Januaro - Februaro 2011-a

Januaro – F
Februaro - Marto
M
2011-a
6a jarkkolekto nro
o 65-67
Kalendaaroj de popooloj .................................................................................................................... 3 Pri kiuj ni skribos en
e 2011? ............................................................................................................ 5 Jaroj prri Kalvin 2009-2014 ............................................................................................................ 6 Memorjjaro pri Fereenc Liszt ........................................................................................................... 7 Ferenc L
Liszt (1811-1886) ............................................................................................................... 8 La unuaa hungara prezidanteco
p
o de la Eŭroopa Unio en
n 2011 ........................................................ 9 10-jara estas la Vikkipedio ............................................................................................................. 11 Mondottago de la Amikeco
A
........................................................................................................... 12 Sinjorinno Adri Pászztor .................................................................................................................. 12 Semajnoo de Internaacia Amikecco .................................................................................................. 12 /http://uuea.org/informado/sia.h
html pri Faccebook, Osm
mo Buller/ ................................................ 13 Anoncoo el Udmurtio ..................................................................................................................... 13 „Брони
ислав Чупин
н; 26. Febru
uaro ............................................................................................... 13 La 8-a dde Marto; Virina
V
Tago en Hirosim
ma ................................................................................. 13 La 32-aa TUTPOLL
LANDA ES
SPERANTO
O KONGRE
ESO .......................................................... 14 Saĝa dirro....................................................................................................................................... 14 Atentonn!........................................................................................................................................ 14 2011 esstas Jaro de Leporo, laŭ
ŭ la ĉina horroskopo ....................................................................... 16 Niaj birrdo-gastoj........................................................................................................................... 16 Kial esttas avantaĝaa superi la 45.
4 jaraĝon?? .................................................................................. 17 Enigmooj ........................................................................................................................................ 18 Meritas por rideti! ........................................................................................................................ 18 Muzikaa literatura vagado
v
.............................................................................................................. 19 11 esperrantistoj repprezentas UEA-n
U
ĉe Unnuiĝintaj Naacioj......................................................... 19 Funebrooj ....................................................................................................................................... 20 Rerigarddo al la pasintjara Zam
menhofa Taggo ................................................................................ 22 Letero aal d-ro L. L. Zamenhoff...................................................................................................... 23 Transtem
mpa responndletero de L.L.
L Zamennhof al la geeedzoj Pászttor ......................................... 23 Danko ........................................................................................................................................... 24 El nia leeterkesto ............................................................................................................................ 26 La Monno De Ĉielo ........................................................................................................................ 27 Odo prii SKOKOVY
Y ..................................................................................................................... 30 Hungarraj historiaaj datreven
noj en 2011 ................................................................................... 34 : Recenzo: ..................................................................................................................................... 35 2
Kalend
daroj de popoloj
p
Ekzistass tiuj kulturroj, ĉe kiuj daŭre ŝanĝiiĝas komen
nco de la jarro, kompariite al nia kaalendaro.
Kial ne estas unuecca ĉie la jarrkomenca ddato? Kial festas
f
aliam
m la Ĉinoj, Ju
Judoj, Mohaametanoj
la komeencon de laa jaro? Dettermina estaas pri la soccio, ke kiun
n tempopunnkton elektiis kiel la
komencco de la jaroo. La kalkullado de la kkalendara jarro baziĝas laŭ
l la astronnomiaj fakto
oroj, sed
komenccoj de tago, monato, jaaro kaj bazoo de ĝiaj kaalkuladoj deependas de ecoj, tradiccioj de la
kulturo.. Ĉiuj kulturroj, kiuj reekonas ŝanĝĝojn de la seezonoj kaj priatentas
p
teempopunkto
ojn de la
solsticojj, elektas tiian tempopu
unkton, kiam
m la ciklo komenciĝas
k
.
1. En laa islama relligia kalend
daro la unuua monato de
d la jaro esttas la Ramaadano. Ćar la
l islama
religio vvolas nur luunkalendaro
on, pro tio laa festoj ne ligiĝas al la sola-ciklo. Pro tio la nova
n
jaro
ĉiam sekkvas la antaaŭan post 12
2 lunmonatooj.
2. En M
Meza- kaj Okcidenta Eŭropo saama estis laa jarkomen
nco de naskkiĝo de Jesu
uo. Ĝian
memoroon gardas all la epifanio
o /6. januaroo/ ligita nov
vjaro, ĉar en
n la tria jarccento oni festis la 6an de jaanuaro alvennon de Jesu
ueto. 25-a dde decembro
o, naskiĝtag
go de la M
Mesio disvastiĝis nur
de la kkvara jarcennto, je romiia efiko. Ekkde tio la epifanio iĝ
ĝis memortaago de bap
pto de la
Sinjoro kaj la Kriistnasko unuigis en si mem al laa vintra sollstrico ligittajn kutimoj
ojn de la
paganeppokaj popolloj, pro tio iĝis komennca tago de la jaro. De la 11. jarceento oni uzzis ankaŭ
en Hunggario kaj enn religia ofiica vivo. Ćii tio okazis ankaŭ en la
l 16. jc., sppite de tio, ke de la
1400-aj jaroj ĉiam pli kaj pli ofta
o estas la jarkomenco
o la 1-an dee januaro.
3. La ĉĉina novjarro, aŭ lun-n
novjaro /ĉinnlingve: Chunjie, „festo de printeempo”/ estaas la plej
grava feesto de la jaaro por unuk
kvarono de lloĝantaro de
d la mondo. Tempe de tio kaj en Ĉinio
Ĉ
kaj
en diverrsaj lokoj dee la mondo en la ĉinaj kolonioj du
um tagoj ĉessas la labort
rtagoj, ĉiuj okupiĝas
o
pri la noovjaro kaj ĉesas
ĉ
ankaŭ
ŭ la komercaa trafiko. Ĉi
Ĉ tiel okazaas ankaŭ en Hungario, kie la ĉi
tie vivaantaj Ĉinoj – se ili ne sukcesas hhejmeniri – klopodas festi
f
la fam
majn tagojn,, kvazaŭ
estintus hejme. Tem
mpopunkto de la festo de printemp
po – same al
a nia Paskoo – ŝanĝas de
d jaro al
jaro kaj nur malmuulte da Ĉino
oj scias, kieel ili devas kalkuli ĉi tiun tempoppunkton. Ko
omencon
mpo estas
de la noovjaro ili kaalkulas malssimple. Sed tio estas vera pleje, kee la festo dee la printem
laŭ la eŭŭropa kalenndaro tage de
d la al 4-a de februaro
o plej prokssima novlunno. Pro tio ĉi festo
de printtempo estass ĉiam interr la 21-a dee januaro kaaj 21-a de februaro.
f
Laa Ĉinoj scias laŭ la
oficialajj kalendarojj, ke dum la nuna jaroo kiam ili feestas sian pllej faman fe
feston. Nunttempe ili
kalkulass tempon de
d la festoj laŭ tiu jaroo, kiu kom
menciĝas post la vintraa solstico ĉe la dua
novlunoo. / vidu artiikolon de an
ngla vikipeddio laŭ la ĉiinia kalendaaro/
3
4. La h
hebrea aŭ juda kalen
ndaro estass la tradiciaa-antikva kaalendaro dee la judoj. Ĝi celas
sekvi laa Lunon precize kaj la sunajn
s
jarojjn ĝenerale,, por determ
mini la tagojjn de la judaaj festoj,
la datojn de memoor-ceremoniioj por forppasintoj ktp.. La unua tago de la hhebrea jaro (novjara
tago) noomiĝas hebrree Roŝ Haŝŝana (komennco/kapo dee la jaro).
Jen; la ttempokalkuulo de la ven
nontaj hebreeaj novjariĝoj, kun men
ncio de la G
Gregoria kalendaro:
5771:
5772:
5773:
5774:
5775:
8-10 seeptembro 20
010
28-30 septembro
s
2011
2
16-18 septembro 2012
4-6
septembro 2013
24-26 septembro 2014
Laŭ Josef Sh
hemer/
/L
5. Laŭ lla persa tem
mpokalkulo la unua taago de la mo
onato ferverrdin estas laa novjaro. En
E Iran
ankaŭ nnun ĉi tiu taago /21. marrto/ estas koomenco de la
l jaro.
6. En T
Tajlando laŭ
ŭ budhista tempokalk
kulo oni kallkulas la jarojn, do, kom
mparante al la
Gregorrio kalendarro, ili antaŭas nin 543 jjarojn. La tajlanda
t
trad
dicia, aŭ seeshora horlo
oĝo estas
tradicia tempomezuura sistemo, kiun oni uuzas ankaŭ apud la oficiala 24 horra tagordo.
7. Printtempa solsttico
Preskaŭŭ ĉiuj kultuuroj baziĝass laŭ la pprintempa ekvinokso,
e
ja
j ĉi tiu pperiodo sig
gnifas la
printem
mpon, renoviiĝon de la naturo,
n
kom
mencon de la
l agrikultu
uraj laboroj.. En Babilonio oni
komenccis la jaron a. K. dum
m 2. jarmilo,, printempo
o. En la anttikva epokaa Romo la 15-an
1
de
marto komenciĝiss la konsu
ula jaro. M
Multnombraa agrikultu
uro, same kiel la hungara
kamparaanaro garddis la memo
oron de la pprintempa jaarkomenco,, ni pripensuu nur niajn
n paskajn
popolkuutimojn. En la mezepok
ka Francio lla jaro komenciĝis delo
onge dum laa Pasko. Nu
untempe
nur la een 1957 enkkondukita unueca
u
hindduja kalendaaro alkroĉiĝ
ĝas al la priintempa ekvinokso,
kiel la jaarkomenca dato. Ilia Gregorio-kal
G
lendaro kalk
kulas la nov
vjaron de 222-a de marto
o.
8. Aŭtu
una ekvinok
kso
La aŭtuuno estas tempoperiod
t
do de la fforpaso, tam
men multno
ombra civiilizacio dum
m tio ĉi
komenccis la jaron.. Ĉe multaj nordamerrikaj indian
naj triboj po
or la vintroo kolektigitaaj stokoj
determinis tion, kiiel oni povaas transsuferri la vintron
n, pro tio ili elektis la aŭ
aŭtunan ekvinokson,
tempon de la rikollto kiel ko
omencon dee la jaro. Ankaŭ en la praa Japannio oni kom
mencis la
jaron aŭŭtune, puriggis la domon
n, ĉesis la ddaŭrajn aferrojn kaj forp
pelis la diabblojn de la malnova
m
jaro. Laa Judoj la 1-an de mon
nato Tisri /sseptembro-o
oktobro/ fesstas la novaan jaron, ko
omencon
de la noovlunjaro. Dum
D
tio ili klopodas
k
akiiri tutan aniiman renoviiĝon kaj pennton.
9. Someero, aŭ vinttro
La som
mera kaj vinntra solstico
oj pli maloffte iĝis jark
komenca fessto.Ilia signnifo iĝis un
niversala,
kiam la Juliano kaaj Gregorio--kalendaroj disvastiĝis.. Ĉe tiuj pop
poloj, kiuj aadoris la Su
unon kiel
Dion, al du tempoppunktoj ligiiĝis renaskiiĝo de la Su
uno-Dio. En Romo onni festis la 25-an
2
de
decembbro la festonn de la malvenkebla S
Suno kaj nasskiĝtagon de
d Mithras, persadeven
na Suno4
Dio. Poopolkutimojj de la du solsticoj m
montras ekssterordinale multe da similecoj, kiujn ni
gardas aankaŭ nun en
e tradicio de la fajrobbruligo, aŭ en kandelojj de la kristtnaskarbo. La
L fajro,
arkaika formo de la adoro de Dio restis pplu ĉe la Stt-a Ivano-taga transsaltto de fajro kaj
k ĉe la
kristnasska ŝtipobruuligado.
