Analiza zmiennych kosztów produkcji

Transkrypt

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Europa inwestująca w obszary wiejskie
Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej
w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Andrzej Rychłowski
Analiza zmiennych
kosztów produkcji
ANALIZA ZMIENNYCH KOSZTÓW PRODUKCJI
Opracowanie
Andrzej Rychłowski
Szepietowo 2010
Wydawca
Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie
18-210 Szepietowo,
tel. (086) 275 89 00 fax (086) 275 89 20
e-mail: [email protected],
www.odr.pl
Opracowanie redakcyjne i korekta: Anna Fatyga
Skład komputerowy: Beata Rospędowska
Projekt okładki: Wioletta Cieszkowska
Nakład: 1000 egz.
Druk: Mazowieckie Zakłady Graficzne s.c. w Wysokiem Mazowieckiem
Wstęp
Funkcjonowanie gospodarstw rolnych w warunkach wolnego rynku rolnego otworzyło szerszą
perspektywę rozwoju i wzrostu intensywności produkcji rolniczej. Wolny rynek to ciągły proces wzajemnego dostosowywania się podaży i popytu ale jednocześnie zmienne warunki gospodarowania.
Pozycję gospodarstwa na rynku rolnym kształtuje głównie jego efektywność ekonomiczna. W dłuższym przedziale czasowym szanse rozwojowe zapewnią sobie te gospodarstwa, które lepiej niż inne
dostosują swój potencjał wytwórczy, skalę i strukturę produkcji oraz koszty wytwarzania do wymogów rynkowych. Zmienne warunki gospodarowania stawiają przed rolnikami coraz to wyższe progi
ilościowe i jakościowe. W toku produkcji muszą być także spełnione wymogi Dobrej Praktyki Rolniczej i wzajemnej zgodności w gospodarstwie rolnym. Aby sprostać tym wymogom niezbędna staje się
umiejętność skuteczniejszego podejmowania decyzji gospodarczych. Jednym z takich instrumentów
wspomagających zarządzanie w gospodarstwie jest analiza ekonomiczna.
Analiza w znaczeniu ogólnym to metoda postępowania polegająca na dzieleniu określonej całości
na części składowe a następnie rozpatrywanie każdej z nich z osobna w celu poznania struktury całości oraz związków i zależności w niej występujących (analiza strukturalna), wykrycia mechanizmu
funkcjonowania całości (analiza przyczynowa).
Podstawowym zadaniem analizy ekonomicznej gospodarstwa rolniczego jest odpowiedź na podstawowe pytania:
• jak gospodarowano w danym okresie czasu, jakie otrzymano rezultaty oraz czy one są pozytywne,
• co określa przyczyny osiągniętych rezultatów,
• jakie działania należałoby podjąć aby utrzymać korzystne wyniki a niekorzystne poprawić.
W Podlaskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Szepietowie tematyka analizy kosztów zmiennych realizowana jest w gospodarstwach współpracujących w ramach planowych zadań doradztwa
ekonomicznego. Wykorzystywany jest do tego celu program komputerowy Eurokal–7 na bazie arkusza kalkulacyjnego Excel.
Umożliwia on zakładanie tzw. kart kalkulacyjnych w działalnościach produkcyjnych, gdzie odnotowywane są: wielkość, cena i wartość produkcji, poszczególne elementy kosztów zmiennych w produkcji roślinnej: materiał siewny, nawożenie mineralne, środki ochrony roślin, zmienne koszty maszynowe, usługi oraz inne koszty (folia, sznurek, itp.); w produkcji zwierzęcej: zakup zwierząt, pasze
z zakupu, pasze własne, koszty pozapaszowe i inne koszty bezpośrednie.
W niniejszym opracowaniu analizą kosztów zmiennych objęto następujące działalności rolnicze:
mieszanka zbożowa, pszenżyto ozime, żyto ozime, pszenica ozima, jęczmień ozimy, jęczmień jary,
pszenica jara, owies, rzepak ozimy, tytoń, marchew jadalna, burak ćwikłowy, cebula, gorczyca biała,
użytki zielone użytkowane na: zielonkę, siano i sianokiszonkę, kukurydza na kiszonkę, trzoda chlewna, bydło opasowe, bydło mleczne. Dane zawarte w tabelach są reprezentatywne dla danych działalności. W opracowaniu miernikami sprawności ekonomicznej jest: koszt bezpośredni w przeliczeniu
na jednostkę produkcji (ha, dt, szt., kg, l), dochód bezpośredni oraz wskaźnik wydajności kosztów.
Rachunek kosztów przeprowadzony był bez uwzględniania dotacji i podatków, uzyskane ceny za produkty oraz ponoszone koszty wyrażone są w wartościach brutto.
Działalności te opisane są w różnym rozmiarze ilościowym wynikającym z rzeczywistego stanu
w gospodarstwach, łącznie na podstawie danych z 214 analiz. Dane dotyczą roku 2009.
Mieszanka zbożowa
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
45 analiz
38,00
Plon główny
dt/ha
26,00
50,00
Średnia cena
zł/dt
35,00
40,00
37,30
Wartość produkcji
zł/ha
910,00
2000,00
1417,40
Struktura
kosztów w %
Koszty bezpośrednie:
materiał siewny
zł
125,00
80,00
120,00
9,20
nawożenie mineralne
zł
246,10
1022,00
509,20
39,10
środki ochrony roślin
zł
41,50
55,00
58,90
4,50
zmienne koszty maszynowe
zł
352,40
363,90
395,40
30,40
usługi
zł
340,40
435,00
170,20
13,10
inne koszty
zł
33,70
18,10
47,80
3,70
zł/ha
1139,10
1974,00
1301,50
Razem koszty zmienne
na 1 dt
zł
43,80
39,50
34,60
zł/ha
-229,10
26,00
115,90
na 1 dt
zł
-8,80
0,52
3,05
Wartość produkcji ogółem na 1
zł kosztów zmiennych
zł
0,80
1,01
1,09
Dochód bezpośredni
25 analiz – plon główny < 40 dt/ha
20 analiz – plon główny > 40 dt/ha
Mieszanka zbożowa uprawiana jest głównie jako roślina zabezpieczająca potrzeby paszowe gospodarstwa. Występuje jednocześnie w obrocie wolnorynkowym i może być uprawą towarową. W badanej
zbiorowości czterdziestu pięciu upraw, w dwudziestu pięciu uprawach wartość produkcji przewyższała
poniesione koszty zmienne, natomiast w dwudziestu uprawach koszty zmienne były wyższe od wartości produkcji. Ceny sprzedaży ziarna zawierały się w przedziale 30 – 40 zł/dt a średnio wynosiły 37,3
zł/dt. Wartość produkcji plonu głównego zawierała się od 1139 do 2000 zł/ha, średnia wartość wyniosła
1417,4 zł/ha. W strukturze kosztów dominował koszt nawożenia mineralnego i stanowił 39,1%, zmienne koszty maszynowe tj. paliwo i remonty bieżące wynosiły 30,4%, usługi 13,1%, materiał siewny 9,2%,
środki ochrony roślin 4,5%, inne koszty 3,7%. Główne czynniki różnicujące poziom kosztów zmiennych to różnice cenowe nawozów mineralnych, zróżnicowany poziom zapasów występujący w gospodarstwach, zmienne ceny paliwa oraz poziom remontów bieżących i ich udział w zmiennych kosztach
maszynowych. Poziom ochrony roślin był niewysoki i wyrównany, usługi w znacznym stopniu zróżnicowane. Wartość produkcji ogółem na 1 zł kosztów zmiennych informuje nas jaka jest wydajność
kosztów. W opisywanej zbiorowości kształtował się od 0,80 do 1,01 a średnio wynosił 1,09 zł. Zwiększająca się liczba plantacji mieszanki zbożowej, gdzie koszty bezpośrednie przewyższają wartość produkcji
potwierdzają tezę, że dla wielu gospodarstw płatności bezpośrednie po odliczeniu podatku rolnego są
nadwyżką finansową rekompensującą wzrost kosztów produkcji.
