docPolsko-niemieckie przedsiębiorstwa oraz wymagania ich
download 
Reklamacja Transkrypt
Polsko-niemieckie przedsiębiorstwa oraz wymagania ich
Stefanie Bechert, Natalia Gorynia-Pfeffer Polsko-niemieckie przedsiębiorstwa oraz wymagania ich Stakeholder Rekomendacje na temat społecznej odpowiedzialności biznesu R-Dialog utsch polnisch CSR-Dialog niemiecki polski Polsko-niemieckie przedsiębiorstwa oraz wymagania ich Stakeholder Rekomendacje na temat społecznej odpowiedzialności biznesu Impressum © 2008 Wszelkie prawa zastrzeżone RKW Rationalisierungs- und Innovationszentrum der deutschen Wirtschaft e.V. Kompetenzzentrum Düsseldorfer Str. 40 65760 Eschborn RKW-Nr.: Layout: Druck: 1527-08 Claudia Weinhold, RKW Kompetenzzentrum Klarmann Druck, Kelkheim Spis treści Wprowadzenie .............................................................................................................................. Seite 05 Metodyka ........................................................................................................................................ Seite 06 Rozdział 1 Skuteczna strategia CSR za granicą – warunki ramowe ........................................................ Seite 07 1.1 Punkt wyjścia dla idei CSR w Europie................................................................................ Seite 07 1.2 CSR a zrównoważony rozwój w Niemczech .................................................................... Seite 08 1.3 CSR a zrównoważony rozwój w Polsce.............................................................................. Seite 10 Rozdział 2 Rola interesariuszy w procesie CSR........................................................................................... Seite 13 2.1 Wymagania interesariuszy .................................................................................................... Seite 13 2.2 Dominujący interes i oczekiwania ....................................................................................... Seite 15 Rozdział 3 Dialog interesariuszy w spółkach działających za granicą .................................................... Seite 17 3.1 Uwzględnianie specyfiki poszczególnych miejsc inwestycji ......................................... Seite 17 3.2 Wykorzystanie powiązań– wspieranie cech wspólnych ................................................. Seite 19 Rozdział 4 Różnice i podobieństwa wymogów CSR w Niemczech i w Polsce.................................... Seite 20 4.1 Wymagania w stosunku do spółek: Ochrona środowiska naturalnego ...................... 4.2 Wymagania w stosunku do spółek: Miejsce pracy ........................................................... 4.3 Wymagania w stosunku do spółek: Społeczeństwo ........................................................ 4.4 Wymagania w stosunku do spółek: Rynek......................................................................... 4.5 Co czyni spółkę zaangażowaną społecznie ....................................................................... Seite 20 Seite 21 Seite 22 Seite 23 Seite 24 Rozdział 5 Jak spółki mogą spełniać stawiane wobec nich oczekiwania ............................................... Seite 25 Perspektywy ................................................................................................................................... Seite 27 Wprowadzenie Temat Corporate Social Responsibility (CSR) zakorzenił się mocno w kręgach eksperckich krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz na płaszczyźnie europejskiej. CRS jest koncepcją służącą spółkom za podstawę integracji interesów społecznych oraz związanych z ochroną środowiska z ich działalnością gospodarczą oraz w relacjach z interesariuszami1. Kompetenzzentrum RKW od końca roku 2005 pracuje nad badaniami społecznego zaangażowania w spółkach średniej wielkości. W pracach tych RKW koncentruje się na spółkach działających za granicą: przykład stanowi tu społeczna odpowiedzialność w niemieckich małych i średnich przedsiębiorstwach z oddziałami w Polsce2. Ten szczególny aspekt CSR, zapoczątkowany w zagranicznych siedzibach spółek, tematyzujący oraz mający lokalnie mobilizować potencjały społecznego zaangażowania, dotychczas nie został zbadany w wystarczającym stopniu przez naukę niemiecko-polską. Dzięki różnym partnerom w Polsce i w Niemczech powinien zostać zwiększony transfer wiedzy dotyczącej realizacji CSR oraz jego oddziaływania na przedsiębiorstwa średniej wielkości i ich zagraniczne oddziały, jak też wskazanie na korzyści, jakie przynosi on tym spółkom. Należy tu podkreślić, że dzięki silniejszemu zaangażowaniu społecznemu korzyści powinny odnosić w szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa, ponieważ spółki dużej wielkości znajdują się w centrum zainteresowania wielu badań i publikacji innych organizacji. Kolejna publikacja Kompetenzzentrum RKW i jego partnera Bundesinitiative UPJ e.V. oferuje spółkom przegląd aktywnych i doświadczonych organizacji zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, a tym samym nadaje im kierunek i udziela wsparcia w zakresie odpowiedzialności społecznej3. Zadaniem niniejszej publikacji jest osiągnięcie celu, jakim jest doskonalenie jakości stosunków gospodarczych między naszymi sąsiadującymi państwami europejskimi. Przy wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej zajmował się RKW także rozwinięciem myśli CSR również wśród interesariuszy spółek w Polsce i w Niemczech. W celu nawiązania bardziej intensywnych stosunków między interesariuszami w debacie CSR zostały przeprowadzone w Polsce i w Niemczech rozmowy oraz forum dyskusyjne. Wyniki tych działań zostały przedstawione w niniejszej publikacji. *1 Grünbuch der Kommission „Europäische Rahmenbedingungen für die soziale Verantwortung der Unternehmen“, 2001, KOM(2001) 366 endg. *2 Stefanie Bechert, Natalia Gorynia-Pfeffer: „Gesellschaftliche Verantwortung in der Auslandniederlassung. Ein Leitfaden für deutsche Unternehmen mit Niederlassungen in Polen“, RKW Kompetenzzentrum 2007 *3 Moritz Blanke, Natalia Gorynia-Pfeffer: “Kompendium CSR – organizacje w Polsce i w Niemczech – w jaki sposób wspomagać społeczne zaangażowanie spółek“, RKW