Nian tekkston ni preetigis laŭ arrtikoloj de hhungara Vik
kipedio pri Jarkomenco
J
o, pri Kalen
ndaroj de
popoloj, sed vi povvas legi pri tiu
t temo ankkaŭ el la Esperanto-Vik
kipedio:
eo
o.wikipedia. org/wiki/Kalendaro
Feliĉan Novan Jaroon por ĉiullandaj esperrantistoj!
/Tekston dde sinjorino Adri Pászto
or, esperanttigis László Pásztor/
Pri kiuj n
ni skriboss en 2011?
?
Ĉi tiu jaaro estos jarro de multĉiio, ni devas rememori pri
p multaj gravaj
g
aferoj
oj. Inter aliajj,
ekzempple pri la tem
moj:
Jaro de baroko okaazos en Göd
döllő, Internnacia tago de la arbaro
oj, Jaro de granda parruo, Jaro
de mem
mvoleco en Eŭropo,
E
Jaro
o de lingvo kaj kulturo
o de Livonio
o, Jaro de kaantistinoj, Jaro de la
hungaria glacihokkeo, Jaro de
d la sanotturismo en Hungario, Jaro de FFerenc Lisszt /200.
datrevenno de lia naskiĝo/,
n
Jarro de Venuuso, Jaro de
d la instruado, Jaro de leporo /laŭ
/
ĉina
horoskoopo/, Jaro de
d grekaj dioj, Internaacia jaro de ĥemio, Jarroj de Talliin kaj Turk
ku… /laŭ
Google//.
Pri la m
menciitoj inteer aliaj interresaĵoj ni skkribos sur paĝoj
p
de nia revuo.
Adrii Pásztor
5
Jaroj prii Kalvin 2009-2014
2
4
Joh
hano Kalvinn laŭ la hung
gara Vikipeedio
Reprezeentanta figuuro de la refformacio esttas Johano Kalvin. Unu
u el la pli ggravaj konseekvencoj
de la reeformacio estas
e
renovigo de la ekklezio, nom
me por remeeti sur bazoon de la Bib
blio. La
gepatra lingva diseervo realiĝiss en la proteestantaj ekleezioj. La ceremonioj siimpliĝis. Centro
C
de
la diservvo iĝis la prrediko /vorttanonco/. O
Oni tradukis la Biblion al
a gepatra liingvo /1590
0. Károli
Gaŝparoo, pastro de Gönc, en Vizsoly
V
estiss presite, prro tio oni no
omis al „Bibblio de Vizssoly” kaj
oni verrkis multnombrajn ekleziajn libbrojn./La literaturo
l
povas
p
dankki multĉion al la
reformaacio. Publikkkonate estaas, ke la refformacio ko
ontribuis po
or evoluigi lla hungaran
n lingvon
al literaatura lingvoo. Johano Apáczai
A
Cssere /1625-1
1659/ instru
uisto de refformata kolegio de
Gyulafeehérvár kaj Kolozsvárr, ankoraŭ en Nederlaando dum siaj studoj de Utrech
ht presis
Encikloopedion de Albert Szeenczi Molnáár /1574-16
634/. Liaj latina-hunga
l
ara vortaro
o kaj la
hungaraa gramatikoo enhavis baazojn de laa bela hungaara parolo kaj
k ortograffio. Liaj el psalmoj
faritaj trradukaĵoj ĝis
ĝ nun ekso
onas en niaj
aj temploj. La reformaacio ne voliis meti la sciencojn
sub konntrolon de la
l eklezio. Eĉ Kalvin instruis tio
on, ke precizaj konoj dde la scienccistoj kaj
teknika scio de la metiistoj
m
esttas ĝeneralaaj donacoj de
d Dioj. Joh
hannes Honnterus, ekirig
ganto de
reformaacio de Traansilvanio faris
f
elstaraan sciencan
n agadon en
n kadro dee teologio, juro kaj
geograffio. La plejj gravaj baastionoj de la hungara reformata kulturo esttis dum jarccentoj la
famaj kkolegioj. /Deebrecen, Sárospatak, P
Pápa, Kecskemét, Nagy
yvárad, Naggyenyed, Ko
olozsvár,
Marosvvásárhely./ En
E tiuj eduk
kiĝis Lajos K
Kossuth, em
minenta figu
uro de la naacia liberalaa politiko
de la 199-a jarcentoo, Sándor Petőfi, ardannimula poetto de la 184
48-a revoluucio, Mór Jó
ókai, nia
plej legata prozistoo kaj Endre Ady; renovviganto de la modernaa hungara ppoeta lingvo
o. Ĉi tiuj
kolegiojj instruis duum jarcento
oj ankaŭ paastrojn, teollogojn de laa reformataa eklezio, kiiuj de la
peregrinnacio /vizitoo de okcideenta universsitato/ flegiss daŭrajn ko
ontaktojn kuun fontoreg
gionoj de
6
la eŭroppa reformaccio/ Wittenb
berg, Genf, Heidelberg
g, Oxford/. Konsekvenc
nce de situaccio de la
hungaraa reformacioo, iĝis dum jarcentoj aankaŭ gardaanto de pensso de la hunngara sendeependeco
kontraŭŭ la katolikaa Vieno. Nee estas hazaarde, ke en 1849 Debreecen iĝis ĉeffurbo de Hungario,
H
eĉ oni deklaris enn preĝoĉam
mbro de refoormata koleegio de la urbo detroonigon de domo
d
de
Habsbuurgo. La pleej grava eco de la hunngara reform
mata pensad
do estas la ssevera bibliiocizmo,
sed apuud ĝi tiu alkkroĉiĝis ĉiam
m kaj ankaŭŭ nun al la lernejo kiel misiaj ilojj kaj karaktterizis la
patrujam
mo.
Interpreetante la Kaalvin-jarojn László Könntös akcenttis, ke irantee sur vojoj de Kalvin ni devas
konceptti denove mesaĝon
m
de la
l kristanaroo.
La jarojj de Kalvinn por la hun
ngaraj reform
matoj ĝis jaaro 2014, ĝis 450, datrreveno de morto
m
de
Kalvin kkreas multee da eblecoj.
/Fonto: Arad-Mosóótz: Kion laa mondo poovas danki al la reform
macio. Sánd
ndor Komád
di, AradMosótz: ĉefkuratorro – retpaĝo
o de la Refoormata paro
oĥo – La hu
ungarlingvee kompilitan
n tekston
L
Pászt
ztor/
de Adri Pásztor, esperantigis László
Johano Kalvin en Miskolc
Memoroon de Johanno Kalvin, en
e urbo Misskolc gardass la publikarrea prinomoo de Kálvin-köz
(Kalvinn-strateto), kie
k situas la Kalvinana Gimnazio „József
„
Lév
vay” kaj ĝiaa Kolegio. Tie
T oni
laŭtradicie okupiĝaas pri flegad
do de memooro de Johan
no Kalvin.
Adrii Pásztor
Memorja
M
aro pri Ferenc Liszzt
Ferrenc Liszt en
n 1847, penntraĵo de Miiklós Barabás (1818-18898)
http:///hu.wikipeddia.org/wikii/Barabás_M
Miklós
Se ni aŭŭdas pri Ferenc Liszt, tiiam ni penssas pri portreto de Feren
nc Liszt de Miklós Barrabás kaj
prii poemo dee Mihály Vöörösmarty, titolita:
t
„Al Liszt Ferennc”.
7
Ferenc L
Liszt (181
11-1886)
Infano dde Adam Liiszt kaj la aŭ
ŭstra Mariaa Anna Lageer naskiĝis en 1811 en la aŭstra Doborján,
D
kie lia patro servis en bieno de familioo-Esterházy. La gepatrroj tre ege atenteme edukigis,
e
instruigis sian fileeton. La un
nuan pianllecionon li ricevis dee sia patro,, kiu ludis plurajn
mentojn kaj iam
i estis vio
olonĉelisto en orkestro
o de Kismarrton.
instrum
La talennta filo dum
m siaj konccertoj de Soopron kaj Pozsony
P
ank
koraŭ ne esstis dek jarraĝa, sed
deciditaa estis antaŭŭ la publik
ko kaj lia bbelega pianludo havis grandan suukceson. Prro tio la
hungaraaj ĉefnoblulloj donis stiipendion all li por pluaaj muzikaj studoj. Kunn sia patro li iris al
Vieno een 1822, kiee li lernis ĉe
ĉ Carl Czeerny kaj An
ntonio Salieeri. Ĉe tiuj m
majstroj liaa muzika
evoluo eestis certigiite. Al la ro
olado alkutim
miĝinta infaano koncertis ankaŭ enn Vieno.
En 1823, en majoo li estis un
nue antaŭ ppubliko de Peŝto. Aŭtu
une en la dde Luigi Cherubini
C
direktorrita Konservvatorio de Parizo
P
privaate daŭris siajn
s
studojn
n. Inter aliiaj Ferdinan
ndo Paer
instruis komponaddon al la jun
na Liszt. L
La franca ĉeefurbo kun la vigla kuultura vivo impresis
pluan viivon kaj evoluon de Liiszt. En Paarizo konatiĝ
ĝis kun Cho
opin. Li alpproprigis dee Chopin
nuancojjn de la piannludo. De Berlioz
B
li elllernis la orrkestran ling
gvon kaj noovajn akiraĵo
ojn de la
program
mmuziko. Li koncertis en pluraaj eŭropaj landoj
l
kaj fascinis siaan publikon
n de sia
virtuozaa ludo.
Lia patrro mortis en
e 1827, po
oste la patri
rino transloĝ
ĝiĝis al Parrizo. En tiiu tempo laa talenta
junulo ddonis pianleecionojn ĉee aristokrataaj familioj kaj
k legis mu
ulte. Ankaaŭ lia unua hungara
komponnaĵo prepariiĝis: li kom
mponis varioojn, ties baazoj estis so
oldatvarbaj melodioj de
d János
Bihari kkaj László Fáy. Emin
nentuloj de muzikvivo
o de tiu ep
poko (ekz. inter aliaj Niccolo
Paganinni, Hector Berlioz,
B
Men
ndelsohn, B artholdy) im
mpresis lian
n artan evoluuon.
Ankaŭ lia privata vivo estis transformaanta. Kunee kun Mariee D’ Agouult li translo
oĝiĝis al
Svisio. Ili havis tri
t infanojn. Liszt m
multfoje ĝis monato ne vidis sian
an familion pro sia
koncertooturneo. Laa sukcesaj koncertoj
k
akkiris por li famon, de Parizo al V
Vieno, de Milano
M
al
Peŝto. L
Li havis hum
manajn man
nifestadojn, kies belaj ekzemploj
e
estas, ke li ddonacis al orrgeno de
preĝejo de Doborjáán kaj donaacis al la duum granda in
nundo de Peŝto damaĝĝintaj malriĉĉuloj kaj
al estigoo de la Naciia Muziklernejo.
Intertem
mpe li prezeentis sin kiell dirigento. Post la variia, vigla viv
vo li estis diirigento en Weimar.
W
Tiutemppe li havis multan
m
temp
pon por kom
mponadi. Lia amikeco kun Richarrd Wagner profunde
p
impresiss lin. Dume li konatiĝ
ĝis kun princcino Sayn-W
Wittgenstein
n. Ilia kontaakto profundiĝis kaj
li sekviis la sinjorinon al Ro
omo, kie ĉeefe ekleziajjn muzikojn
n (ekz. oraatoriojn) ko
omponis.
Enirantee al pli maalmultaj ord
denoj li traansloĝiĝis al
a Vatikano
o. Li penaadis por reformi la
ekleziann muzikon. El inter la tiutempe koomponitaj gravaj
g
komp
ponaĵoj, la legendon de Sankta
Elizabetta li direktiss en Peŝto, kie
k ankaŭ liiaj hungaraj kontaktoj reviviĝis.
r
Laŭ proopono de graandprinco Sándor
S
Károoly li reiris al Weimar. Poste li muultfoje vetu
uris inter
Romo, Weimar kaaj Peŝt. Dum
m iu veturoo li malvarm
mumis kaj pro pneŭm
monito mortis. Liajn
postresttaĵojn oni poortis en 200
02 en la Naccian Tomboĝardenon, inter festaj ssolenaĵoj.
