starożytność - zso6.tarnow.pl
Transkrypt
starożytność - zso6.tarnow.pl
Plan dydaktyczny przedmiotu Historia i społeczeństwo. Dziedzictwo epok dla szkoły ponadgimnazjalnej, uwzględniający kształcone umiejętności i treści podstawy programowej WĄTEK EPOKOWY – STAROŻYTNOŚĆ Temat (rozumiany jako lekcja) Treści PP 1. Warunki naturalne Morza Śródziemnego i pierwsze cywilizacje A.1.2 Licz ba go dzi n 1 Cele ogólne Uczeń: − Kształcone umiejętności Uczeń: charakteryzuje basen − Morza Śródziemnego jako obszar intensywnego − przenikania się kultur w starożytności − opisuje wpływ warunków naturalnych na wielokulturowość basenu Morza Śródziemnego; charakteryzuje drogi przenikania się różnych kultur w basenie Morza Śródziemnego w okresie starożytności; wskazuje na mapie omawiane zmiany terytorialne Propozycje metod nauczania − − − − − − 2. Gospodarka – początki gospodarki ludzkiej A.6.1 1 − opisuje formy gospodarki w świecie starożytnym − − − − − − − − − − lokalizuje w czasie omawiane epoki; opisuje cechy gospodarki łowiecko-zbierackiej; dokonuje charakterystyki tworzenia się podstaw gospodarki wytwarzającej w epoce mezolitu; omawia pojęcie: rewolucja neolityczna i wyjaśnia jej znaczenie w dziejach ludzkości; zna cechy charakterystyczne epok metalurgicznych (epoka miedzi i żelaza); dostrzega procesy zasiedlania regionu przez ludności poszczególnych kultur w świetle badań archeologicznych w obrębie regionu; charakteryzuje genezę i uwarunkowania naturalne powstawania pierwszych osad; dostrzega rolę gospodarki w państwach pierwszych cywilizacji – Sumerze, Egipcie i Chinach; wskazuje cechy charakterystyczne gospodarki greckiej i rzymskiej; wyjaśnia pojęcia: wspólnota pierwotna, dobra − − − − − burza mózgów; praca z tekstem podręcznika; elementy wykładu; praca z mapą; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym pogadanka; praca z tekstem podręcznika; elementy wykładu; prezentacja multimedialna; praca z osią czasu Propozycje środków dydaktycznych podręcznik, tekst źródłowy, ikonografia, mapki konturowe, mapa ścienna mapki konturowe, mapa ścienna, podręcznik, oś czasu 3. Gospodarka – wymiana handlowa w świecie starożytnym A.6.2 1 − opisuje początki pieniądza i − wyjaśnia konsekwencje pojawienia się pieniądza w − obrocie handlowym − − − − 4. Grecko-rzymska spuścizna kulturowa A.1.2 1 − − − charakteryzuje basen − Morza Śródziemnego jako − obszar intensywnego przenikania się kultur w − starożytności − − − − 5. Starożytna Grecja to nie tylko filozofia A.4.1 1 − charakteryzuje dorobek nauki greckiej w zakresie filozofii, geometrii, fizyki, astronomii i medycyny − − − − − pierwotne, rewolucja neolityczna, uprawa, hodowla, cywilizacja charakteryzuję genezę pieniądza i jego znaczenie w wymianie handlowej; ocenia znaczenie pieniądza w handlu międzynarodowym; lokalizuje w przestrzeni szlaki handlowe starożytności; dostrzega rolę gospodarki i handlu w państwach pierwszych cywilizacji – Sumerze, Egipcie i Chinach; wyjaśnia rolę Fenicjan w procesie rozwoju handlu i gospodarki w basenie Morza Śródziemnego; charakteryzuje znaczenie instytucji kredytu w starożytności; wyjaśnia pojęcie: gospodarka towarowo-pieniężna; sprawnie posługuje się mapą historyczną wymienia wyznaczniki antycznej cywilizacji i kultury; dostrzega różnorodność językową cywilizacji basenu Morza Śródziemnego; wymienia główne cechy kultury minojskiej i mykeńskiej; charakteryzuje wkład Fenicjan w obszar śródziemnomorski; omawia wielką kolonizację grecką jako przykład ekspansji politycznej, gospodarczej