Meble gablocie biblioteki

Muzeum w budynkach zabytkowych:
wyzwania i możliwości
Janusz Czop
Muzeum Narodowe w Krakowie
Muzeum Narodowe w Krakowie
- 17 budynków
- 9 Oddziałów
- 800.000 obiektów
Budynki Muzeum :
- wszystkie oddziały w zabytkowych budynkach
( od Sukiennic XIII w. po Gmach Główny lata 30-te XX w.)
- tylko Gmach Główny projektowany i wybudowany jako
muzeum
- większość jest nieszczelna, słaba izolacja, wysokie
współczynniki wymiany powietrza
- centralne systemy kontroli klimatu tylko w Gmachu Gł
(częściowo) i w przyszłości w Sukiennicach
Problem : zagrożenia kolekcji muzealnych
niekorzystnymi warunkami mikroklimatu
− zmiany fizyczne
−uszkodzenia mechaniczne –(zróżnicowana
odpowiedź wymiarowa elementów obiektu)
− degradacja chemiczna
− atak biologiczny grzybów, pleśni
Specyfikacje warunków temperatury i
wilgotności względnej dla zbiorów –
rozdział ‘Muzea, galerie, archiwa i biblioteki’ podręcznika ASHRAE
(Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierów Ogrzewania,
Chłodzenia i Klimatyzacji)
Kategorie kontroli warunków i zagrożeń zbiorów
AA- precyzyjna kontrola
A- precyzyjna kontrola, niewielkie fluktuacje albo wahania roczne
B- precyzyjna kontrola z możliwym cyklem rocznym
C- unikanie warunków skrajnych
D- zapobieganie zawilgoceniu
Klasa stabilizacjizbiory muzealne, biblioteki, archiwa
Klasa
Poziom
stabilizacji
AA
A
B
RH
50% lub
średnia
historyczna
T pomiędzy
15–25oC
Dopuszczalne fluktuacje i
Dopuszczalne
wahania roczne gradienty przestrzenne
Zagrożenie mech.
uszkodzeniem
0%, ±5 oC
± 5%, ± 2oC
brak
±10%, +5 oC,
-10 oC
±5%, ± 2oC
niewielkie dla najbardziej
wrażliwych obiektów, brak dla
większości obiektów
±0%, +5 oC,
-10 oC
±10%, ± 2oC
±10%, ± 10oC
±10%, ± 10oC ale
ale poniżej 30oC T<30oC
średnie dla najbardziej
wrażliwych obiektów, niewielkie
dla większości obiektów
C
25% < RH < 75%
temperatura rzadko powyżej 30oC
zazwyczaj poniżej 25oC
duże dla najbardziej wrażliwych
obiektów, średnie dla większości
obiektów
D
RH poniżej 75%
wysokie dla większości
obiektów, głownie z powodu
niskiej RH (pękanie)
Specyfikacja zalecanych warunków
mikroklimatycznych w MNK
TEMPERATURA
Dotyczy wszystkich rodzajów obiektów
Dopuszczalne wahania dobowe
19-21˚C
±1˚C
WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA
1. Obrazy na płótnie
2. Obrazy na deskach, rzeźba polichromowana, meble
3. Papier
4. Tkaniny, ubiory
5. Szkło
6. Metal, broń, numizmaty
40-55%
45-60%
50-55%
50-60%
40-50%
15-40%
Dopuszczalne dobowe wahania
±5%
kategoria AA według ASHRAE
MONITOROWANIE WARUNKÓW
Radiowy system pomiarowy
− 200 czujników T i RH
− 45 czujników Lux/UV
− 2 pirometry
− 10 stacji zbierających dane
− pomiar co 1 godzinę
− wszystkie dane zbierane są
na centralnym komputerze
Pomieszczenie nieklimatyzowane –
Muzeum St. Wyspiańskiego
Pomieszczenie nieklimatyzowane –
Muzeum St. Wyspiańskiego
70
50
40
30
o
T [ C] i wilg.wzgl. [%]
60
20
10
0
01.01.06
01.04.06
01.07.06
Data
01.10.06
01.01.07
Pomieszczenie nieklimatyzowane –
Muzeum St. Wyspiańskiego
70
50
40
36%
30
o
T [ C] i wilg.wzgl. [%]
60
20
10
0
01.01.06
01.04.06
01.07.06
Data
01.10.06
01.01.07
Pomieszczenie klimatyzowane –
Gmach Główny
Pomieszczenie klimatyzowane –
Gmach Główny
70
60
40
30
o
T [ C] i wilg. wzgl. [%]
50
20
10
0
01.01.07
02.04.07
02.07.07
Data
01.10.07
01.01.08
Pomieszczenie klimatyzowane –
Gmach Główny
70
60
44%
40
30
o
T [ C] i wilg. wzgl. [%]
50
20
10
0
01.01.07
02.04.07
02.07.07
Data
01.10.07
01.01.08
Pomieszczenie klimatyzowane –
Gmach Główny
70
60
poziom stabilizacji
40
30
o
T [ C] i wilg. wzgl. [%]
50
20
10
0
01.01.07
02.04.07
02.07.07
Data
01.10.07
01.01.08
Pomieszczenie klimatyzowane –
Gmach Główny
70
60
poziom stabilizacji
40
30
minimalna wartość w.w. w sali 302
o
T [ C] i wilg. wzgl. [%]
50
20
minimalna wartośc w.w.