Etoson de tiu epoko
e
prezzentas ankkaŭ la ekspozicio „Ferenc
„
Errkel, direk
ktoro de
Muzikaakademio” en
e la „Mem
mormuzeo F
Ferenc Liszzt, ĝis la 15
5-a de martoo 2011, kiee legante
instruisttajn notojn,, korespond
dadojn, horrarojn, iĝos por la vizzitantoj veraa travivaĵo la unua
jardeko de vivo de la Muzikak
kademio.
_eletrajz.htm
m/
/www.liisztzeneiskoola.hu/liszt_
Premierro de Don Sanche:
S
opeero de Ferennc Liszt, esttos vere raraa malkovro en Miskolcc dum la
„Bartókk-Verdi 2011” Miskolca-Internaciaa Operfestiv
valo – skrib
bis en sia n-r
-ro 9. oktobrro 2010a, la Noordbayerischher Kurier, kiu anoncoon donis pri la sinprezeentoj de la kkune kun laaborantaj
teamoj de Miskoolc kaj Baayreuth parrtoprenantaj
aj en la scenejonstar
s
rigo de laa opero.
/Hungarrlingve viduu: www.opeerafesztival..hu/index.ph
hp?...liszt./ Famon de FFerenc Liszzt gardas
en Miskkolc; la Miskolca Instiituto de Insstruistojn Eduka
E
Muzikarta Ĉefleernejo Feren
nc Liszt,
8
kaj lian memoron gardas
g
ankaaŭ stratonom
mo. En 2011, okaze de la 200-a daatreveno de naskiĝo
de Ferennc Liszt, la artamika pu
ubliko remeemoras pri la
l granda fig
guro de la hhungara muzzikarto.
/Hungarlingvan tekstoon de s-rino Adri Pászto
or, esperanttigis László Pásztor/
La unu
ua hungarra prezid
danteco de la Eŭropa Unio een 2011
Vesperee la 6-an de januaro 2011 Hungari o transprenis de Belgio
o la sekvanttan EU prezzidadon.
La grannda ceremonnio okazis en
n la kupolhhalo de la Paarlamentejo kun la parttoprenoj de Yves
Letermee belga kaj Viktor
V
Orbáán hungara ĉefministro
oj.
Ĉeestis la prezidennto de la Hun
ngara Respuubliko, ĉiuj ministroj, prezidantoj
p
de la parlam
mentaj
partioj kkaj la tuta Budapeŝta
B
diiplomataro..
/Fonto: www.eu2011.hu - Aŭttoro: Andráss Kovács/
Belgio tran
nsdonis la pprezidadan standardon
s
al
a Hungarioo
or la prezid
dado
Hungarrio bone prrepariĝis po
Hungariio bone preepariĝis por la sekvannta EU- preezidado – diris
d
la 7-aan de januaaro 2011
Viktor O
Orbán hunggara ĉefministro kaj Jo sé Manuel Barroso, prrezidanto dee la EU-Kom
misiono.
La du ggvidantoj paartprenis kom
munan gazeetaran konfeerencon okaaze de la koomuna kunsiido de la
Komisioono kaj la hungara
h
regiistaro…..
/Foonto: www.eu2011.hu / Aŭtoro: A
András Kováács/Permesite de s-ro L
László Gado
os, pri lia
heejmpaĝo/
9
D
Datreveno
oj
Statuo de Erasmo en Rotterdam
http://europa.
h
.eu/pol/educ//index_hu.htm
Ĉi-jare pasas 500 jaroj
j
de po
ost la aperoo de Laŭdo de l’stultecco , per kiuu la granda pensulo
Erasmo de Roterdaamo (1466-1536) en saatira formo atakis ĉiajn
n antaŭjuĝoojn kaj supeerstiĉojn.
f de Roteerdamo, sed
d antaŭ ĉio li
l estas la pllej elstara figuro
f
en
"Erasmoo estas la plej granda filo
la tuta historio dee humanism
mo kaj ĝusste tial ni esperantisto
oj devas linn koni”, sk
kribis la
E
trraduko de lia ĉefverk
ko en la rev
vuo Esperaanto. Sekve la 34-a
recenzaanto de la Esperanta
ma Tago de la Centra Oficejo
O
de U
UEA omaĝo
os la Erasmo
o-jubileon pper du preleg
goj.
Malferm
D-ino V
Věra Baranddovská-Fran
nk faros ĝenneralan enko
ondukon al la vivo kaj verkaro de Erasmo,
kaj Gerrrit Bervelinng prelegos pri
p Laŭdo dde l´stulteco
o, kiun li esp
perantigis el la latina originalo.
o
La traduuko aperis en
e 1988 okaaze de la 73--a UK en Roterdamo.
R
La 34-aa Malferma Tago okazzos sabaton,, la 14-an de
d majo. Krrom la du pprelegoj pri Erasmo
kaj lia klasikaĵo, en
e la progrramo estos ankaŭ aliaaj prelegoj, libroprezenntoj kaj fillmoj. La
vizitantooj povos prrofiti de rab
batoj en la llibroservo kaj
k gajni esp
perantaĵojn en senpagaa loterio.
Kafo kaaj teo, ankaŭŭ senpagaj, estos varm
maj la tutan tagon. La programo
p
daaŭros de la 10-a ĝis
la 17-a hhoro. /Gazeetaraj Komu
unikoj de UE
EA – HEA//
Antaŭ 450 jaroj fondiĝis laa nuna Miŝŝkolca Refo
ormata Gim
mnazio Józssef Lévay, en kies
ornamĉaambrego laa Lernejhisttoria Ekspoozicio inaŭg
gurita estis la 17-an dee Februaro 2011-a.
Sed ankkaŭ en la Miŝkolca
M
Mu
uzeo „ Herm
man Ottó” (Mŝkolco,
(
strato
s
Papszzer) rigardeb
bla estas
ekspozicio pri la anntaŭ 450 jarroj fondita „Oŝkola” (Iŝkola=Ler
(
rnejo), funkkcianta kom
mence en
ties konnstruaĵo.
Adrii Pásztor
Antaŭ
ŭ 120 jaroj okazis
D-ro K
Kálmán Kallocsay, kurracistprofes oro naskiĝ
ĝis en 1891, kiu estiis kaj hung
gare kaj
esperannte verkanta poeto, verk
kisto, tradukkartisto, ling
gvisto.
Samjaree naskiĝis ankaŭ Julio
o Baghy - la alia fam
ma elstara hungara
h
figguro de Essperantomondlitteraturo - kiu
k estis akttoro, reĝisooro kaj ankaaŭ esperantte verkanta poeto. Am
mbaŭ du
elstarulooj ligiĝis al Miskolc. Illia memoro estu benataa!
Vi povaas legi pri d--ro Kálmán Kalocsay; ĉe:
http://eo.wikipedia.oorg/wiki/Kaalocsay
Vi povaas legi pri Juulio Baghy ĉe:
ĉ
http://eo.wikipedia.orgg/wiki/Julio
o_Baghy
10
Antaŭ
ŭ 50 jaroj okazis
o
Antaŭ 550 jaroj forppasis Ludov
viko Király, nomdonantto de nia Miskolca Espperanto-Amiika
Rondo „„Király Lajos”. Ripozu
u pace!
Antaŭ
ŭ 20 jaroj okazis
o
o – Fondaĵĵo en Hung
garujo (Bud
dapeŝto) esttiĝis en 1991. Ĝiaj
„La pubblikutil-statta Esperanto
celoj estas por helppi la disvasttigon de linggvo Esperan
nto, subteno
oj de ĝia insstruo, apliko, estigo
de la applikaj eblecooj, kaj finan
ncaj helpodoonoj al kreojj de novaj kulturaj
k
prodduktaĵoj.” /Szilvási/
Gratulojj al la ĝiss nun atingitaj rezulttoj de la bone funkccianta Espeeranto Fon
ndaĵo de
Hungaruujo, kaj al ĝia
ĝ plia agaado ni deziraas multan su
ukceson.
10-jara estas la Vikipedio
V
Ekde jaanuaro 20001-a ekzistaas la Vikippedio. Kieel Esperanto
o havas siian Zamenh
hof, tiel
Vikipeddio havas siaan Jimmy Wales.
W
La v orto Vikipeedio devenas kaj de Encciklopedio kaj de la
havaja vvorto viki-vviki, „rapidaa” . (Ziki van
an Dijk: VIK
KIPEDIO po
or vi)
Nuntem
mpe la plej granda Encciklopedio dde la Mond
do, enhavass pli ol 3,5 milionojn da vortartikoloj
oj en pli ol 120
1 lingvoj. Originale oni kreis ĝin
ĝ nur por la
l angla ling
ngvo, sed nu
un ankaŭ
multaj aaliaj lingvoj rolas tie, in
nter ili estass la Ido, la Esperanto
E
kaj ankaŭ la Volapuko.
„Nur trii tagojn posst la 10-jaraa jubileo de la tuta Vikiipedio-projeekto (en la 15-a de jan
nuaro), la
Esperannto-Vikipeddio atingis 140.000 artikkolojn, vesp
pere de la 18-a. Nuntem
mpe "nia" versio
v
de
la vastee konata intternacia pro
ojekto enhaavas sume pli ol 30 milionojn
m
dda vortoj - Ĝi estas
simile ggranda kiel multvolum
maj paperaj encikloped
dioj. Ĝi aktu
uale okupass laŭ la nom
mbro de
artikoloj
oj la 26-an lookon kompaare kun aliliingvaj versiioj de Vikip
pedio. Por kkunlabori per la EoVikipeddio: http://eoo.wikipediaa.org/wiki/P
Portalo:Kom
munumo
Por leggi pli ==>
http://w
www.liberafoolio.org/201
11/jam-pli-ool-140-000--artikoloj-en
n-la-esperannta-vikipediio
Ĉiuj rajtas pluuzi la koncernan
n artikolon por iu ajn celo,
c
sed on
ni devas indiiki la deven
non de la
verko (aankaŭ la retadreson kaj la aŭtoron,, aŭtorojn, se
s tiuj mencciitaj estas).
Adri Paasztor
Nome dde la Miŝkoolca Esperan
nto-Amika Rondo „Kiirály Lajos””: mi gratulaas la kune agantajn
laboranttojn de la Vikipedio,
V
kaaj deziras pplian sukcesan funkciad
don: László Pásztor
Antaŭ u
unu jaro mortis
m
d-ro Ferenc
F
Jáki – Paco estu
u kun li. Estu
u benata!
/Hungarlingvann tekston dee Adri Pászttor esperanttigis László Pásztor/
11
Mondotaago de la Amikeco
„La amiikoj ridetigaas vin, kaj kuraĝon
k
vekkas en vi po
or akiri sukcesojn, aŭskkultas prilaŭdas vin
kaj ĉiam
m malfermittaj estas al vi. (Oscar Vilde) – sk
kribis mia retamikino M
Maria Balláán, poste
daŭrigiss: „ Sciindaas, ke la amiko estas ĉiiam tie, kie la helpo neecesas…” M
Mi scias ank
kaŭ tion,
ke amikkeco estiĝass ne nur inteer la homoj, sed ĝi ekziistas ankaŭ
ŭ inter homooj-bestoj, kaaj simple
inter la bestoj. Tenno de niaj domaj
d
favooratoj pruvaas, kiom neccesas la koontaktoj kun
n la aliaj
rasanoj.. Mia amikiino rakontiss, ke ili aĉĉetis ne rasp
puran hund
deton – ja laa homoj po
ovas ami
ankaŭ tiian. Ĝi estiss melhunda--rasmiksaĵoo, kaj naskite ĝuste je nomtago Enddre (Andreo
o), la ido
ricevis la nomon Endike.
