPa.
AUTOR
www.swiat-szkla.pl
NORMY, PRZEPISY
Termiczne hartowanie szkła.
Produkcja czy usługa?
Tytułem wstępu przytoczę określenia i ogólny podział usług według Polskiej Klasyfikacji
Wyrobów i Usług (PKWiU) (cyt.): usługa obejmuje pewne świadczone czynności,
które nie zależą od charakteru wykonawcy i odbiorcy, niezależnie od tego czy zostały
wykonane odpłatnie czy też nie, pod warunkiem, że zleceniodawca i zleceniobiorca są
różnymi podmiotami gospodarczymi.
Zgodnie z PKWiU wyróżnia się:
usługi produkcyjne, które są czynnościami bę-
dącymi współdziałaniem w procesie produkcji, nie
tworzące nowych dóbr. Są one wykonywane przez
jedną jednostkę gospodarczą na zlecenie drugiej;
usługi konsumpcyjne, czyli te, które są bezpośrednio lub pośrednio związane z zaspokojeniem
potrzeb ludności;
usługi ogólnospołeczne, czynności, które zaspokajają potrzeby porządkowo-organizacyjne gospodarki narodowej i społeczeństwa jako całości.
Z punktu widzenia m.in. przepisów Ustawy o podatku od towarów i usług i o podatku akcyzowym
przez usługi rozumie się:
usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na
podstawie przepisów o statystyce państwowej;
roboty budowlano-montażowe;
oddanie do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego w rozumieniu przepisów prawa własności przemysłowej.
W związku z często spotykanym poglądem, że
wytwarzanie bezpiecznych szyb termicznie hartowanych może być traktowane jako usługa produkcyjna z powierzonego materiału, w celu potwierdzenia
lub odrzucenia takiej tezy konieczne jest przywołanie
niektórych obowiązujących definicji, wymagań rynku
europejskiego i przepisów UE oraz procedur zgodności.
Określenia rozróżniające wyrób
budowlany od innych zastosowań
Szyby bezpieczne termicznie hartowane charakteryzują się różnorodnym zastosowaniem, a główne kierunki to oszklenie do budownictwa, szyby do sprzętu domowego użytku i mebli oraz szyby do środków
transportu drogowego i wolnobieżnego. Każdy z przykładowo wymienionych kierunków dostaw podlega
innym procedurom oceny zgodności i nadzoru, wyni-
www.swiat-szkla.pl
kających z różnych źródeł przepisów prawnych i często z różnych specyfikacji technicznych. W ogólności:
szyby do budownictwa podlegają przepisom według Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) nr 305/2011, ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady
nr 89/106/EWG,
szyby do sprzętu domowego użytku i mebli podlegają przepisom Ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r.
o ogólnym bezpieczeństwie produktów,
a szyby do środków transportu drogowego i wolnobieżnego podlegają w całości przepisom Regulaminu homologacji Nr 43 ECE (Europejskiej
Komisji Gospodarczej), a w części objęte tymi przepisami są szyby bezpieczne termicznie hartowane
stosowane w pojazdach szynowych, samojezdnych maszynach budowlanych oraz na okrętach.
W każdym z wymienionych kierunków zastosowania, szyba bezpieczna termicznie hartowana
jest wyrobem gotowym (produktem końcowym)
z tym, że do stosowania w budownictwie będzie to
określony typ wyrobu budowlanego, natomiast zastosowana w sprzęcie domowym lub w meblu to
produkt lub wyrób szklany często określany jako towar konsumpcyjny, a w przypadku szyby do środka
transportu to część (zamienna) do określonej kategorii i typu pojazdu lub okrętu.
Dodatkowego wyjaśnienia wymaga przypadek,
gdy określony typ szyby termicznie hartowanej (z definicji bezpiecznej) jest taflą składową szyby warstwowej lub szyby zespolonej oraz wszelkich kombinacji
układu zespoleń (oszkleń) w budownictwie. W tym
miejscu konieczne jest przywołanie definicji wyrobu
budowlanego z Rozporządzenia nr 305/2011, która
jest następująca (cyt.): wyrób budowlany oznacza
każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania
w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe
obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych.
Z powyższego wynika, że zarówno określony zestaw wyrobów, jak i każda z osobna szyba składowa
z zestawu wyrobów (także szkło surowe do jej wytworzenia) oraz objęta normą przedmiotową, przykładowo szyba termicznie hartowana lub bezpieczna szyba hartowana wygrzewana (po teście HST), z definicji – jako szyba bezpieczna – ma wpływ na właściwości użytkowe obiektu budowlanego i jest wyrobem
budowlanym oraz podlega ocenie zgodności stanowiącej obowiązek Producenta (Wytwórcy).
