Dostawcy Internetu w Lublinie

Paweł Małachowski
Dostawcy Internetu w Lublinie
Na co uważać podczas wyboru łącza do domu lub biura?
Wersja z 14 września 2004 roku
Spis treści
1. Wyjaśnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
2. Od jakiej firmy najlepiej kupić Internet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
3. Chyba nikt poza TP S.A. nie oferuje u mnie Internetu. Co zrobić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
4. Co to za pomysł z ograniczeniem ilości ściąganych danych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
5. Skoro TP S.A. to taka wielka firma, to pewnie cały Internet jest u nich? . . . . . . . . . . . . . . . .
3
6. W firmie X łącze kosztuje 100zł, a w innej „takie samo” aż 2000zł. O co chodzi? . . . . . . . . . .
3
7. Jakie są technologie łączy do Internetu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
8. Czym się różni łącze asymetryczne od symetrycznego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
9. Czy łącza radiowe są dobre? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
10.Jak podaje się prędkość łącza? Ile to jest tak naprawdę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
11.Jaka szybkość łącza jest potrzebna zwykłemu użytkownikowi domowemu? . . . . . . . . . . . . . . .
5
12.Mój Dostawca ma łącze 1024kbit/s a sprzedaje je na 30 osób po 128kbit/s każda. Oszust? . . . .
5
13.Co to jest CIR/przepustowość gwarantowana? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
14.Jak sprawdzić realną szybkość mojego łącza? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
15.Czy szybkość łącza to jedyny jego ważny parametr? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
16.Jakie są rodzaje adresów IP? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
17.Który adres IP jest lepszy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
18.Oj, mam dosyć. Lublin to Polska B a ceny są za wysokie! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
19.Jakie są typowe ceny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
20.Co to jest ASK? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
21.Jak duże są sieci Dostawców?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
22.Dostawca mówi, że mnie nie podłączy, jak nie znajdzie jeszcze 10 osób. Zgłupiał? . . . . . . . . . .
8
23.Czy dany Dostawca może działać dobrze i źle jednocześnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
24.Przecież jakoś Netia i TP S.A. mogą mi podłączyć Internet! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
25.Na co uważać przy podpisywaniu umowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
26.Czy „awaria łącza” może wynikać z mojej winy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
27.Czy mój komputer i moje dane są bezpieczne w Internecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
1
1. Wyjaśnienie
Niniejszy dokument przeznaczony jest dla osób z Lublina (aczkolwiek innym też może się przydać), które
planują „założyć sobie Internet” lub właśnie to zrobiły, i chcą uporządkować pojęcia, uzyskać trochę świadomości, jak ten rynek działa, jakie są ceny, szybkości łączy oraz czego można oczekiwać. . . Mowa o osobach bez
pogłębionej wiedzy w tej materii.
Oczywiście, wiele jest tu różnych uproszczeń, a niektóre podziały są w rzeczywistości bardziej płynne, niż
by się mogło wydawać po lekturze tego tekstu. To nie encyklopedia. To nawet nie jest artykuł. Ot, takie tam
myśli zebrane.
Niektóre elementy tego tekstu są hiperłączami do stron WWW, w wersji drukowanej ich nie będzie.
Człowieku, po coś wyklikał ten tekst?
W przeszłości zdarzało mi się tłumaczyć różnym osobom (raczej średnio obeznanym w komputerach i Internecie) podobne zagadnienia, to pomyślałem sobie, że jak to spiszę, to może komuś jeszcze się przyda? A jak się
nie przyda, to trudno. Poza tym, nudziło mi się.
Ta wersja dokumentu może być już stara. Być może jest nowsza, aktualniejsza? Być może. . . chociaż wątpię,
czy by mi się chciało. Poszukaj sobie przy pomocy http://www.google.com/. Słowa kluczowe masz przed sobą.
2. Od jakiej firmy najlepiej kupić Internet?
To źle postawione pytanie. Istotne jest to, jakie firmy dostarczają Internet w miejscu, gdzie chcesz go założyć,
oraz czy ma to być tani dostęp indywidualny, czy profesjonalny biznesowy. Dopiero, kiedy się to ustali, można
pytać, która z firm będzie najlepsza. Może się zresztą okazać, że nie ma wyboru.
Tak więc poprawnie postawione pytanie brzmi:
Jakie firmy oferują indywidualny dostęp do Internetu w okolicy ulicy X i którą wybrać?