Kompetenzzentrum 2008 Rekomendacje CSR -Dialog Seite 5 Metodyka Poaradnik ten ukazuje trendy dotyczące społecznej odpowiedzialności biznesu oraz uwrażliwia grupy funkcjonujące w otoczeniu firm oraz same spółki na oddziaływanie społecznego zaangażowania. Podstawę niniejszej publikacji stanowią wywiady pogłębione, a w niektórych przypadkach również pisemne ankiety, z 30 wybranymi społecznymi grupami interesariuszy (Stakeholder) w Polsce i w Niemczech. Zbadano, jakie wyobrażenia o „dobrym przedsiębiorstwie” mają te grupy oraz w jaki sposób firmy mogą wyjść naprzeciw tym oczekiwaniom. W swoich badaniach Kompetenzzentrum RKW skoncentrowało się na tzw. „interesariuszach zewnętrznych”. Są nimi wybrane grupy, które same nie działają w spółce ani też nie znajdują się z nią w bliskich stosunkach biznesowych, które mają wpływ jednak na przedsiębiorstwo lub ze względu na swoją własną działalność mają oczekiwania w stosunku do niego. Do badanych podmiotów należą: związki zawodowe, związki przedsiębiorców, stowarzyszenia przedsiębiorców, organizacje pozarządowe (NGO), organizacje ochrony środowiska oraz inni eksperci, czyli organizacje fachowe, już działające w zakresie CSR/CC. Kompetenzzentrum RKW oraz CentrumCSR.PL miały możliwość przeprowadzenia tych rozmów w połowie 2007 roku w Niemczech i w Polsce. Jesteśmy wdzięczni instytucjom, które w nich uczestniczyły, za to, że podzieliły się z nami swoją wiedzą na temat wymagań z zakresu CSR wobec spółek oraz swoimi wyobrażeniami dotyczącymi „dobrego przedsiębiorstwa”. Seite 6 Rekomendacje CSR -Dialog 1. Skuteczna strategia CSR za granicą – warunki ramowe Na działania spółek i interesariuszy, dotyczących CSR, mają w dużym stopniu wpływ warunki ramowe, panujące w danym kraju. Z tego powodu w dalszej części publikacji przedstawione zostaną środowiska CSR w Polsce i w Niemczech wraz z ich głównymi właściwościami. Ten sposób przedstawienia zagadnienia umożliwi zrozumienie społecznego zaangażowania spółek oraz ich oceny przez uczestniczących w badaniu interesariuszy w kontekście wartości charakterystycznych dla przedsiębiorstw w obu krajach. 1.1 Punkt wyjścia dla idei CSR w Europie Koncepcja CSR powstała na przełomie XIX i XX wieku w USA i głównym jej celem było ograniczenie wyzysku robotników i urzędników. W latach 60. koncept CSR został rozszerzony o aspekt ekologiczny. Wskutek dalszych wydarzeń, jak na przykład globalizacji, katastrof ekologicznych czy produkcji żywności modyfikowanej znaczenie koncepcji CSR stale wzrastało. Grupy interesariuszy, jak np. konsumenci, występowały z nowymi wymaganiami. Dzięki coraz większym możliwościom informacyjnym, w szczególności poprzez Internet, stale wzrastała świadomość interesariuszy w zakresie odpowiedzialnego działania społecznego. Spółki w wielu stabilnych ekonomicznie krajach gospodarki rynkowej reagowały wdrożeniem koncepcji CSR lub jej elementów do swoich zasad działania. Punkt wyjścia: USA, dalszy rozwój w Europie Wraz ze stopniowym zbliżaniem się krajów postkomunistycznych do europejskich systemów gospodarczo-społecznych także idei CSR udało się przedostać do krajów Europy Wschodniej i Środkowej. W krajach tych stanowi ona jednak wciąż nowy temat. Z pewnością minie jeszcze trochę czasu zanim koncept CSR osiągnie poziom rozwoju zbliżony do innych zachodnioeuropejskich krajów Unii Europejskiej. W kolejnych rozdziałach przedstawione zostaną najważniejsze zobowiązania polityczne oraz związane z nimi impulsy dla dalszego rozwoju warunków ramowych koniecznych do wdrożenia działań odpowiedzialnych społecznie w Niemczech i w Polsce, które miały wpływ na procesy związane z CSR także na płaszczyźnie biznesowej. Rekomendacje CSR -Dialog Seite 7 CSR w Polsce i w Niemczech 1.2 CSR a zrównoważony wzrost w Niemczech Środowisko i trwały rozwój jako czynnik napędzający Podstawa koncepcji CSR w Niemczech opiera się na strategii zrównoważonego wzrostu Unii Europejskiej (UE) z roku 2002 – krajowa strategia zrównoważonego wzrostu pod tytułem „Perspektywy dla Niemiec”. Strategia ta stanowi wytyczną dla wszystkich dziedzin polityki. Została ona przedstawiona na Światowym Szczycie Zrównoważonego Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) we wrześniu 2002r. w Johannesburgu, a była wynikiem Światowego Szczytu Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju w Rio de Janeiro, na którym już w roku 1992 wszystkie kraje zobowiązały się do opracowania krajowych strategii zrównoważonego rozwoju. Pierwszy raport o postępach w realizacji strategii zrównoważonego rozwoju przedstawił rząd Niemiec w roku 2004. W jego wyniku została oceniona i opisana niemiecka strategia trwałego rozwoju z „Drogowskazem - trwały rozwój 2005” Komisji Sekretarza Stanu ds. Trwałego Rozwoju („Green Cabinet”). Zwalczanie biedy jako odpowiedzialność globalna Inny ważny element rozwoju stanowi „Program Akcji 2015“, uchwalony w roku 2001 przez rząd federalny. Za jego pomocą Niemcy przyczyniły się do rozwoju Milenijnych Celów Rozwoju (Millennium Development Goals, MDG) szczytu ONZ w roku 2000 w Nowym Jorku. Celem Programu Akcji było przede wszystkim zmniejszenie do roku 2015 o połowę udziału w społeczeństwie całego świata osób żyjących w skrajnym ubóstwie, mających na przeżycie mniej niż jeden dolar USD dziennie. Głównym elementem programu jest „Forum dialogu 2015”. Przekonanie opinii społecznej do zrównoważonego rozwoju W roku 2001 rząd Niemiec powołał do życia Radę ds. Zrównoważonego Rozwoju. Do jej zadań należy rozwój projektów zmierzających do realizacji krajowej strategii trwałego rozwoju, określanie konkretnych dziedzin aktywności i projektów, jak też uczynienie zrównoważonego rozwoju ważnym tematem publicznym. Poprawienie warunków ramowych dla przedsiębiorstw średniej wielkości W odniesieniu do przedsiębiorstw średnich rząd federalny podkreśla szczególne znaczenie małych i średnich przedsiębiorstw także w zakresie trwałego wzrostu i odpowiedzialności społecznej spółek oraz wskazuje im w tym kontekście cel, jakim jest zlikwidowanie biurokracji w firmach 4. Najważniejsze kroki w rozwoju idei CSR w Niemczech Program Akcji 2015 http://www.aktionsprogramm2015.de Rada ds. Trwałego Rozwoju