W tych przypadkach wymaganiem podstawowym jest bezpieczeństwo użytkowania i dostępność obiektów, określone w Załączniku I pkt. 4 Rozporządzenia nr 305/2011.
W odniesieniu do bezpiecznej szyby termicznie
hartowanej nie będącej wyrobem budowlanym, właściwe są wymagania zgodności, zawarte w Ustawie
o ogólnym bezpieczeństwie produktów wraz z definicjami następujących określeń:
definicja producenta w ustawie jest bardzo szeroka. Producentem jest zatem nie tylko ten, kto wytwarza towar, ale każdy kto występuje jako wytwórca, firmując produkt swoim nazwiskiem, znakiem
towarowym, nazwą itp. Zostanie za niego uznana
również osoba dokonująca naprawy lub regeneracji towaru. Gdy producent nie prowadzi działalności w UE, odpowiedzialność taką jak on będzie
ponosił jego przedstawiciel lub importer produktu.
produkt – rzecz ruchoma nowa lub używana, jak
i naprawiana lub regenerowana, przeznaczona
do użytku konsumentów, lub co do której istnieje prawdopodobieństwo, że może być używana przez konsumentów, nawet jeżeli nie była dla
nich przeznaczona, dostarczana lub udostępniana przez producenta lub dystrybutora, zarówno
odpłatnie, jak i nieodpłatnie, w tym również w ramach świadczenia usługi; produktem nie jest rzecz
używana dostarczana jako antyk albo jako rzecz
wymagająca naprawy lub regeneracji przed uży-
51
NORMY, PRZEPISY
ciem, o ile dostarczający powiadomił konsumenta o tych właściwościach;
produktem bezpiecznym jest produkt, który w zwykłych lub w innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć, warunkach jego używania,
z uwzględnieniem czasu korzystania z produktu,
a także, w zależności od rodzaju produktu, sposobu
uruchomienia oraz wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony
zdrowia i życia ludzkiego.
Przy ocenie bezpieczeństwa produktu uwzględnia się:
1) cechy produktu, w tym jego skład, opakowanie, instrukcję montażu i uruchomienia, a także
– biorąc pod uwagę rodzaj produktu – instrukcję instalacji i konserwacji;
2) oddziaływanie na inne produkty, jeżeli można
w sposób uzasadniony przewidzieć, że będzie
używany łącznie z innymi produktami;
3) wygląd produktu, jego oznakowanie, ostrzeżenia i instrukcje dotyczące jego użytkowania i postępowania z produktem zużytym oraz wszelkie
inne udostępniane konsumentowi wskazówki
lub informacje dotyczące produktu;
4) kategorie konsumentów narażonych na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu,
w szczególności dzieci i osoby starsze.
Konkluzja na podstawie
powyższych rozważań
Określenie „usługowe hartowanie szkła z surowca powierzonego” jest nieuprawnione, a nawet
nielegalne, bowiem każdy Wytwórca szyb bezpiecznych termicznie hartowanych jest Producentem w rozumieniu przepisów prawa budowlanego i prawa konsumenckiego. Firma zajmująca
się hartowaniem szkła (Producent) powinna jednakowo traktować materiały przychodzące – szkło surowe, tj. pochodzące z różnych źródeł zakupów (w tym
dostarczonych przez Zamawiającego) pod kątem ich
zgodności z europejskimi normami przedmiotowymi. Do produkcji szyb bezpiecznych termicznie hartowanych może być użyte szkło rodzajowo zgodne
z poniższymi normami, tj.:
EN 572-1, -2, -4, -5; szkło float, szkło płaskie ciągnione, wzorzyste szkło walcowane,
EN 1096-1, -2, -3; szkło powlekane, lub odpowiednie szkło emaliowane.
W przypadku gdy Zamawiający partię szyb bezpiecznych termicznie hartowanych nie dostarczy
Producentowi tych szyb (wyrobów gotowych), stosownej Deklaracji Właściwości Użytkowych, tj. dokumentu potwierdzającego zgodność rodzaju szkła
(surowca) z wymienionymi wyżej normami, lub nie
wskaże źródła pochodzenia tego surowca w celu
pobrania DWU ze strony internetowej, przykładowo
52
producenta szkła float – wszelka odpowiedzialność
za zgodność surowca przechodzi na Producenta szyb
bezpiecznych termicznie hartowanych lub szyb bezpiecznych termicznie hartowanych wygrzewanych.