E
Apu
ud ĝin la fa
familio akceeptis saman
n rasmiksaĵaan, sed vagabondan
hundon,, kiu riceviis la nomon Roksi, kkaj ankaŭ nun
n vivas ĉe
ĉ la familiio. Familio de mia
amikinoo loĝas en ĝardena
ĝ
fam
milia domo, do ili alprenis ankaŭ strian katon.. Kaj ĉar ĉi lasta tre
maldikaa katino balddaŭ dikiĝis ĉe ili, la kaatino ricevis la nomon: Pufika (dikka). La tri beestoj iĝis
baldaŭ ffavoratoj dee la familio. Endike esttis la plej ju
una, plej gaja el inter laa tri bestoj, li estiĝis
la petolaĵojn farantto.”Dio kreis lin en siaa bonhumurro”- karakteerizis lin la mastrino. Sed
S dum
onhumuron,, dum la karesadoj
k
2010 laa familio riimarkis, ke la hundo Endike perrdis sian bo
rimarkeeble dolorseentis en siaa abdomenoo.La diagno
ozo de la veterinaro
v
– laŭ kiu; korpo
k
de
Endike plenplenaas per kanccer-tumorojj – ege malgajiga estis por ili ĉiuj. Ili prridecidis
fordorm
migon de Enndike, ke ĝi ne suferu p lu.
La bildooj montras la
l malsanan
n hundon - kkovrita per kovrilo
k
– kaaj apud ĝi siiajn geamik
kojn. La
momentton de la addiaŭo, eterniigis sinjoro Árpád Balllán.
Sinnjorino Adrii Pásztor
Seemajno dee Internaccia Amikeeco
Jam de pli ol 40 jaroj la E-komunumoo festas dum
m la lasta plena semaajno de feb
bruaro la
Semajnoon de Interrnacia Amik
keco, kiu ppasas sub laa devizo “A
Amikeco traans limoj”. La ideo
lanĉita de Erik Caarlén, svedaa E-aktivuloo, i.a. plurjjara vicprezzidanto de UEA celis doni la
okazon al esperanttistoj tra laa mondo orrganiziĝi po
or plifortigi la reciprokkajn kontak
ktojn kaj
senton dde komunecco kun ĉiu, eĉ plej foree kaj izolite loĝanta esp
perantisto. D
Dum jardek
koj okaze
de la S
Semajno cirrkulis poŝtk
kartaj salutooj inter E-k
kluboj kaj individuaj
i
eesperantisto
oj kaj la
Semajnoo mem estis la okazo por
p solenaj klubvesperroj. En la ep
poko de la IInterreto on
ni ne plu
amaskvante uzas trradiciajn po
oŝtkartojn kkun la slogano de la Seemajno kaj ddu interprem
miĝantaj
manoj, sed en la elektronikaa epoko seenproblemee ĝi povas aperi en bblogoj, TTT-paĝoj,
retmesaaĝoj. Cetere cele ne nurr esperantisttojn, sed ankaŭ neesperrantistajn am
mikojn.
La Sem
majno ĉiam pli
p ofte estass la okazo ffesti ne sole en la proprra esperantissta medio. De
D kelka
tempo ppor la solennaj klub¬ku
unvenoj oni invitas oftte reprezenttantojn de nnaciaj malplimultoj,
de enm
migrintoj porr praktike emfazi,
e
ke amike interpremiĝantaaj esperantiistaj manoj superas
limojn nnaciajn, rasaajn, lingvajn
n, kulturajnn, politikajn kaj religiajn
n.
12
Supre trroviĝas la signo de la Semajno,
S
kiiun eblas faacile elŝuti kaj
k utiligi. K
Krome vi po
ovas legi
la historrian dokum
menton, kiu estas
e
la artiikolo de Eriik Carlén, aperintan
a
enn la oktobraa numero
de “Espperanto” en 1968. Ne ĉiuj ideoj dde tiu lanĉaa artikolo daŭre estas aaktualaj, seed kelkaj
ideoj poovas esti pluu inspiraj.
/htttp://uea.org
g/informado//sia.html prri Facebook, Osmo Bulller/
Anon
nco el Udm
murtio
„Бронислаав Чупин; 26.
2 Februaro
o
Kara Addri! En Naccia Bibliotek
ko de Udmuurtio estas aranghita
a
Ek
kspozicio okkaze de Sem
majno de
Internaccia Amikecoo….- Bronislav Ĉupin””
La 8-a de
d Marto;; Virina Tago
T
en Hirosima
H
„Estimaata kaj kara s-ino Adri, elkoran dannkon pro viia afabla kun
nlaboro porr la internaccia virina
tago. Geesinjoroj Osshioka ĉiu jare laboras por tiu agado, utiligan
nte Esperantton. Nun ili estas tre
okupataaj por tradukki la mesaĝo
ojn en la Jappanan lingv
von por eksp
pozicii la m
mesaĝojn alv
venintajn
de la tutta mondo.
Korajn saluutojn ankaŭ al via edzo.amike via: MURATA
A Kazuyo
<[email protected]”
13
La 32
2-a TUTP
POLLANDA ESPE
ERANTO
O KONGR
RESO
ookazos en
n Nowy Są
ącz de la 330-a de ap
prilo ĝis la 7-a de m
majo 2011
1.
La temojj estos: Civvitana aktiveeco de Espeerantistoj,
laa 105-a jubilleo de estiĝĝo de la unua E-klubo en
e Nowy Sąącz
1055-a datreven
no de naskiĝĝo de la rev
vuo „Pola „E
Easperantistto”,
55 jaroj de reaktiviĝĝo de E-mov
vado en No
owy Sącz.
p partopreeni la ĝuind
dan program
mon, ĉe:
Aliĝu por
Halina Kom
mar<korlan
[email protected]>
>
Adrii Pásztor
Saĝa diro
o
„Nee tio estas grrava; kion vi
v havas, sed
d tio,
kio vi estas, kaj kio vi povas essti por la alia homo.”
/Albbert Wass - La hungarrlingvan tekkston de Alb
bert Wass, esperantigis
e
s László Pássztor/
Atenton!!
La espeerantistan innfanprizorg
gejon Bona Espero en
n Brazilio incendio
i
attakis en 20
010. Iliaj
oficialajj lingvoj esstas: la porttugala kaj E
Esperanto! Mi aŭdis, ke
k tie oni m
multe perdiss. Se vi
havas eblecon por sendi al ilii helpmononn restarigi la pli fruan
n staton aŭ simple subtteni ilin,
bonvoluu fari ankaŭŭ vi, sed perre de UEA. Pripensu: ne
n nur la pleenkreskuloj,, sed ĉefe laa infanoj
bezonass vian helpeemon, amikeecon. Agu llaŭ via bonttrovo, sed esstu ĉiam anttaŭ vi: ankaaŭ la plej
malmultto da mono gravas. Vid
du leteron dde la Bonesp
peranoj.
„Karaj ggeamikoj enn Hungario, ĉiu ajn kuunlaboro kaj
aj financa heelpo estas tr
tre signifa por
p Bona
Espero kiel konkreeta signo dee solidarecoo! Do, ankaaŭ via donacco estas tree utila por aĉeti
a
unu
kaj duonnan foston kaj 45 metrrojn da drattoj. Sur la fotoj
f
vi povas vidi kiell aspektas laa laboro.
14
Jam ni konkludis kelkajn
k
kilo
ometrojn daa bariloj sed
d mankas ankoraŭ plurraj. Ne pen
nsu sendi
monon rekte al Braazilo al la konto
k
de la Institucio, ĉar la bank
kelspezoj esttas tre altaj kaj tute
ne komppencus.
Bona Espero festiss la Zamenh
hoftagon 155.12. 2010 per
p la inaŭg
guro de niaa telecentro,, t.e. dek
komputtiloj donacittaj de la baanko kaj seenpagan sattelitan retko
ontakton! N
Nun ni povaas eĉ pli
bone prepari niajn infanojn al futura profe
fesia vivo. Illi estas tre entuziasmaj
e
!
nkon,
Korajn salutojn kajj denove dan
La
L Bonespeeranoj - Bon
na Espero [email protected]”
Adrii Pásztor
La bildojj alvenis de la Bonespeeranoj el Braazilio, kaj dde Jan Joseff Pospíšil
<[email protected]>
15
20
011 estas Jaro de L
Leporo, la
aŭ la ĉina horoskop
po
http://lysaa.honlapepito.hhu/?modul=oldal&tartalom
m=1142666
En num
mero 2011 estas
e
du nu
umeroj 1. Ĉ
Ĉi tio signaas, ke rolo de la indivviduo dum nia vivo
kreskiĝoos. En la taroko
t
la 11
1-a karto esstas karto de
d la Forto, la magiistoo, kiu apud
d la aliaj
kartoj eestas unu el
e la plej forta
fo
karto. Tio donas forton al la taskoj kkaj simbolaas ankaŭ
kuraĝonn.
En la ĉinia astrologgio la jaro 2011
2
estos jaaro de la ag
goj kaj kiel ankaŭ
a
jaro dde la leporo
o, taŭgos
por prizzorgi, krei sekurecon kaj estigi negocon. / la ĉinia horoskopo
h
dde tempo al
a tempo
menciass anstataŭ jaaro de leporro ĉi tiun peeriodon kiel jaro de kato
o. /
En jaro de la leporo naskita homo
h
estass ĝenerale amikema,
a
kara, artemaa, atentema,, ĝentila,
fidinda, bonvola, pro
p tio tiun amas multee da homojj. Tiu havaas multe daa amikoj, seed tamen
por tiu lla familio esstas la plej grava.
g
Tiu ŝŝatas prizorg
gi aliulojn. Kelkfoje tiuu decidas malfacile,
m
ĉefe prii gravaj dem
mandoj, kv
vankam provvas montri sin forta. Tio ne impprovizas, por tiu la
sekureco estas graava antaŭ ĉio. Pro tioo tiu povass ŝanĝi ion malfacile. Tiu estas sentema,
s
kelkfojee ofendiĝem
ma. Tiu, haavante ŝanĝĝeman anim
mstaton kaj humoron, kkelkfoje estas gaja,
kelkfojee apatia, senn ĉiuj kaŭzoj. Tiu toleeras malfaciile la kritiko
on kaj malvvenkon. Prro tio tiu
volas evviti la malveenkon kaj plie retiriĝass antaŭ la deefioj… oni povas
p
legi een Google.
/Hu
ungarlingvaa tekston de Adri Pászto
or, esperanttigis László Pásztor/
Niajj birdo-ga
astoj
nĝigo de la birdoj dum
m vintroj.
Mia karra amuziĝo estas ekde mia infanaaĝo observaado kaj man
En nia ĝĝardeno, kieen de aŭtuno
o ĝis printem
mpo ne nurr la paseroj kaj
k turdoj, ssed ankaŭ laa paruoj,
rubekoloj, emberizzoj, ruĝvosttuloj venas, spite de tio, ke tiuj tiimas de niaaj katoj. Sed
d tiuj ne
damaĝiĝĝas, ĉar al la drato forrtigita birdm
manĝujo esstas alte sup
per la tero, pro tio la katoj ne
atingas tiujn. La ellmetitaj sem
moj, kruda ppomo, dispecegitaj sek
kigitaj pomo
moj kaj la seebo estas
bongustta nutraĵo ĉar sur la glaaci- kaj neĝĝkovrita tero
o birdoj ne povas trovii, aŭ de sub
b la ŝeloj
de arboj
oj ne povas ili pinĉeti la raŭpojn, larvojn, kiiuj estas bezzonataj mannĝaĵoj por tiuj. La
paruoj rrolas ankaŭ en nia hung
gara kanto, sed pri tiu temas
t
ankaŭ
ŭ du poemoj
oj:
De Lőriinc Szabó: Nyitnikék
N
/P
Printempiĝii devus/ ,
de Ferennc Móra: A cinege cipő
ője /Ŝuoj dee paruo/
16
La parruo ĝustadirre estas resumanta noomo de sp
pecioj de kv
var birdofaamilioj. Ĉirkaŭ
Ĉ
ni
birdmannĝujo la graanda paruo flugadas
f
kunne kun la paaseroj. Tiu estas ege eeltrovema, same kiel
la paserro, ĉar ankaaŭ de la tero
o pinĉetas laa defalintajn
n semojn, post la pluvoo manĝas elliĝantajn
terverm
mojn per siaa beko distrranĉante. Prro tio multe da danĝeeroj minacaas tiun. Su
urkape la
birdeto estas nigra,, sur la venttro maldika strio videblas. Cetere ties ventro estas bela helflava.
h
Ties fluugiloj estas grizaj,
g
sur laa flugiloj suupre estas blluaj makulo
oj.