i kulturalnej cywilizacji śródziemnomorskiej; wyjaśnia rolę Aleksandra Macedońskiego w procesie rozprzestrzeniania kultury greckiej; dostrzega przenikanie się wpływów różnych kultur we współczesnym świecie; sprawnie posługuje się mapą historyczną omawia genezę i rozwój filozofii greckiej; zna osiągnięcia greckiej medycyny, geografii, matematyki, astronomii; omawia rozwój historiografii greckiej; charakteryzuje działalność i osiągnięcia Euklidesa, Hipokratesa, Archimedesa, Talesa z Miletu, Pitagorasa, Arystycha z Samos, Hipparcha, Ptolemeusza, Pliniusza Starszego, Herodota, Tukidydesa, Platona, Sokratesa, Arystotelesa, Demokryta, Protagorasa, Diogenesa z Synopy; − − − − − burza mózgów; pogadanka; praca w grupach; prezentacje uczniów; praca z mapą konturową podręcznik, ikonografia mapa ścienna, mapa konturowa − praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym; praca w grupach podręcznik, tekst źródłowy, mapa ścienna, teksty źródłowe, ikonografia (np. ze strony Cuda świata http://cudaswiata.archeowi esci.pl/) rozmowa nauczająca; praca z tekstem źródłowym; praca w grupach; praca z mapą; praca z fragmentem filmu; dyskusja podręcznik, tekst źródłowy, ikonografia, film dydaktyczny, mapa mentalna − − − − − − − − − 6. Antyczne korzenie współczesnych dyscyplin naukowych A.4.2 1 − wyjaśnia antyczne korzenie współczesnych dyscyplin naukowych − − − − wyjaśnia zastosowanie wynalazków greckich w starożytności omawia osiągnięcia nauki cywilizacji starożytnego Wschodu i ich wpływ na naukę późniejszych okresów; charakteryzuje osiągnięcia nauki greckiej i rzymskiej i ich wpływ na naukę późniejszych okresów; ocenia konsekwencje wykorzystania wynalazków antycznych w następnych epokach; wskazuje przykłady współczesnego wykorzystania myśli naukowej starożytności − − − − − − 7. Dziedzictwo językowe starożytnych Greków A.2.1 A.2.2 1 − − ocenia rolę języka greckiego dla rozwoju kultury w strefie śródziemnomorskiej i wyjaśnia znaczenie tej wspólnoty językowej dla kultury europejskiej; opisuje przykładowe zapożyczenia z języka greckiego w języku polskim − − − − − − − 8. Dziedzictwo językowe starożytnych Rzymian A.2.1 A.2.2 1 − − − − − ocenia rolę języka − łacińskiego dla rozwoju kultury w strefie − śródziemnomorskiej i wyjaśnia znaczenie tej − wspólnoty językowej dla kultury europejskiej; − opisuje przykładowe zapożyczenia z języka − łacińskiego w języku polskim, wyjaśnia omawia genezę i rozwój pisma; omawia genezę i podział języków indoeuropejskich; postrzega Grecję jako kolebkę kultury i cywilizacji europejskiej; charakteryzuje rozprzestrzenianie się języka greckiego w dobie kolonizacji; dostrzega wpływ politycznej aktywności Greków na dzieje języków europejskich i światowych; podaje przykłady słów pochodzenia greckiego występujących we współczesnej polszczyźnie; podaje przykłady zastosowania języka greckiego w nauce, polityce, religii i życiu codziennym; dostrzega rolę Bizancjum w utrzymaniu pozycji greki; wyjaśnia pojęcia: alfabet fonetyczny, koine; sprawnie posługuje się mapą historyczną wskazuje słowa pochodzenia łacińskiego występujące we współczesnej polszczyźnie; ocenia wpływ łaciny na kształtowanie języka prawniczego, medycznego, języka nauki i Kościoła; podaje przykłady zastosowania języka łacińskiego w nauce, polityce, religii i życiu codziennym; dostrzega rolę języka łacińskiego dla rozwoju kultury w strefie śródziemnomorskiej w antyku; charakteryzuje znaczenie języka łacińskiego dla współczesnej wspólnoty językowej kultury europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem kultury − − − − − − − − − − − analiza tabeli: Osiągnięcia starożytnych cywilizacji; praca z tekstem podręcznika; wykład; praca w grupach; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym burza mózgów; praca z tekstem podręcznika; wykład; praca z mapą; mapa mentalna podręcznik, mapa ścienna, materiały ikonograficzne praca ze słownikiem; praca z tekstem podręcznika; wykład; praca w grupach; praca z tekstem zorganizowanym (tabela); praca ze źródłami ikonograficznymi podręcznik, tabela: Zastosowania języka łacińskiego w nauce, polityce, religii i życiu codziennym, materiały ikonograficzne, materiały ze strony Narodowego Instytutu Dziedzictwa http://www.nid.pl/index.ph p lub Mapy Kultury http://www.mapakultury.pl podręcznik, mapa ścienna, schemat mapy mentalnej 9. Lekcja powtórzeniowa znaczenie napisów łacińskich często − powtarzających się w kościołach i na − cmentarzach, z uwzględnieniem zabytków regionu powtórzenie materiału − 1 − − 10. Praca klasowa 11. Grecy wobec świata barbarzyńskiego 1 A.5.1 A.5.2 1 − − − sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów opisuje greckie pojęcie barbarzyńcy; charakteryzuje, na wybranych przykładach, kontakty Greków z ludami uważanymi przez nich za barbarzyńców; wyjaśnia na przykładzie starożytnych Greków fenomen uznawania własnej kultury za kulturę prawdziwie ludzką − − − − − − − − 12. „Swojskość” i „obcość” w starożytnym Rzymie A.5.1 A.5.2 1 − − − opisuje rzymskie pojęcie barbarzyńcy; charakteryzuje, na wybranych przykładach, kontakty Rzymian z ludami uważanymi przez nich za barbarzyńców; wyjaśnia na przykładzie − − − − − polskiej; potrafi podać przykłady regionalnych zabytków epigraficznych języka łacińskiego; sprawnie posługuje się mapą historyczną / podręcznik, zbiory zadań − ćwiczenia z mapami konturowymi; rozwiązywanie zadań ze zbiorów i z podręcznika − test wyboru arkusze testu − praca z tekstem podręcznika; elementy wykładu; praca w grupach; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym; praca z mapą podręcznik, mapa ścienna: Basen Morza Śródziemnego w starożytności, ikonografia, teksty źródłowe z podręcznika praca z tekstem podręcznika; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym; praca z mapą; dyskusja podręcznik, mapa ścienna Basen Morza Śródziemnego w starożytności, teksty źródłowe z podręcznika, materiały ikonograficzne posługuje się pojęciami historycznymi występującymi w dziale; charakteryzuje przyczyny i konsekwencje omawianych zagadnień; charakteryzuje najważniejsze wydarzenia z zakresu omawianych zagadnień stosuje nabytą wiedzę i umiejętności − zna znaczenie mitu wspólnego pochodzenia dla Greków oraz inne więzi łączące Greków: język, religia, zwyczaje; charakteryzuje ewolucję pojęcia barbarzyńcy w cywilizacji greckiej; omawia wpływ wielkiej kolonizacji i wojen z Persami na rozwój kontaktów z plemionami barbarzyńskimi; podaje przykłady kontaktów Greków z ludami barbarzyńskimi; charakteryzuje stosunki grecko-macedońskie przed epoką hellenistyczną; omawia proces hellenizacji basenu Morza Śródziemnego; zna wpływ literatury i filozofii greckiej na formowanie się stereotypu barbarzyńcy i fenomenu pojmowania własnej kultury za prawdziwie ludzką; stosuje pojęcia: barbarzyńca, stereotyp, bios politikos charakteryzuje wpływ podbojów rzymskich na rozwój kontaktów z plemionami barbarzyńskimi; podaje przykłady kontaktów Rzymian z ludami barbarzyńskimi; omawia proces romanizacji basenu Morza Śródziemnego; przedstawia etapy