A jak to ustalić? Wysil swój intelekt. Zapytaj administrację budynku, samorząd budynku. Pooglądaj kable
i rurki na klatce schodowej, przewieszki kablowe między budynkami, dziwne anteny na dachach (parabole skierowane w dół lub białe, poziome rury)1 . Zapytaj sąsiadów, zwłaszcza ludzi młodych, którzy mogą wyglądać na
komputerowych pasjonatów.
Sprawdź archiwa USENET-owej grupy pl.regionalne.lublin, ponieważ można tam znaleźć wypowiedzi abonentów różnych dostawców, opinie i rady.
Może się okazać, że nikt nie oferuje dostępu do Internetu w Twojej okolicy. W tej sytuacji możesz zacząć
szukać firmy, która by się tego podjęła. Nie spodziewaj się, że będą one biec do Ciebie z otwartymi rękami (por.
punkt 22).
3. Chyba nikt poza TP S.A. nie oferuje u mnie Internetu. Co zrobić?
Jak to co? Oferta TP S.A. jest wbrew przesądom bardzo atrakcyjna jakościowo i cenowo, z małymi wyjątkami
(np. w Neostradzie wprowadzono miesięczne limity na ilość transmitowanych danych).
Co więcej, wielu niedużych osiedlowych Dostawców Internetu wykorzystuje właśnie łącza TP S.A., a konkretniej usługę Internet DSL.
4. Co to za pomysł z ograniczeniem ilości ściąganych danych?
Pomysł jest w istocie bardzo dobry i ma za zadanie wyeliminować użytkowników zajmujących się bezmyślnym
„backupowaniem Internetu”2 oraz osoby dzielące nielegalnie swoje domowe łącze dla sąsiadów. Jeśli ktoś nie
ściąga filmów i nie słucha za dużo radia on-line, kilkanaście GB na miesiąc powinno mu wystarczyć.
1
Porównaj katalog anten: http://www.interline.pl/, http://www.siecibezprzewodowe.a.pl.
Czyt.: ściągające wszystko, co im wpadnie pod rękę, niezależnie od tego, czy jest im to potrzebne, czy nie. Zazwyczaj taka
osoba przestaje ściągać, jak się jej skończy miejsce na dysku twardym. Są jednak tacy twardziele, którzy palą wszystko na płytki
i ściągają dalej. Oczywiście, płytek tych nigdy nie mają czasu obejrzeć, a po paru latach je wyrzucają.
2
2
W praktyce wiele osób to denerwuje, stąd łącza bez limitu ilości ściąganych danych są postrzegane jako
atrakcyjniejsze.
5. Skoro TP S.A. to taka wielka firma, to pewnie cały Internet jest u nich?
To zależy. Sieć TP S.A. posiada ogromną rzeszę użytkowników indywidualnych korzystających głównie z modemów, SDI, Neostrady i IDSL.
Z drugiej strony, w sieci TP jest niewiele interesujących zasobów w postaci portali, serwerów gier itp.3
6. W firmie X łącze kosztuje 100zł, a w innej „takie samo” aż 2000zł. O co
chodzi?
Wyróżnijmy następujące typy ISP (dostawców Internetu):
Operatorzy. Posiadają własną infrastrukturą telekomunikacyjną, np. na terenie miasta lub kraju. Oferują
łącza operatorskie o dużej przepustowości. Posiadają swoje własne pule adresów IP (np. tysiące adresów)
i mogą je rozdawać innym (są LIR). Mają połączenia z wieloma innymi Operatorami.
W Lublinie działają następujący Operatorzy:
• ATMAN (operują w kilku dużych miastach w Polsce),
• GTS (operują w kilku dużych miastach w Polsce),
• LubMAN (wywodzi się z akademickiej sieci komputerowej w Lublinie, UMCS),
• Netia („konkurencja w telekomunikacji”),
• Pro Futuro (dostęp głównie przez profesjonalne radiolinie LMDS),
• TK Telekom (związana z PKP — światłowody kolejowe),
• TP S.A. (wiadomo, operator dominujący).
Dostawcy (indywidualni). Oferują łącza dla odbiorców indywidualnych i małych firm. Dostęp do Internetu
kupują od Operatora (zwykle jednego, czasem dwóch), od którego dostają także niedużą pulę adresów IP
(np. 16, 32, 256 adresów na potrzeby klientów Dostawcy).
A jacy Dostawcy działają w Lublinie?