Ferencc Móra: Ŝu
uoj de la pa
aruo
Pasante someroo,
ven
nt’ malvarm
me blovas,
la granda
g
paruoo
mallĝojegon haavas…
La jaro 2011-a estaas jaro de niia ĉe ni vinttrumanta ŝattata birdo laa; Granda paaruo. Pri la Granda
Paruo, vvi povas viddi bildon kajj legi plie ĉee: http://eo
o.wikipedia.org/wiki/Grranda_paruo
o
/Hungarlin
ngvan tekstoon de Adri Pásztor esperantigis Láászló Pászto
or/
Kial esttas avantaaĝa superri la 45. ja
araĝon?
n interesiĝaas pri vi.
1. La hoomrabistoj ne
2. Kaze de ostaĝiĝoo verŝajne oni
o liberigoss vin unue.
3. Neniuu rajtas prettendi de vi ien
i ajn forku
kuri.
4. Se iu telefonas al
a vi vesperee je la 9-a, ooni demandaas: „Ĉu mi vekis
v
vin?”
5. Oni jam ne opiniias vin hipo
okondriulo.
6. Jam nnenio ekzisttas, kion vi devus pli m
malfacile alp
proprigi.
7. Viaj ĵĵus akiritaĵooj jam ne elu
uziĝas.
8. Vi poovas vesperm
manĝi ankaaŭ posttagm
meze je la 4-aa.
9. Vi poovas vivi senn sekso, sed
d ne sen viaj
aj okulvitroj.
10. Vi kkomplikiĝass en akrajn disputojn
d
prri la pensio--sistemo.
11. Ne ddefion vi oppinias pri la rapido-limiigo.
12. Kiu ajn venas en
e la ĉambro
on, vi jam nne provas malaperigi
m
viian barelvenntron.
17
13. En lla lifto vi kuune kantas kun
k la megaafono.
14. Viajj okuloj jam
m ne plimalb
boniĝos.
15. La ppagita sumoo al Medicin
na Asekur-aagentejo finee estos proffita.
16. Viajj artikoj estaas pli precizzaj meteoroologoj, ol la profesia veterprognozoo.
17. Viajj sekretoj esstas sekure ĉe
ĉ viaj geam
mikoj, ja ili jam ne rem
memoras tiujjn.
18. La nnombroj de viaj cerboĉeloj fine maalpliiĝis je manipulebla
m
a nivelo.
19. Vi nne memorass kiu sendis ĉi tiun listoon al vi.
20. Okuulfrapa estass al vi, ke ĉii tiu teksto hhavas grand
dan literdim
mension je laa intereso dee via
komfortto.
Bonvoluu plusendi ĉi
ĉ tiun letero
on al ĉiuj, kkiujn vi rem
memoras!
/Sendis D-ino Heleena Bikszádii / Esperanttigis László Pásztor/
Enigmoj
nestron.
Kiel farri lumon hellpe de akvo?? Oni devaas lavi la fen
Kie estaas la sola ejoo, kie la rom
mantiko antaaŭas la seksson? En la interpreta grranda vortarro.
Du granndaj mensoggoj de la virroj estas:
Mi amas vin.
v
Vi mankas.
Meriitas por rideti!
ngas la Ĉielrregnon. Dio
o iras persone al la porrdego kaj eninvitas.
Iu bonaa homo morrtas kaj atin
Dume illi sidas sur la nuboj, Diio demandaas lin:
-
Ĉ
Ĉu vi estas malsata, miia amiko?
-
S
Sed jes, miaa Sinjoro, mi
m volonte m
manĝus ion.
Dio mallfermas iun konservaĵo
on kaj donass al bona ho
omo. Tiu, du
ume manĝaadas la konsservaĵon,
rigardass al la Infero kaj vidas, ke en la Innferon ating
gantaj malb
benitaj anim
moj manĝas rostitajn
viandojnn, kaviarojnn kaj salmojjn. Alitage D
Dio denovee demandas lin:
-
Ĉ
Ĉu vi ne esttas malsata,, mia amikoo?
18
La bonaa homo denoove jesas. Efike
E
de tio li denove riicevas iun konservaĵon
k
n. En la Infero nun
la menuuo estas langgusto, steko
o kaj ĉampanno. Dume okazas
o
ankaaŭ triatage saamaj, la bon
na homo
jam estaas malpacienca kaj dem
mandas Dionn:
M
Mia Sinjoroo, kial mi riicevas ĉiam
m konservaĵon, mi vivis ĉiam hum
mile, neniam
m kulpis,
dume laa en Inferonn atingintaj malbenitoj
m
rricevas reĝaan manĝaĵon
n?
Efike dee tio Dio resspondas ballancante siaan kapon:
-
V
Vi scias, ĉi tie supre, en
n la Ĉielreggno ne indass dungi kuirriston…..
László
ó Pásztor
Muzika literatura
a vagado
La Viviiga Animo Literatura Rondo
R
Sociieto prezen
ntis muzikan
n literaturann vagadon titolitan
„Milopaa nuanco de
d la vivo””, la 24-an de Februaaro 2011-a,, en ĉambrrego Kondo
or en la
Miŝkolcca Galerio. Antaŭ la programo
p
laa pentroartisstino Ágness Máger; /kkreanto prem
miita pri
Muzo-ppremio/ fariss prezenton
n de sia eksppozicio porr la interesan
ntoj. La prromeso de literatura
l
vagado allogis pli ol
o okdek ho
omojn al la evento, kiu
un gvidis doktorino Kriisztina Várh
helyi, kaj
partopreenis ĝin ankkaŭ nia sam
mideanino ĉefdoktorin
no Ilona Bik
kszádi. La entuziasmaa publika
prezentaaĵo de la amatoraj deklamartisstoj kun muzikaj
m
akompanoj dde doktoro Robert
Romhánnyi, la dekklamo kaj kantoprezen
k
ntoj de la du gastoarrtistinoj igi s vere altn
nivela la
kunvenoon. Dankonn pro la invitto.
Adrii Pásztor
11 esp
perantisto
oj reprezeentas UEA
A-n ĉe Un
nuiĝintaj N
Nacioj
k Unuiĝinntaj Nacioj UEA rajtass akrediti reeprezentanto
ojn ĉe la
Kadre dde siaj oficialaj rilatoj kun
oficejoj de UN. Suurbaze de laa decido de la Estraro la Ĝeneralaa Direktoro liveris al laa monda
organizaaĵo rajtigiloojn por 11 reeprezentantooj en la kaleendara jaro 2011.
Ĉe la ĉeefa sidejo de
d UN en Novjorko
N
laa ĉefreprezeentanto de UEA
U
estas Humphrey Tonkin.
Aldonajj reprezenanntoj estas Neil
N Blonsteein, Thomass Eccardt kaaj Scott Pagge. Blonsteiin krome
laboras kiel volonttulo en la Novjorka
N
O
Oficejo de UEA.
U
En Vieno
V
la ĉefr
freprezentan
nto de la
Asocio estas Hanss Michael Maitzen,
M
duum Gregor Hinker kajj Stella Maaitzen estas aldonaj
reprezenntantoj. Laa estrarano
o de UEA
A pri ekssteraj rilatoj Stefanoo Keller estas
e
la
ĉefrepreezentanto enn la UN-ofiicejo en Ĝennevo, asistaata de Charm
mian Comm
mon, Nicolee Margot
kaj Franncesco Realle. /Gazetaraaj Komunikkoj de UEA – HEA/
19
Funebrojj
La aĝdoojenjo de Budapeŝta
B
Medicina
M
E
Esperanto-F
Fakgrupo D-rino Károolyné Nano
ovfszky,
Klára H
Hollóssy Fillep forpasiss en sia 98-jjara aĝo, la 21-an de deecembro, 20010.
Ŝi estiss instruistinno pri geog
grafio kaj bbiontologio. Ŝi esperan
ntiĝis en laa jaro 1950
0. Krom
Esperannto ŝi koniss la german
nan, francann kaj latinaan lingvojn. Esperanton
on ŝi lernis ĉe Julio
Baghy, Alfonzo Peechan kaj Pavel Rosa. Dum plurajj jaroj ŝi gv
vidis esperan
antajn lingvo
okursojn
en buddapeŝtaj mezlernejoj:
m
Varga K
Katalin, Laadislao la I-a, Alteernativa Ek
konomia
Fakmezzlernejo, en la lernejo de
d strato Szzív, kaj por klubanoj en
n la Ĉefurbba Hospitalo
o László.
Ŝi partooprenis Espeerantajn Ped
dagogiajn K
Kongresojn,, kaj tiel, kieel fremdulggvidantino konatigis
k
eksterlaandajn grupoojn kun Hungario. Kláára estis tre aktiva mem
mbro de la B
Budapeŝta Medicina
M
Esperannto-Fakgruppo ekde laa jaro 19778. Ankaŭ tie ŝi riĉĉigis per vvaloraj prelegoj la
natursciiencajn konojn de la klu
ubanoj.
Dum pllurjaraj mallsanoj de Klárika
K
ĉirkaaŭis kaj fleg
gis ŝin kun profunda zzorgemo kajj amo la
familio.. Larĝa ronddo de amikaro kaj honnorantoj starris apud ŝi. Karega Klaarinjo ni tree dankas
pro Via amikeco. Vian
V memorron ni gardoos en nia ko
oro.
Kun benno de Dio ripozu
r
en paaco. En la nnomo de la Budapeŝta Medicina E
Esperanto-F
Fakgrupo
adiaŭas
dokktorino Juliaanna Farkass kaj doktorro Ludoviko
o Molnár
Estraro de HEA, kaj geedzoj P
Pásztor sam
me esprimis sian kondollencon al laa familio.
gataron de nia retrevuo NHI, ke sam
mideano
Laŭ infoormoj de s-rro József Esszényi, ni innformas leg
László Balázs (1954-2011) fo
orpasis. Liaa hejmurbo Szolnok esstis, li laborris en urbo Szolnok
ĉe la Huungaraj Ŝtaataj Fervojo
oj, kiel finanncfaka oficciro. László Balázs espperantiĝis iaam en la
1970-aj jaroj. De la 1980-aj jaroj li ekkkomencis instrui Esp
peranton kaaj estis estrro de la
esperannto grupo dee urbo Szo
olnok. Postte transloko
oĝis Budapeeŝton, kie ddum iom da
d tempo
20
direktis la oficejonn de HEA kaj
k subtenis sin per insttruo de la Internacia liingvo Esperranto. Li
estis enntombigita la 17-an de februaro 20011-a. Li esperantigis romanojn dde hungara verkisto
Jenő Reejtő. La espeerantigitaj verkoj
v
estas : http://www
w.freeweb.h
hu/verkoj/:
1. Fred laa Malpura, la kapitano
2. La antaaŭenŝovita garnizono
3. Laa blonda cik
klono
4. La dekkkvar karata aŭtomobilo
a
55. La mortid
do
6. Laa nevidebla legio
7. La pperdiĝinta krozŝipo
k
8. La reetroviĝinta krozŝipo
k
9. La skelleta brigado
o
9/b
10. L
La ŝtelita ku
uriero
11. La tri koorpogardistoj en Afriko
o
12. P
Patrolo en Saharo
13. Marŝi aŭ morti
m
14. Sub kvarranteno la Grand-Hotel
G
lo
15. Lutz van D
Dick: Malbeenita forta amo
a
E
Voortico
16. Attila ERÕSS:
Weeb: www.dessignweb.huu
17. Fred lla Malpura intervenas
18. Kiuuj interŝanĝiis vivon
19. Pappaveto la tem
merarulo
20. Laa Flava Garn
nizono
21. Sinjoroo Vanek en Parizo
P
21/b
b
22. Bill T
Teksaso la teemerarulo
23. L
La Nigra Kap
pitano
244. Pariza fronto
25. R
Reen en la in
nferon
21
26. Laa defraŭdita kasisto
27.. Sinjoro eĉĉ en la infero
o restas sinjoro
28. M
Malbenita bordo.
b
Ni renkkontis lin fooje. Li estis tre simpatiaa, multflank
ka, bonega esperantisto
e
o. Estu li dio
obenata,
rripozu pacee.