Porównanie średnich kosztów zmiennych uprawy mieszanki zbożowej w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
koszt zmienny w zł na 1 ha
koszt zmienny w zł na 1 dt plonu
Źródło: dane z Eurokal–7
2006
2007
2008
2009
971,10
1180,00
1208,00
1301,50
27,70
29,50
34,70
34,60
Pszenżyto ozime
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
28 analiz
44,20
Struktura
kosztów w %
Plon główny
dt/ha
37,00
55,60
Średnia cena
zł/ha
30,00
40,00
38,70
Wartość produkcji
zł/ha
1110,00
2224,00
1710,50
materiał siewny
zł
66,00
120,60
149,60
10,30
zł
550,20
709,30
584,50
40,30
zł
102,50
55,20
104,80
7,20
zł
327,50
621,40
411,50
28,40
usługi
zł
-
272,80
138,10
9,50
inne koszty
zł
44,40
79,80
59,80
4,30
zł/ha
1090,60
1859,10
1448,30
zł
29,50
33,40
32,80
zł/ha
19,40
364,90
262,20
na 1 dt
zł
0,52
6,56
5,93
Wartość produkcji ogółem na
1 zł kosztów zmiennych
zł
1,02
1,20
1,18
na 1 dt
10 upraw – plon < 40 dt/ha
18 upraw – plon > 40 dt/ha
Pszenżyto ozime uprawiane jest w plonie głównym jako roślina wykorzystywana przeważnie na
paszę, ale ze względu na możliwość sprzedaży na rynku traktowana jest jako roślina towarowa.
Na dwadzieścia osiem analiz w dwudziestu jeden wartość produkcji przewyższała poniesione
koszty zmienne, w siedmiu analizach koszty produkcji były wyższe od wartości produkcji.
Uzyskiwane ceny sprzedaży zawierały się od 30 do 40 zł/dt. W strukturze kosztów najwyższy
udział miały koszty nawożenia 40,3%, następnie zmienne koszty maszynowe 28,4%, usługi z zewnątrz
9,5%, materiał siewny 10,3%, inne koszty 4,3% oraz ochrona roślin 7,2%. Koszty zmienne na 1 ha uprawy zawierały się w przedziale 922,1 – 2277,9 zł, a średnio w badanej grupie upraw wyniosły 1448,3 zł.
Głównymi czynnikami różnicującymi poziom kosztów w uprawie pszenżyta był poziom nawożenia
mineralnego. Wyraźna zwyżka cen nawozów z 2008 roku przyczyniła się do zróżnicowania nakładów,
wzrost cen oleju napędowego przełożył się na wzrost zmiennych kosztów maszynowych. Nakłady na
usługi, inne koszty i ochrona roślin utrzymywały się na wyrównanym poziomie. Wyraźny spadek cen
rynkowych zbóż w tym pszenżyta wpłynął na pogorszenie wyników ekonomicznych uprawy.
Porównanie średnich kosztów zmiennych uprawy pszenżyta ozimego w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
na 1 dt plonu
2006
2007
2008
2009
1106,00
1176,20
1442,60
1448,30
32,60
33,60
34,90
32,80
Żyto ozime
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
12 analiz
Struktura
kosztów w %
Plon główny
dt/ha
25,00
40,00
30,10
Średnia cena zł/dt
zł/dt
30,00
30,00
30,00
Wartość produkcji
zł/ha
750,00
1200,00
903,00
materiał siewny
zł
66,70
178,00
98,70
8,40
zł
466,70
266,50
460,60
39,00
zł
-
130,90
17,30
1,50
zł
261,20
509,00
379,80
32,10
usługi
zł
250,00
-
172,70
14,60
inne koszty
zł
40,30
51,30
52,50
4,40
zł/ha
1084,90
1135,70
1181,60
zł
43,40
28,40
39,30
zł/ha
-334,90
64,30
-278,60
na 1 dt
zł
-13,40
1,61
-9,30
zł
0,69
1,06
0,76
na 1 dt
4 uprawy – plon < 30 dt/ha
8 upraw – plon > 30 dt/ha
Żyto ozime uprawiane jest głównie na paszę, występuje w obrocie wolnorynkowym i jest jednocześnie zbożem towarowym. W badanej zbiorowości w większości analiz wartość produkcji była niższa niż poniesione koszty. Na dwanaście plantacji żyta ozimego tylko w czterech wartość produkcji
przewyższała poniesione koszty bezpośrednie. Uzyskiwane ceny sprzedaży ziarna to wartość 30 zł/dt,
gdy w 2008 roku była to wartość średnio 47 zł/dt. Poziom plonowania był średnio zadowalający wynosił 30,1 dt/ha, wartość produkcji wynosiła od 580 do 1200 zł/ha a średnio 903 zł/ha. W strukturze
kosztów zmiennych najwyższy udział stanowiło nawożenie mineralne 39%, zmienne koszty maszynowe (paliwo i remonty bieżące) 32,1%, usługi zewnętrzne (zbiór) 14,6%, materiał siewny w większości
własny 8,4%, inne koszty bezpośrednie 4,4%, środki ochrony roślin stosowane w minimalnym stopniu
1,5%. Koszty zmienne na 1 ha uprawy żyta ozimego średnio z dwunastu analiz wyniosły 1181,6 zł/ha
i 38,3 zł/dt, średni dochód bezpośredni wyniósł tylko 39,3 zł/ha a w przeliczeniu na 1 dt – 9,3 zł. Wartość produkcji ogółem w przeliczeniu na 1 zł poniesionych kosztów wyniosła 0,76 zł. W przypadku
żyta ozimego podobnie jak w znacznej części pozostałych upraw zbożowych na pokrycie poniesionych kosztów pozostawały płatności bezpośrednie.
