Rodzina katolicka - Młodzi, uczeni w seksie

Rodzina katolicka - Młodzi, uczeni w seksie
piątek, 16 października 2009 10:41
Michał Czernuszczyk - psycholog - mówi Monice Janusz-Lorkowskiej o tym, dlaczego
dojrzewaniu towarzyszą często wulgarne żarty, kiedy rozmawiać z dzieckiem o miłości, a kiedy
o ciele i seksualności. I dlaczego u nas jest tak mało książek na ten temat, a jeśli już są, to
mogą budzić kontrowersje. Rz: Taka historia: „Siedzą dwie słonice nad brzegiem basenu i jedna pyta drugą: idziesz się
kąpać? Nie mogę, mam okres – odpowiada tamta. Jak to, dziwi się pierwsza, nie używasz
owiec?”. To kawał z wydanej właśnie „Małej książki o miesiączce” szwedzkiej autorki Marie
Oscarsson. Ma wyjaśniać nastolatkom kwestie związane z dojrzewaniem. Michał Czernuszczyk: Wbrew pozorom ten kawał świadczą o tym, że autorka jest
spostrzegawczą i otwartą osobą. I że odnosi się do rzeczywistości, czyli również do wulgarnej
czy wyśmiewanej części mówienia o dojrzewaniu. Dlatego obok wyczerpujących informacji na
temat dojrzewania seksualnego dziewczyn zamieściła również na jednej ze stron niewybredne
dowcipy.
Wydaje się, że ta książeczka opisuje naprawdę wiele aspektów dotyczących tego trudnego
tematu. Odważnie, wręcz bezpruderyjnie (co pewnie może wprawić czytelnika w zakłopotanie)
omawia kwestie, które przecież są dla dorastających dzieciaków i ich rodziców niezmiernie
ważne.
Niezaprzeczalnym faktem jest, że dojrzewaniu towarzyszą żarty, często wulgarne albo
gmatwające sprawę. Taka jest rzeczywistość, tak się często o tym mówi.
Gdzie tak się o tym mówi?
- W środowisku szkolnym. Tak często rozmawiają między sobą nastolatki o sprawach
związanych z płciowością i seksem. Śmiechem i bagatelizowaniem lub rozmawianiem o seksie
w sposób techniczny oswajają lęk związany z dojrzewaniem.
To dobrze czy źle, że książki zaczynają operować takim samym językiem?
- Niezależnie od tego, jakim językiem operują, wspaniale, że w ogóle się ukazują. Wydawnictwa
Szkolne i Pedagogiczne, zaopatrujące szkoły m.in. w podręczniki, w ciągu ostatnich 20 lat nic
1/6
Rodzina katolicka - Młodzi, uczeni w seksie
piątek, 16 października 2009 10:41
nie wydały na temat dojrzewania seksualnego.
Z punktu widzenia psychoterapeuty uważam to za skandal. Chociażby dlatego, że odesłanie
nastolatków do książki poruszającej tematy dotyczące ich wieku i ich spraw to zawsze jakiś
postęp. To lepsze niż pozostawianie ich bez odpowiedzi na podstawowe pytania.
To nie jest oczywiste, że rodzice rozmawiają z dziećmi o dojrzewaniu seksualnym?
- Nie, niestety. Nie jest też regułą, że mówi się o tym w szkole. Stąd przerażające, jak na XXI
wiek i państwo w Europie, braki młodych w wiedzy na temat seksualności. Chociaż
Lew-Starowicz zauważa, że pytania o sprawy podstawowe dotyczące seksualności to dziś
mniej niż 20 proc. wszystkich zadawanych przez młodzież pytań, podczas gdy pokolenie wstecz
stanowiły aż 55 proc., to jednak nadal wiele dzieciaków czerpie wiedzę na temat dojrzewania i
seksu z podwórka i jest to wiedza co najmniej fantastyczna.
To znaczy?