www.nachhaltigkeitsrat.de Niemiecka strategia trwałego rozwoju Drogowskaz – trwały rozwój 2005 Parlamentarna Rada ds. Trwałego Rozwoju www.bundestag.de/parlament/parl_beirat Trwały rozwój w umowie koalicyjnej rządu federalnego 16. kadencji *4 Stanowisko rządu federalnego wobec informacji Komisji „Realizacja partnerstwa dla zatrudnienia: Europa powinna zostać przywódcą w dziedzinie społecznej odpowiedzialności spółek “, Berlin 2006 Seite 8 Rekomendacje CSR -Dialog Ważną rolę w procesie CSR odgrywa także Bundestag, który założył Parlamentarną Radę ds. Zrównoważonego Rozwoju. Do Rady należą różne gremia rządowe, władze lokalne, spółki oraz członkowie honorowi. Zadania tego gremium polegają na dawaniu impulsów oraz pozyskiwaniu parlamentarzystów do realizacji strategii zrównoważonego rozwoju. Rada pełni funkcję doradczą w pracy nad projektami ustaw oraz opracowuje raporty i zalecenia. Aktywizowanie parlamentarzystów Przy wspieraniu i propagowaniu CSR coraz większe znaczenie mają konsumenci oraz grupy docelowe. Wprawdzie inicjatywa utworzenia bazy politycznej dla starych i nowych inicjatyw CSR wychodzi od rządu federalnego, jednak aby jej realizacja była możliwa, w roku 2008 ma zostać powołane krajowe multiforum interesariuszy CSR, kierowane przez Federalne Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej. Główną rolę w zakresie wspierania CSR pod tym szyldem pełnić mają jednak spółki we współpracy ze swoimi interesariuszami oraz organizacje pozarządowe. Władze powinny wspierać dialog CSR, uwzględniając jednak zasadę dobrowolności. Wspieranie CSR ponad granicami organizacji Podsumowując można stwierdzić, że tematy zrównoważonego rozwoju oraz odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw dyskutowane są w polityce na różnych płaszczyznach, jednakże panuje zgodność co do wspólnych celów. Zadaniem polityki jest przy tym poprawa warunków ramowych dla gospodarki zrównoważonego rozwoju oraz zaangażowanych społecznie działań przedsiębiorstw. Rekomendacje CSR -Dialog Seite 9 1.3 CSR a zrównoważony rozwój w Polsce W Polsce debata na temat CSR rozpoczęła się wraz z upadkiem „żelaznej kurtyny“ i dopiero od niedawna zaczęła rozwijać się dynamicznie. W celu zrozumienia dzisiejszego poziomu rozwoju CSR w Polsce konieczne jest poznanie czynników, kształtujących debatę CSR oraz wywierających na nią wpływ. Są one opisane poniżej. CSR jako „nowa forma socjalizmu“ Wspomnienia przeszłości mogą blokować zaangażowanie społeczne Wciąż żywe wspomnienia każą interpretować koncepcję CSR jako „nową formę socjalizmu“. W czasach gospodarki planowej w Polsce państwo zapewniało swoim obywatelom bezpieczeństwo i opiekę oraz prowadziło aktywną politykę w zakresie rynku pracy, majątków, budowy mieszkań i edukacji. Do państwowych usług zaliczały się oprócz bezpieczeństwa zatrudnienia oraz bezpieczeństwa miejsca pracy także stosunkowo wysoki poziom równości płac oraz szereg świadczeń niepieniężnych, zapewnianych przez przedsiębiorstwa państwowe, począwszy od zakładowej służby zdrowia, poprzez służbowe mieszkania i przedszkola, jak też kantyny, możliwości spędzania czasu wolnego i uprawiania sportu, skończywszy na pośrednictwie przy organizowaniu urlopów. Zakładowa polityka socjalna miała za cel rekrutację pracowników, wzmocnienie ich motywacji oraz ich identyfikację z przedsiębiorstwem. Zmiana systemu następuje szybko, zmiana wartości potrzebuje czasu Wraz z początkiem procesu transformacji funkcje socjalne oraz instytucje państwowe coraz bardziej odczuwane były jako przeszkody na drodze do osiągania zysków, dlatego spółki i część społeczeństwa zaczęła postrzegać je w inny sposób. Motto przewodnie socjalizmu: „Czy się pracuje, czy nie, każdemu należy się to samo”, uległo przedawnieniu oraz zostało zastąpione przez nową „wspierającą” formę polityki socjalnej w znaczeniu „pomocy na rzecz samopomocy”. Przejście od gospodarki planowej do rynkowej w znaczny sposób zmieniło kulturę spółek oraz tworzenie wartości w przedsiębiorstwach: obecnie w centrum zainteresowania znajduje się zysk, jakość produktu, tworzenie nowych miejsc pracy. Większe znaczenie zyskały między innymi takie cechy osobiste, jak inicjatywa indywidualna, odpowiedzialność, kreatywność, asertywność czy zorientowanie na cel. Wielu Polaków wie z własnego doświadczenia, co oznacza sukces osiągany pracą własnych rąk i obecnie unika dzielenia się tym sukcesem z innymi. W kontekście zmiany wartości w procesie transformacji postkomunistycznej obecne w debacie CSR pojęcia typu „dobro społeczne” czy „zrównoważony wzrost” mogą wywoływać negatywne skojarzenia. Także publiczne raportowanie jako część koncepcji CSR może przywodzić na myśl stare czasy, gdy w czasach gospodarki planowej pisanie raportów było uciążliwym obowiązkiem, a same raporty – z powodu braku ich zgodności z rzeczywistością – nie były wiarygodne. Seite 10 Rekomendacje CSR -Dialog Wybrane czynniki, jakie doprowadziły do dzisiejszego postrzegania CSR w Polsce, przedstawione są w poniższej tabeli 5: Czynniki Założenia rozwiązań Niepewna sytuacja społeczno-ekonomiczna w Polsce Zmniejszenie bezrobocia w Polsce Stworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju Trudna pozycja polskich spółek na rynku przedsiębiorstw Mögliche Faktoren, die zu der heutigen Wahrnehmung von CSR in Polen geführt haben, zeigt folgende Tabelle:5 Drugorzędne znaczenie aspektów etycznych Przekonanie o wyższym znaczeniu aspektów etycznych Kształtowanie polskiego systemu prawnego Stworzenie odpowiednich ram prawnych oraz przekazanie wiedzy o systemie prawnym Wysoki wskaźnik korupcji w Polsce Zwalczanie korupcji Niska świadomość konsumencka Działalność informacyjna / Informacje konsumenckie, tworzenie organizacji konsumenckich Kojarzenie CSR z akcjami charytatywnymi Informowanie i kształcenie w zakresie CSR, w szczególności wśród grup interesariuszy Według wyników badań Banku Światowego z roku 2005 znaczna większość ankietowanych reprezentowała pogląd, iż działania CSR częściej mają miejsce w polskich przedsiębiorstwach państwowych niż w prywatnych spółkach z kapitałem zagranicznym. Łatwo zinterpretować, iż taka postawa w większości wynika ze sposobu postrzegania starego