Porównanie średnich kosztów zmiennych żyta ozimego w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
2006
2007
2008
2009
821,60
966,20
992,30
1181,60
26,60
26,70
28,30
39,30
na 1 dt plonu
Pszenica ozima
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Plon główny
dt/ha
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
7 analiz
40,00
55,00
51,60
Struktura
kosztów w %
Średnia cena
zł/dt
45,00
55,00
47,10
Wartość produkcji
zł/ha
1800,00
3025,00
2430,40
materiał siewny
zł
138,00
260,00
218,40
11,10
zł
748,00
812,50
865,70
43,90
zł
62,60
230,00
167,10
8,50
zł
450,00
392,00
531,40
26,90
usługi
zł
- 280,00
115,70
5,90
inne koszty
na 1 dt
zł
55,20
60,40
74,60
3,70
zł/ha
1453,80
2034,90
1972,90
zł
36,30
37,00
38,20
zł/ha
346,20
990,10
457,50
na 1 dt
zł
8,70
18,00
8,90
zł
1,24
1,49
1,23
4 uprawy – plon > 50 dt/ha
Pszenica ozima w badanej grupie upraw wykorzystywana była na paszę i sprzedaż na rynku rolnym. Poziom plonowania pszenicy był znacznie wyższy niż pozostałych zbożowych i średnio wyniósł
51,6 dt/ha. Ceny sprzedaży ziarna wykazywały tendencję zniżkową, szczególnie od drugiej połowy
roku 2008, cena 68 zł/dt do średnio 47,1 zł/dt w 2009 roku. Wartość produkcji w każdym przypadku
przewyższała koszty zmienne i dawała pozytywny efekt ekonomiczny. Średnia wartość produkcji wyniosła 2430,4 zł/ha. W strukturze kosztów zmiennych, podobnie jak w innych zbożowych dominuje
koszt nawożenia mineralnego 43,9%, następnie zmienne koszty maszynowe 26,9%, materiał siewny
11,1%, środki ochrony roślin 8,5%, usługi 5,9%, inne koszty 3,7%. Koszty zmienne na 1ha uprawy
pszenicy ozimej wyniosły średnio 1972,9 zł, w przeliczeniu na 1 dt plonu 38,2 zł. Dochód bezpośredni 457,5 zł/ha i 8,9 zł/dt. Wartość produkcji ogółem w przeliczeniu na 1 zł kosztów zmiennych była
najwyższa z roślin zbożowych i wyniosła średnio 1,23 zł.
Porównanie kosztów zmiennych uprawy pszenicy ozimej w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
średni koszt zmienny w zł
na 1 ha
2006
2007
2008
2009
1260,90
1443,00
1478,70
1972,9
Jęczmień ozimy
Jednostka
miary
Wyszczególnienie
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
2 analizy
Struktura
kosztów w %
Plon główny
dt/ha
40,00
51,00
45,50
zł/dt
42,00
40,00
41,00
Wartość produkcji
zł
1680,00
2040,00
1865,50
materiał siewny
zł
231,00
120,00
175,50
10,50
zł
657,80
862,70
760,20
45,80
zł
115,60
369,00
242,30
14,60
zł
416,00
427,10
443,50
26,70
usługi
zł
-
-
-
- inne koszty
zł
46,70
32,60
39,70
2,40
zł
1467,10
1811,10
1661,20
na 1 dt
zł
36,70
35,50
36,50
zł/ha
212,90
228,90
204,30
na 1 dt
zł
5,30
4,50
4,50
zł
1,14
1,13
1,12
Jęczmień ozimy z upraw zbożowych reprezentowany był w dwóch plantacjach. Wyniki prezentowane powyżej nie odbiegają znacząco od pozostałych roślin zbożowych, w tym poziom plonowania,
poziom kosztów zmiennych, struktura kosztów, wartość produkcji ogółem na 1 zł kosztów zmiennych. Istotnie różniła się uzyskana cena sprzedaży ziarna jęczmienia ozimego, w 2008 roku wynosiła
średnio 65 zł/dt, a w 2009 roku 41 zł/dt.
Spadek ceny ziarna wyraźnie wpłynął na pogorszenie wyników ekonomicznych uprawy.
Porównanie średnich kosztów zmiennych uprawy jęczmienia ozimego w latach 2008 - 2009
Wyszczególnienie
średni koszt w zł na 1 ha
Źródło: dane z Eurokal-7
2008
2009
1425,50
1661,20
Jęczmień jary
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Plon główny
dt/ha
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
7 analiz
30,00
50,00
40,00
zł/dt
40,00
42,00
43,40
Wartość produkcji
zł/ha
1200,00
2100,00
1736,00
Strukura
kosztów w %
materiał siewny
zł
120,00
187,20
165,00
10,60
zł
701,60
504,10
619,00
39,80
zł
75,90
201,70
129,50
8,30
zł
450,00
436,20
433,90
27,90
usługi
zł
-
-
165,50
10,60
inne koszty
28,80
38,70
41,30
2,80
zł/ha
1376,30
1367,90
1554,20
zł
45,90
27,40
38,80
zł/ha
-176,30
732,10
181,80
na 1 dt
zł
-5,90
14,60
4,50
zł
0,87
1,53
1,12
na 1 dt
4 uprawy – plon > 40 dt/ha
Na siedem upraw w czterech wartość produkcji przewyższała koszty zmienne poniesione na jej
wytworzenie, w trzech uprawach poniesione koszty były wyższe od wartości produkcji. Uzyskane
plony zawierały się w dość szerokim przedziale wynikowym od 30 dt/ha do 50 dt/ha, podobnie jak
w pozostałych zbożach nisko kształtowały się ceny sprzedaży ziarna a mianowicie od 40 do 42 zł/dt.
W strukturze kosztów podobnie jak w innych zbożowych dominujący udział miały koszty nawożenia mineralnego średnio na poziomie 39,8%, zmienne koszty maszynowe 27,9%, mniejszy udział
stanowił materiał siewny 10,6%, usługi z zewnątrz 10,6%, inne koszty 2,8%, środki ochrony roślin
8,3%. Główne czynniki różnicujące poziom kosztów zmiennych w uprawie jęczmienia jarego to
zmienne proporcje udziału materiału siewnego (materiał własny, z zakupu), zwyżka cen nawozów
mineralnych przyczyniła się do wyraźnych różnic w nakładach na nawożenie w uprawach, poziom
ochrony roślin był zróżnicowany kosztowo, zmiany w poziomie usług uzależnione były od posiadanego parku maszynowego. Jęczmień jary jako zboże towarowe a także główne zboże paszowe w produkcji trzody chlewnej stanowi ważną pozycję w bilansie paszowym wielu gospodarstw. W miarę
wzrostu powierzchni uprawy wzrastały koszty zmienne. Wysokość plonowania była pochodną wielu
czynników plonotwórczych i nie w każdym przypadku przyrost nakładów przynosił poprawę wyników ekonomicznych. Analiza do lat ubiegłych pokazuje trend wzrostowy kosztów zmiennych uprawy
jęczmienia.
