1.1. Zagospodarowanie przestrzenne - BIP Tarczyn

Transkrypt

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Tarczyn na lata 2009 - 2015
Spis treści
1.
Spis treści
1
Wstęp
3
Charakterystyka obecnej sytuacji w Tarczynie
7
1.1. Zagospodarowanie przestrzenne
7
1.1.1. Charakterystyka położenia geograficznego Miasta
7
1.1.2. Zasoby środowiska naturalnego
10
1.1.3. Turystyka
12
1.1.4. Podział administracyjny Miasta
13
1.1.5. Analiza tkanki mieszkaniowej Miasta Tarczyn
15
1.1.6. Zasoby infrastruktury technicznej Miasta
19
1.1.7. Strefy ochrony konserwatorskiej
23
1.1.8. Główne problemy zidentyfikowane w obszarze
25
zagospodarowania przestrzennego
1.2. Sfera gospodarcza
26
1.2.1. Problemy zidentyfikowane w obszarze gospodarczym
1.3. Sfera społeczna
30
31
1.3.1. Struktura demograficzna
31
1.3.2. Główne przemiany społeczne i gospodarcze
33
1.3.3.
Charakterystyka
zjawiska marginalizacji społecznej w 35
Tarczynie – problem patologii społecznej oraz przestępczości
1.3.4. Określenie grup społecznych wymagających wsparcia w 37
ramach programu rewitalizacji
1.3.5. Problemy zidentyfikowane w obszarze społecznym
1.4.
Analiza SWOT
38
39
1.4.1. Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju Miasta
39
1.4.2. Mocne i słabe strony Tarczyna
40
1
2.
Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących
42
rozwoju przestrzenno – społeczno – gospodarczego miasta i
regionu.
3.
Założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Tarczyna
54
3.1. Okres realizacji LPR
54
3.2. Zasięg terytorialny rewitalizowanych obszarów
54
3.2.1.
Obszary rewitalizacji
3.2.2. Uzasadnienie wyboru obszarów rewitalizacji
55
55
3.3. Cele przestrzenne rewitalizacji
61
3.4. Planowane działania przestrzenne na obszarze rewitalizowanym
62
3.5. Cele rewitalizacji w obszarze gospodarczym
68
3.6. Planowane działania na obszarze rewitalizowanym w obszarze
69
gospodarczym
3.7. Cele rewitalizacji w obszarze społecznym
70
70
społecznym
3.9. Zadania priorytetowe
4.
71
System wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta
73
Tarczyn
5.
Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej
2
76
WSTĘP
W zrównoważonym rozwoju krajów europejskich rewitalizacja traktowana jest jako
metoda rozwiązywania problemów społecznych, gospodarczych i przestrzennych. W
krajach Unii Europejskiej główne cele gospodarki przestrzennej określone są w
Europejskiej Karcie Zagospodarowania Przestrzennego, wyznaczając standardy
przestrzenne
odnośnie
zapewnienia
zrównoważonego
rozwoju
społeczno
–
gospodarczego we wszystkich regionach, poprawy jakości życia, odpowiedzialnego
gospodarowania zasobami oraz racjonalnego wykorzystania terenów.
Tadeusz Kaczmarek w pracy „Rewitalizacja miast w Polsce na tle doświadczeń
europejskich” terminem „rewitalizacja” określa planowe działania w celu zmiany
struktury funkcjonalno – przestrzennej zdegradowanych obszarów miasta i w
konsekwencji ich ożywienia gospodarczego i społecznego.
Jeszcze trafniejsza definicja rewitalizacji została sformułowana przez dr Andreasa
Billerta:
Rewitalizacja
odnosi
się
do
kompleksowego
procesu
odnowy
obszaru
zurbanizowanego, którego przestrzeń, funkcje i substancja uległy procesowi
strukturalnej degradacji, wywołującej stan kryzysowy, uniemożliwiający lub znacznie
utrudniający prawidłowy rozwój ekonomiczny i społeczny tego obszaru jak i
zrównoważony rozwój całego miasta.1
Kluczowe w tej definicji jest stwierdzenie, że rewitalizacja to reakcja na stan
kryzysowy, który przejawia się nie tylko w degradacji substancji, ale także – a nawet
przede wszystkim – w degradacji funkcji i przestrzeni. A więc rewitalizacja to
działania o charakterze naprawczym w sferze architektoniczno-urbanistycznej
(substancja), społecznej i gospodarczej (funkcja) oraz ekologiczno-przestrzennej. A.
Billert stwierdza wręcz:
Rewitalizacja jest więc odpowiedzią na stan kryzysowy obszaru miejskiego i
obejmuje zespół kompleksowych działań, koordynowanych i zarządzanych przez
1
Andreas Billert, Centrum staromiejskie w Żarach; problemy, metody i strategie rewitalizacji; Słubice 2004, s. 6
3
sektor publiczny (gminę), opartych na aktywnej współpracy organów i instytucji
polityczno - administracyjnych oraz podmiotów społecznych.2
Wreszcie warto porównać przytoczone definicje z kolejną, sformułowaną przez
Wojciecha Kłosowskiego:
Rewitalizacja
oznacza
ponowne
ożywienie
procesów
społeczno-
gospodarczych na obszarze, w którym procesy te zamarły. Obszary wymagające
rewitalizacji to nie obszary wybrane pod kątem wartości zabytkowej, ale obszary o
szczególnej kumulacji problemów społeczno-gospodarczych (w tym także
najczęściej – remontowo-architektonicznych).
W historycznych miastach europejskich bardzo często obszarami takimi są
najstarsze dzielnice miast, stanowiące zespoły zabytkowe. Jednak to nie
zabytkowy charakter predystynuje je do rewitalizacji, ale właśnie szczególna
kumulacja wielu problemów społecznych i gospodarczych w jednym miejscu3.
I dalej:
Rewitalizacja musi angażować zawsze wszystkich aktorów lokalnej sceny: władzę
samorządową i różne służby publiczne, a z drugiej strony – biznes i organizacje
obywatelskie, a wreszcie – samych mieszkańców4.
W cytowanych definicjach podkreśla się to, co pozwala odróżnić rewitalizację od
innych form kompleksowej interwencji w przestrzeń miejską.
Widzimy więc, że cele rewitalizacji są usytuowane w sferze społeczno-gospodarczej i
ekologiczno-przestrzennej,
a
działania
infrastrukturalne
i
architektoniczno-
urbanistyczne są tym celom podporządkowane (mają charakter narzędziowy); nie
jest więc rewitalizacją działanie wyłącznie remontowo-budowlane, które nie ma
wskazanego
celu
społecznego,
gospodarczego
lub
ekologiczno-
przestrzennego;
Tadeusz Kaczmarek zwraca uwagę, że działania rewitalizacyjne mają wymiar:
2
Ibidem, s. 6
Wojciech Kłosowski, Metodologiczne problemy rewitalizacji obszarów miejskich w kontekście poddziałania
3.3.1. ZPORR, Bielsko-Biała 2004, s. 2
4
Ibidem, s. 3
3
4
•
przestrzenny – nowy wizerunek obszarów rewitalizowanych,
•
funkcjonalny – nowe przeznaczenie terenu – nowe funkcje lub odrodzenie
dawnych, ale często w nowym wymiarze jakościowym,
•
gospodarczy – powstanie nowych impulsów rozwoju gospodarczego, rozwój
istniejącej lub implantacja nowych działalności, rozbudzenie mechanizmów
rynkowych (np. korzyści dla aglomeracji)
•
społeczny – podniesienie poziomu życia, stworzenie lepszych warunków
zamieszkania, pracy, komunikacji, korzystania z usług, wypoczynku,
•
kulturowy – zharmonizowanie przestrzeni miejskiej, nadanie nowych wartości
miejscom (obszarom), rozbudzenie tożsamości terytorialnej, poprawa wizerunku
miasta.
Rewitalizacja to reakcja na kryzys, który obejmuje dany obszar i przejawia się w
wielu dziedzinach na raz; nie jest więc rewitalizacją działanie podejmowane poza
obszarem kryzysowym (stąd kluczowe znaczenie trafnego wyznaczenia obszaru do
rewitalizacji).
Rewitalizacja ma charakter kompleksowy, jest zawsze planem wielowątkowych,
wzajemnie wzmacniających się (synergicznych) działań zmierzających do wywołania
jakościowej zmiany na całym wyznaczonym obszarze, w tym zawsze – zmiany
negatywnego wizerunku tego obszaru; nie jest więc rewitalizacją lista (choćby
obszerna) naprawczych działań punktowych, niepowiązanych ze sobą i
nieukładających się w spójny, całościowy program.
Dokument ten został opracowany na podstawie wytycznych Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013 oraz wieloletniej
praktyki Wspólnoty Europejskiej. Większość badań została przeprowadzona na
podstawie rozmów z mieszkańcami, władzami gminy. Szczegółowy obraz przemian
zachodzących wewnątrz organizmu miejskiego nie można przeprowadzić na
podstawie danych statystycznych. Dlatego LPR jest dokumentem specyficznym. Ma
być skutecznym narzędziem rozwiązywania problemów na szczeblu lokalnym.
5
Każde Miasto ma swoją specyfikę, oryginalność. Dlatego też również w Tarczynie
należy bardzo dokładnie przeanalizować przewagi konkurencyjne, które mogą mieć
znaczenie dla zachodzących tu procesów jak również zastanowić się nad słabymi
stronami miasta.
6
Rozdział 1.
Charakterystyka obecnej sytuacji w Tarczynie
1.1. Zagospodarowanie przestrzenne
Zagospodarowanie przestrzenne, obok zasobów gospodarczych i społecznych,
stanowi jeden z głównych elementów, w kontekście tworzenia Lokalnego Programu
Rewitalizacji, w oparciu o które, zostanie dokonana ocena szans i możliwości
przeprowadzenia niezbędnych procesów rewitalizacyjnych w Tarczynie. Fakt
zakwalifikowania całej jednostki osadniczej do kategorii obszarów miejskich nie
zwalnia z konieczności przeprowadzenia szczegółowej analizy, ponieważ ze względu
na wewnętrzną różnorodność Miasta, należy zidentyfikować te obszary, które w
rzeczywistości spełniają kryteria poddania ich procesom rewitalizacyjnym w szerokim
tego słowa znaczeniu. Kryteria zakwalifikowania danego obszaru do strefy
podlegającej rewitalizacji zostały określone w Uszczegółowieniu Regionalnego
Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013
(Załącznik nr 1 do uchwały Nr 446/217/09 Zarządu Województwa Mazowieckiego z
dnia 3 marca 2009 r.).
1.1.1. Charakterystyka położenia geograficznego Miasta
Tarczyn jest miastem położonym w gminie miejsko – wiejskiej Tarczyn. Powierzchnia
miasta wynosi 524 ha (6 km²). Gmina Tarczyn leży w południowej części
województwa mazowieckiego, w powiecie piaseczyńskim. Graniczy z gminami: Żabia
Wola (powiat grodziski), Nadarzyn (powiat pruszkowski), Lesznowola, Piaseczno,
Prażmów (powiat piaseczyński) oraz Pniewy i Grójec (powiat grójecki). Przez teren
gminy przechodzą ważne szlaki komunikacyjne: droga krajowa Warszawa – Kraków,
drogi wojewódzkie Tarczyn – Łoś i Tarczyn – Mszczonów, 9 odcinków dróg
powiatowych oraz trasa kolejowa Skierniewice – Łuków.
7
Powiat Piaseczyński
Mapa 1. Województwo Mazowiecki z zaznaczonym powiatem piaseczyńskim
Mapa 2. Powiat piaseczyński z zaznaczoną Gminą Tarczyn
Gmina Tarczyn położona jest na pograniczu Równiny Łowicko – Błońskiej, Równiny
Warszawskiej i Wysoczyzny Rawskiej. Przez centrum gminy przepływa rzeka
Tarczynka (zasilająca położone na południe od Tarczyna stawy rybne), wschodnią
granicę stanowi rzeka Jeziorka.
Miasto Tarczyn to jednostka o specyficznej lokalizacji, którą można rozpatrywać pod
wieloma względami. Ze względu na swoje położenie w pobliżu centrum
8
gospodarczego, jakim jest miasto stołeczne Warszawa, Tarczyn posiada doskonałe
warunki do rozwoju gospodarczego. Bardzo dobre połączenia komunikacyjne z
Warszawą pozwalają na łatwą komunikację, transfer ludzi, technologii. Miasto
Tarczyn położone jest również przy drodze krajowej Warszawa – Kraków co również
wpłynąć może pozytywnie na rozwój miasta.
Mapa 3. Gmina Tarczyn
Niestety dobre połączenia komunikacyjne z Warszawą są głównym czynnikiem
determinującym zapaść społeczną na terenie miasta. Czynniki te mogą ujawnić się
za kilka lat ze zdwojoną siłą. Chodzi głównie o odpływ ludzi młodych i
wykształconych do Warszawy. Bliskość Warszawy powoduje, że większość osób
zamieszkałych w Tarczynie znalazło tam swoje miejsce pracy. Gospodarka miasta
jest w stagnacji. Nie rozwijają się małe i średnie przedsiębiorstwa, od których w
znacznej mierze zależy rozwój i zasobność gminy.
9
Droga krajowa powoduje także liczne niebezpieczeństwa dla środowiska naturalnego
ponieważ część gminy Tarczyn należy do strefy ochronnej Chojnowskiego Parku
Krajobrazowego i Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Następuje
degradacja urbanistyki miasta ze względu na coraz większy potok ruchu pojazdów
wszelkiego typu przez centrum miasta.
Z uwagi na usytuowanie na terenie Miasta małej ilości podmiotów gospodarczych, w
tym dużych i średnich zakładów produkcyjnych, Tarczyn nie pełni roli ośrodka
przemysłowego.
Rola
naturalnego
ośrodka
lokalnego
Miasta
wynika
z
funkcjonowania na jego terenie szkolnictwa, placówek służby zdrowia oraz instytucji
kulturalnych, których zasięg działania obejmuje pobliskie miejscowości. Zabytki
historyczne, obiekty kulturalno-rekreacyjne i sportowe, a także warunki naturalne,
mogą być podstawą do rozwoju turystyki regionalnej. Powinno to także mieć wpływ
na wzmocnienie pozycji Tarczyna jako lokalnego centrum kultury, sportu, nauki i
rekreacji.
1.1.2. Zasoby środowiska naturalnego
Decydujący wpływ na rozwój miasta w najbliższych latach mają zasoby naturalne
występujące poza granicami miasta na terenie gminy.
Gmina Tarczyn położona jest na pograniczu Równiny Łowicko – Błońskiej, Równiny
Warszawskiej i Wysoczyzny Rawskiej. Przez centrum gminy przepływa rzeka
Tarczynka (zasilająca położone na południe od Tarczyna stawy rybne), wschodnią
granicę stanowi rzeka Jeziorka. Lasy – tworzące trzy kompleksy – znajdują się w
sołectwach Prace Duże, Księżak oraz przy granicy gminy Pniewy.
Na terenie gminy występują znaczne zasoby jurajskich wód podziemnych. Średnie
roczne opady atmosferyczne wahają się w granicach od 450 do 600 mm. Średnia
roczna temperatura wynosi + 8oC, długość okresu wegetacyjnego wynosi około 210
dni.
10
Część
obszaru
Krajobrazowego
gminy
należy
utworzonego
do
1
sfery
czerwca
ochronnej
1993
Chojnowskiego
roku
przez
Parku
Wojewodę
Warszawskiego. Park oparty jest o kompleks Lasów Chojnowskich i stanowi ostoję
różnorodnej fauny i flory Mazowsza. Jest on chroniony nie tylko ze względu na
wartości przyrodnicze, ale także historyczne i kulturowe. Najcenniejsze fragmenty
lasów zostały objęte ochroną rezerwatową, a stare i okazałe drzewa uznano za
pomniki przyrody. Zespoły leśne urozmaicone są wyspowo występującymi obszarami
torfowiskowymi z charakterystyczną dla nich florą. Osobliwością przyrodniczą
torfowisk są tzw. turzycowiska. Cennymi elementami krajobrazu tego terenu jest
dolina rzeki Jeziorki wraz z dopływami: rzeką Zieloną i Tarczynką. Niestety znikają
bagienne jeziorka, które wzbogacały krajobraz. Nad Jeziorką można spotkać
polujące zimorodki oraz wydrę, a w jej wodach żyje około 20 gatunków ryb, wśród
nich pstrąg potokowy i miętus. W Parku gnieździ się około 100 gatunków ptaków.
Wyznaczono siedem znakowanych szlaków turystycznych oraz sieć ścieżek
dydaktycznych pieszych i rowerowych.
Chojnowski Park wraz z Mazowieckim Parkiem Krajobrazowym i Kampinoskim
Parkiem Narodowym pełni ważną funkcję klimatotwórczą dla Warszawy. Te cenne,
biologicznie czynne tereny stanowią przeciwwagę dla zurbanizowanej aglomeracji
warszawskiej.
Kolejnym kryterium pozwalającym określić stan środowiska naturalnego jest jakość
gleb. Prowadzone badania potwierdzają, że gleby na terenie Miasta nie są
zanieczyszczone
metalami ciężkimi i innymi niebezpiecznymi substancjami.