Jest ich mnóstwo, kilku bardzo dużych, kilkunastu średnich, niezliczona ilość małych i bardzo małych. Zawsze
bym pominął któregoś, dlatego nie podaję żadnego.
Warto natomiast wiedzieć, jakie łącze i do którego Operatora posiada dany Dostawca. Dostawca może nie
chcieć zdradzić dokładnych parametrów swojego łącza (ponieważ ludzie mylnie ją interpretują, por. p.12),
natomiast nie powinno dla niego stanowić problemu ujawnienie, u jakiego Operatora łącze
kupuje. Jeśli ktoś uważa, że ta ostatnia informacja jest tajna, to albo sam jest idiotą, albo
z Ciebie robi idiotę. Zaawansowany inernauta sam sobie to może sprawdzić, bez pytania. . .
Tak więc teraz widzisz, że łącze łączu nierówne. Wyróżnimy dostęp (podział jest dość umowny):
Operatorski. Łącza o przepustowości 1Mbit/s i więcej (setki megabitów, gigabity, itd.), przeznaczone do dalszej odsprzedaży lub na potrzeby dużej instytucji. Łącza takie mają zwykle 24h nadzór dyżurnych techników,
krótki czas usuwania awarii, przydział dużej puli adresów IP (z puli Operatora lub możliwość wykorzystania
własnej klasy), możliwość zestawienia rutingu BGP, opiekuna technicznego po stronie Operatora, itd.
Biznesowy. Łącza o przepustowości 0.5-2Mbit/s, przeznaczone głównie dla średnich firm. Bywają wykorzystywane do dalszej odsprzedaży w niewielkich sieciach osiedlowych. Łącza takie posiadają zwykle małą pulę
adresów IP. Są to przeważnie łącza symetryczne (por. punkt 8).
Indywidualny. Łącza o przepustowości 64-1024kbit/s, przeznaczone dla indywidualnego odbiorcy lub niewielkiej firmy, nie przeznaczone do dalszej odsprzedaży. Często są to łącza asymetryczne. Posiadają jeden
publiczny adres IP lub nie posiadają go wcale. Obarczone dużą nadsubskrypcją (por. punkt 12).
To właśnie stąd biorą się różnice w cenie.
3 Warto poczytać archiwa grupy pl.internet.polip, głównie w kontekście potyczek między TP S.A. a „uczelnianym Internetem”
(POL-34/622/Pionier) i niektórymi portalami.
3
7. Jakie są technologie łączy do Internetu?
Podział ze względu na technologię łącza:
Wdzwaniany. Klasyczny modem. Daruj sobie, chyba że nie masz szans na nic innego albo nie potrzebujesz
stałego dostępu (to po czytasz ten tekst?).
Bezprzewodowy radiowy. Amatorski (zdecydowana większość to WiFi 802.11a/b/g) lub profesjonalny (koncesjonowane częstotliwości).
Bezprzewodowy optyczny. Np. na podczerwień lub lasery.
Bezprzewodowy satelitarny. Odpuść sobie.
Przez gniazdko elektryczne (PLC). Odpuść sobie.
Urządzenia DSL. Na linie dzierżawione (druty telefoniczne). Symetryczne lub asymetryczne (ADSL).
Modem TV kablowej. Nie każda TV kablowa może dostarczać Internet (wymagany jest tzw. kanał zwrotny).
Lokalna sieć komputerowa. Zwykle Ethernet i pochodne (Fast, Giga). Podstawowa technologia np. w sieciach osiedlowych.
Często sieć ma mieszaną budowę, np. do abonenta dochodzi sieć lokalna 100Base-TX (Fast Ethernet) obejmująca dany budynek, ale sam budynek jest podłączony „dalej” poprzez kierunkowy radiolink lub urządzenia
DSL na linii dzierżawionej od TP S.A.
Warto się wypytać, przy pomocy jakich łączy realizowane jest połączenie nie tylko do domu, ale i do budynku
lub osiedla.
8. Czym się różni łącze asymetryczne od symetrycznego?
W łączu symetrycznym przepustowość w kierunku do abonenta (download) i od abonenta (upload) są równe.
W łączu asymetrycznym zwykle przepustowość w kierunku do abonenta jest istotnie większa niż w kierunku
od abonenta. Dlatego też łącza asymetryczne raczej nie nadają się dla serwerów Internetowych (np. WWW,
pocztowych), z wyjątkiem bardzo małych instalacji.