Porównanie średnich kosztów zmiennych uprawy jęczmienia jarego w latach 2006 – 2009
Wyszczególnienie
2006
2007
2008
2009
1030,10
1072,00
1264,00
1554,20
Pszenica jara
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
4 analizy
Plon główny
dt/ha
32,40
39,70
36,30
Średnia cena
zł/dt
50,00
42,00
45,20
Wartość produkcji
Struktura
kosztów w %
zł/ha
1620,00
1667,40
1640,80
materiał siewny
zł
300,30
174,60
221,80
14,20
zł
776,40
827,40
607,30
38,90
zł
86,20
134,30
128,90
8,30
zł
345,80
426,60
381,70
24,40
usługi
zł
413,00
-
187,20
12,00
inne koszty
zł
31,10
18,90
33,80
2,20
zł/ha
1952,80
1581,80
1560,70
zł
60,30
39,80
43,00
zł/ha
-332,80
85,60
80,10
na 1 dt
zł
-10,30
2,20
2,20
zł
0,83
1,05
1,05
na 1 dt
4 analizy – plon < 40 dt/ha
Pszenica jara zbierana na ziarno to typowe zboże użytkowane jako roślina towarowa jak również na paszę. Na cztery plantacje objęte analizą kosztów, na trzech plantacjach wartość produkcji
przewyższała koszty bezpośrednie. W jednej uprawie uzyskano ujemny wynik ekonomiczny. Pomimo uzyskanego średniego plonu jak na warunki województwa podlaskiego, przy dość wysokiej cenie sprzedaży wartość produkcji była niższa od poniesionych kosztów bezpośrednich. W strukturze
kosztów duży udział stanowiły zróżnicowane nakłady na usługi, na koszty zbioru i najmu siły roboczej, pozostałe składniki struktury kosztów podobnie jak w pozostałych zbożowych. Przy średnim
poziomie plonowania pszenicy jarej i dość zróżnicowanych nakładach na produkcję uzyskane wyniki
ekonomiczne nie odbiegają od pozostałych roślin zbożowych.
10
Owies
Jednostka
miary
Wyszczególnienie
Poziom plonowania Średnio
w badanej grupie
Struktura
kosztów w %
niższy
wyższy
2 analizy
Plon główny
dt/ha
35,00
38,00
36,50
Średnia cena
zł/dt
35,00
37,00
36,00
Wartość produkcji
zł
1225,00
1406,00
1314,00
Koszty bezpośrednie
100,00
materiał siewny
zł
70,00
166,70
118,30
9,30
zł
378,00
852,40
615,20
48,20
zł
44,00
132,40
88,20
6,90
zł
249,90
400,00
325,00
25,50
usługi
zł
200,00
-
100,00
7,80
inne koszty
zł
38,80
18,20
28,50
2,30
zł/ha
980,70
1569,70
1275,20
zł
28,00
41,30
34,90
zł/ha
244,30
-163,70
38,80
na 1 dt
zł
6,98
-4,31
1,06
zł
1,25
0,90
1,03
na 1 dt
Owies wśród upraw zbożowych reprezentowany był w dwóch plantacjach. Wielkość plonowania,
wartości produkcji, poziom i struktura kosztów kształtują się podobnie jak w pozostałych zbożowych.
Wyraźny spadek ceny ziarna owsa w porównaniu do 2008 roku, podobnie jak pozostałych zbożowych
nie był czynnikiem zachęcającym do rozszerzania uprawy. Wartość produkcji ogółem na 1 zł kosztów
zmiennych średnio wyniósł 1,03 zł czyli wartość produkcji zaledwie pokryła zastosowane koszty
zmienne.
Porównanie średnich kosztów zmiennych uprawy owsa w latach w latach 2008 - 2009
Wyszczególnenie
2008
2009
średni koszt zmienny w zł na 1 ha
1155,20
1275,20
w zł/1 dt plonu
31,30
34,90
11
Rzepak ozimy
Jednostka
miary Wyszczególnienie
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
2 analizy
Plon główny
dt/ha
27,40
41,00
34,20
Średnia cena
zł/dt
98,40
97,60
98,00
Wartość produkcji
Struktura
kosztów w %
zł/ha
2696,20
4001,60
3351,60
materiał siewny
zł
135,80
103,00
119,40
5,70
zł
936,00
1401,60
1168,80
56,20
zł
260,20
357,10
308,70
14,80
zł
450,00
441,40
445,70
21,40
usługi
zł
-
- - -
inne koszty
zł
32,00
45,20
38,60
1,90
zł/ha
1814,00
2348,30
2081,20
zł
66,20
57,30
60,90
zł/ha
882,20
1653,30
1270,40
na 1 dt
zł
32,20
40,30
37,10
zł
1,49
1,70
1,61
na 1 dt
Rzepak ozimy reprezentowany był przez dwie plantacje objęte analizą kosztów. Poziom plonowania nie odbiegał od przeciętnych wartości. Ekonomiczne warunki produkcji rzepaku ozimego w 2009
roku nie sprzyjały rozwijaniu tej działalności produkcyjnej. Uzyskana cena sprzedaży ziarna rzepaku
średnio wyniosła 98 zł/dt, gdy w 2008 roku uzyskiwano średnią cenę 126 zł/dt. W strukturze kosztów
dominowały nakłady na nawożenie mineralne 56,2%, zmienne koszty maszynowe 21,4%, materiał
siewny 5,7%, wyższe były nakłady na ochronę roślin 14,8%, inne koszty 1,9%. Oceniając wartość produkcji ogółem na 1 zł kosztów zmiennych który wynosił średnio 1,61 zł i nieznacznie przewyższał
inne uprawy roślinne głównie zboża.
Porównanie średnich kosztów zmiennych uprawy rzepaku ozimego w latach 2008 - 2009
Wyszczególnenie
2008
2009
1493,00
2081,20
na 1 dt plonu
38,60
60,90
12
Tytoń
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
niższy
wyższy
2 analizy
Struktura
kosztów w %
Plon główny
dt/ha
19,20
31,60
25,40
Średnia cena
zł/dt
1141,20
1180,90
1161,00
Wartość produkcji
zł/ha
21911,00
37316,40
29489,40
materiał siewny
zł
137,00
100,40
118,70
1,20
zł
1237,40
1708,60
1473,00
14,60
zł
464,00
660,00
562,00
5,50
zł
4454,40
3660,90
4057,60
40,20
usługi
zł
2496,00
2067,20
2281,60
22,60
inne koszty
zł
1354,50
1865,40
1609,90
15,90
zł/ha
10143,30
10062,50
10102,80
zł
528,30
318,40
397,70
zł/ha
11767,70
27253,90
19386,60
na 1dt
zł
612,90
862,50
763,30
zł
2,16
3,71
2,92
na 1dt
Tytoń objęty analizą kosztów to dwie plantacje znacznie różniące się pod względem uzyskanych
plonów, uzyskanej ceny sprzedaży, wartości produkcji oraz nakładów bezpośrednich poniesionych na
poszczególne uprawy. W strukturze kosztów zmiennych najwyższe nakłady poniesiono na zmienne
koszty maszynowe 40,2%, następnie usługi 22,6%, nawożenie mineralne 14,6%, materiał siewny – sadzonki 1,2%, środki ochrony roślin 5,5%, inne koszty bezpośrednie 15,9%. Wartość produkcji ogółem
na 1 zł kosztów zmiennych średnio wynosił 2,92 zł i wyraźnie przewyższa pozostałe działalności
roślinne. Tytoń jest jedną z niewielu upraw gdzie nie odnotowano wyraźnego spadku średniej ceny
sprzedaży w porównaniu do roku 2008.