- Mimo powszechnej dostępności do mediów i powszechnej w nich seksualności nadal zdarza
mi się podczas mojej pracy spotykać dziewczyny, które pytają, czy można zajść w ciążę przez
pocałunek lub gdy usiądzie się chłopakowi na kolanach. Niewiarygodnych wyobrażeń
dzieciaków na temat tego, co to jest seks, jak to działa i co się z tym wiąże, jest wciąż dużo. A
można by przypuszczać, że telewizja czy Internet są wystarczającym źródłem wiedzy. Nie są.
Dlaczego?
- Wiedza oferowana przez media ma charakter wybiórczy. Dotyczy raczej tego, o czym mówić
względnie łatwo, czyli albo spraw technicznych, albo oczywistych.
Czyli dorastający już wiedzą, skąd się biorą dzieci.
- Ale nie umieją o tym rozmawiać. Nawet między sobą. Boją się, krępują, wstydzą. Tak jak ich
2/6
Rodzina katolicka - Młodzi, uczeni w seksie
piątek, 16 października 2009 10:41
rodzice, którzy przeżywają dokładnie te same uczucia, choć w mniejszym nasileniu od
nastolatka. Myślę, że często sami potrzebują dającej im wiedzę o tym, jak z dzieckiem mówić o
seksie, rozmowy z seksuologiem lub psychologiem. Bo rozmowa z młodymi jest w pewnym
momencie bardzo potrzebna, dojrzewaniu towarzyszy nie tylko ciekawość, ale przede
wszystkim bardzo silne emocje, jak lęk czy wyobcowanie.
Oto nagle dostają jakieś dziwaczne impulsy z ciała i wcale nie mają pewności, że z
rówieśnikami dzieje się podobnie. Pojawiają się przy tym nowe, nieznane stany emocjonalne,
huśtawka nastrojów spowodowana hormonami. Rodzice nastolatków przychodzą do mnie i
mówią, że dziecko wymyka im się spod kontroli, buntuje się.
Tymczasem młodzi skrajnie przeżywają silne napięcie seksualne. Szukają dróg poradzenia
sobie z nim, ale trudno zajmować się wprost czymś, co wywołuje tyle niepokoju, wstydu,
zażenowania… Co gorsza, widzą, że dla rodziców to też ciężki temat.
Gdy rodzice decydują się rozmawiać o dojrzewaniu seksualnym lub chcą odesłać do książki na
ten temat, powinni przywiązywać wagę do języka? Do sposobu podawania informacji?
- Technika rozmowy nie jest tak istotna. Najważniejsze, żeby dziecko czuło, również w
pozawerbalnych kontaktach, na które jest wyczulone, że w domu jest przyzwolenie na tego typu
rozmowy. By rodzic pokazał, że nie boi się tego tematu i stworzył dla rozmowy odpowiednią
atmosferę. Rodzic może bowiem być zażenowany tematem – to jak najbardziej naturalne i
nawet lepiej przez nastolatków odbierane niż bagatelizowanie śmiechem i wzruszanie
ramionami.
Nie powinien jednak okazywać strachu lub demonizować seksu. Taka postawa jest fatalna w
skutkach, może pogłębić nastoletnie frustracje związane z dojrzewaniem. Dzieci, także te
starsze, bardzo silnie reagują na tak zwany podwójny komunikat, czyli sprzeczność tego, co się
mówi, z tym, co wyraża się w inny sposób: gestami, mową ciała, barwą głosu. Kiedy więc rodzic
drżącym i niepewnym głosem, z odwróconym spojrzeniem zapewnia dziecko, że o seksie
można mówić swobodnie, ono nie tylko mu nie uwierzy, ale przerazi się jeszcze bardziej. Skoro
rodzice się boją, to widać jest się czego bać.
Kiedy zacząć rozmowę na temat dojrzewania seksualnego?
