Kopiowanie filmów 8 mm część 4

Michał Suchecki
lipiec 2005
KOPIOWANIE FILMÓW 8 mm
część 4
Stabilizacja prędkości projektora RUŚ
W części 1 „Kopiowania filmów 8 mm”, przy opisie sprzętu, pisałem o używaniu synchronizatora podczas
kopiowania filmów.
„Używam projektora RUŚ o regulowanej prędkości i przy jej ustawieniu na minimalnie większą (16 2/3
klatki /sek) migotanie znika. Widać to wyraźnie na podglądzie obrazu z kamery. Zbudowany kiedyś
synchronizator do projektora i magnetofonu, po włączeniu generacji impulsów utrzymuje zadaną prędkość
projekcji.”
Do generacji impulsów nie trzeba budować całego synchronizatora. Wystarczą tylko moduły: generatora,
przekaźnika i wskaźnik „zapasu synchronizacji” – prosty woltomierz.
Zbudowałem prototyp, sprawdziłem jego działanie i zamieszczam opis budowy.
Ponieważ kupno opornika jest dziś często trudniejsze niż zakup telewizora, to do budowy urządzenia
użyłem zestawu do samodzielnego montażu – „Elektroniczny przerywacz kierunkowskazów”.
Po niewielkich zmianach i dodaniu przekaźnika mamy gotowy układ.
Do zasilania układu najlepiej użyć zasilacza stabilizowanego. Dopuszczalny zakres napięć to 4,5 ... 18 V i
trzeba je dobrać do posiadanego przekaźnika. Musi on mieć jedną parę przełączanych styków i nie powinien
to być, z uwagi na wytrzymałość styków, przekaźnik miniaturowy.
Dla przekaźnika MT-6 z cewką 200 Ohm użyłem małego zasilacza 6 V (pobór prądu układu, z żarówka
podświetlającą wskaźnik, jest niższy od 100 mA).
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Zaznaczona na schemacie zmiana kondensatora C1 i potencjometru P1 nie jest konieczna. Wymieniłem
kondensator na bardziej stabilny, tantalowy i potencjometr na 500 k (wieloobrotowy).
Bardzo ważne jest dokładne ustawienie częstotliwości generatora.
Dla projektora RUŚ i pochodnych (WOŁNIA, ŁUCZ) częstotliwość impulsów jest cztery razy mniejsza od
ilości klatek na sekundę.
Film trzeba wyświetlać z prędkością 16 2/3 kl/sek.
Stąd:
16 2/3 : 4 = 4 1/6 Hz. Dziesiętnie ≈ 4,166.. Hz. Okres impulsu = 240 milisekund.
Okres kontrolujemy na 3 nóżce układu NE555.
Korzystając z oscyloskopu ustawiamy dodatni półokres impulsu na 120 milisekund.
Zamiast oscyloskopu można użyć miernika czasu impulsu, też dodatnią część ustawić na 120 msek;
lub licznika impulsów – w czasie 100 sekund musi być ≈ 416 .. 417 impulsów.
Raz ustawiona częstotliwość w długim okresie użytkowania nie wymaga żadnej korekty. Warunkiem jest
dobrej jakości C1 i stabilizowany zasilacz.
Pewnym problemem może
być zdobycie wtyczki do
gniazda w projektorze, pasują
oprawki od starych lamp
radiowych tzw. „oktalowych”
lub wtyki od dużych
przekaźników serii „15”.
Połączenie synchronizatora z
projektorem wykonajmy
starannie 3-żyłowym
przewodem w dobrej izolacji.
Na stykach przekaźnika będzie
występować napięcie
zasilające silnik – 127 V.
Wskaźnik – woltomierz musimy zbudować samodzielnie. Potrzebny jest dowolny mały miliamperomierz
wskazówkowy np. wskaźnik wysterowania od magnetofonu.
Diody w prostowniku mogą być dowolne, użyłem 1N4148.
Wskaźnik nie służy do dokładnego pomiaru a jedynie pokazuje orientacyjnie napięcie na regulacyjnym
oporniku projektora.