Niebezpieczeństwem są bez wątpienia ścieki pochodzące z budynków mieszkalnych.
Brak kanalizacji w niektórych miejscach powoduje, że ścieki odprowadzane są
nielegalnie nawet w centrum miasta.
11
1.1.3. Turystyka
Gmina Tarczyn jest atrakcyjna
turystycznie
występującej
przyrody
świadczących
korzeniach
z
powodu
tutaj
bogatej
oraz
o
zabytków,
historycznych
regionu.
Bliskość
Warszawy oraz położenie na ciągu
głównych
szlaków
komunikacyjnych są dodatkowymi
atutami turystycznymi Tarczyna.
Gmina dysponuje szlakami turystycznymi, na których oprócz przyrody podziwiać
można także liczne w gminie zabytki. Związane są one przede wszystkim z bogatą
historią Tarczyna, która sięga wieku XIII.
Pierwsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą z 1259 roku. Dogodne położenie
tego miejsca usytuowanego na skrzyżowaniu szlaków handlowych wiodących z
Radomia do Warszawy i Zakroczymia oraz z Lublina przez Łowicz do Poznania,
spowodowało, że w roku 1353 książę mazowiecki Kazimierz I nadał osadzie prawa
miejskie magdeburskie. Wraz z lokacją Książe ufundował tu kościół pod wezwaniem
Św. Mikołaja. Budowę murowanej świątyni rozpoczęto w pierwszym ćwierćwieczu
XVI stulecia. Ten wspaniały gotycki kościół zachował się do dziś.
Z miastem związane są również postacie historyczne - wspomniany wcześniej
Kazimierz
I
wychowawcą
oraz
Gabriel
synów
Króla
Prowansjusz,
Władysława
zwany
IV,
oraz
Władysławskim,
sekretarzem
który
był
królewskim,
prepozytorem warszawskim i scholastykiem płockim. On to dokładając wielkich
starań i ponosząc znaczne koszty, uposażył i przebudował kościół w latach 1623 –
1630 oraz dofinansował upadający już wówczas szpital dla ubogich, ufundowany w
roku 1549 przez kasztelana warszawskiego - Wojciecha Jeżowskiego. Szpital ten w
okresie jego prosperity był wzorem dla budowanych później na Mazowszu.
12
W wieku XVI, Tarczyn był miastem powiatowym. W czasie „potopu szwedzkiego”
Tarczyn, podobnie jak inne polskie miasta został zniszczony. Poważnym
zniszczeniom uległ także podczas pożaru w 1704 r.
Po upadku Rzeczypospolitej Tarczyn znalazł się kilkanaście lat pod zaborem
pruskim i wtedy właśnie przejęty został przez Skarb Państwa. Od tego czasu w
miasteczku rządowym nastąpił znaczny wzrost liczby mieszkańców. Miasto
niszczone wojnami i pożarami nie mogło normalnie się rozwinąć gospodarczo.
Ponadto karą za uczestnictwo w Powstaniu Styczniowym była na mocy ukazu
carskiego zmiana statusu Tarczyna z miasta na osadę miejską. Osada rozwijała się
mimo to jako ośrodek rolniczo-rzemieślniczy.
Dwie wojny światowe w pierwszym półwieczu XX stulecia spowodowały kolejne
straty w Tarczynie. Po wojnie odbudowano część starych domów i wybudowano
wiele nowych budynków mieszkalnych. W 1953 r. Tarczyn uzyskał połączenie koleją
szerokotorową ze Skierniewicami i Pilawą, co w znaczny sposób wspomogło jego
prężny rozwój. Między innymi dzięki temu wybudowano w 1966 r. Mazowieckie
Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego.
Z dniem 1 stycznia 2003 roku Tarczyn otrzymał status miasta. W drodze konsultacji
społecznych mieszkańcy miasta zdecydowali o zmianie przynależności miasta z
powiatu grójeckiego do powiatu piaseczyńskiego.
1.1.4. Podział administracyjny Miasta
Ze względu na to, że Tarczyn jest miastem małym nie można określić jasno podziału
administracyjnego wewnątrz miasta. Obszary miasta różnią się jednak od siebie ze
względu na funkcje, jakie pełnią w strukturze całego Miasta. Trudno w niektórych
przypadkach wskazać pojedyncze funkcje tych obszarów.
13
Obrzeża miasta spełniają tylko funkcje mieszkaniowe. Ich rola gospodarcza
ogranicza się do funkcji handlowych i drobnych usług. Dominuje zabudowa
jednorodzinna.
Centrum miasta pełni funkcje administracyjno – kulturalno - mieszkaniowe. W
rejonach tych zauważyć można zabudowę mieszkalną zlokalizowaną w budynkach o
dużym znaczeniu architektonicznym (stare kamienice). Centrum miasta stanowi
rynek, który ma kluczowe znaczenie dla rozwoju społecznego, gospodarczego oraz
kulturalnego miasta. Znajdują się tu: Urząd Miejski, Kościół, Gminny Ośrodek
Kultury, poczta, bank, policja, biblioteka, ośrodek zdrowia, szkoły, przedszkole,
apteki,
sklepy, punkty usługowe, przystanek autobusowy. Rzuca się w oczy
degradacja architektury rynku, chodników oraz przyległych domów. W 2006r. Rynek
został częściowo zrewitalizowany, jednak nadal wymaga dalszych procesów
rewitalizacji.
Mapa 5. Mapa satelitarna Miasta Tarczyn
14
Efektem
rewitalizacji
miasta w ostatnich latach
jest
częściowa
rynku
Stanowi
w
on
odnowa
Tarczynie.
wizytówkę
miasta. Wskazać należy iż
wymaga on dalszych prac
modernizacyjnych.
Zdjęcie 1. Rynek w Mieście Tarczyn.
Problemem w dalszym ciągu są kamienice zlokalizowane na Rynku. Zniszczone,
zaniedbane elewacje niszczą wizerunek miejsca.
1.1.5. Analiza tkanki mieszkaniowej Miasta Tarczyn
W Tarczynie zlokalizowanych jest 1496 mieszkań5. Powierzchnia mieszkań ogółem
wynosi 104 289 m². Na jednego mieszkańca Miasta przypada 26,7 m2 pow.
mieszkalnej, co także świadczy o brakach w sektorze mieszkalnictwa. Wskaźnik ten
stawia Miasto Tarczyn w negatywnym świetle w odniesieniu do innych miejscowości
woj. mazowieckiego gdzie wskaźnik ten jest wyższy (ok. 29,4 m²).
Jeżeli chodzi o wyposażenie mieszkań w podstawowe media, to można określić ten
stan, jako zadawalający na tle innych miejscowości w woj. mazowieckiego.
Jednakże, także w tym zakresie, szczególnie w częściach staromiejskich i
dotkniętych marginalizacją społeczną, należy przedsięwziąć niezbędne środki dla
polepszenia sytuacji i dorównania do wysokich standardów cywilizacyjnych. Standard
5
Źródło danych – Główny Urząd Statystyczny, dane za rok 2007,
15
niektórych mieszkań w Tarczynie nie odpowiada podstawowym standardom
cywilizacyjnym.
Na
zdjęciu
przedstawione
jest
podwórko jednego z
domów
w
centrum
miasta.
Zdjęcie 2. Podwórze budynku mieszkalnego w rynku Tarczyna
Dane dotyczące mieszkalnictwa przedstawia tabela poniżej (dane za rok 2007)
ZASOBY MIESZKANIOWE
Zasoby mieszkaniowe wg form własności
ogółem
mieszkania
miesz.
1 496
izby
izba
4 427
powierzchnia użytkowa mieszkań
m2
104 289
zasoby gmin (komunalne)
mieszkania
miesz.
100
izby
izba
280
m2
3 192
zasoby spółdzielni mieszkaniowych
mieszkania
miesz.
700
izby
izba
2 170
m2
32 329
zasoby zakładów pracy
mieszkania
miesz.
16
7
izby
izba
20
m2
357
mieszkania
miesz.
689
izby
izba
1 957
m2
68 411
zasoby osób fizycznych
Zasoby mieszkaniowe wg lokalizacji
ogółem
mieszkania
miesz.
1 496
izby
izba
4 427
m2
104 289
w miastach
mieszkania
miesz.
1 496
izby
izba
4 427
m2
104 289
Mieszkania wyposażone w instalacje - w % ogółu mieszkań
w miastach
wodociąg
%
89,8
łazienka
%
87,3
centralne ogrzewanie
%
72,8
Zaległości w opłatach za mieszkanie w zasobach gminnych
ogółem
mieszkania
miesz.
wysokość zaległości
tys. zł
26
20,0
Źródło: GUS
Mówiąc o sytuacji budownictwa mieszkaniowego należy poruszyć jeszcze jeden
bardzo istotny aspekt związany z technicznym stanem budynków wielorodzinnych. W
większości są to obiekty kilkunasto-, a nawet kilkudziesięcioletnie. Mimo długiego
okresu
eksploatacji
nie
były
one
poddawane
poważniejszym
pracom
modernizacyjnym ani remontowym, co jest w dużym stopniu odczuwane przez
mieszkańców.
17
Podsumowując stan budownictwa mieszkaniowego w Tarczynie należy podkreślić,
że podstawowy problem tkwi w braku mieszkań komunalnych lub innych lokali
czynszowych dla mniej zasobnych obywateli Miasta.
W związku z powyższym konieczne jest podjęcie konkretnych działań, które by
zapewniły ludności Miasta mieszkania komunalne. Ponadto konieczne będzie
podjęcie starań o poprawę stanu technicznego budynków już istniejących, poprzez
prowadzenie gruntownych prac remontowych. Powinno to mieć na celu nie tylko
poprawę stanu obiektów, ale także zapewnienie dobrych warunków do życia.
Kwestia ta jest tym bardziej istotna, że rozwój taniego budownictwa mieszkaniowego
może
być
jednym
z
ważniejszych
kroków
w
kierunku
poprawy
sytuacji
demograficznej Miasta.
Niektóre
z
budynków
mieszkalnych w mieście
wymagają
wyburzenia.
Renowacja
jest
nie
możliwa ze względu na
stan
techniczny.
Degradacja
budynków
może
skutkować
odpływem mieszkańców.
Zdjęcie. Kamienica w centrum Miasta.
Należy wspomnieć, że w Tarczynie do użytku oddane zostaną nowe mieszkania
m.in. budowane przez Tarczyńską Spółdzielnie Mieszkaniową. W miesiącu
październiku 2008r. została rozpoczęta nowa inwestycja - budowa zespołu czterech
budynków
mieszkalnych
wielorodzinnych
przy
szczególnie osób ubogich są jednak dużo większe.
18
ul.
Ziółkowskiego.
Potrzeby,
1.1.6. Zasoby infrastruktury technicznej Miasta
Poziom uzbrojenia terenów w podstawową infrastrukturę techniczną stanowi o
standardzie miejsca zamieszkania. Wodociągi, sieciowa kanalizacja sanitarna, sieć
gazowa czy drogi gminne, to elementy technicznej infrastruktury tworzącej
podstawowy standard cywilizacyjny. Same w sobie nie tworzą one dobrobytu, ale ich
istnienie jest warunkiem koniecznym do rozwoju gospodarczego i kreowania
dobrobytu w skali regionu.
Sieć wodociągowa
Na
terenie
gminy
Tarczyn
funkcjonują
cztery
ujęcia,
czerpiące
wodę
z
czwartorzędowego poziomu wodonośnego, zaopatrujące w wodę około 65% ludności
gminy. Wodociąg grupowy „Suchodół” posiada 2 studnie głębinowe, woda
uzdatniana jest w 1 stacji. Wodociąg grupowy „Tarczyn” posiada 5 studni
głębinowych, woda uzdatniana jest w 2 stacjach. Wodociąg grupowy „Pawłowice”
posiada 2 studnie głębinowe. W 2001 roku oddano wodociąg „Kopana”. Własne
ujęcia wody posiadają również niektóre zakłady, działające na terenie gminy.
Według oficjalnych danych Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie w roku
2007 na terenie miasta istniała sieć wodociągowa o długości 11 km. Istniało około
500 przyłączy do budynków mieszkalnych. Jak podaje GUS z sieci wodociągowej
korzystało 3 854 osób.
Sieć kanalizacyjna
Na terenie Tarczyna istnieje sieć kanalizacji sanitarnej o długości 14 km. Istnieje
również sieć kanalizacji deszczowej z odprowadzeniem ścieków deszczowych do
rzeki Tarczynki. Ścieki sanitarne odprowadzane są grawitacyjnie do przepompowni
ścieków znajdującej się przy Zakładach Binder International. W Tarczynie istnieje
również przepompownia ścieków na ul. Komornickiej przy obwodnicy.
Według danych GUS z sieci kanalizacyjnej korzysta 3 722 mieszkańców miasta tak
więc
większość
mieszkańców
miasta
kanalizacyjnej.
19
ma
możliwość
korzystania
z
sieci
Na terenie gminy Tarczyn funkcjonuje oczyszczalnia ścieków, której właścicielami w
5/6 są Zakłady Binder International, a w 1/6 gmina Tarczyn. Jest to oczyszczalnia
mechaniczno-biologiczna wybudowana w 1992 r., o wydajności 7500 m3/db. Odbiera
ona ścieki z Zakładu w ilości ok. 5000 m3/db w szczycie produkcyjnym, z miasta
Tarczyn w ilości ok. 770 m3/db oraz z punktu zlewnego w ilości ok. 100 m3/db, do
którego ścieki dowożone są wozami asenizacyjnymi z terenu gminy. Ścieki wstępnie
oczyszczane są w urządzeniach mechanicznych, jak kraty sita, płaskowniki, zbiorniki
wstępnego
oczyszczania
o
pojemności
ok.
500
m3/db.
Następnie
ścieki
doprowadzone są do zbiorników uśredniająco-napowietrzanych (2 zbiorniki po
65.000 m3), komór czynnego osadu, pól filtracyjnych i napowietrzanych stawów
fakultatywnych. Odbiornikiem ścieków są stawy rybne i rzeka Tarczynka.
Sieć gazownicza
Teren gminy przecina z południa na północ gazociąg przesyłowy wysokiego ciśnienia
o Dn 300 na trasie Sękocin - Lubienia. Od tego gazociągu poprzez ZZU (zespół
zaporowo upustowy) i SRP (stacja redukcyjno-pomiarowa) I-go stopnia w Kopanej
zasilany jest gazociąg średniego ciśnienia o Dn 300, którym dostarczany jest gaz dla
gminy Tarczyn. We wsi Józefowice znajduje się stacja redukcyjno-pomiarowa (SRP),
skąd zasilana jest w chwili obecnej gazem niskiego ciśnienia wieś Komorniki. W
Mieście Tarczyn przy ul. Stępkowskiego znajduje się punkt pomiarowy (PP).
Przepustowość stacji redukcyjnych i gazociągu średniego ciśnienie Dn 300 posiada
duży zapas i pozwala na zgazyfikowanie gminy w 100 %. Długość
dotychczas wykonanej sieci rozdzielczej wynosi:
- w Tarczynie ok. 14 522 mb;
- na pozostałym terenie gminy ok. 45 878 mb.
Orientacyjna ilość przyłączy gazowych wynosi:
- w mieście Tarczyn 374 przyłączy gazowych o długości około 8 122 mb,
- w pozostałych wsiach gminy 693 przyłączy gazowych o długości około
19747 mb.
20
Sieć gazowa znajduje się w ciągłej rozbudowie w miarę potrzeb gazyfikacji
poszczególnych wsi.
Gospodarka odpadami
Gmina Tarczyn nie posiada obecnie działającego wysypiska odpadów komunalnych.
Funkcjonujące do niedawna wysypisko we wsi Jeżewice zostało zamknięte i trwają
tam jedynie prace zabezpieczające. Ich ilość szacuje się na około 16000 m3/rok.
Odpady
przemysłowe z zakładów zlokalizowanych na terenie gminy Tarczyn – 1962t/rok.
Siec ciepłownicza
Gospodarka cieplna na terenie gminy Tarczyn opiera się na kotłowniach lokalnych
i indywidualnych źródłach ciepła, w większości przypadków opalanych paliwem
stałym. Szacuje się, że tylko ok. 30% gospodarstw indywidualnych w gminie korzysta
do ogrzewania pomieszczeń z gazu ziemnego, a w pozostałych 70% paliwem jest
węgiel kamienny i koks.
Największymi źródłami energii cieplnej są:
— kotłownia lokalna Spółdzielni Mieszkaniowej „Ustronie" z 2 kotłami o mocy cieplnej
720 kW każdy. Ciepło doprowadzone jest lokalną siecią cieplną do 10 budynków
mieszkalnych. Pozostałe źródła ciepła (ok. 20 kotłowni) o dużym rozproszeniu na
terenie gminy są to kotłownie zakładów przemysłowych oraz budynków użyteczności
publicznej o zasięgu lokalnym. Kotłownie te opalane są paliwem stałym (węgiel i
koks) gazem ziemnym i gazem płynnym. Moc cieplna tych kotłowni wynosi w
granicach 50 kW do 20 MW. Istniejące źródła ciepła zaspokajają potrzeby
poszczególnych odbiorców, ich stan techniczny jest bardzo różny, a niska
sprawność, wysoki poziom emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego czy
wysokie koszty eksploatacji sprawiają, że nie są one zbyt ekonomiczne.