9. Czy łącza radiowe są dobre?
Te profesjonalne? Tak. Gorzej z tymi nieprofesjonalnymi, a takie są głównie użytkowane przy dostępie
indywidualnym. Ale jeśli wszystko jest dobrze zrobione (dobre anteny, widoczność optyczna, firmowe radia,
silne szyfrowanie, brak zakłóceń od nadajników konkurencji oraz mikrofalówki sąsiadów), to też działa.
Smutna rzeczywistość pokazuje, że wiele sieci bezprzewodowych nie stosuje szyfrowania, a nawet pozwala
na anonimowy dostęp.
10. Jak podaje się prędkość łącza? Ile to jest tak naprawdę?
Prędkości łączy podaje się zwyczajowo w jednostce pochodnej od bita na sekundę (bit/s, bps), np. w kilobitach/s lub megabitach/s. Aby przeliczyć szybkość na pochodną bajtów na sekundę (B/s, Bps), trzeba podzielić
wartość przez 8:
256 kbit/s to 32 KB/s (256/8=32)
1Mbit/s to 0.125MB/s, czyli 125KB/s.
Dla porównania, szybkość modemu analogowego to 56kbit/s (download), realnie około 44-52kbit/s (w zależności od jakości linii telefonicznej).
Należy zauważyć, że np. na łączu 256kbit/s raczej nie uda się uzyskać oczekiwanej prędkości 32KB/s. Wynika
to z tego, że w transmisji, prócz danych, przekazywane są pewne informacje kontrolne, które konsumują część
łącza. Zazwyczaj realne osiągi łącza są niższe o 10-20% (w zależności od tego, czy prędkość łącza podana jest
w warstwie łącza danych czy warstwie sieciowej modelu OSI).
Niektórzy ludzie mylą kilobity (kb) z kilobajtami (kB, KB) lub megabity (Mb) z megabajtami (MB).
Jeśli ktoś pisze, że ma transfer 20kb, to zwykle ma na myśli 20KB. Różnica jest ośmiokrotna! Praktycznie
zawsze dane nt. szybkości ściągania programy raportują w KB/s, nawet jeśli piszą kb/s.
Podobnie, jeśli ktoś pisze, że ma łącze 2MB/s, to prawie na pewno ma na myśli łącze 2Mb/s. Znów ośmiokrotna różnica. Zwyczajowo prędkości łączy nigdy nie podaje się jednostce pochodnej od B/s.
4
11. Jaka szybkość łącza jest potrzebna zwykłemu użytkownikowi domowemu?
Typowy użytkownik domowy, który ogląda strony WWW, czyta pocztę itp., i nie zajmuje się ściąganiem
filmów (i innymi formami „backupowania Internetu”) potrzebuje łącza o szybkości co najmniej 128kbit/s. Stosunkowo korzystnym cenowo rozwiązaniem są łącza 256-512kbit/s. Użytkownicy o nieco większym apetycie
potrzebują zwykle łącza 512-1024kbit/s.
Oferowany przez niektóre firmy dostęp o szybkości 64kbit/s należy potraktować jako żart (lub ofertę dla ludzi
ubogich i cierpliwych) — przy takim łączu trudno mówić o komfortowym korzystaniu z zasobów Internetu.
12. Mój Dostawca ma łącze 1024kbit/s a sprzedaje je na 30 osób po 128kbit/s
każda. Oszust?
Nie, to nie oszustwo. To nadsubskrypcja (ang. oversubscribing, overbooking) łącza. Za łącze bez nadsubskrypcji należałoby zapłacić znacznie więcej (są one dostępne u niektórych Operatorów).
Wszystko opiera się na tym, że nie wszyscy klienci danego Dostawcy w tym samym momencie wykorzystują
łącze, które zakupili. Zazwyczaj wykorzystanie jest na poziomie 20-50%. Dzięki temu dla większej liczby osób
można kupować mniejsze łącza, niż by się to z początku mogło wydawać.
Nadsubskrypcja łącza powinna być dobrana tak, by uzyskać kompromis pomiędzy jakością a ceną. Prawdę
mówiąc, łącze 1Mbit na 30 osób to całkiem nieźle. Zupełnie normalnym jest podłączanie 100 abonentów do
symetrycznego łącza 2Mbit albo 400 abonentów do łącza 4Mbit.