systemu, w którym podkreślana była znacząca rola państwa opiekuńczego oraz przedsiębiorstw państwowych, reprezentujących takie same wartości. Postrzeganie i rzeczywistość mogą się różnić Dalsze przyczyny mogą jednak wynikać także z krytycznych relacji prasowych na temat spółek zagranicznych, dotyczących np. opóźnień w wypłacie wynagrodzeń, wzrostu liczby nadgodzin lub zwolnień masowych, jak też z samego procesu prywatyzacji, oznaczającego od końca lat 90. dla wszystkich zatrudnionych niekorzystną zmianę oraz zwiększenie poczucia niepewności. Praktyka pokazuje jednak, że działania CSR zainicjowane zostały przede wszystkim przez spółki zagraniczne, które zainwestowały w Polsce. Państwo wyraża często opinię, iż spółki inicjują działania społeczne ze względu na wzrastającą konkurencję. Stąd też w Polsce nie została wdrożona jednolita polityka CSR, a przedsiębiorstwom brak obecnie odpowiednich warunków ramowych, potrzebnych do ich zaangażowania społecznego. *5 Prezentacja prof. AE dr hab. Janina Filek „Jak przekonać przedsiębiorców do idei społecznej odpowiedzialności biznesu?”, marzec 2006 Rekomendacje CSR -Dialog Seite 11 Rola Państwa w rozwoju CSR CSR a polityka Współdziałanie przy debacie CSR na płaszczyźnie europejskiej Główną rolę w debacie CSR przejęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które w roku 2007 powołało grupę roboczą „CSR working group“6. Grupa ta ma za zadanie wspierać wymianę doświadczeń między członkami różnych ministerstw oraz opracować strategię CSR dla Polski. W Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej znajduje się także dział odpowiedzialny za koordynację i partnerstwo dialogu społecznego w Polsce. Również powołana została do życia grupa „CSR High Level Group“, której celem jest wymiana doświadczeń z innymi państwami członkowskimi UE w zakresie wdrożenia CSR. Przyczynianie się do ochrony środowiska i trwałego rozwoju Do innych ważnych działaczy w zakresie zrównoważonego rozwoju należy Ministerstwo Ochrony Środowiska7, które na lata 2003-2006 opracowało „Narodową Strategię na rzecz Zrównoważonego Rozwoju, Polska 2025“, (State Ecological Policy), a w roku 2005 „Zintegrowaną Politykę Produkcyjną“ (Sustainable Production and Consumption Patterns). Oprócz tego polskie Ministerstwo Ochrony Środowiska od roku 2005 jest bardzo aktywne w zakresie propagowania europejskiego Systemu Ekozarządzania i Audytu (EMAS)8. Należy tutaj wymienić również działania Ministerstwa Gospodarki 9, które przygotowało katalog kryteriów ekologicznych, odgrywających ważną rolę w zakresie zamówień publicznych. W reakcji na światowy szczyt ONZ 2002 w Johannesburgu w roku 2003 opracowana została „Strategia zmian wzorców produkcji i konusumpcji na sprzyjające zasady trwałego, zrównoważonego rozwoju“ (The Strategy of Changing Production and Consumption Patterns to Favour the Implementation of Sustainable Development Principles). W odpowiedzi na nią Ministerstwo Gospodarki przygotowało strategię „Narodowa Strategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu” (Strategy for promotion of sustainable development and CSR). *6 The CSR Navigator, Public Policies in Africa, the Americas, Asia and Europe, Bertelsmann Stiftung, GTZ, 2007 *7 CSR Implementation Guide Non-legislative Options for the Polish Government, WB Development Communication Division and WB ECCU7 Office, THE WORLD BANK, November 2006 *8 CSR in Poland- Baseline Study, United Nations Development Programme, Warszawa 2007 *9 Corporate Social Responsibility, National public policies in the European Union, European Commission Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities Unit D. 2 Manuscript completed in September 2007 Seite 12 Rekomendacje CSR -Dialog 2. Rola interesariuszy w procesie CSR Grupy interesariuszy odgrywają ważną rolę w procesie CSR. Ich znaczenie podkreśliła także Komisja Europejska w swoim komunikacie na temat CSR, stwierdzając, że „dialogowi z interesariuszami oraz między nimi przypisuje ona nadal największe znaczenie”. Komisja jest świadoma, że „CSR nie może odnieść sukcesu bez aktywnego wsparcia i konstruktywnej krytyki ze strony zewnętrznych grup interesariuszy“10 . Kto uczestniczy w tworzeniu CSR, przejmuje też odpowiedzialność Definicja interesariuszy (stakeholders) Jako interesariuszy określa się ważne grupy wewnętrzne lub zewnętrzne, z którymi przedsiębiorstwo pozostaje w relacjach i których w sposób bezpośredni lub pośredni dotyczy działalność tego przedsiębiorstwa lub które mogą lub chcą mieć wpływ na tę działalność 11 . 2.1 Wymagania interesariuszy Spółki pozostają w bezpośrednim bądź pośrednim kontakcie ze swoim środowiskiem. Zatrudniają pracowników oraz zapewniają im kwalifikacje, kupują surowce, składniki i usługi od dostawców i usługodawców, produkują nowe produkty i wytwarzają usługi własne oraz sprzedają je swoim klientom, inwestują w nowe technologie i próbują być jak najbardziej innowacyjne w stosunku do konkurencji. Ponadto pozostają w mniej lub bardziej intensywnych kontaktach ze związkami zawodowymi oraz łączą się w organizacjach bliskich biznesowi. Płacą również podatki i opłaty na rzecz państwa i gmin. Sposób, w jaki spółka traktuje swoje grupy interesariuszy, w dużym stopniu zależy od znaczenia osób decyzyjnych w przedsiębiorstwie. Z niektórymi grupami interesariuszy spółki pozostają w bezpośrednim kontakcie, np. ze swoimi pracownikami, konkurentami, dostawcami czy klientami. Zazwyczaj związek z tymi „wewnętrznymi interesariuszami” jest bliski, a znajomość wzajemnych oczekiwań – na wysokim poziomie. Inne grupy, jak politycy, władze, organizacje ochrony środowiska czy konsumenckie mają również wpływ na przedsiębiorstwo. Często jednak spółki nie są świadome, jakie wymagania mają w stosunku do nich ci „zewnętrzni interesariusze”, i w jaki sposób te wymagania się rozwijają lub zmieniają. Badanie RKW przeprowadzone dla potrzeb niniejszej publikacji dotyczy interesariuszy zewnętrznych, czyli grup interesariuszy, odzwierciedlających ten mniej znany „świat zewnętrzny” firm. *10 Komunikat Komisji KOM(2006)0136:“Realizacja partnerstwa dla rozwoju i zatrudnienia: Europa powinna zostać przywódcą w dziedzinie społecznej