spis treśœci - e

3!-/,/49"/*/7%
 Przednia część kadłuba
3!-/,/49"/*/7%
świadczyłoczywiście się tam znalazło, wówczas
miniaturyzacji
by to o niespotykanym stopniu
technologicznym,
i co za tym idzie przełomie
państwem
dzięki któremu Iran byłby wiodącym
świecie (sic!);
w dziedzinie radiolokacji na
ia uzbrojenia rakie brakiem węzłów podwieszen
jego niewielki kadtowego, a wątpliwe jest, żeby
silnik z kanałub, który przecież musi pomieścić
zbiorniki paliwa,
łami dolotowymi powietrza,
instalacje, przemieśkomory wyposażenia, oraz
ą na zmieszcił integralną komorę pozwalając
niż dwa pociski kieczenie w niej czegoś więcej
lub dwie bomby
rowane „powietrze-powietrze”
 Na tym zdjęciu
średniego wagomiaru.
F-313 widać dość
ie kabiwyposażen
Zaufania nie wzbudza też
wysokie podwozie
no fotografom. Przede
ny F-313, którą udostępnio
samolotu, które
ego w samoprawdopodobnie
wszystkim brakuje w nim standardow
za przeziernego (HUD).
zaadaptowano
lotach bojowych wyświetlac
urządzenia ze średz innej maszyny.
Reszta urządzeń to komercyjne
powszechnie kilka
niej i niższej półki, spotykane
cywilnych w rodzalat temu w lekkich samolotach
nie w zaawansowaju Cessny 172, ale z pewnością
wyświetlacze danych
bojowych:
maszynach
nych
radiostacją, transpilotażowych, pulpity sterowania
lem. Powyższe
ponderem, autopilotem i audiopane
firm Dynon Avionics
wyposażenie to produkty firm
i Garmin (radio(wyświetlacze), Tru Trak (autopilot)
a także kilka rer),
stacja, audiopanel, transponde
hanicznych poelektromec
przyrządów
zerwowych
całej tablicy przyrząrozrzucanych bezładnie po
a prędkość na skadów (zwraca uwagę maksymaln
220 węzłów, czyli
li prędkościomierza wynosząca
nieprzekraczalna równa
ok. 400 km/h, a prędkość
Widać także odkryte
260 węzłów – ok. 480 km/h).
wyprowadzone
„swobodne” wiązki przewodów
Na płatowcu nie widać
z urządzeń awionicznych.
transpondera i rajakichkolwiek anten (chociażby
zrobione z bliska oddiostacji). Fotografie kokpitu
, potwierdzającą
też słabą jakość wykonania
silnika, nawet gdyby kryły
niż tylko
 brakiem dyszy wylotowej
wany Qaher to nic więcej
to znaczne było- że zaprezento
(niepłynne)
była on „schowana” w kadłubie
iarowa makieta. Widać ostre
i
stopienie pokrycia pełnowym
by ryzyko pożaru albo nawet
poszczególnymi segmentam
pomiędzy
przejścia
dopalacza;
dwukadłuba – szczególnie po włączeniu
Internauci wskazywali na obecność
kadłuba.
możnie
w którym
na burtach
 bardzo niewielkim dziobem,
taśmy przylepnej w kokpicie,
radiolokacyjnej, stronnej
fona zabudować efektywnej stacji
ej strony są też widoczne kształty
nieprzyja- od wewnętrzn
wytropić
mógłby
kadłuba.
samolot
część
dzięki której
w którym powstała ta
walkę. Komenta- remnika,
dwa dni po pierwcielski samolot i nawiązać z nim
W odpowiedzi na krytykę już
urządzenie rzetorzy wskazują, że gdyby takie
charakteryzuje się kanciastym
kształtem i niepłynnymi
przekrojami przed kabiną.
Brak jakichkolwiek informacji,
że jest to celowy zabieg
prowadzący do obniżenia SPO.
 Podobnie ukształtowano spód
dziobowej części kadłuba.
 Na tej fotografii dobrze widać
niewielką powierzchnię wlotów
powietrza. Także nie pokazano
ich kształtu, ani krawędzi,
co mogłoby dać odpowiedź,
czy samolot ma być podczy naddźwiękowy.