Geedzojj Pásztor
Rerigard
do al la p asintjara Zamenho
ofa Tago
nis al mi la ideon verk
ki leteron
La literaatura konkuurso de Jekaaterinburgaa Esperanto Rondo don
al nia M
Majstro, kvaazaŭ mi estu
us vivinta enn lia epoko, kaj ne li en
n la mia. Doo, naskiĝis la
l sekvaj
du leterroj, kiujn mi
m prezentis dum nia Z
Z-taga remeemoro en Miskolc,
M
kie ni geedzojj Pásztor
rememooris ankaŭ pri libro de
d Proverbbaro Esperaanta - verk
kita de Zam
menhof, riccevita el
heredaĵoo de nia forrpasinta preezidanto Baarnabo Battaa, kiu ankorraŭ en 20099 festis kun
ne kun ni
la festonn de kreinto de nia in
nternacia linngvo. La etllonga. miniimume 20 m
minuta subĉĉiela (en
minus 5 C grada malvarmo)
m
festo pasis en tre bona etoso, komenciĝintee post la /peer disko/
finaŭskuultitaj sonojj de Esperaanto Himnoo. László Páásztor laŭtleegis la Zam
menhof-leteron. D-ro
Jozefo H
Halász - addiaŭe kisantte, brakumee nin la aliiajn kvin paartoprenantoojn – esprim
mis sian
kordezirron: renkonntiĝu ni same ankaŭ sekvajare, nur iom pli da homoo venu. kajj en nia
retrevuoo mi publiku la enhaavon de ĉi Z-letero kaj
k la ating
gitan rezultton dum laa Z-taga
konkursso. (Ĉeestiss: Jozefo Gulyás
G
el uurbo Ózd, el
e Miskolc: d-ro Jozeffo Halász, geedzoj
Parkánsszki kaj geeedzoj Pászto
or) Nian kuunan feston
n traefikis laa ĝojsentoj de aparteno unu al
alia, kajj la proksim
miĝanta Krisstnasko. Ni rrespondis: Estu
E tiel, tieel estu!
S-ino Adrii Pásztor
22
Jen, pri la retpaaĝo de la Urral-a Esperaanto-Klubo, vi povas seekvi la konkkursantojn kaj
k la
kkonkursaĵojn
n.
Pri la reezultoj: - htttp://www.urral-sib.org/eeo/pri-zameenhof-konku
ursoj-en-jekkaterinburg
Pri la footokonkursoo: - http://ww
ww.ural-sibb.org/eo/kon
nkursoj/foto
okonkurso-zzamenhof-k
kajmi/fotokkonkurso-zaamenhof-kaaj-mi
Pri la koonkurso de leteroj: - htttp://www.uural-sib.org/eo/konkurso
oj/konkursoo-letero-alludovikko-zamenhof/konkurso--letero-al-luudoviko-zam
menhof
(Bv. vizziti la paĝojnn, kaj lasi vian
v mesaĝoon en la rubrriko "komen
ntoj"!
Amike:: Raja kaj Viktor
V
Kudrjjavcev orgaanizintoj)
Letero
L
al d
d-ro L. L.. Zamenhof
La leterron al d-ro L.L.Zamenh
L
hof verkitann de mi, dum
me mi sendis al d-ro Enndre Dudich
h, kiel
kristnasskan donacoon. Post kelk
kaj tagoj, veenis letero verkita
v
de d-ro Endre D
Dudich per ebla
e
responddo de Zamennhof. Vidu, legu ĝin.
Adriennee Pásztor
T
Transtemp
pa respon
ndletero d
de L.L. Za
amenhof al
a la geedzzoj Pászto
or
Estimattaj gesamideeanoj el Hun
ngarujo!
Mi petaas vian afabblan pardon
non pro la „malŝancaa” okazintaaĵo ke dum via tempovizito al
Varsoviio vi ne sukkcesis interparoli kun mi. Mia kaara edzino preferis
p
ne ĝeni mian kutiman
posttagm
mezan dorm
met-adon, kiun
k
mia jaam ne tre solida
s
sanstato sendub e bezonas. Tion vi
certe koomprenos.
Mi tion speciale beedaŭras eĉ pro
p du kialojj.
ĝ
kaj inteereso akcepttus vin, fideelajn adepto
ojn de la Linngvo Internaacia.
Unue, ĉĉar mi kun ĝojo
Due, ĉaar dormante min turmen
ntis terura kkoŝmaro.
Mi ne ppovas kontraaŭstari al la tento: mi raakontos pri ĝi al vi.
En trem
miga malvarm
mo kaj timiiga malhelo pasis antaŭ
ŭ mia tria, sp
pirita okuloo scenoj de la
l morna
estontecco de la hom
maro.
*Anstaataŭ unu komuna
k
duaa lingvo, tuuta aro da „helplingv
voj” (Ido, O
Occidental, Novial,
Interlinggva, Romaanid, Interglossa, Solreesol, Ceqlii, ktp), kiuj
uj estas, kuune kun Essperanto,
forbalaiitaj de la tuttglobe trium
mfanta anglaa.
23
*Ansttataŭ evoluucio, revolu
ucio.
*Ansttataŭ hileliismo, hitleriismo.
*Ansttataŭ homaaranismo, komunismo.
*Ansttataŭ libereeco, teroro.
*Ansttataŭ egaleeco, privileg
giteco.
*Ansttataŭ fratecco, genocid
do.
*Ansttataŭ sciennco, superstticaro.
*Ansttataŭ Edenno, infero su
ur Tero.
*Ansttataŭ tutmoonda paco, milito eĉ innter la astrojj.
Min konnsolas nur la certeco, ke
k tiujn terurraĵojn mi nee ĝisvivis. Estas
E
pli bonne tiel. Do, tiel
estu.
Ne forggesu: tio ne estas
e
profetaĵo. Ĝi estaas nur sensen
nca sonĝo de
d eble tro ssentoplena
maljunuulo.
Gardu la flamon...kkaj eble vi sukcesos
s
eviiti tiun sorto
on.
L.L
L.Zamenhoff
Danko
Pro parttopreno de la
l supre menciita Zameenhof-konku
urso mi riceevis eleganttan diplomo
on,
libron kkrom aliaj doonacetoj. Mi
M dankas iliin kaj al la organizantoj
o
oj, kaj al la kklubanoj en
n urbo
Jekateriinburg. Ili suurprizis kaj kortuŝis miin. Sur la fo
otoj vi povas rigardi la donacojn. Fotis:
F
sino Adrri Pásztor
Sinjorinno Adriennee Pásztor
24
25
El n
nia leterk
kesto
Ukrajnoo
Oleeh ĈORNOH
HUZ
Oleh ĈO
ORNOHUZ
Z, (en ukrain
na Чорногууз Олег Фед
дорович, naskiĝis la 1 5-an de aprrilo 1936
en vilaĝĝo Ivaniv, Vinica pro
ovinco) - rrenoma ukrraina verkisto, ĵurnaliisto, dram-v
verkisto,
redaktorro de revuuoj "Perec'"", "Vus", aaŭtoro de multnombra
m
aj romanoj, noveloj, rakontoj,
r
artikoloj
oj.
Studentto-kursanto (1956-1958
8) de Armeea Altlernejo
o en Ĉerniv
vco; diplom
miĝis pri ĵurn
nalistiko
(1964) een Kijiva Universitato.
U
. Laboris enn redaktejoj de multaj gazetoj, dirrektoro (198
83-1986)
de la kkijiva eldonnejo "Radjaanskij pis'm
mennik", ĉefredaktoro de tutukraiinia humurraĵ-revuo
"Perec'"" (eldonkvannto - pli ol 3 milionoj dda ekz.).
Membroo de la Nacia Ĵurnalistaa Asocio dee Ukrainio (de
( 1960), de
d la Nacia Verkista Asocio
A
de
Kunfondintto de la Tu
Ukrainio (de 19633), ĝia sekrretario (19888-2004), prezidiano.
p
utmonda
Forumoo de Ukrainooj (1992), delegito
d
de 339-a sesio de
d Ĝenerala Asembleo dde UN (198
84).
Merita A
Arta Agantoo de Ukrain
nio (1996), llaŭreato de literaturaj premioj
p
nom
me de Ostap
p Viŝnja,
de Ivan Bahrjanij, de
d Olesj Ho
onĉar, de Vooskobijnik--familio; ŝtaata ordeno dde Jaroslavo
o la Saĝa
(2006), ordeno-kruuco de Ivan Mazepa (20010).
Roman
noj
°
""Aristokratoo el Vapnjarko" (Арисстократ із Вапнярки,
В
1979);
1
°
""Pretendenttoj por Kolo
onel-ĉapo" ((Претенден
нти на папааху, 1983);
°
""Babilono sur
s Hudsono
o" (Вавілонн на Гудзон
ні, 1985);
°
""Mi strebas al maro" (Я
Я хочу до м
моря, 1989));
°
""Donacoj de pigmeoj" (Дари пігм
меїв, 2005);;
°
""Kapricoj de
d l' sorto" (Примхи доолі, 2006);
°
""Vivanto kuun morto" (Т
Той, що жииве зі смертю, 2006);
°
""La ora skarabo" (Золо
отий скараббей, 2007);
°
""La marĉo de
d Remez" (Ремезове болото, 2007);
°
""Resurektinnto el mortin
ntoj" (Воскр
креслий із мертвих,
м
20
009);
°
""Mono de ĉielo"
ĉ
(Грош
ші з неба, 22010)
La verkkoj estis traddukitaj en 22
2 lingvojn. Fragmenton
n de Babelo
o sur Hudzoono ("Paco", 1986,
2), de M
Mono de ĉielo kaj kelkaajn artikolojjn esperantigis
Vikttor Pajuk
26
Oleeh ĈORNOH
HUZ
La M
Mono De Ĉielo
Ĉ
((fragmentojj)
…Mi eĉĉ ekĝojis, ke
k tiel neateendinte mi renkontis Tod-on.
T
Pri tio mi reviis dum kelk
kaj jaroj.
Dum plli ol tri. Mii centelcentte garantiass – pli ol trri. Kaj, finffine, li estiss kaptita dee mi tute
hazardee. Mia ŝatataa kaj kara TOD.
T
Almeenaŭ nome tiujn ĉi tri majusklajn literojn mii tralegis
sur la nuumerplado de lia “Ben
ntley”. Sed, eble, de miia “Bentley””? Plej verŝŝajne – de mia.
m Nun
mi remeemoras tiunn bildon de nia
n renkotiĝĝo en detalo
oj. Mi kvazaaŭ gustumiss ĝin. Gustu
umis, ĉar
ĉio renooviĝis en mia
m memorro kaj la kkapo ne do
oloris. Kvan
nkam, sentooj… Mi seentis, ke
barelrinngoj ĝis nunn estas sur laa kapo… Suur la kapo ili
i tiel restis. Kiu povuss fari tion? Kiu? Mi
vidis annkaŭ buŝtukkon… Odo
orantan, disspremitan kiel
k pleŭron
nekto, buŝtuukon. Sed eble, mi
sonĝis ttion. Aŭ tio aperis viziee. Mi ne sciaas.
T
Tamen, ni revenu
r
al To
odo. Tiu ĉi estas ankaŭ
ŭ interesa in
ndividuo. Nee malpli intteresa, ol
Kudrik. Mi tiel revvenas al kom
menco de laa renkontiĝo
o. Al komen
nco de la rennkontiĝo ku
un Todo.
