Rola diagnozy kompetencji i motywacji osiągnięć w tworzeniu

Rola diagnozy kompetencji i motywacji osiągnięć w tworzeniu

Rola diagnozy kompetencji
i motywacji osiągnięć w tworzeniu
Indywidualnego Planu Działania dla
osób z doświadczeniem
Włodzimierz Trzeciak
Narodowe Forum Doradztwa Kariery
Tarnobrzeg, 4-5.I.2014
Potrzeba doradztwa dla osób
z doświadczeniem zawodowym 50+
• niesienie pomocy, ułatwiającej zrozumienie własnej
kariery zawodowej w związku ze zmianami rozwojowymi
a także w sytuacji utraty pracy,
• wsparcie klientów bezrobotnych w sytuacji zmiany,
• wywołanie refleksji nad swoim dotychczasowym życiem
zawodowym i przeanalizowanie osiągnięć oraz
zdefiniowanie na nowo indywidualnych możliwości
i zawodowego „ja” (Bańka, 1995).
2014-01-22
2
Charakterystyka osób 50+
Osoby te cechuje;
o pełna dojrzałość życiowa,
o rozbudowane Portfolio Kariery, zawierające wielorakie
doświadczenia,
o zweryfikowanie kompetencji w życiu zawodowym,
o stabilność i rozwaga.
Znaczenia nabierają doświadczenia osobiste, rodzinne.
Osoby te często mogą dzielić się doświadczeniami
i być ekspertami w swojej dziedzinie (Suchar, 2003).
2014-01-22
3
W.T.
Charakterystyka osób 50+
• większość zdolności intelektualnych utrzymuje się na
ustabilizowanym poziomie,
• obserwuje się spadek szybkości przetwarzania informacji
i reagowania na bodźce oraz u niektórych ludzi,
spowolnienie zapamiętywania,
• osoby te zachowują zdolność uczenia się pod warunkiem
dostosowania metod szkolenia do poziomu i właściwości
ich sprawności intelektualnych,
• najszybciej i najsprawniej dorośli uczą się tego, co jest
związane z ich działaniem celowym, a więc z pracą
zawodową, która stawia wysokie wymagania.
2014-01-22
4
W.T.
Osoby 50+ w sytuacji zmiany
• sytuacja zmiany w karierze wiąże się bezpośrednio
z przystosowaniem zawodowym. Oznacza ono przejście
klienta ze statusu obecnego (poprzedniego miejsca pracy
lub sytuacji bezrobotnego) do statusu nowozatrudnionego
w nowej organizacji.
• na ogół w procesie włączania się jednostki do organizacji
stosowana jest technika nakłonienia jednostki do
podporządkowania się celom firmy.
2014-01-22
5
W.T.
Osoby 50 + w sytuacji zmiany
Każda zmiana kariery wymaga analizowania:
• różnic i podobieństw: odnośnie cech środowiska pracy,
z którego klient dokonuje zmiany do środowiska pracy
w którym zamierza pracować;
• zmiany; zawodu, statusu, sektora branżowego, kategorii społecznozawodowej, regionu itp.
• warunków mobilności (czy mobilność była pożądana, jest odwracalna,
czy ją doradzono, czy jest indywidualna, czy grupowa),
• cech charakterystycznych jednostki (moment cyklu życia
przypadający na zmianę, perspektywa czasowa, samoocena i ocena
sytuacji itp.).
2014-01-22
6
W.T.
Osoby 50 + w sytuacji zmiany
• plany, jakie wdraża klient w sytuacji rzeczywistej zmiany
kariery, z jednej strony są jeszcze zakotwiczone w jego
przeszłości, a z drugiej strony związane są
z wyobrażeniami nowej sytuacji dotyczącej pracy
zawodowej, której może towarzyszyć obawa lub nadzieja.
• z problemem zmian w karierze łączy się proaktywność,
która oznacza postawę polegającą na świadomym
i ukierunkowanym wpływaniu na swoją przyszłą sytuację
i środowisko społeczne.
