Koszty uczestnictwa w akcyjnych funduszach inwestycyjnych rynku

31 sierpnia 2010
Koszty uczestnictwa w akcyjnych funduszach inwestycyjnych rynku
krajowego w Polsce w 2009 roku
Jednym z podstawowych parametrów branych pod uwagę przy inwestowaniu w tytuły
uczestnictwa funduszy inwestycyjnych są – obok stopy zwrotu i ryzyka inwestycyjnego – koszty
uczestnictwa. W przypadku klasycznych funduszy inwestycyjnych oferowanych w Polsce koszty te
obejmują opłaty manipulacyjne (dystrybucyjne) ponoszone przy nabywaniu i (lub) umarzaniu tytułów
uczestnictwa oraz koszty zarządzania. Przedmiotem niniejszego raportu jest analiza opłat za zarządzanie
(management fee) oraz wskaźnika kosztów całkowitych (total expense ratio) w akcyjnych funduszach
inwestycyjnych rynku krajowego w Polsce w 2009 roku. Warto dodać, iż te same parametry są również
najczęściej wykorzystywanymi wskaźnikami przy ocenie kosztów uczestnictwa w funduszach typu ETF.
Z formalnego punktu widzenia opłata za zarządzanie określana jest w Polsce jako
wynagrodzenie
dla
towarzystwa
funduszy
inwestycyjnych
za
zarządzanie
funduszem
inwestycyjnym. Jest ono pobierane przez TFI w związku z zarządzaniem funduszem, w szczególności zaś
jego portfelem inwestycyjnym. Wynagrodzenie dla towarzystwa jest najważniejszym kosztem
pokrywanym bezpośrednio ze środków funduszu, obciążającym jego aktywa (pozostałe to wynagrodzenie
dla podmiotów prowadzących dystrybucję tytułów uczestnictwa, opłaty dla depozytariusza, opłaty
związane z prowadzeniem rejestru aktywów funduszu, opłaty za usługi w zakresie rachunkowości oraz
inne opłaty za usługi w zakresie zarządzania aktywami funduszu). Ustawa o funduszach inwestycyjnych
stanowi, iż rodzaje, maksymalną wysokość, sposób kalkulacji i naliczania kosztów obciążających fundusz
inwestycyjny, w tym w szczególności wynagrodzenie towarzystwa funduszy inwestycyjnych oraz terminy,
w których najwcześniej może nastąpić pokrycie poszczególnych rodzajów kosztów, określa statut
funduszu.
Opłata za zarządzanie jest naliczana od wartości aktywów netto funduszu, reprezentujących
tytuły uczestnictwa określonych kategorii w danym dniu wyceny, przez co bezpośrednio wpływa na ich
wycenę. Towarzystwo pobiera wynagrodzenie za zarządzanie w każdym dniu wyceny według stawek
określonych w statucie i prospekcie funduszu (określają one maksymalny poziom tych stawek).
Wynagrodzenie za zarządzanie jest liczone jako określony procent od średniej wartości aktywów netto
funduszu w ciągu roku. Z opłaty za zarządzanie pokrywane są następnie inne koszty i wydatki związane z
działalnością prowadzoną przez TFI. Opłata za zarządzanie nie obejmuje zwykle kosztów prowizji
maklerskich, opłat bankowych oraz innych obciążeń nałożonych przez właściwe organy państwowe w
związku z działalnością funduszu.
Dane o rzeczywistym (nie zaś maksymalnym, określonym w statucie) poziomie opłaty za
zarządzanie w danym okresie sprawozdawczym, można odnaleźć w półrocznych i rocznych
sprawozdaniach finansowych funduszy. Zazwyczaj faktycznie pobrana przez TFI opłata za zarządzanie
© Copyright 2010 Etf.com.pl
1
Koszty uczestnictwa w akcyjnych funduszach…
31 sierpnia 2010
jest zbliżona do maksymalnej wartości określonej w statucie, czasami jednak okazuje się ona nieco niższa.