13
Marchew jadalna, burak ćwikłowy, cebula, gorczyca biała
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Działalności produkcyjne
marchew
jadalna
burak
ćwikłowy
cebula
gorczyca biała
Plon główny
dt/ha
766,00
520,00
260,00
13,30
Średnia cena
zł/dt
24,00
22,00
180,00
250,00
Wartość produkcji
zł/ha
18384 ,00
11440,00
46800,00
3325,00
materiał siewny
zł
289,20
397,00
535,00
45,00
zł
793,40
727,20
1054,00
306,30
zł
464,80
541,70
421,90
91,80
zł
468,90
450,00
496,00
309,00
usługi
zł
3017,90
-
1780,00
-
inne koszty
zł
31,80
33,20
78,70
10,10
zł/ha
5066,00
2149,10
4365,60
762,20
zł
6,60
4,10
16,80
57,30
zł/ha
13318,00
9290,90
42434,40
2562,80
na 1dt
zł
17,40
17,90
163,20
192,70
zł
3,63
5,32
10,70
4,36
na 1dt
Produkcja warzywna nielicznie reprezentowana przez powyższe uprawy, charakteryzuje się pewną specyfiką produkcji i w pełni uzależniona jest od wymogów rynku żywnościowego.
Marchew jadalna, burak ćwikłowy, cebula i gorczyca biała jako pojedyncze plantacje objęte były
analizą kosztów zmiennych. We wszystkich tych działalnościach uzyskano pozytywne wyniki ekonomiczne. Uzyskana nadwyżka przychodów nad kosztami zmiennymi bezpośrednimi wśród opisywanych działalności roślinnych plasuje te uprawy jako najbardziej efektywne. Wskaźnik wartości
produkcji ogółem na 1 zł kosztów zmiennych osiąga najwyższe wartości i kształtuje się od 3,63 zł
w przypadku marchwi jadalnej do 10,7 zł w przypadku cebuli.
14
Użytki zielone użytkowane na zielonkę
Wyszczególnienie
Plon główny
Jednostka
miary
dt/ha
niższy
średni
wyższy
Średnio
w badanej grupie
20 analiz
193,00
325,00
420,00
326,50
Poziom plonowania Struktura
kosztów w %
materiał siewny
zł
30,00
145,00
42,80
3,90
zł
1001,60
750,00
828,00
862,60
78,90
zł
-
- -
-
- zmienne koszty maszynowe
zł
108,30
202,80
78,00
171,00
15,70
usługi
zł
-
- - -
-
inne koszty
zł
22,00
6,90
20,00
16,20
1,50
zł/ha
1131,90
989,70
1071,00
1092,60
zł
5,86
3,05
2,55
3,35
na 1 dt
15 analiz – plon > 300 dt/ha
3 analizy – plon > 400 dt/ha
Użytki zielone zbierane z przeznaczeniem na zielonkę stanowią istotną pozycję w bilansie pasz
objętościowych dla gospodarstw specjalizujących się w chowie bydła i obok kukurydzy tworzą podstawę bazy pasz objętościowych. W badanej zbiorowości analiz kosztów zielonki zbieranej z użytków
zielonych uzyskany plon zawierał się w dość szerokim przedziale wynikowym od 193 dt/ha do 420
dt/ha, a średnio 326,5 dt/ha, w 2008 roku średni plon zielonki wynosił 315 dt/ha. Koszt produkcji
zielonki bezpośrednio przenosi się obok innych pasz na koszty produkcji mleka i jest istotnym składnikiem kosztów produkcji pasz w całym gospodarstwie. Koszty zmienne na 1 ha użytków zielonych
na zielonkę zawierały się od 907,1 zł/ha do 1838 zł/ha a średnio wynosiły 1092,6 zł/ha, w 2008 r.
średnio 931,2 zł/ha.
W strukturze kosztów dominujący udział ma nawożenie mineralne 78,9%, następnie zmienne
koszty maszynowe 15,7%, podsiew trawy 3,9%, inne koszty 1,5%. Wysoki poziom nakładów na nawożenie mineralne nie zawsze przekładał się na poziom plonowania. Gospodarstwa nie korzystały
z usług, nie stosowano środków ochrony roślin.
Porównanie średnich kosztów zmiennych zielonki w latach w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
średni koszt zmienny w zł/dt
2006
2007
2008
2009
2,30
2,80
3,00
3,35
15
Użytki zielone użytkowane na siano
Wyszczególnienie
Plon główny
Jednostka
miary
Średnio
w badanej grupie
Poziom plonowania
niższy
średni
wyższy
15 analiz
56,00
68,00
85,00
69,90
dt/ha
Struktura
kosztów w %
materiał siewny
zł
-
7,40
145,00
45,90
4,00
zł
953,80
502,80
767,00
817,00
71,60
zł
-
- -
-
zł
279,90
305,30
234,00
228,60
20,00
usługi
zł
-
- - -
-
inne koszty
zł
34,90
20,80
50,00
50,30
4,40
zł/ha
1268,60
836,30
1196,00
1141,80
-
zł
22,60
12,30
14,10
16,30
-
na 1 dt
5 analiz – plon < 60 dt/ha
Użytki zielone zbierane z przeznaczeniem na siano obok zielonki i sianokiszonki są ważną pozycją w bilansie pasz objętościowych gospodarstw. W badanej zbiorowości plon siana zawierał się
w przedziale od 56 dt/ha do 85 dt/ha a średnio 69,9 dt/ha, gdy w 2008 roku średni plon siana wynosił
63,7 dt/ha. Koszt produkcji siana w porównaniu do roku 2008 był wyższy, osiągnął średnią wartość
1141,8 zł/ha, gdy rok wcześniej była to wartość średnio 985,1 zł/ha. W strukturze kosztów podobnie
jak w użytkowaniu na zielonkę dominowały nakłady na nawożenie mineralne, średnio 817 zł/ha, co
stanowiło 71,6%, następnie zmienne koszty maszynowe 228,6 zł, tj. 20%, inne koszty (np. sznurek)
50,3 zł tj. 4,4% oraz podsiew trawy 45,9 zł i 4% kosztów. Gospodarstwa nie korzystały z usług i nie
stosowano środków ochrony roślin.