- Już małym dzieciom można mówić, że dzieci nie biorą się z kapusty, ale na przykład z miłości
rodziców, czyli czegoś, co symbolizuje dla nas, rodziców, najlepszy scenariusz.
Nastolatki jednak trzeba już delikatnie wprowadzać w sprawy cielesne, powiedziałbym nawet
techniczne. Trzeba im jasno powiedzieć, że dzieci biorą się po prostu z seksu.
3/6
Rodzina katolicka - Młodzi, uczeni w seksie
piątek, 16 października 2009 10:41
Wydana obok „Małej książki o miesiączce” książka dla chłopców „Wielka księga siusiaków” w
słowniczku pojęć wyjaśnia takie słowa jak „brandzlować się” czy „ciupciać”. Rywalizuje z
podwórkowym przekazem?
- Podejrzewam, że nastąpiły tu jakieś kłopoty leksykalne związane z tłumaczeniem tej książki ze
szwedzkiego. Poważnym problemem jest brak w języku polskim słów dotyczących
seksualności.
Nasze słownictwo jest albo infantylne, albo wulgarne, albo techniczno-medyczne. Mało jest
słów, których norma społeczna pozwala używać. Stąd w jednej książce zbitka słów z innej półki.
Z jednej strony tak dziecinnych jak „siusiak”, z drugiej ostrych, slangowych, jak „brandzlowanie”.
Nie ma nic pomiędzy.
Rodzic może też polecać nieśmiertelne, wznawiane od pół wieku książki profesora Andrzeja
Jaczewskiego „O dziewczętach dla dziewcząt” i „O chłopcach dla chłopców”. Bardzo rzetelne,
ale i w słowie i w ilustracji schematyczne, sztywne, anatomiczne, takie podręcznikowe.
Podsumowując: w kontakcie z nastoletnimi dziećmi lepsza rozmowa czy książka?
- Jeśli trudno rozmawiać, dobra jest i książka. Warto pamiętać, że i rodzice mogą skorzystać z
porady specjalisty – seksuologa lub psychologa. Mogą w ten sposób lepiej poradzić sobie z
własnym lękiem, co ułatwi im rozmowę z dziećmi. Sam już nie wiem, kto ma gorzej –
dziewczyny czy chłopaki.
Z dziewczynką zawsze ktoś na ten temat porozmawia, bo dostaje okres. Musi iść z tym do
mamy czy opiekunki. Chłopcy zaskakiwani często swoimi pierwszymi zmazami nocnymi,
nieoczekiwanymi wzwodami i pytaniami na ten temat, bywają najbardziej osamotnieni, bo
przecież to nie jest konieczne, by o tym rozmawiać.
Z praktyki wiem, że dziewczynki z kolei dostają często przy okazji rozmowy o menstruacji ten
sam smutny przekaz powtarzający to, co jej mama usłyszała od swojej matki, czyli że
seksualność to wstyd i coś brudnego, zasługującego na potępienie i odrzucenie.
Monika Czerniewska, tłumaczka, matka czwórki dzieci:
Gdy moje córki, z których jedna ma dziś 21, a druga 19 lat, były małe, kupiłam im książkę
Mirosława Huszcza „Skąd się biorą dzieci”. Bajeczne wydanie, świetnie ilustrowane przez
Wandę Orlińską, dla dzieci w wieku od pięciu do siedmiu lat. W ogóle nie były tym
zainteresowane! Choć namawiałam, pokazywałam obrazki. Temat upadł. Trudno, pomyślałam,
może później. I zdałam się na szkołę podstawową i wiedzę tam przekazywaną. Ale nie było
4/6
Rodzina katolicka - Młodzi, uczeni w seksie
piątek, 16 października 2009 10:41
żadnego później. Dziewczynki nie miały do mnie żadnych pytań dotyczących seksualności, nie
przyszły nawet, by pytać o sprawy związane z menstruacją. Gdy sama próbowałam poruszyć
ten temat, twierdziły, że wszystko wiedzą i wszystko jest OK. Skąd? Nie wiem. Prawdopodobnie
problem kłopotliwych rozmów rozwiązały za mnie książki. Podsuwałam im m.in. „Co się dzieje z
moim ciałem” Lyndy Madaras.