 Qaher w widoku
z góry. Zwraca uwagę
mocno wypukłe
przejście skrzydło
– kadłub i skrzydła
o bardzo małym
wydłużeniu i zbliżonej
powierzchni
do przedniego
usterzenia.
do wielkości samo zbyt wysokim w stosunku
nym” od zulotu podwoziem, jakby „zapożyczo
pełnie innej maszyny. ;
choć zdają się być za wlotami powietrza, które
ograniczonej
zasadami
z
zgodnie
ne
projektowa
jąco małe i wątwykrywalności, to są zastanawia
nowoczesnepliwe jest, czy zdołałyby dostarczyć
powietrza, zwłaszmu silnikowi niezbędną ilość
natarcia.;
cza podczas lotu z dużymi kątami
pokazano dyszy wylotowej
głęboko
silnika, która ma być schowana
Takie
w strukturze tylnej części kadłuba.
ństwa
rozwiązanie prowadzi do niebezpiecze
obciążeń
uszkodzenia kadłuba na skutek
świadczyć o tym,
cieplnych. Może jednak także
silnika...
że makieta po prostu nie ma
 Tylna część F-313. Nie
8 0
prasowa Mehr opuszej prezentacji irańska agencja
technicznych”, które
blikowała „10 charakterystyk
Zestawienie to możmają cechować nowy samolot.
ią odpowiedź na pona traktować jako bezpośredn
i.
wstałe za granicą wątpliwośc
„zbyt małych” wlotów
 Do zarzutu dotyczącego
tłumacząc, że dziępowietrza odniesiono się,
do jednego silniki użyciu aż dwóch wlotów
one wystarczająka odrzutowego, dostarczają
kształt i ustacej ilości powietrza. Ich wielkość,
do ziemi zostało
wienie pod kątem w stosunku
myślą o obniżez
zaprojektowane specjalnie
o F-313 na
radaroweg
odbicia
i
niu powierzchn
miejsce w amerypodobnej zasadzie jak to ma
kańskim F-35.
ono tym, że go Brak widocznej dyszy wytłumacz
silnika mieszają się
rące gazy wydostające się z
kadłuba saz zimnym powietrzem już wewnątrz
go wystarmolotu, skutkiem czego opuszczają
zagrozić konstrukczająco schłodzone, żeby nie
cji myśliwca.
przyczyniać się do
nałą stateczność, to jeszcze
maszyny.
zwiększenia manewrowości
osłona kabiny pilota
 Nieproporcjonalnie duża
ć w zakrezapewniać ma doskonałą widocznoś
przy tym,
sie 360 stopni. Irańczycy podkreślili
przy atakach na
że będzie się to przydawało
walkach kołocele naziemne, ale także przy
.
wych na bliskich dystansach
(w
przekroju czołowej
 Nowatorskie skrzydła o
podobny efekt jak
projekcji) litery M mają dawać
uważane za optyskrzydła posiadające układ W,
konstrukcjach.
malne i użytkowane w wielu
ce dla lekkiego
 Podwozie ma być wystarczają
masa własna
samolotu, a F-313 ma cechować
nie przekra12–14 ton i maksymalna startowa
czająca 20 ton.
kokpicie jest dziś
w
że
przyznali,
 Irańczycy
, jednak nie
osiem analogowych wskaźników
bardziej
wykluczają, że zostanie on ostatecznie
Qahera nie wynikatradycyjnego
 Własności stealth cechujące
ucyfrowiony, z kolei obecność
także z zastosowaa jest dysponoją jedynie z jego kształtu, ale
drążka sterowego tłumaczon
promieniowanie
cych
, mechaniczpochłaniają
klasycznym
nia materiałów
waniem przez samolot
nie może dzizami
wzmacniac
ze
elektromagnetyczne. Ta deklaracja
sterowania
nym układem
Iran wszedł prawcyfrowym.
wić biorąc pod uwagę fakt, że
hydraulicznymi, a nie systemem
niewykrywalnego
czy wręcz hollydopodobnie w posiadanie
 Zarzuty dotyczące nierealnej,
Niewykluczone,
niektórzy – bryły
bezzałogowca RQ-170 Sentinel.
woodzkiej – jak stwierdzili
skopiosię
zamierza
aerodyna analizy
że użyte w nim materiały
odparto powołując się m.in.
albo, po podzieleza pomocą oprować – czy to własnymi siłami
namiczne przeprowadzone
rosyjskich
wyliczające dyniu się znaleziskiem, przy współpracy
gramowania CATIA, analizy
(CFD), oprogralub chińskich naukowców.
namikę przepływu powietrza
kwestii uzbrojenia,
siatki
 Odniesiono się także do
GAMBIT służące do tworzenia
mowanie
komoych
analizy przewspominając o dwóch wewnętrzn
numerycznej, oprogramowanie
e
przenoszon
być
rach. W ich wnętrzu mogą
pływu powietrza FLUENT.
