historia muzeum i miasta zlaté hory

HISTORIA MUZEUM I MIASTA ZLATÉ HORY
Muzeum Miejskie znajduje sie w budynku dawnej poczty z 1698 r. Bogato zdobiona fasada
budynku z koryntskimi kolumnami nawiazuje do budownictwa holenderskiego. Zlaté Hory od
17 wieku były jedynym miastem w dzisiejszym powiecie jesenickim, w którym funkcjonował
urząd pocztowy. Pierwszy z poczmistrzów pochodził z zamożnej rodziny Nentwigów. Do
jego obowiązków, oprócz dbania u konie dla pocztowych kurierów, należał również pobór cła.
Budynek ten służył równiez jako gościniec. W dniu 8 lipca 1766 r. miasto odwiedził cesarz
Józef II Habsburg, w towarzystwie hrabiego Dietrichsteina i generałów: Lascy, Laudona i
Colloredo Stampy. Cesarz wraz ze swym orszakiem przenocował w tym budynku, na
pamiątkę czego miejscowi radni postanowili w korytarzu zainstalować marmurową
pamiatkową płytę, która przypomina nam to wydarzenie.
Kolejne ciekawostki na parterze to kamienie graniczne z lat 1738 i 1739, które wyznaczały
granicę biskupstwa wrocławskiego, pod którego administrację w tym czasie Zlaté Hory
podlegały.
Warto zwrócić także uwagę na pomieszczenie zlatohorskiego klubu wojskowego. Jest to
grupa rekonstrukcyjna z czasów cesarzowej Marii Teresy i wojen napoleońskich. Klub ten
powstał w roku 1996 i od tego czasu bierze udział w rekonstrukcjach bitew zarówno w kraju,
jak i za granicą.
Pierwsza nazwa naszego miasta, o którym pierwsz wzmianki w dokumentach pochodzą z lat
1222 i 1224, brzmiała Zuckmantel. Pochodzenie tej nazwy było w przszłosci tłumaczone w
najróżniejszy sposób, jednak ludowa tradycja mówi o nawiązaniu do miesca znanego
z częstych napadów i łupiestwa (zuck den Mantel – ukraść płaszcz). Współczesne studia nad
pochodzeniem tej nazwy skłaniają się bardziej w stronę starosłowiańskiego słowa Suchomaty
– czyli suche płuczki złota. Nazwa miasta na przestrzeni wieków zmieniała sie jeszcze
wielokrotnie, przede wszystkim w 17 wieku, gdy nazwano je Edelstadt, nawiazując do
tradycji zburzonego zamku Edelstein. Od czasów niemieckiej kolonizacji regionu
jesenickiego, mieszkała tutaj do 1945 r, głównie ludność narodowości niemieckiej. Po ich
wysiedleniu używano zczechizowanej nazwy Cukmantel (podobnie jak w okresie pierwszej
Republiki), ale w roku 1949 nazwę przemianowano na Zlaté Hory.
O historii górnictwa:
Z początków górnictwa w okolicy Zlatych Hor nie zachowały się żadne dokumenty ani
archeologiczne znaleziska. Za najbardziej prawdopodobny należy przyjąc sposób
pozyskiwania złota dzięki płuczkom umieszczonym na miejscowych ciekach wodnych w 10 i
11 stuleciu. Po wyczerpaniu tych wtórnych złóż złota w 13 wieku rozpoczeto wydobycie w
specjalnie drążonych sztolniach w rejonie Maria Hilf. Później odkryto bogate złoża Starohoří.
W ten sposób rozpoczęły działalność dwa podstawowe wielkie regiony górnicze, w których
przebiegało wydobycie w 14 wieku, potwierdzone nie tylko pierwszymi pisemnymi
wzmiankami o zlatohorskich kopalniach, ale równiez przywilejami nadanymi miastu przez
księcia opawskiego Mikołaja I w roku 1306. Na przełomie 15 i 16 wieku, wiekszego
znaczenia nabierają złoża położone na północ od miasta. Tutaj prace górnicze przebiegały w
luźnych pokładach, dlatego ten typ wydobycia nazywany jest „miękkim górnictwem“.
Najważniejszym szybem w tym rejonie był Miekki cech, który miał około 100 m głębokości,
i musiał być odwadniany przy pomocy 6 kilometrowej sztolni ciagnącej się do dzisiejszych
Głuchołaz. Sztolnia ta nosiła nazwę „Trzech króli“ i wokól niej znajdowały sie dalsze szyby.