2014-01-22
7
W.T.
Osoby 50 + w sytuacji zmiany
• osoby proaktywne poszukują możliwości zmiany
a poprzez własną aktywność - możliwości zrealizowania
celów, dążąc do maksymalizowania własnych osiągnięć,
ponadto przewidują problemy, zagrożenia.
• są ludźmi czynu, ich cechą jest wytrwałość i elastyczność
w drodze do realizacji obranego celu.
• osobowość proaktywną cechuje; poszukiwanie zmiany,
dostrzeganie możliwości, kreowanie sytuacji, inicjatywa ,
podejmowanie działania (Bańka,2005).
2014-01-22
8
W.T.
W doradztwie ważną rolę odgrywają
cztery czynniki:
1. przydatność jednostki do wykonywania określonego zawodu
(adekwatność pomiędzy sprawnością zawodową klienta
a wymaganiami zawodowymi),
2. skłonności i dążenia do opanowania zawodu sprzyjające uzyskaniu
sprawności zawodowej i pozwalające na wykonywanie pracy,
3. obiektywne wymagania zawodu (warunki pracy, zadania i sytuacje
zawodowe),
4. zapotrzebowanie gospodarcze na różnych specjalistów
i pracowników ( Nowacki,2001).
2014-01-22
9
Indywidualny Plan Działania (IPD)
definicja;
• zaplanowana aktywność klienta w kierunku zmiany
sytuacji zawodowej umożliwiającej uzyskanie
zatrudnienia.
• doradca jako animator zmiany.
2014-01-22
10
W.T.
Cel i rola doradców
-pomoc klientom w:
• identyfikacji własnych zasobów: mocnych
i słabszych stron, ograniczeń i możliwości,
• nabyciu umiejętności poszukiwania
i uzyskiwania zatrudnienia,
• nabyciu nowych kompetencji (szkolenie zawodowe,
doświadczenie zawodowe - staże),
• podejmowaniu działań przedsiębiorczych związanych
z utworzeniem własnej firmy (samozatrudnienie).
2014-01-22
11
W.T.
Model procesu doradczego – 3 sesje
indywidualne
2014-01-22
12
W.T.
Rozpoznanie i analiza kapitału kariery oraz potrzeb klienta
• Przebieg mojej dotychczasowej kariery zawodowej
• Rozmowa doradcza
• Opracowanie i podpisanie kontraktu
Diagnoza zawodowa
• Skala Motywacji Osiągnięć
Repertorium Kompetencji
 Miasteczko Zainteresowań Zawodowych
Kwestionariusz Uzdolnień Przedsiębiorczych (standard)
Skala Proaktywności
Kwestionariusz Poczucia Kontroli
Kwestionariusz Wartości i Preferencji
Kwestionariusz Uzdolnień Praktycznych
Kwestionariusz Uzdolnień Społecznych
Kwestionariusz Objawów Zdrowotnych
Ocena zawodowa i opracowanie IPD
•Ocena zawodowa
•Perspektywy-zmiana
• Ocena doradcy, podsumowanie-klient wypełnia dokument IPD
Klasyfikacja Klienta
Klient wymagający pełnego procesu doradczego
(3 sesje) – np. Klient bezrobotny z doświadczeniem
zawodowym i kwalifikacjami nieprzystającymi do
wymagań rynku pracy (wymagający
przekwalifikowania, szkolenia).
2014-01-22
14
W.T.
Klasyfikacja Klienta
• Klient wymagający pełnego procesu doradczego
(3 sesje) oraz innych działań wsparcia – np. Klient
bezrobotny wymagający opieki, u którego
występują poważne przeszkody w uzyskaniu
szybkiego zatrudnienia (niewystarczające
kwalifikacje, niski poziom motywacji, zagrożenie
wykluczeniem społecznym itp.)
2014-01-22
15
W.T.