odpowiedzialności spółek“, Bruksela 2006 *11 Fuchs-Gamböck, Karin: Corporate Social Responsibility w klasie średniej. W jaki sposób przedsiębiorstwo zyskuje na zaangażowani społecznym. Heidelberg 2006 Rekomendacje CSR -Dialog Seite 13 Zapoznani z wewnętrznymi wymogami spółki, mało zorientowani w wymaganiach z zewnątrz Przykładowe grupy interesariuszy Agendy rzadowe Organizacje Pozarządowe Jednostki naukowe Dostawcy Związki zawodowe Grupy interesariuuszy Media Stowarzyszenia Pracownicy Konkurencja Kredytodawcy Źródło: RKW Kompetenzzentrum, w nawiązaniu do różnych źródeł, np. econsense Forum Nachhaltige Entwicklung der Deutschen Wirtschaft e. V. Przeprowadzenie dialogu zgodnie z celami CSR Jest sprawą niewątpliwą, iż dialog z interesariuszami odgrywa bardzo ważną rolę w zakresie możliwości wczesnej reakcji spółki na zmianę wymagań w jej otoczeniu. Najważniejsza funkcja dialogu z interesariuszami polega zatem na tym, iż daje on różnym grupom możliwość identyfikowania się z przedsiębiorstwem. Samej spółce dialog z jej grupami interesariuszy umożliwia wysondowanie, jakie wymagania mają lub mogą mieć w przyszłości poszczególne grupy o różnych dla przedsiębiorstwa priorytetach. Seite 14 Rekomendacje CSR -Dialog 2.2 Dominujący interes i oczekiwania Poszczególni interesariusze bedący siłą napędową oraz wsparciem w procesie CSR reprezentują różne interesy. I tak np. organizacje ekologiczne przykładają dużą wartość do standardów ekologicznych i społecznych, związki zawodowe i organizacje z zakresu ochrony praw człowieka wstawiają się natomiast za sprawiedliwym wynagrodzeniem oraz przestrzeganiem praw pracownika. Decyzja, jakie życzenia i potrzeby interesariuszy mają zostać potraktowane w sposób priorytetowy oraz uwzględnione w strategii spółki, pozostaje w gestii samego przedsiębiorstwa. Dlatego też każda spółka powinna najpierw określić znaczenie poszczególnych grup interesariuszy w celu stwierdzenia, która z tych grup ma miarodajne znaczenie dla sukcesu przedsiębiorstwa oraz wizerunku firmy w społeczeństwie12. Niemożność spełnienia wszystkich wymagań interesariuszy Należy wyważyć, z którym z przedstawicieli należy prowadzić dialog w celu wzmocnienia własnej pozycji na rynku. Stopień znajomości określony jest w dużej mierze przez wielkość spółki. Z reguły mniejsze firmy, chcące nawiązać dialog CSR, łatwiej inicjują kontakty z instytucjami lokalnymi, podczas gdy większe spółki uczestniczą w międzynarodowych inicjatywach CSR. Niewątpliwym pozostaje fakt, że właśnie mniejsze spółki nie są w stanie spełnić wszystkich oczekiwań wszystkich grup interesariuszy w jednakowym stopniu i w tym samym czasie. Dlatego też ważne jest, żeby przedsiębiorstwo znalazło odpowiedź na pytanie: Czyje potrzeby i w jakim wymiarze uwzględnimy w pierwszym rzędzie? Ustalenie priorytetów przez przedsiębiorstwa średniej wielkości Oczekiwania poszczególnych grup interesariuszy mogą być bardzo różne. Przykłady oczekiwań przedstawia poniższa tabela. Interesariusze Oczekiwania Pracownicy Bezpieczeństwo zatrudnienia, dochód, samorealizacja Klienci Wysoka jakość, bezpieczeństwo produktu, kompetentna obsługa Dostawcy Przestrzeganie umów, pewność odbioru, moralność płatnicza Banki Solidność i wypłacalność, inwestycje społecznie odpowiedzialne (SRI) Organizacje ochrony środowiska Oszczędzanie zasobów, ochrona środowiska i klimatu, system zarządzania ochroną środowiska Organizacje typu non-profit Darowizny i sponsoring, wsparcie społecznego zaangażowania pracownika i kierownictwa w gminie *12 Felix Dresewski: Verantwortliche Unternehmensführung Corporate Social Responsibility (CSR) im Mittelstand, UPJ e.V. Berlin 2007 Rekomendacje CSR -Dialog Seite 15 Główne pozycje: dobrowolność a standardy Ustalenie własnej pozycji Żadna ze spółek nie jest w stanie uwzględnić zróżnicowanych potrzeb swoich interesariuszy zadowolając ich w równym stopniu. Problem polega raczej na tym, aby znaleźć kompromis między ważnymi i mniej ważnymi potrzebami wybranych grup. W tym zakresie przedsiębiorstwo powinno uwzględnić różne założenia podstawowe grup interesariuszy oraz w dialogu z nimi reprezentować swoje własne stanowisko. W chwili obecnej prowadzone są dyskusje na temat dwóch przeciwstawnych stanowisk: dobrowolnego dla każdego przedsiębiorstwa kształtowania zaangażowania społecznego oraz żądania (certyfikowanych) standardów. Co mogłoby przemawiać za prawami i standardami Wielu uczestników badań reprezentowało pogląd, iż konieczne są zobowiązujące standardy, opisujące, w jaki sposób firmy z całego świata powinny postępować w zakresie ochrony środowiska oraz praw społecznych. Tylko na podstawie tego rodzaju minimalnych standardów można zapewnić wiarygodność i przejrzystość działań CSR. Ich zdaniem wiele spółek zmuszonych jest często poprzez silną presję z zewnątrz – lub też inspirowanych jest przez skandale – do tworzenia kodeksów postępowania. W opinii tych rozmówców minimalne standardy dla CSR odegrałyby pozytywną rolę, wspierałyby dobrowolność koncepcji CSR oraz motywowałyby do prawdziwego, ważnego społecznie zaangażowania firm. Co mogłoby przemawiać za dobrowolnością oraz wartościami przedsiębiorstwa Inni uczestnicy badań wyrażali zupełnie przeciwstawną opinię na temat standardyzacji. „CSR jest z natury czymś dobrowolnym i powinno opierać się na logice rynku”, jak stwierdził jeden z ankietowanych interesariuszy. Koncepcja CSR jest obszernym tematem i mogłaby stracić na różnorodności, jeśli działania CSR zostałyby „wtłoczone w gorset”. Ponadto w opinii tych osób większość małych firm w swoich działaniach społecznych kieruje się przede wszystkim zasadami etycznymi, stąd też powinny one mieć możliwość swobodnego decydowania, czy chcą komunikować swoje społeczne i ekologiczne zaangażowanie, czy też nie. Ankietowani z tej grupy dostrzegają również niebezpieczeństwo komercjalizacji CSR w przypadku, gdy CSR zostałby regulowany prawnie. Standardy i ewentualne certyfikaty, będące coraz częstszym tematem w doradztwie firm, przeciwdziałałyby etycznej motywacji zaangażowania spółek. W ten sposób koncepcja CSR mogłaby zostać zinstrumentalizowana do narzędzia marketingowego oraz zasadniczo stracić na wiarygodności. Seite 