Międzynarodowy samochodowy list przewozowy CMR

dr Adam Salomon: Międzynarodowy samochodowy list przewozowy CMR – materiały do ćwiczeń
Międzynarodowy samochodowy list przewozowy CMR jest stosowany w międzynarodowym
transporcie samochodowym, który odbywa się na podstawie konwencji CMR.
Konwencję o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów (CMR) podpisaną w 1956 r.
stosuje się do wszelkiej umowy o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, niezależnie od
miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron, jeżeli miejsce przyjęcia przesyłki do
przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy, stosownie do ich oznaczenia w umowie, znajdą się w
dwóch różnych krajach, z których przynajmniej jeden jest strona Konwencji CMR.
Konwencja CMR ma zastosowanie wyłącznie do przewozów wykonywanych na podstawie umowy
przewozu samochodami, pojazdami członowymi, przyczepami i naczepami.
List przewozowy – stanowi jednocześnie umowę przewozową, zawartą między nadawcą a
przewoźnikiem. W liście przewozowym nadawca zamieszcza nazwę i adres nadawcy, określa placówkę
przewoźnika, z którym zawiera umowę, zamieszcza miejsce dostawy przesyłki oraz nazwę i adres
odbiorcy, określa rzeczy / towary, ich masę, liczbę sztuk przesyłki, sposób opakowania, wskazuje
płatnika, określa jakie usługi dodatkowe mają zostać zrealizowane wraz z transportem przesyłki. Tak
wypełniony list przewozowy nadawca potwierdza swoim podpisem.
Podpisanie listu przewozowego przez odbiorcę jest równoznaczne z wypełnieniem świadczenia przez
przewoźnika, a tym samym wypełnieniem umowy przewozowej.
Na komplet CMR składają się 4 listy przewozowe:
 pierwszy – czerwony – otrzymuje nadawca jako dowód, że przesyłka została oddana
przewoźnikowi. Przy dokumentowych formach zapłaty stanowi on podstawę otrzymania
należności za towar;
 drugi – niebieski – towarzyszy przesyłce i jest przeznaczony dla odbiorcy;
 trzeci – zielony – zatrzymuje przewoźnik, dla którego, po pokwitowaniu na nim odbioru
przesyłki przez odbiorcę, stanowi dowód wywiązania się z umowy o przewóz;
 czwarty – czarny - dla celów administracyjnych {ewentualnie egzemplarz szary dodatkowy
(często przesyłany spedycji zlecającej transport przewoźnikowi dla rozliczenia)}.
List przewozowy jest dokumentem imiennym, wyraźnie wskazującym odbiorcę przesyłki. Częściowo
jest wypełniany przez nadawcę, a częściowo przez przewoźnika. Listu przewozowego nie stosuje się w
przypadku przewozu:
1. przesyłek pocztowych;
2. zwłok;
3. mienia przesiedleńczego.
Dane jakie powinien zawierać list przewozowy CMR
List przewozowy powinien zawierać następujące dane:
1. miejsce i datę jego wystawienia;
2. nazwisko (nazwę) i adres nadawcy;
3. nazwisko (nazwę) i adres przewoźnika;
4. miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania;
5. nazwisko (nazwę) i adres odbiorcy;
6. powszechnie używane określenie rodzaju towaru oraz sposób opakowania, a dla towarów
niebezpiecznych ich ogólnie uznane określenie;
7. liczbę sztuk, ich cechy i numery, wagę brutto lub inaczej wyrażoną ilość towaru;
8. koszty związane z przewozem (przewoźne, koszty dodatkowe, należności celne i inne koszty
powstałe od chwili zawarcia umowy do chwili dostawy);
9. instrukcje niezbędne dla załatwienia formalności celnych i innych;
1|Strona
dr Adam Salomon: Międzynarodowy samochodowy list przewozowy CMR – materiały do ćwiczeń
10. oświadczenie, że przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega przepisom
niniejszej Konwencji.
Prawa i obowiązki nadawcy w świetle Konwencji CMR
1. Nadawca lub przewoźnik ma prawo wymagać wystawienia tylu listów przewozowych, ile
pojazdów należy użyć lub ile jest rodzajów bądź partii towarów.
2. Nadawca odpowiada za wszelkie koszty i szkody, jakie mógłby ponieść przewoźnik na skutek
nieścisłości, lub niedostateczności danych wymienionych w liście przewozowym (z małymi
wyjątkami) oraz wszelkich innych danych lub instrukcji, wydanych przez niego w celu
wystawienia listu przewozowego lub w celu wniesienia ich do niego.