21
Sieć energetyczna
Gmina Tarczyn zasilana jest energią elektryczną ze stacji energetycznej 110/15 kV
„Tarczyn"
-
za
pośrednictwem
napowietrznej
sieci
SN-15
kV,
stacji
transformatorowych 15/0,4 kV oraz sieci rozdzielczej nn - 380/220V. Stacja 110/15
kV zlokalizowana jest przy drodze ,,E-7" Warszawa-Radom w odległości około 300 m
od stacji kolejowej Tarczyn a zasilana jest przelotowo z linii magistralnej 110 kV
relacji Pruszków - Piaseczno.
Przez teren gminy przebiega tranzytem magistralna linia napowietrzna WN-110 kV w
relacji Grójec - Piaseczno oraz tranzytowa krajowa linia napowietrzna WN-400 kV
relacji Kozienice - Warszawa. W okresie perspektywicznym podstawowym źródłem
zasilania gminy pozostaje stacja „Tarczyn". Docelowo zasilanie gminy zostanie
wzmocnione z przewidywanej stacji energetycznej 110/15 kV „Szczaki". Stacja ta
będzie zlokalizowana w południowo-zachodniej części miejscowości Złotokłos poza
granicami gminy. Lokalizacja tych stacji umożliwia pełny rozwój gminy, a
przepustowość jest wystarczająca dla zaspokojenia najbliższych potrzeb.
Stan techniczny sieci SN-15 kV jest zadawalający, nie mniej jednak sieć ta
dostosowana jest do obecnych potrzeb i nie może być wykorzystana dla odbiorców
przewidywanych w planach zagospodarowania przestrzennego. Realizacja programu
zagospodarowania
przestrzennego
spowoduje
konieczność
modernizacji
i
rozbudowy sieci SN-15kV i niskiego napięcia 380/220 V.
Sieć telekomunikacyjna
Na terenie gminy istnieje automatyczna centrala telefoniczna połączona z siecią
krajową, wojewódzką i międzygminną linią światłowodową. Poziom telefonizacji jest
stosunkowo wysoki i wynosi dla gminy około 200 abonentów na 1000 mieszkańców.
Sieci kablowe i napowietrzne oraz szafki telefoniczne lokalizowane są w pasach ulic
pod chodnikami lub trawnikami. W pełni rozwinięta jest sieć telefonii komórkowej.
Wszyscy operatorzy komórkowi posiadają pełny zasięg nadajników na terenie
Miasta. W tym momencie nie następuje problem przeciążenia sieci komórkowych.
22
1.1.7. Strefy ochrony konserwatorskiej
Zidentyfikowanie obszarów i obiektów cennych architektonicznie i przyrodniczo ma
duże znaczenie w procesie wyznaczania terenów koniecznych do realizacji działań
rewitalizacyjnych i dostosowania ich do pełnienia nowych funkcji społecznogospodarczych lub mieszkalnych.
Najcenniejszym zabytkiem architektury Tarczyna jest kościół pod wezwaniem św.
Mikołaja biskupa. Fundacja świątyni nastąpiła prawdopodobnie w XII wieku. Od początku
XV wieku kościół był pod patronatem kolegiaty warszawskiej. Budowę murowanej świątyni
rozpoczęto w pierwszym ćwierćwieczu XVI stulecia. W latach 1623-30, dzięki staraniom
Gabriela Prowansjusza, sekretarza królewskiego został gruntownie przebudowany. Z tego
okresu pochodzi chrzcielnica z czerwonego marmuru, na której widnieje herb fundatora z
XVII wieku. Kolejny remont przeprowadzany był w latach 1840-42. Zachował się gotycki
charakter wnętrza, choć częściowo zbarokizowany. Piękne i ciekawe epitafia ozdabiają
wnętrze kościoła, upamiętniają one: Kazimierza Jana Szczukę – biskupa chełmińskiego,
Marcina Dębskiego – burgrabiego i wicestarostę czerskiego oraz Gabriela Prowansjusza
– sekretarza królewskiego. Na uwagę zasługuje siedemnastowieczny barokowy prospekt
organowy oraz ambona z pierwszej połowy XVIII wieku. Do zabytków należy barokowa
monstrancja oraz puszka na komunikaty z początku XVIII wieku, dziewiętnastowieczny
krzyż ołtarzowy, mosiężna tacka i lichtarze.
Na cmentarzu przykościelnym istnieją jeszcze dobrze zachowane nagrobki Józefa
Godlewskiego pułkownika wojsk polskich wraz z rodzina oraz Stefana Rostkowskiego.
Pochodzą one z pierwszej połowy XIX wieku. Należy wspomnieć o dzwonnicy
klasycystycznej z 1842 roku wbudowanej w obręb muru. Zachowana dzwonnica i dzwon
o ciekawej barwie dźwięku zdobią północną stronę rynku. Kościół przyciąga swych
parafian pięknie odprawianymi mszami oraz grą tarczyńskiej młodzieży. Ponieważ kościół
ma dobrą akustykę, często są w nim organizowane koncerty muzyczne, szkoda, że
organy kościelne nie zostały dotąd odrestaurowane.
Około kilometr od rynku miasteczka w kierunku zachodnim przy trakcie mszczonowskim,
znajduje się cmentarz parafialny dla całej gminy. Był on ufundowany na przełomie XVIII i
XIX wieku. Niestety zachowały się nieliczne stare kwatery grobów, głównie przy alei wiodącej
od bramy do kaplicy cmentarnej.
23
W Tarczynie warto zwrócić uwagę na znajdujący się naprzeciw kościoła zajazd pocztowy
z początku XIX wieku. Murowany budynek zachował się w całości, ale jest użytkowany
jako ośrodek usługowy i nie są wyeksponowane jego walory architektoniczne. Poczta w
Tarczynie należała do jednego z pierwszych urzędów w Królestwie Polskim, nosiła numer
11. Zajazd tarczyński stanowił jedną z najważniejszych stacji na trasie przez Grójec do
Krakowa. Znajdował się tutaj punkt wymiany koni do dyliżansów, noclegownia i karczma
dla pocztylionów.
W samym Tarczynie i pobliskiej Pamiątce znajdują się dwa obiekty oświatowe o
długoletnich tradycjach – wybudowane w dwudziestoleciu. Szkoła w Tarczynie nosząca
od 1998 roku imię bohatera II wojny światowej Juliana Stępkowskiego i Zespół Szkół
imienia Wojciech Górskiego w Pamiątce. Powstała w 1928 roku jako fundacja prywatna
ziemiańskiej rodziny Górskich.
Turyście
zwiedzającemu Tarczyn warto zwrócić uwagę na pomniki i tablice
pamiątkowe. W rynku znajduje się obelisk upamiętniający żołnierzy wojny 1920 roku, w
której
wzięło
udział
wielu
tarczynian.
W
obrębie
cmentarza
przykościelnego
umiejscowiono pamiątkowy kamień, na cześć żołnierzy AK. W 1999 roku wmurowano
uroczyście
w
Banku
Spółdzielczym
tablicę
upamiętniającą
konspiracyjnych
radiotelegrafistów AK.
Obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków na terenie miasta Tarczyn:
l.p.
Lokalizacja
Obiekt
Właściciel
Decyzja z
Nr rejestru
dnia
1
Tarczyn
Zajazd
Spółdzielnia
02.09.1957
1111/767
02.09.1957
1110/71
RolniczoHandlowa w
Tarczynie
3
Tarczyn
Kościół Św.
Parafia
Mikołaja i
Rzymsko-
dzwonnica
Katolicka w
Tarczynie
24
1.1.8. Główne problemy zidentyfikowane w obszarze zagospodarowania
przestrzennego
Wynikiem wyżej przeprowadzonej analizy jest określenie tych cech i czynników
gospodarki przestrzennej Miasta, które mogą mieć największe odzwierciedlenie w
procesach rewitalizacyjnych. Z tego względu lista problemów nie będzie obejmować
wszystkich zidentyfikowanych w badanych obszarach, a jedynie te, które mają
bezpośredni związek z wdrożeniem programu rewitalizacji.
W trakcie analizy dokonanej w rozdziale I zidentyfikowano następujące problemy,
których rozwiązanie będzie możliwe na skutek wdrożenia Programu Rewitalizacji
Obszarów Miejskich :
1. Duże zróżnicowanie funkcjonalno-przestrzenne Miasta.
2. Brak stref odpoczynku i relaksu.
3. Duże potrzeby modernizacyjne dróg gminnych i wewnętrznych – ograniczona
mobilność mieszkańców.
4. Niebezpieczeństwa na drogach miasta ze względu na stale rosnący potok
pojazdów różnego typu.
5. Budynki infrastruktury oświaty wymagają modernizacji.
6. Bardzo niska efektywność energetyczna budynków.
7. Zanieczyszczenie środowiska ze względu na położenie wzdłuż sieci
drogowych o znaczeniu międzyregionalnym.
8. Brak zastosowania odnawialnych źródeł energii w budynkach.
9. Występowanie wielu zabytków architektonicznych, wymagających odnowienia
i przeprowadzenia procesów rewitalizacyjnych.
10. Niespójne zagospodarowanie przestrzenne..
11. Całkowita degradacja niektórych budynków (wymagana jest rozbiórka).
25
1.2. Sfera gospodarcza
Drugą sferą poddaną analizie, bardzo ważną w procesie formułowania wniosków
dotyczących sytuacji społeczno - gospodarczej Miasta, jest sfera gospodarcza.
Celem przeprowadzonej poniżej analizy jest określenie dynamiki rozwoju miasta i
wskazanie tych obszarów, które mogą decydować o przyszłej dynamice rozwoju
gospodarczego. Ważnym aspektem będzie wskazanie instrumentów i narzędzi
dostarczanych przez Miasto lub inne podmioty, działające na rzecz intensyfikacji
działalności gospodarczej prowadzonej w mieście, opierającej się w szczególności
na wypracowanych przez wiele lat przewagach konkurencyjnych, w branżach
kojarzonych z Tarczynem oraz w sektorze nowych technologii.
Miasto
Tarczyn
pełni
rolę
ośrodka
obsługi
dla
tej
części
województwa
mazowieckiego, a także jest ważnym ośrodkiem produkcyjnym i usługowym,
koncentrującym
i
zagranicznego.
nowoczesny
Miasto
przemysł
Tarczyn
z
spełnia
udziałem
rolę
kapitału
centrum
krajowego
administracyjnego,
oświatowego, kulturalnego, handlowego, gastronomicznego, usługowego dla
mieszkańców gminy.
Wg danych statystycznych za rok 2007 opublikowanych przez Główny Urząd
Statystyczny, w Tarczynie zarejestrowanych było 477 podmiotów gospodarki
narodowej. Zdecydowaną większość tych podmiotów stanowią jednostki prywatne
(460 podmiotów). Ponad 359 podmiotów stanowią zakłady osób fizycznych. Taki
stan rzeczy odzwierciedla ogólne tendencje panujące w gospodarce, gdzie
najbardziej
konkurencyjnymi
i
wytwarzającymi
największą
część
Produktu
Krajowego Brutto podmiotami są właśnie najmniejsze przedsiębiorstwa, które
jednocześnie najbardziej elastycznie potrafią reagować na zmiany zachodzące na
rynku.
Według danych Urzędu Miejskiego, w ostatnich trzech latach liczba przedsiębiorstw
nowozakładanych jest mniejsza od liczy przedsiębiorstw likwidowanych, ale nie
odzwierciedla to rzeczywistej liczby faktycznie działających podmiotów, tym bardziej
26
po zmianach dotyczących zasad rejestracji i formy prowadzenia działalności
gospodarczej przez spółki cywilne nie jest prowadzona też żadna ewidencja
podmiotów zawieszających bezterminowo prowadzenie działalności gospodarczej.
Poziom cywilizacyjny danego regionu jest współtworzony przez dostępność usług.
Są to zarówno szeroko rozumiane usługi rynkowe, w tym handel, jak i publiczne
usługi nierynkowe: edukacja, kultura, podstawowa opieka zdrowotna, które
oddziaływają także na branże i kierunki, w których rozwija się działalność
gospodarcza małego sektora i nasycenie rynku typowymi rodzajami prowadzonej
działalności gospodarczej.
Informacje na temat działalności handlowej przedstawia tabela niżej (dane za rok
2007)
PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON
WG SEKTORÓW WŁASNOŚCIOWYCH
Ogółem
ogółem
jed.gosp.
477
podmioty gospodarki narodowej ogółem
jed.gosp.
17
państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego ogółem
jed.gosp.
13
podmioty gospodarki narodowej ogółem
jed.gosp.
460
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
jed.gosp.
359
spółki handlowe
jed.gosp.
24
spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego
jed.gosp.
7
spółdzielnie
jed.gosp.
7
fundacje
jed.gosp.
1
stowarzyszenia i organizacje społeczne
jed.gosp.
7
Sektor publiczny
Sektor prywatny
Źródło: GUS
Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat można zaobserwować systematyczny wzrost
ogólnej liczby podmiotów gospodarczych: firm handlowych, usługowych, zakładów
gastronomicznych.
W
prywatnej
przedsiębiorczości
27
gospodarczej
dominują
zdecydowanie handel i usługi. Zwiększająca się systematycznie liczba podmiotów
gospodarczych działających w tych sektorach świadczy o aktywności mieszkańców
gminy i właściwym wykorzystywaniu walorów wynikających z położenia i dobrej sieci
komunikacyjnej. Jednocześnie zobowiązuje władze lokalne do podejmowania działań
zmierzających do stworzenia mieszkańcom warunków ułatwiających im realizację
własnych przedsięwzięć, jak też zapewnienia im atrakcyjnego i aktywnego
wypoczynku.
W tabeli oraz wykresie poniżej zaprezentowano przyrost ilości podmiotów
gospodarczych w ostatnich latach.
rok
ilość podmiotów
rok 2003
435
rok 2004
460
rok 2005
468
rok 2006
458
rok 2007
477
Tabela. Przyrost liczby podmiotów gospodarczych w latach 2003 – 2007
Wykres. Przyrost liczby podmiotów gospodarczych w latach 2003 - 2007
28
Handel jest jednym z bardziej znaczących sektorów gospodarki w Tarczynie.
Zwiększająca się systematycznie liczba podmiotów gospodarczych, działających w
tym
sektorze
świadczy
o
aktywności
mieszkańców
miasta
i
właściwym
wykorzystywaniu walorów, wynikających z położenia i dobrej sieci komunikacyjnej.
Część firm prowadzących działalność handlową obejmuje swym zasięgiem teren
większy niż obszar gminy.
Ważną gałęzią usług jest również ochrona zdrowia, w której obok dużych
publicznych podmiotów powstała znaczna liczba prywatnych gabinetów i przychodni
lekarskich. Przyrost podmiotów i liczby zatrudnionych obserwowany jest także w
sferze obsługi firm, nieruchomości i nauki, gdzie powstało szereg drobnych
podmiotów np. biur rachunkowych.
W zakresie handlu działają zarówno małe punkty handlowe. Dla gospodarki miejskiej
ważną rolę odgrywa również targowisko, z którego Miasto czerpie korzyści w postaci
opłat. Zmianę tendencji w strukturze placówek handlowych można zaobserwować
poprzez wzrost liczy podmiotów przy jednoczesnym spadku zatrudnienia.
Generalnie można stwierdzić, że występuje tendencja do przekształcania struktury
podmiotów gospodarczych. Miejsce dużych przedsiębiorstw zajmują w coraz
większym stopniu małe firmy, głównie usługowe. Spowodowane jest to przede
wszystkim recesją oraz przekształceniami strukturalnymi w przedsiębiorstwach.
Ważnym elementem polityki Miasta w zakresie pobudzania przedsiębiorczości
powinno być stworzenie warunków preferencyjnych dla potencjalnych inwestorów.
Analizując gospodarkę Tarczyna należy udzielić odpowiedzi również na
następujące pytanie:
Czy na terenie miasta występuje „szara strefa”?
Na wstępie należy zaznaczyć że „szara strefa” to nie „czarny rynek”. „Czarny rynek”
to działalność nielegalna, co do istoty: handel narkotykami czy bronią itp. „Szara
29
strefa” to działalność legalna, co do istoty, bez oficjalnego rejestrowania tej
działalności i bez zgłaszania obowiązku podatkowego. Ze względu na brak statystyk
dotyczących
„szarej
strefy”
w
mieście,
należy
się
posłużyć
badaniami
przeprowadzonymi podczas rozmów z mieszkańcami miasta. Badanie, te aczkolwiek
pomocne,
nie może być do końca wiarygodne. Należy jednak uznać, że „szara
strefa” istnieje na terenie Tarczyna, lecz jej rozmiary są niewielkie w porównaniu z
innymi miastami województwa i Polski. Oprócz oczywistych negatywnych skutków,
„szara
strefa”
jest
sposobem
stopniowego
wchodzenia
w
oficjalny
obieg
gospodarczy. Władze miasta powinny zwalczać „szarą strefę” poprzez stopniowe
włączanie jej przedstawicieli w oficjalny obieg gospodarczy.
Problemem miasta jest
brak wizerunku obiektów
handlowych. Brak stylu,
powoduje,
że
niszczą
one wizerunek Tarczyna
oraz
znajdujących
dzielnic
się
w
ścisłym centrum.