Klasyfikacja Klienta
• Klient deklarujący gotowość założenia własnej
firmy (samo zatrudnienie) - wymaga pełnego
procesu doradczego (3 sesje), w szczególności
zalecaną diagnozę uzdolnień przedsiębiorczych
(KUP).
2014-01-22
16
W.T.
Sesja I - Rozpoznanie i analiza kapitału
kariery oraz potrzeb klienta (1godz)
• Rozmowa doradcza, pełna.
Cele:
• nawiązanie dobrego kontaktu z klientem,
• rozpoznanie trudności zawodowych,
• rozpoznanie wstępnych celów zawodowych,
• opracowanie i podpisanie kontraktu psychologicznego.
17
Sesja I - Rozpoznanie i analiza kapitału
kariery oraz potrzeb klienta (1godz)
• rozmowa doradcza – wybrane elementy
1. analiza oczekiwań klienta,
2. uzyskanie pełnego obrazu doświadczeń zawodowych
i zasobów klienta,
3. ustalenie ram pracy,
4. sporządzenie kontraktu pomiędzy klientem
i doradcą.
2014-01-22
18
W.T.
Sesja I - Rozpoznanie i analiza kapitału
kariery oraz potrzeb klienta (1godz)
Osobista historia – struktura
(doradca tworzy ramy do swobodnych wypowiedzi
klienta)
• Przebieg kariery edukacyjnej i zawodowejanaliza doświadczeń zawodowych.
• Sytuacja osobista i społeczna,
• Stan fizyczny i zdrowotny,
• Zainteresowania i hobby,
• Oczekiwania i cele zawodowe.
2014-01-22
19
W.T.
Edukacyjna droga zawodowa:
• jest zbiorem zdarzeń o charakterze
edukacyjnym, które zostały potwierdzone za
pomocą: świadectwa, dyplomu, zaświadczenia,
opinii lub przyrostu wiedzy, czy umiejętności
wykorzystywanych w działalności zawodowej
klienta (E. Drogosz- Zabłocka).
2014-01-22
20
W.T.
Edukacyjna droga zawodowa:
• Edukacyjną drogą zawodową klienta będzie
zdobycie: zawodu w systemie szkolnym,
kolejnego stopnia specjalizacji z zawodzie
dzięki szkoleniu w firmie lub w formie kursu,
dodatkowych uprawnień zawodowych pod
nadzorem instruktora, kształcenie na odległość
oraz zmiany stanowisk pracy i pełnionych
funkcji.
2014-01-22
21
W.T.
Edukacyjna droga zawodowa:
• Rolą doradcy jest stworzenie takich sytuacji,
aby klient przedstawił pełną informację
biograficzną dotyczącą; edukacji poprzez
zbiory uzyskanych dotychczas dokumentów.
Zebrane informacje autobiograficzne np.
w formie inwentarza edukacyjnej drogi
zawodowej, tworzą podstawę określenia
doświadczeń klienta.
2014-01-22
22
W.T.
Edukacja i szkolenia zawodowe -KODE
• Wpisz do poniższej tabeli szkoły, kursy,
szkolenia, które ukończyłeś w kolejności
chronologicznej, zaczynając od najnowszych.
Każdą szkołę/kurs/szkolenie wpisz w osobny
wiersz.
2014-01-22
23
W.T.
Data Nazwa, rodzaj i Specjalizacja,
(od – lokalizacja
tematy
do)
szkół/jednostek
szkoleń,
szkolących
uzyskane
kwalifikacje
2014-01-22
24
Uzyskany
certyfikat
(stopień
naukowy)
Dodatkowo
nabyte
umiejętności
W.T.
Analiza doświadczeń zawodowych
• Doświadczenie zawodowe jest zbiorem kompetencji
zdobytych przez klienta w środowisku pracy.
• Kompetencje określa się mianem ustalonych zbiorów
wiedzy i umiejętności, typowych zachowań,
standardowych procedur, sposobów rozumowania, które
można zastosować bez nowego uczenia się
(Montmolin,1984).