16 Rekomendacje CSR -Dialog 3. Dialog interesariuszy w spółkach działających za granicą Ankietowani interesariusze podkreślali, że w przypadku spółek działających za granicą powinien przede wszystkim zostać bardziej wykorzystany efekt synergii między spółką-matką a spółkamicórkami. Planowanie i wdrożenie strategii CSR wymaga czasu i zasobów. Z tego powodu konieczne jest wykorzystanie wymiany pomysłów i doświadczeń między siedzibą główną a spółkami-córkami oraz osiągnięcie korzyści z efektu synergii. Wspólne koncepcje CSR zmniejszają koszty czasowe i finansowe. Przynoszą obu spółkom sytuację win-win, np. w zakresie zgodnego wizerunku firmy w krajach, w których ona działa, ale również w zakresie integracji osób zatrudnionych w siedzibie głównej oraz spółce-córce. Stworzenie strategii win-win dla matki-spółki i córki-spółki 3.1 Uwzględnianie specyfiki poszczególnych miejsc inwestycji W zakresie wspólnej strategii CSR, a także przy ustalaniu poszczególnych działań dotyczących zaangażowania społecznego, należy zwrócić uwagę na występowanie różnych warunków ramowych w obu krajach (patrz również rozdział 1). Czynniki zewnętrzne, takie jak np. różne postawy interesariuszy, czy też polityczne warunki ramowe, nie mogą być kształtowane przez samą spółkę. W związku z tym muszą one najpierw zostać rozpoznane, a później – uwzględnione w działalności firm. Mogą one rzeczywiście spowodować konieczność innych sposobów działania w zakresie CSR przez spółkę-matkę i spółkę-córkę. Doświadczenia i koncepcje nie mogą być kopiowane i stosowane w dowolnym kraju. Uwzględnienie czynników zewnętrznych Z tego powodu tym bardziej ważny jest rozwój wzajemnego zrozumienia międzykulturowego jako bazy do stworzenia zaufania, jak stwierdził jeden z ankietowanych interesariuszy. Poprzez interkulturowy dialog między spółką-matką a spółką-córką mogą zostać przekazane różne nastawienia i warunki ramowe panujące w dwóch krajach w zakresie zaangażowania społecznego, w interesie wspólnych wewnętrznych wartości przedsiębiorstwa we wszystkich jego oddziałach. W przypadku zastosowania dyskusji CSR w spółkach działających za granicą na płaszczyźnie porozumienia międzykulturowego duże znaczenie mają czynniki wewnętrzne przedsiębiorstwa. Kształtowanie czynników wewnętrznych Rekomendacje CSR -Dialog Seite 17 Zestawienie czynników wewnętrznych i zewnetrznych przedsiębiorstwa, mających wpływ na realizację strategii CSR, przedstawia poniższa tabela: Czynniki wewnętrzne: Struktura przedsiębiorstwa: wielkość oraz branża Zasoby spółki: finanse, czas, personel Osobowość kierownictwa spółki: zainteresowanie tematem CSR Kierownictwo spółki zorientowane na wartość firmy: zainteresowanie pracowników tematem CSR Kwalifikacje: inwestycje w wykwalifikowaną siłę roboczą Nawiązanie kontaktów i dbałość o nie: możliwości współpracy, wymiana doświadczeń z interesariuszami Czynniki zewnętrzne: Środowisko ekonomiczne: rozwój gospodarczy, bodźce ekonomiczne, np. bodźce podatkowe, stan / bodźce ze strony zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB), dynamika pensji i wynagrodzeń Środowisko polityczno-prawne: motywująca funkcja państwa (polityka wspierania), ustawodawstwo w zakresie ochrony środowiska jako podstawa strategii CSR, rozwój pracowników oraz stosunków między pracodawcami (wymiar stosunku pracy oraz rola dialogu społecznego), warunki instytucjonalne dla zaangażowania społecznego, krajowe i międzynarodowe standardy w zakresie ochrony środowiska oraz tematyki społecznej Środowisko socjologiczno-kulturalne: wartości i postawy, styl życia w społeczeństwie, np. świadomość ekologiczna Środowisko technologiczne: rozwój i inwestycje np. w zakresie technologii oszczędzających środowisko i zasoby, rozwiązania IT dla miejsc pracy przyjaznych rodzinie (np. praca w domu) Seite 18 Rekomendacje CSR -Dialog 3.2 Wykorzystanie powiązań– wspieranie cech wspólnych Większość ankietowanych interesariuszy z Niemiec i z Polski jako najważniejsze zadanie postrzega koordynację procesów oraz redukcję kompleksowości jako istotne działania w celu optymalizacji aktywności CSR między siedzibą główną a spółką-córką. Poprzez jakie działania można polepszyć Państwa zdaniem CSR pomiędzy firmą matką, a firmą córką? Integracja (np. organizowanie wspólnego spędzania wolnego czasu dla pracowników) Konieczna koordynacja Stakeholder z Niemiec Stakeholder z Polski 44% 52% Koordynacja 89% 85% (np. polityka ekologiczna w firmie matce i firmie córce) Ułatwienia procesów kompleksowych 81% 93% (np. wspólne koncepty dotyczące reklamacji) Źródło: RKW Kompetenzzentrum, 2008 Przykłady działań w celu intensyfikacji współpracy oraz pogłębienia integracji między siedzibą główną a spółką-córką przedstawia następująca tabela: Interface Management między spółką-matką a spółką-córką Równość szans w zakresie zatrudnienia i traktowania pracowników polskich w głównej spółce oraz niemieckich pracowników w spółkach-córkach Wspólne koncepcje w zakresie tworzenia stabilnego klimatu przedsiębiorstwa oraz satysfakcji pracowników, jak też w zakresie godzenia życia rodzinnego z pracą zawodową (elastyczne godziny pracy, telepraca, praca w domu) Zbudowanie świadomości ekologicznej w obu siedzibach Opracowanie wspólnych modeli zdecydowanej polityki ekologicznej Uzgodnione koncepcje pomiaru satysfakcji klienta Wspólne koncepcje w zakresie zarządzania reklamacjami Jednolite kryteria wyboru dostawców Zarządzanie informacją i komunikacją: regularne zebrania pracowników, bezpośrednia komunikacja między spółką-matką a spółką-córką Rekomendacje CSR -Dialog Seite 19 4. Różnice i podobieństwa wymogów CSR w Niemczech i w Polsce Wizerunek, motywacja zatrudnionych oraz więź z klientem przemawiają za zarządzaniem CSR Rozmowy z niemieckimi i polskimi interesariuszami pokazały, iż koncepcja CSR zasadniczo cieszy się poparciem w obu krajach. Zdaniem ankietowanych przedsiębiorstwa mogą oczekiwać pozytywnych efektów przede wszystkim w trzech dziedzinach: poprawy wizerunku spółki w społeczeństwie, wyższej motywacji zatrudnionych oraz stabilnych kontaktów z klientami. W zakresie oczekiwań interesariuszy w stosunku do przedsiębiorstwa koncepcja CSR została podzielona na cztery klasyczne obszary działań: miejsce pracy, środowisko naturalne, rynek i społeczeństwo. W tych czterech dziedzinach zostały zbadane konkretne oczekiwania interesariuszy wobec działań spółki. 