13. Co to jest CIR/przepustowość gwarantowana?
Przepustowość gwarantowana jest informacją o tym, jaką najmniejszą szybkość pracy danego łącza gwarantuje Dostawca, przy czym chodzi tu o szybkość do rutera brzegowego (ruter to taki „internetowy przekaźnik”,
przesyła datagramy IP tam, gdzie wydaje mu się, że powinien je wysłać). Ruter brzegowy4 jest zazwyczaj
określony jako pierwszy ruter w sieci Dostawcy i informacja ta ma się nijak do realnych osiągów łącza podczas
korzystania z Internetu.
Szybkość gwarantowana bywa nazywana CIR-em, w 99,9% przypadków błędnie (w kontekście Dostawców
indywidualnych). Prawdziwymi mechanizmami gwarantowania przepustowości łącza dysponują wyłącznie Operatorzy i każą sobie za to bardzo słono płacić.
Informacje o szybkości gwarantowanej podawane przez wielu Dostawców indywidualnych są zazwyczaj wymyślone przez nich samych i odnoszą się raczej do tego, jak Dostawca wyobraża sobie działania łącza w sytuacji,
gdy jego własne łącza są istotnie obciążone (np. w szczycie wieczornym). W związku z tym informacja ta może,
ale nie musi okazać się wartościowa.
Niektórzy Dostawcy podają, że nie gwarantują żadnej przepustowości. Nie są oni gorsi od innych dostawców,
a raczej przeciwnie — uczciwie stawiają sprawę i nie mamią potencjalnego klienta liczbami.
14. Jak sprawdzić realną szybkość mojego łącza?
Najpierw warto ustalić, do jakiego Operatora podłączony jest nasz Dostawca. Później trzeba znaleźć kilka
dużych, znanych serwerów FTP (o których wiadomo, że mają bardzo dobre łącza internetowe, np. do Operatora,
którego używa nasz dostawca), przy pomocy klienta FTP pobierać z tych serwerów pliki i obserwować osiągi.
Należy użyć FTP w trybie pasywnym (nieprzewidywalne porty).
Krajowe serwery FTP dobre do takich testów to np.:
• ftp.atman.pl,
• ftp.icm.edu.pl,
• ftp.lublin.pl,
• ftp.task.gda.pl,
• ftp.tpnet.pl.
4 Formalnie, ruter brzegowy to ruter na styku między Operatorami, natomiast ruter, na ktorym terminuje się abonentów, jest
ruterem abonenckim lub dostępowym.
5
W ten sposób przetestujemy ściąganie (download). Wysyłanie (upload) można przetestować, jeśli znamy
szybki serwer FTP, który pozwala nam na zakładanie własnych plików. Przydatnym testem może też być
wysyłanie i odbieranie poczty z dużymi załącznikami z darmowych kont pocztowych w portalach.
Niektórzy polecają zainstalować program mierzący nasz własny ruch i „wyciskać” łącze np. programami
P2P, ale to nie musi dać miarodajnych wyników — nigdy nie wiadomo, czy transfer jest niski, bo więcej się już
nie da, czy też dlatego, że akurat nie ma od kogo ściągać/nikt od nas nie chce ściągać.
Możesz się także spotkać w Internecie z informacją na temat serwisu http://www.numion.com/, który mierzy
szybkość łącza poprzez wielokrotne ładowanie obrazków z popularnych stron internetowych. Wyniki tego testu
są niemiarodajne (silnie zależą od szybkości samego komputera, obciążenia serwerów WWW używanych jako
źródło obrazków i in., przez co często są zaniżone, i to znacznie). Traktuj ten test z dużym przymrużeniem oka
i nie używaj jego wyników przy ewentualnych dyskusjach z Dostawcą.
15. Czy szybkość łącza to jedyny jego ważny parametr?
Nie, dla osób zainteresowanych np. grami sieciowymi znacznie ważniejsze okazują się opóźnienia i straty
pakietów na łączach oraz jakość styków międzyoperatorskich Operatora, od którego nasz Dostawca ma łącze.
W praktyce, dla tanich łączy parametr ten nigdy nie jest określany, bo trudno na niego wpływać. Zapewnienie
stabilnych, niskich opóźnień wymaga przemyślanej inżynierii ruchu po stronie Dostawcy. Ponadto, niektóre
technologie nie sprzyjają zachowaniu stabilnego połączenia, zwłaszcza tanie sieci bezprzewodowe i asymetryczny
DSL zachowują się bardzo brzydko, gdy się je obciąży dużym ruchem sieciowym.