2014-01-22
25
W.T.
Analiza doświadczeń zawodowych
• Wymień swoje miejsca pracy zaczynając od najnowszego.
Każdą istotną posadę wpisz w osobny wiersz.
2014-01-22
26
W.T.
Data Nazwa i adres Sektor Stanowisko
(od – pracodawcy
do)
2014-01-22
27
Najważni Dodatkowo
ejsze
wymagane
zadania i umiejętności
obowiązki
W.T.
Sesja 2. Diagnoza zawodowa,
czas około 4 godz.
Cel:
• rozwinięcie i wzmocnienie spostrzegania własnych
atutów,
• poszerzenie wiedzy na temat kompetencji, motywacji,
uzdolnień przedsiębiorczych, zainteresowań, wartości,
objawów zdrowotnych itp.
28
Diagnoza zawodowa-narzędzia
Skala Motywacji Osiągnięć
Repertorium Kompetencji
Miasteczko Zainteresowań Zawodowych
Kwestionariusz Uzdolnień Przedsiębiorczych (standard)
narzędzia do wyboru:
Skala Proaktywności
Kwestionariusz Poczucia Kontroli
Kwestionariusz Wartości i Preferencji
Kwestionariusz Uzdolnień Praktycznych
Kwestionariusz Uzdolnień Społecznych
Kwestionariusz Objawów Zdrowotnych
Skala Motywacji Osiągnięć (SMO)
• Definicja:
Motywacja osiągnięć do zespół dążeń, celów, ambicji
i aspiracji opartych na wartościach stanowiących
podstawowy mechanizm napędowy życia i rozwoju
ludzi.
2014-01-22
30
W.T.
Skala Proaktywności
• Definicja:
Proaktywność to postawa, zdolność i cecha
osobowości związana ze świadomym oraz
ukierunkowanym wpływaniem przez jednostkę na
swoją aktualną sytuację życiową po to,
by w przyszłości mogła ona zrealizować swoje
najbardziej żywotne cele życiowe.
2014-01-22
31
W.T.
Kwestionariusz Poczucia Kontroli +
• Definicja:
Poczucie Kontroli stanowi indywidualną własność
jednostki i można ją traktować jako wymiar osobowości
(Bańka,2005). Poczucie Kontroli związane jest ze
sposobem wyjaśniania zdarzeń i rzeczywistości,
z poglądami na rolę przypadku, losu, szczęścia
i przeznaczenia w życiu. Z przekonaniami i opiniami na
temat własnej skuteczności czy możliwości znajdowania
rozwiązań, radzenia sobie z problemami i przeszkodami,
jakie spotykamy w życiu.
2014-01-22
32
W.T.
Kwestionariusz Wartości i Preferencji +
• Definicja: Wartości i Preferencje są silnie skorelowane
z zainteresowaniami zawodowymi, które określić można
jako względnie trwałe skłonności do poznawania
określonych zawodów. Wyznaczają więc kierunki naszej
drogi zawodowej. Zainteresowania ułatwiają prawidłowy
wybór zawodu, wzbogacają motywy wyboru zawodu,
wpływają na rezultaty uczenia się, a później na wyniki
pracy zawodowej oraz sprzyjają stabilizacji zawodowej.
Są sumą tego, co jest dla nas ważne (wartości), ciekawe
(zainteresowania) oraz przyjemne (preferencje).
2014-01-22
33
Kwestionariusz Uzdolnień Praktycznych
• Definicja:
Uzdolnienia praktyczne są sumą specyficznych
zdolności fachowych, pozwalających na
satysfakcjonujące wykonywanie określonego
zawodu. Ich rola jest szczególnie istotna w zawodach
ginących dla osób powyżej 50 roku życia.
2014-01-22
34
W.T.