Porównanie średnich kosztów zmiennych i produkcji siana w latach w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
16
2006
2007
2008
2009
13,20
13,40
15,50
16,30
Użytki zielone – użytkowanie na sianokiszonkę w belach
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Poziom plonowania
Średnio
w badanej
grupie
Struktura
kosztów w %
niższy
wyższy
25 analiz
dt/ha
150,00
308,00
226,40
materiał siewny
zł
30,00
113,90
20,40
1,30
zł
750,00
919,10
718,10
45,70
zł
- -
-
zł
279,20
232,80
329,10
20,90
usługi
zł
-
-
203,20
12,90
Plon główny
inne koszty
na 1 dt
zł
272,30
526,80
301,50
19,20
zł/ha
1331,50
1792,60
1572,30
zł
8,90
5,80
6,90
8 analiz – plon < 200 dt/ha
Użytki zielone obok kukurydzy tworzą podstawę bazy pasz objętościowych dla gospodarstw
produkujących mleko i żywiec wołowy. Sianokiszonka zbierana na użytkach zielonych stanowi podstawową paszę dla bydła mlecznego. Koszt produkcji sianokiszonki bezpośrednio przenosi się obok
innych pasz na koszty produkcji mleka i jest istotnym składnikiem kosztów produkcji w całym gospodarstwie. W badanej zbiorowości należy stwierdzić, że w miarę wzrostu plonów relatywnie zmniejszał się koszt wytworzenia sianokiszonki. Porównując poziom plonowania sianokiszonki z 2009 roku
do plonu z roku ubiegłego należy ocenić, że średnie plony 2009 r. były wyższe podobnie jak w innych
roślinach paszowych. W strukturze kosztów dominujący udział ma nawożenie mineralne 45,7%, następnie zmienne koszty maszynowe 20,9%, inne koszty (folia) 19,2%, usługi zbioru 12,9%, podsiew
trawy 1,3%. Z poszczególnych analiz wynika, że wysokie nakłady poniesione na nawożenie nie zawsze
przekładały się na wysokie plony sianokiszonki. Na 25 analiz kosztów dziesięć gospodarstw korzystało z usług. Średni koszt wytworzenia 1 dt sianokiszonki w belach w 2009 r. zawierał się od 3,8 do
8,9 zł i wyniósł średnio 6,9 zł. W porównaniu do lat ubiegłych przedstawia się następująco: w 2006 r.
średni koszt zawierał się w przedziale 3,07-6,57 i wynosił średnio 5,58 zł/dt a w 2007 r. w przedziale
4,15-7,13 i wyniósł 5,95 zł/dt, w 2008 r. od 4,5 do 11,5 zł i średnio 8,1 zł/dt.
17
Kukurydza użytkowana na kiszonkę
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
Poziom plonowania
Średnio
w badanej grupie
Struktura
kosztów w %
niższy
wyższy
27 analiz
dt/ha
375,00
580
468,9
materiał siewny
zł
340,00
256,00
323,00
12,30
zł
600,00
1050,00
908,10
34,50
zł
200,00
105,00
165,30
6,30
zł
170,80
654,00
500,80
19,00
usługi
zł
850,00
630,00
563,50
21,40
inne koszty
zł
123,80
151,00
170,30
6,50
zł/ha
2284,60
2846,00
2631,00
-
zł
6,09
4,91
5,61
-
Plon główny
na 1 dt
Kiszonka z kukurydzy obok sianokiszonki jest główną paszą objętościową w chowie bydła mlecznego. Koszt wytworzenia i przygotowania kiszonki przenosi się bezpośrednio na koszty produkcji
mleka. Z badanej zbiorowości wynika, że wśród upraw paszowych najwyższe nakłady i koszty zastosowane były przy uprawie kukurydzy na kiszonkę. Poziom plonowania był wysoki, średnio 468,9 dt/
ha sporządzonej kiszonki. W strukturze kosztów dominuje koszt nawożenia mineralnego od 600 do
1806 zł średnio z 27 analiz 908,1 zł i stanowił 34,5%, zmienne koszty maszynowe średnio 500,8 zł, co
stanowiło 19,0%, usługi siewu i zbioru kukurydzy średnio 563,5 zł, tj. 21,4% kosztów, materiał siewny
323 zł, tj. 12,3%, środki ochrony roślin średnio 165,3 zł, tj. 6,3%, inne koszty bezpośrednie (folia) 170,3
zł i stanowiły 6,5% kosztów. W badanej zbiorowości średni plon kiszonki z kukurydzy w 2009 roku był
wyższy niż w 2008 roku, przy porównywalnym poziomie kosztów zmiennych, tj. 2524,5 zł/ha w 2008
roku i 2631 zł/ha w 2009 roku co w przeliczeniu na jednostkę plonu dało niższy koszt zmienny.
Porównanie średnich kosztów sporządzenia kiszonki z kukurydzy w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
18
2006
2007
2008
2009
4,43
4,98
6,11
5,61
Trzoda chlewna w cyklu zamkniętym
Skala produkcji
Liczba macior
6
14
15
34
35
35
35
40
50
Średnia cena sprzedaży żywca
w zł/kg
4,20
4,80
4,69
4,13
4,55
5,35
4,39
3,97
4,36
Produkcja żywca (zł)
w przeliczeniu na 1 szt. stada
podstawowego
7386,00
8402,00
8542,8
7941,9
8269,30
5615,00
7753,80
8475,00
7341,40
Koszty zmienne (zł)
w przeliczeniu na 1 szt. stada
podstawowego:
182,00
zakup zwierząt (zł)
116,70
100,00
260,00
462,00
228,60
100,00
320,00
215,00
pasze własne (zł)
1849,10
1496,90
820,10
1521,00
1882,00
376,80
902,00
232,10
965,60
pasze z zakupu (zł)
2602,0
2169,80
3606,00
2315,30
2861,10
1630,60
3062,30
5165,50
2407,20
inseminacja (zł)
80,00
1,00
128,00
50,00
50,00
85,00
50,00
-
64,00
usługi weterynaryjne (zł)
100,00
135,70
433,30
338,20
120,0
360,00
140,00
100,00
364,00
zmienne koszty maszynowe (zł)
161,20
356,40
520,40
358,10
328,60
237,70
451,40
117,40
408,80
inne koszty (zł)
33,60
40,70
55,20
35,40
119,40
34,30
117,30
63,10
44,00
4942,60
4300,50
5823,00
5080,0
5589,70
2824,40
5043,00
6108,10
4435,60
2,81
2,46
3,00
2,56
3,03
2,99
2,73
2,86
2,63
2443,40
4101,50
2719,80
2861,90
2679,60
2790,6
2710,80
2366,90
2905,80
w zł/kg
1,39
2,34
1,40
1,44
1,45
2,66
1,47
1,11
1,72
Wartość produkcji ogółem na 1 zł
kosztów zmiennych
1,49
1,95
1,48
1,56
1,48
1,99
1,54
1,39
1,65
Razem koszty zmienne (zł)
w zł/kg
Dochód bezpośredni w zł/szt.
stada podstawowego
Analizą kosztów objęta została grupa dziewięciu gospodarstw prowadzących tucz trzody chlewnej w cyklu zamkniętym. Gospodarstwa te o mocno zróżnicowanym potencjale produkcyjnym (od 6
do 50 macior) znacznie różniły się poziomem nakładów i kosztów bezpośrednich, technologią chowu
trzody.