formowania się Imperium Romanum i ewoluowania pojęcia barbarzyńcy; − − − − − − − − − − starożytnych Rzymian fenomen uznawania własnej kultury za kulturę prawdziwie ludzką − − − − 13. Ekspansja rzymska A.1.1 1 − − opisuje zasięg i konsekwencje ekspansji rzymskiej; wyjaśnia pojęcie romanizacji, odwołując się do wybranych przykładów − − − − − − 14. Organizacja armii rzymskiej A.8.2 1 − charakteryzuje organizację i technikę wojenną armii rzymskiej − − − − − − − 15. Analiza porównawcza – strategia Cezara i Aleksandra Wielkiego A.8.1 1 − charakteryzuje, na wybranych przykładach, strategię Aleksandra Wielkiego i Juliusza Cezara − − − − wyjaśnia pojęcie: wielka wędrówka ludów; przedstawia stosunek cesarstwa bizantyjskiego do ludów barbarzyńskich; charakteryzuje wpływ literatury rzymskiej na formowanie się stereotypu barbarzyńcy i fenomenu pojmowania własnej kultury za prawdziwie ludzką; stosuje pojęcia: humanitas, inhumanitas, orbis romanum, orbis barbarum wymienia przyczyny ekspansji rzymskiej; charakteryzuje przebieg i znaczenie podbojów Rzymian w okresie IV–I w. p.n.e. (wojny punickie, ekspansja w basenie Morza Śródziemnego, zajęcie Półwyspu Iberyjskiego); omawia podboje rzymskie w czasach cesarstwa; wyjaśnia postawy Rzymian wobec ludów podbitych; wskazuje przyczyny identyfikacji podbitych ludów z kulturą rzymską; zna i stosuje pojęcia: pax romana, romanizacja, limes, Wał Hadriana, barbarzyńca, szlak bursztynowy charakteryzuje organizację armii rzymskiej w różnych okresach rozwoju państwa; opisuje uzbrojenie rzymskiego żołnierza; wymienia przyczyny podziału społeczeństwa rzymskiego na klasy; charakteryzuje najważniejsze reformy wojska rzymskiego; wymienia rzymskie machiny wojenne oraz przykłady ich wykorzystania; opisuje organizację obozu rzymskiego legionu; stosuje pojęcia: legion, obóz warowny (castra), prowincja charakteryzuje przyczyny wojen i ich zasięg w świecie starożytnym, z uwzględnieniem specyfiki greckiej i rzymskiej; omawia rozwój państwa macedońskiego za panowania Filipa II i Aleksandra III; zna reformy wojskowe przeprowadzone przez Filipa II i organizację armii macedońskiej; wyjaśnia strategie i przebieg wojen Aleksandra Wielkiego; − − − − − − − − − − − − − praca z tekstem podręcznika; elementy wykładu; praca z mapą ścienną i konturową; praca z tekstem źródłowym; analiza SWOT podręcznik, mapa ścienna: Basen Morza Śródziemnego w starożytności, teksty źródłowe z podręcznika, arkusz analizy SWOT praca w grupach z tekstem podręcznika i tekstami źródłowymi; ikonografia; praca z filmem podręcznik, mapa ścienna: Basen Morza Śródziemnego w starożytności, ikonografia, fragment serialu Rzym, teksty źródłowe z podręcznika praca z tekstem podręcznika; karta pracy; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym; praca z mapą i atlasami podręcznik, mapa ścienna: Basen Morza Śródziemnego w starożytności, teksty źródłowe z podręcznika, materiały ikonograficzne, atlasy, arkusze karty pracy omawia konsekwencje podbojów Aleksandra Wielkiego; − podaje przyczyny i etapy podbojów rzymskich; − przedstawia strategie i przebieg wojen Juliusza Cezara; − charakteryzuje przebieg najważniejszych bitew stoczonych przez Juliusza Cezara; − omawia konsekwencje wojny domowej toczonej przez Juliusza Cezara; − stosuje pojęcia: falanga, manipuł − charakteryzuje wzór antycznego bohatera i obrońcy ojczyzny na wybranych przykładach; − dokonuje prezentacji motywu heroizmu w polskiej literaturze (np. Konrad Wallenrod, Reduta Ordona, Trylogia, Kamienie na