Jedną z możliwych przyczyn powstawania opóźnień i strat pakietów jest przeciążenie (lub nawet obciążenie
bliskie maksymalnego) łączy Dostawcy do Operatora — transfery mogą się zgadzać z zapisanymi w umowie,
ale opóźnienia będą wykluczać jakiekolwiek interaktywne gry sieciowe (strzelanki 3D, itp.). Typowe akceptowalne opóźnienia to 100-300ms, niektórzy gracze potrzebują 50-80ms. Wartości niższe jak 30-40ms należy
w przypadku indywidualnych łączy uznać za znakomite. Opóźnienia rzędu 500ms są raczej nieakceptowalne.
Dopuszczalny poziom strat pakietów to 1-3%. Straty powyżej 10% (na dłuższej próbie) należy traktować jako
stan nieprawidłowy.
Należy pamiętać, że pomiary wykonuje się na pustym łączu! Opóźnienia rzędu 500ms i 30% straty pakietów
nie będą niczym dziwnym, jeśli w tle pracuje np. program P2P „wyciskający” z naszego łącza ostatnie poty.
Do dobrego przetestowania łącza potrzeba głębokiej wiedzy, zestawu narzędzi oraz dostępu do szybkich
serwerów „z drugiej strony łącza”. Dlatego też nie wyciągaj ze swoich testów pochopnych wniosków, aby się nie
ośmieszyć przed Dostawcą. Najlepiej skonsultować się z zewnętrznym, zaufanym fachowcem.
16. Jakie są rodzaje adresów IP?
Prywatny adres IP. Zwany także nierutowalnym (nieściśle). Adres IP niedostępny bezpośrednio
z Internetu, pochodzący z następujących pul: 10.0.0.0/8 (10.0.0.0–10.255.255.255), 172.16.0.0/12
(172.16.0.0–172.31.255.255) lub 192.168.0.0/16 (192.168.0.0–192.168.255.255).
Publiczny adres IP. Zwany także rutowalnym (nieściśle) lub „prawdziwym”. Adres IP osiągalny bezpośrednio z Internetu. Każdy komputer podłączony do Internetu musi posiadać adres IP. Adres IP jednoznacznie
identyfikuje dany komputer.
Wielu Dostawców nie oferuje swoim abonentom publicznego adresu IP (lub oferuje go za dopłatą), posługując
się techniką zwaną translacją adresów (NAT, ew. maskarada) do „chowania” wielu abonentów z prywatnymi
adresami IP pod jednym publicznym adresem IP. Translacja adresów (zazwyczaj: wielu adresów prywatnych na
jeden publiczny) pozwala komputerowi z prywatnym adresem IP korzystać z Internetu.
Rozwiązanie to ma pewne ograniczenie: komputer z prywatnym adresem IP może nawiązać połączenie z
dowolnym publicznym IP w Internecie, ale żaden komputer w Internecie nie może nawiązać połączenia z komputerem z prywatnym adresem IP (schowanym za NAT).
Ma to następujące skutki: Stroną inicjującą połączenie zawsze musi być komputer z prywatnym adresem
IP. W programie FTP trzeba włączyć tryb passive (pasywne FTP). W programach P2P nie możemy ściągać
plików od wielu osób, które podobnie jak my mogą mieć prywatny adres IP (w swojej sieci), bo nie da się z nimi
połączyć.
6
17. Który adres IP jest lepszy?
Dla zdecydowanej większość użytkowników prywatny adres IP jest najlepszym rozwiązaniem, ponieważ w naturalny sposób utrudnia ataki sieciowe z Internetu.
Publiczny adres IP jest potrzebny tylko wtedy, gdy zamierzamy na swoim komputerze uruchomić serwer
udostępniający jakieś dane, np. serwer FTP, serwer WWW, serwer pocztowy, udostępnianie plików poprzez
P2P lub nadawanie strumienia audio/wideo. Wiele z tych zastosowań da się zorganizować także na prywatnych
adresach IP, jeśli Dostawca zgodzi się włączyć przekierowywanie wskazanych przez nas portów z rutera na nasz
komputer.
18. Oj, mam dosyć. Lublin to Polska B a ceny są za wysokie!
Bzdura! Lublin jest bardzo silnie „uinternetowionym” miastem, w niektórych rejonach panuje zabójcza
konkurencja, działa tu kilku dużych Operatorów, bardzo wielu Dostawców oraz niezliczone ilości ASK-ów różnej
wielkości. Ceny należą tu do najniższych w Polsce.