1.2.1 Problemy zidentyfikowane w obszarze gospodarczym
Wynikiem wyżej przeprowadzonej analizy jest określenie tych cech i czynników sfery
gospodarczej Miasta, które mogą mieć największe odzwierciedlenie w procesach
rewitalizacyjnych. Z tego względu lista problemów nie będzie obejmować wszystkich
zidentyfikowanych w badanych obszarach, a jedynie te, które mają bezpośredni
związek z wdrożeniem programu rewitalizacji.
W trakcie analizy dokonanej w poprzednich rozdziałach zidentyfikowano następujące
problemy, których rozwiązanie będzie możliwe na skutek wdrożenia Programu
Rewitalizacji:
30
1. Ograniczone możliwości budżetu gminy.
2. Brak kapitału oraz trudności z kredytowaniem nowych inwestycji przez małych
przedsiębiorców.
3. Brak kwalifikacji pracowników: niski poziom wykształcenia mieszkańców –
trudność ze znalezieniem zatrudnienia, brak chęci do przekwalifikowania się.
4. Trudności z pozyskiwaniem takich instytucji, które finansowo angażowałyby się
w procesy inwestycyjne w mieście.
5. Odpływ osób z wyższymi kwalifikacjami do większych ośrodków miejskich.
1.3. Sfera społeczna
Ostatnią sferą poddaną analizie, kluczową w formułowaniu zadań z zakresu
rewitalizacji obszarów miejskich, jest sfera społeczna. Celem przeprowadzonej
poniżej
analizy
jest
określenie
sytuacji
demograficznej
w
Mieście
oraz
najważniejszych potrzeb mieszkańców. Określone zostaną także obszary, co do
których można uznać, iż są zagrożone procesami patologicznymi, negatywnie
wpływającymi na otoczenie. Analizie poddana zostanie również aktywność w sferze
przestępstw.
1.3.1. Struktura demograficzna
Miasto Tarczyn (wg stanu na 31.12.20076 r.) liczy 3 876 mieszkańców.
Czułym miernikiem zmian sytuacji ludnościowej jest migracja. Liczba
mieszkańców Tarczyna systematycznie maleje. Ludzie osiedlają się na terenach,
których perspektywy rozwojowe postrzegają z optymizmem, natomiast spontaniczna
emigracja z danego terenu jest zawsze sygnałem zagrożenia zapaścią rozwojową.
Ludność opuszcza miasto w poszukiwaniu lepszej pracy i lepszych warunków
mieszkaniowych.
6
Według danych GUS
31
Ponadto obserwuje się także niepokojący odpływ ludzi młodych, dla których
związki rodzinne w krajach UE i otwarcie granic, daje możliwość podjęcia dobrze
płatnej pracy i życie w ustabilizowanym gospodarczo kraju. Możliwości edukacji na
terenie Tarczyna kończą się na etapie szkolnictwa średniego, co również w
znaczącym stopniu wpływa na odpływ młodych, pragnących dalej się kształcić i
najbardziej operatywnych ludzi do ośrodków miejskich dających rękojmię bardziej
atrakcyjnych i ustabilizowanych perspektyw życia.
Spadek liczby ludności jest także wynikiem ujemnego przyrostu naturalnego
w Tarczynie. Malejąca liczba urodzeń wynika nie tylko z pogarszającej się sytuacji
finansowej mieszkańców miasta, braku perspektyw na znalezienie satysfakcjonującej
pracy oraz kłopotów mieszkaniowych, ale również zmianą priorytetów życiowych
ludzi młodych.
Dane dotyczące ludności przedstawia tabela poniżej.
J. m.
2003
2004
2005
STAN LUDNOŚCI I RUCH NATURALNY
Ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci
ogółem
stałe miejsce zameldowania
stan na 30 VI
3 862
3 892
ogółem
osoba
3 863
mężczyźni
osoba
1 828
1 825
1 832
kobiety
osoba
2 035
2 037
2 060
stan na 31 XII
3 879
3 902
ogółem
osoba
3 833
mężczyźni
osoba
1 810
1 825
1 832
kobiety
osoba
2 023
2 054
2 070
faktyczne miejsce zamieszkania
stan na 30 VI
ogółem
osoba
3 862
3 874
3 882
mężczyźni
osoba
1 826
1 828
1 825
kobiety
osoba
2 036
2 046
2 057
stan na 31 XII
ogółem
osoba
3 845
3 869
3 887
mężczyźni
osoba
1 813
1 818
1 822
kobiety
osoba
2 032
2 051
2 065
MIGRACJE WEWNĘTRZNE I ZAGRANICZNE
Migracje na pobyt stały gminne wg typu, kierunku i płci migrantów
zameldowania
w ruchu wewnętrznym
ogółem
osoba
39
92
64
mężczyźni
osoba
20
38
34
kobiety
osoba
19
54
30
wymeldowania
ogółem
osoba
63
47
39
32
2006
2007
3 901
1 826
2 075
3 876
1 801
2 075
3 883
1 815
2 068
3 912
1 807
2 105
3 886
1 816
2 070
3 876
1 794
2 082
3 883
1 808
2 075
3 908
1 800
2 108
72
34
38
106
46
60
92
86
mężczyźni
osoba
23
kobiety
osoba
40
saldo migracji
ogółem
osoba
-24
mężczyźni
osoba
-3
kobiety
osoba
-21
Migracje na pobyt stały gminne wg typu i kierunku
zameldowania ogółem
osoba
39
zameldowania z miast
osoba
17
zameldowania ze wsi
osoba
22
wymeldowania ogółem
osoba
63
wymeldowania do miast
osoba
27
wymeldowania na wieś
osoba
36
20
27
19
20
46
46
40
46
45
18
27
25
15
10
-20
-12
-8
20
6
14
92
50
42
47
19
28
64
41
23
39
22
17
72
17
55
92
38
54
106
35
71
86
38
48
Źródło: GUS
1.3.2. Główne przemiany społeczne i gospodarcze
Analizując prognozy demograficzne Tarczyna można stwierdzić, że są one raczej
niekorzystne dla Miasta oraz jego rozwoju. Przewiduje się dalszy odpływ ludności,
uwarunkowany
bezrobociem
oraz
stagnacją
w
budownictwie,
zwłaszcza
komunalnym. Ponadto mieszkańcy Tarczyna wchodzą powoli w fazę starzenia się.
Dochodzi do tego ujemny przyrost demograficzny.
Biorąc pod uwagę strukturę aktywności zawodowej Tarczyna, niekorzystny jest także
brak dostatecznie rozwiniętego szkolnictwa wyższego na terenie miasta, za pomocą
którego można by z jednej strony zatrzymać lokalną młodzież, z drugiej zaś
zachęcić ludzi spoza Miasta do zamieszkania na jego terenach. Wyjazdy w
celach edukacyjnych sprzyjają migracji oraz zwiększają ryzyko odpływu ludności z
wyższym wykształceniem.
Należy stwierdzić, że bliskość Warszawy jest korzystna dla Tarczyna tylko w
przypadku prowadzenie aktywnej polityki kształcenia oraz poprawienia infrastruktury
miasta. Na razie bliskość Warszawy powoduje migracje i inne negatywne skutki.
33
W związku z niekorzystną sytuacją demograficzną ważnym zadaniem władz Miasta
jest podjęcie niezbędnych działań mających na celu zwiększenie atrakcyjności
Tarczyna na tyle, aby zachęcić ludność do pozostawania lub zamieszkiwania na jego
terenach. Aby to było możliwe konieczne jest jednak zapewnienie im bezpiecznych
warunków do życia oraz pracy, a także do nauki, rozrywki i kultury.
Dużym problemem wpływającym na zadowolenie mieszkańców i poziom ich życia,
jest bezrobocie. Problem ten można rozpatrywać w wielu aspektach i doszukiwać
się różnych jego przyczyn. Bezrobocie w mieści dotyczy zwłaszcza ludzi nie
posiadających dostatecznych kwalifikacji zawodowych. Dużo osób zamieszkujących
Tarczyn znalazło prace w Warszawie i innych pobliskich miastach. Należy dążyć do
sytuacji gdy większość mieszkańców mogło będzie w przyszłości podjąć prace w
swoim miejscu zamieszkania.
Najczęściej spotykanymi barierami społecznymi wejścia na rynek pracy są:
− brak wyuczonego zawodu
− niskie kwalifikacje
− dezaktualizacja zawodu
− niedopasowanie posiadanego wykształcenia i przygotowania zawodowego do
potrzeb lokalnych pracodawców
− brak gruntownego doświadczenia zawodowego wynikającego z częstej
zmiany pracy
i podejmowania prac jakichkolwiek dla ratowania własnej
egzystencji
− brak gotowości do orientacji zawodowej
34
1.3.3.
Charakterystyka
zjawiska
marginalizacji
społecznej
w Tarczynie – problem patologii społecznych oraz przestępczości
Jednym z głównych kryteriów wskazania obszarów podlegających rewitalizacji,
szczególnie obszarów miejskich, jest występowanie na tych obszarach zjawisk
patologicznych oraz o charakterze przestępczym. W celu określenia takich obszarów
problemowych należy wziąć pod uwagę dane gromadzone przez jednostki dbające
o utrzymanie porządku w mieście (Policja) oraz dane dotyczące intensywności
korzystania z różnych form opieki społecznej.
Komisariat
Policji
w
Tarczynie
obsługuje
gminę
Tarczyn.
Pracuje
tu
14
funkcjonariuszy – łącznie z komendantem. Środki łączności są w stanie dobrym,
mankamentem jest zbyt mała ilość linii telefonicznych, utrudniająca bieżące
połączenia oraz uniemożliwiająca korzystanie z Internetu. Optymalny stan kadrowy
Komisariatu określany jest na 25 etatów – umożliwi to całodobową, pełną obsługę
podległego terenu. Konieczne jest zwiększenie limitów paliwowych.
Tabela: Statystyka najczęściej występujących przestępstw w mieście Tarczyn:
Kategoria przestępstwa
2000
2001
2002
2003
2004
Rozboje i gwałty
7
3
3
2
4
Kradzieże
19
21
25
28
28
Włamania
20
26
24
34
38
Bójki i pobicia
3
2
2
1
1
Pożary
1
1
-
1
1
Znęcania
-
5
4
8
8
Niealimentacja
8
9
10
7
1
Groźby karalne
2
3
3
6
4
Nieumyślna śmierć
5
3
3
4
4
Inne wydarzenia
13
31
32
37
58
Razem
78
104
106
138
146
Źródło: Komisariat Policji w Tarczynie
Wykres. Przestępstwa ogółem
35
160
140
120
100
80
60
40
20
0
rok 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004
Na ternie miasta widoczny jest ciągły wzrost liczby przestępstw. W
porównaniu do roku 2000 – w roku 2004 dokonano niemal 100% więcej
przestępstw. Nastąpił znaczny wzrost popełnianych włamań i kradzieży.
Świadczy to o biedzie i desperacji ludzi. Powiększa się więc grupa osób
marginalizowanych.
Pomoc społeczna
W Tarczynie znajduje się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, współpracujący z
Urzędem Miejskim.
Zasadniczym
powodem
korzystania
z
niepełnosprawność i długotrwała choroba.
pomocy
społecznej
jest
bezrobocie,
Marginalna skala dotyczy problemów
sieroctwa, bezdomności, narkomanii, trudności w przystosowaniu do życia po
opuszczeniu zakładu karnego oraz klęski żywiołowej i ekologicznej.
Jednym z zadań do realizacji jest umożliwienie osobom niepełnosprawnym oraz
chorym uczestnictwa w życiu społecznym oraz zapewnienie im pracy i dobrych
warunków socjalnych. Istnieje potrzeba przeznaczenia środków własnych oraz
funduszy
europejskich
na
rzecz
polepszenia
sytuacji
oraz
edukacji
osób
niepełnosprawnych. Środki takie pochodzić będą głównie z Europejskiego Funduszu
Społecznego.
36
Grupą społeczną wymagającą szczególnej ochrony są też samotne matki z dziećmi.
Jednym z najważniejszych zadań jest zapewnienie im środków finansowych, opieki
zdrowotnej i umożliwienie powrotu na rynek pracy.
Począwszy od 1998 roku obserwuje się systematyczny wzrost ilości osób
objętych usługami opiekuńczymi (dotyczy to w szczególności osób samotnych).
Biorąc pod uwagę prognozy demograficzne dla Miasta sytuacja ta może się pogłębić
w ciągu najbliższych kilku bądź kilkunastu lat.
1.3.4. Określenie grup społecznych wymagających wsparcia w
ramach programu rewitalizacji,
Niewątpliwą grupą wymagającą pilnego wsparcia są dzieci i młodzież. Młodzież, a
także dzieci dają szanse na największą efektywność wykorzystania wsparcia
publicznego
(szansę
na
uzyskanie
największej
sumy
korzyści
społeczno-
gospodarczych z każdej wydanej złotówki środków publicznych). To młodzież ma
szansę ożywić miasto. Z drugiej strony zaniechanie wsparcia tej grupy to największe
zagrożenie.
Miasto musi przyjąć odpowiedzialność za stworzenie warunków do rozwoju dzieci
i młodzieży z miasta. Sensowne działania w obszarze edukacji pozaszkolnej,
wprowadzania w mieście różnego rodzaju organizacji, placówek i instytucji działających
na rzecz młodzieży, wreszcie – przygotowanie dla samej młodzieży przestrzeni do
samorealizacji, to zadania publiczne.
Prywatni inwestorzy stworzą być może dobrobyt miasta, poprawią jego wizerunek,
wreszcie zainwestują w kamienice. Ale prywatni inwestorzy nie zbudują placów zabaw dla
dzieci oraz nie dokonają rewitalizacji rynku, przystanków.
Wsparcia wymagają również osoby bezrobotne oraz osoby z rodzin patologicznych.
Urząd Miejski w Tarczynie za priorytet uznaje za walkę z patologiami społecznymi, które
przyczyniają się do wzrostu przestępczości, niszczeniem miasta oraz brakiem perspektyw
dla dzieci i młodzieży.
37
1.3.5. Problemy zidentyfikowane w obszarze społecznym
Wynikiem wyżej przeprowadzonej analizy jest określenie tych cech i czynników
zaobserwowanych w sferze społecznego rozwoju Miasta, które mogą mieć
największe odzwierciedlenie w procesach rewitalizacyjnych.
Z tego względu lista problemów nie będzie obejmować wszystkich zidentyfikowanych
w badanych obszarach, a jedynie te, które mają bezpośredni związek z wdrożeniem
programu rewitalizacji. W trakcie analizy dokonanej w rozdziale 1 zidentyfikowano
następujące problemy, których rozwiązanie będzie możliwe na skutek wdrożenia
Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich.
1. Niski
poziom wykształcenia mieszkańców – trudność ze znalezieniem
zatrudnienia, brak chęci do przekwalifikowania się.
2. Narastający poziom bezrobocia,
3. Mała dostępność do mieszkań komunalnych,
4. Zły stan infrastruktury mieszkaniowej, szczególnie w obszarach zagrożonych
patologiami społecznymi,
5. Duże przestrzenne zróżnicowanie społeczne – wymuszające prowadzenie
zróżnicowanej polityki społecznej,
6. Wzrost liczby osób objętych opieką społeczną,
7. Mała dostępność do infrastruktury kulturalnej oraz zły stan niektórych
obiektów infrastruktury edukacyjnej - jako czynników wpływających na
zwiększenie problemu patologii.
38
1.4. Analiza SWOT.
1.4.1. Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju Miasta
Pierwsza część analizy SWOT polega na zidentyfikowaniu tendencji występujących
w otoczeniu, które mogą sprzyjać (szanse) bądź spowolnić (zagrożenia) procesy
rozwojowe Miasta. Na uwarunkowania te Miasto nie ma możliwości wpływu.
Szanse:
•
Budowa dróg szybkiego ruchu.
•
Organizacja Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w Warszawie (baza noclegowa).
•
Możliwość pozyskania środków finansowych z funduszy Unii Europejskiej.
•
Możliwość stworzenia centrów logistycznych ze względu na położenie Tarczyna w
pobliżu tras międzynarodowych i bliskość Warszawy.
•
Budowanie powiązań gospodarczych, turystycznych, kulturalnych opartych na
wykorzystaniu dogodnych połączeń komunikacyjnych.
•
Budowa tanich mieszkań komunalnych.
•
Wzrost zainteresowania turystów potencjałem rekreacyjno-wypoczynkowym oraz
naturalnymi walorami Miasta.
Zagrożenia:
•
Kryzys gospodarczy na świecie.
•
Położenie Tarczyna w pobliżu dynamicznie rozwijającej się Warszawy (odpływ
wykształconych osób, brak korzystania z miejscowej oferty kulturalnej na rzecz
Warszawy).
•
Brak stabilności polityki gospodarczej, w tym finansowej w kraju oraz
niesprzyjające długofalowemu planowaniu finansów gminy.
•
Niekorzystne tendencje makroekonomiczne w kraju: spadek inwestycji, rosnące
bezrobocie, wysoki poziom oprocentowania kredytów.
39
•
Bieżące trudności budżetu państwa skutkujące opóźnianiem wpływów należnych
środków.