W jednym gospodarstwie tucz prowadzony był jako działalność uzupełniająca, w ośmiu gospodarstwach jako główna działalność produkcyjna. Średnie ceny realizacji sprzedaży tuczników zawierały się w przedziale od 3,97 do 4,80 zł/kg. W jednym z gospodarstw w wartości produkcji wystąpiła
sprzedaż prosiąt stąd średnia cena 5,35 zł/kg. Główne czynniki różnicujące poziom kosztów zmiennych to zmienne potrzeby zakupu zwierząt do chowu (remont stada), zmienny udział w proporcji
pasz własnych i pasz z zakupu, znaczne różnice w usługach weterynaryjnych (leczenia zwierząt) oraz
w zmiennych kosztach maszynowych (energii elektrycznej i napraw bieżących). Razem koszty zmienne w przeliczeniu na kg żywca wieprzowego zawierały się w przedziale od 2,46 do 3,03 zł/kg. Dochód
bezpośredni na 1 szt. stada podstawowego był zróżnicowany i wynosił od 2366,9 do 4101,5 zł. Niski
wynik ekonomiczny w jednym z gospodarstw wynikał z niskiej ceny sprzedaży żywca wieprzowego
– 3,97 zł/kg i dużego udziału paszy z zakupu. We wszystkich dziewięciu gospodarstwach uzyskano pozytywne wyniki ekonomiczne, wartość produkcji przewyższała zastosowane koszty zmienne. Wskaźnik wartości produkcji na 1 zł kosztów zmiennych zawierał się w przedziale od 1,39 do 1,99 zł.
Porównanie średnich kosztów zmiennych tuczu trzody chlewnej w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
2006
2007
2008
2009
średni koszt w zł/kg
2,64
2,70
2,73
2,79
19
Bydło opasowe
Wyszczególnienie
Jednoska miary
Średnio
w badanej grupie
Skala produkcji
Struktura
kosztów w %
5 szt.
12 szt.
2 analizy
kg
570,00
590,00
580,00
zł/kg
4,52
5,30
4,91
Wartość produkcji
zł
2576,40
3127,00
2847,80
Koszty zmienne na 1 szt.:
zakup zwierząt
zł
600,00
550,00
575,00
33,20
pasze z zakupu
zł
180,00
216,80
198,40
11,50
pasze treściwe własne
zł
199,50
230,60
215,10
12,40
pasze objętościowe własne
– zielonki
zł
56,80
205,80
131,30
7,60
pozostałe pasze objętościowe
własne
zł
360,70
464,20
412,50
23,80
usługi weterynaryjne
zł
-
57,00
28,50
1,70
zł
146,00
54,20
100,10
5,80
inne koszty
zł
110,80
26,90
68,90
4,00
Razem koszty zł
zł
1653,80
1805,50
1729,80
2,90
3,06
2,98
922,60
1321,50
1118,00
1,62
2,24
1,93
1,56
1,73
1,65
Produkcja
Średnia cena
w zł/kg
zł
w zł/kg
zł
Analiza kosztów produkcji żywca wołowego prowadzona była w dwóch gospodarstwach. W gospodarstwach tych była to działalność produkcyjna dodatkowa. Uzyskane średnie ceny kształtowały
się od 4,51 zł/kg do 5,30 co średnio wyniosło 4,91 zł/kg żywca. W 2007 roku średnia cena kształtowała się na poziomie 4,08 zł/kg a w 2008 roku 4,42 zł/kg. W strukturze kosztów największy udział
stanowiła wartość zwierząt do chowu 33,2% kosztów, następnie koszty pasz, gdzie razem pasze własne stanowiły 43,8%, pasze z zakupu 11,5% oraz koszty pozapaszowe razem 11,5%. Produkcja żywca
wołowego była jedną z nielicznych działalności obok chowu trzody chlewnej, gdzie uzyskano wyższe
ceny sprzedaży niż przed rokiem.
Porównanie średnich kosztów produkcji żywca wołowego w latach 2007 – 2009
Wyszczególnenie
20
2007
2008
2009
3,23
3,53
2,98
21
50,70
102,70
602,70
868,60
50,00
85,70
90,00
25,10
pasze treściwe własne (zł)
zielonki w (zł)
(zł)
inseminacja (zł)
usługi weterynaryjne (zł)
(zł)
inne koszty (zł)
0,24
1,38
Wartość produkcji na 1 zł
kosztów zmiennych
903,50
0,65
na 1 l mleka (zł)
Koszty zmienne (zł)
2395,50
520,00
zakup zwierząt (zł)
Razem koszty zmienne (zł)
3299,00
Produkcja: mleko, cielę, żywiec
wołowy (zł)
Koszty zmienne:
3700,00
0,67
7
Średnia wydajność w l/szt.
Cena mleka w zł/l
Wielkość stada krów (szt.)
1,61
0,35
1369,10
0,57
2250,90
26,90
141,10
100,00
50,00
877,80
301,40
148,10
85,60
520,00
3620,00
3950,00
0,70
7
1,48
0,33
1341,50
0,68
2781,50
38,30
190,00
100,00
80,00
1466,60
- 417,00
129,6,00
360,00
4123,00
4100,00
0,78
10
1,76
0,46
1512,30
0,60
1993,70
25,40
152,60
180,00
80,00
278,30
257,30
431,40
88,70
500,00
3506,00
3320,00
0,85
11
2,15
0,84
3378,70
0,73
2944,70
45,30
492,30
375,00
107,00
774,60
107,20
110,00
133,30
800,00
6323,40
4020,00
1,40
12
Skala produkcji
1,24
0,23
809,10
0,95
3317,20
34,00
553,00
300,00
65,00
834,90
136,50
439,20
254,60
700,00
4126,30
3500,00
0,97
13
Bydło mleczne (7 – 18 krów)
1,78
0,51
1842,30
0,64
2347,70
30,20
268,20
62,00
70,00
602,80
149,60
245,70
269,20
650,00
4190,00
3644,00
0,98
14
2,19
0,56
2874,80
0,47
2415,70
24,00
181,10
100,00
70,00
419,60
253,10
519,90
348,00
500,00
5290,50
5100,00
0,89
15
1,73
0,45
2126,00
0,62
2912,00
46,4,00
294,00
120,00
150,00
851,10
- 280,00
370,50
800,00
5038,00
4702,00
0,93
17
1,87
0,44
1844,60
0,51
2124,00
42,20
211,80
100,00
80,00
964,80
-
331,40
76,20
317,60
3968,60
4200,00
0,78
17
1,63
0,38
1785,90
0,61
2849,70
65,10
325,50
100,00
75,00
684,50
273,00
295,50
261,10
770,00
4635,60
4650,00
0,87
18
22
70
115
215
41,5
inseminacja
usługi weterynaryjne
inne koszty
0,49
1,93
na 1 l mleka (zł)
Wartość produkcji na 1 zł
kosztów zmiennych
2411,9
508
(zł)
447,2
zielonki (zł)
0,56
493,7
pasze treściwe własne (zł)
Koszty zmienne w zł/l mleka
562,7
2805,9
800
zakup zwierząt
Razem koszty zmienne w zł
5217,8
Produkcja: mleko, cielę, żywiec
wołowy (zł)
Koszty zmienne:
4958,00
0,89
Cena mleka
Średnia wydajność w l/szt.