Nie zmienia to faktu, że dość często można się spotkać z „olewaniem klienta”. Taka karma?
19. Jakie są typowe ceny?
Typowy abonament za domowe łącze 256kbit/s to około 50-60zł. Istnieją w Lublinie miejsca, gdzie to samo
można mieć za 40zł (duże osiedla z setkami abonentów i sieciami typu ASK).
Typowa jednorazowa opłata za podłączenie abonenta do sieci to około 200-500zł, w „blokowiskach” zwykle
350zł, w domkach jednorodzinnych może sięgać i 700zł. Niektórzy Dostawcy organizują okresowe promocje
i obniżają ceny. Czasem podłączają za 1zł abonentów przechodzących od konkurencji.
20. Co to jest ASK?
Amatorska Sieć Komputerowa (zwana także trzepakową). Terminem tym określa się zwykle sieci budowane przez samych użytkowników, niezadowolonych z innych ofert lub po prostu nie mające innych możliwości
zorganizowania dostępu do Internetu.
Sieci ASK działają zwykle jako Stowarzyszenia, nie osiągają dochodów, a ich członkowie pracują społecznie.
Dzięki temu sieci ASK są bardzo tanie. Wiele sieci ASK powstało zanim jeszcze w Lublinie ktokolwiek zaczął
oferować indywidualny dostęp do Internetu i były jedyną możliwością podłączenia Internetu w domu.
„Amatorskość” sieci ASK jest tylko w ich nazwie. W sposobie budowy i zarządzania są one dokładnie takie
same, jak sieci tzw. osiedlowych dostawców. Zarówno w sieciach ASK jak i w sieciach komercyjnych można
znaleźć przykłady amatorszczyzny. . .
Sieci ASK często umiejscawiają osprzęt sieciowy (np. przełączniki) w domach użytkowników. Jak się coś
zepsuje, a sąsiad mający w domu przełącznik wyjechał na wakacje, to jest problem. Firmy raczej instalują
skrzynki na klatce lub w piwnicach. Rozwiązanie to także ma wady. W pewnych dzielnicach miasta kradzieże
tego sprzętu są nagminne. Stąd i wyposażenie w ASK-ach jak i w wielu komercyjnych osiedlówkach jest dokładnie
takie samo: tanie.
Dodatkowym czynnikiem zniechęcającym do zakupu droższych urządzeń są burze. Praktycznie po każdej
burzy osiedlowy Dostawca ma do wymiany stos przełączników i jest „w plecy” od kilkuset do kilku tysięcy
złotych.
Niektóre z lubelskich sieci ASK osiągnęły rozmiar kilkuset użytkowników i przekształciły się w przedsięwzięcia komercyjne, ale nadal utrzymują atrakcyjne ceny.
21. Jak duże są sieci Dostawców?
Zazwyczaj od kilkunastu do kilkuset abonentów w jednym „punkcie” (np. blokowisku lub kilku mniejszych
instalacjach rozproszonych w terenie i spiętych razem radioliniami w jeden punkt).
Liczba osób determinuje miesięczny budżet, a przez to rodzaj i szybkość łącza, jakie da się kupić. To właśnie
dlatego w pewnych rejonach można mieć łącze 256kbit za 50zł, a w innych za 70zł.
7
22. Dostawca mówi, że mnie nie podłączy, jak nie znajdzie jeszcze 10 osób.
Zgłupiał?
To przykre, ale koszt wykonania podłączenia pojedynczej osoby może okazać się bardzo wysoki. Na tyle
wysoki, że przez kilka lat się Dostawcy nie zwróci. Dlatego Dostawcom raczej nie chce się podłączać pojedynczych
abonentów na danym terenie i jeśli już „kablują”, to cały budynek albo osiedle. Co więcej, jeśli na danym terenie
działa już jeden Dostawca, to kolejny Dostawca ma raczej małe szanse na pozyskanie klientów (wszyscy są już
„zajęci”, no chyba że ten pierwszy działa tak beznadziejnie, że wszyscy go chcą zmienić) i też woli na dany teren
nie wchodzić. (Tak między nami, niektórzy Dostawcy podzielili przy flaszce dany teren między siebie i każdy
działa „u siebie”, wychodząc z założenia, że lepiej żyć pokojowo, a nie się wzajemnie wykańczać).