1.4.2. Mocne i słabe strony Tarczyna
Analiza uwarunkowań wewnętrznych stanowi drugą cześć analizy SWOT. Jej celem
jest zidentyfikowanie atutów i słabości Miasta. Uwarunkowania wewnętrzne stanowią
te czynniki, na które Miasto ma wpływ, a zatem analiza taka jest szczególnie cenna,
ponieważ na jej podstawie można ustalić właściwe kierunki działania.
Mocne strony:
•
Dogodna lokalizacja na różnorodnych szlakach komunikacyjnych.
•
Położenie w pobliżu Warszawy
•
Położenie w pobliżu lotniska międzynarodowego
•
Zdolność kredytowa Miasta i możliwość korzystania z zewnętrznych źródeł
finansowych.
•
Dogodny dostęp do bardzo dobrze wyposażonych placówek służby zdrowia.
•
Konkurencyjne ceny nieruchomości pod inwestycje,
•
Wysoki poziom wiarygodności finansowej gminy
•
Istnienie rezerwowej siły roboczej
•
Występowanie ciekawych zabytków
•
Dobrze rozwinięta i funkcjonująca sieć szkół podstawowych i średnich
•
Rosnąca w świadomości społeczeństwa potrzeba aktywnego stylu życia
Słabe strony:
•
Brak mieszkań komunalnych dla mieszkańców
•
Duże potrzeby modernizacyjne dróg gminnych i wewnętrznych
•
Zbyt niski poziom promocji Miasta oraz stosowania instrumentów podatkowych
dla rozwoju przedsiębiorczości
40
•
Zróżnicowana struktura Miasta – osiedla o charakterze miejskim oraz
przemysłowym i administracyjnym
•
Ujemne saldo migracji spowodowane wyższą atrakcyjnością innych miast pod
względem rynku pracy
•
Niskie dochody budżetu Miasta w stosunku do rosnących potrzeb inwestycyjnych
•
Brak miejsc pracy dla ludzi młodych i wykształconych
•
Pogłębiające się różnice dochodów w poszczególnych grupach społecznych
•
Mała liczba imprez kulturalnych i sportowych o charakterze ponadlokalnym
41
Rozdział 2.
Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących
rozwoju przestrzenno – społeczno – gospodarczego
miasta i regionu.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007 2013
Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Tarczyn jest w pełni zgodny z Regionalnym
Programem Operacyjnym Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013. Celem
tego podrozdziału nie jest tylko ukazanie zgodności z RPO, ale również informacja
dla beneficjentów o możliwościach i ograniczeniach płynących z Priorytetu V.
Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu.
Cel główny priorytetu V to: wykorzystanie potencjału endogenicznego miast dla
aktywizacji społeczno-gospodarczej regionu.
Cele szczegółowe natomiast to:
-
Poprawa stanu systemów komunikacji publicznej w miastach.
-
Odnowa obszarów zdegradowanych i zagrożonych marginalizacją.
Jak czytamy w RPO na str. 110: „Kluczowym problemem rozwoju Mazowsza jest
dualizm w
poziomie
rozwoju
społeczno
gospodarczego
między
metropolią
warszawską a obszarami pozametropolitalnymi. Sposobem na niwelowanie różnic w
poziomie rozwoju regionu jest wzmocnienie potencjału rozwojowego miast dla
aktywizacji gospodarczej sąsiadujących z nimi terenów”.
„Policentryczna sieć ośrodków miejskich stwarza szansę na tworzenie ośrodków
równoważenia rozwoju, które pośredniczą pomiędzy centrum a środowiskiem
lokalnym. W ramach priorytetu zaplanowano przedsięwzięcia z zakresu poprawy
42
systemu transportu publicznego w miastach, z wyłączeniem warszawskiego obszaru
metropolitalnego. W celu zapobieżenia dalszej degradacji miast w oparciu o lokalne
programy rewitalizacji planowane są działania rewitalizacyjne zmierzające do
przekształcenia i wykorzystania obszarów problemowych do celów gospodarczych,
edukacyjnych,
kulturalnych
lub
turystycznych.
Na
terenach
gdzie
istotnym
problemem jest dekapitalizacja zasobów mieszkaniowych, starej zabudowy oraz
osiedli, w tym budowanych z wielkiej płyty prowadzona będzie rehabilitacja tkanki
miejskiej.”
Szczególnie
ważnym
dla
Miasta
Tarczyn
Rewitalizacja miast. Celem działania jest
działaniem
jest
Działanie
5.2.
odnowa zdegradowanych obszarów
miast.
Jak czytamy (str. 110): „Atrakcyjność miast województwa znacznie obniża
degradacja infrastruktury oraz przestrzeni miejskich, a także negatywne zjawiska
społeczne
prowadzące
do
marginalizacji
części
mieszkańców.
W
celu
przekształcenia i wykorzystania tych terenów na cele społeczne lub gospodarcze
planowane są działania rewitalizacyjne obejmujące również tereny poprzemysłowe i
powojskowe oraz infrastrukturę mieszkaniową, w tym starą zabudowę oraz osiedla
mieszkaniowe.
zdegradowanym
Przedsięwzięcia
zaplanowane
planowane
w
do
Lokalnych
realizacji
Programach
na
obszarze
Rewitalizacji
przygotowywanych przez lokalne samorządy powinny mieć charakter kompleksowy
umożliwiający w dalszej perspektywie ożywienie społeczno-gospodarcze terenu
(…)”.
Projekty realizowane w ramach rewitalizacji miast muszą być zlokalizowane na
obszarach problemowych wyznaczonych w Lokalnych Programach Rewitalizacji,
które są opracowywane i zatwierdzane przez lokalny samorząd.
RPO województwa mazowieckiego określa typy projektów odnowy obszarów
miejskich:
- renowacja budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym, m.in.
zlokalizowanych w strefie ochrony konserwatorskiej, w tym prace konserwatorskie,
43
odnowienie fasad i dachów budynków wraz z zagospodarowaniem przyległego
terenu,
- adaptacja, przebudowa lub remonty budynków oraz przestrzeni użyteczności
publicznej
wraz z przyległym otoczeniem na cele edukacyjno społeczne, w tym
między innymi: przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie i
ponadgimnazjalne, szkoły wyższe, szkolne stołówki, domy dziecka, ośrodki walki z
patologiami
społecznymi,
poradnie
psychologiczne,
świetlice
dla
dzieci
i młodzieży, domy kultury, warsztaty terapii zajęciowej lub obiekty służące pomocy
społecznej,
- adaptacja, przebudowa lub remonty infrastruktury związanej z rozwojem funkcji
turystycznych, rekreacyjnych, kulturalnych,
- adaptacja, przebudowa lub remonty budynków, obiektów, infrastruktury i urządzeń
poprzemysłowych i powojskowych wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu w
celu
nadania
im
nowych
funkcji
użytkowych:
usługowych,
turystycznych,
rekreacyjnych, lub edukacyjnych,
- remonty lub przebudowa infrastruktury technicznej, w tym:
• budowa, remonty lub przebudowa sieci kanalizacyjnych i innych urządzeń do
oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania ścieków
• budowa,
remonty
lub
przebudowa
kanalizacji
deszczowej,
sieci
wodociągowych, ujęć wody i urządzeń służących do gromadzenia i
uzdatniania wody
- porządkowanie przestrzeni miejskiej: regeneracja, i zagospodarowanie przestrzeni
publicznych, w tym remonty lub przebudowa: placów, rynków, parkingów, placów
zabaw dla dzieci, publicznych toalet miejskich, małej architektury (np. tarasy
widokowe, fontanny, ławki), miejsc rekreacji, terenów zielonych oraz prace
restauracyjne na terenie parków, tworzenie nowych terenów zieleni i parków
- tworzenie stref bezpieczeństwa i zapobiegania przestępczości w zagrożonych
patologiami społecznymi obszarach miast, w tym: budowa lub remont oświetlenia,
zakup i instalacja systemów monitoringu
- poprawa funkcjonalności ruchu kołowego, ruchu pieszego, a także estetyki
przestrzeni publicznych, w tym: remonty, przebudowa lub modernizacja ulic oraz
komunalnych dróg osiedlowych oraz małych obiektów inżynieryjnych (chodniki i
przejścia dla pieszych, ścieżki rowerowe)
44
- jako element projektu m.in.: wymiana elementów zawierających azbest, poprawa
dostępności infrastruktury dla osób niepełnosprawnych
Wszelkie projekty realizowane na terenie Miasto Tarczyn są zgodne z celami
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa mazowieckiego na lata 2007 –
2013.
Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020
W swoich założeniach Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Tarczyn musi bazować
na Strategii Rozwoju Województwa. Tak też jest w przypadku analizowanego
dokumentu.
Dążenia i aspiracje władz województwa w urzeczywistnieniu
nakreślonej wizji rozwoju regionu oddaje sformułowana misja strategiczna (str. 34
Strategii):
„Mazowsze jako najbardziej rozwinięty gospodarczo region w Polsce podejmuje
uczestnictwo w rywalizacji z innymi rozwiniętymi regionami, poprzez eliminowanie
dysproporcji rozwojowych, rozwój nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy oraz
zapewnienie mieszkańcom Mazowsza optymalnych warunków do rozwoju jednostki,
rodziny, jak i całej społeczności, przy jednoczesnym zachowaniu spójnego i
zrównoważonego rozwoju”.
Uszczegółowienie istoty Strategii zawierają poszczególne jej cele, wyznaczające
strategiczne kierunki działań.
Za nadrzędny cel rozwoju Mazowsza przyjmuje się „wzrost konkurencyjności
gospodarki i równoważenie rozwoju społeczno-gospodarczego w regionie, jako
podstawę poprawy jakości życia mieszkańców”.
Strategia
Rozwoju
Województwa
Mazowieckiego
opiera
się
na
wzroście
konkurencyjności całego regionu i wyrównanie szans rozwojowych. Kładzie
szczególny nacisk na wzmocnienie kształcenia oraz unowocześnianie sektora
produkcyjnego. LPR również duży nacisk kładzie na rozwój zasobów ludzkich, które
są najefektywniejszym środkiem rozwoju. Zgodność obu dokumentów widać również
w jednym z kierunków działań województwa mazowieckiego tj. Wzmocnienie
45
potencjału rozwojowego ośrodków subregionalnych i małych miast. Jak czytamy w
Strategii Województwa na str. 51: „istnieje konieczność stymulowania rozwoju byłych
miast wojewódzkich, ze względu na zgromadzony w nich potencjał rozwojowy i
pełnione funkcje w subregionie. Wsparciem powinny zostać objęte także małe
ośrodki miejskie, z których część utraciła swój potencjał rozwojowy, na skutek
likwidacji istniejących zakładów produkcyjnych”.
Tak więc LPR jest w pełni zgodny ze Strategią Rozwoju Województwa
Mazowieckiego do roku 2020.
Strategia Rozwoju Turystyki dla Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013
Jak czytamy na stronie 5 Strategii Rozwoju Turystyki województwa „Do istotnych
cech Strategii należą
zgodność z kluczowymi dokumentami strategicznymi na szczeblu krajowym,
wojewódzkim i powiatowym. Dlatego również na poziomie lokalnym Program
Rewitalizacji powinien się wpisywać w tą strategię proponując rozwiązania
wzmacniające potencjał turystyczny Miasta. Jak czytamy w misji Strategii „region
mazowiecki stać się ma Europejskim Centrum Spotkań, oferującym kompleksową
infrastrukturę, wysokiej jakości produkty i usługi, niepowtarzalną atmosferę
życzliwości i gościnności, czyli unikalną ofertę turystyczną. Możemy to osiągnąć
dzięki wysoko wykwalifikowanej kadrze, wielopłaszczyznowej współpracy oraz
doskonałej promocji województwa na polskim i europejskim rynku turystycznym (str.
8 Strategii)”. Miasto Tarczyn podejmuje działania wspierające budowę Europejskiego
Centrum Spotkań. Działania przewidziane do realizacji w Programie Rewitalizacji
przewidują uzupełnienie oferty Warszawy, tworzenie warunków do przyciągnięcia
turystów kulturą, historią Miasta. To dzięki realizacji Programu turyści w Tarczynie
znajdą możliwość spotkań i odpoczynku.
Na stronie 16 Strategii wskazano wyodrębniony obszar produktowy, na którym opiera
się Strategia. Jest to turystyka miejska. Jak czytamy: „Przewagą konkurencyjną
województwa mazowieckiego w zakresie turystyki miejskiej i kulturowej w produkcie
„Znaki historii” jest możliwość prezentowania burzliwej i ciekawej polskiej historii
poprzez zdywersyfikowaną ofertę odpowiadającej na potrzeby różnych segmentów
46
rynku” Tarczyn jest miastem gdzie historia powstawała i się toczyła. Odnowa
charteru tego miasta może wytworzyć infrastrukturę, która uzupełni tzw. turystykę
miejską.
„Rozwój turystyki, jako dziedziny interdyscyplinarnej, jest w dużym stopniu
uzależniony od działań podejmowanych przez trzy grupy interesariuszy: władze
(zarówno na szczeblu krajowym, jak i wojewódzkim oraz lokalnym), organizacje
pozarządowe i przedsiębiorstwa prywatne (przede wszystkim branżę turystyczną, ale
również przedsiębiorstwa działające w innych sektorach gospodarki).
Wsparcie
instytucjonalne i współpraca wielu partnerów instytucjonalnych oraz osób prywatnych
warunkuje możliwość wykorzystania turystycznego potencjału i uczynienia z turystyki
znaczącej dziedziny gospodarki w Regionie (str. 102 Strategii)”. Lokalny Program
Rewitalizacji będzie realizowany przez władzę w udziale organizacji i społeczeństwa.
Dlatego też spełnia założenia Strategii Turystyki.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Dążąc do efektywnego rozwoju zasobów ludzkich, Program będzie koncentrował
wsparcie na następujących obszarach: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna,
rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a także zagadnienia
związane z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich
szczebli i wdrażaniem zasady dobrego rządzenia.
Celem głównym Programu jest (str. 25) : wzrost zatrudnienia i spójności społecznej,
a do osiągnięcia tego celu przyczynia się realizacja sześciu celów strategicznych do
których należą:
•
Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia
osób bezrobotnych i biernych zawodowo,
•
Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego,
•
Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian
zachodzących
w gospodarce,
•
Upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy
równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym
powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy,
47
•
Zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania
polityk
i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów
partnerstwa,
•
Wzrost spójności terytorialnej.
Program składa się z 10 Priorytetów, realizowanych zarówno na poziomie
centralnym, jak i regionalnym. W ramach komponentu centralnego środki zostaną
przeznaczone przede wszystkim na wsparcie efektywności struktur i systemów
instytucjonalnych, natomiast środki komponentu regionalnego zostaną w głównej
mierze przeznaczone na wsparcie dla osób i grup społecznych.
Lokalny Program Rewitalizacji (LPR) musi wykazywać ścisłą spójność PO KL. Siła i
zdolność wdrożenia LPR będzie zależała od skutecznego poboru funduszy właśnie z
PO KL. LPR
ma na celu budowanie na terenach miejskich silnych struktur
społecznych, które w sposób efektywny będą mogły konkurować na krajowym oraz
międzynarodowym rynku pracy. Miasta potrzebują silnych kadr, co widoczne jest w
diagnozie
terenu
i
w
wyznaczonych
celach.
Upowszechnienie
edukacji
na terenach poza aglomeracją warszawską jest jedyną skuteczną drogą do
zapewnienia mieszkańcom lepszego jutra. Widoczna jest tu pełna spójność LPR
Miasta Tarczyn z PO KL. Jednym z celów rewitalizacji jest również zmniejszenie
obszarów wykluczenia społecznego. LPR będzie uzupełniać działania PO KL. Tak
samo, jak w PO KL, w LPR zwrócono szczególną uwagę na wzmacnianie potencjału
administracji. Przewiduje się szkolenia dla członków gminy oraz wzmacnianie
współpracy pomiędzy sektorem społecznym, gospodarczym i samorządowym.
Kluczem do sprawnego wdrożenia LPR jest wdrożenie skutecznego poradnictwa
zawodowego oraz kształcenia ustawicznego.
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007 – 2013
Cele Lokalnego Programu Rewitalizacji są zbieżne z celami i priorytetami
strategicznymi Narodowego Planu Rozwoju w następujących obszarach:
Cele strategiczne:
1) - Utrzymanie gospodarki na ścieżce wysokiego wzrostu gospodarczego. Polska
gospodarka charakteryzuje się z jednej strony znaczącą skalą i potencjałem
48
rozwojowym, ale z drugiej występowaniem szeregu strukturalnych zapóźnień i
deficytów.
2) - Wzmocnienie konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz wzrost
zatrudnienia. Niezbędne staje się podejmowanie takich procedur i uruchamianie
takich przedsięwzięć, które umocnią mikroekonomiczne fundamenty gospodarki oraz
utrwalą tendencję wzrostową. Umożliwi to utrzymanie wysokiej dynamiki eksportu
oraz napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych, także do tych regionów, które
charakteryzowały się dotychczas niską atrakcyjnością inwestycyjną.
3) - Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Transformacja i rozwój polskiej gospodarki w latach 1989 - 2004 wiązały się z
występowaniem szeregu negatywnych zjawisk społeczno-gospodarczych, takich jak:
wysokie bezrobocie, pogłębiające i poszerzające się ubóstwo, masowe wykluczenie
społeczne, dezintegracja społeczna, marginalizacja wielu wspólnot lokalnych
i peryferyzacją niektórych regionów. Stanowi to oczywiste zagrożenie i przeszkodę w
rozwoju społeczeństwa obywatelskiego oraz staje się źródłem konfliktu społecznego i
populistycznej rewolty. Jednocześnie w coraz większej mierze zjawiska te
ograniczają potencjał rozwojowy gospodarki i możliwości awansu cywilizacyjnego.
Stąd rozwój społeczno-gospodarczy w przyszłości musi respektować potrzebę
wyższej spójności, w wymiarze społecznym, gospodarczym i terytorialnym
oraz być zgodny z zasadą zrównoważonego rozwoju.
Priorytety strategiczne
1.
Inwestycje rozumiane, jako wzrost inwestycji odpowiadających wyzwaniom
postępu technologicznego i społeczeństwa informacyjnego, rozbudowujących i
modernizujących
infrastrukturę
techniczną
kraju
oraz
realizujących
zasadę
zrównoważonego rozwoju. Szczególne znaczenie ma tu rozwój infrastruktury
technicznej, tj. infrastruktury energetycznej, transportowej i telekomunikacyjnej, które
wpływają na poziom konkurencyjności gospodarki. Rozbudowa infrastruktury,
uwzględniająca zarówno potrzeby materialne, jak i ład przestrzenny, przyczyni się
do umocnienia spójności społeczno-gospodarczej kraju.
2. Zatrudnienie rozumiane, jako dążenie do tworzenia nowych miejsc pracy oraz
zwiększanie zatrudnialności.
3. Przedsiębiorczość rozumiana, jako tworzenie nowych obszarów aktywności
gospodarczej oraz zwiększanie efektywności i produktywności istniejących form
49
gospodarowania. W tym celu niezbędne jest rozwijanie postaw przedsiębiorczych samozaradności, innowacyjności, odpowiedzialności za los własny i wspólnoty,
poprawianie
otoczenia
prawno-administracyjnego
i
prawno-finansowego
przedsiębiorstw, rozwijanie rynku kapitałowego i ułatwianie przedsiębiorcom dostępu
do rożnych form kapitału finansowego, w tym mechanizmów mikropożyczkowych.
4.
Innowacyjność
rozumiana,
jako
kreowanie
postaw
innowacyjnych
w
społeczeństwie, włączenie nauki w rozwój gospodarczy, innowacje produktowe,
procesowe i organizacyjne, w tym w dziedzinie zarządzania i marketingu.
5. Integracja społeczna rozumiana, jako działania oparte na zasadach dialogu
wzajemności i równorzędności, których celem jest dążenie do społeczeństwa
opartego na demokratycznym współuczestnictwie, rządach prawa i poszanowaniu
różnorodności kulturowej, w którym obowiązują i są realizowane podstawowe prawa
człowieka i obywatela oraz skutecznie wspomagane są jednostki i grupy w realizacji
ich życiowych celów. W tej dziedzinie państwo skupia swoją uwagę na ograniczeniu
sfery skrajnego ubóstwa, a także niwelowaniu czynników wykluczających, takich jak:
deficyt mieszkaniowy, bariery komunikacyjne, nierówność w dostępie do edukacji i
dóbr kultury, niepełnosprawność. Ograniczenie sfery skrajnego ubóstwa możliwe jest
przez aktywizację zawodową długotrwale bezrobotnych, w tym również formy
zatrudnienia socjalnego oraz socjoterapeutyczne programy wychodzenia z ubóstwa.
Realizacja tego priorytetu wymaga współdziałania różnych sektorów, zwłaszcza
publicznego i niekomercyjnego.
6.
Wiedza i kompetencje, rozumiane jako poprawa jakości kształcenia i jego
upowszechnienie na poziomie średnim i wyższym.
7. Gospodarowanie przestrzenią zorientowane na jej ekonomiczną waloryzację przy
zapewnieniu niezbędnej ochrony zasobów przyrodniczych. Priorytet ten obejmuje
działania odnoszące się m.in. do: kształtowania sieci osadniczej oraz głównych sieci
infrastrukturalnych, rewitalizacji terenów poprzemysłowych, racjonalizacji gospodarki
zasobami
geologicznymi,
regulacji
dostępu
do
zasobów
przyrodniczych,
zabezpieczenia odpowiednich zasobów dyspozycyjnych wody oraz zwiększenia
lesistości.
50
Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013
Wśród działań określonych w LPR znalazły się tylko takie, które w bezpośredni
sposób przekładają się na wymierny rozwój kultury, a także społeczno-ekonomiczny
rozwój
regionów.
Pociąga
to
za
sobą
możliwość
wykorzystania
środków
strukturalnych i innych funduszy europejskich do realizacji tak zakreślonych działań.
Misją Strategii Kultury jest (str. 34) „zrównoważony rozwój kultury, jako najwyższej
wartości przenoszonej ponad pokoleniami, określającej całokształt historycznego i
cywilizacyjnego dorobku polski, wartości warunkującej tożsamość narodową i
zapewniającej ciągłość tradycji i rozwój regionów”.
Kultura warunkuje rozwój społeczny i gospodarczy, kształtuje postawy obywateli i
formy instytucjonalne państw. Nie jest więc tylko elementem systemu, ani tym
bardziej
dziedziną
życia
społecznego,
ale
podstawą
do
wszelkich
zmian
instytucjonalno - ekonomicznych społeczeństw. Być może właśnie dlatego art. 6.1.
Konstytucji stanowi: „Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i
równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego,
jego trwania i rozwoju”.
LPR
stawia
sobie
za
cel
wykorzystanie
kultury,
historii
jako
czynników
przyspieszających proces integracji społecznej na terenie Miasta Tarczyn.
Narodowa Strategia Edukacji na lata 2007 – 2013
Celem głównym rozwoju edukacji w Polsce jest podniesienie poziomu wykształcenia
społeczeństwa, tak, by wykształcenie co najmniej średnie stało się bardziej
powszechne - (70%) w grupie wiekowej 25 – 45 lat w 2013 r., przy jednoczesnym
zapewnieniu wysokiej jakości kształcenia.
Równocześnie konieczne jest stałe podnoszenie poziomu kwalifikacji osób
dorosłych, przede wszystkim kwalifikacji zawodowych oraz ogólnych kompetencji
niezbędnych do funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego
Jak czytamy na stronie 58 "Planu zagospodarowania przestrzennego województwa
mazowieckiego" Tarczyn znajduje się w strefie bezpośredniego oddziaływania
51
aglomeracji warszawskiej. Obszar ten pozytywnie oddziaływuje na Tarczyn. Możliwy
jest swobodny dostęp do rynku pracy, do ciągów komunikacyjnych, region posiada
również duży i stabilny potencjał demograficzny. Jednak położnie blisko Warszawy
ma również wymiar negatywny (problemy środowiskowe).
Misja Planu jest stworzenie warunków do osiągnięcia spójności terytorialnej oraz
trwałego i zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego, poprawy życia
jego mieszkańców, stałego zwiększania efektywności procesów gospodarczych i
konkurencyjności regionu (str. 64 Planu). Misja ta jest więc spójna z założeniami
Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Tarczyn. Tarczyn dzięki rewitalizacji ma
stać się miastem nowoczesnym, który opiera swój rozwój na innowacjach i rozwojowi
zasobów ludzkich. Staje się miastem nowoczesnym nie tracąc swego unikalnego
charakteru oraz specyfiki. Plan Zagospodarowanie przestrzennego na str. 65
wskazuje wagę wykorzystania walorów historycznych dla rozwoju województwa.
Zgodność obu dokumentów jest więc niepodważalna.
Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009
Celem strategicznym Programu jest „Utrwalanie dziedzictwa kulturowego regionu w
celu budowania tożsamości regionalnej oraz promocji turystycznej Mazowsza w kraju
i za granicą w połączeniu z aktywizacją obywatelską i zawodową społeczności
lokalnych; kreowanie turystycznych pasm przyrodniczo – kulturowych” (str. 5). Cele
operacyjne to:
I. Zachowanie materialnej i niematerialnej spuścizny historycznej regionu.
II. Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego wsi i miast historycznych.
III. Utrwalanie zasobów dziedzictwa kulturowego w świadomości mieszkańców.
IV. Promocja walorów kulturowych Mazowsza z wykorzystaniem nowoczesnych
technologii.
V. Zwiększenie dostępności obiektów zabytkowych poprzez ich wykorzystanie dla
funkcji turystycznych, kulturalnych i edukacyjnych – kreowanie pasm przyrodniczo –
kulturowych.
Dlatego też wskazano zgodność z następującym celami Lokalnego Programu
Rewitalizacji:
52
1. Poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki
przestrzeni publicznych.
2. Ochrona obiektów cennych architektonicznie.
3. Przebudowy lub/i remont publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji
turystycznych,
rekreacyjnych,
kulturalnych
i
sportowych
połączonych
z
działalnością gospodarczą.
4. Poprawa warunków oraz bazy kulturalno-sportowej umożliwiającej rozwój
aktywności mieszkańców Miasta;
Wszystkie te cele wpisują się Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata
2006-2009. Miasto Tarczyn dzięki niezwykłym zabytkom, unikalnej przestrzeni
miejskiej stanie się atrakcje turystyczną w skali ponadregionalnej. Odnowa historii,
kultury nie tylko odnowi życie społeczne ale trwale wpłynie na zrównoważony rozwój
miasta.
53
Rozdział 3.
Założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Tarczyna
3.1. Okres realizacji LPR
Okres realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Miejskich przewidziany
jest na lata 2009 - 2015. Cele oraz większość problemów jest zgodnych z okresem
2004
–
2007.
Tenże
Program
Rewitalizacji
jest
kontynuacją
działań
przeprowadzanych w latach ubiegłych.
3.2. Zasięg terytorialny rewitalizowanych obszarów
Zgodnie z warunkami zapisanymi w Regionalnym Programie Operacyjnym
Województwa Mazowieckiego na lata 2007 - 2013 oraz prawodawstwem Wspólnoty,
obszary miejskie poddawane rewitalizacji zostają wyznaczone w Lokalnym
Programie Rewitalizacji. Ich granice są wyznaczone na podstawie krytycznej
analizy
wyników
badań
i
analiz
(w
tym
wniosków
różnych
podmiotów
współuczestniczących w procesie rewitalizacji) przeprowadzonych dla potrzeb
przygotowania Lokalnego Programu Rewitalizacji. Dokonując tego wyboru bierze się
pod uwagę:
a) wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia,
b) wysoką stopę długotrwałego bezrobocia,
c) niekorzystne trendy demograficzne,
d) niski poziom wykształcenia, wyraźny deficyt kwalifikacji i wysoki wskaźnik
przerywania solaryzacji,
e) wysoki poziom przestępczości i wykroczeń,
54
f) szczególnie wysoki stopień degradacji środowiska,
g) niski wskaźnik prowadzenia działalności gospodarczej,
h) wysoką liczbę imigrantów, grup etnicznych i mniejszościowych lub uchodźców,
i) porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego,
j) niski poziom wydajności energetycznej budynków.
Wskaźniki dotyczące powyższych kryteriów zostały zdefiniowane na poziomie
krajowym i są obowiązujące w odniesieniu do wyznaczania obszarów wsparcia.
Przeprowadzona w rozdziałach wyżej wieloczynnikowa analiza sytuacji społecznogospodarczej pozwoliła wyciągnąć wnioski, ułatwiające wskazanie najważniejszych
dla Miasta Tarczyn obszarów problemowych, spełniających co najmniej trzy z
powyższych kryteriów.
3.2.1. Obszary rewitalizacji
W wyniku przeprowadzonej analizy wyodrębniono obszar spełniający powyższe
kryteria, w ramach których będą realizowane inwestycje zgodne z założeniami LPR.
Za obszar taki uznano teren całego miasta Tarczyn. Uznano, że miasto Tarczyn ma
zbyt małą powierzchnię, aby wyodrębnić pojedyncze obszary. Tylko ujęcie całego
miasta jako obszaru podlegającego rewitalizacji może skutkować skutecznymi
działaniami
rewitalizacyjnymi
pod
względem
społecznym
i
gospodarczym.
Wyłączono ziemie o charakterze rolniczym.
3.2.2. Uzasadnienie wyboru obszarów rewitalizacji
Uzasadnienie wyboru obszaru rewitalizacji sporządzono z pomocą tabel poniżej.
Każde kryterium wyboru obszarów zostało dokładnie opisane. Również każdemu z
zagadnień przydzielono wagę w skali od 1 do 5. Pozwoli to na wyważenie celowości
realizacji projektów w przyszłości.
55
Kryterium:
Wysoki
poziom
ubóstwa
i Waga problemu: 4
wykluczenia
Uzasadnienie: Wykluczenie społeczne to brak lub ograniczenie możliwości
uczestnictwa, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i
rynków, które powinny być dostępne dla wszystkich, a w szczególności dla osób
ubogich.
Grupy poważnie zagrożone wykluczeniem społecznym w Tarczynie to w
szczególności:
•
Młodzież rezygnująca z systemu szkolnego,
•
Osoby
długookresowo
bezrobotne
(występuje
szczególny
problem
bezrobocia wśród kobiet),
•
Osoby tracące prace w wyniku kryzysu gospodarczego.
•
Imigranci zarobkowi wchodzący do szarej strefy zatrudnienia (w Tarczynie i
okolicach jest szczególnie dużo osób, które przyjeżdżają tu w poszukiwaniu;
w Tarczynie znajdują tańsze warunki życia niż w stolicy),
•
Osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków (w Tarczynie istnieje duży
problem
narkotykowy, a także alkoholowy. Problemy te należy uznać za
kluczowe w sferze społecznej),
•
Dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych (dzieci są najbardziej
wykluczoną grupą społeczną na wskazanym terenie, a to właśnie one mogą
ożywić miasto, zmienić jego oblicze, dlatego należy w szczególności zwrócić
uwagę na rozwój potencjału najmłodszych dzieci. Problemem jest również
brak postaw edukacyjnych wśród tych dzieci. Rodzice bardzo rzadko
zachęcają dzieci do nauki i doskonalenia, właśnie te dzieci za kilkanaście lat
zasilą szeregi bezrobotnych),
•
Kobiety pozostające poza rynkiem pracy (w centrum miasta panuje wciąż
zwyczaj nie podejmowania pracy przez kobiety. Kobieta zajmuje się domem,
dzieckiem. W dzisiejszych realiach bardzo szybko prowadzić to może do
ubóstwa i całkowitej marginalizacji kobiety),
•
Ofiary patologii życia rodzinnego (narkotyki, alkoholizm, ubóstwo),
•
Osoby o niskich kwalifikacjach (wskazany obszar zamieszkują osoby o
najniższych kwalifikacjach. Niskie kwalifikacje prowadzą do bezrobocia, a tym
samym do ubóstwa. Faktem charakterystycznym jest brak chęci do rozwijania
56
swoich umiejętności i zainteresowań),
•
Osoby bezrobotne (bezrobocie występuje głównie wśród osób o niskich
kwalifikacjach, są to bardzo często osoby długotrwale bezrobotne, lecz także
uzależnione od alkoholu i narkotyków),
Kryterium:
Wysoka
stopa
długotrwałego Waga problemu: 5
bezrobocia
Uzasadnienie:
Bezrobocie nie tylko samo jest problemem społecznym, ale leży także u podstaw
wielu innych kwestii społecznych i tak np. szczególnie długotrwałe bezrobocie
związane jest z obniżeniem standardu materialnego życia nie tylko samego
bezrobotnego, ale i całej jego rodziny. Stąd bardzo często obszary długotrwałego
bezrobocia pokrywają się w danym społeczeństwie z obszarami ubóstwa. W
Tarczynie problem ten dotyka wielu mieszkańców. To z kolei może powodować
rozprzestrzenianie się rozmaitych patologii społecznych, rozpad rodziny, obniżenie
zdrowotności społeczeństwa. Nawet krótkotrwały okres bezrobocia nie pozostaje
bez wpływu na kondycję psychiczną osób dotkniętych tymi problemami.
Jako najważniejsze konsekwencje swojego bezrobocia mieszkańcy Tarczyna
najczęściej wymieniają: brak pieniędzy, konieczność pozostawania na czyimś
utrzymaniu, utratę szans rozwoju zawodowego, zubożenie ich rodziny, poczucie
bezradności, konieczność proszenia o pomoc.
Problemem jest, że długotrwale bezrobotni odłączają się od życia społecznego, nie
chcą się dokształcać, poszerzać swoich zainteresowań. Kształcenie ustawiczne jest
mało popularne wśród mieszkańców.
Kryterium: Niekorzystne trendy demograficzne
Waga problemu: 4
Uzasadnienie: Tarczyn, mimo doskonałego położenia, wyludnia się. Najczęściej
osoby młode, wykształcone opuszczają miasto, udając się do Warszawy lub do
innych państw europejskich. Innym problemem jest starzenie się społeczeństwa, co
jest wspólną tendencją dla całego obszaru naszego kraju.