Ich dojrzewaniem bardziej byłam zaskoczona ja niż one. Pamiętam, gdy w moim domu nocował
po raz pierwszy chłopak mojej starszej córki. Natknęłam się na niego rano w kuchni; zapytał,
czy zrobić mi kawę. Byłam zszokowana. Zjadłam śniadanie w pokoju.
Pytałam inne matki, czy sympatie ich córek nocują u nich. Odpowiadały twierdząco. Pocieszały,
że to po prostu różnica pokoleń i że nie powinnam się buntować, bo będę staroświecka. I że to
dobrze, że przyszli do domu, a nie poszli nie wiadomo gdzie. Namówiłam jednak córkę na
rozmowę o antykoncepcji. „Eskortowałam” ją do lekarza na konsultację w tej sprawie.
Teraz przeżywamy w domu okres dojrzewania mojego 14-letniego syna. Widzę, jak robi się
chmurny, gdy traci kontrolę nad własnym ciałem. Krępuje go to. Wszystko dzieje się tak szybko.
W ciągu jednego zaledwie roku urósł niesłychanie! Ma 184 cm wzrostu, stopę o rozmiarze 46, a
umysł ciągle dziecka. Czasem nie radzi sobie z tymi nagłymi zmianami, jest na nie
nieprzygotowany. Przez całe lato okropnie się wstydził, że ma meszek nad górną wargą, i golił
go. Nie rozmawia o tym wszystkim ze mną, raczej konsultuje się z mężem.
Nie zapomnę, jak przysiadł się do niego i zagaił: „Czasami robię się czerwony na twarzy, jak
siadam obok ładnej dziewczyny, co mam z tym zrobić?”. „Szybko pomyśl, że jesteś
prawdziwym przystojniakiem” – odpowiedział mój mąż. Poczułam ulgę. Ja bym nie wiedziała, co
na taki problem odpowiedzieć.
W sumie żaden rodzic nie jest prorokiem we własnym domu, choćby nie wiem ile książek
przeczytał. Dzieci zawsze jakiś numer wykręcą.
Młodociani ojcowie - CBOS o seksie
5/6
Rodzina katolicka - Młodzi, uczeni w seksie
piątek, 16 października 2009 10:41
Na potrzeby tegorocznej Kampanii na Rzecz Świadomego Rodzicielstwa „Kiedy 1+1=3”
badania na temat młodocianego ojcostwa przeprowadził CBOS. Młodociani ojcowie pochodzą
ze zwykłych, przeciętnych rodzin.
Wcześnie zostali ojcami, bo nie byli świadomi konsekwencji, jakie niesie kontakt seksualny bez
zabezpieczenia.
Rozpoczęcie życia seksualnego w wieku nastoletnim tłumaczone było odpowiedziami:
„Praktycznie wszyscy tak robią. Jeden nie chce być gorszy od drugiego”; „jak ktoś się kocha, to
wiadomo, że młodzi ludzie pójdą do łóżka, mają przeświadczenie, że takie jest przeznaczenie”.
Rozpoczęciu współżycia seksualnego nie towarzyszy edukacja seksualna.Młodociani ojcowie
zdecydowanie krytykują szkolny poziom wychowania seksualnego. Młodzi ludzie czerpią
wiedzę nt. życia seksualnego głównie od kolegów – 55,5 proc. i z Internetu – 44 proc. W dalszej
kolejności od nauczycieli – 34 proc. i z czasopism młodzieżowych – 32 proc. Chcieliby jednak,
by taką wiedzę dostarczali im rodzice lub opiekunowie 73 proc., szkoła – 61 proc. oraz lekarz
(35 proc.).
Źródło: Rzeczpospolita
6/6