4.1 Wymagania w stosunku do spółek: Ochrona środowiska naturalnego Interesariusze oczekują ochrony środowiska w procesie tworzenia wartości Wzrastające oczekiwania klientów i dostawców wymagają od spółek działania ekologicznego. W obu krajach interesariusze na pierwszy plan wysuwają aspekt ekologiczny. Obok przyjaznych dla środowiska form transportu oraz ekologicznej produkcji interesariusze podkreślali znaczenie dialogu z klientami, dostawcami oraz partnerami biznesowymi. Wymiana doświadczeń między tymi grupami nie tylko może zwiększać zrozumienie dla potrzeb tych grup, ale też przynieść wiele nowych pomysłów czy nawet konkretnych rozwiązań w zakresie ochrony środowiska i oszczędzania zasobów w firmie. Oczekiwania większości interesariuszy spółek w dziedzinie ochrony środowiska przedstawia następująca tabela: Wymagania w stosunku do przedsiębiorstwa na rzecz ochrony środowiska Oszczędność energii Redukcja odpadów/emisji Recycling, unikanie odpadów Ochrona wody/powietrza/gruntów Ekologiczna produkcja oraz ekologiczne stosowanie produktów Przyjazne dla środowiska formy transportu Unikanie nadmiernego wykorzystania powierzchni Seite 20 Rekomendacje CSR -Dialog 4.2 Wymagania w stosunku do spółek: Miejsce pracy W obu krajach interesariusze zasadniczo zgadzają się co do faktu, że sukces spółki zależy głównie od dobrze wykształconych i zmotywowanych pracowników. W związku z tym oczekiwania koncentrują się przede wszystkim na działaniach związanych z rozwojem osobistym. Wyniki pokazują pewne różnice między interesariuszami niemieckimi a polskimi. Na przykład 78 procent niemieckich, a tylko 63 procent polskich interesariuszy widzi potrzebę podjęcia działań w zakresie ochrony pracownika i jego zdrowia. Niemieccy interesariusze większą wartość przypisują dodatkowo wsparciu długoterminowych perspektyw zawodowych oraz działaniom służącym pogodzeniu pracy zawodowej z życiem prywatnym. Oczekują także aktywności z zakresu Diversity Management, między innymi działań przyczyniających się do zrozumienia zagadnień interkulturowych oraz wspierających tolerancję dla innego sposobu działania w Polsce, niepraktykowanego w Niemczech. Zestawienie wymienionych powyżej oczekiwań interesariuszy w zakresie miejsca pracy przedstawia poniższa tabela: Wymagania w stosunku do przedsiębiorstwa skierowane do pracowników Równość szans oraz różnorodność w miejscu pracy Rozwój osobisty Ochrona zdrowia oraz bezpieczeństwo pracy Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym Zadowolenie w miejscu pracy Sprawiedliwe warunki zatrudnienia Bezpieczeństwo socjalne Akceptowalne społecznie zachowanie się oraz działanie kierownictwa w przypadku restrukturyzacji, zmniejszenia zatrudnienia bądź odejścia pracownika Rekomendacje CSR -Dialog Seite 21 Rozwój personelu, perspektywy oraz zrozumienie interkulturowe 4.3 Wymagania w stosunku do spółek: Społeczeństwo Środowisko lokalne oczekuje odpowiedzialne przedsiębiorstwa Interesariusze widzą również potrzebę działań w zakresie konkretnych świadczeń w lokalnej siedzibie firmy. Spółki zaangażowane społecznie informują swoje osoby odpowiedzialne za komunikację o wartościach przedsiębiorstwa. Dla zwiększenia atrakcyjności oddziału spółka może uczestniczyć w lokalnych projektach lub założyć fundację. Możliwe jest również osobiste zaangażowanie kierownictwa firmy oraz / lub pracowników. Wsparcie może być świadczone nie tylko w formie finansowej, ale też z powodzeniem w formie poświęconego czasu, know-how lub przekazywania wiedzy. Potencjalny zakres działań, jakich może podjąć się spółka, przedstawia poniższa tabela: Wymagania w stosunku do przedsiębiorstwa skierowane do społeczeństwa Finansowe oraz ideowe wsparcie w następujących dziedzinach: Zdrowie Edukacja Infrastruktura Bezpieczeństwo Sport/kultura Ankietowani interesariusze z Polski są zdania, że przedsiębiorstwa w zbyt niskim stopniu wspierają społeczne zaangażowanie swoich pracowników. W tym kontekście najczęściej wymieniane były aktywności takie jak sponsoring czy dotacje. Seite 22 Rekomendacje CSR -Dialog 4.4 Wymagania w stosunku do spółek: Rynek Interesariusze wyrażali opinię, że rozpoznanie i spełnienie oczekiwań klientów jest elementem o najwyższym priorytecie – wymaganie, które samo w sobie nie wykazuje bezpośredniego związku z zaangażowaniem społecznym. Zapytani o szczegóły, oczekiwali od spółek wysokiej jakości produktów, uzupełnionej jasną informacją o produkcie oraz jego oznakowaniem. Produkty nastawione na klienta wyróżniają się przejrzystymi i odpowiednimi cenami oraz uwzględniają prawa konsumenta, na przykład dzięki zarządzaniu reklamacjami i odpowiednim okresom gwarancji. Inne znaczące tematy związane z rynkiem przedstawione są w poniższej tabeli: Wymagania w stosunku do przedsiębiorstwa skierowane na rynek Jakość Bezpieczeństwo produktu Satysfakcja klienta Innowacje Przestrzeganie umów Odpowiedzialne zarządzanie dostawcami Stabilność oraz bezpieczeństwo ekonomiczne i socjalne Przejrzystość Rekomendacje CSR -Dialog Seite 23 Bycie fair i przejrzystość w stosunku do dostawców i klientów 4.5 Co czyni spółkę zaangażowaną społecznie Uczciwość i etyka mają priorytetowe znaczenie W obu krajach interesariusze poproszeni zostali o własną definicję „spółki zaangażowanej społecznie“. Na pierwszym miejscu zarówno niemieccy, jak i polscy interesariusze wymieniają uczciwe i etyczne postępowanie. Dla niemieckich interesariuszy na drugim miejscu znajduje się produkcja zgodna z ochroną środowiska. Dla polskich interesariuszy znaczenie ma zastosowanie wysokich standardów zachowań etycznych, zarówno w kraju, jak i za granicą. Obie grupy są zgodne co do tego, że samo uznanie przedsiębiorstwa jako „poprawnego pracodawcy“ nie wystarczy, by można było zdefiniować je jako przedsiębiorstwo zaangażowane społecznie. Spółka zgodnie z obowiązującym prawem zatrudniająca pracowników, płacąca podatki i maksymalizująca zyski w ramach przepisów, odpowiada podstawowym wymaganiom oraz spełnia tym samym minimalne