Podłączamy go do skrajnych styków przekaźnika, tych połączonych z 6 i 7 bolcem wtyku.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Zasada synchronizacji szybkości projektora impulsami z taśmy magnetofonowej (lub generowanymi)
polega na włączeniu w obwód zasilania silnika dodatkowego opornika (150 Ohm) cyklicznie zwieranego
przez dwie pary styków. Jedna para (jak i opornik) jest wbudowana w projektor, a druga to styki przekaźnika
synchronizatora. Przy optymalnej synchronizacji przesunięcie faz par styków wynosi 90°.
Gdy zmienia się prędkość silnika wystąpi przesunięcie fazy
zwierania styków. Powoduje to włączanie (lub zwieranie) opornika
zmniejszając (lub zwiększając) prąd silnika dla utrzymania
zadanej prędkości. Różnica faz 0° lub 180° zrywa synchronizację.
Potencjometr drutowy którym normalnie (bez synchronizatora)
zmieniamy prędkość projektora pełni teraz inną rolę.
Jest on nadal w obwodzie zasilania silnika i ustawiamy nim
wstępnie prąd silnika. Ustawienie wpływa na ewentualne
zerwanie synchronizacji. Przy zbyt małym prądzie nawet stałe
zwarcie opornika regulacyjnego (faza 0°) może dać za wolne
obroty, i analogicznie, przy zbyt dużym stałe włączenie tego
opornika (faza 180°) może dać za dużą prędkość.
Do kontroli służy wskaźnik „zapasu synchronizacji”. Wstępnie
ustawiamy go potencjometrem 47k, przy wyłączonym
generatorze i pracującym projektorze tak by przy rozwartych
stykach (tych w projektorze) pokazywał maksimum.
Włączamy generator i potencjometrem projektora ustawiamy
wskazówkę w połowie skali, co odpowiada ½ napięcia na
oporniku regulacyjnym. Mamy maksymalny „zapas
synchronizacji”. Podczas projekcji wystarczy czasami spojrzeć na
miernik i ewentualnie przywrócić potencjometrem wskazówkę na
środek skali.
Wygodnie jest wymienić fabryczną gałkę na inną, posiadającą
dowolną podziałkę.
Przełączanie projektora z trybu normalnego na pracę synchroniczną następuję:
• w starszych projektorach RUŚ i ŁUCZ po włożeniu wtyku w gniazdo synchronizatora. Środkowy bolec
wtyku naciska wewnętrzny przełącznik i włącza w obwód silnika opornik regulacyjny.
• w nowszych projektorach RUŚ i WOŁNIA wyjmujemy z gniazda synchronizatora fabryczną zaślepkę i
podłączamy synchronizator (rolę przełącznika pełni zaślepka).
Sprawdźmy działanie stabilizacji obrotów bez filmu.
Zobaczmy jak zachowa się projektor przy obracaniu
potencjometru, jak działa „zapas synchronizacji”.
Możemy hamować ręką szpulę zwijająca i obserwować
wskaźnik. Obroty nie zmienią się ale wskazówka przesunie się w
dół skali – wzrósł pobór prądu.
Skorygujmy to potencjometrem i teraz zwolnijmy szpulę
zwijającą, szybkość nie zmieni się ale wskazówka pójdzie w górę
skali, zmalał pobór prądu więc wzrosło napięcie.
Zobaczmy jak duże odchyłki od środkowego położenia
wskaźnika nie zmienią prędkości projektora, a co się stanie po
przekroczeniu zapasu synchronizacji.
Przed budową synchronizatora sprawdźmy czy nasz projektor jest sprawny i będzie pracował w tym trybie.
W projektorze z fabryczną zaślepką gniazda synchronizatora jej wyjęcie, podczas pracy silnika, wyraźnie
zwolni prędkość projektora.
W projektorach bez zaślepki wepchnięcie ołówka w miejsce środkowego bolca gniazda synchronizatora da
ten sam efekt – zwolnienie prędkości. Jeśli projektor nie zwalnia to nie włącza się opornik regulacyjny.
Trzeba rozebrać projektor i znaleźć przyczynę.
Gdy teraz podłączymy synchronizator, bez generacji impulsów, to nieruchome styki przekaźnika spowodują
wyraźnie słyszalne pływanie prędkości. Jeśli efekt ten nie wystąpi musimy sprawdzić wewnętrzne styki w
projektorze. Na osi zębatki jest tarcza z czterema występami cyklicznie naciskająca na parę styków.
Sprawdzić czy styki są przełączane.
Zdjęcia autora
wykonane aparatem Olympus C-2100.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com