Kryterium: Niski poziom wykształcenia, wyraźny Waga problemu: 5
57
deficyt
kwalifikacji
i
wysoki
wskaźnik
przerywania skolaryzacji
Uzasadnienie:
Bardzo mało osób pochodzących z Tarczyna podejmuje studia
wyższe. Widoczne jest bardzo niskie wykształcenie mieszkańców. Ma to
długofalowe, negatywne konsekwencje dla rozwoju gminy. Porównanie danych z
terenami dużych ośrodków miejskich jest dla Tarczyna rażąco niekorzystne. W
dużych miastach dużo więcej osób posiada wykształcenie wyższe. Brak
wykształcenia mieszkańców to największy hamulec rozwojowy dla gminy. Bez
podniesienia jakości edukacji Tarczyn nigdy nie stanie się konkurencyjny. Na
zawsze pozostanie terenem zdegradowanym, gdzie mieszkańcy skazani są na
biedę.
Kryterium: Wysoki poziom przestępczości i Waga problemu: 2
wykroczeń
Uzasadnienie: Jednym z głównych kryteriów wskazania obszarów podlegających
rewitalizacji, szczególnie obszarów miejskich, jest występowanie na tych obszarach
zjawisk patologicznych oraz o charakterze przestępczym. W celu określenia takich
obszarów problemowych należy wziąć pod uwagę dane gromadzone przez jednostki
dbające o utrzymanie porządku w mieście (m.in. Policja) oraz dane dotyczące
intensywności korzystania z różnych form opieki społecznej.
Z rozmów z mieszkańcami wynika, że poczucie zagrożenia bezpieczeństwa
publicznego
jest wysokie. Zostało ono uznane za jeden z najważniejszych
problemów miasta. Można jednak sądzić, że opinia o bezpieczeństwie jest w
znacznym stopniu kształtowana pod wpływem informacji medialnych, a w niewielkiej
części jest pochodną bezpośrednich doświadczeń. Dominują drobne przestępstwa
przeciwko mieniu. Systematycznie spada liczba włamań i kradzieży. Na stałym,
dużym poziomie utrzymuje się liczba przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu. Wśród
nich niewielki udział procentowy mają ciężkie przestępstwa - zabójstwa i rozboje.
Jednakże wywierają one największy wpływ na społeczne poczucie bezpieczeństwa.
Problem są akty wandalizmu popełniane przez coraz młodsze osoby. Elewacje
bardzo często są niszczone. To samo dzieje się z drobną architektura miejską.
58
Kryterium:
Szczególnie
wysoki
stopień Waga problemu: 3
degradacji środowiska
Uzasadnienie: Miasto położone jest przy dużym ciągu komunikacyjnym o znaczeniu
międzyregionalnym. Duża liczba pojazdów wszelkiego typu powoduje bardzo duże
zanieczyszczenie
powietrza.
Występują
też
duże
wyziewy
substancji
niebezpiecznych z kominów domów oraz lokalnych kotłowni. Niska efektywność
energetyczna budynków powoduje iż problem narasta.
Problem stanowią również odpady komunalne, które wywożone są do lasów,
zagajników w pobliżu miasta. O ile nie jest zaśmiecane samo miasto to odpady te
pochodzą głównie z miasta Tarczyn. Potrzeba jest edukacja ekologiczna
mieszkańców.
Kryterium:
Niski
wskaźnik
prowadzenia Waga problemu: 5
działalności gospodarczej
Uzasadnienie: Gospodarka Tarczyna nie stwarza dla mieszkańców dobrych
perspektyw rozwojowych. Na terenie gminy nie istnieją więksi pracodawcy a średnie
zarobki są małe. Mieszkańcy bardzo rzadko sami podejmują działalność
gospodarczą. Za powody słabej aktywizacji gospodarczej można wymienić: niskie
wykształcenie, brak kapitału, brak dobrego doradztwa gospodarczego, mały rynek
zbytu spowodowany biedą.
Narastający kryzys gospodarczy na świecie widoczny jest również w Tarczynie,
gdzie przedsiębiorstwa planują zwolnienia. Ich zyski od początku roku 2009 zaczęły
gwałtownie spadać. Spowodowane jest to niższą konsumpcją i obawami
konsumentów przez kryzysem. Należy podkreślić, że większość przedsiębiorstw to
podmioty małe a ich rynek zbytu ogranicza się do gminy lub powiatu.
Przedsiębiorstwa te szczególnie mogą odczuć spadek konsumpcji i kryzys
gospodarczy.
Innym negatywnym czynnikiem jest brak innowacyjności przedsiębiorstw w mieście.
Przedsiębiorstwa mają charakter tradycyjny, a brak kapitału powoduje, że rozwijają
się one wolniej niż te w Warszawie. Brak innowacyjności będzie wiązać się z
upadkiem przedsiębiorstw lub wyraźnym spowolnieniem ich rozwoju.
59
Problemy z funkcjonowaniem przedsiębiorstw będą się uwidaczniały spadkiem
zatrudnienia oraz spadkiem realnych płac. Odczują to gospodarstwa domowe.
Szczególną uwagę przy sporządzaniu diagnozy zwrócono na strukturę podmiotów
gospodarczych w mieście. Większość z nich to sklepy. Spadek dochodów
gospodarstw domowych oraz niższa konsumpcja stanowić będą główny problem dla
tych podmiotów. Nie prognozuje się jednak ich likwidacji. Powodem wyciągnięcia
takich wniosków jest analiza konsumpcji. Mieszkańcy Tarczyna i tak oszczędzają i
kupują tylko najpotrzebniejsze artykuły. Tak więc trudno będzie zmniejszyć spożycie
podstawowych artykułów spożywczych. Szacuje się, że kryzys nie obniży również
spożycia alkoholu.
Problemem gminy jest praca „na czarno” głównie w sektorze budowlanym. Nasilenie
takich prac następuje w sezonach letnich. Niestety w roku 2009 znacznie obniży się
ilość prac budowlanych w całym regionie. Dlatego też osoby te pozbawione będą
dodatkowego dochodu. Problem odczują również firm budowlane.
Kryterium: Wysoka liczba imigrantów, grup Waga problemu: 1
etnicznych i mniejszościowych lub uchodźców
Uzasadnienie: Problem występuje, lecz ma niewielkie znaczenie. W mieście
przebywają osoby z całej Polski, które podejmują pracę w Warszawie lub jej
okolicach. Widoczne jest również przebywanie na terenie miasta osób zza
wschodniej granicy, które bardzo często podejmują nielegalną pracę.
Kryterium:
Porównywalnie
niski
poziom Waga problemu: 3
wartości zasobu mieszkaniowego
Uzasadnienie:
Podwórza
Tarczyna
świadczą
o
problemach
w
miejscu
zamieszkania. Niezagospodarowane, tworzą wizerunek miasta zaniedbanego.
Niedbałość o podwórka i domy bardzo często wiąże się z bezrobociem, ubóstwem
oraz problemami bytowymi mieszkańców tych domów.
60
Kryterium:
Niski
poziom
wydajności Waga problemu: 5
energetycznej budynków
Uzasadnienie: Zły stan budynków mieszkalnych łączy się z niską efektywnością
energetyczną budynków. Domy są nieocieplone, dachy nieszczelne. Wymiany
wymagają również okna i drzwi. Brak jest zastosowania nowoczesnych technik
grzewczych.
Stwierdzić należy, że wyznaczony obszar spełnia kryteria rewitalizacji określone w
dokumentach programowych.
Kryteria wyboru i kolejność realizacji
W Lokalnym Programie Rewitalizacji zapisano wstępnie wszystkie zgłoszone
projekty, nie dokonując wśród nich selekcji. Ewentualna selekcja nastąpi na etapie
sporządzania Studiów Wykonalności dla poszczególnych projektów.
Kolejność realizacji będzie także ostatecznie ustalona na podstawie wyników studiów
i analizy płynności finansowej Miasta w czasie realizacji programu. Określanie
kolejności w tej chwili uprzedzałoby przyszłe wyniki studiów wykonalności i
zawartych w nich szczegółowych analiz ekonomicznych. Kolejność będzie więc
ustalona jedynie wstępnie.
3.3. Cele przestrzenne rewitalizacji
Na podstawie wyrażonych w rozdziale 1 problemów, wyodrębniono następujące cele
rewitalizacji
w
obszarze
przestrzennym,
zmierzające
do
zmniejszenia
negatywnego ich oddziaływania na otoczenie zewnętrzne:
1.
Poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego i estetyki
przestrzeni publicznych.
2.
Likwidacja tzw. „niskiej emisji”.
3.
Dokończenie budowy kanalizacji sanitarnej.
4.
Wdrażanie racjonalnej gospodarki odpadami.
61
5.
Ochrona obiektów cennych architektonicznie.
6.
Przebudowy lub/i remont publicznej infrastruktury związanej z rozwojem
funkcji turystycznych, rekreacyjnych, kulturalnych i sportowych połączonych z
działalnością gospodarczą.
7.
Poprawa warunków oraz bazy kulturalno-sportowej umożliwiającej rozwój
aktywności mieszkańców Miasta;
3.4.
Planowane
działania
przestrzenne
na
obszarze
rewitalizowanym
Wszystkie
przedsięwzięcia
rewitalizacyjne
w
sferze
zagospodarowania
przestrzennego należy przyporządkować do jednego z opisanych w rozdziale 3.2.
Programu Rewitalizacji. Jest to warunkiem ubiegania się o zewnętrzne źródła
finansowania (m.in. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej).
Każdy
beneficjent/podmiot,
który
zamierza
realizować
przedsięwzięcie
z jakichkolwiek programów oferujących zewnętrzne finansowanie, dla których
warunkiem jest zgodność z LPR, musi uzyskać akceptację Burmistrza Miasta
Tarczyn wskazującą na zgodność realizowanego przedsięwzięcia z celami LPR.
Lista rodzajów projektów, które mogą podlegać wsparciu jest bardzo szeroka
i pokrywa się z zakresem inwestycji wspieranych w ramach RPO.
Ww. rodzaje projektów w dużej mierze dotyczą również opisywanej w dalszej części
sfery społecznej. Zatem trudno w przypadku niektórych projektów jednoznacznie
zdefiniować zaliczenie do jednej z trzech opisywanych sfer funkcjonalnych. Nie
wpływa to jednakże na możliwość realizacji inwestycji w ramach LPR, gdyż projekty
zaplanowane przez potencjalnych beneficjentów mogą mieć charakter kompleksowy,
obejmujący wiele aspektów rewitalizacji.
Istnieje również możliwość realizacji innych projektów nie wymienionych na
powyższej liście, jeżeli wykaże się ich zgodność z celami LPR w określonym
obszarze.
62
Poniżej w postaci tabel została przedstawiona charakterystyka inwestycji na lata
2007 – 2015 zawartych w projekcie pn. "Kompleksowa odnowa zdegradowanych
obszarów miasta Tarczyn poprzez przebudowę dróg i budowę kanalizacji,
zagospodarowanie przestrzeni publicznej oraz przeciwdziałanie przestępczości
i poprawę funkcjonalności ruchu kołowego". Dotyczy ona identyfikacji podmiotu
odpowiedzialnego
za
realizację
projektu,
harmonogramu
wdrażania,
źródeł
finansowania, krótkiego opisu technicznego oraz rodzaju i sposobu pomiaru
wskaźników obrazujących przebieg tych inwestycji. Projekt pn. "Kompleksowa
odnowa zdegradowanych obszarów miasta Tarczyn poprzez przebudowę dróg i
budowę
kanalizacji,
zagospodarowanie
przestrzeni
publicznej
oraz
przeciwdziałanie przestępczości i poprawę funkcjonalności ruchu kołowego",
podzielony jest na następujące zadania:
TYTUŁ PROJEKTU
Przebudowa dróg gminnych w Tarczynie wraz z budową
kanalizacji deszczowej
PROJEKT REALIZOWANY Gmina Tarczyn
PRZEZ
CAŁKOWITY KOSZT
1 800 tys. PLN
REALIZACJI PROJEKTU
Przedmiotem projektu jest poprawa funkcjonalności ruchu
kołowego i ruchu pieszego, a także estetyki przestrzeni
publicznych oraz budowa infrastruktury technicznej. W ramach
projektu wykonany zostanie układ obsługi komunikacyjnej w
OPIS PROJEKTU
Tarczynie, składający się z ulic: Ogrodowej, Świerkowej,
Jodłowej, Klonowej, Akacjowej, Lipowej, Malinowej wraz z
budową
sieci
kanalizacji
deszczowej
w przedmiotowych
drogach. Celem ogólnym projektu jest poprawa dostępności
komunikacyjnej Miasta Tarczyn, a tym samym Województwa
Mazowieckiego.
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
HARMONOGRAM
•
270 tys. PLN – środki własne
•
1530 tys. PLN - środki UE
Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2008-2009
REALIZACJI
63
Na poziomie produktu:
-
Długość dróg po modernizacji
Na poziomie rezultatu:
OCZEKIWANE REZULTATY - Liczba mieszkańców korzystających z infrastruktury
- WSKAŹNIKI
- Poprawa przepustowości odcinków drogowych
Na poziomie oddziaływania:
-
Migracje
-
Liczba firm powstała na rewitalizowanym terenie
- Monitoring na miejscu
SPOSÓB POMIARU
WSKAŹNIKÓW
- Statystyka gminna
- Badania ankietowe.
Projekt ten został częściowo zrealizowany, jednak ma on ogromny wpływ na rewitalizację
Tarczyna i należy ująć go w niniejszym Programie.
TYTUŁ PROJEKTU
Przebudowa ulic: Czarneckiego, Kółkowej, Reszki,
Sportowej, Działkowej, Pocztowej, Pogodnej.
PRZEZ
CAŁKOWITY KOSZT
700 tys. PLN
REALIZACJI PROJEKTU
Przedmiotem projektu jest poprawa funkcjonalności ruchu
kołowego i ruchu pieszego, a także estetyki przestrzeni
publicznych.
OPIS PROJEKTU
W
ramach
projektu
wykonana
zostanie
modernizacja ww. ulic. Celem ogólnym projektu jest
poprawa dostępności komunikacyjnej Miasta Tarczyn, a
tym samym Województwa Mazowieckiego.
HARMONOGRAM
•
105 tys. PLN – środki własne
•
Realizacja projektu przewidziana jest na rok 2009
REALIZACJI
OCZEKIWANE REZULTATY Na poziomie produktu:
64
- WSKAŹNIKI
-
Długość dróg po modernizacji
- Liczba mieszkańców korzystających z infrastruktury
- Poprawa przepustowości odcinków drogowych
-
Migracje
-
SPOSÓB POMIARU
- Statystyka gminna
WSKAŹNIKÓW
Tytuł projektu
Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w gminie Tarczyn –
etap II
Szacunkowy koszt
2 021 511,08 PLN
HARMONOGRAM
2007-2008
REALIZACJI
Krótki opis
Przedmiotem projektu jest poprawa stanu infrastruktury technicznej
w Tarczynie poprzez budowę sieci kanalizacji sanitarnej w
obrębie ulicy Stępkowskiego w Tarczynie (ulice: Czarneckiego,
Poprzeczna,
Kółkowa,
Reszki,
Sportowa,
Działkowa,
Pocztowa, Pogodna, Stępkowskiego), dla którego został
wybrany wykonawca w postępowaniu przetargowym zgodnym
z Ustawą PZP. Umowa z wykonawcą została podpisana w dniu
23 lipca 2008r., a zakończyła się 30 listopada 2008r.
OCZEKIWANE
Długość sieci kanalizacji sanitarnej
REZULTATY WSKAŹNIKI
- Liczba mieszkańców korzystających z infrastruktury
- Poprawa stanu środowiska
65
-
Migracje
-
SPOSÓB POMIARU
WSKAŹNIKÓW
- Statystyka gminna
Projekt ten został zakończony, jednak ma on ogromny wpływ na rewitalizację Tarczyna i
należy ująć go w niniejszym Programie.
TYTUŁ PROJEKTU
Oznakowanie ulic, zabytków i pozostałych istotnych
obiektów na terenie miasta Tarczyn wraz z utworzeniem
miejsc relaksu na terenie zabytkowym
PRZEZ
CAŁKOWITY KOSZT
200 tys. PLN
REALIZACJI PROJEKTU
Przedmiotem projektu jest porządkowanie przestrzeni miejskiej
poprzez regenerację i zagospodarowanie terenów miasta.
Projekt
OPIS PROJEKTU
przewiduje
oznakowanie
ulic,
zabytków
i
pozostałych istotnych obiektów na terenie miasta Tarczyn
oraz utworzenie miejsc relaksu (elementy architektury
miejskiej – mała architektura) na terenie zabytkowym.
HARMONOGRAM
•
30 tys. PLN - własne środki budżetowe
•
REALIZACJI
- Ilość obiektów małej architektury
OCZEKIWANE REZULTATY
- WSKAŹNIKI
- powierzchnia miasta objęta oznakowaniem i miejscami
relaksu
66
-
Poprawa estetyki i funkcjonalności miasta
-
Oznakowanie obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru
zabytków
-
Wzrost liczby turystów
SPOSÓB POMIARU
- Statystyka gminna
WSKAŹNIKÓW
Tytuł projektu
Instalacja monitoringu wraz z rozbudową oświetlenia
Szacunkowy koszt
310 tys. PLN
Harmonogram
Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2008-2010
realizacji
Opis projektu
Przedmiotem
zapobiegania
projektu
jest
tworzenie
przestępczości
w
stref
bezpieczeństwa
zagrożonych
i
patologiami
społecznymi obszarach miasta poprzez budowę oświetlenia i
instalację systemu monitoringu miejskiego.
