Streszczenie - ZSTI Gliwice

Streszczenie
Jerzy Bartmiński, Stanisława
Niebrzegowska – Bartmińska:
Tekstologia, Warszawa 2009
Streszczenie to derywacja tekstowa
„Streszczanie polega na takim
przekształcaniu tekstu,
że radykalnie zostaje zmniejszona
jego objętość (standardowo do pół
stronicy, tj. ok 200 słów) przy
zachowaniu zasadniczej myśli.”
Niezbędne elementy streszczenia:
• temat – to, o czym mowa
w tekście
• remat (gr. rhema: orzekanie) –
to, co się na dany temat mówi
Fakultatywne elementy streszczenia:
• Kto napisał tekst? NADAWCA/AUTOR
• Do jakiego odbiorcy tekst jest
adresowany? ODBIORCA/ADRESAT
• Co robi (jakie operacje wykonuje)
autor w płaszczyźnie: badawczej,
poznawczej, logicznej, językowo –
informacyjnej, kompozycyjnej?
OPERACJE
Fakultatywne elementy streszczenia:
• Na jakiej podstawie materiałowej,
empirycznej opiera autor swoje
stwierdzenia? MATERIAŁ
• Na jakich założeniach (teoretycznych)
opiera autor swoje stwierdzenia?
ZAŁOŻENIA
• Jakimi metodami posługuje się autor
w dochodzeniu do stwierdzeń? METODA
Fakultatywne elementy streszczenia:
• Z jaką intencją (celem)
wypowiada się autor? INTENCJE
• Jaka jest ogólna idea (koncepcja,
myśl przewodnia) tekstu? IDEA
Kolejność pytań
•
•
•
•
•
•
•
Kto?
O czym?
Do kogo?
Po co? – pisze
Co przyjmuje za podstawę?
Jaką metodą?
Co robi?
AUTOR
• Określenie aktów poznawczych:
autor bada, analizuje i przeprowadza
analizę, porównuje, dokonuje
przeglądu.
• Określanie operacji logicznych:
dowodzi i uzasadnia, wnioskuje,
wysuwa wnioski i dochodzi do
wniosków, klasyfikuje i dzieli.
AUTOR
• Określenia aktów mownych
i komunikatywnych: autor omawia, stwierdza,
konstatuje, zgłasza uwagi, krytykuje,
dyskutuje, przedstawia, pokazuje,
charakteryzuje, opisuje, wyszczególnia cechy,
proponuje, uściśla, wykazuje, informuje,
objaśnia, wyjaśnia, przypomina, wychodzi
z założenia, przyjmuje za punkt wyjścia,
akcentuje, podkreśla, odpowiada
AUTOR
• Określenia operacji komponowania
wypowiedzi: autor porządkuje, uzupełnia,
wylicza, ilustruje przykładami itd.
Schemat streszczenia
{ TEMAT, REMAT + (AUTOR,
ODBIORCA, OPERACJE,
METODA, MATERIAŁ,
ZAŁOŻENIE, INTENCJE,
IDEA)}
Błędne streszczenie
• Jeżeli zawiera informacje inne
niż zawarte w temacie lub
remacie
• np. opinie czytającego tekst,
polemikę czytającego z jakimś
stwierdzeniem z tekstu,
dialogi….
Punktacja: 3/2/1/0
• O – jeśli nie dotyczy wskazanego tekstu,
jeśli ma formę planu lub konspektu
• Odejmujemy 1 punkt (tylko od 3) jeśli
jest za mało lub za dużo słów – to
znaczy, że wszystkie inne kryteria zostały
spełnione.
Punktacja:3/2/1/0
• 3 punkty
Ze streszczenia wynika, jaki jest
temat tekstu i co na ten temat
powiedziano w tekście; adekwatny
poziom uogólnień; streszczenie
logiczne, spójne, właściwa liczba
słów
Punktacja:3/2/1/0
• 2 punkty
• Ze streszczenia wynika, jaki jest
temat tekstu i co na ten temat
powiedziano w tekście, ale
pojawiły się zaburzenia dotyczące
poziomu uogólnień oraz logicznej
spójności streszczenia
Punktacja:3/2/1/0
• Poziom uogólnień jest
nieadekwatny, jeśli w
streszczeniu jest mowa o
tematach szczegółowych
z pominięciem tematu
nadrzędnego
Punktacja:3,2,1,0
• 1 punkt
• Ze streszczenia wynika, jaki jest
temat tekstu i co na ten temat
powiedziano w tekście, ale
zaburzenia dotyczące poziomu
uogólnień oraz logicznej spójności
streszczenia są poważne
Uwaga
• Nie wymaga się w streszczeniu użycia
frazy:
„tematem tekstu jest…”
Obowiązują ogólne zasady stylistyczne
oraz normy dotyczące spójności
lokalnej i kompozycyjnej. Może być
zapis ciągły oraz podział na akapity.
Sugestie metodyczne
Nie proponować streszczania
literatury pięknej, to jest zły
wzorzec (bryki). Dominuje
(wątpliwy) cel użytkowy. Takie
streszczenie pozbawia tekst
literacki walorów artystycznych.
Sugestie metodyczne
• Streszczać (praca domowa) wybrane
prace popularnonaukowe, związane
z tematem lekcji. Odczytać streszczenia
w ogniwie wstępnym zajęć.
• Streszczać własne prace, np. rozprawki
argumentacyjne (praca klasowa).
To dobra forma autokorekty.
Przygotowuje do pisania abstraktu.
Sugestie metodyczne
• Zaproponować pracę klasową (20 min.)
• Polecenie: napisz streszczenie (2 grupy)
ze wskazaną liczbą słów – np. od 20 do 40.
Uwaga. Wyrażenia przyimkowe liczymy jako
2 słowa. Rok zapisany cyframi – jako 1 słowo.
Liczebniki powinny być zapisane wyrazem.