Kwestionariusz Uzdolnień Społecznych
• Definicja:
Uzdolnienia społeczne są sumą specyficznych
zdolności, określonych poprzez odpowiednie cechy
i umiejętności, które pozwalają na satysfakcjonujące
relacje z innymi ludźmi, a w szczególności w relacji
pracy, ze współpracownikami, podwładnymi,
przełożonymi oraz klientami czy partnerami.
Uzdolnienia społeczne są wysoko skorelowane
z inteligencją emocjonalną.
2014-01-22
35
Kwestionariusz Objawów Zdrowotnych
• Definicja:
Kwestionariusz zawiera kilkadziesiąt wybranych
objawów odchyleń od stanu pełnego zdrowia.
Pozwoli na wstępną ocenę Twoich możliwości
i ograniczeń odnośnie wykonywania pracy. Może
wskazać kierunki działań o charakterze
diagnostycznym.
2014-01-22
36
W.T.
Sesja 3. Ocena zawodowa i opracowanie
Indywidualnego Planu Działania (IPD)
Cel,
w pierwszej części sesji:
• podsumowanie dotychczasowych działań doradczych,
dokonanie indywidualnej oceny zawodowej wynikającej
z diagnozy ( Schemat oceny zawodowej klienta),
• sporządzenie opinii referencyjnej (opcja).
37
Ocena zawodowa klienta - schemat:
• Dane osobiste;
• Kariera edukacyjna:
– Wykształcenie formalne i nieformalne:
• poziom i nazwa szkoły,
• uzyskane dyplomy,
• uzupełnianie kwalifikacji – formy;
2014-01-22
38
W.T.
Ocena zawodowa klienta – schemat cd.
• Kariera zawodowa:
– doświadczenie zawodowe,
• nazwy zakładu pracy – zajmowane stanowiska,
• zbiory kompetencji,
• uzyskane uprawnienia zawodowe;
• Dane dotyczące ewentualnego bezrobocia;
• Stan fizyczny i zdrowotny oraz ograniczenia
zdrowotne i związane z nimi przeciwwskazania
zawodowe;
• Zainteresowania i hobby – deklarowane czy też
zdiagnozowane MZZ;
2014-01-22
39
W.T.
Ocena zawodowa klienta – schemat cd.
•
•
•
•
•
•
Wartości;
Motywacja osiągnięć SMO;
Uzdolnienia przedsiębiorcze KUP;
Kompetencje RP;
Oczekiwania i cele zawodowe;
Czynniki społeczno - ekonomiczne (czy są niesprzyjające
warunki rozwoju kariery klienta?, jakie są szanse
przezwyciężenia barier rozwoju kariery?);
• Modele życia (czy klient pragnie pracować w ramach
pracy najemnej, czy chciałby założyć własną firmę?).
2014-01-22
40
W.T.
Ocena zawodowa klienta - schemat:
• Pierwsze wrażenie Doradcy:
• znajomość języka polskiego (np. dobra),
• umiejętność komunikowania się (np. rzeczowo, łatwe
nawiązywanie kontaktu),
• atmosfera rozmowy (np. przyjazna, konstruktywna),
• wrażenie (np. pozytywne, negatywne) itp..
2014-01-22
41
W.T.
Sesja 3. Ocena zawodowa
i opracowanie IPD
• Analiza dostępnych źródeł:
informacji pozyskanej z rozmowy doradczej,
obserwacji,
 oraz wyników badań metodami i technikami
zastosowanymi w procesie diagnozy,
• Wytworzenie pełnego obrazu klienta jako osoby.
42
Sesja 3. Ocena zawodowa
i opracowanie IPD - czas 2 godz.
Cel,
• w drugiej części sesji-konstruowanie spójnego planu
działania z wykorzystaniem oceny zawodowej klientapraca nad określeniem celów,
• Wypełnienie dokumentu IPD w wersji:
praca najemna lub samozatrudnienie.
