Międzynarodowa klasyfikacja funkcjonowania, niepełnosprawności i

ROZDZIAŁ 4 Zdrowie i funkcja: zasady opieki nad pacjentem 65
Osoba
Proces usprawniania-nabywania niepełnosprawności
Środowisko
Środowisko
fizyczne
Środowisko
społeczne
Środowisko
Interakcja
osoba–środowisko
RYCINA 4-2 Interakcja osoba–środowisko. (Za: E.N. Brandt, A.M. Pope, Enabling America: Assessing the role of rehabilitation science and
engineering. Washington, DC, National Academies Press, 1997, s. 69.)
Dalsze opracowanie modelu Nagiego przedstawili
w 1997 r. Brandt i Pope w raporcie Instytutu Medycyny (ang. Institute of Medicine – IOM) [12]. Wprowadzono w nim pojęcie przywrócenia sprawności,
które wyjaśniało równowagę pomiędzy nieodwracalną a odwracalną niepełnosprawnością, w zależności
od zbieżności czynników zarówno powodujących, jak
i przywracających sprawność na płaszczyźnie łączącej
daną osobę ze środowiskiem. Na przykład stwarzając
podjazdy umożliwiające dostęp do domu lub stosując
ćwiczenia zwiększające sprawność funkcjonalną, osoba z chorobą nerwowo-mięśniową uniemożliwiającą
samodzielne wchodzenie po schodach doświadczyłaby
procesu „przywrócenie sprawności w niepełnosprawności”. Model IOM ma trzy wymiary: osoba, środowisko oraz interakcja pomiędzy osobą a środowiskiem.
Wymiar „osoba” ukazuje dwukierunkowy związek
pomiędzy stanem bez żadnej niepełnosprawności, patologią, upośledzeniem i ograniczeniem funkcjonalnym. Fizyczne, społeczne i psychologiczne składniki
środowiska przedstawiono na ryc. 4-2 jako trójwymiarową podstawę wskazującą wielkość wsparcia, jakiej
dostarczają te systemy, oraz znaczenie interakcji osoba–środowisko. Ta konceptualizacja pozwala zrozumieć, co leży u podłoża faktu, że w obliczu podobnych
uszkodzeń związanych z udarem mózgu dwie osoby
starsze mają różny poziom niesprawności zgodnie
z indywidualnością każdej osoby oraz środowiskiem,
w jakim żyją. Fizjoterapeuci mogą wykorzystywać te
informacje w celu promowania pomyślnego starzenia
się osób starszych.
Międzynarodowa
klasyfikacja funkcjonowania,
niepełnosprawności i zdrowia
Również WHO niezależnie przystąpiła do opracowania konceptualnego modelu opisania i sklasyfikowania konsekwencji chorób, przedstawiając w 1980 r.
Międzynarodową Klasyfikację Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń (ang. The International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps
– ICIDH) [13].
W reakcji na problemy związane z ICIDH w 2001 r.
WHO opracowała w istotny sposób poprawioną Międzynarodową Klasyfikację Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ang. International Classification
of Functioning, Disability and Health – ICF), której
celem jest „zaproponowanie ujednoliconego i standardowego słownictwa i reguł opisywania stanu zdrowia
i stanów pokrewnych” [14]. W 2007 r. Instytut Medycyny poparł przyjęcie struktury jako „sposobu promowania jasnej komunikacji i budowania spójnej bazy
krajowych i międzynarodowych wyników badań w celu
wymiany informacji między publicznymi i prywatnymi świadczeniodawcami” [15]. Następnie w 2008 r.
Izba Delegatów Amerykańskiego Związku Fizjoterapii
przyjęła terminologię ICF i rozpoczęła proces wprowadzania języka ICF do wszystkich istotnych publikacji,
dokumentów i komunikatów Związku [HOD P06-0811-04].
Wzorzec ICF, przedstawiony na ryc. 4-3, stosuje podejście bio-psycho-społeczne, które jest kompatybilne
z pojęciami Nagiego i pracami Instytutu Medycyny
na temat przywracania sprawności i niepełnosprawno-