Dzieje się tak często ze względu na dynamicznie rosnące aktywa – wówczas towarzystwo zaczyna ponosić
w rzeczywistości niższe koszty niż określa to statutowy limit. Pojawiają się więc korzyści skali, które są
tym większe, im wyższymi aktywami fundusz zarządza.
Wskaźnik kosztów całkowitych (total expense ratio – TER) to miara stosowana powszechnie
na rynkach finansowych na świecie uwzględniająca także inne korzyści osiągane przez spółkę
zarządzającą (w Polsce – TFI), które nie są pobierane z wynagrodzenia za zarządzanie. Ponadto parametr
ten nie uwzględnia tych kosztów TFI, które są pochodną prowadzonej polityki inwestycyjnej. W efekcie
TER obliczany jest jako iloraz kosztów funduszu netto (koszty operacyjne – koszty pokrywane przez TFI)
pomniejszonych o koszty odsetkowe (w tym amortyzację premii) i ujemne saldo różnic kursowych oraz
średniej wartości aktywów netto funduszu w danym okresie. Taki sposób obliczenia kosztów
uczestnictwa w funduszu pozwala ocenić, jaki jest rzeczywisty udział kosztów operacyjnych w aktywach
netto funduszu.
Analiza kosztów uczestnictwa dotyczy funduszy sklasyfikowanych przez Izbę Zarządzających
Funduszami i Aktywami (IZFiA) jako fundusze akcji, tj. fundusze inwestujące przede wszystkim w akcje i
inne udziałowe papiery wartościowe (prawa do akcji, kwity depozytowe), które spełniają jeden z
poniższych warunków:
udział w aktywach funduszu akcji oraz innych udziałowych papierów wartościowych wynosi co
najmniej 66% lub
fundusz inwestuje przede wszystkim w akcje i inne udziałowe papiery wartościowe oraz posiada
benchmark będący możliwym do odwzorowania portfelem lokat, w którym udział akcji oraz innych
udziałowych papierów wartościowych wynosi co najmniej 90%.
Niniejsza analiza obejmuje wyłącznie fundusze akcji rynku krajowego, czyli takie fundusze, w
przypadku których udział akcji i innych udziałowych papierów wartościowych emitowanych przez
podmioty z siedzibą w Polsce wynosi co najmniej 66% ich aktywów.
Według danych IZFiA w końcu 2009 r. w Polsce funkcjonowało ogółem 51 funduszy akcji rynku
krajowego (są to fundusze, które funkcjonowały w dniu 31 grudnia 2009 r. i opublikowały roczne
sprawozdanie finansowe za 2009 rok). Zgodnie z klasyfikacją Izby podmioty te zostały podzielone na trzy
subkategorie:
fundusze akcji rynku krajowego (bez określonej dodatkowej specjalizacji – można je zatem określić
jako fundusze akcji rynku krajowego – uniwersalne),
fundusze akcji rynku krajowego małych i średnich spółek,
fundusze akcji rynku krajowego sektorowe.
Największą reprezentację posiadała w końcu ubiegłego roku pierwsza z ww. grup (32 fundusze i
subfundusze), drugą pod względem liczebności była grupa funduszy małych i średnich spółek (17
funduszy i subfunduszy), zaś najmniej liczna okazała się grupa funduszy sektorowych (2 subfundusze).
© Copyright 2010 Etf.com.pl
2
Koszty uczestnictwa w akcyjnych funduszach…
31 sierpnia 2010
Opłata za zarządzanie
Średnie rzeczywiste stawki wynagrodzenia TFI za zarządzanie akcyjnymi funduszami rynku
krajowego w 2009 r. były najniższe w przypadku funduszy małych i średnich spółek (3,51%), zaś
najwyższe w przypadku funduszy sektorowych (3,90%). Jeśli jednak pominąć w obliczeniach fundusze,
które nie są adresowane do inwestorów indywidualnych, najniższa stawka wynagrodzenia TFI za
zarządzanie wystąpiła w funduszach akcji uniwersalnych (3,70%). Największa rozpiętość pomiędzy
najniższą a najwyższą opłatą za zarządzanie miała miejsce w funduszach małych i średnich spółek –
minimalna opłata wyniosła 0,00% (bez uwzględnienia funduszy dostępnych tylko dla instytucji – 2,10%),
a maksymalna 4,40%. Podobna skala rozpiętości wystąpiła także w funduszach akcji uniwersalnych –
minimum – 0,50% (2,52% uwzględniając wyłącznie fundusze adresowane do klientów indywidualnych),
maksimum – 4,70%.