3. Nadawca odpowiada wobec przewoźnika za szkody, wyrządzone osobom, wyposażeniu lub
innym towarom, jak również za koszty, których przyczyną byłoby widoczne wadliwe
opakowanie towaru chyba, że wadliwość była widoczna lub znana przewoźnikowi w chwili jego
przyjęcia, a przewoźnik nie wzniósł zastrzeżeń w tym przedmiocie.
4. Nadawca ma prawo rozporządzać towarem, a w szczególności zażądać od przewoźnika
wstrzymania przewozu, zmiany miejsca przewidzianego dla wydania towaru albo też wydania
go odbiorcy innemu niż wskazany w liście przewozowym.
Prawa i obowiązki przewoźnika w świetle Konwencji CMR
1. Przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie,
które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie
dostawy.
2. Przewoźnik jest zwolniony od wyżej wymienionej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie,
uszkodzenia lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej.
Prawa i obowiązki odbiorcy w świetle Konwencji CMR
1. Odbiorca, nawet jeżeli uprzednio odmówił przyjęcia towaru, może zawsze domagać się jego
wydania, dopóki przewoźnik nie otrzyma przeciwnych instrukcji od nadawcy.
2. Po przybyciu towaru do miejsca przewidzianego dla jego wydania, odbiorca ma prawo żądać od
przewoźnika wydania, za pokwitowaniem, drugiego egzemplarza listu przewozowego oraz
towaru.
3. Jeżeli stwierdzono zaginięcie towaru lub jeżeli towar nie przybył po upływie określonego
terminu, odbiorca może w imieniu własnym dochodzić wobec przewoźnika praw wynikających
z umowy przewozu.
4. Odbiorca, który korzysta z praw, jakie mu przysługują w myśl powyższego punktu, obowiązany
jest zapłacić kwitę należności wynikającą z listu przewozowego.
5. W przypadku sporu w tym przedmiocie przewoźnik obowiązany jest dostarczyć towar tylko
wówczas gdy odbiorca udzieli mu zabezpieczenia.
List przewozowy CMR może zawierać 24 pozycje, w których wypełnić powinno się:
1. nadawca (nazwisko lub nazwa, adres, kraj);
2. odbiorca (nazwisko lub nazwa, adres, kraj);
3. miejsce przeznaczenia (miejscowość, kraj);
4. miejsce i data załadowania;
5. ewentualnie załączone dokumenty;
6. cechy i numery;
7. ilość sztuk;
8. sposób opakowania;
9. rodzaj towaru;
10. numer statystyczny;
2|Strona
dr Adam Salomon: Międzynarodowy samochodowy list przewozowy CMR – materiały do ćwiczeń
11. waga brutto w kg;
12. objętość w m3;
13. instrukcje nadawcy;
14. postanowienia dotyczące przewoźnego – przewoźne zapłacone lub nie;
15. zapłata;
16. przewoźnik;
17. kolejni przewoźnicy;
18. zastrzeżenia i uwagi przewoźnika;
19. postanowienia specjalne;
20. do zapłacenia – za ile był nadany fracht – koszt transportu podzielony na odcinek krajowy i
zagraniczny;
21. miejsce i data wystawienia;
22. podpis i stempel nadawcy;
23. pokwitowanie otrzymania przesyłki – podpis i stempel odbiorcy;
24. odbiorca przesyłki.
Zasady wypełniania listu przewozowego CMR
Konwencja CMR określa tylko co powinien zawierać list przewozowy, natomiast nie określa samej
formy dokumentu.
Przykład międzynarodowego drogowego listu przewozowego CMR przedstawia stowarzyszony plik:
cmr_wzor.pdf
Na nadawcy spoczywa odpowiedzialność za prawidłowe wypełnienie pozycji od 1 do 15.
Pozycja 5 – załączone dokumenty – w świetle przepisów kraju docelowego może być istotne razem z
towarem przekazanie innych dokumentów np. świadectwa pochodzenia EUR. Należy zatem w tej
pozycji wpisać te dokumenty, które przekazuje się kierowcy wraz z towarem. W przypadku
przewożenia ładunku niebezpiecznego należy wpisać jakie instrukcje o postępowaniu z ładunkiem, w
wypadku zagrożenia, zostały przekazane przy załadunku.
Pozycje od nr 6 do nr 12 – opis towaru – należy starannie i dokładnie opisać rodzaj, liczbę, formę
opakowania (np. 24 palety po 30 kartonów soków w butelkach litrowych). Niestaranność w
wypełnieniu tej pozycji ma dwojaki skutek: po pierwsze w przypadku uszkodzenia lub zaginięcia części
kartonów łatwo jest to udowodnić, po drugie staranne wypełnienie tej pozycji ułatwia identyfikację
towaru władzom celnym w czasie odprawy celnej ostatecznej.