warunki konieczne dla dalszych aktywności społecznych i ekologicznych w rozumieniu CSR i gospodarki zrównoważonego rozwoju. Jak definiują Państwo „przedsiębiorstwa społecznie zaangażowane“? Stakeholder z Niemiec Stakeholder z Polski Poprawny pracodawca 26% (zatrudnianie pracowników według obowiązującego prawa, płacenie podatków, maksymalizacja zysków) 37% Produkcja przyjazna dla środowiska 74% 56% Charytatywne aktywności dla dobra społeczeństwa 48% 37% Atrakcyjne ceny, dobra jakość produktów/usług 26% 19% Wysokie standardy, kodeksy etyczne w kraju i za zagranicą 63% 70% Uczciwe/etyczne zachowanie 81% 74% Źródło: RKW Kompetenzzentrum, 2008 Seite 24 Rekomendacje CSR -Dialog 5. Jak spółki mogą spełniać stawiane wobec nich oczekiwania Przedsiębiorstwa mają najróżniejsze możliwości, w celu spełnienia oczekiwań interesariuszy. W dalszej części tekstu przedstawione są formalne i nieformalne opcje działań w każdym z obszarów konceptu CSR. W tabelach odpowiedzi interesariuszy, udzielone podczas wywiadów pogłębionych, uzupełnione zostały o dalsze narzędzia, zalecane przez organizacje CSR. W obszarze „środowisko naturalne“ interesariusze z obu krajów podkreślają, iż udokumentowany system zarządzania ochroną środowiska w spółce może prowadzić do wzrostu uznania wśród klientów, jak też do poprawy wizerunku firmy w społeczeństwie. W obszarze „miejsce pracy” interesariusze życzyliby sobie silniejszego wspierania dalszej edukacji pracowników, jak też skutecznej koncepcji dotyczącej „nauki przez całe życie”. Duże znaczenie ma także równowaga między pracą zawodową a życiem prywatnym. Działania dotyczące pracowników Plany wspierania kobiet, działania przeciw dyskryminacji Dodatkowe miejsca stażu dla osób uczących się oraz rozpoczynających karierę zawodową Zatrudnianie osób pozostających od dłuższego czasu bez pracy, pracobiorców w starszym wieku, niepełnosprawnych Kształcenie i dokształcanie Możliwości awansu Zapobieganie względnie zwalczanie przypadków mobbingu, zapobieganie chorobom psychicznym, promocja zdrowia w firmie Elastyczny czas pracy, możliwości opieki nad dziećmi Telepraca oraz praca w domu Możliwości wzrostu dochodu i rozwoju kariery zawodowej Włączanie pracowników do procesów decyzyjnych w firmie Wykorzystanie działań motywacyjnych Stworzenie dobrej atmosfery pracy oraz tolerancja Wspieranie niezawodowej działalności zatrudnionych Stosunek do rad zakładowych / związków zawodowych Standardy (np. SA 8000) Stosowanie środków bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia w odniesieniu do pracowników Rekomendacje CSR -Dialog Seite 25 Ustalenie priorytetów i wybranie opcji Działania na rzecz ochrony środowiska Systemy ochrony środowiska (np. EMAS, ISO 14001) Symbole ekologiczne (etykietki ekologiczne) Analiza cyklu życia Programy dokształcające w zakresie ochrony środowiska Wewnętrzne, zewnętrzne audyty w zakresie ochrony środowiska Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Optymalizacja opakowań Działania skierowane do społeczeństwa Bezpłatne usługi / produkty (np. Imprezy, szkoły) Dotacje / sponsoring Wsparcie rozwoju regionalnego Zaangażowanie pracowników w dobro wspólne w czasie pracy Inwestycje w zakresie projektów wspierających gospodarkę i infrastrukturę lokalną Porady/szkolenia/kwalifikacje organizacji społecznych (np. PR, IT, kontrolling, finanse) Wykorzystanie infrastruktury spółki (np. pomieszczeń, terenu spółki, sprzętu i materiałów biurowych) na rzecz dobra wspólnego Działania skierowane na rynek Systemy zarządzania jakością/standardy (np. ISO 9000) Oznakowanie (informacja o produkcie) Etyczne postępowanie w przypadku reklamacji Marketing (np. Cause-Related Marketing) Kształtowanie sprawiedliwej polityki cenowej Moralność płatnicza, przestrzeganie umów oraz ochrona danych Odpowiedzialność społeczna jako kryterium wyboru dostawcy Informacja konsumencka, ochrona konsumenta Aktywna walka z przekupstwem/korupcją oraz praniem pieniędzy Ochrona własności intelektualnej Seite 26 Rekomendacje CSR -Dialog Perspektywy W zasadzie przedsiębiorstwa nie mogą już sobie pozwolić na rezygnację działań CSR. Wykazały to ankiety interesariuszy z Polski i z Niemiec, jak też bazujące na nich polsko-niemieckie forum dyskusyjne, zorganizowane w styczniu 2008r. w Poznaniu. Społeczna presja wywierana na przedsiębiorstwa, zmiany demograficzne oraz towarzyszący im brak wykwalifikowanej siły roboczej, globalizacja i integracja europejska stawiają przed firmami nowe wymagania w zakresie zabiegania o klienta i dostawcę, jak też o wykwalifikowanego pracownika. Dlatego też CSR coraz częściej postrzegany jest jako warunek konkurencyjności spółki i ważny element składowy przyszłościowej społeczno-politycznej koncepcji ogólnej. Wiele z tych dzisiejszych problemów można pokonać tylko poprzez wspólne działanie licznych zainteresowanych, spółek i ich interesariuszy. Warunki ramowe dla tego współdziałania powinna zoptymalizować świadoma polityka. Żadne działania CSR nie mogą być droższe niż zaangażowanie społeczne Spółki i interesariusze, oraz inne multiplikatory firm powinny wspólnie kształtować dialog CSR. Pełne sukcesów zaangażowanie społeczne spółek orientuje się według potrzeb ważnych miejscowych interesariuszy. Należy również zauważyć, że w łączącej się Europie dialog między przedsiębiorstwem a społeczną grupą docelową nie może być ograniczony tylko do kraju, w którym spółka ma siedzibę główną, ale też powinien być aktywnie prowadzony w innych oddziałach firmy. Włączenie grup docelowych i brak obawy z powodu innych wyobrażeń w innych krajach Rozmowy z interesariuszami potwierdziły, iż wielu przedstawicieli zauważyło już, iż CSR nie może być jedynie sprawą samego przedsiębiorstwa. Państwo i grupy interesariuszy spółek w aktywny sposób muszą przyczyniać się w do tego, aby zaangażowanie społeczne zyskało większe uznanie. Różnorodne potencjały rozmaitych interesariuszy na rynku,w Niemczech i w Polsce, jak i również we wszystkich innych relacjach biznesowych, wykraczających poza granice kraju, można wspólnie odkrywać i wspierać. Interesariusze mogą zadbać o zwiększenie uznania spółek odpowiedzialnych społecznie Rekomendacje CSR -Dialog Seite 27