albo „co najbomby,
z tej bitwy
mowe
dwie 900-kilogra
Jakie wnioski można wyciągnąć
-powietrze” R-17,
ona,
potwierdza
wszystkim
mniej” 6 pocisków „powietrze
na argumenty? Przede
kategorii”.
r. w TePL-12, albo innych „podobnej
przedstawiona 2 lutego 2013
że tak dziwaczny sa- że konstrukcja
efektem prac,
 W odpowiedzi na zarzuty,
nie była z pewnością finalnym
wskazano na dużą heranie
aktualny stopień ich
molot nie ma prawa latać
a jedynie makietą obrazującą
które
,
pionowego
w podanych
powierzchnię usterzenia
ania. Większość z argumentó
zapewniać dosko- zaawansow
nie dość, że ma podobno
0 3 / 2 0 1 3
8 1
0 3 / 2 0 1 3
W TYM NUMERZE:
Nowožci z kraju i ze žwiata ............................................................... 4
3/2013 (262)
80
Irański samolot
samoloty bojowe
widmo
Oficjalna prezentacja przez Iran makiety „niewidzialnego” myśliwca
F-313 Qaher wywołała duży oddźwięk wśród specjalistów i zażarte dyskusje miłośników lotnictwa. Przeważają w niej jednak opinie, że cały program jest jeszcze na stosunkowo wczesnym etapie, a zaprezentowana
maszyna może w niewielkim stopniu przypominać samolot, który wzniesie się w powietrze. Jeśli takowy w ogóle powstanie... MACIEJ SZOPA
Prawda i fałsz o reformie
systemu dowodzenia i kierowania
marcin chała, ANDRZEJ KIŃSKI, andrzej Nitka, Łuksza Pacholski, Jakub Palowski
Z życia Grupy Bumar. 2000 Gromów i co dalej?
– rozmowa z profesorem Zbigniewem Puzewiczem ..... 8
andrzej kiński
Idex 2013, cz. I ........................................................................................... 10
Miroslav Gyűrösi
Nowožci obrony przeciwlotniczej 2012,
cz. II Państwa postsowieckie i modernizacja
sprzętu produkcji ZSRS ................................................................... 26
Miroslav Gyűrösi
Nowe perspektywy Korneta .......................................................... 42
Tomasz Szulc
Minimi w Żandarmerii Wojskowej ........................................... 48
Bartosz Szołucha
Głos w dyskusji na temat nowej struktury
parku samochodowego Sił Zbrojnych RP cz. II ............... 50
Jarosław Brach
18
WOJSKO POLSKIE
Ministerstwo Obrony Narodowej wspólnie z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego przygotowały projekt reformy struktury dowodzenia i kierowania Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej. Jego analiza każe postawić wiele pytań. Jedno z zasadniczych to kwestia jego zgodności z Konstytucją RP, inne brzmi – czy taka reforma jest w tym momencie
rzeczywiście niezbędna? MAKSYMILIAN DURA
Arc’Teryx dla mundurowych ........................................................ 60
Michał Sitarski
Zagrożenia chemiczne-biologiczne .......................................... 64
Paweł Witkowski
Z-19 – nowy chiński śmigłowiec
Nowe wyzwania przed francuskimi Tigerami ...................... 72
łUKASZ PACHOLSKI
Zielone žwiatło dla Gripena E ......................................................... 74
Łukasz Pacholski
2013 – rok žmigłowców ZOP? .................................................... 84
Łukasz Pacholski
Patrolowiec Źlązak .............................................................................. 88
Tomasz Grotnik
Co się dzieje z Kormoranem II? . ................................................. 90
Maksymilian Dura
WIROPŁATY WOJSKOWE
66
Państwo Środka nie przestaje zadziwiać. Po śmigłowcu bojowym Z-10 – odpowiedniku
Mangusty czy Tigera, zaprezentowano znacznie lżejszą maszynę Z-19. Wiropłat ten jest
w swej koncepcji najbardziej zbliżony do wyspecjalizowanych śmigłowców rozpoznawczo-uderzeniowych, takich jak japoński OH-1 Ninja, czy amerykański RAH-66 Comanche,
jaką jednak będzie pełnił rolę w Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, na razie trudno
autorytatywnie stwierdzić. TOMASZ SZULC
Freedom w kolorze ............................................................................... 92
Tomasz Grotnik
MLP – pływające porty ................................................................... 94
Marcin Chała
0 3 / 2 0 1 3
0 3