szaniec); − przedstawia postacie polskich żołnierzy bohaterów; − omawia założenia wychowania patriotycznego w oświeceniu; − charakteryzuje poglądy przedstawicieli wielkiej emigracji na temat patriotyzmu; − stosuje pojęcia: heros, heroizm, Polskie Termopile − posługuje się pojęciami historycznymi występującymi w dziale; − przyczyny i konsekwencje omawianych zagadnień; − charakteryzuje najważniejsze wydarzenia z omawianych zagadnień − wykorzystuje zdobytą wiedzę i umiejętności − 16. Antyczny wzór żołnierza A.9.1 1 − − charakteryzuje, na wybranych przykładach, antyczne wzory bohaterstwa, żołnierza i obrońcy ojczyzny; przedstawia recepcję wzoru antycznego bohatera w polskiej myśli politycznej, tradycji literackiej oraz edukacyjnej późniejszych epok 17. Lekcja powtórzeniowa 1 − powtórzenie materiału 18. Praca klasowa 1 − 1 − sprawdzenie wiadomości i umiejętności uczniów analizuje, na wybranych przykładach, obrazy miłości, role kobiety i mężczyzny oraz model rodziny w Biblii 19. Kobieta, mężczyzna i rodzina w Biblii A.3.1 − − − − − przedstawia kontekst społeczno-kulturowy powstania Starego i Nowego Testamentu; omawia koncepcje miłości, rodziny w judaizmie oraz status kobiety i mężczyzny w społeczeństwie izraelskim; przedstawia obraz rodziny starotestamentowej; wymienia kobiece bohaterki ST i NT: Estera, Judyta, prorokinie Miriam, Chulda, Debora, a także kobiety w otoczeniu Jezusa: Marta, Maria z Magdali; przedstawia stosunek Jezusa do cudzołóstwa i rozwodu; − dyskusja; praca z podręcznikiem; praca z literaturą piękną; praca z tekstami źródłowymi; praca z ikonografią podręcznik, fragmenty np. Konrada Wallenroda, Reduty Ordona, Trylogii, teksty źródłowe z podręcznika, ikonografia, materiały ze strony Muzeum Pałacu w Wilanowie: http://www.wilanowpalac.pl/pasaz/wojna_i_woj sko − dyskusja punktowana arkusze punktacji − test wyboru arkusze testu − praca z tekstem podręcznika; wykład; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym podręcznik, teksty źródłowe z podręcznika, materiały ikonograficzne, materiały źródłowe ze strony: http://www.racjonalista.pl/ kk.php/s,5110/q,Stworzeni e.czlowieka.i.wzory.wartosc i.Biblia.jako.Ksiega.Kultury − − − − − − − − 20. Kobieta, mężczyzna i rodzina w starożytnej Grecji i Rzymie A.3.2 1 − analizuje, na wybranych przykładach, obrazy miłości, role kobiety i mężczyzny oraz model rodziny w kulturze starożytnej Grecji i Rzymu − − − − − − − 21. Pojęcia „obywatel” i „obywatelstwo” w starożytności A.7.1 1 − wyjaśnia pojęcia obywatela − i obywatelstwa w polis ateńskiej i w − republikańskim Rzymie − − − − − − − 22. Antyczne wzorce obywatela A.7.2 A.9.2 1 − − − charakteryzuje antyczny − wzorzec obywatela; dokonuje ocen; − przedstawia przykłady stosuje pojęcia: patriarchat, matriarchat, rodzina, pokrewieństwo, matrylinearność, patrylinearność charakteryzuje poglądy filozofów greckich (Platona, Arystotelesa, stoików) na rolę kobiety, mężczyzny i zadania małżeństwa; omawia pozycję kobiety i mężczyzny w polis; przedstawia wartości i ideały w życiu rodzinnym starożytnych Greków; wymienia funkcje rodziny greckiej i rzymskiej (prokreacyjne, obowiązek wobec rodu i państwa), role i zadania kobiety oraz mężczyzny w rodzinie rzymskiej; zna obyczaje związane z narodzinami dziecka, przyjęcia do rodziny, nadania imienia, porzucania dzieci; charakteryzuje proces edukacji dzieci; przedstawia przemiany pozycji kobiet w społeczeństwie rzymskim dokonuje charakterystyki przemian ustrojowych i społecznych w starożytnych Atenach; omawia działalność