Wszyscy ludzie mają jedną wspólną cechę – są różni

Centrum Kształcenia Nauczycieli Librus
ul. Misjonarzy Oblatów 20a, 40-129 Katowice
www.ckn.librus.pl, e-mail [email protected], tel. 32 258 12 88
__________________________________________________________________________________________
Wszyscy ludzie mają jedną wspólną
cechę – są różni
Uczeń z Zespołem Aspergera.
Uczeń z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim.
„…rzuca się w oczy, jak bardzo są oni różni.
Nie są świadomi olbrzymiego wysiłku, jaki będą musieli podjąć
by móc żyć w świecie, w którym dla nikogo nie czyni się wyjątku,
w świecie, do którego wymagań muszą się dostosować.”
M. Everard Understending students with Asperger ′s Syndrom (1976)
1
Centrum Kształcenia Nauczycieli Librus
ul. Misjonarzy Oblatów 20a, 40-129 Katowice
www.ckn.librus.pl, e-mail [email protected], tel. 32 258 12 88
__________________________________________________________________________________________
ZAGADNIENIA
CZĘŚĆ I
Uczeń z Zespołem Aspergera
1. Czym jest Zespół Aspergera i jak go rozpoznać.
a) Kryteria diagnostyczne.
b) Zaburzenia sensoryczne.
c) Inne problemy.
2. Funkcjonowanie dziecka z autyzmem w wieku szkolnym.
3. Jak wspomagać pracę dziecka z Zespołem Aspergera.
4. Gdzie szukać wsparcia.
5. Przykłady ćwiczeń ważnych w rozwoju kompetencji społecznych.
6. Ćwiczenie – mocne, słabe strony ucznia z Zespołem Aspergera oraz wynikające z nich
potrzeby.
CZĘŚĆ II
Uczeń z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
1.
2.
3.
4.
Charakterystyka upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim – definicja, objawy.
Wskazówki do pracy w szkole.
Dostosowanie wymagań edukacyjnych – przykłady.
Przykłady ćwiczeń.
2
Centrum Kształcenia Nauczycieli Librus
ul. Misjonarzy Oblatów 20a, 40-129 Katowice
www.ckn.librus.pl, e-mail [email protected], tel. 32 258 12 88
__________________________________________________________________________________________
OPIS ZAGADNIEŃ
CZĘŚĆ I
Uczeń z Zespołem Aspergera
CZYM JEST ZESPÓŁ ASPERGERA
Zespół Aspergera (ZA) należy do całościowych zaburzeń neurorozwojowych. Charakteryzuje
się brakiem odpowiednich dla wieku umiejętności, które są uwarunkowane dojrzewaniem
mózgu. Iloraz inteligencji dzieci z ZA jest co najmniej w normie intelektualnej.
Charakterystyczna jest dobra pamięć mechaniczna, która dotyczy faktów oraz rozległa,
czasami akademicka wiedza dotycząca interesującej dziecko dziedziny. Dziecko może
ujawniać ponadprzeciętne zdolności czy talenty np. do nauk ścisłych czy przyrodniczych,
talent plastyczny, muzyczny. Słaby jest poziom rozumienia, myślenia abstrakcyjnego
o czymś, co nie istnieje. Wnioskowanie, rozwijanie pojęć, wydawanie osądów również jest na
niskim poziomie.
SKĄD NAZWA
Po raz pierwszy termin Asperger’s Syndrome został użyty w 1981 r. w publikacji Lorny Wing.
Stwierdziła ona, że zaburzenia zostały opisane w 1944 r. przez dr. Hansa Aspergera, który
nazwał je „psychopatią autystyczną”.
JAK ROZPOZNAĆ ZESPÓŁ ASPERGERA
Najczęściej wymienia się zespół sześciu głównych kryteriów diagnostycznych Gillbergów
z 1989 r. Są to:
1. zaburzenia interakcji społecznej, nieumiejętność lub brak chęci współpracy w grupie,
2. zaburzenia mowy i języka,
3. zawężone, specjalistyczne zainteresowania, połączone czasem z obsesyjnym
zainteresowaniem jedną dziedziną,
4. zachowania powtarzalne, rutynowe, niezmienne,
5. trudności w komunikacji niewerbalnej,
6. niezdarność ruchowa (nie zawsze).
Spełnienie co najmniej trzech z wymienionych kryteriów jest konieczne do potwierdzenia
diagnozy ZA.
Przez wiele lat trwała dyskusja w kręgach naukowych, czy zespół Aspergera jest osobnym
zaburzeniem czy też należy go traktować jako łagodniejszą formę autyzmu. Jednak wiele
badań pokazało różnicę pomiędzy tymi dwoma schorzeniami, co ostatecznie dało
odzwierciedlenie we współczesnych klasyfikacjach chorób.
