Monitorowanie - dane 2016
Transkrypt
Monitorowanie - dane 2016
Monitorowanie oporności w Polsce – dane sieci EARS-Net Dorota Żabicka Zakład Epidemiologii i Mikrobiologii Klinicznej Krajowy Ośrodek Referencyjny ds. Lekowrażliwości Drobnoustrojów, Narodowy Instytut Leków, Warszawa Monitorowanie oporności - definicja Monitorowanie lekowrażliwości drobnoustrojów jest to zorganizowany, zwykle długoterminowy, ciągły system zbierania, analizowania i raportowania danych Umożliwia ocenę zmian ilościowych i prześledzenie trendów występowania oraz rozprzestrzeniania się oporności na antybiotyki Dostarcza informacji niezbędnych w ochronie zdrowia publicznego do kontroli zakażeń i formułowania rekomendacji terapeutycznych Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Definicje oporności nabytej MDR, XDR, PDR MDR – wielolekooporność (ang. multidrug-resistance) Termin MDR oznacza niewrażliwość (oporność lub średnią wrażliwość) na przynajmniej jeden antybiotyk z co najmniej trzech grup leków przeciwbakteryjnych aktywnych wobec danego gatunku; nie bierze się pod uwagę leków, na które gatunek jest naturalnie oporny XDR – rozszerzona oporność (ang. extensively drug resistance) Drobnoustrój jest klasyfikowany jako XDR jeśli jest niewrażliwy (oporny lub średniowrażliwy) na przynajmniej jeden antybiotyk we wszystkich z wyjątkiem dwóch grup antybiotyków, aktywnych wobec danego gatunku PDR – całkowita oporność (ang. pandrug-resistance) Drobnoustrój jest klasyfikowany jako PDR jeśli wykazuje niewrażliwość na wszystkie antybiotyki we wszystkich klasach aktywnych wobec danego gatunku drobnoustroju Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Drobnoustroje alarmowe ze względu na lekooporność Zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2011r. do drobnoustrojów alarmowych zaliczamy m.in.: S.aureus oporny na meticylinę (MRSA) lub glikopeptydy (VISA lub VRSA) lub oksazolidynony; Enerococcus spp. oporne na glikopeptydy (VRE) lub oksazolidynony Pałeczki gram-ujemne (Enterobacteriaceae) wytwarzające -laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (ESBL) lub oporne na karbapenemy lub inne dwie grupy leków lub polimyksyny P.aeruginosa oporne na karbapenemy lub inne dwie grupy leków lub polimyksyny Pałeczki niefermentujące z gatunku Acinetobacter spp. oporne na karbapenemy lub inne dwie grupy leków lub polimyksyny S.pneumoniae oporne na cefalosporyny III generacji lub penicylinę Szczepy chorobotwórcze laseczki beztlenowej C.difficile oraz wytwarzane przez nie toksyny A i B Grzyby Candida oporne na flukonazol lub inne leki z grupy azoli lub kandyn Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Sieć EARS-Net www.ecdc.europa.eu EARS-Net (do 2010 roku EARSS, ang. European Antimicrobial Resistance Surveillance System) jest to koordynowana przez Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób ECDC (ang. European Centre for Disease Prevention and Control) w Sztokholmie sieć monitorowania oporności na antybiotyki kluczowych drobnoustrojów izolowanych z zakażeń inwazyjnych (fizjologicznie jałowych miejsc organizmu), z posiewów krwi i z płynu mózgowo-rdzeniowego W Europie dane o lekowrażliwości i mechanizmach oporności kluczowych patogenów zbierane są w 30 krajach europejskich W sieci zbierane są dane o lekowrażliwości siedmiu patogenów: Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Enterococcus faecium, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae i Pseudomonas aeruginosa, a do 2012 roku również Acinetobacter baumanii Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Dane sieci EARS-Net dostępne na stronie internetowej ECDC w zakładce Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Surveillance Atlas of Infectious Diseases Bakterie Gram-dodatnie Istotne mechanizmy oporności nabytej MRSA – Staphylococcus aureus oporne na metycylinę – oporność na wszystkie antybiotyki β-laktamowe Modyfikacja budowy białek PBP (penicillin binding proteins) związana z obecnością kasety SCCmec zawierającej gen mecA lub mecC PRP – Streptococcus pneumoniae oporne na penicylinę Modyfikacja budowy białek PBP (penicillin binding proteins); geny mozaikowe u S.pneumoniae VRE – Enterococcus faecium i rzadziej Enteroccus faecalis oporne na wankomycynę Zmiana budowy ściany komórkowej u szczepów opornych, najwyższy poziom oporności na wankomycynę i teikoplaninę u szczepów z genem vanA , coraz częściej szczepy z genem vanB Oporność na linezolid u Enterococcus spp. i Staphylococcus aureus Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Dane sieci EARS-Net Staphylococcus aureus Staphylococcus aureus odsetek izolatów opornych (n=1192) 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 