przechód - Sklep TPN
Transkrypt
przechód - Sklep TPN
TATRY TPN przechód wyżni apostolski fot. marek grocholski Pierwszy listopada, trawy już są żółtoszare, borówki pomarszczone, miękkie. Szybko zdobywamy wysokość, to znaczy oni, młodzi – szybko, ja wolniej. Rozległe zbocze u stóp Żabiej Czuby. Wracam tu jak do domu. Kosówki przybyło, ścieżka zarosła. Chodziliśmy na pewno w poprzek Apostołów. Czy tędy? Nie pamiętam. W konfrontacji z materią pamięć się odblokowuje, ale jakoś fragmentarycznie. Duży mokry kamień wrośnięty lewym bokiem w kosówkowe zbocze, mały prożek w żlebie, układ stopni na ukośnej skalnej płycie. Jak migawki filmowe z przeszłości. Jedna przełączka, druga. Dalszego ciągu perci nie widać. Wdrapujemy się na duży głaz nad trawiastym siodełkiem. Przestrzeń w formie namacalnej, dużo powietrza między Żabiem a Mięguszami. Cisza. Paweł wyciąga termos, mówi, że tylko jesienią zdarza się taki spokój w górach. Przyjemny stan równowagi, spokój na zewnątrz i wewnątrz. Herbata z cytryną dobrze smakuje. Trawersujemy dalej, kierując się lekko w górę. Jeszcze jedno skalne żebro i jesteśmy w Owczym Żlebie. Na przełęczy dopada nas wiatr. Przez grań Mięguszowieckich Szczytów przewalają się czarne chmury. Zaglądamy w stronę Żabich Stawów. Młynarz bardzo wyraźny na tle nieba poznaczonego szalonymi cirrusami. Jesienny dzień jest krótki, nadchodzi zmrok. Zbiegamy ścieżką w stronę Czarnego Stawu. Po powrocie do schroniska sprawdzam nazwy w przewodniku. Najpierw był Wyżni Apostolski Przechód, a potem Wyżni Diabli Przechód, i jeszcze czytam klasyczny komentarz Cywińskiego: „Tak Apostołów, jak i Diabłów jest siedem. Równowaga obu sił zachowana”. Siedzimy w ulubionej dyżurce Włodka, na zewnątrz zimno i ciemno, wiatr napiera na okno. Dogadzamy sobie: czekolada na gorąco z bitą śmietaną. Gadamy o wszystkim, ale ktoś zaczyna o Cywińskim: – On tu gdzieś jest niedaleko, przecież... Talerze poskładane na suszarce z hałasem sypią się na podłogę. Wyjaśnienie racjonalne: poskładane były niedbale, a drewniane schronisko w czasie halnego rusza się, pracuje, więc naczynia pospadały. A poza tym niech każdy myśli, co chce. Wspominamy w tym numerze Władysława Cywińskiego. Jego śmierć była dla nas bardzo przykrym zaskoczeniem. Wspominamy też cały legion ludzi, dawno nieżyjących, o nazwiskach trudnych do wymówienia. Tematem numeru są dzieje Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego. TATRY TPN jesień 2013 3 TATRY TPN TATRY TPN Nr 4 (46) Cena 12 zł (w tym 5% VAT) www.tatry.tpn.pl jesień 2013 ISSN 0867-4531 INDEX 378852 Tatry Pismo adresowane do miłośników Tatr i ich przyrody Projekt graficzny lookStudio tel. 607 781 704 www.lookstudio.pl Druk Zakłady Graficzne TAURUS, Stanisław Roszkowski, Sp. z o.o. Rada redakcyjna dr Paweł Skawiński prof. Stefan Skiba Wiesław A. Wójcik Redagują Marek Grocholski (red. nacz.) Zbigniew Ładygin Paulina Kołodziejska Stała współpraca Barbara Chovancová Korekta Paulina Kołodziejska Kolportaż, prenumerata, numery archiwalne Wojciech Wilczek e-mail: [email protected] tel. +48 18 20 23 245 Adres redakcji Kuźnice 1 34-500 Zakopane e-mail: [email protected] tel. +48 18 20 23 240 +48 18 20 23 242 Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i redagowania tekstów oraz nadawania tytułów. Poglądy autorów nie zawsze pokrywają się z przekonaniami redakcji i oficjalnym stanowiskiem wydawcy. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Nakład 6000 egz. Numer zamknięto ???? listopada 2013 r. PL ISSN 0867-4531 Nr indeksu 378852 fot. krzysztof wojnarowski Wydawca Tatrzański Park Narodowy Zespół Wydawnictw pod kierunkiem Zbigniewa Ładygina W numerze: Rozmaitości 6–30 Rekord nie padnie (6) • Nauka na szlaku (6) • Porządki pod ziemią (6) • Runęły Dudowe Turnie (7) • Kronika Straży Parku (7) • Monitoring ruchu turystycznego (8) • „Drzewo” w Budapeszcie (10) • Dla kultury ludowej (10) • A wcora z wiecora (10) • O koniach z Morskiego Oka (11) • Od Mięguszy do wioski festiwalowej (12) • Nie ma takich wierzchołków, które nie mogą być zdobyte (13) • Magia nart (14) • Zmiany w PTTK (14) • Ślicznotki na śniegu (15) • Projekt „Stanisławski” (15) • Testament Cywińskiego (16) • Odszedł pięciostawiański gazda (16) • „Taternik” 3/2013 (17) • „Ujec” (18) • Wspomnienia o nieobecnych (20) • Pełnoletni Lądek (22) • Raptularz przewodnicki (23) • Bobcia prowadzi stado (24) • Spotkania przy szałasach (27) • Komunikacyjna pustynia na polsko-słowackim pograniczu (28) Z drugiej strony Tatr 31–33 Chronologia tatrzańskich osad – Mikuláš Argalács (31) • Od kuli okupanta (31) • Łańcuchy na Łomnicy (32) • Ferrata, której nie ma – Mikuláš Argalács (32) • Kronika (33) TATERNICTWO 34–39 Co się robi w Tatrach – z Adamem Śmiałkowskim rozmawia Agnieszka Szymaszek (34) • Między niebem a piekłem – Adam Śmiałkowski (36) Wypadki górskie 40–43 Wakacyjne zagęszczenie wypadków – Adam Marasek (40) • Tragiczny koniec lata – Marek Grocholski (42) Przyroda 44–69 Sto lat obserwacji pogody – Tomasz Nodzyński (44) • Wymarzona pogoda – Anna Fiema (48) • Nowe maksima wysokościowe – Magdalena i Tomasz Zwijacz-Kozica (50) • Płomykówka galaretowata – Tadeusz Zwijacz (51) • Żółte obuwiki – Marcin Matysek (52) • Roślina archanioła, czyli polski żeń-szeń – Dominika Kustosz (54) • Nowa hybryda w Tatrach – Tomasz Zwijacz-Kozica, Filip Zięba (56) • Jerzyk, a nie jeżyk – Marcin Matysek (60) • Hajstra, czyli czarny bocian – Bożena Wajda (62) • Żołna w Dolinie Roztoki – Jakub Sokołowski (63) • Świstaki znad Zbójnickich Stawów mają swojego kronikarza – Radovan Václav (64) • Wilk i jego ofiary – Wojciech Gąsienica-Byrcyn (66) • Pokłonnik w Tatrach – Jarosław Wenta (68) TATRY TPN jesień 2013 ?????????? TEMAT NUMERU Góry jednoczą 70–87 140-lecie utworzenia Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego – Marek Grocholski (72) • Dziewiąty na świecie klub górski – Ján Gašpar (73) • 150 lat CAI – z Umbertem Martinim rozmawia Luca Calzolari (86) Inne góry 88–91 ROZMOWY 92–97 Druga strona okładki Limba (Pinus cembra) fot. Zbigniew Ładygin Kryptonim „Kwiczoł” – Michał Kowalski (88) Trzecia strona okładki Koń z siodłem używanym na wycieczki w Tatry, ok. 1895 r. fot. Walery Eljasz-Radzikowski ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego, repr. z negatywu szklanego Zbigniew Ładygin Misiołak na Rynku w Krakowie – z Wojciechem Kuczokiem rozmawia Bartek Dobroch (92) FOTOGRAFIA 98–99 Jesień – Yaro M. Kupčo (98) Historia 100–123 Z Zamoyskimi wędrówka przez wieki (cz. 2) – Wojciech Wilczek (100) • Trzy dni w Tatrach Polskich: Zakopane w 1923 r. – Charles Robequain (106) • Przerwany lot Gwiazdy Polski – Michał Kowalski (108) • Polica 1969 – Katarzyna Ceklarz (114) • Wielcy zapomniani lekarze. Edwin Roman Paryski (1907–1982) – Józef Janczy (120) MALARSTWO 124–125 Widok na Tatry, jesień – Anna Król (124) Lektury 126–130 131–134 Kopiąc w Tatrach – Kuba Szpilka (131) • Pocztówka znad krawędzi. Marinera z przestrzenią – Izabela Gronowska-Babicz (132) • Czekając na zimę. Góry nasze cesarsko-królewskie – Zbigniew Ładygin (134) SÚHRN V SLOVENSKOM JAZYKU Czwarta strona okładki fot. Edward Lichota Nasze strony internetowe www.tpn.pl www.tatry.tpn.pl Informacja Turystyczna TPN (+48) 18 20 23 300 e-mail: [email protected] Czterdzieści numerów i nie tylko... – Zbigniew Ładygin (126) • Metafizyczne eksplozje, czyli lektury na jesienne wieczory – Beata Słama (128) • Na lubowelskim zamku – Wojciech Wilczek (130) • Doktor Téry – Marek Grocholski (130) Moim zdaniem Pierwsza strona okładki Solniskowy Ogród, w wodzie odbija się Szatan fot. Edward Lichota Warunki prenumeraty Cena czterech kolejnych numerów: w kraju 40 zł za granicą 20 euro Wpłata na konto Tatrzańskiego Parku Narodowego 34-500 Zakopane Kuźnice 1 Numer konta PL 09 1130 1150 0012 1252 0720 0013 kod SWIFT: GOSKPLPW i–VIIi 5