3
Centrum Kształcenia Nauczycieli Librus
ul. Misjonarzy Oblatów 20a, 40-129 Katowice
www.ckn.librus.pl, e-mail [email protected], tel. 32 258 12 88
__________________________________________________________________________________________
Ad 1.
Problemy w interakcjach społecznych wynikają z braku zdolności do mentalizacji, czyli do
rozpoznawania stanu umysłu innych ludzi. Nazywane czasami jest to ślepotą umysłu. Dzieci
z ZA nie wiedzą, co inni czują, co wiedzą, czego chcą.
Typowe objawy:




trudności w braniu pod uwagę oraz szybkim rozumieniu tego, że inni myślą – „myślę, że
ty myślisz”, „myślę, że on myśli”,
trudności w rozumieniu, że inni nie wiedzą, co ja myślę „skoro ja tak myślę, to wszyscy
myślą tak samo”,
trudności w dostrzeganiu uczuć i pragnień innych osób (brak empatii),
trudności w tworzeniu umysłowych reprezentacji osób, przedmiotów, zdarzeń.
Inaczej mówiąc, ślepota umysłu to brak zdolności do zauważania i rozumienia tego, czego
dana osoba nie mówi wprost, brak umiejętności czytania pomiędzy wierszami. Z tego powodu
częstą trudnością dla takiego dziecka jest nawiązanie lub utrzymanie przyjaźni z powodu
braku zrozumienia tych drobnych aspektów życia społecznego opisujących, jak to zrobić.
Normalnie uczymy się tych reguł od wczesnego dzieciństwa, nauka odbywa się spontanicznie
poprzez naśladowanie, obserwację. Człowiek z ZA nie potrafi się tego nauczyć intuicyjnie.
Powinien być nauczany drogą intelektualną, a więc wyćwiczyć umiejętności w określonych
sytuacjach społecznych, wielokrotnie powtarzanych w różnych okolicznościach. Nie znaczy
to, że te osoby nie są wrażliwe i nie potrzebują więzi oraz sympatii. Cierpią, ponieważ nie
rozumieją, o co chodzi w tych wszystkich umownych zachowaniach, słowach i gestach w ich
otoczeniu. Dzieci z ZA nie potrafią uogólniać zasad i przenosić na kolejne sytuacje społeczne.
Potrzebują częstych i precyzyjnych instrukcji, JAK SIĘ ZACHOWAĆ, CO POWIEDZIEĆ.
Brak umiejętności odczytywania uczuć i myśli innych osób może powodować:
1. brak chęci do dzielenia się własnymi przeżyciami, myślami,
2. nieliczenie się z interesem innych, popełnianie gaf.
W rozmowie dziecko z ZA może uporczywie wracać do jednego tematu lub pytań
dotyczących kwestii, która je bardzo interesuje. Nie uwzględnia potrzeb osoby, z którą
rozmawia, a właściwie do której mówi.
Charakterystyczną cechą dzieci z ZA jest brak znajomości konwenansów społecznych,
rozumienie tego „co wypada, a co nie wypada”, brak wyczucia odpowiedniego dystansu do
rozmówcy. Problemem może być nadmierna bezpośredniość, prawdomówność bez
uwzględniania uczuć innych, drobiazgowość, sztywność w trzymaniu się regulaminów.
Ad 2. i Ad 5.
Rozwój mowy jest prawidłowy. Słownictwo mimo młodego wieku jest bogate i obfituje
w dorosłe i naukowe sformułowania. Jednak dzieci mają problem z użyciem mowy do
komunikacji. Występują zaburzenia w postaci wysokości głosu, intonacji, akcentu, mowa jest
sztywna i pedantyczna, zaznacza się uszkodzenie zdolności rozumienia języka – przede
wszystkim znaczeń przenośnych i ukrytych. Dzieci odczytują komunikaty wprost, dosłownie.
4
Centrum Kształcenia Nauczycieli Librus
ul. Misjonarzy Oblatów 20a, 40-129 Katowice
www.ckn.librus.pl, e-mail [email protected], tel. 32 258 12 88
__________________________________________________________________________________________
Nie rozumieją ironii, czasami żartów. Dziecko ma problemy z naprzemienna komunikacją.
Nie wie, kiedy może już mówić, że nie może przerywać. Dzieci z ZA nie posługują się
slangiem młodzieżowym czy potocznymi określeniami, mogą poprawiać innych. Mogą nie
posługiwać się gestami, mimika jest sztywna, nieadekwatna do sytuacji, do nastroju. Same
również mogą mieć problem z odczytywaniem gestów i mimiki innych osób. Mają kłopoty
z kontaktem wzrokowym.
UWAGA NA PRZENOŚNE SFORMUŁOWANIA!
5