Sur kruttmonto. Kajj jam post tiio ĉi mi ekm
memoros. Asocie.
A
– Finfine, – ekĝojis mi,
m forviŝantte post Todo la vangon
n, kiun li ĵuus salivigis al mi. –
Kiam vii ja redonoss la ŝuldon?.. Vi promeesis ankaŭ in
nterezon… (uzuro)
– Vi ne ekkkredos, – Tod
T ĉirkaŭbrrakumis miian talion. Li
L simple nee povis atin
ngi miajn
ŝultrojnn. – Vi ne ekkkredos…
– Mi ne ekkkredos, – diris
d
mi, ne flankenigan
nte la rigardon. Mi riggardis lin kaaj ial mi
estis cerrta, ke nun en lia kapo
o intense laaboras rulilo
oj. Kiel oftee okazas kuun Kudrik. Li volas
ion mennsoge diri all mi. Sed ek
kpensi ion tiiom konvin
nkan. Tion, por
p konvinkki min. Tion
n, en kio
mi kreddus kaj ankaaŭ konsoloss lin. Mi ekkdecidis aveerti lin. Kaj iom mallonngigi prograamon de
serĉado en lia kapoo. Transform
matigi, kiel ŝŝatis eldiri Kudrik.
K
– Nur ne diiru al mi, kee vi ĵus forlaasis malsan
nulejon, kie via vica paarenco estas preskaŭ
morta, aaŭ vi iras dee funebro de
d via fratinoo aŭ frato. Al
A mi mank
kas mono ppor aĉeti florrkronojn
al ĉiuj.
– Mi ja ne diras… Ĉu
u vi aŭdas, mi ja ne diras,
d
– balb
butis Tod…
… Fakte, li nomiĝis
Teodoroo, sed ĉiuj rabuloj…
r
Nu,
N ĉi tiuj ŝŝarkoj de en
ntreprenado, mi rimarkkis, ŝatas ku
urtigitajn
nomojnn. Eble pro tiu, ke ili mem
m
plej oofte estis ku
urtuloj. Kiell Tod. Lia kkapo estis almenaŭ
vo kaj ne
videbla aliflanke de kapoto. Se fari unu ŝŝtupon malaantaŭe kaj riigarfi lin enn perspektiv
vidi korrpon de Toddo, oni povaas pensi, ke tie iu ensab
bligis lin ĝiss talio.
F
Finfine li ellturniĝis:
– Ĉu vi vidiis ĉi krutan monton?
– Mi staras sur ĝi.
– Kaj ĉu vi scias, kiom
m da mi pagiis pro ĝi?
27
– Mi ne vollas scii... Vi
V ja pagas rregule vian krediton al banko, ĉu?? Kial vi peensas, ke
ĝustatem
mpe redoni al mi mian monon, annkaŭ kun intterezo, estass granda pek
eko por vi?.. Por kio
vi tiom da krucoj kaj ikonoj pendigis ssur vi kaj en
e via aŭto?? Via “Benntley” kiel movebla
m
preĝejo. Ĉu vi en ĝi preĝe fo
orklinas pekkojn viajn? Mi volas aĉeti
a
de vi ttiun ĉi kruttmonton.
Kune kuun via Malsseka Kokino
o, – mi direkktis la fingrron al Ĥovraaŝok, kiu lookigis sian dorson
d
al
suno kaj
aj ĝi aktive sekiĝis
s
elvaporante.
– Mi ne vendos, mi
m ne venddos, Georg
g… Donu al mi keelkajn semaajnojn…
Prokrastigu…
– Post du semajnoj
s
mii eĉ ne dem
mandos vin. Post tri sem
majnoj mi eenterigos vin sur la
monto. Vivantan. Vivantan!
V
Se
S la monsum
umo ne kuŝo
os sur la tablo de Kudriik, mi forprrenos kaj
Dnipronn, kaj krutm
monton*… – mi sidis enn “Maybach
h” kaj ordon
nis al Maksoo turniĝi.
E
En la retrosspegulo refllektiĝis figuureto de To
od’. Tute maalgranda. M
Min asocie eĉ
e kaptis
la pensoo, ke Tod’ estas
e
ĉefkom
mandanto dde iu eta arm
meo, konsisstanta el piggmeoj. Same tiel mi
pensis. K
Kaj li kun la
l armeo veerdiktos minn. Per mortp
puno. Tiel al
a mi sugesttis Tiu. Tiu,, vivanta
en mi. A
Aǔ Li de tem
mpo al temp
po venadis aal mi. Eble,, venis. Mi ne
n sciis tionn ĝuste. Mi ne sciis,
ĉar mi nne memorass, kiel Li tie ekloĝadiss. Kiel Li nerimarkeblee enrampis. Trarampis en min.
Li traram
mpis kaj ie tie sidis. Eb
ble, eĉ sur laa fundo de mia
m animo.
M
Mi veturis kaj
k silentis. Mi ekmem
moris tiun To
odon. Tiam Kudrik diriis:
– Konatiĝu – Teodoro. Unika indiividuo…
L
Li same tiell diris: “Individuo”.
““Kiu individueco famiigis vin?” – mi volus tiam demand
di Kudrik-oon, sed, bed
daǔrinde,
mi ne suukcesis. Reaale – mi bed
daǔras.
T
Teodoro – Tod’… Lii havis iunn plantan faamilnomon… Mi eĉ nne memoraas, same
kiun… M
Mi scias, kee de tiu biollogia gento,, “kie oni ĝiin semos, tiee ĝi ekkreskkos”. Sed nu
un mi ne
volis peensi pri tio. Mi pensis pri alio. Duum la drink
kado, kiam li ne trinkiss la unuan glaseton
kaj mi ddemandis “kkial?”, li fig
grimacis. Lii tiel figrim
macis, ke mii ekkompatiis lin. Mi peensis, ke
li tuj-jenne fordonoss finaĵojn**. Pli ĝuste – la animon
n al Dio.
– Koro, – mallaǔte
m
diriis Teodoro. – La koro doloregas…
d
… Kaj senpro
rokraste mi devas iri
al Badenn-Baden… Sed la tuta monsumo eestis investiita…
– Kiom da?? – mi fintrin
nkis ankoraaǔ unu glaseeton, la varm
mo flue okuupis mian ko
orpon.
– Ho, ne! Multe
M
da. Kaaj mi ne kurraĝus… Vi ja
j vidas min
n la unuan ffojon.
– Sed, ne laa lastan?
– Ne lastann. Kompreneeble, ne lasstan fojon. Mi
M bezonas nur por duu semajnoj. Ĝuste –
por du semajnoj. – Tod’ elp
poŝigis plasstikan karteton. Ĝi esttis kalendarreto. – Aku
urate ĝis
merkreddo… La seppdekan tago
on, je la kviina posttagm
meze, ĉe la sama tablo mi redonoss al vi…
Kun uzuuro.
28
– Por kio tiuu akurateco?
– Mi volas, ke vi ekv
vidu, ke anttaǔ vi sidass la homo de
d la honorr-vorto. Mi kisas la
krucon. – Todo eliigis de-sub sia adampoomo, abund
de kovrita peer densa haararo, oran kruceton
k
kaj trifooje kisis ĝinn en mia ĉeeesto.
P
Poste li deemetis nigrran, kvazaǔǔ monaka, ĉemizon. Teodoro nnudigis la bruston.
Teodoroo fieris pri sia brusto. Li similis aal nigra kon
nstelacio, konsistanta eel senescepte nigraj
steloj. IInter ili passis steloj ruĝaj. Tio esttis eksterorrdinara, tatu
uo… La steeloj viciĝis, kiel sur
kiraso dde superpezza tanko. “G
Gladiatoro” aǔ bolŝevista tanko su
ub kodita nnomo “Molo
oĥ’”***.
La stelooj, kiel punnktolinioj, strie
s
kovris duonon dee Teodora brusto.
b
Ili kkuris triliniie: de la
umbilikko ĝis la cicoo sur la malldekstra bruustoflanko.
– Kio ĝi esttas? – mi kapkline dem
mandis lin pri
p la signojj sur la vent
ntro, ripoj kaaj dorso,
kiam li turnis al mii vizaĝe.
– Zono de Teodoro,
T
– fiere
f
responndis li.
– Kaj pri kio ĝi signifaas?
– Ĉiu nigraa stelo kun ruĝa
r
substreeko – fremd
da edzino, nur
n nigra – vidvino, ru
uĝ-blua –
ne edzinniĝinta, ruĝaa kun nigra – vidvino…
…
– Kaj simplle ruĝa aǔ ro
ozkolora? – ĝustigis mi.
– Virgulinoo, – Teodoro
o elstarigis lla bruston.
– Tra dornooj – al astrojj?
– Kiam vi redonos
r
la ŝu
uldon?
– Baze…
– Tri tagoj, – mi interro
ompis lin kaaj enaǔtiĝis.
– Makso, – kiam ni atingis
a
ŝoseeon. – Ordo
onu al Murr’, antaǔ la stela serpeento, kiu
trifoje ĉĉirkaǔas liann bruston, pentri
p
al li kkobran kapo
on. Kun eliĝ
ĝinta langetto. Se li ne redonos
la monoon – Mur’ dronigu
d
lin. Sen Mongoolo. Oni ne bezonas
b
sup
perfluajn ateestantojn, – mi diris
tion kaj ne ekkoniss min mem
m. Kio okaziis kun mi? De kie tiuj metamorfoozoj de miaa animo?
Ĉu de laa mono de ĉielo?
ĉ
Kaj ĉu
ĉ la mono eestas DE ĉieelo? Sed ank
kaǔ ĝi ne esstas la mia.
M
Makso ion ĝustigis.
ĝ
Mii malatentiss kaj simple aldonis:
– Dronigu kontraǔ la “privata prropraĵo” dee Teodoro. En akvokirrlo, sub la plej alta
krutmonnto. Nomu ĝin – Teod
dora monto. Inter homo
oj devas ressti iu memooro pri ĉi tiu idioto.
Memoroo kaj legenddo. Almenaǔ
ǔ iu. Kaj suur la krutmo
onto devas lo
oĝi lia anim
mo…
Esperanntigis Araneeo
29
* “Kaj D
Dnipron, kaaj krutmonto
on…” – aluudo al poem
mo-“Testameento” de rennoma ukrain
na poeto
Taras Ŝevĉenko (18814-1861)
m
** fordooni finaĵojnn = forpasi, morti
*** Mooloĥ – (Bibliia) antikva Semida dio (caro)
Viktor P
Pajuk
Ĉehujo
Čeestmír Vidm
man + Jaroslav Krolupp
per
Odo p
pri SKOK
KOVY
Ni
N jam konaas ĉeĥojn kaaj moravian
nojn
Estis
E
tie tam
men multe pli da gentoj
Rememoru
R
ni modestajjn skokovan
nojn
Jen
J paŝtiĝass tie da ĉevaaloj centoj
Ĝoje
Ĝ ja ĉi ti e ĉiuj pulm
moj spiras
en
e aero freŝ a de la Paraadizo
Tien
T ĉi konddukas ankaŭ
ŭ Lakta Vojjo
Kaj
K turistoj tie pri ripozzo, ĝojo
ĉiam
ĉ
antaŭĝĝojas, pensaas eĉ sopirass
En
E la pensioono – Esperro nomiĝas –
ĉiuj
ĉ certe triinki povas kaj
k varmiĝaas
ne
n nur per ssatiga kaj ab
bunda manĝ
ĝo
sed
s eĉ pri sppecifa de paarol‘ aranĝo
o
Homojn
H
el lla mondo eb
blas tie vidi
Unu
U lingvo ĉiujn firmee tie ligas
kaj
k mastikass
Ĉiu
Ĉ tie povaas lerni eĉ ekridi
e
Ĉiu
Ĉ povas aalrapidi
al
a la lingvopparadizo
Tie
T ĉi kunveenas ĉiuj aŭ
ŭ kosmanoj
aŭ
a marsanojj, venusanojj
jupiteranoj, saturnanoj
ĉiuj
ĉ foraj gaalaksianoj
Kaj
K ĉiuj laŭŭdas
(ĉiuj,
(
kiuj riigardas, aŭd
das)
bonhumoron
b
n kaj gastig
gon
de
d ĉi tiu dom
mo.