W kopalni Miękkicech znaleziono w latach 1590 i 1591 samorodki złota na kwarcytowej
skale o wadze 1,38 i 1,78 kg. Od połowy 17 wieku nastąpił stopniowy upadek górnictwa i
mimo starań o jego odtworzenie już nigdy nie osiągnęło wcześniejszych rozmiarów.
Współczesne górnictwo datowane jest od roku 1952, kiedy to przeprowadzono rozległe
badania geologiczne a później zaczeto wydobycie rudy miedzi i budowę zakładu Rudné doly.
Od końca lat osiemdziesiątych eksploatowano także złoże złota, jednak po 1989 r. Wydobycie
stopniowo sie zmniejszało aby zakończyć się całkowicie w 1994 r.
Okruchy historii:
W roku 1281 nad miastem został wybudowany potężny zamek Edelštějn, który chronił
zarówno granice księstwa opawskiego jak i okoliczne kopalnie. Wrogie nastawienie kolejnych
właścicieli zamku i tutejszych dóbr, jak również ich łupieżcze wyprawy w głąb państwa
biskupiego, były przyczyną jego zaniku. Doszło do tego w roku 1467, kiedy zamek zdobył
biskup Jodok z Rožmberka, poczym go kazał zburzyć.
W połowie 17 wieku, przez Zlaté Hory, przetoczyła sie burza procesów inkwizycyjnych. Ich
inicjatorem był biskupi sedzia Ferdynand Zacher z Nysy a wykonawcą syn zlatohorskiego
burmistrza Franciszek Henryk Boblig. Ten inkwizytor oskarżał o czary niewinnych
miszkańców miasta, którzy kończyli najczęściej na stosie a ich majątek był konfiskowany. W
sumie ofiarami inkwizycji padło tutaj 85 osób, które zginęły w nieludzkich cierpieniach.
W naszym mieście, w roku 1756 urodziła się Elzbieta Vitz, matka znanego kompozytora
Franciszka Schuberta. W miejscu, gdzie stał jej dom rodzinny, przypomina to pamiątkowa
tablica. Imieniem Elzbiety Vitz, nazwano również park niedaleko dzisiejszego osiedla
mieszkaniowego.
W styczniu 1779 r. Niedaleko Zlatych Hor odbyła sie bitwa pomiędzy wojskami austriackimi
a pruskimi. Stanowiska Austriaków, których liczebność wynosiła około 500 osób, były
usytuowane w okopach koło kościółka świetego Rocha. Jeden batalion austriacki walczył
tutaj z przeważajacymi siłami Prusaków. Kanonada austriacka powodowała jednak, na
oblodzonych polach śmiertelne rany wśród setek Prusaków. Straty wojska austriackiego były
minimalne.
W roku 1841 w lesie nad miastem postawiono ceglany kościółek poświęcony Matce Bożej
Wspomożycielce, jego historia siega aż okresu wojny trzydziestoletniej. Na przełomie 19 i 20
wieku Maria Hilf staje sie najważniejszym sanktuarium austriackiego Śląska. Niestety po
roku 1948 kościół zaczęł niszczeć, a w latach siedemdziesiątych wysadzono go w powietrze a
teren zrównano z ziemią. Jednak w roku 1990 powstało „Stowarzyszenie dla odnowy
sanktuarium“ i dzięki wsparciu finansowemu wiernych z kraju i z zagranicy w kwocie 27 mln
koron, sanktuarium otwarto w roku 1996.
Początki lecznictwa uzdrowiskowego w Zlatych Horach sięgają roku 1847, kiedy to
właściciel tutejszej papierni Jesef Weiss przy produkcji papieru z igieł sosnowych, uzyskał
aromatyczny olej doskonały do leczenia reumatyzmu, chorób skórnych i wielu innych
dolegliwości. W 1879 r. budynkiem lecznicy zaczął zarządzać dotychczasowy asystent
lekarza uzdrowiskowego na Gräfenbergu dr Karol Anjel, który publiczny zdrój
zmodernizował i wprowadził metody lecznicze na wzór Priessnitza. Najwiekszy rozmach
sanatorium miało za czasów dr Schweinburga, który po roku 1890 sanatorium rozwinął i
pozyskał zamożniejszą klientelę. W sanatorium przebywały takie znane osoby jak: Franz
Kafka i Leoš Janáček.
W roku 1898 nad miastem wybudowano wieżę widokową, która do dnia dzisiejszego jest
dużą atrakcją dla wszystkich odwiedzających region zlatohorski.