ŹRÓDŁA
•
46,5 tys. PLN - własne środki budżetowe
FINANSOWANIA
•
263,5 tys. PLN - środki UE
Ilość kamer i lamp
OCZEKIWANE
Powierzchnia miasta objęta systemem monitoringu i oświetleniem
REZULTATY WSKAŹNIKI
-
Poprawa bezpieczeństwa
-
Ochrona obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków
-
SPOSÓB POMIARU
WSKAŹNIKÓW
- Statystyka gminna
67
Projekt ten został częściowo zrealizowany (monitoring), jednak ma on ogromny wpływ na
rewitalizację Tarczyna i należy ująć go w niniejszym Programie.
Tytuł projektu
Zagospodarowanie zieleni w mieście
Szacunkowy koszt
122 tys. PLN
Harmonogram
realizacji
Krótki opis
Przedmiotem projektu jest regeneracja, zagospodarowanie i poprawa
estetyki przestrzeni publicznej poprzez tworzenie nowych terenów
zieleni.
ŹRÓDŁA
•
18,3 tys. PLN - własne środki budżetowe
FINANSOWANIA
•
103,7 tys. PLN - środki UE
OCZEKIWANE
REZULTATY -
-
WSKAŹNIKI
Ilość posadzonych roślin
powierzchnia miasta objęta posadzeniem zieleni
-
Poprawa estetyki i funkcjonalności miasta
-
SPOSÓB
POMIARU
- Statystyka gminna
WSKAŹNIKÓW
3.5. Cele rewitalizacji w obszarze gospodarczym
Na podstawie wyrażonych w rozdziale 1 problemów, wyodrębniono następujące cele
główne rewitalizacji w obszarze gospodarczym, zmierzające do zmniejszenia
negatywnego oddziaływania ww. problemów:
1. tworzenie warunków lokalowych i infrastrukturalnych dla rozwoju małej i średniej
przedsiębiorczości
68
2. renowacja budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym
znajdujących się na rewitalizowanym terenie oraz ich adaptacja na cele
gospodarcze
Należy pamiętać, iż tak zdefiniowane cele związane są z bezpośrednim wpływem na
rozwój gospodarczy obszarów rewitalizowanych. Natomiast celem pośrednim
wszystkich działań prowadzonych w pozostałych dwóch obszarach funkcjonowania
(czyli przestrzennym i społecznym) jest tworzenie takich warunków życia i rozwoju,
aby
doprowadzić
do
zwiększenia
potencjału
gospodarczego
Miasta
i zintensyfikowania działalności, szczególnie w sektorze małych i średnich
przedsiębiorstw.
gospodarczym
Każdy podmiot, który zamierza realizować przedsięwzięcie z jakichkolwiek
programów oferujących zewnętrzne finansowanie, dla których warunkiem jest
zgodność z LPR, musi, powinien uzyskać akceptację Burmistrza Miasta, wskazujące
na zbieżność realizowanego przedsięwzięcia z celami LPR.
Ze względu na mniejszą rolę działań wpływających bezpośrednio na funkcjonowanie
przedsiębiorstw wyznaczono jedynie cztery rodzaje projektów, które na obszarach
rewitalizacji będą traktowane jako priorytetowe:
1) remont, przebudowa lub przystosowanie budynków i przestrzeni dla potrzeb
tworzenia inkubatorów przedsiębiorczości oraz instytucji wsparcia biznesu,
2) prowadzenie działań promocyjnych i szkoleniowych na rzecz wspierania
małych i średnich przedsiębiorstw,
3) przygotowanie
terenów
inwestycyjnych
na
rewitalizowanych
miejskich na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej.
69
terenach
3.7. Cele rewitalizacji w obszarze społecznym
Na podstawie problemów opisanych w rozdziale 1, wyodrębniono następujące cele
rewitalizacji w obszarze społecznym, zmierzające do zmniejszenia ich negatywnego
oddziaływania na otoczenie:
1. tworzenie w Mieście warunków lokalowych i infrastrukturalnych dla rozwoju
kulturalno-edukacyjnego, w tym mających za zadanie podniesienie kwalifikacji
mieszkańców ww. terenów zagrożonych wykluczeniem społecznym
2. renowacja zabudowy budynków - w tym obiektów infrastruktury społecznej
3. renowacja budynków o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym
znajdujących się na rewitalizowanym terenie oraz ich adaptacja na cele
społeczne i kulturalne
4. usprawnienie systemu opieki społecznej
społecznym
Każdy podmiot, który zamierza realizować przedsięwzięcie z jakichkolwiek
programów oferujących zewnętrzne finansowanie, dla których warunkiem jest
zgodność z LPR, musi uzyskać akceptację Burmistrza Miasta Tarczyn, wskazującą
na zbieżność realizowanego przedsięwzięcia z celami LPR.
Miasto Tarczyn planuje realizować te zamierzenia poprzez wdrażanie następujących
projektów:
TYTUŁ PROJEKTU
Budowa Domu Kultury w Tarczynie
PRZEZ
CAŁKOWITY KOSZT
3100 tys. PLN
REALIZACJI PROJEKTU
70
Przedmiotem projektu jest budowa budynku Domu Kultury
OPIS PROJEKTU
w Tarczynie oraz utworzenie przestrzeni użyteczności
publicznej wraz
z
przyległym
otoczeniem na
cele
edukacyjno – społeczne.
HARMONOGRAM
•
465 tys. PLN - własne środki budżetowe
•
Realizacja projektu przewidziana jest na lata 2009 - 2011
REALIZACJI
- Ilość obiektów kulturalnych
OCZEKIWANE REZULTATY - powierzchnia obiektów kulturalnych
- WSKAŹNIKI
-
Spadek przestępczości,
-
Migracje,
-
Wzrost wykształcenia mieszkańców
SPOSÓB POMIARU
WSKAŹNIKÓW
- Statystyka gminna
3.9. Zadania priorytetowe
Ze względu na znaczenie społeczno-gospodarcze poszczególnych rodzajów
inwestycji, dokonane pod kątem wyników analizy stanu Miasta oraz ich wpływu na
rozwój terenów rewitalizowanych, co jest podstawowym kryterium realizacji zadań
rewitalizacyjnych na obszarach miejskich, można wskazać następującą hierarchię
działań:
71
1) Przedsięwzięcia prowadzące do poprawy stanu infrastruktury komunalnej
(m.in. drogowej i ochrony środowiska),
2) Przedsięwzięcia wpływające na polepszenie stanu cennych architektonicznie
obiektów.
3) Przedsięwzięcia wpływające na zmniejszenie skutków negatywnych przemian
społecznych – tworzenie dostosowanej do potrzeb infrastruktury społecznej,
4) Przedsięwzięcia prowadzące do zwiększenia potencjału intelektualnego
mieszkańców oraz przystosowania do nowych warunków panujących na rynku
pracy - rewitalizacja obiektów kulturalnych i edukacyjnych
5) Rozwój komunalnego i społecznego budownictwa mieszkaniowego,
6) Przedsięwzięcia polegające na rewitalizacji obiektów na cele turystyczne.
Pod uwagę przy wyborze projektów do realizacji będą brane także takie kryteria
jak:
− liczba mieszkańców objęta oddziaływaniem projektu,
− wartość architektoniczna obiektów poddanych rewitalizacji,
− efekt społeczny projektu w postaci tworzenia nowych miejsc pracy,
− efekty
estetyczne
w
przypadku
realizacji
projektów
polegających
na
uporządkowaniu terenów publicznych,
− wpływ projektu na zmniejszenie występowania zjawisk patologicznych i
przestępczości,
− liczba/powierzchnia
budynków
przebudowanych/wyremontowanych
na
cele
edukacyjne i społeczne,
− liczba/pow. obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne i turystyczne,
− wskaźnik wykształcenia wśród mieszkańców terenów zrewitalizowanych,
− zwiększenie wskaźnika wykrywalności przestępstw na obszarach objętych
projektami poprawiającymi bezpieczeństwo publiczne,
Kryteria te można traktować jako wskaźniki osiągnięcia celów Programu.
72
Rozdział 4
System wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji
Miasta Tarczyn
Realizacja Programu Rewitalizacji Miasta Tarczyn uzależniona jest od:
- wysokości pozyskanych środków unijnych,
- wysokości pozyskania innych środków zewnętrznych,
- udziału lokalnych organizacji,
- udziału społeczeństwa w zmianach zachodzących w mieście.
Biorąc
pod
uwagę
prognozę
dopuszczalnej
wysokości
zobowiązań
w
poszczególnych latach i wysokość środków, jakie mogą być wydatkowane
bezpośrednio z budżetu, możliwości finansowe Miasta wskazują, że na realizację
przyjętych celów zabezpieczone zostanie 15% wkładu w stosunku do uzyskanych
środków unijnych.
Funkcję Instytucji Zarządzającej i koordynującej realizację Lokalnego Programu
Rewitalizacji będzie pełnił specjalnie powołany zespół pracowników. Zakres zadań
Instytucji Zarządzającej obejmuje m.in.:
- zapewnienie zgodności realizacji Programu z poszczególnymi dokumentami
programowymi wyższego rzędu, w tym w szczególności w zakresie zamówień
publicznych, zasad konkurencji, ochrony środowiska, jak też zagwarantowanie
przestrzegania zasad zawierania kontraktów publicznych,
- zbieranie danych statystycznych i finansowych na temat postępów wdrażania oraz
przebiegu realizacji projektów w ramach Programu,
- komunikację ze środowiskiem lokalnym (rozmowy z mieszkańcami),
- zapewnienie przygotowania i wdrożenia planu działań w zakresie informacji i
promocji Programu,
- przygotowanie rocznych raportów na temat wdrażania Programu,
73
- zbieranie informacji do rocznego raportu o nieprawidłowościach,
- dokonanie oceny po zakończeniu realizacji Programu.
Urząd Miejski w Tarczynie, jako instytucja wdrażająca Program, odpowiedzialny
będzie za:
- opracowanie i składanie wniosków o finansowanie zewnętrzne,
- bezpośrednią realizację działań przewidzianych w Planie w zakresie przygotowania
przetargów, gromadzenia dokumentacji bieżącej, nadzoru nad wykonawcą pod
kątem terminowości i jakości wywiązania się z zobowiązania,
- zapewnienie informowania o współfinansowaniu przez UE realizowanych projektów.
Główne warunki powodzenia wdrażania Programu Rewitalizacji to:
− aktywna obecność inwestorów zewnętrznych,
− dobrowolność przystępowania do Programu,
− właściwa skala działań i autonomia jednostki zarządzającej,
− elastyczność i pragmatyzm w konkretnych realizacjach przy jednoczesnym
zachowaniu przyjętej strategii działań,
− przygotowanie i mobilizacja wszystkich partnerów instytucjonalnych: banków,
organu
wykonawczego
miasta,
inwestorów
właścicieli mieszkań i budynków,
budowlanych,
prywatnych
wspólnot mieszkaniowych,
kupców,
stowarzyszeń lokalnych,
− wprowadzenie planowanych zamierzeń do programów regionalnych dla
zapewnienia współfinansowania publicznego,
− zaprogramowanie lokalnych instrumentów pomocy dla inwestowania w
dziedzinie infrastruktury, działań budowlanych jak remonty, dobudowy,
rozbudowy, adaptacje itp.
Potwierdzenie zgodności projektu z założeniami Lokalnego Programu Rewitalizacji
74
W przypadku realizacji inwestycji finansowanych w ramach Programu Rewitalizacji,
podmiot starający się o dofinansowanie z zewnętrznych źródeł musi uzyskać
akceptację Burmistrza Miasta o zgodności projektu z LPR.
Podmiot zainteresowany przedłoży w Urzędzie Miejskim krótką metrykę projektu,
wskazującą na jego zgodność z celami LPR. Przedkładana do UM metryka projektu
obligatoryjnie musi zawierać następujące elementy, ułatwiające stwierdzenie jego
zgodności z LPR :
-
tytuł projektu,
-
wskazanie beneficjenta projektu (podmiot odpowiedzialny za jego realizację),
-
przedmiot/zakres inwestycji,
-
wskazanie obszaru rewitalizacji zgodnego z Programem,
-
wskazanie zgodności z konkretnymi celami Programu Rewitalizacji,
-
wartość projektu w PLN,
-
okres rzeczowej realizacji projektu,
-
stan przygotowania dokumentacji projektowej
-
przewidywane źródła finansowania projektu.
W przypadku stwierdzenia takiej zgodności przez pracowników Urzędu Miejskiego (w
przypadku zaistnienia wątpliwości możliwa jest konsultacja z członkami Zespołu
Zadaniowego ds. Rewitalizacji lub Komisjami Rady Miejskiej), podmiot otrzymuje
akceptację zgodności projektu z celami LPR podpisaną przez Burmistrza Miasta,
która załączana jest wraz z kopią LPR do wniosku aplikacyjnego. Kopia wydanego
potwierdzenia archiwizowana jest w UM, co pozwoli na efektywny monitoring.
75
Rozdział 5
Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej
Monitoring, to śledzenie przebiegu realizacji zadań danego procesu, głównie w
aspekcie
terminowości
realizacji
przyjętego
harmonogramu.
W
procedurze
monitoringu z reguły nie ma elementu oceny jakości efektów realizowanych zadań
— to będzie zadanie procedury ewaluacji.
Ustala się następującą procedurę monitoringu.
1. Odpowiedzialność za osiąganie poszczególnych celów strategicznych będzie
powierzona konkretnym koordynatorom w strukturze urzędu; każdy z
koordynatorów będzie odpowiadał za zarządzanie i monitoring powierzonego
mu projektu strategicznego;
2. Każdy
z
koordynatorów
będzie
z
kolei
przygotowywał
projekty
harmonogramów realizacyjnych zadań w ramach powierzonego mu projektu,
w tym wewnętrzną procedurę zbierania raportów monitoringowych; procedura
taka winna mieć zawsze strukturę „drzewa”: realizator każdego zadania w
ramach swoich obowiązków będzie przekazywał raport monitoringowy
bezpośredniemu przełożonemu w wyznaczonym dla danego zadania
harmonogramie; sugeruje się comiesięczne notatki raportujące na poziomie
wykonawczym i kwartalne raporty na poziomie zarządzania taktycznego;
odstępstwa od tego zalecenia mogą wynikać jedynie ze specyfiki zadań.
3. Raz w roku, (sugerowany termin — we wrześniu, a więc po zakończeniu
sezonu letniego) Koordynatorzy składają Burmistrzowi Miasta podsumowanie
z realizacji zadań Programu przypadających na poprzedni rok. Przedstawiają
także szczegółowe zadania na rok kolejny wraz z prezentacją budżetu w
konwencji zadaniowej.
4. Burmistrz Miasta przedstawi Radzie Miejskiej roczny raport z monitoringu
realizacji Programu raz do roku, w pierwszym kwartale, w formie zbiorczej za
cały rok poprzedni.
76
Poza procedurą monitoringu sugeruje się, aby zadania zapisane w programie miały
priorytet
w przyznawaniu finansowania, a wszelkie oszczędności w realizacji
budżetu: niewykorzystana rezerwa, ponadplanowe dochody, inne źródła nadwyżki,
były w pierwszym rzędzie kierowane na finansowanie kolejnych zadań programu
rewitalizacji.
Ewaluacja, to jakościowa ocena efektów realizowanych zadań strategicznych. W
ramach ewaluacji do poszczególnych celów operacyjnych (bezpośrednich celów
poszczególnych projektów będą przypisane wskaźniki celów zgodnie z metodologią
stosowaną w Funduszach Strukturalnych Unii Europejskiej, a więc wskaźniki:
p r o d u k t ó w , r e z u l t a t ó w i o d d z i a ł y w a ń ) . Wskaźniki będą generowane na
poziomie poszczególnych projektów, podczas ich przygotowywania.
Zbiorczy raport ewaluacyjny będzie sporządzany raz do roku w trybie określonym
zarządzeniem Burmistrza Miasta i przedstawiany Radzie Miejskiej wraz z raportem z
monitoringu.
Co dwa lata zostanie dokonana aktualizacja Programu, a co trzy lata zostanie
zwołany Społeczny Konwent Rewitalizacji — ciało złożone ze wszystkich podmiotów
publicznych i prywatnych, zaangażowanych w rewitalizację.
Konwent dokona
generalnego przeglądu realizacji zadań i zaproponuje aktualizację Lokalnego
Programu Rewitalizacji i jej dostosowanie do bieżących okoliczności. Uaktualnienia
muszą zostać przyjęte przez Radę Miejską.
77

1.1. Zagospodarowanie przestrzenne - BIP Tarczyn

Transkrypt

Podobne dokumenty

Nazwa firmy: Chłodnictwo, klimatyzacja Probon

Trzech Mistrzów Polski z Tarczyna!

Projekt „Odnowa naszej miejscowości dzięki lokalnej aktywności

SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI

Chór Miasta Tarczyna Zespół perkusyjny „Żyrardowskie Uderzenie”

103 - Doradca Klienta - Najnowsze oferty pracy