15,1% 15,8% 6,0% 4,0% 4,2% 2,0% 0,0% MRSA gentamycyna ciprofloksacyna Dane z 2015r , 1192 izolaty z 48 laboratoriów, ~60 szpitali Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Dane sieci EARS-Net Streptococcus pneumoniae Streptococcus pneumoniae odsetek izolatów niewrażliwych (n=230) 31,1% 35% 30% 24,5% 25% 19,5% 20% 2014 29% 15% 11,3% 10% 5% 0% penicylina makrolidy penicylina i makrolidy cefalosporyny III gen Dane z 2015r , 230 izolatów z 40 laboratoriów, ~50 szpitali Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Dane sieci EARS-Net Enterococcus faecalis i Enterococcus faecium Enterococcus spp. odsetek izolatów niewrażliwych (n=286) 98,8% 100% 80% E. faecalis 59,3% 60% E. faecium 46,4% 40% 17,7% 20% 2,8% 0,8% 15,9% 1,3% 0,2% 0% aminipenicyliny HLGR wankomycyna teikoplanina Dane z 2015r E. faecalis 432 izolaty z 47 laboratoriów, ~60 szpitali E. faecium 216 izolatów z 41 laboratoriów, ~50 szpitali Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 linezolid 0,9% Dane sieci EARS-Net VRE – enterokoki oporne na wankomycynę Oporność na wankomycynę izolaty z krwi 25,0% Odsetek opornych 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% E. faecalis E. faecium 2010 0,0% 7,8% 2011 0,4% 8,4% Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 2012 0,0% 8,3% 2013 0,3% 13,0% 2014 1,50% 20% 2015 2,8% 17,7% Pałeczki niefermentujące Oporność naturalna i oporność nabyta Oporność naturalna na wiele leków, związana głównie z barierami przepuszczalności osłon komórkowych lub enzymów rozkładających lek. Oporność nabyta: β-laktamazy ESBL karbapenemazy MBL enzymy rozkładające aminoglikozydy pompy usuwające lek z komórki – nadprodukcja Często stwierdzane szczepy MDR Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Dane sieci EARS-Net Pseudomonas aeruginosa Pseudomonas aeruginosa - odsetek izolatów opornych (n=260) 36,2% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 37% 27,8% 23,8% Dane z 2015r , 260 izolatów z 40 laboratoriów, ~50 szpitali Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 37,8% Dane sieci EARS-Net Acinetobacter baumannii Acinetobacter baumannii - odsetek opornych (n=245) 88,1% 90% 70,2% 65,6% 80% 54,6% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% aminoglikozydy fluorochinolony karbapenemy Dane z 2015r , 246 izolatów z 38 laboratoriów, ~50 szpitali Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 fluorochinolony i aminoglikozydy i karbapenemy Bakterie Gram-ujemne rodzina Enterobacteriaceae Istotne mechanizmy oporności nabytej • Oporność na antybiotyki β-laktamowe – pałeczki Gram-ujemne – ESBL β-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym klas A i D – Karbapenemazy – MBL – metalo-β-laktamazy klasy B – β-laktamaza typu KPC (klasy A) – OXA-48 – Współwystępowanie kliku mechanizmów w jednej komórce bakteryjnej – Oporność na karbapenemy związana z przepuszczalnością osłon komórkowych • Fluorochinolony – mutacje w genach gyrazy/ topoizomerazy IV, bariery przepuszczalności, aktywne usuwanie leku z komórki, oporność plazmidowa PMQR (Qnr, Qep itd.) • Aminoglikozydy – produkcja enzymów inaktywujących lek, zaburzenia przepuszczalności osłon komórkowych • Kolistyna – oporność kodowana chromosomalnie lub plazmidowa Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Dane sieci EARS-Net Escherichia coli Escherichia coli - odsetek izolatów opornych (n=1616) 60% 60% 50% 40% 28% 30% 20% 11,9% 11,2% 6,1% 10% 0% 0% aminopenicyliny aminoglikozydy fluorochinolony cefalosporyny III gen. karbapenemy Dane z 2015r , 1616 izolatów z 48 laboratoriów, ~60 szpitali Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 fluorochinolony i aminoglikozydy i cefalosporyny III gen Dane sieci EARS-Net Klebsiella pneumoniae Klebsiella pneumoniae odsetek izolatów opornych (n=679) 100% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 57,2% 63,9% 64,2% 54% 0,3% aminopenicyliny aminoglikozydy fluorochinolony cefalosporyny III gen. karbapenemy Dane z 2015r , 679 izolatów z 47 laboratoriów, ~60 szpitali Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 fluorochinolony i aminoglikozydy i cefalosporyny III gen Oporność na antybiotyki – aktualna sytuacja • Rozprzestrzenianie się dobrze poznanych i opisanych mechanizmów oporności • Wzrastająca liczba zakażeń wywoływanych przez drobnoustroje – MDR (wielolekoporność, ang. multidrug-resistance) – XDR (rozszerzona oporność, ang. extensively drug resistance) – PDR (całkowita oporność, ang. pandrug-resistance) • Rozprzestrzenianie się klonów wielolekoopornych • Pojawianie się i rozprzestrzenianie nowych mechanizmów oporności na leki ostatniej szansy Dorota Żabicka, www.korld.edu.pl, 2016 Dziękuję za uwagę