W skrajnych przypadkach braku DWU (w razie importu szkła z kraju z poza obszaru UE, jak Rosja, Ukraina,
Chiny, itd., bez dokumentu zgodności), Producent ww.
szyb hartowanych powinien dokonać lub zlecić badania zgodności i uzyskać stosowne świadectwo z badań,
wystawione przez niezależną jednostkę certyfikacyjną.
Obowiązki Producenta (Wytwórcy)
szyby hartowanej,
w tym deklarowanie zgodności
Przywołane zasady i procedury postępowania
przy ocenie zgodności szyby termicznie hartowanej,
zarówno jako wyrobu budowlanego, jak również jako
produktu przeznaczonego do użytku konsumentów,
wymagają od Producenta (Wytwórcy) uzyskania informacji od Zamawiającego dla zapewnienia zgodności ze wskazanymi wyżej przepisami. Szczególne
obowiązki uzyskania informacji od Zamawiającego
dotyczą każdego Producenta lub Wytwórcy, który
na podstawie wiedzy o szczegółowym przeznaczeniu i funkcjach określonego typu szyby termicznie
hartowanej powinien ustalić dla niego plan badań
w ramach zakładowej kontroli produkcji. Następnie,
na podstawie wyników z badań i kontroli, każdy Producent ma obowiązek oznakowania wyrobu budowlanego i wystawienia Deklaracji Właściwości Użytkowych, zapewniając spełnienie przez określony typ
szyby hartowanej wymagań podstawowych przez
obiekt budowlany, w którym nastąpi jej montaż.
Dokumenty odniesienia, identyfikacja
typu szyby hartowanej i producenta
W odniesieniu do bezpiecznych szyb termicznie
hartowanych mają zastosowanie następujące zharmonizowane specyfikacje techniczne:
PN EN 12150-1:2002P Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowowapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis.
W punkcie 10 normy jest wymaganie (cyt.): Termicznie hartowane szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe odpowiadające wymaganiom niniejszej
normy europejskiej powinno być trwale oznakowane. Oznakowanie powinno zawierać następujące informacje:
– nazwa lub znak firmowy producenta;
– numer niniejszej normy europejskiej: EN 12150.
PN EN 12150-2:2005P Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowowapniowo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności wyrobu z normą. W punkcie 5.3 normy: „Zakładowa kontroli produkcji oraz badanie próbek
zgodnie z opisanym planem badań” jest wymaganie (cyt.): Wszystkie składniki, wymagania i postanowienia przyjęte przez producenta, powinny
być udokumentowane w sposób systematyczny,
w formie pisemnych zapisów i procedur. Dokumentacja systemu kontroli produkcji powinna zapewniać powszechne rozumienie zapewnienia
jakości i umożliwiać osiągnięcie wymaganych właściwości wyrobu oraz sprawdzenia skuteczności
działania systemu kontroli produkcji.
W Tablicy A1, Część 1 „Kontrola materiału”, w punkcie 1.1.1 jest obowiązek Identyfikacji materiałów
przychodzących – szkło, łącznie z opakowaniem
i oznakowaniem, metodą wzrokową w zgodności ze specyfikacją zakupu. Kontrola materiału dotyczy wszystkich odmian i kombinacji użytych
materiałów.
PN EN 14179-1:2008P Szkło w budownictwie. Termicznie wygrzewane hartowane bezpieczne szkło
sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis. W punkcie 12 normy jest wymaganie
(cyt.): Termicznie wygrzewane hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe odpowiadające wymaganiom niniejszej Normy Europejskiej powinno być trwale oznakowane. Oznakowanie powinno zawierać następujące informacje:
– nazwa lub znak firmowy producenta,
– numer niniejszej Normy Europejskiej: EN 14179-1.
PN EN 14179-2:2006P Szkło w budownictwie. Termicznie wygrzewane hartowane bezpieczne szkło
sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 2: Ocena
zgodności wyrobu z normą. W punkcie 5 „Ocena
zgodności” jest informacja, że Zakładowa Kontrola Produkcji powinna obejmować (cyt.): kontrolę próbek pobranych w zakładzie zgodnie z określonym planem badania; wstępną kontrolę zakładu oraz Zakładowej kontroli produkcji; stały
nadzór oraz ocenę Zakładowej kontroli produkcji.