Pozycja nr 13 – instrukcja nadawcy – należy wpisać szczegółowe dyspozycje dla kierowcy np. nazwy
przejść granicznych, przez które musi przejechać pojazd, miejsce odprawy celnej przywozowej, jeżeli
nie następuje miejscu przeznaczenia podanym w pozycji 3. Przy dostawie od krajowego nadawcy do
portu w Polsce należy w tej pozycji umieścić informację typu: dostawa do portu X celem dalszej wysyłki
frachtem morskim do odbiorcy Y, np. San Francisco. Jest to informacja ważna dla uniknięcia podatku
VAT, ponieważ urzędy skarbowe traktują dostawę do portu polskiego jako przewóz krajowy. Ten sam
odbiorca musi figurować w pozycji nr 2, natomiast w pozycji nr 3 wpisać należy wtedy nazwę portu
polskiego.
Pozycje nr 14 i 20 – koszty transportu – najczęściej pozostają niewypełnione, ponieważ żaden klient
nie chce zdradzać ile kosztował go transport. Na życzenie klienta pozycja ta może zostać wypełniona.
3|Strona
dr Adam Salomon: Międzynarodowy samochodowy list przewozowy CMR – materiały do ćwiczeń
Pozycja nr 15 – zapłata – jeżeli dostawa ma odbyć się za pobraniem należności za towar, to w tej
pozycji należy określić kwotę lub przywołać załączony dokument określający kwotę pobrania (np.
kopię faktury handlowej).
Pozycja nr 19 – postanowienia specjalne – można wykorzystać do opisania dokumentu, jeżeli
wydanie towaru ma nastąpić w oparciu o okazanie tegoż dokumentu lub innych uzgodnień wiążących
spedytora i odbiorcę.
Pozycja nr 22 – podpis i stempel nadawcy – w momencie wypełniania tej pozycji przez nadawcę,
kierowca (przed złożeniem podpisu w pozycji 23) może wpisać uwagi dotyczące stanu załadowanego
towaru. W przypadku, gdy nadawca uniemożliwił kierowcy kontrolę towaru w czasie załadunku,
kierowca może dokonać stosownego wpisu, który ostatecznie, w przypadku rozbieżności pomiędzy
stanem ładunku dostarczonego, a opisanego w dokumentach będzie obciążać nadawcę.
Pozycja 23 – podpis i stempel przewoźnika – zazwyczaj w tej pozycji wpisuje się numer rejestracyjny
pojazdu (w przypadku zestawów drogowych ważniejszy jest numer rejestracyjny naczepy).
Pozycja 24 – przesyłkę otrzymano – zanim zostanie pozycja wypełniona odbiorca powinien
sprawdzić stan przesyłki (towaru). Jeżeli stwierdzi niezgodność z zapisami w pozycjach od 6 do 12
powinien nanieść stosowną uwagę (w wolnym miejscu na liście przewozowym). Uwagi mogą być
wpisywane w języku ojczystym, jakim włada każda ze spisujących je stron.
Jeżeli przewożony jest ładunek niebezpieczny według przepisów ADR u dołu pozycji nr 6 do 9 należy
wpisać klasę towaru, liczbę i literę, zgodnie z klasyfikacją ADR. Brak takiego wpisu, w przypadku
kontroli drogowej i wykrycia tego faktu oznacza ryzyko poniesienia wysokich kar pieniężnych.
Krajowy list przewozowy jest również nieokreślonego wzoru i jest indywidualnie dobierany przez
strony umowy przewozu ładunku.
Przykład krajowego listu przewozowego przedstawia stowarzyszony plik:
krajowy_list_przewozowy.pdf
Pytania sprawdzające do ćwiczeń z CMR:
1. Kiedy ma zastosowanie konwencja CMR?
2. Co to jest list przewozowy CMR?
3. Czy list przewozowy może stanowić umowę spedycyjną?
4. Ile formularzy składa się na list przewozowy CMR?
5. Jakie dane powinien zawierać list przewozowy CMR?
6. Jakie są prawa i obowiązki nadawcy w świetle CMR?
7. Jakie są prawa i obowiązki przewoźnika w świetle CMR?
8. Jakie są prawa i obowiązki odbiorcy w świetle CMR?
9. Czy konwencja CMR określa dokładnie formę formularza listu przewozowego?
10. W jakich przypadkach nie stosuje się listu przewozowego CMR?
4|Strona