21
Wielkość stada krów
1,53
0,36
1710,00
0,69
3254,00
26,00
316,00
120,00
80,00
752,00
341,00
718,00
401,00
500,00
4964,00
4700,00
0,92
22
1,79
0,52
2653,00
0,65
3343,00
13,90
432,00
156,00
60,00
1659,00
189,60
209,50
263,60
360,00
5996,00
5108,00
1,03
22
2,19
0,67
5333,10
0,57
4492,80
52,40
464,50
940,00
90,00
1074,90
-
529,60
641,40
700,00
9825,90
7935,00
1,14
23
2,14
0,62
4421,00
0,54
3879,00
53,50
297,50
110,00
135,00
675,00
392,00
- 1016,00
1200,00
8300,00
7163,00
1,04
29
2,17
0,87
3587,60
0,75
3072,40
40,90
434,00
286,50
80,00
798,80
56,10
75,60
400,50
900,00
6660,00
4100,00
1,45
30
2,03
0,67
2971,00
0,64
2873,00
63,30
243,20
100,00
75,00
974,50
201,50
127,00
328,50
760,00
5844,00
4450,00
1,18
31
2,08
0,84
3895,00
0,78
3605,00
49,00
327,00
205,00
60,00
1384,00
- -
480,00
1100,00
7500,00
4615,00
1,45
31
1,50
34
2,21
0,93
3953
0,76
3262
46,40
290,00
162,00
70,60
1218,00
-
-
375,00
1100,00
7215,00
4264,00
Skala produkcji
Bydło mleczne
2,91
1,02
5610,00
0,53
2938,00
36,00
282,00
171,00
60,00
1073,00
-
- 416,00
900,00
8548,00
5500,00
1,40
35
1,81
0,54
3607,60
0,66
4424,40
104,90
77,00
100,00
70,00
1424,90
380,00
590,10
877,50
800,00
8032,00
6650,00
1,08
35
1,91
0,57
3452,00
0,63
3805,00
61,00
330,00
210,00
100,00
1162,00
-
420,00
502,00
1020,00
7257,00
6002,00
1,09
38
2,31
0,76
4016,00
0,58
3054,00
58,80
251,60
110,00
85,00
917,20
253,90
172,20
445,30
760,00
7070,00
5250,00
1,22
38
1,81
0,58
3532,00
0,71
4353,00
56,50
297,50
110,00
135,00
737,20
402,30
64,50
1350,00
1200,00
7885,00
6117,00
1,15
40
1,92
0,51
3329,00
0,56
3611,00
31,00
233,00
234,00
80,00
1362,00
405,00
-
766,00
500,00
6940,00
6470,00
0,99
49
2,12
0,66
4204,00
0,59
3760,00
36,80
212,80
450,00
100,00
1114,00
-
258,80
887,60
700,00
7964,00
6400,00
1,14
50
1,97
0,59
3698,60
0,61
3828,20
51,30
330,40
249,60
112,00
627,00
368,40
179,70
1009,80
900,00
7526,80
6236,00
1,09
52
1,88
0,62
3030,30
0,71
3449,40
69,00
268,40
120,00
95,00
980,80
243,70
146,70
625,80
900,00
6479,70
4850,00
1,21
57
Chów bydła mlecznego i produkcja mleka to dla wielu gospodarstw w naszym województwie dominujący kierunek produkcji rolniczej i główne źródło dochodu. Produkcja mleka stała się jedną z
najbardziej intensywnych działalności rolniczych. W niniejszym opracowaniu prezentowane są wyniki analiz kosztów zmiennych produkcji mleka w oparciu o dane z dwudziestu dziewięciu gospodarstw różniących się systemem żywienia i utrzymania zwierząt. Dane zestawione zostały w dwóch
tabelach o różnej skali utrzymywanego stada podstawowego krów mlecznych. Analiza koszów oprócz
produkcji mleka obejmowała także koszty zmienne pasz wytwarzanych i skarmianych w toku produkcji w gospodarstwie.
Mleko podobnie jak pozostałe produkty rolnicze w 2009 roku cechowała dość wysoka rozpiętość
cenowa. Uzyskiwane ceny sprzedaży mleka znacznie się różniły. Podmioty skupujące płaciły ceny
średnio od 0,67 zł/l do 1,50 zł/l mleka. Średnia sprzedaż mleka od krowy w poszczególnych gospodarstwach kształtowała się z dużą zmiennością od 3320 do 7935 l rocznie. Główne czynniki różnicujące poziom kosztów zmiennych to koszty produkcji pasz własnych, udział pasz z zakupu, poziom
wydajności mlecznej krów, zróżnicowane nakłady na remont stada, koszty usług weterynaryjnych,
mniejsze znaczenie miały koszty pozapaszowe. Razem koszty zmienne w przeliczeniu na sztukę stada podstawowego zawierały się w przedziale od 1993,7 zł do 4492,8 zł. Koszty zmienne produkcji
w przeliczeniu na litr mleka zawierały się w przedziale od 0,47 zł do 0,95 zł a średnio 0,71 zł/l. Dochód
bezpośredni uzyskany od krowy kształtował się od 809,1 do 5609,5 zł a w przeliczeniu na litr mleka
od 0,23 do 1,02 zł. Wskaźnik wartości produkcji ogółem na 1 zł kosztów zmiennych kształtował się
od 1,24 do 2,91 zł. We wszystkich analizowanych gospodarstwach mleczarskich uzyskano nadwyżkę
przychodów nad kosztami i pozytywne wyniki ekonomiczne.
Porównanie średnich kosztów produkcji mleka w latach 2006 - 2009
Wyszczególnienie
średni koszt zmienny produkcji
mleka w zł/dt
2006
2007
2008
2009
0,58
0,61
0,75
0,71
23
Spis treści
Wstęp . ..................................................................................................................................................................... 3
Mieszanka zbożowa . ............................................................................................................................................ 4
Pszenżyto ozime..................................................................................................................................................... 5
Żyto ozime . ............................................................................................................................................................ 6
Pszenica ozima ...................................................................................................................................................... 7
Jęczmień ozimy ..................................................................................................................................................... 8
Jęczmień jary . ........................................................................................................................................................ 9
Pszenica jara.......................................................................................................................................................... 1 0
Owies . ................................................................................................................................................................... 1 1
Rzepak ozimy ....................................................................................................................................................... 1 2
Tytoń ..................................................................................................................................................................... 1 3
Marchew, burak ćwikłowy, cebula, gorczyca biała . ..................................................................................... 1 4
Użytki zielone użytkowane na zielonkę ......................................................................................................... 1 5
Użytki zielone użytkowane na siano ............................................................................................................... 1 6
Użytki zielone użytkowane na sianokiszonkę w belach .............................................................................. 1 7
Kukurydza użytkowana na kiszonkę . ............................................................................................................. 1 8
Trzoda chlewna w cyklu zamkniętym ............................................................................................................ 1 9
Bydło opasowe ..................................................................................................................................................... 2 0
Bydło mleczne ..................................................................................................................................................... 2 1

Analiza zmiennych kosztów produkcji

Transkrypt

Podobne dokumenty

Specjalista od szybkiego plonu. - SAATEN

Czy produkcja kukurydzy na ziarno się opłaca?

Kalkulacja - styczeń 2015

Podwyższona jakość i strawność