Wynagrodzenie dla TFI w średniej wartości aktywów netto akcyjnych funduszy inwestycyjnych
rynku krajowego w 2009 r.
Minimalna stawka
Maksymalna stawka
Średnia arytmetyczna
Mediana
fundusze akcji rynku krajowego – uniwersalne
0,50% (2,52%*)
4,70% (4,70%*)
3,60% (3,70%*)
3,99% (3,99%*)
fundusze akcji rynku krajowego małych i średnich spółek
0,00% (2,10%*)
4,40% (4,40%*)
3,51% (3,74%*)
3,98% (3,98%*)
fundusze akcji rynku krajowego sektorowe
3,81%
3,99%
3,90%
3,90%
* - bez uwzględnienia funduszy adresowanych wyłącznie lub przede wszystkim do podmiotów instytucjonalnych.
Źródło: www.etf.com.pl
Koszty całkowite
Średnia wysokość TER w funduszach akcji rynku krajowego w 2009 roku była nieco wyższa niż
opłaty za zarządzanie. W funduszach akcji uniwersalnych sięgnęła ona 3,69%, w funduszach małych i
średnich spółek 3,74%, a w funduszach sektorowych minimalnie przekroczyła 4 procent (4,02%). Gdyby
jednak wziąć pod uwagę jedynie fundusze dostępne dla inwestorów indywidualnych średnia wysokość
kosztów całkowitych w funduszach akcji uniwersalnych rośnie do 3,81%, a w funduszach małych i
średnich spółek zbliża się do 4 procent (3,98%). Podobnie jak w przypadku stawek opłat za zarządzanie,
także i w tym przypadku można było zaobserwować znaczący spread między najtańszymi, a najdroższymi
funduszami. Najbardziej widoczne było to w kategorii funduszy akcji uniwersalnych, gdzie najniższa
stawka TER wyniosła 0,53% (2,27% w przypadku funduszy dla klientów indywidualnych), zaś najwyższa
5,23%. Nieco mniejsza różnica wystąpiła w funduszach małych i średnich spółek: 0,08% (3,44%) – 4,43%.
Wskaźnik kosztów całkowitych (total expense ratio – TER) akcyjnych funduszy inwestycyjnych
rynku krajowego w 2009 r.
Minimum
0,53% (2,27%*)
© Copyright 2010 Etf.com.pl
Maksimum
Średnia arytmetyczna
fundusze akcji rynku krajowego – uniwersalne
5,23% (5,23%*)
3,69% (3,81%*)
Mediana
4,01% (4,01%*)
3
Koszty uczestnictwa w akcyjnych funduszach…
0,08% (3,44%*)
3,99%
31 sierpnia 2010
fundusze akcji rynku krajowego małych i średnich spółek
4,43% (4,43%*)
3,74% (3,98%*)
4,01% (4,03%*)
fundusze akcji rynku krajowego sektorowe
4,05%
4,02%
4,02%
* - bez uwzględnienia funduszy adresowanych wyłącznie lub przede wszystkim do podmiotów instytucjonalnych.
Źródło: www.etf.com.pl
Tomasz Miziołek
www.etf.com.pl
Niniejsza analiza została przygotowana wyłącznie w celach informacyjnych. Zawarte niej treści stanowią
wyraz osobistych poglądów autora i nie mają charakteru rekomendacji w rozumieniu Rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 19 października 2005 r. (Dz. U. Nr 206, poz. 1715). Serwis etf.com.pl nie ponosi
odpowiedzialności z tytułu ewentualnych szkód wynikających z wykorzystania informacji
zamieszczonych w raporcie.
Publikowanie niniejszej analizy w Internecie, prasie i innych mediach, w całości lub w części, wymaga
pisemnej zgody autora serwisu etf.com.pl.
© Copyright 2010 Etf.com.pl
4