Oni
O devas jaa ankoraŭ fini
fi
la
l observatoorion
30
Mi
M salutas kkarajn ĉielan
nojn
kaj
k kun nosttalgio
ankaŭ
a
skokoovanojn
En
E la nomo de teranoj
Čestmír
Č
ViddmanIO
(Ne
( gravas
oni
o povas
kaŝi
k tiun IO
O
Finiĝas
F
la foolIO
relegu
r
ĉIOnn
ree
r dekomennce)
/La poem
mon sendis: Jindřiška
J
Draahotová, kiu skribis:
” Kara amikino Adrii,
Mi sendaas poemon de
d poetoj el Asocio
A
de hanndikapitaj essperantistoj, kiuj
k regule ppor unu semaajno
kunvenaas en pensionno Espero en vilaĝeto Skookovy. Čestm
mír Vidman kaj
k Jaroslav Krolupper dediĉis
d
la
odon al m
mi, al la orgaanizanto de la
l kunvenoj.../.”
31
Hungarrujo
Bibliogrrafio de periodaĵoj
14.143 periodaĵoj aperis
a
en laa unuaj 1200 jaroj de Esperanto.
E
Fine
F
vi trovoos ilin en laa dikega
bibliogrrafio de HM
MM, Budapest 2010. H
HMM, tio esstas Luis M.
M Hernándeez Yzal, la fondinto
de la Hiispana Espeeranto-Muzeeo en Katallunio, la hun
ngaro Árpád Máthé kaaj la katalun
nino Ana
Maria M
Molera. La "libreto" haavas la form
maton 305 x 215 x 70 mm, ampleeksas fierajn, dense
presitajnn 1175 paĝĝojn kaj pezas
p
ĉ. tri kilogramo
ojn. Malfaccilas por leegado en bankuvo!
b
Biblioteekoj, sciencistoj kaj esp
ploristoj ateendas ĝin jam de jaroj - volumo 1 de la vivo-v
verko de
d-ro Árrpád Máthé: "Bibliograafio de periiodaĵoj en aǔ pri Espeeranto". Kiaam kaj kie ĝi estos
akireblaaj por la pubbliko ne jam
m estas konnata. Tre pro
obable ĝi esstos sufiĉe kkosta por prrivatuloj.
Sed tiell estas. Vi tamen povos helpi di svastigi ĝin
n: Petu univ
versitatan, nacian aŭ sciencan
bibliotekojn, ke ili havigu ĝin por vi. Dannkegon al niiaj diligentaaj pioniroj!
Sanon, feliĉon, opttimismon all ĉiuj esperaantistoj deziiras: László Szilvási
Italio
Studo pri maldik
kigo de Esp
perantaj Vo
ortaroj
Tiu artikkolo de la korea
k
akadem
miano Ma Y
Youg-tae esstas nun legebla rete enn:
http://w
www.bonaliingvo.org/in
ndex.php/Stu
tudo_pri_maaldikigo_dee_Esperantaaj_Vortaroj
Bonvoluu informi prri ĝi en viaj medioj.
Renato
o Corsetti / R
Re: (la bona teksto)
Hindujo
Saĝdiroj d
de Mahatm
mo Gandh
hi
„La pardono estas virto
v
de la grandanimu
g
uloj, la malg
grandanimulloj neniam ppardonas.”
„Ŝajnas esti pli mallfacila venk
ki la nevidebblajn pasiojn, ol konkerri perarmilee la videblan
n
mondonn.”
„Unue een vi mem vi
v devas kreei la ŝanĝiĝoon, kion vi postulas
p
de la mondo.””
Esperaantigis Adrii Pásztor
32
33
Hung
garaj histooriaj datrrevenoj en
n 2011
Antaŭ 1015 jaroj,, en 996 reg
gnestro Gézza edzigis sian
s
filon, Stefanon
S
kuun Gizella, filino de
Henrik, bavara prinnco. Samtem
mpe rezigniis pri la aŭsstra konkeriita tereno dde Hungarojj trans la
rivero L
Lajta
Antaŭ 11010 jaroj,, la 1-an de januaro 10001, oni kron
nis regnestrron Stefano al reĝo inteer kadroj
de eklezzia ceremonnio. En tiu jaro
j
oni fonndis episkop
pejon en Eszztergom.
Antaŭ 9980 jaroj, en
e 1031, reĝ
ĝo Stefano ppreparis siajjn admonojn
n por sia fillo, princo Im
mre.
Antaŭ 9920 jaroj, en
e 1091, reĝo (Lászlló) Ladislao
o la 1-a, la Sankta, vennkis ĉe Orso
ova la al
Transilvvanio atakinntajn Rumaanojn.
Antaŭ 8800 jaroj, en
e 1211, nia reĝo Anddreo la 2-a loĝigis
l
la Germanan
G
O
Ordenon de Kavaliro
K
en Trannsilvanion. Ĝia
Ĝ tasko esstis por defe
fendadi konttraŭ la Kum
manoj kaj poor konverti tiujn laŭ
la kristaana kredo.
/ www
w.info-system
m.hu/nagyk
kun.../Kisuj__kalen_45_
_140_oldalig
g.pdf / El laa Vikipedia artikolo:
Hungaraaj historiaj ddatrevenoj - kompilis kaj
k esperanttigis László Pásztor/
Prin
ntempo – peentraĵo de d--ro Ferenc Földi
F
34
30/22010. Pattrujon kon
nigaj Brooŝuroj: Essperanto kaj
k urbo N
Nagykanizsa
: Recenzo
o:
Dum K
Kristnasko mi
m decidis tiel,
t
ke miaan ĝojon, kiion kaŭzis al mi la kieel donacoj ricevitaj
libroj, m
mi rakontas al vi. Nun mi rakontoos pri du libroj. Ambaŭ
ŭ alvenis dee urbo Nagy
ykanizsa.
Tibor J..Szabadi, mia
m verkistam
miko ege suurprizis min
n. Ĉar tempee de Kristnaasko estis malmulte
m
da temppo por legi pro
p la festaj antaŭprepaariĝoj, unue la pli mald
dikan eldonaaĵon mi stud
dis.
Ĉi tiu plaĉaspekta, per blazono
o de Nagykkanizsa ornaamita eldonaaĵo estas la 30-a eldonaĵo de la
patrujonn konigaj brroŝuroj. Ĝi prepariĝis pere de sub
bteno de Urbestraro
U
dde Nagykan
nizsa kaj
Urbon D
Defendantaa Societo. Unue
U
ni povvas legi en
n ĝi hungarrlingvan anttaŭparolon de D-ro
Georgo Horváth, poste
p
saman
n en Esperannto laŭ trad
duko de Tib
bor J. Szabaadi. Poste pensoj de
la aŭtorro malfermiiĝas antaŭ niaj
n okuloj.. Ni povass legi pri multaj
m
okaziintaĵoj de esperanta
e
lingvoddisvastiga hiistorio de Nagykanizsa
N
a, de 1905 ĝis
ĝ nun, sam
me hungarlinngve. Ĉi tiu
u broŝuro
havas hhistorie signnifan kulturp
perantan roolon, pritem
mas pri naskiĝo de la essperanta lin
ngvo, pri
kreinto de Esperannto, pri aperro de la unuua libro kaj pri la unuajj pioniroj dde Nagykaniizsa. Sur
bildoj dde la eldonaĵ
aĵo aperas an
ntaŭ ni: D-rro Zamenho
of, kreinto de
d Esperantto, la unuaj lingvon
disvastigintoj de Nagykanizsa
N
a, dokumenttoj kaj rapo
ortoj pri agaadoj de Espperanto-klub
boj, plue
la de geeesperantisttoj de Nagy
ykanizsa meenditaj leterron ferman
ntaj markoj , bildkartoj, /nature
iliaj bilddoj./ Sur ĉi tiuj videblas famaĵoj de la urbo kaj meze de
d ili flava litero „E” en
e verda
esperannta kvinpinnta stelo, kiel
k
simbo lo de Esp
peranto-mov
vado. Bonffamon, nom
mon de
Nagykaanizsa pligraandigis plen
nrajte la ĉeeesto de Esp
peranto kaj ĝiaj du sukkcesaj aran
nĝaĵoj: la
1978. jaara Junularra Esperato--Renkontiĝoo /JER/ kajj la 2001.jaara SAT-koongreso. Laa „Verda
stelo” E
Esperanto-kllubo estas rekonata
r
eleemento de kultura
k
vivo de Nagykaanizsa. Ĉe fino
fi de la
eldonaĵoo ni trovass liston de unua partoo de verkojj de Tibor J. Szabadii. Mi scias,, ke ege
malfacilla estas por kompili ĉi tian historiaan rememorraĵon. Pro tiio mi gratullas al la aŭto
oro de la
broŝuro, Tibor J.Szzabadi. kaj al liaj helppantoj. Mi esperas,
e
ke baldaŭe m
mi povas leg
gi ankaŭ
n mi, sed ankaŭ tiuj, kiuj interesiĝas pri la bela lingvoo kaj ĝia hisstorio de
esperannte, sed ne nur
k estu kons
nservita ne nur
n la de
Nagykaanizsa. Ĉi tiiun tekston indas esperrantigi ankaaŭ pro tio, ke
Hungaraa Esperantoo-Asocio, seed ankaŭ dee la Esperan
nto-Muzeo, eternigite ppor la generracioj de
la estonnto.
La alia donaco porrtas titolon „Ars-bildo”” kaj estas esence la 11.
1 Antologgio de Nagy
ykanizsa,
eldonitee estas en 2010. Ankaŭ
ŭ tiu ĉi esta s plaĉaspek
kta. Sur la dika
d paperkoovrilo kontu
uriĝas iu
portretoo el la sur arĝentgriza
a
aj literaj skrribaĵfragmentoj. La libbron Suzanaa Farkas
bazo nigraj
ilustris. La volumoo naskiĝis peere de subteeno de 42 aŭ
ŭtoroj. Tiu antologio
a
haavas 179 paaĝojn kaj
ĝiajn gvvidprincipoojn certigas: Liriko kaaj liro, Virrino-petalo, Junaj venttoj, Je mem
moro de
Ludovikko Király, Niaj
N urbo regionoj dom
moj, Ars-trad
dukoj, Portrreto-eseoj.
El interr la en voluumo aperintaj poemoj pplaĉis al mi
m poemo dee Enikő Cziigány: Unu
u tago de
amo /laa aŭtorino pensadis
p
prii la Kristnaasko/. Sed plaĉis
p
al mii ankaŭ muulte da prozzaĵoj. Mi
menciass kelkajn:
Elizabetta Bucsák: Milito,
M
aŭ paco.
p
Ildikó M
M.Kovács: Kaŝ-starante
K
e
Ludovikko Király: Kanizsa,
K
urb
bo de la studdjaroj, je memoro de Tibor
T
Tüskéss
Tibor J..Szabadi: Ars-traduko
A
oj el Esperaanto, de la izlanda
i
Þórb
bergur Þórddarson: Letero al la
nazioj.
Ĉi tiuj ttradukoj havas grandan
n esprimkappablon, inteeresan vidm
manieron kaj
aj elstaras ell inter la
aliaj.
Mi grattulas al aŭtooroj de la antologio
a
kaaj deziras pluan
p
bonan
n elanon, krreivon kaj multe
m
da
sukcesooj. Ambaŭ eldonaĵoj
e
esttas interesajj, utilaj, insttruivaj legaĵĵoj.
35
Tib
bor Szabadi,, kun la de li verkitaj libroj
36
Tel.: + 36 70 206
6 1739
Tel.: + 36 70 570
0 8895
Tel.: +36 46 738
8 982
Reetpoŝto: [email protected]
Retpaĝo: hhttp://kiralyllajos.uw.hu
u
37