W Tablicy A1, Część 1 „Kontrola materiału”, w punkcie 1.1.1 jest obowiązek identyfikacji materiałów
przychodzących – szkło, łącznie z opakowaniem
i oznakowaniem, metodą wzrokową w zgodności
ze specyfikacją zakupu.
Z cytowanej treści wybranych wymagań normowych dotyczących bezpiecznych szyb termicznie hartowanych jednoznacznie wynika, że zarówno znakowanie i identyfikacja Producenta szkła surowego (materiały przychodzące) oraz Producenta szyb bezpiecznych termicznie hartowanych (lub wygrzewanych),
jak również Zakładowa kontrola produkcji i badania
próbek, odnoszą się wyłącznie do kontroli materiału,
kontroli produkcji oraz kontroli wyrobu gotowego po
hartowaniu lub hartowaniu i wygrzewaniu. Te reguły
i wymagania podane wyżej, nie dają możliwości hartowania szkła jako świadczenie usługi produkcyjnej.
AUTOR
Wojciech Korzynow
SZKLAREXPERT
[email protected]
www.swiat-szkla.pl
PATRONAT
INFORMACJE
I ZGŁOSZENIA

Agnieszka Roguska
tel. kom.: (+48) 698 455 355
[email protected]
Firma Umakow Sp z o.o. jest ZLRGąF\P na U\QNX SURGXFHQWHP i G\VWU\EXWRUHP
V\VWHPX EDOXVWUDG ']LĊNL naszej 20-sto OHWQLHM WUDG\FML i GRĞZLDGF]HQLX
SURSRQXMHP\ QDV]\P NOLHQWRP SURGXNW\ QDMZ\ĪV]HM MDNRĞFL w NRQNXUHQF\MQ\FK
FHQDFK Bardzo GREUD MDNRĞü i szeroki DVRUW\PHQW RIHURZDQ\FK przez nas
Z\UREyZVSHáQLDRF]HNLZDQLDQDV]\FKNOLHQWyw.
:V]\VWNLH nasze HOHPHQW\ Vą LGHDOQLH do VLHELH dopasowane, przez FR WZRU]ą
MHGQą KDUPRQLMQą FDáRĞü 'RVWĊSQH V\VWHP\ oferowane Vą w JDWXQNDFK VWDOL
nierdzewnej 304 i 316, QDGDMąF\FK VLĊ do PRQWDĪX ZHZQąWU] jak i na ]HZQąWU]
RELHNWyZRUD]]DOXPLQLXPLZ\VRNLHMMDNRĞFLGUHZQD
Sprzedawane przez nas HOHPHQW\ EDOXVWUDG oferowane Vą w GZyFK ZDULDQWDFK
Z\NRĔF]HQLD WDNLFK jak: VDW\QD OXE SROHr. Nasze EDOXVWUDG\ FKDUDNWHU\]XMą VLĊ
V]\ENLP i áDWZ\P PRQWDĪHP poprzez VNUĊFDQLH OXE VNOHMDQLH HOHPHQWyZ EH]
NRQLHF]QRĞFL LFK spawania. Taki V\VWHP SR]ZDOD 3DĔVWZX ]DRV]F]ĊG]Lü F]DV
RUD]]PLQLPDOL]RZDüNRV]W\]ZLą]DQH]PRQWDĪHP
&LHNDZ\P UR]ZLą]DQLHP RIHURZDQ\FK przez nas V\VWHPyZ jest V\VWHP EDOXVWUDG
FDáRV]NODQ\FK FKDUDNWHU\]XMąF\ VLĊ áDWZRĞFLą i V]\ENRĞFLą montowania. (OHPHQWHP
WURSX]GHG\NRZDQ\P
zestawem NOLQyZ i XV]F]HOHN SR]ZDODMąF\FK RVDG]Lü V]NáR o JUXER Ğ FLDFK 12,76 mm-20,76 m.
40×60 QDNáDGDQ\ na V]NáR z JXPRZą XV]F]HONą GREUDQą odpowiednio do jego JUXERĞFL
1,5 kN.
AL/0004-F-IMITACIA
UMAKOW Sp. z o.o.
Alojzego Pawliczka 27A
41-800 Zabrze
AL/0005-F
+48 322 021 929
+48 517 534 197
AL/0006-E
A19/0004-17
+48 500 110 199
+48 510 696 236
A/6925-042
A/6925-040
www.umakow.pl
[email protected]

VI Kongres Stolarki Budowlanej - Stowarzyszenie Przetwórców

Transkrypt

Podobne dokumenty