w Galerii Rzemiosła Artystycznego
10
0
01.01.07
02.04.07
02.07.07
Data
01.10.07
01.01.08
Pomieszczenie o lokalnie kontrolowanym
klimacie – Pałac Bp Ciołka
Pomieszczenie o lokalnie kontrolowanym
klimacie – Pałac Bp Ciołka
70
50
40
30
o
T [ C] i wilg.wzgl. [%]
60
20
10
0
09.11.07
09.02.08
09.05.08
Data
09.08.08
09.11.08
Pomieszczenie o lokalnie kontrolowanym
klimacie – Pałac Bp Ciołka
70
52%
50
40
30
o
T [ C] i wilg.wzgl. [%]
60
20
10
0
09.11.07
09.02.08
09.05.08
Data
09.08.08
09.11.08
Pomieszczenie o lokalnie kontrolowanym
klimacie – Pałac Bp Ciołka
70
52%
50
40
30
o
T [ C] i wilg.wzgl. [%]
60
20
10
0
09.11.07
09.02.08
09.05.08
Data
09.08.08
09.11.08
Kategoria budynków wg. potencjału
kontroli mikroklimatu ASHRAE
Klasa
kontroli
Kategoria
budynku
Budynki Muzeum
Możliwa klasa stabilizacji
klimatu
częściowa
kontrola
IV
większość budynków
C zapobiega znaczącym zagrożeniom
D zapobiega zawilgoceniu
pełna
kontrola
V
GG, Pałac Ciołka,
w przyszłości Sukiennice
B stabilizacja z możliwym cyklem rocznym
Pomieszczenia stabilizowane przez mobilne
urządzenia– kategoria B w zasięgu ręki
70
50
40
30
o
T [ C] i wilg.wzgl. [%]
60
20
10
0
09.11.07
09.02.08
09.05.08
Data
09.08.08
09.11.08
Pomieszczenia stabilizowane przez mobilne
urządzenia – kategoria B w zasięgu ręki
− wprowadzenie odpowiednich procedur
dotyczących wietrzenia i serwisowania
defensorów zapewni kategorię B
− konieczna jest procedura awaryjna w
przypadku odcięcia zasilania
PODSUMOWANIE
− kategoria kontroli warunków w większości budynków D (?)
− jeżeli stosujemy skuteczną, lokalną kontrolę to C
− możliwa kategoria B (kontrola nad krótkotrwałymi wahaniami RH
w okresie zimowym)
CO WIEMY ?
− brak zagrożeń grzybami pleśniowymi
− obiekty niestabilne chemicznie zagrożone w okresie
dziesięcioleci
− realne zagrożenie uszkodzeniem mechanicznym dla
obiektów wrażliwych i średnio wrażliwych
WNIOSKI
− dotychczasowa, uniwersalna norma
konserwatorska jest bardzo trudna do realizacji i
w praktyce nie istnieje (nawet przy optymalnym
zaangażowaniu środków)
− należy opracowywać indywidualne normy
konserwatorskie, które będą narzędziem
wspomagającym w strategii zarządzania zbiorami
− wybór strategii zarządzania mikroklimatem
powinien zostać oparty na analizie zagrożeń i
możliwości każdego muzeum (badania materiałowe,
monitorowanie stanu zachowania obiektów, realia finansowe
i organizacyjne)
CEL MUZEUM
Opracowanie nowych zasad i procedur
zarządzania mikroklimatem w celu
poprawy ochrony zbiorów oraz
optymalizacji zużycia energii.
METODY
1. Złagodzenie restrykcyjnych, nierealnych
poziomów stabilizacji (Nowe standardy
Smithsonian Institution)
2. Wprowadzenie różnych poziomów
stabilizacji RH i T w zależności od pory roku
(obniżenie T w okresach silnych mrozów o 4˚C
odpowiada wzrostowi RH do 10%).
3. Analiza klimatu historycznego (koncepcja
„dowiedzionej fluktuacji” -proofed fluctuation)
zaaklimatyzowane obiekty są mniej podatne na
uszkodzenia. Aklimatyzacja obiekty musi być
potwierdzona oceną stanu zachowania.
4. Procedury min. wietrzenia, obniżenia temperatury
w okresach silnych mrozów (4˚C odpowiada 10%),
serwisowania urządzeń mobilnych.
5. Procedury awaryjne- od wycofania obiektu z
ekspozycji po czasowe zamknięcie muzeum.
6. Polityka wypożyczeń - żądany poziom T i RH
powinien odpowiadać długookresowej wartości
średnich w muzeum, do których obiekt jest
zaaklimatyzowany
7. Optymalne wykorzystanie środków
dostępnych na ochronę zbiorów kierowanie środków na obszary gdzie efekt
poprawy będzie największy np. metody pasywneramy mikroklimatyczne, gabloty, stworzenie
wyspecjalizowanych magazynów dla obiektów
wrażliwych itd.
Muzeum XXI wieku ???
Czy to tylko kolekcja
czy też kolekcja w budynku ???
„Przyszłość MUZEUM jest zakorzeniona w
budynkach w których się mieści,
a równocześnie MUZEUM powinno docierać
do ludzi z całego świata i być miejscem gdzie
ludzie z całego świata mogą prowadzić dialog”.
Neil MacGregor - Dyrektor British Museum