23. Czy dany Dostawca może działać dobrze i źle jednocześnie?
Tak, to możliwe. Dostawca może posiadać kilka sieci (punktów, por. p.21) i stosować w nich różne technologie,
a nawet łącza do różnych Operatorów. Czyli są to zupełnie oddzielne sieci, mimo że łączy je pieczątka Dostawcy
na kopercie z fakturą.
To m.in. dlatego można się spotkać ze sprzecznymi uwagami na temat Dostawców — czasem na jedynym
osiedlu wszystko działa dobrze, a na innym niestety nie.
24. Przecież jakoś Netia i TP S.A. mogą mi podłączyć Internet!
Bo oni mają już u Ciebie swoje druty, te od telefonów. Zapną Ci tylko urządzenie ADSL i już. Ze względu
na to, że tzw. „pętla abonencka” nie jest uwolniona, oni nie pożyczą tych drutów komu innemu. A nawet jeśli,
opłata za same druty będzie większa niż Twój abonament za Internet. Witamy w Polsce.
25. Na co uważać przy podpisywaniu umowy?
Podpisuj umowę na czas nieokreślony z krótkim (miesięcznym) okresem wypowiedzenia. Nie płać za instalację, jeśli instalacja nie została jeszcze wykonana. Nie dawaj zaliczek większych niż 50-100zł, nigdy nie dawaj
nikomu zaliczki, jeśli wpierw nie sprawdzisz dokładnie, co to za osoba. Sprawdź dokumenty, spisz dane, zasięgnij
opinii w Internecie. Słowem, nie bądź frajerem!
Sprawdź, za jakie łącze płacisz oraz czy przysługują Ci zniżki z tytułu awarii dłuższych niż 24h braku dostępu
z winy Dostawcy.
26. Czy „awaria łącza” może wynikać z mojej winy?
Zanim zgłosisz awarię, odczekaj kilka godzin lub sprawdź, czy problem występuje także u sąsiada. Upewnij
się też, że powodem braku dostępu do Internetu nie jest super-zaawansowany-program-zabezpieczający, który
siostrzeniec zainstalował Ci wczoraj w komputerze. Pamiętaj też, iż to, że nie działa Twój ulubiony komunikator
internetowy albo portal, nie znaczy, że nie ma Internetu — może to komunikator ma awarię? (Litościwie nie
będę wymieniać nazwy).
Technicy Dostawcy nie mają czasu na grzebanie w śmietniku, który ludzie często mają w swoim komputerze.
Jeśli zgłaszasz, że coś nie działa, to mogą przyjść z laptopem, pokazać, że „u nich działa”5 i obciążyć Cię kosztami
nieuzasadnionego wezwania (30-50zł)6 .
Skoro już jesteśmy przy awariach, odłączaj w czasie burzy kabel od sieci komputerowej. Jeśli wyjeżdżasz
na dłużej, też odłączaj ten kabel, zawsze może się zdarzyć burza w czasie Twojej nieobecności. Karty sieciowe
poważnie się palą, a czasem nawet całe komputery. Zwłaszcza, jeśli w sieci są tzw. przewieszki.
5
6
Tzw. SOA#1, Standardowa Odpowiedź Administratora nr 1: „Mi działa”.
Nie dotyczy ładnych licealistek.
8
27. Czy mój komputer i moje dane są bezpieczne w Internecie?
To nie ma nic wspólnego z problemem wyboru Dostawcy, ale jest bardzo ważne. Dlatego przeczytaj.
Nic nie jest bezpieczne. Przykra prawda jest taka, że komputer przeciętnego użytkownika po podłączeniu do
Internetu i posiadający publiczny adres IP zostanie automatycznie zainfekowany różnymi wirusami i robakami
nawet w przeciągu kilku minut. Tak po prostu.
Dotyczy to zasadniczo komputerów z systemami rodziny Windows, ale jeśli ktoś ma np. Linuksa z włączonymi
niebezpiecznymi usługami, problem może dotknąć i jego.
Taki komputer służy później do rozsyłania spamu, atakowania innych komputerów, przechowywane w nim
dane, w szczególności hasła, będą wykradzione (jeśli korzystasz z banku internetowego, to masz problem). Takie
komputery powinny być niezwłocznie odłączane od Internetu.
Co z tym zrobić? Stosować aktualny program antywirusowy, regularnie korzystać z Windows Update. Poszukać w Sieci lub prasie komputerowej poradników.
9