Klejstenesa i Peryklesa; wymienia prawa przysługujące obywatelom ateńskim; charakteryzuje ewolucję ustroju rzymskiego oraz zakresu obywatelstwa w różnych okresach dziejów Rzymu; zna i wymienia prawa i przywileje przysługujące obywatelom republikańskiego Rzymu; omawia rolę Zgromadzenia Ludowego i trybuna ludowego w republice rzymskiej; przedstawia status pozostałych grup społecznych w republikańskim Rzymie; wskazuje na przyczyny rozszerzania obywatelstwa rzymskiego; stosuje pojęcia: monarchia, arystokracja, tyrania, oligarchia, demokracja, ostracyzm, eforowie, archont, areopag, obywatel, despotyzm, imperium, republika, pryncypat, dominat, cesarstwo przedstawia podstawowe wartości i ideały demokracji ateńskiej oraz republiki rzymskiej; omawia wzorzec obywatela w Atenach, Sparcie i Rzymie; − − − − − − − − − − − − praca z tekstem podręcznika; dyskusja; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym; praca z prezentacją multimedialną podręcznik, ikonografia, teksty źródłowe z podręcznika, komputer, rzutnik multimedialny materiały ze strony: http://www.racjonalista.pl/ kk.php/s,4707/q,Filozoficzn o.spoleczna.refleksja.nad.pl cia praca z tekstem podręcznika; uzupełnianie kart pracy; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym podręcznik, ikonografia, tekst źródłowy z podręcznika, karty pracy praca z tekstem podręcznika; dyskusja; praca z tekstem podręcznik, teksty źródłowe z podręcznika, materiały ikonograficzne 23. Recepcja antycznego pojęcia „obywatel” w późniejszych epokach A.7.2 A.9.2 1 − − postaw aktywności politycznej obywatela w starożytności przedstawia recepcję antycznego wzorca obywatela w polskiej myśli i praktyce politycznej późniejszych epok; wyjaśnia recepcję antycznego pojęcia obywatela w późniejszych epokach, z uwzględnieniem Rzeczypospolitej przedrozbiorowej − − − − − − − − − 24. Podsumowanie wiadomości 1 − − − systematyzuje posiadaną wiedzę; doskonali posiadane umiejętności; wykorzystuje technologię IT do prezentacji zdobytych wiadomości − − − wskazuje przykłady i motywy aktywności politycznej obywateli Aten i Rzymu (na przykładzie Solona, Peryklesa, Sokratesa, Cyncynata, Katona) przedstawia sposoby i przyczyny recepcji antycznego pojęcia obywatelstwa w późniejszych epokach; wskazuje na przyczyny rozszerzania praw obywatelskich w państwach europejskich oraz Stanach Zjednoczonych Ameryki w epoce nowożytnej; dostrzega i charakteryzuje recepcję antycznego obywatelstwa w ideałach sarmatyzmu; omawia obraz obywatela w polskiej publicystyce epoki nowożytnej; podaje przykłady literackich wzorów postaw obywatelskich w epoce nowożytnej; charakteryzuje wzór polskiego obywatela w romantyzmie i pozytywizmie; dokonuje oceny postaw obywatelskich w okresie II Rzeczypospolitej oraz drugiej wojny światowej; zna i stosuje pojęcia: monarchia, arystokracja, tyrania, oligarchia, demokracja, ostracyzm, eforowie, archont, areopag, republika posługuje się pojęciami historycznymi występującymi w dziale; zna przyczyny i konsekwencje omawianych zagadnień; charakteryzuje najważniejsze wydarzenia z zakresu omawianych zagadnień − − − − − − − źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym burza mózgów; praca z tekstem podręcznika; praca w grupach; praca z tekstem źródłowym; praca z materiałem ikonograficznym praca z prezentacją multimedialną podręcznik, tekst źródłowy, materiały ikonograficzne, materiały ze strony: Polskie Tradycje Intelektualne. Strona o myśli politycznej http://www.polskietradycje .pl/ komputer, rzutnik multimedialny