Ćwiczenia z Zoologii

Ćwiczenia z Zoologii – OPIS GATUNKU
Wykonał: ………………………………………………
Grupa ………….
Nazwa gatunkowa: Cyprinus carpio Linnaeus, 1758
Synonimy: Cyprinus regius Leśniewski, 1837, Cyprinus hungaricus Taczanowski, 1877
Nazwa polska: karp
Nazwa angielska: common carp
Klasyfikacja:
Królestwo: Animalia, Linnaeus, 1758
Typ:
Chordata Bateson, 1886
Gromada:
Actinopterygii Cope, 1887
Rząd:
Cypriniformes Goodrich, 1909
Rodzina:
Cyprinidae Bonaparte, 1932
Rodzaj:
Cyprinus Linnaeus, 1758
Ryc. 1. Karp, Cyprinus carpio carpio (Wikipedia 2011).
Podgatunki (wg Grabda i Heese 1991, Fishbase 2011):
1. Cyprinus carpio carpio Linnaeus, 1758 (karp dziki, sazan) (Ryc. 1)
2. Cyprinus carpio haematopterus Martens, 1876 (karp amurski, sazan amurski)
3. Cyprinus carpio rubrofuscus (Przez wielu autorów uważany za oddzielny gatunek
Cyprinus rubrofuscus Lacepède, 1803)
4. Cyprinus carpio morpha domestica Heckel, ????
Opis (z wyróżnieniem cech grupy i cech gatunku):
Przedstawiciele rodziny Cyprinidae (karpiowatych), do której zaliczamy opisywany
gatunek, mają aparat Webera – narząd wzmacniający drgania (dźwięki) przekazywane
z pęcherza pławnego do ucha środkowego. W ich skórze znajdują się gruczoły produkujące
substancję alarmową – związek chemiczny uwalniany w trakcie zranienia i wykrywany przez
inne ryby w pobliżu. Ponadto mają otwarty pęcherz pławny oraz płetwy brzuszne
umieszczone po środku ciała. W obrębie Cyprinidae możemy wyróżnić około 2500 gatunków
(z czego większość zamieszkuje wody słodkie Azji południowo-wschodniej) o rozmiarach od
ok. 1 do ponad 250 cm (Berra 2001).
Forma dzika (tzw. sazan) ma ciało wydłużone, prawie obłe, o długości do 150 cm (nie
licząc płetwy ogonowej). Długość głowy stanowi 25-31% długości ciała. Płetwa grzbietowa
pojedyncza i długa, jej koniec sięga nasady płetwy odbytowej. Płetwa ogonowa słabo wcięta,
lekko zaokrąglona. Płetwa odbytowa krótka. Ubarwienie grzbietu ciemnooliwkowobrunatne,
prawie czarne, boki jaśniejsze z srebrzystym połyskiem. Łuski cykloidalne (Ryc. 2), duże,
pokrywające całe ciało.
Ryc. 2. Łuska cykloidalna – elastyczna z gładkim tylnym brzegiem (linum.pl 2011).
Występuje szereg form hodowlanych o wygrzbieconym ciele i ograniczonej liczbie
łusek (odmiany konsumpcyjne) oraz zmiennym ubarwieniu (odmiana dekoracyjne, tzw. karp
koi). Wzór zębów gardłowych (Ryc. 3): 1.1.3-3.1.1 (Brylińska 2000).
Ryc. 3. Zęby gardłowe karpia (Brylińska 2000).
Występowanie:
Pierwotnie karp występował na obszarze od zlewiska Morza Kaspijskiego aż do
wschodnich Chin i Japonii. Obecnie na skutek introdukcji celowej lub przypadkowej
(zawleczenia) występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą (Załachowski 1992).
Ekologia:
Karp jest gatunkiem pierwotnie występującym w ciepłych i wolnopłynących rzekach.
Osobniki tego gatunku przebywają w wodach płytkich w pobliżu mulistego dna, gdzie
większość czasu spędzają na żerowaniu (Brylińska 2000). Karp ma aparat gębowy
umożliwiający mu zasysanie mułu i wydobywanie z niego drobnych bezkręgowców,
szczególnie larw wodnych owadów. Ponadto w skład jego diety wchodzą organizmy
planktonowe (we wczesnych stadiach rozwojowych jest to jedyny pokarm) oraz duże glony,
rzadko rośliny naczyniowe. Karpia cechuje duża plastyczność pokarmowa; poszczególne
osobniki potrafią dostosować się i pozyskiwać pokarm najłatwiej dostępny w środowisku
(Rahman et al. 2010). Młode karpie są pokarmem najpierw dla drapieżnych bezkręgowców,
a następnie dla rybożernych ryb. Dorosłe osobniki są atakowane głównie przez rybożerne
ptaki (Billard 1999).
Znaczenie w ochronie środowiska:
Karp jest uważany za gatunek negatywnie wpływający na naturalne ekosystemy, do
których został wprowadzony przez człowieka albo dotarł samodzielnie. Szczególnie silne
oddziaływanie obserwowano w środowiskach, w których warunki termiczne są odpowiednie
do jego rozrodu. Jego negatywny wpływ najsilniej widoczny jest w wodach Australii, gdzie
przyczynił się do zmian w strukturze troficznej środowisk oraz do znacznego skurczenia się
zasięgów wielu gatunków rodzimej ichtiofauny (Koehn 2004).
Znaczenie dla gospodarki:
Karp jest jednym z najważniejszych gatunkiem hodowlanym. Rocznie na świecie
produkuje się około 2 milionów ton tej ryby. Jest hodowany jako ryba konsumpcyjna przede
wszystkim w Chinach i innych krajach Azji południowo-wschodniej oraz w Europie
Środkowej. W krajach Europy Zachodniej jest traktowany jako ryba „sportowa”, chętnie
poławiana przez wędkarzy (Billard 1999).
Aktualne kierunki badań naukowych:
Ze względu na znaczenie gospodarcze zdecydowana większość badań dotyczy
zagadnień zootechnicznych i weterynaryjnych. Celem autorów większości publikacji jest
zwiększenie wydajności produkcji tej ryby. Drugi nurt badań dotyczy wpływu karpi na
środowisko naturalne (EBSCO 2011).
Piśmiennictwo
Berra T.M., 2001. Freshwater fish distribution. Academic Press, San Diego, USA.
Billard R., 1999. Carp: biology and culture. Praxis Publishing Ltd, Chichester, UK.
Brylińska M., 2000. Ryby słodkowodne Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
EBSCO, 2011. http://ehis.ebscohost.com
Fishbase, 2011. http://www.fishbase.org
Koehn J., 2004. Carp (Cyprinus carpio) as a powerful invader in Australian waterways.
Freshwater Biology 49: 882-894.
Linum.pl, 2011. http://www.forum.linum.pl/encyklopedia_ziemi/c/C046003.htm
Rahman M.M., Kadowaki S., Balcombe S.R., Wahab, M.A., 2010. Common carp (Cyprinus
carpio L.) alters its feeding niche in response to changing food resources: direct observations
in simulated ponds. Ecological Research 25: 303-309.
Wikipedia, 2011. http://en.wikipedia.org/wiki/File:Cyprinus_carpio_carpio.jpg
Załachowski W. 1994. Ryby. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.