43
Opracowanie IPD
• Ćwiczenie:
Moje najważniejsze cele długookresowe
i średniookresowe
Wpisz do tabeli swoje długookresowe
i średniookresowe cele. Po wpisaniu oceń ich
istotność. Najważniejszemu przypisz „1”,
mniej ważnemu „2” itd. osobno dla 1 i 2 ...
2014-01-22
44
W.T.
1. Długookresowe cele i aspiracje
Ocena
2. Średniookresowe cele zawodowe i prywatne
Ocena
2014-01-22
45
W.T.
Świadomość celów i nastawienie
•
Najpewniej zaangażujesz się najbardziej
w realizowanie tych celów, przy których ustalaniu
miałeś/miałaś udział lub te, które sam/sama zdefiniowałaś,
jest też bardziej prawdopodobne, że te cele uda Ci się
osiągnąć. Odpowiedz na niżej podane pytania. Być może
będziesz zmuszony/a dokładniej sprecyzować swój cel,
upewnić się co do niego, zmienić go a nawet porzucić.
W każdym przypadku staraj się odpowiadać zgodnie
z prawdą.
2014-01-22
46
W.T.
Zapisz w skrócie jeden ze swoich najważniejszych
celów zawodowych:
2014-01-22
47
Pytanie nr 1
Czy na pewno chcę to osiągnąć? (Czy jest to coś, czego
sam/sama naprawdę pragnę, czy po prostu
zaakceptowałem/am to jako zadanie?)
2014-01-22
48
W.T.
Pytanie nr 2
Co będzie potrzebne do osiągnięcia tego celu? (czas,
cierpliwość, szczęście, znajomości, pieniądze,
znajomość języków, specjalny trening, zmiana pracy,
zmiana miejsca zamieszkania…?)
2014-01-22
49
W.T.
Jeśli po odpowiedzeniu na to pytanie nadal upierasz
się przy tym celu, przejdź do pytania nr 3,
w przeciwnym przypadku wybierz inny cel
i zacznij od początku.
2014-01-22
50
W.T.
Pytanie nr 3
Gdzie zdobędę rzeczy konieczne do osiągnięcia celu?
Wpisz konkretnie, ze szczegółami, co będzie Ci
potrzebne, na przykład: zapisać się na kurs językowy
w szkole „X”, zapisać się na szkolenie w przeciągu
najbliższych 3 dni, nawiązać kontakt z „Y” i „Z” itp.
2014-01-22
51
W.T.
Nadal chcesz do tego dążyć? Czy wolisz zrezygnować? Jeśli chcesz
osiągnąć ten cel za wszelką cenę, przejdź do pytania nr 4, w przeciwnym
przypadku wybierz inny cel i wróć do pytania nr 1.
Pytanie nr 4
Ile będzie mnie kosztować dojście do tego celu?
(Co należy poświęcić? Wymień ewentualne wyrzeczenia
i ponumeruj je!)
2014-01-22
52
W.T.
Które ze swoich kluczowych umiejętności chciałbyś/chciałabyś
poprawić w zakresie wymagań zawodowych lub chęci samodoskonalenia
się (dalsza edukacja, szkolenia, nauka przez praktykę, coaching…)?:
Kluczowe kompetencje i sposoby ich rozwijania
2014-01-22
53
W.T.
Indywidualny Plan Działania
Cel
Termin osiągnięcia celu
Działanie
bezpośrednie 1
Termin realizacji
Działanie
bezpośrednie 2
Termin realizacji
Działanie
bezpośrednie 3
Termin realizacji
Działanie
bezpośrednie 4
Termin realizacji
Działanie
bezpośrednie 5
Termin realizacji
Działanie
pośrednie 1 (sieć wsparcia)
Termin realizacji
Działanie
pośrednie 2 (sieć wsparcia)
Termin realizacji
Działanie
pośrednie 3 (sieć wsparcia)
Termin realizacji
2014-01-22
Data:
54
Podpis Klienta
Podpis Doradcy
W.T.
Dziękuję za uwagę
www.doradztwokariery.pl
2014-01-22
55
W.T.
55